ኣብ ኢትዮጵያ ክልል ኣምሓራ ኣብ ዝርከብ መደበር ኤርትራውያን ስደተኛታት፡ ኣለምዋጭ ብ6 ሓምለ 2024 ኣብ ሰዓታት ምሸትን ከምኡ’ው ኣብ ሳልስቱ፡ ብሰንኪ ብዕጡቓት ዝተፈጸመ መጥቃዕቲ ሓደ ስደተኛ ክቕተል እንከሎ፡ ልዕሊ 10 ሰባት ድማ ከም ዝቖሰሉ ቢቢሲ ኣብቲ ቦታ ዘለዉ ምንጭታቱ ብምጥቃስ ሓቢሩ።
ስድራቤት ግዳያትን ኣመሓደርቲ ናይቲ መደብርን ኣብ ዝሃብዎ ሓበሬታ፡ ናብቲ መደበር ተሰሪዖም ዝኣተዉ መንነቶም ዘይተፈልጡ ዕጡቓት ኣካላት ኣብቲ መደበር ንሓደ ሰዓት ዝኣክል ግዜ ጸኒሖም። ኣብ መጀመርያ እቶም ዕጡቓት ንብረት ስደተኛታት ክዘምቱ ከም ዝጀመሩን ድሕሪኡ እቲ ስደተኛ ክከላኸል ምስ ፈተነ ብዝተፈጥረ ምስሕሓብ እቶም ዕጡቓት ጠያይት ብምትኳስን ብኻራሩን ነቲ መጥቃዕቲ ከም ዝፈጸምዎ ሓቢሮም
እቶም ኣብቲ ኩነታት ዝቖሰሉ ንሕክምና ናብ ከተማ ደባርቕ ተወሲዶም ክንክን ይግብረሎም ከም ዘሎ ከኣ ኣብቲ መደበር ዘለዉ ኣባላት ስድራቤቶም ኣፍሊጦም። ካብ ደባርቕ ናብ ጐንደር ንዝሓሸ ሕክምና እኳ ተኣዚዝሎም እንተነበረ ብሰንኪ እቲ መንገዲ ብውግእ ምዕጻዉ ናብ ዝሓሸ ክንክን ክኸዱ ከም ዘይከኣሉ ተፈሊጡ።
ነበርቲ እቲ መደበር ባዕላቶም ብዘቖምወን ናይ ሓለዋ ጉጅለታት ክከላኸሉኳ እንተፈተኑ፡ እቶም መጥቃዕቲ ዝፈጸሙ ዕጡቓት ስለ ዝነበሩ ክከላኸልዎም ኣይከኣሉን። ኣብ ርእሲ’ቲ ኣብቲ መደበር ዝፍጸም ተደጋጋሚ መጥቃዕትን ዝምታን ኣብ መንገዲ ናብ ከተማ ዳባት እውን ናይ ንብረትን ገንዘብን ክትራን ከም ዘጋጥም እቶም ምንጭታት ሓቢሮም። ነቲ ኩነታት ዘጋድዶ ዘሎ ከኣ ኣብ መንጎ ፈደራል መንግስቲ ኢትዮጵያን ሓይልታት ክልል ኣምሓራ ፋኖን ዝካየድ ዘሎ ውግእ ምዃኑ ድማ ተጠቒሱ።
ኣብዚ መደብር ቅድሚ ሕጂ እውን ሞት፡ ዝምታ ንብረትን መጭወይቲ ቆልዑን ከጋጥም ከም ዝጸንሕ ዝዝከር ኮይኑ ዝተፈላለዩ ጸገማት ከጋጥምዎ ዝጸንሐ እዩ።
ኣብ ንቡር ዝምድና ዘለዉ ዝበሃሉ መራሕቲ ኤርትራን ሶማሊያን
ፕረሲደንት ሶማሊያ ሓሰን ሼኽ ማሕሙድ ድሕሪ ምስ ኢትዮጵያ ኣብ ሓድሽ ወጥሪ ምእታዎም፡ ብ8 ሓምለ 2024 ንሳልሳይ ግዜኡ ኣስመራ ኣትዩ። ቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ዶር ኣብይ ኣሕመድ ዓሊ ብ9 ሓምለ 2024 ብኡጋንዳ ኣቢሉ ናብ ፖርት ሱዳን ከም ዝኸደ ሱዳን ነውስ/SUDAN NEWS ሓቢራ። ፍሉይ ልኡኻ ሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካ ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ ማይክ ሃመር ድማ ብ9 ሓምለ 2024 ኣዲስ ኣበባ ኣትዩ። ጅቡትን ሶማሊላንድ ከኣ ናብ ወተሃደራዊ ግጭት ከይምዕብል ኣብ ዘስግእ ምፍጣጥ ኣትየን ኣለዋ።
ኣብ ዘይምትእምማን ደረጃ ዘለዉ መራሕቲ ኢትዮጵያን ሱዳንን
ናይቲ ዲፕሎማሲያዊ ዕግርግር መንቀሊ፡ ኣብ ትግራይ ንክልተ ዓመታት ዝተኻየደ ውግእ፡ ኢትዮጵያን ሶማሊላንድን ብ1 ጥሪ 2024 ብዛዕባ ኢትዮጵያ ካብ ሶማሊላንድ ኣገልግሎት ወደብን መመስረቲ ሓይሊ ባሕር መሬት እትረኽበሉን ምስኡ ድማ ንሶማሊላንድ ከም ልኡላዊ ሃገር ኣፍልጦ እትህበሉን ዝተፈራረምዎ መረዳድኢ ሰነድ፡ ኣብ ሱዳን ካብ 15 ለካቲት 2023 ጀሚሩ ዝካየድ ዘሎ ውግእን ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን እናሓደረ ዝሕርፍፍ ዘሎ ዝምድናን ዝጥቀሱ እዮም።
ኣብዚ እዋንዚ ዝፋጠጡ ዘለዉ መራሕቲ ጅቡትን ሶማሊላንድን
መራሒ ሶማሊያ ድሕሪ ምስ ኢትዮጵያ ኣብ ኣንካራ ዘካየድዎ ዘተ ምፍሻሉ ደገፍ ኢሳያስ ንምርካብ እዩ ገይሹ። ኣብይ ኣሕመድ ናብ ፖርት ሱዳን ዝኸደሉ ድማ ኢትዮጵያን ዓረብ ኢማራትን ኣብ ኣፈታትሓ ጉዳይ ሱዳን ዘለወን ርኢቶ ንምግላጽ ምዃኑ ተፈሊጡ። ናብ ኡጋንዳ ዝኸደሉ ምኽንያት ድማ ፕረሲደንት የወሪ ሞሰቪኒ ናይቲ ብኢጋድ ጉዳይ ሱዳን ክከታተል ዝተመዘዘ ኣካል መራሒ ስለ ዘሎ እዩ። ኣምበሳደር ማይክል ሃመር ናብ ኣዲስ ኣበባ ዝኸደሉ ድማ ኣብቲ ሕብረት ኣፍሪቃ ዝመርሖ ኣተገባብራ ውዕል ፕሪቶርያ ዝግምገመሉ ዝርርብ ንምስታፍን ኢትዮጵያ ኣብ ክልላት ኦሮሞን ኣምሓራን ዝካየድ ዘሎ ውግኣት ከምቲ ናይ ትግራይ ብዘተ ንክትፈትሖ ንምትሕስሳብ እዩ።
ፈረምቲ ኣመያየጥን ተዓዘብትን ናይቲ ኣብ መስርሕ ዘሎ ውዕል ፕሪቶርያ
እዚ ኩነታት ሓድሽ ዲፕሎማሲያዊ ዋዒ ምውሳኹ ዘርኢ እምበር፡ ነቲ ዝጸንሐ በቲ ሓደ ወገን ሱዕድያ፡ ግብጺ ኤርትራ፡ ሶማሊያ፡ ወገን ጀነራል ኣልቡርሃን ጅቡትን፡ በቲ ካልእ ወገን ድማ ዓረብ ኤመረት፡ ኢትዮጵያ፡ ሶማሊላንድን ወገን ጀነራል ሕመቲን ሒዘምዎ ዘለዉ ተጸራሪ ኣሰላልፋ ዝቕይር ኣይኮነን። እዚ ኩነታት ነቲ ካብ ቀደሙ ዘቤታዊ ጉዳዩ ጓስዩ ደገደገ ዘማዕዱ ኢሳያስ ኣፈወርቂ ውዲታት ንክኣልም ዕድል ዝህቦ ዘሎ ይመስል።
ንገዛእ ርእሳ ሃዲኣ ከባቢ ኣብ ምትህድዳ ግደ ክህልዋ ትጽቢት ዝተገብረላ ኤንያ ኣብ ሓድሽ ህዝባዊ ናዕብን ዕግርግርን ምእታዋ ከኣ ንኩነታት ምብራቕ ኣፍሪቃ ዘጋድድ እዩ።.
ሓጺር ዜናዊ ጸብጻብ ኣኼባ ላዕለዋይ መሰጋገሪ ኣካል ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ምስ ኩሎም ኣባላቱ
Written by Menasmer
እዚ ቀሪቡ ዘሎ ጽሑፍ ንኽልቲኡ ጾታታት ዝምልከት ኢዩ።
ላዕለዋይ መሰጋገሪ ኣካል ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ (ላ.መ.ኣ.ፖ.ሓ.ኤ) ብ6 ሓምለ 2024 ኣኼባ ናይ ኩሎም ኣባላቱ ኣካይዱ። ነቲ ኣኼባ ዘሳሰዩ ካብ 3 ኣካላት ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ዝቖሙ ኰይኖም ብዋና ኣሳሳዪነት ናይ ሓፍትና ኣድያም ተፈራ ኢዩ ተመሪሑ። ኣኼባ ብዝኽሪ ናይ ኩሎም ሰማእታት ኤርትራ ኢዩ ተኸፊቱ።
ሓፍቲ ኣድያም ንኹሎም ተሳተፍቲ ዋዕላ ናይ እንቋዕ ደሓን መጻእኩምን መጻእክንን ቃል ድሕሪ ምቕራብ፥ ቅድሚ ሕጂ ናይ ኩሎም ኣባላት ኣኼባ ተገይሩ ምንባሩ ዘኪራ። እዚ ናይ ሕጂ ኣኼባ ድማ፡ ኣብ ዝመጽእ ነሓሰ ንዝግበር ፈላሚ ዋዕላ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ (ፖ.ሓ.ኤ) እሂን ሚሂን ንምብህሃል ከምዝዀነ ሓቢራ። ድሕሪ’ቲ ብኣባላት ፈጻሚ ኣካል ዝውሃብ መግለጺታት ድማ ናይ ሕቶ፥ መልስን ርእይቶን ዕድላት ንተሳተፍቲ ክውሃብ ምዃኑ ብምሕባር ንኣቦ መንበር ላ.መ.ኣ.ፖ.ሓ.ኤ፡ ሓው ገረዝጊሄር ተወልደ መግለጺኡ ክህብ ናብ መድረኽ ዓደመቶ።
ኣቦ መንበር ላ.መ.ኣ.ፖ.ሓ.ኤ፡ ሓው ገረዝጊሄር ተወልደ፡ ናይ ሰላምታ መልእኽቱ ድሕሪ ምትሕልላፍ፥ ሕጂ ካብ ምስንዳእን ምውህሃድን ናብ ምቛም ሰፊሕ ጽላል ንሰጋገር ስለዘሎና ዮሃና ብምባል ሓጐሱ ገሊጹ። ነቶም ካብ ኣውስትራልያ ዝተሳተፉ ኣባላት ድማ ኣብ ናይ ድቃስ ሰዓታቶም ስለዝነበረ ንዝገበርዎ ተሓባባርነት ፍሉይ ምስጋናኡ ኣቕሪቡ።
ቀጺሉ ኩነታት ሃገርና ውግእ፡ ሞት፡ ስንክልና፡ ስደት፡ ምፍንቃል፡ ሕሰምን ሕማቕ መነባብሮን ኰይኑ ምህላዉ ኣስሚርሉ። ኣህዛብ ጐረባብትና ሃገራት ዝዀና ሱዳንን ኢትዮጵያን ውን ብተመሳሳሊ ቅልውላዋት ይሳቐ ምህላዉ ገሊጹ። ፈታዊትና ዝዀነት ሃገር ሶማልያ ውን፡ ኣብ ዘይዛሪ ናይ ዘይምርግጋእ ኩነታት ከምዘላ ጠቒሱ።
ኣብ ወርሒ ለካቲት ዘካየድናዮ ኣኼባ ናይ ኩሎም ኣባላት ፖ.ሓ.ኤ ሓደ ካብ ዝቐረበ ለበዋ እዚ ጀሚርናዮ ዘሎና ናይ ምውህሃድ ስራሕ ንድሕሪት ከይምለስ ዝምሕጸን ናይ ስግኣት ለበዋታት ከምዝነበረ ዘኪሩ። ሎሚ ነቲ ዝጀመርናዮ ስራሕ ንምዝዛም ሓንቲ ወርሒ ጥራሕ ኢያ ተሪፋትና ዘላ ብምባል ድማ ትስፍው ምዃኑ ገሊጹ። ኣብ ዝመጽእ ዘሎ ወርሒ ነሓሰ እነካይዶ ዋዕላና ከመይነት ኣሰታትፋና ውዱእ ኢዩ፥ ናይ ዋዕላ ሰነዳትና ማለት ቻርተር፡ ቅዋምን መርሓ ጐደናን ተጻፊፉ ተነዲፉ ተዳልዩ ኣሎ ኢሉ።
ኣስዒቡ ካብ ሕዳር 2023 ኣትሒዙ ክሳብ ሕጂ ላ.መ.ኣ.ፖ.ሓ.ኤ ኣብ ሰሙን ሓደ ግዜ ዓርቢ ዓርቢ እናተራኸበ ብድምር 20 ኣኼባታት ኣካይዱ፡ ሓንቲ ዓርቢ ጥራሕ ኢዩ ከይተኣከበ ሓሊፉ ብምባል ድማ ንስርሓት ላዕለዋይ ኣሰጋጋሪ ኣካል ኣድኒቑ። ኣብ ርእስ’ዚ፡ ነፍስወከፍ ቤት ጽሕፈት ዘካይዶ ኣኼባታትን ካልእ ምስ ተቓወምቲ ውድባትን ዝተፈላለዩ ኣካላትን ዝግበር ርክባትን ክውሰኾ እንከሎ ክሳብ ክንደይ ኣህላኺ ጻዕርታት ከምዝተኻየደ ዝእምት ምዃኑ ጠቒሱ። በዚ ድማ ንኹሎም መሳርሕተይ ከመስግኖም እፈቱ ኢሉ። ኣብ ርእሲ’ዚ ነቲ ሰነዳት ንምጽፋፍ ዝቖማ ሰለስተ ኮሚቴታት ውን ዝገበርኦ መዘና ዘይብሉ ጻዕሪ መዘና ብምዝካር፡ ሓደሓደ ግዜ ኣብ ሰሙን ሰለስተ ኣኼባታት የካየዳ ነይረን ብምባል መጐሱን ኣዳናቖቱን ገሊጹ።
ኣብ ርእስ’ዚ፡ እቶም ንምቛም ሰፊሕ ጽላል እንምርኰሰሎም መሰረታውያን መትካላት 4 ምዃኖም ገሊጹ። ንሳቶም ከኣ፦
1. ንምልካዊ ስርዓት ኤርትራ ምውዳቕ፥
2. ዲሞክራስያውን ቅዋማውን ስርዓት ምትካል፥
3. ልዑላውነት መሬት፡ ባሕርን ሰማይን ኤርትራ ምኽባር፥
4. ሰብኣዊ መሰላት ህዝቢ ኤርትራ ምኽባር ኢዩም ኢሉ።
ኣብ መዛዘሚ መግለጺኡ ድማ፡ ድሕሪ ዋዕላ ክሕወሱና ንጽበዮም ፖለቲካዊ ኣካላት ኣለዉ ኢሉ። ንሳቶም ከኣ፡ ብቐዳምነት እቲ ምሳና ሓቢሩ ክሰርሕን ኣብ ምስንዳእ ኩሎም ሰነዳትናን ስርሓትናን እተሳተፈ ኤርትራዊ ሃገራዊ ባይቶ ንዲሞክራስያዊ ለውጥን (ኤ.ሃ.ባ.ዲ.ለ)፡ ከምኡ’ውን፡ ድሒርና ዝርርብ ዝጀመርና 2 ውድባትን 9 ማሕበራት ዝሓቘፈ ኤርትራዊ ልፍንቲ ንዲሞክራስያዊ ለውጥን (ኤ.ል.ዲ.ለ) ክሕወሱና ብተስፋ ንጽበዮም ኣሎና ኢሉ። ኣብ ርእስ’ዚ ካብ ኣሳላጢት ኣካል ንምቛም ሓደ ሃገራዊ ሓይሊ ዝመጸና መልእኽቲ ኣሎ መልስና ድማ ኣብ’ዚ ቀረባ እዋን ክንህቦም ኢና ኢሉ። እቲ ዓቢ ቁም-ነገር ካብ’ዚ ዝሓለፈ ተመኩሮና ናይ ምውህሃድ ዝተማሃርናዮ ድማ፡ ምድምማጽ፡ ምጽውዋርን ንዘጋጥሙና ብህዱእ መንፈስ ሓሳባትናን ርእይቶታትናን ብግልጽነት ብምልውዋጥ መፍትሒታት ምርካብን ኢዮም። እዞም ክብርታት’ዚኣቶም ድማ ኣብ ዝመጽእ ዘሎ ናይ ሓደ ጽላል ጒዕዞና ክንዕቅቦም ከምዝግብኣና ኣስሚርሉ።
እቲ ካልኣይ ካብ ኣባላትና ኣብ ቀዳማይ ሓፈሻዊ ኣኼባና ዝቐረበ ለበዋ ኣብ ህዝባዊ መራኸቢታት (Mass Media) ወጺእና ክንዛረብ ኢዩ ነይሩ። ኣብ’ዚ መዳይ’ዚ ብዙሕ እኳ እንተዘይኰነ ኣብ መራኸቢ ብዙሓን ብፍላይ ድማ ኣብ ረድዮ ኤረናን ረድዮ መስከረም 61ን ወጺእና መግለጺታት ሂብና ኢና ኢሉ።
ብድሕር’ዚ ሓለፍቲ ናይዘን ኣብ ታሕቲ ዘለዋ ኣብያተ-ጽሕፈታት በብተራ መግለጺታቶም ኣቕሪቦም።
1. ሓው ያሲን መሓመድ ዓብደላ፦ ምኽትል ኣቦ መንበርን ሰክረተርን፥
2. ሓው ዮውሃንስ ኣስመላሽ፦ ሓላፊ ክፍሊ ዲፕሎማስን መጽናዕትን፥
3. ሓው እስማዒል ገባይታ፦ ሓላፊ ክፍሊ ዜና
4. ሓው ካሕሳይ ጉፍላ፦ ሓላፊ ክፍሊ ፋይናንስን ማሕበራዊ ጉዳያትን
5. ሓው ተስፋይ ወልደሚካኤል ደጊጋ፡- ሓላፊ ክፍሊ ምልዕዓል
ጽሟቕ ትሕዝቶ ናይ’ቲ ዘቕረብዎ ጸብጻብ ድማ፦
1. ናይ ኣቦ መንበር ቤት ጽሕፈትን እተን 4 ክፍልታትን ነናተን ምምሕዳራት ከምዘቖማ፥
2. ናብ ናይ ኣመሪካ ናይ ወጻኢ ጉዳያት ቤት ጽሕፈት፡ ናብ ሕብረት ኣውሮጳን ቤት ጽሕፈት ወጻኢ ጉዳያት ዓባይ ብሪጣንያን መልእኽቲ ከምዝተጻሕፈ። እቲ ጽሑፍ ብስርዓት ህግዲፍ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ብሓፈሻ ኣብ ልዕሊ መንእሰያት ድማ ብፍላይ ዝፍጸም ዘሎ በደላት ብዝርዝር፥
3. ኩነታት ኤርትራውያን ኣብ ውሽጥን ኣብ ስደትን፥
4. ፓ.ሓ.ኤ፡ ኤ.ል.ዲ.ለን ኤ.ሃ.ባ.ዲ.ለ ብሓባር ን3 መዓልታት ዝቐጸለ ዲፕሎማስያዊ ወፍሪ ከምዝተለሙን፥ ኣብ ምፍጻሙ ግን፡ ወኪል ኤ.ሃ.ባ.ዲ.ለ ብሰንኪ ውሽጣዊ ጸገማት ሃገራዊ ባይቶ ክሳተፍ’ኳ ኣይኽኣል እምበር፡ ነቲ ዝተገብረ ርክባት ግን ድጋፉ ገሊጹ ኢዩ። ኣብ’’ዚ ወፍሪ ዝተራኸብናዮም ኣካላት ብጉዳይ ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝነጥፉ ሰበ-ስልጣን ወጻኢ ጉዳያት፡ ናይ ሰብኣዊ መሰላት ተሓለቕቲ ማሕበራትን ናይ ሰላም ትካላትን ኢዮም ነይሮም። ኣብ’ዚ መዳይ’ዚ ኣምባሳደር ሃይለ መንቆርዮስ ንዝገበረልና ምትሕብባር ነመጉስ ኢሎም፥
5. ዝተለምናዮም ናይ ስራሕ መደብ ዝተፈጸሙን ዘይተፈጸሙን ኣለዉ ተባሂሉ፥
6. ንጉባኤናን ምስኡ ዝተሓሓዝ ወጻኢታት ንምሽፋን ነፍስወከፍ ኣካል ናይ ፖ.ሓ.ኤ ክኸፍሎ ዝተሰልዓሉ ዓቐን ኣታዊ ገይሩ ምህላዉ፥
7. ኣብ መንጐ እተን ክፍልታት ምትሕብባር ዝሓትት ዕማማት ከምዝነበረን ኣብ መጻኢ’ውን ክህሉ ምዃኑን፥ ከምኡ’ውን፡ ኣብ ማሕበራዊ መዳይ ንስደተኛታት ኤርትራውያን ዝምልከት ኣፈናዊ መጽናዕቲ ክግበር ከም መደብ ተታሒዙ ምህላውን
ተሓቢሩ፥
8. ኣብ መዳይ ህዝባዊ ምልዕዓል ቅድሚ ናብ ህዝቢ ምቕራብና ብዛዕባ ስርሓትና ዝምልከት ሓደ ተረድኦ ንኽህሉ ብዙሕ ጻዕሪ ከምዝተኻየደ። ብድሕር’ዚ ብሓባራዊ ተረድኦና ንመራሕቲ ዞባታት ኣኼባ ኣካይድና። መራሕቲ ዞባታት ድማ ነቲ መልእኽቲ ናብ ጨናፍሮም ኣብጺሖሞ። በዚ ድማ፡ ኣብ ኩለን ክፋላት ናይ ዓለምና ዝርከቡ ኣባላት ፖ.ሓ.ኤ እቲ መልእኽቲ በጺሑ ኣሎ ማለት ኢዩ።
9. ኣብ ሰፊሕ ኣኼባ ናይ ኣባላት፡ ዕማማት ናይ ምውህሃድ መድረኽ እንታይ ምዃኖም ከምዝበርህ ተገይሩ፥
10. ሕጂ ድማ፡ ናይ ምውህሃድ ዕማማትና ብግቡእ ዛዚምና ናብ ናይ ሓባር ጽላልን ኣመራርሓን እነቑመሉ መድረኽ ንሰጋገር ኣሎና ኢሎም፥
11. ኩሉ’ቲ ዝተለምናዮ እኳ እንተዘይፈጸምናዮ፡ ዝከኣለናን ማዕረ ዓቕምናን ዝዀነ ዕማማት ኣሰላሲልና ኢና፥
12. ጉባኤና ብዓወት ክዛዘም ናይ ነፍስወከፍ ኣባል ሓላፍነት ምዃኑ ክንግንዘብ ይግባእ፥
13. ድሕሪ ምዝዛም ዋዕላና ውጽኢታቱ ንህዝቢ ንምሕባር ፈስቲቫል ኣብ ፍራንክፈርት ተዳልዩ ኣሎ ዝብል ነይሩ።
ኣብ መደምደታ፡ መድረኽ ንሕቶ፡ ርእይቶን ለበዋታትን ተኸፊቱ። ኣባላት ላ.መ.ኣ.ፖ.ሓ.ኤ ንዝቐረበሎም ሕቶ እናተሓጋገዙ መልስታቶም ሂቦም። ንዝቐረቡሎም ለበዋታት ድማ ተቐቢሎም። ከምኡ’ውን፡ ንኹሎም ተሳተፍቲ ብሓበራ፡ ንሓው ግርማይ ዘሚካኤል ድማ ብፍላይ፡ ኣብ ውድቡ ጥራሕ ዘይኰነ ኣብ ኩሉ ንጥፈታት ናይ ተቓውሞ እናተረኽበ ከይሰልከየ ካብ ትግርኛ ናብ ዓረብኛ፡ ከምኡ’ውን ካብ ዓረብኛ ናብ ትግርኛ ብምትርጓም ዝፈጸሞ ዓቢ ሃገራዊ ዕማም መጐሱን ናእዳኡን ገሊጹ።
ቤት ጽሕፈት ክፍሊ ዜና
6 ሓምለ 2024
“No to the deportation of rejected Eritreans to third countries”
Written by Martin Plaut
Bahgna Media 215: ኣገደስቲ ሰሙናዊ ዜናታት ሃገርናን ከባቢናን ምስ ንገዛእ ርእስኻ ከይተዓረኻ ከተዐሪ ኣይካኣልን ዘርእስት ር/ዓንቀጽ ሰዲህኤ 07.07.2024
Written by Bahgna MediaMedia
ክፍሊ ውደባዊ ጉዳያት ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ (ፖሓኤ) ብ6 ሓምለ 2024 ዝሰርዖ ናይ መሰረታት ሓፈሻዊ ናይ ሓባር ኣኼባ ተኻይዱ። ናይቲ ኣኼባ ቀንዲ ኣጀንዳ መሰረታት ብዛዕባቲ ኣብ ወርሒ ነሓሰ 2024 ዝካየድ ናይ ሓባር ኮንፈረስን ፈስቲቫልን ሓበሬታ ንምሃብን ድሕሪኡ ካብ ኣባላት ትጽቢት ዝግበረሉ ዕማም ንምእማትን እዩ ነይሩ።
ኣብ መኽፈቲ እቲ ኣኼባ ኣቦመንበር ላዕለዋይ መሰጋገሪ ኣካል ፖሓኤ ኣሕዋት ገረዝጊሀር ተወልደ፡ ያሲን መሓመድ ዓብደላን ምክትል ኣቦመንበርን ዮሃንስ ኣስመላሽ ሓላፊ ወጻኢ ጉዳያትን ቃል ኣስሚዖም። እቶም ኣሕዋት ኣብቲ ዘስምዕዎ ቃል ብሓፈሻ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ (ፖሓኤ) ክሳብ ሎሚ ዝዓመሞም ዕማማትን ኣብ ድሮ ዋዕላ ምብጽሑን ኣስፊሖም ኣብሪሆም።
ኣቦመንበር ኣብ ዝሃቦ ቃል፡ ከጋጥም ዝጸንሐ ብደሆታትን ኣመኻኽታኡን ኣብሪሁ፡ ንመጻኢ ዋዕላ ዝምልከት ምድላዋት ብግቡእ ከም ዝተጻፈፈ ገሊጹ፡ ነቶም ኣብቲ መስርሕ ክሳተፉ ዝጸንሑ ድማ ኣመስጊኑ። ምክትል ኣቦመንበር ብወገኑ ኣብ ክፍሊ መዳያት ዜናን ሓበሬታን ዝተሰርሑ ጠቒሱ፡ ኣብ መጻኢ ክሰርሕዎ ብዛዕባ ዝግበኦም ኣመልኪቱ። ከምኡ እውን ሓላፊ ወጻኢ ጉዳያት፡ እቲ ንሱ ዝመርሖ ቤት ጽሕፈት ካብ ዝሰርሖም ሓደ ናብ ጸለውቲ ኣካላት መዘክራት ምዝርጋሕ ምንባሩ ጠቒሱ። ብዘይካዚ ምስ ካለኦት ኣካላት ደንበ ተቓውሞ ኤርትራ ብምዃን ዝተወሰነ ዲፕሎማሲያዊ ዕማማት ከም ዘካየዱ ሓቢሩ፡ እቲ መስርሕ ከም ዝቕጽል ከኣ ሓቢሩ።
ኣብ ርእሲዚ ኣሕዋት፡ ሓላፊ ክፍሊ ዜና ኢስማዒል ገበይታ፡ ሓላፊ ክፍሊ ፋይናንስን ማሕበራዊ ጉዳያትን ካሕሳይ ጉፍላን ሓላፊ ክፍሊ ውደባ ተስፋይ ወልደሚካኤል (ደጊጋ)ን እቲ ዝመርሕዎ ክፍልታት ብኸመይ ከም ዝተሰርዐን ዝዓመምዎ ስረሓትን ዝምልከት ንተሳተፍቲ ሰፊሕ መብርህታት ሂቦም።
ኣብ መወዳእታ ድማ ብተሳተፍቲ ዝቐረቡ ሕቶታት በብዝምልከቶም ኣቕረብቲ ሰፊሕ መብርህታት ተዋሂብዎም። ዋዕላ ንምዕዋትን ድሕሪ ዋዕላ ኣብ ዝካየዱ ዕማማት ቀዳምነት ክዋሃቦም ዝግባእ ስራሓትን ኣብ ኣፈጻጽምኦም ዝምልከት ቀዳምነታት ኣብ ምስራዕን ዝግባእ ሓይሊ ሰብ ኣብ ምምዳብን ዝኣምሰሉ ኣገደስቲ ለበዋታት ቀሪቦም ኣኼባ ትስፉውን ሕጋዝን ብዝኾኑ ሓሳባትን ተደምዲሙ።
ጅቡቲ ንላዕለዎት ሓለፍቲ መንግስትን ገዛኢ ሰልፊ ኩልምየ ሶማሊላንድ ፈቒዳቶ ዝነበረት ፓስፖርትታት ከም ዝሰሓበት ተሓቢሩ። ጅቡቲ ካብ መርበባ ዝሰረዘቶ ሓለፍቲ ሶማሊላንድ ክጥቀምሉ ዝጸንሑ ፓስፖርትታት ኣስታት 100 ከም ዝኾነ እውን ተፈሊጡ።
ገዛኢ ሰልፊ ሶማሊላንድ ኩልምየ፡ ካብ 2010 ጀሚሩ ናይ 3 ዓመታት ዕድመ ዘለዎ ፓስፖርት ጅቡቲ ብቐጻሊ እዩ ክጥቀም ጸኒሑ። ካብዚ ሓሊፉ ንቤተሰብ ላዕለዎት ሓለፍትን ደገፍቲ ናይቲ ሰልፍን እውን እዚ ናይ ጅቡቲ ፖስፖርት ክወሃብ ጸኒሑ እዩ። ጅቡቲ እዚ ናይ ፓስፖርት ምስራዝ ኣብ ላዕለዎት ሓለፍትን ቤተሰብን ፕረሲደንት ሙሰ ጥራይ ድያ ክትድርቶ ወይ ነቲ ብዙሓት ተራ ደቂ ሶማሊላንድ ሒዘምዎ ዘለዉ ከጠቓልል እዩ ዝተፈልጠ የለን።
ኣብ መንጎ ጅቡትን ሶማሊላንድን ምስሕሓብ ካብ ዝጅምር ጅቡቲ ተጽዕኖኣ ንምሕያል ዝተፈላለዩ ስጉምትታት ክትወስድ ከም ዝጸንሐት እውን ይፍለጥ።
ጅቡትን ሶማሊላንድን ናብ ከምዚ ዝኣመሰለ ምፍጣጥ ዘምጸአን ምኽንያት ሰፊሕ ዝርዝር ከም ዝህልዎ ርዱእ ኮይኑ፡ እቲ ቀንዲ ምኽንያት ቁጠባ እዩ። እዚ ድማ ጅቡቲ ኣብ ዞባና ብኣገልግሎት ወደብ ዝያዳ ተጠቃሚት ኣብ ዝኾነትሉ፡ ወደብ በርበራ እናሰፈሐ ምምጽኡ ስግኣት ከሕድረላ ጸኒሑ እዩ። ብፍላይ እቲ ኣብ መንጎ ኢትዮጵያን ሶማሊላንድን ብ1 ጥሪ 2024 ዝተኸተመ ንኣገልግሎት ወደብን ምምስራት መደበር ሓይሊ ባሕርን ኢትዮጵያ ዝምልከት መረዳድኢ ሰነድ ጅቡቲ ከም ዘሰንበዳ ክትጠቅስ ጸኒሓ እያ።
ፕረሲደንት ሶማሊላንድ ብመንጎኝነት ጅቡቲ ምስ መቃድሾ ንክዕረቕ ኣብ ቆጸራ እንከሎ፡ ሃንደበት ናብ ኣዲስ ኣበባ ከይዱ ናይ ጅቡቲ ዕዳጋ ንምውሳድ ናይ መረዳድኢ ሰነድ ምፍራሙ ጅቡቲ ከም ጥልመት ክትገልጾ ዝጸንሐት እዩ። ኣብዚ ጉዕዞ ሶማሊላንድ በቲ ሓደ ወገን ምስ ኢትዮጵያ ዝጀመረቶ ዘይምዕዋቱ በቲ ካልእ ድማ ምስ ጅቡቲ ኣብ ቅርሕንቲ ብምእታዋ ከሳሪት ኮይናላ።
ኣብዚ ዞባዊ ኣሰላልፋ ጅቡቲ በዚ ጀሚራቶ ዘላ እንተቐጺላ፡ ምስ በዓል ግብጺ፡ ኤርትራን መቃድሾን ክትስራዕ እያ። እዚ ኣሰራርዓ ነታ ክሳብ ሕጂ ብዘይካ ጅቡቡት ካልእ ናይ ወደብ ምርጫ ዘየብላ ኢትዮጵያ ዝፈጥሮ ተጽዕኖ ቀሊል ኣይክኸውንን እዩ።
ኣብ ብሪጣንያ ዝመደበሩ፡ ረሊዝ ኢንተርናሽናል/Release International ዝተባህለ፡ ብዛዕባ ዓለምለኻዊ ጉዳይ እምነት ዝግደስ ትካል፡ ኣብ ኤርትራ ኣብ ዝሓለፈ 12 ኣዋርሕ 218 ዝኾኑ መብዛሕትኦም ህጻናትን ኣዴታትን ምእመናን ከም ዝተኣስሩ ኣፍሊጡ። እቲ ትካል ነዚ ዘፍለጠ ብ3 ሓምለ 2024 ኣብ ዝዘርግሖ ጸብጻብ እዩ።
እቲ ነዚ ብዝምልከት ዝወጸ ጸብጻብ ከም ዘመልክቶ፡ ኣብ ዝሓለፈ ካብ ወርሒ ጥሪ ክሳብ መጋቢት 2024 ጥራይ 110 ኤርትራውያን ምእመናን ከም ዝተኣስሩ ጠቒሱ፡ ኣብዚ እዋንዚ ብሰንኪ እምነቶም ብዘይፍርዲ ንዘይተወሰነ ግዜ ተኣሲሮም ዘለዉ ከባቢ 400 ከም ዝበጽሑ ሓቢሩ። ናይቲ ትካል ከባብያዊ ወኪልን ቅድሚ ሕጂ ተኣሲሩ ዝነበረን ዶር ብርሃነ ኣስመላሽ ኣብዚ እዋንዚ ብደረጃ ምሉእ ኣባላት ስድራቤት ዝተኣስሩ ኤርትራውያን ከም ዘለዉ ምጥቃሱ እቲ ጸብጻብ ብተወሳኺ ኣቃሊዑ።.
ዶር ብርሃነ ኣስመላሽ ኣተሓሒዙ ብፍላይ ናይቶም ዝተስሩ ህጻናት ኣካላዊ ኮነ ስነ-ኣእሙራዊ ኩነታት ኣብ ከመይ ዝኣመሰለ ደረጃ ከም ዝርከብ ከም ዘሰክፎ ምጥቃሱ ተፈሊጡ። እቲ ጸብጻብ ኣብዚ እዋንዚ ስርዓት ህግደፍ ንእምነት ብዝምልከት፡ ንተዋህዶ፡ ሱኒ ምስልምና፡ ካቶሊክን ፕሮተስታንትን ጥራይ ኣፍልጦ ከም ዝህብኳ እንተ ገለጸ፡ እቶም ኣፍልጦ ረኺቦም ዝተባህሉ እምነታት እውን ዝኾነ ናጽነት ከምዘየብሎም ዝፍለጥ እዩ።
ፍሊስ ሂስለር ዝተባህለ ሓላፊ ህዝባዊ ርክባት ዓለምለኻዊ ምሕዝነት ክርስትያን ብወገኑ፡ ዝሓለፈ ተመኩሮ ኣቡነ ኣንጦንዮስ ኣብ ግምት ብምእታው፡ ኣብ ዝሃቦ ምስክርነት፡ ኣብ ኤርትራ ብሰንኪ ስርዓት ህግደፍ፡ ኣመንቲ ክርስትና ቀጻሊ ጥሕሰትን ኢድ ኣእታውነትን ኣብ መሰረታዊ እምንነቶምን ሰብኣዊ መሰሎምን የጋጥሞም ከም ዘሎ ምስክርነቱ ሂቡ።
More...
ኤርትራዊ ተወዳዳሪ ብሽግለታ ቢያም ግርማይ፡ ኣብ ውድድር ግራንድ ቱር ደ ፈረንሳ ቀዳማይ ኣፍሪቃዊ ዕዉት ብምዃን ኣብቲ መዳይ ሓድሽ ምዕራፍ ከም ዘመዝገበ ዝተፈላለያ ዓበይቲ ማዕከናት ዜና ገሊጸን።
ኣብቲ ካብ ከተማ ኪካንዛ ናብ ቶሪኖ ዝተዘርገሓ 230.8 ኪሜ ዝርሕቀቱ ብቅጽበታዊ ውድድር ከም ዝውዳእ ግምት ተዋሂብዎ ዝነበረን ቅድድም፡ ቢንያም ግርማይ፡ ንኮሎምብያዊ ፈርናንዶ ጋቪርያን ቤልጅማዊ ኣርኖድ ደ ሊን ሓሊፉ እዩ ዓወት ኣመዝጊቡ።
እዚ ወዲ 24 ዓመት ተወዳዳሪ ብሽግለታ ቢንያም ግርማይ፡ በቲ ዕለት ዘመዝገቦ ውጽኢት እዩ ኣብ ውድድር “ቀጠልያ ማልያ” ቅጽበት ብ76 ነጥቢ ቀዳማይ ደረጃ ሒዙ ካብ ዘሎ ናይ ዝሓለፈ ዓመት ዕዉት ነርወጃዊ ኣራሃምሰን ብ10 ነጥብታት ድሒሩ 29 ደረጃታት ኣመሓይሹ እዩ ናይዚ ዓመት ክዕወት ክኸውን ክኢሉ።
ቅድሚ ክልተ ዓመት‘ውን ኣብ ውድድር ግራንድ ቱር ጂሮ ዲ ኢጣልያ፡ ቀዳማይ ጸሊም ኣፍሪቃዊ ዕዉት መድረኽ ክኸውን ዝበቕዐ ቢንያም፡ ድሕሪ`ዚ ሎሚ 210 ነጥብታት ኣብ ዘዋህለለሉ መድረኽ ውድድር፡ ብሓጐስ ክስዕሮ ንዝደለየ ንብዓት እናተቖጻጸረ፡ ኣብ ዝሃቦ ቃል፡ ሓይሊ ንዝሃቦ እግዚኣብሄር፡ ከምኡ`ውን ንስድርኡ፡ በዓልቲ ቤቱን ደገፍቱን ብድሕሪ ምምስጋኑ፡ “ኣብ ካልኣይ ዓመት ተሳትፎይ ናይ ቱር ዲ ፍራንስ፡ ንብሉጻት ክኢላታት ስዒረ ብምዕዋተይ ክእመን ዘይከኣል እዩ ከም ዝበለ እቲ ጸብጻብ ሓቢሩ።
ቢንያም ግርማይ፡ ኣብ ቱር ዲፍራስን ንኻልኣይ ግዜኡ እዩ ዝሳተፍ ዘሎ። ኣብ 2023 ኣብ ራብዓይ መድረኽ ዘመዝገቦ ናይ ሳልሳይ ደረጃ ውጽኢት እቲ ዝበለጸ ብጸሊም ኣፍሪቃዊ ኣብ ቱር ዲፍራንስ ዝተባህለሉ ውጽኢት ኣመዝጊቡ ነይሩ።
ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተራት፡ ኢትዮጵያ፡ ቱርክን ሶማሊያን
ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተራት ኢትዮጵያን ሶማሊያን ኣብቲ ብ1 ሓምለ 2024 ኣብ ዋና ከተማ ቱርክ ኣንካራ ዝገበርዎ ርክብ ስለ ዘይተሰማምዑ ኣብ መጻኢ 2 መስከረም 2024 ኣብ ኣንካራ 2ይ ዙር ዘተ ከካይዱ ከም ዝተቛጸሩ ነዚ ብዝምልከት ካብ ኣንካራ ዝወጸ ናይ ሓባር መግለጺ ሓቢሩ።
እቲ መግለጺ ከም ዝሓበሮ ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ታየ ኣጽቀስላሴን ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተር ሶማሊያ ኣሕመድ መዓልምን ዝመርሕዎም ልኡኻት፡ ኣብ መጻኢ ፍልልያቶም ብዘተ ክፈትሑ ዘለዎም ቅሩብነት ገሊጾም፡ ነቲ ዘተ ንምድላው ተበግሶ ንዝወሰዱ ፕረሲደንት ሃገረ ቱርኪ ረሰፕ ታይፕ ኢርዶጋን ኣመስጊኖም።
ፕረሲደንት ሶማሊያ ሓሰን ሼክ ማሕሙድ ድሕሪቲ ርክብ ብዘይውጽኢት ምብታኑ ካብ መቃድሾ ኣብ ዝሃቦ መግለጺ፡ ኢትዮጵያ ካብቲ ምስ ሶማሊላንድ ዝኸተመቶ መረዳድኢ ሰነድ ናይ ምምላስ ምልክት ከም ዘየርኣየት ብምጥቃስ ወቒስዋ። ኣተሓሒዙ ከኣ ናብ ቱርኪ ናይ ኣዛትዩና ሕቶ ዘቕረበት ኢትዮጵያ ምዃና ኣብቲ መግለጺኡ ጠቒሱ፡ እቲ ብወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተራት ክልቲአን ሃገራት ዝተመርሐ ልኡኻት ብዘይካ ንክሰኣል ፊትንፊት ተራኺቡ ከምዘይተዘራረበ ኣስፊሩ።
ናይ ሶማሊያ ልኡኽ ብወገኑ፡ እቲ ናይ ሓባር መግለጺ ብርኢቶ እቲ ንከዛትዮም ዝተመዘ ቱርካዊ ሚኒስተር ወጻኢ ጉዳይ ሃካን ፊዳን ዝወጸ ምዃኑ ጠቒሱ፡ እቲ ኣብ መንጎኦም ዘሎ ፍልልይ ሰፊሕ ምዃኑ ሓቢሩ። ሶማሊያ ኢትዮጵያ ነቲ ብ1 ጥሪ 2024 ምስ ፕረሲደንት ሶምሊላንድ ዝኸተመቶ እሞ ናይቲ ወጥሪ ጠንቂ ኮይኑ ዘሎ፡ መረዳድኢ ሰነድ ብወግዒ ክትስርዞ ከም እትጽበ ገሊጹ።
ብሰንክቲ ኣብ ትግራይ ን2 ዓመታት ዝተኻየደ ውግእ ተመዛቢሎም ኣብ ፈቐዶ ግዝያዊ መጽለሊ ዝጸንሑ ተጋሩ ብመሰረት ውዕል ሰላም ፕሪቶርያ ነናብ መረበቶም ክምለሱ ከም ዝጀመሩ፡ ዝተፈላለዩ ሓለፍቲ ግዝያዊ ምምሕዳር ክልል ትግራይ ሓቢሮም። በዚ መሰረት ካብ ደቡብ ትግራይ ኣላማጣን ከባቢኣን ተመዛቢሎም ኣብ ፈቐዶ ግዝያዊ መጽለሊ ዝጸንሑ ኣሸሓት ቅድሚ ክልተ ሰሙን ምምላስ ጀሚሮም ኣለዉ። ብኻልእ ወገን ከኣ መስርሕ ምምላስ ናብ ምዕራብ ትግራይ (ወልቃይትን ጸለምትን) ብ30 ሰነ 2024 ከም ዝጀመረ መርበብ ሓበሬታ ኣዲስ ስታንዳርድ ኣፍሊጣ።
በቲ ሓበሬታ መሰረት ድሮ ኣስታት 1,456 ኣብ ከተማ ሽረ ካብ ዝነበሩ ተመዛበልቲ ማይዓይኒ፡ መድሃኒኣለምን ወሃዳትን ዝበሃሉ ወሲኽካ ናብ 6 ቀበለታት ተመሊሶም ከም ዘለዉ ተፈሊጡ። ኣዲስ ስታንዳርድ ኣብ ግብራዊ መስርሕ ናይቲ ምምላስ ዘለዉ ኣካላት ጠቒሳ ከም ዝሓበረቶ፡ እቶም ናይ ሓደ ወርሒ መቑነን መግቢ ጥራይ ሒዞም ዝምለሱ ዘለዉ ተመዛበልቲ፡ ኣብ ርእሲ እቲ ዘለዎም ናይ ጸጥታዊ እውን ከም ዘሻቕሎም ኣፍሊጣ።
በቲ ዝተረኽበ ሓበሬታ መሰረት፡ ኣስታት 80 ሺሕ ተመዛበልቲ ምዕራብ ትግራይ ናይ ምምላስ መደብ ከም ዘሎን ኣብቲ ቀዳማይ ምዕራፍ ካብ 8,500 ክሳብ 10 ሺሕ ዝኾኑ ከም ዝምለሱ ተፈሊጡ’ሎ። ነቲ ኩነታት ብቐረባ ዝከታተልዎ ኣካላት ከም ዝገልጽዎ እቲ መስርሕ ምምላስ ተመዛበልቲ ኣብ ራያን ምዕራብ ትግራይን ምስ ተወደአ ናብቲ ኤርትራን ትግራይ ዘዳውብ ከባቢ ከኣ ክቕጽል እዩ።
ኣብ ውዕል ፕሪቶርያ ካብቶም ኣብ መስርሕ ትግባረ ጸገም ከየጋጥሞም ከስግኡ ዝጸንሑ ዓንቀጻት፡ ምምላስ ዝተመዛበሉ ናብ መረበቶምን ምፍታሕ ዕጥቂ ሰራዊት ትግራይን ምዃኖም ዝፍለጥ እዩ።
