ርእሰ-ዓንቀጽ፡ ሰዲህኤ
20 ሰነ፡ ህግዲፍ “ስዉኣት እዝክር እየ” ዝብለላ ዕለት እያ። እዛ ዕለት ሕገመንግስቲ ኣብ ዘየብሉ ሃገር፡ ስለምንታይን ብመንን ነዚ ዓብይ ሓላፍነት በቒዓ፡ ዘዛርብ’ኳ እንተኾነ፡ እዞም በጃ ህዝቦም ዝተበጀዉ ሰማእታት ኣይኮነንዶ ሓንቲ መዓልቲ ኣብ ዓመት፡ ወትሩ እንተዘከርናዮም እውን እንተዘይ ውሒድዎም ኣይበዝሖምን እዩ። ጉጅለ ህግዲፍ ግና ከምስል “ሕድሪ ስዉኣት ኣይጠልምን እየ” እንዳበለ ኣብዛ ኣጋጣሚ ብተደጋጋሚ ጥልመት ኣንጸባሪቑ እዩ። ኣብታ ንመጀመርያ ግዜ ኣብ ስታድየም ኣስመራ ዘኽበረላ ብ1991 “ደጊም ናይ ውድባት ሓሸውየ የለን” ዝብል ሕድሪ ስዉኣት ዝጠልም መልእኽቲ ኣመሓላሊፉ። ቅድሚ ሓደ ዓመት ብ2018 ኣብዛ ዕለት እዚኣ ከኣ፡ ህዝቢ ከተዓሻሽወሉ ዝጸንሐ ጃህራን ዓዘፍዘፍን ዓጺፉ፡ ግሉጽነት ዘየብሉ፡ ንልኡላውነት ኤርትራ ኣብ ዋጋ ዕዳጋ ዘእቱ ብናይ ደገ ሓይልታት ዝበኹዐ ሃንደበታዊ መገሻ ናብ ኢትዮጵያ ኣውጁ፡ ካልእ ስዉኣት ናይ ምጥላም ነጋሪት ደሲቑ።
ስዉኣት ሕድሮም ዝኽበርን ዝቐስኑን፡ ስሞም እናጸዋዕካ ጅግንነቶም ብምዝንታው፡ መስዋእቶም ዘጉድፍ መደረታት ብምስማዕ ካብ ክሳድ ንላዕሊ ብምቑዘም ኣይኮነን። ሕድሮም ዝኽበር ወዮ ምእንታኡ ዝተሰውእሉን ኣዕጽምቶም ከስኪሶም ደሞም ዘፍሰስሉን ህዝባዊ ዕላማ ፈርዩ ህዝቦም ተጠቃሚ ክኸውን እንከሎ እዩ። ሎሚ “ወዮ ምእንታኻ ኢና ተሰዊእና” ዝበልዎ ህዝቢ ኤርትራ ኩሉ መሰላቱ ተጋሂሱ፡ ፍትሒ፡ ሰላምን ዕቤትን ተሓሪምዎ ኣብ ስግኣት ይነብር ኣሎ። ስለዚ ወዮ ዘይንሰምዖ ድምጺ ስዉኣት ወትሩ የእዊ ኣሎ። ብፍላይ ከኣ ኣብዛ ብስሞም እትጽዋዕ ግና ሕድሮም ዘይክበረላ ዕለት ኣውያቶም ዝያዳ ከም ዝዓርግ ፍሉጥ እዩ። ወያ ብኣዕጽምቶም ዝተሓጽረትን ብደሞም ዝጠለለትን መሬት ከኣ ከምቲ ከቢድ ዋጋ ሰማእታት ዝተኸፍለላ፡ ንህዝባ ኮይና ንካለኦት ክትከውን እናተገበኣ “ስዉኣት ሕድሩኹም ይጥለም ኣሎ” ዝብል ስምዕታ ናብ ህሉዋት እንዳቕረበት ተንቆልቁልን ትባድምን ኣላ።
ኢሳይያስን ጉጅለኡን ሒዘምዎ ዘለዉ ናይ ጥፍኣት መንገዲ፡ ክሳብ ክንደይ ኣብ ልዕሊ ህዝብና መዓትን ብርሰትን የውርድ ከምዘሎ እቶም ህሉዋት ንርእዮ ኣለና። ሰማእታት እውን ከማና’ኳ ንኢሳይያስ ብኣካል ቀሪቦም ዝምጉትሉ ዕድል እንተዘይረኸቡ ብመንፈስስ ወትሩ ሓያል ናይ “ሕድርና ይከበር” ምሕጽንታ የቕርቡ ኣለዉ። ኢሳይያስ ግና ንድሕሪት ብዘይምለስ ናይ ስዉኣት ኮነ ናይ ህሉዋት ድምጺ ከይሰምዕ ልቡ ምድረበዳ ኮይኑ’ዩ። ኣብ ከምዚ ኩነታት እዮም ከኣ ሕድሪ ስዉኣት ምስካሙ ዝኸበዶም ኣካላት “ብኻ ከምቶም ዝተሰውኡ ምሓለፍና” ክብሉ እንሰምዖም። ስዉኣት ዓው ኢሎም ደኣ ኣይዛረቡ እምበር ነቲ ካብኦም ዝተኸወለ ዝመስሎ ጠላሚ ተግባራት ይሳይያስ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ይርእይዎን ይሰምዕዎን እዮም።
ካሕሳን ሞሳን ስዉኣትና ጥልመት ሓቢእካ “ስጋ ስዉኣት” ኢልካ ብምምሓል ዝኽፈል ኣይኮነን። ነቲ ብስሞም ምምሓል ዝምጥን ግብራዊ ዋጋ ምኽፋል የድሊ። እቲ ዝኽፈል ዋጋ ሕድሮም ንምኽባር ኣብ ዝካየድ ቃልሲ ክንድቲ ናታቶም ክቡር ህይወት ዘይኮነ፡ ምጡን ዋጋ’ዩ ዝሓትት። ንሳቶም ብጥሪኡ መተክእታ ዘየብሉ ክቡር ህይወት እዮም ከፊሎም። ንሕና ህሉዋት ግና ርሃጽ፡ ዘይቅዱስ ዝምድና ምስ ጉጅለ ህግደፍ ምብታኽ፡ ግዝያዊ ናይ ንዋትን ንብረትን ክሳራ ዘስዕብ ዋጋ’ኳ ክንከፈል ኣይበቓዕናን። ዝሃነጽካዮ ገዛ ወይ ካልእ ንብረት ከይውሰደካ ምስ ህግዲፍ ተመሳሲልካ ሕድሪ ስዉኣት ኣብ ዝጠልም ጓይላ ምስዕሳዕ ብውሱናት ኤርትራውያን ይረአ እዩ። ኣብዚ ቀረባ ግዜ ሓንቲ ኣብነታዊት ኣደ ኣብሃገረ ጀርመን ኣብ ዝተኻየደ ንህግዲፍ ዘወግዝ ህዝባዊ ናይ ክተት ኣኼባ “ኣብ ኤርትራ ዝሃነጽናዮ ገዛ ከይውረሰና፡ ናይ ህግዲፍ መዳኸርቲ ኣይንኹን። ገዛ ምስ ዝጠፍኡ ዝጠፍእ ነይሩ እንተዝኸውን እዚ ክሳብ ሎሚ መልክዕን ግርማን ኣስመራ ኮይኑ ዘሎ ህንጻታት መግዛእቲ ኢጣልያ ሒዝዎ መኸደ” ዝበለኦ ቃል ኣብ ባይታ ዝወድቕ ኣይኮነን። ስለዚ ኣብዚ ኣጋጣሚ መዓልቲ ሰማእታት ኤርትራውያን “ንሓላፋይ ረብሓ ክንብል ንዘይሓልፍ ቃል ሰማእታት ኣይነዕብር” ክንብል ይግበኣና። ከምኡ ምባል ጥራይ ዘይኮነ፡ ነቲ ሕድሮም ከይክበር ጋሪዱ ዘሎ ጸሊም ህግዲፋዊ መጋረጃ ኣብ ምግላህ ብግብሪ ግቡእና ከነበርክት ይግበኣና። ብዙሓት ወገናትና ምስ ህግዲፍ ዝደናገጹ፡ ሕድሪ ሰማእታት ንዘይምጥላም ምዃኑ ክገልጹ ንሰምዕ ኢና። ግደ ሓቂ ንምዝራብ ግና ሕድሮም ምስ ዝጠልም ህግዲፍ ተሰሊፍካ ሕድሪ ሰማእታት ኤርትራ ኣይከበርን እዩ።
ናይ ሎሚ ዓመት መዓልቲ ሰማእታት እውን፡ ብፉሉይ ንህግዲፍ ዝህድዱ ምዕብልናታት ተሰንያ እያ ትዝከር ዘላ። ብኹሉ ማዕከናት ዓለም ንሕድሪ ስዉኣት ዘበርኽን ዘለምልምን፡ ጥልመት ህግዲፍ ዘቃልዕን ዝኹንን ድምጺ “ይኣክል” ኣብ ዝዓመረሉ ህሞት ኢና ንዝክራ ዘለና። ህግዲፍ ንህዝብና ኣዳህሊሉ፡ ካብቲ ተሓቢእሉ ዝጸንሐ ጉድጓድን ተነጽሎን መውጽኢ ንክኾኖ፡ ዞባዊ ምትሕብባርን ምሕዝነትን ኣጐልቢቡ ምስ ኢትዮጵያ ዝጀመሮ ወዛሕዛሕ ናህሩ ወዲኡ፡ ክስጉም ኣብ ዘይከኣለሉ ኩነታት ኢና ንርከብ ዘለና። ካብዚ ሓሊፉ ኣብ ውሽጢ ኤርትራ፡ ወዮ ከም ቁርን ኣስሓይታን ዝፍራሕ ዝነበረ ህግዲፍን ናይ ስለያ መሓውሩን ተዳሂሎም ኣብ ዝሕብእሉ ደረጃ በጺሖም ኣለዉ። ብዙሓት ዘይኤርትራዊ ወገናት እውን ድሙቕ ናይ “ዓገብ” መጸዋዕታኦም የስምዑ ኣለዉ። ኮታ ኣብ ኤርትራ ለውጢ ዘይተርፍ ምዃኑ ኣብ ዝተጋህደሉን ሕድሪ ስዉኣት ዘድምቑ ድምጽታት ኣብ ዝበረኸሉን እዋን ኢና ንርከብ ዘለና። ምስዚ ኩሉ ንሕና ኤርትራውያን ኢድ ካልኦት ከይተጸበና፡ ሓርነትና ብቃልስና ናይ ምርጋጽ ሓላፍነትና ጌና ከቢድን ወሳንን ምህላዉ በዚ ኣጋጣሚ ክንርዳእን ሓድሽ ንቕሎ ክንእንፍትን ይግበኣና።
ኣብ ዝሓለፈ ተመኩሮና፡ ብዙሓት ወገናት ኣብ ከምዚ መዓልቲ ሰማእታት ዝኣመሰለ ፍሉይ ኣጋጣሚ፡ ንህግዲፍ “ሎምስ ገለ ደኾን ይብል ይኸውን” ኢሎም ክጽበይዎ ልሙድ ጸኒሑ። ሎሚ እንተኾነ ግና ኣፉ ክኸፍት ዝጽበዮ የብሉን፡ እንተ ተጽበዮ’ውን ነቲ ዝጸንሐ ጸገም ከጋድድ እምበር፡ ራህዋ ከምዘየምጽእ ኩሉ ፈሊጥዎ እዩ። ንሕና ንብዓት ህዝብና ናይ ምሕባስን ሕድሪ ሰማእታትና ናይ ምዕቃብን ሓላፍነት ዘለናኸ፡ ሎሚ እውን ንመዓልቲ ሰማእታት ኤርትራ፡ በቲ ሕድሮም ኣብ ምኽባር ኣበርክቶ ዘየብሉ፡ ሽምዓ ኣብሪህካ ርእስኻ ምንቕናቕን ከንፈርካ ምርምጣጥን ጥራይ ዲና ክንዝክራ፡ ወይ ነቲ ሕድሮም ከይክበር ጋሪዱ ዘሎ ህግዲፋዊ ጸሊም መጋረጃ ኣብ ምቕንጣጥ ብዝሕግዝ ዕቱብ ስጉምቲ ንምውሳድ ብምውሳን ኢና ክንዝክራ። ምርጫና ምእንቲ እቶም ዘይቀሰኑ ስዉኣት ጥራይ ዘይኮነ፡ እንተላይ ነቶም ዘይጠዓመና ህልዋት ዘርሁ መንገዲ ምሓዝ ክኸውን ይግበኦ።
ሕድሪ ሰማእታትና ንምኽባር ኩሉ ዋጋ ካብ ምኽፋል ድሕር ኣይንበል!
ክብርን ዝኽርን ንሰማእታት ኤርትራ!
ሰዲህኤ፡ ቫቲካን ኣብ ኤርትራ ካብ ዘሎ ቀጻሊ ስቓይ መዋጸኦ ኣብ ምርካብ ክትነጥፍ ጸዊዑ
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) ብ18 ሰነ 2019 ናብ ቅድስቲ ቫቲካን ኣገዳሲ መልእኽቲ ሰዲዱ። ኣብዚ መልእኽቱ ቫቲካን እቲ ኣብ ውሽጢ ይኹን ኣብ ወጻኢ በቲ ዘይሓላፍነታዊ “መንግስቶም” ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ዝፍጸም ዘሎ ቀጻሊ ስቓይ ኣብ ምውጋድ ክትነጥፍ ጸዊዑ።
እቲ ናብ ጳጳስ ፍራንሲስን ኣምበሳድሮም ኣብ ሕቡራት ሃገራት ጀነቫ ጳጳስ ኢቫን ጁርኮቪችን ዝተላእከ መልእኽቲ ነቲ ብ12 ሰነ 2019 ብሓለፍቲ ኤርትራ ዝተወርሰ ትካላት ጥዕና ካቶሊካዊት ቤተክርስትያን ኤርትራ ጠቒሱ።
እቲ መልእኽቲ እቲ ዝተወስደ ዘይቅቡል ስጉምቲ ነቲ ኣብ ሕማቕ ደረጃ ዝርከብ ኩነታት ኤርትራ መሊሱ ከም ዘጋድዶ ኣስፊሩ። ምስዚ ብምትሕሓዝ ከኣ ናይዘን ትካላት ጥዕና ብሓይሊ ምምንዛዕ፡ ነቲ ብሓለፍቲ ኤርትራ ክፍጸም ዝጸንሐ ግህሰት ሰብኣዊ መሰል ኣጋዲዱ ኤርትራውያን ክረኽብዎ ዝጸንሑ ጥዕናዊ ኣገልግሎት ዘስእን ምዃኑ ጠቒሱ።
እቲ መልእኽቲ ብምቕጻል፡ ሰብ መዚ ኤርትራ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ዝፍጽምዎ ዘለዉ ጭካነን ግህሰትን፡ ብሰንኮም ብዙሓት ኤርትራውያን ስደተኛታት ኣብ ደረጃኦም ዘይሓለዉ መቐበልን መዕቆብን መደበራት ቀርኒ ኣፍሪቃ ዝሳቐይዎ ዘለዉ ጠጠው ዘብል ዓለም ለኻዊ ስጉምቲ ንክውሰድ መጸዋዕታ ኣቕሪቡ።
መዘክር ሰዲህኤ ቫቲካንን ሃዋርያዊ ልኡኻ ኣብ ጀነቫን ኣብቲ ዝመጽእ ብ24 ሰነ 2019 ዝኽፈት መበል 41 ርክብ ባይቶ ሰብኣዊ መሰል ሕቡራት ሃገራት ንኤርትራ ዝምልከት ስጉምቲ ንክውሰድ ተበግሶ ክወስዱ ተማሕጺኑ።
እቲ መልእኽቲ ብተወሳኺ፡ ኣብ ልዕልቲ ስግረዶባዊ ንሰብኣዊ መሰል ኤርትራ ብዝምልከት ክውሰድ ዝግበኦ ስጉምቲ፡ ዋና ጸሓፍን ቤት ምኽሪ ጸጥታን ሕቡራት ሃገራት ብመሰረት’ቲ ብ2016 መርማሪ ልኡኽ ሰብኣዊ መሰል ኤርትራ ዝበጸሖ መደምደምታ ስጉምቲ ክወስዱ ጸዊዑ።
እተን ኣስታት 22 ምዃነን ዝግመታ ናይታ ቤተክርስትያን ጥዕናዊ ትካላት መብዛሕትአን ኣብ ገጠራዊ ከባቢ ዝርከባ መዓልታዊ ንዓሰርተታን ኣሸሓት ሰባት ኣገልግሎት ክህባ ዝጸንሓ እየን
EPDP Asks Vatican to Initiate Way Out of Endless Suffering in Eritrea
Written by EPDP Information Office
The Eritrean People’s Democratic Party (EPDP) on 18 June 2019 sent an earnest message to the Holy See (Vatican) appealing for initiation of an appropriate international action to help end the prolonged suffering of Eritreans at home and abroad by their own reckless “government.”
Sent to Pope Francis and his Apostolic Nuncio (Vatican Ambassador) to the UN headquarters in Geneva, Archbishop Ivan Jurkovic, the message cited the June 12 confiscation by Eritrean authorities of all health facilities of the Eritrean Catholic Church throughout the country.
It said this unjustified action will worsen the already “painful situation” of the Eritrean people and described the forcible seizure of the health facilities as another severe violation of human rights by the Eritrean authorities who are depriving thousands of needy people from obtaining medication treatment.
The message further called for the initiation of a global action “to stop the Eritrean authorities from cruelly abusing their own people and condemning to death an entire nation of six million, a third of whom are by now refugees, many of them languishing in the squalor of poorly organized reception camps in the Horn of Africa region.”
The EPDP memorandum appealed to the Vatican and its Apostolic Nuncio in Geneva to initiate an action on Eritrea at the upcoming 41st Session of the UN Human Rights Council which is scheduled to open in Geneva on 24 June 2019.
In addition to a cross-border humanitarian action for Eritrea, the message also appealed that the UN Secretary General the UN Security Council must be reminded to act on the 2016 conclusions of the UN Commission of Inquiry on Eritrea.
It was estimated that the Church’s 22 health facilities, like the one in picture, are big and were providing medication service to tens of thousands per day, mainly in the rural areas.
Eritrea's seizure of Roman Catholic Church properties criticised
Written by BBC
Eritrea's Roman Catholic Church has condemned the government in the one-party state for seizing and shutting all its health centres last week.
In a letter to the ministry of health, the Church said patients were ordered to go home, and soldiers were deployed to the centres to guard them.
The seizure of the buildings could not happen in a country where the rule of law existed, the letter added.
The government has not yet commented on the Church's claims.
Many analysts believe the government has closed down the health centres to retaliate against the Church for issuing a statement in April calling for reforms to stem the tide of migration to Europe, BBC Tigrinya's Teklemariam Bekit reports.
- Africa Live: More updates from around the continent
- 'Ice bucket' bid to oust Eritrea's ruler
- 'I haven't seen my parents for 17 years'
The Church ran 22 health centres, and their closure is likely to leave thousands of people, mostly mothers and their children in rural areas, without healthcare, our correspondent says.
The government also provides health services, but critics say they are less accessible and of a lower standard, he adds.
In the publicly released letter, the Church said the government's action was reminiscent of the former Marxist regime which used brute force in 1982 to bar access to convents, schools and health facilities.
Eritrea was part of Ethiopia at the time. It became an independent state in 1993, and has been under President Isaias Afwerki's rule ever since.
His critics accuse him of leading a repressive state, but his supporters deny this.
Unrecognised religions
In its letter, the Church said the social services it provided to Eritreans could not be construed as an act of "opposing the government".
"The government can say it doesn't want the services of the Church, but asking for the property is not right," the letter added.
Roman Catholics make up about 4% of Eritrea's population.
The Church is only one of four religious groups allowed to operate in Eritrea, along with the Eritrean Orthodox, Evangelical Lutheran and Sunni Islam groups.
The government regards other religious groups as instruments of foreign governments.
In May, a UK-based rights group told the BBC that more than 30 Pentecostal Christians had been detained in Eritrea while they were praying in three different locations in the capital, Asmara.
"Security personnel continue to raid private homes where devotees of unrecognised religions meet for communal prayer. Repudiation of their religion is typically the price of release," campaign group Human Rights Watch said in a report released earlier this year.
Source=
ዕስራ ሰነ፡ መዓልቲ ስውኣት እንዝክረላ ዕለት እያ። እዛ ዕለት እዚኣ፥ ክሳብ ብቕዋም ትፈርስ ወይ ትጸድቕ፡ ክነብዕላ ታሪኻዊ ግደታ ኣሎና። ምእንቲ እዛ ሃገር ብውሑድ ክሳራ ናጽነት ክንጎናጸፍ ዝነበረና ተኽእሎ ብሰንኪ ፖለቲካዊ ሕንገዳ፡ በሽሓት መንእሰያት ከሲርና። እዚ ሰኣን ስምምዕ ህይወት ሰብ ብኸንቱ ኣጥፊኢካ ኣይከሰርናን ብዝብል ክትድምድሞ ኣዝዩ ኣሸጋሪ እዩ።
ስርዓት ኢሰይያስን፡ ብደገን ብውሽጥን ዘለዉ ተሓባበርቱን፡ በቲ ዝተረኽበ ናጽነት፥ ንመንእሰይ ኤርትራ ዘማዕብልን፥ ምስ ናይ ዓለም መንእሰያት ብምህዞ ይኹን ብሞያ ንኸይወዳደርን፡ ንሃገሩ ከይሃንጽን ጂሆ ሒዞሞ ኣለዉ። ንኸጽንትዎ ድማ ብስም ሃገር ወይ ዶብ ኣመሳሚሶም ዘይፈጠርዎን ዘይገበርዎን የለን። ኢሰይያስ ናብ ከምዚ ዝዓይነቱ ኣረመናዊ ተግባራት ክዋፈር ግን፡ በይኑ ዘይኮነስ እንተላይ እቶም ዓገብ ክብሉ ዝግበኦም ኣባላት ባይቶ ነበር ከይተረፉ ኣብ ምጥፋእ እዚ መንእሰይ እጃም ኣለዎም።
ስርዓት ህግዲፍ፥ ስልጣኑ ንምንዋሕ፡ ንህዝቢ ኤርትራ ሰላምን ቅሳነትን ንምኽላእ ምስ መን ዘይተተናኸፈን ዘይተናኸስን። ምስ የመን ብሰንኪ ይግባኣኒ ኢልካ ኣብ መጋባኣያ ዓለም ዘይምቕራብ፥ ብሓይሊ ክፈትሕ፡ ውግእ ከፊቱ ልዕሊ ዓሰርተ ክልተ ተጋደልቲ ተመልዒሶም። እቲ መንቀሊ ግርጭት ዝነበረ መሬት ግና፡ ንየመን ተፈሪዱ ከሲርናዶ ኣይከሰርናን። ቀጺሉ ምስ ጂቡቲ ብዛዕባ ጉዳይ ዶብ ዝምልከት እውን ተዃቲኹ ውግእ ብምኽፋት ቁጽሮም ዘይፍለጥ ተጋደልቲ ሓሊፎም። ኣብዚ እውን ሰላም ዘይተረኽቦ መሬት ንመኖም ከምዝውሰን ጌና ኣይተፈልጠን። ከምኡ እውን ምስታ ሓብሓቢት ሰውራ ኤርትራን መዕቆቢት ኤርትራዊ ስደተኛን ህዝብን ዝነበረት ሱዳን ውን ክንደይ ዘይፈተነ። ኣብ መወዳእትኡ ድማ ምስታ ትማሊ ንሃገራዊ ሓይሊ ንምድምሳስ መሻርኽቱ ዝነበረት ወያነ እትምራሕ ኢትዮጵያ ኣብ ከቢድ ውግእ ኣተወ። ኣብዚ’ውን ልዕሊ ዓሰርተ ትሻዕተ ሺሕ ዝተቐዝፉ ደቅና፥ ባድመ እኳ ንኤርትራ እንተተፈርደት ክሳብ ሎሚ እቲ ብኮሚሽን ዶብ ዝተወሰነ ናይ መወዳእታን ቀያድን ብይን ኣይተተግበረን።
ብሰንኪ እዚ ዶብ ዘይምሕንጻጽ ድማ፡ እቲ ስርዓት መፍቶቱ ረኺቡ፥ ኣብ ኤርትራ ዲሞክራሲያዊ ስርዓተ መንግስቲ ከይትከል፥ መንእሰያት ተማሂሮም ንቡር ከይፍትኑ፡ ኣብ ጎዳጉዲ ዓፊኑ ንኽሕዝ ዓቢ ዕድል ሂብዎ። ንህዝቢ ኣጥሚዩ፥ መንእሰያት ስራሕ ኣልቦ ክኾኑ ዝወጠኖ ተንኮል፡ እነሀ ኣብታ ትማሊ ንህዝቢ ኤርትራ ንሰላሳ ዓመታት ድፋጭኡ ዘውጸኣቶ ኢትዮጵያ ንኽዕቆብ ተገዲዱ። ካብዚ ንኽላቐቕ ኢሉ እውን ኣብ ፈቐዶ ምደረበዳን፥ ባሕርን ምድረበዳ ሲናይን ህይወቶም ዝጥፍኡ ኣዲኦም ትቚጸሮም። ኣብዚኸ ከሲርናዶ ኣይከሰርናን።
እቲ ዶብ ዘይምሕንጻጽ ነቲ ባዕሉ ዘጽደቖ ቅዋም ሞይቱ ከምዝበሎ ገይርዎ። ነቲ ዲሞክራሲ ክንትከል ክብሎ ዝጸንሐ ዶብ ከይተሓንጸጸ ኣይከኣልን ኢልዎ። ትማሊ ወያኔ ነቲ ብይን ንቕበሎ ግን ድማ ክንዛተ ኣሎና ምስ በለት ብዙሕ ኣጉባዕቢዑ። ዶክተር ኣብዪ ኣሕመድ ናይ ኢትዮጵያ ቀዳማይ ሚኒስተር ምስ ኮነ ብናይ ደገ ተጽዕኖ ነታ ወያኔ ክትብላ ዝጸንሐት ተረጊጹ ደጊምዋ። ነዚ መዋጽኦ ረኺበ ኢሉ ድማ፡ “ኪኖ ዶብ ክንሓስብ ኣሎና” ኢሉ ክፈላሰፈልናን ኣይከሰርናን ክብልን ኣይሓፈረን።
እቲ ኣዝዩ ዝኸፍአ ድማ ከምዚ ዓብይ ዓወት ዘመዝገበ ይመስል፡ ኣይከሰርናን መበሊኡ ነቲ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ዝፈጸሞ ገበን ንምሽፋን፥ ህዝቢ ኤርትራን ህዝቢ ኤትዮጵያን ከም ክልተ ዝተፈላለየ ህዝቢ ዝብል ኣካል ነቲ ታሪኽን ሓቅን ዘይፈልጥ እዩ ከኣ በለ። ስለዚ እታ ናቱ “ኣይከሰርናንሲ” ኣብ ምንታይ እያ ክትሽረፍ። ብመስዋእቲ ኣሸሓት ደቃ ዝተረኽበት ናጽነት ኤርትራ ኣልሚሱ ስልጣኑ ስለዘናወሔዶ ኾን ይኸውን ኣይከሰርናን ዝብለና ዘሎ። እወ! ዝተወፈዩ ደቅና ናጽነት ኣምጺኦሙልና፡ ደሞም ከንቱ ኣይተረፈን። እንተ እቲ ንመናውሒ ስልጣኑ ክብል ዝጥቀመሉ ዝነበረ ጻሕታሪ ባህሪ ግን ኣኽሲሩና ጥራሕ ዘይኮነስ፥ ንክብርን ልኡላውነትን ክብርን ሃገርና’ውን ኣብ ሰንከልከል ኣውዲቕዎ እዩ።
እዛ ዕለት እቶም ምእንቲ እዛ ሃገር ካብ ባዕዳዊ መግዛእቲ ተላቒቓ ናጻ ክትከውንን፡ ህዝባ እፎይ ኢሉ ድምጺ ውግእ ዘይሰምዓሉን ሃዋህው ክፍጠርን በጃ ዝሓለፉ ብረት ዝዓጠቑ ይኹኑ ዘይዓጠቑ ክብርን ሞጎስን ይግበኦም እዩ። ሳላ ክቡር ህይወቶም ከፊሎም ደሞም ዘፍሰሱን ኣዕጽምቶም ዝኸስከሱን ከኣ እነሆ መሳፍሒ ዝኸውን ሓራ መሬት ኣውሪሶሙናስ ብዛዕባ መጻኢ ሓርነትን ዲሞክራስን ክንቃለስ እኳ በቒዕና እነሆ።
ክብርን ሞጎስን ንስውኣትና
ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ
ኣብቲ ኤርትራዊ ጉዳይና ቀንዲ ሰብ ጉዳይ ንሕና ኤርትራውያን ምዃና ናብ ዋጋ ዕዳጋ ዝወርድ ኣይኮነን። እንተኾነ ከኣ ነቲ ዕማም ካብ ሕብረተሰብ ዓለም ተነጺልና በይንና እንዓሞ ከምዘይኮነ ንኹላትና ብሩህ ኣዩ። ኣብ ኤርትራ ብግብሪ ዝረአ ዘሎ፡ ወጽዓ፡ ምልኪ፡ ትዕቢት፡ ዘመናዊ ባርነት፡ ግህሰት መሰረታዊ ፖለቲካውን ሰብኣውን መሰላት፡ ሎሚ እውን ኣብ ክንዲ ዝንኪ መመሊሱ እናገደደ መለለይኣ ኮይኑ፡ እቲ “ኣፍሪቃዊት ሰሜን ኮርያ” ዝብል ሳጓኣ ብግብሪ ይገሃድ ኣሎ። ምናልባት ኣጉል ኒሕ ሓዲርዎም ነዚ ሕማቕ ምስሊ ኤርትራ ክሓብኡ ዝፍትኑ ኤርትራውያን እንተ ልዮም ሎሚ ባዕሉ እምብዛ ዓው ኢሉ ኣብ ዝዛረበሉ ደረጃ በጺሑ ስለ ዘሎ ተቓሊስካ ክትቅይሮ እምበር ክትሓብኦ ከምዘይከኣል ክርድኡ ይግበኦም። ከምቲ ክቡራት ወለድና “ኣደስ ትሓብእ እሞ ሓበላ ዓይኒ ኣይትሓብእን” ዝበሃል ግዕዘይ ተግባራት ህግዲፍ ምኽንያታት ሰናኒዕካ ክትሓብኦ ኣብ ዘይከኣል ጸሓይ ዝወቐዖ ሓቂ ኮይኑ እዩ።
ጉዳይና ካባና ሓሊፉ ኣብ ዓለም ለኻዊ ቅርዓት ካብ ዝወጽእ ነዊሕ ኮይኑ። እንተኾነ ነቲ እናሰምዐ ዝጸመመ ጉጅለ ህግዲፍ ነብሱ ንክሓክኽ ግዜ ንምሃቡ ግዲ ኮይኑ፡ ብዘይቃለ-ዓለም፡ ክምዕዱ ከጠንቅቑ፡ ክግስጹ ኣብ መወዳእታ ከኣ ክቐጽዑ ዝግበኦም ኣካላት ርእዮም ከምዘይረኣዩ ብምዃን ከሻድንዎ ከም ዝጸንሑ ክንዕዘብ ጸኒሕና። ንሕና ኤርትራውያን በሃግቲ ኩለመ-ዳያዊ ናይ ሓርነትን ለውጥን ሓይልታት ወትሩ ናይ ለውጢ ኢና። ክፉእ ምስልን ተግባርን ናይቲ ኣብ ኤርትራ ክዕንድር ዝጸንሐ፡ ሎሚ ግና ናይ ሓሶት ሕሩጩ ወዲኡ ሰንከልከል ምባል ጀሚሩ ዘሎ ውጹእ ዲክታቶር ኢሳይያስ ኣፈወርቂ፡ ኣብ ቅድሜና ጥራይ ዘይኮነ ኣብ ቅድሚ ሕብረተሰብ ዓለም’ውን ተነጺሩ ኣዩ። ኣብዚ ቀረባ መዓልታት፡ ብዝተፈላለዩ መዕቀንታት፡ ኣብ ቅድሚ ሕብረተሰብ ዓለም ንኡዳትን ፍሉጣትን ዝኾኑ ልዕሊ 100 ኣፍሪቃውያን እቲ ዝርዝሩን ዕምቆቱን ገዲፍና ነቲ ኤርትራውያን “ይኣክል” ንብሎ ዘለና ዘራጉድ ናይ “ዓገብ” መልእኽቲ ናብቲ ህድኣት ርሒቕዎ ዘዕለብጥ ዘሎ ሰብኣይ ሰዲዶም ኣለዉ። ንሳቶም ኣብቲ መልእኽቶም፡ ነቲ ኣብ ኤርትራ ክፍጸም ዝጸንሐን ዘሎን ቅትለትን ምስዋርን፡ ብኩራት ልዕልና ፍትሕን ሐገመንግስታዊ ምምሕዳርን፡ ምንፋግ ሓሳብካ ምግላጽን ብዙሕነታዊ ውደባን ጠቒሶም፡ ዝሰምዕ እዚኒ ዘለዎ ያኢ መሲልዎም ካብዚ ደልሃመት ንምጻእ ክምዕዱን ክመኽሩን ቅሩባት ምዃኖም’ውን ኣስፊሮም።
ካብዚ ሓሊፉ ብዙሓት ኣብ ጉዳይ ሰብኣዊ መሰል ኤርትራ፣ ዝነጥፉ ዓለም ለኻውን ኣህጉራውን ትካላት ዓው ኢሎም ኣብ ኤርትራ ክፍጸም ዝጸንሐ ተደጋጋሚ ግህሰት ሰብኣውን ፖለቲካውን መሰላት ከብቅዕ ብቐጥታ እቲ ጉዳይ ናብ ዝምልከቶም ኣካላት መልእኽቲ ሰዲዶም ኣለዉ። እቲ ናይ ልዕሊ100 ብዝተፈላለዩ መለክዕታት ፍሩያት ኣፍሪቃውያንን ካለኦት ግዱሳት ማሕበራትን መልእኽቲ ከም ዘለዎ ኮይኑ፡ ቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ዶ/ር ኣብይ ኣሕመድ እውን ኣብዚ ቀረባ መዓልታት፡ ህልዊ ዝምድና ኤርትራን ኢትዮጵያን ብዝምልከት ምስ ድምጺ ኣሜሪካ ኣብ ዝገበርዎ ሓጺር ርክብ ኣብ ዝሃብዎ ምላሽ፡ ብኣዝዩ ውሕሉል ኣገባብን ምሳልያዊ ኣቀራርባን፡ ነቲ ኢሳይያስ ንቅድሚት ምሱጓምን መጻኢ ምእማትን ስኢኑ ኣብ ኣብ ሕሉፍ ምኹዳድ ጥራይ ዝመርጾ ናይ ህልኽን ቅርሕንትን መንገዲ ዘቃልዕ ትሕዝቶ ነይርዎ። ዝምድና ናይ እንዳዓበየ ዝኸይድ ኣካላት ወዲ ሰብን ሓንሳብ ምስ ተሰፍየ ዘይዓቢ ክዳንን ሳእንን ከኣ ከም ኣብነት ጠቒሶም። ወረ ካብ ናይ ህዝቢ ሕቶ ሓንቲ ምስ መለስካ፡ ደሓር ካልእ ሕቶ ካብቲ ህዝቢ እንተመጸ “እቲ ቀደም ዝመለስኩልካ ይኣኽለካ ደጊም ኣይትሕተት” ምባል ዘምጸኦ ጸገም ብዝምልከት እውን መብርሂ ሂቦም። ዲክታቶር ኢሳይያስ ብወገኑ ኣብቲ ኣብ መበል 28 ዓመት ዝኽሪ ናጽነት ኤርትራ ዘስመዖ መደረ፡ ካብተን ናይ ኣዲስ ኣበባ፡ ኣዋሳ፡ ጅማን ጐንደርን ናይ ሸንዳሕዳሕ ቃላቱ ሓንቲ’ኳ ከይጠቐሰ ምሕላፉ፡ ኣብ ብዙሓት ወገናት “ወያ ናብ ካልእ ኤርትራዊ ዘቤታዊ ለውጢ ክትመርሕ ተስፋ ተነቢሩላ ዝነበረ ዝምድና ምስ ኢትዮጵያ እውን ግዲ እንድዕላ እያ” ዝብል ጨንጭንታ ኣሕዲሩ ኣሎ።
ጉጅለ ህግደፍ ወዮ ካብ ቀደሙ “ዓገብ” ክበሃል እንከሎ ዘንጸርጽር፡ ነቲ ናይ ፍሉጣት ኣፍሪቃውያን ውሕሉልን ሓላፍነታው መልእኽቲ መሊስሉ። እቲ ቀልጢፉ ምምላሱ ናይ ምስንባዱ ምልክት ምዃኑ ፍሉጥ እዩ። ከምኡ እንተዘይከውን ካብቲ ናይ ምጽቃጥ ባህሪኡ ኣይመተበራበረን። ኣብቲ ዝሃቦ መልሲ ህዝቢ ኤርትራ ናጽነቱ ንምርግጋጽ ዝኸፈሎ ዋጋ ብኣሃዛት ኣሰንዩ ዘርዚሩ ኣሎ። “እሞ ክንድዚ ዋጋ ስለ ዝኸፈለ፡ ናይ መስዋእቱ ጸጋ ኣብ ክንዲ ዝሓፍስ፡ ካብ ናይቲ ብቓልሱ ዝሰዓሮ መግዛእታዊ ምምሕዳር ኣብ ዘይፍለ ወጽዓ ምእታዉ ደኣ እንታይ ኣምጸኦ? ዝብል ሕቶ ዝምልስ ግና ኣይኮነ። ብሓጺሩ እቲ መልሲ ዓቕሊ ጽበት ዝወለዶ ብዓብይኡ ድማ መጻኢ ዘይእምት ቀደም ኣብ ዝተሰርሐ ከኹድድ ዝፍትን፡ ብ”ኣበይ ዝነበሩ እዮም” ዝተቓነየ ካብ ህልዊ ዝረአ ኩነታት ዝሃድም እዩ ነይሩ። ንርከበሉ ዘለና መድረኽ ግና “ከምዚ ነይሩኒ” ኢልካ ትጸባጸበሉ ዘይኮነ “ከምዚ ኣለኒ” ኢልካ እትዋሰኣሉ ግዜ ዘይህብ እዋን’ዩ።
ናብቲ ቀንዲ ንዓና ዝምልከት ክንምለስ። እንተ ካብ ህግዲፍ ክትኮበልና እንጽበዮ ጽቡቕ ነገር የለን። እቲ ዝተፈላለዩ ኣካላት ብዛዕባ ህልዊ ኩነታት ሃገርና ኣግሂዶም ምጽሓፎምን ምዝራቦምን ቃልስና ኣንጻር ወጽዓ ከምቲ ህግዲፍ ዝምነዮ ዘይናቱ ስም እናተዋህቦ ተሸጒጡ ዝተርፍ ዘይኮነ፡ ኣብ ዓለም ለኻዊ መድረኽ’ውን ይዕምር ከም ዘሎ ዘርኢ ምዃኑ ዝከሓድ ኣይኮነን። ንጉዳይ ኤርትራ ዝወሃብ ኣቓልቦ ኣብ ከምዚ ደረጃ ምብራኹ እምበኣር ነቲ ባዕልና እነካይዶ ቃልሲ ዝያዳ ዘጐልብት እምበር ንናይ ህዝብናን ናትናን ዘይሕለል ቃልሲ ዝትክእ ኣይኮነን። ስለዚ ነዚ ንጉጅለ ህግዲፍ ዝህውጾ ዘሎ ድፍኢታት፡ መሰረታዊ ተደላይነት ዓቕምኻ ምውዳብ ከይሰሓትና፡ ከም መሕየሊ ናይቲ “ይኣክል” ዝብል ህዝባዊ ምልዕዓል ክንጥቀመሉ ይግበኣና። ከምኡ እንተዘይኮይኑ ግና፡ ኤርትራዊ ጉዳይና ዝያዳ ቆላሕታ ይረክብ ምህላዉ ጥራይ በይኑ ዓወት ኣይከኸውንን’ዩ።
Eritrean Catholic Bishops Regret Seizure of Their Health Facilities by Eritrean Authorities
Written by EPDP Information Office
It is now official that the autocratic regime in Eritrea on Tuesday, 12 June 2019, seized by force all health facilities of the Catholic Church in Eritrea. The Archbishop of Asmara and the Bishops of Segheneiti, Keren and Barentu sent on 13 June 2019 a letter to the Eritrean minister of health telling her that the measure is totally ‘unreasonable’ and ‘inappropriate’ and that the Church cannot hand-over its facilities willingly, as ordered.
The seizure of the facilities was enforced by armed soldiers, policemen and health officials. Church’s health staff members were pushed out under threats and patients forced to leave their beds and go outside.
The action was described by the letter as an aggression on the integrity of the Church and that the Eritrean authorities will be held responsible for any adverse consequences of this unjustifiable action.
The letter stated that the Church has the obligation of serving the people and this social service is not to be interpreted as act of “opposing to the government and the state” nor is it intended to compete with the state.
Copied to the ruling party/PFDJ, the Ministry of Defense and other state “institutions”, the letter was signed by Abune Menghesteab Tesfamariam, the Archbishop of Asmara, and Abune Tomas Osman; Abune Kidane Ye’ebiyo, and Abune Fikremariam Hagos, the Bishops of Barentu, Keren and Segheneiti, respectively.
መንእሰይ ናይ መጻኢ ምዃኑ ማንም ዝኽሕዶ የለን። ምኽንያቱ ንሱ ወራሲ፡ ንሱ ተካኢ፥ ንሱ ናይ ጽባሕ ወላዲ፥ ንሱ ናይ ጽባሕ ኣቦሓጎ፥ ንሱ ናይ ጽባሕ ኣገልጋሊ ኮታ ሎምን ጽባሕን ዘራኽብ ድንድል እዩ። ኣብ ቅድሚዚ ኩሉ ሓላፍነት ብቑዕ ንክኸውን ከኣ፡ ነቶም ቅድሚኡ ዝነበሩ እናኽበረን ካብ ተመኩሮታቶም እናተማህረን እናኣስተውዓለን፥ ክዋሳእ ከሎ ብርግጽ ብቑዕ ተካኢ ክኽውን ይኽእል።
መንእሰይ ካብ ዝተወልደሉ፡ ክሳብ ወዲ ሰብዓን ሓሙሽተን ዓመት ዝኸውን ተለዋዋጢ ማሕበራዊ ጠባያት ክህልዎ ይኽእል እዩ። እዚ ማለት ኣብ ቆልዕነት፥ ጉብዝና፥ መንእሰይ፥ ዓቕሚ ኣዳም ዘሎ ዕድመ በብደረጅኡ ኣተሓሳስባን ባህልን ምዕባለን በበይኑ ምዕባለ ዝርኣየሉ እዩ ። ስለዚ ናይ ነፍሲ ወከፍ ድሌታት፥ ስምዒታትን ኣተሓስስባታትን ይፈላለ። ንኣብነት ገዲም ወለዶን ሓዲሽ ወለዶን ምስ እነነጻጽሮ ብዙሕ ዝፈላልዮም ጉዳያት ንረክብ ኢና። እዚ ፍልልያት እዚ ግና ኣብቲ ማሕበራዊ ባህርያት ደኣ እምበር ከምቲ ናይ ፖለቲካዊ ፍልልይ ኣብ ግርጭታት ኣጥሒሉ ክሳብ ውግእ ዘእቱ ኣይኮነን። እቲ ሓዲሽ ወለዶ ነቲ ኣብ መንጎ ደቂ ሰባት ዝግበር ርክባት ወይ ዝምድናታት ኣብ ምምዕባል ወይ ኣብ ምትሕብባር ወይ እውን ኣብ ኣተሓሳስባ ምስቲ ቅድሚኡ ዝነበረ ወለዶ ዘይሰማማዕ ክኸውን ይኽእል። እዚ ነቲ ብሉይ ብሓዲሽ ንምትካእ ኣብ ዘሎ መስርሕ ዝፍጠር ምፍሕፍሕ እዩ።
ኣብቲ ካብ ሓምስታት ክሳብ ሰብዓታት ዝነበረ ወለዶ እንተርኢና፡ እቲ ማሕበራዊ ርኽክባቱ ምስ እዚ ናይ ሓዲሽ ወለዶ ኣጸቢቑ ይፈላለ። እቲ ገዲም ወለዶ ምስቲ ዘመናዊ ምዕባለ ብፍላይ ዘመነ ተክኖሎጂን ኣብ ባህላዊ ምምሕያሽ ብዙሕ ክስዕቦ ኣይትርእዮን። ምኽንያቱ ንሱ ነቲ ሒዝዎ ዝጸንሐ ምስቲ ሓዲሽ ናይ ባህሊ ለውጢ ስለ ዝገራጮ ክድግፎ ኣይኽእልን ይኸውን። ንኣብነት ከምዚ ሎሚ መንእሰያት ቀዳድ ስረ ተኺዲኖም ዝኸዱ ዘለዉ ካብ ወዲ 40 ዓመት ንላዕሊ ከምኡ ክኽደን ማለት ዘይትጽበዮ እዩ። ሓዲሽ ወለዶ ነቲ ብሉይ ኣተሓሳስባ ወይ ባህሊ ክልውጥ ወይ ክቐድሕ እዩ ፋሕተርተር ዝብል። ስለዚ እቲ ኣብ መንጎ ሓዲሽን ገዲምን ዘሎ ጋግ ብዕድመ ፍልልይ ዘይኮነ ዝልካዕ፡ እንታይ ደኣ ብናይ ኣተሓሳስባን ድሊታትን ፍልልይ እዩ። እዚ እዩ ድማ ነቲ ኣብ ፖለቲካዊ ሓሳብ ተመሳሰልቲ ክገብሮም ዝኽእል። በዚ ዝኣክል ኣብ ነሓድሕዶም ክናበቡ ይኹን ክረዳድኡ ዝኽልክል የለን።
እቲ ጸገም ወይ ሽግር ዘሎ፡ እቲ መንእሰይ ዝልውጦ ዘሎ ሓዲሽ ድሌትን ትምኒትን ከምቶም ገዳይም ሸፈፍ ኢሉ ስለዘይሓልፎ ብቐሊሉ ምስቲ ግዜ ክመሳሰል ኣይሽግሮን እዩ። ነቲ ሒዝዎ ዘሎ ባህሊ ማለት ከምቲ ቀዳድ ስረ ናይ ምኽዳን፡ ንከቋርጹ ክትዛረቦምን ክትምዕዶምን ኣይቅበሉኻን ኢዮም። እዚ ውን ግዚኡ ሓልዩ፡ እቲ ሓዲሽ ክሳብ ብካልእ ሓዲሽ ዝትካእ እምበር ቀነባሪ ኣይኮነን። ምስ እዚ ተጎዝጒዙ ዝኸይድ ንባዕሎም እቶም መንእሰያት ኣብ ምቹእ ሃለዋት ስለዘየለዉ እቲ ዝሓስብዎ ምስቲ ዝደልይዎ ለውጢ ዘይምችእ ኮይኑ ረኺቦሞ። ንኣብነት ከምቲ እቶም መንእሰያት ዝደልይዎ ወይ ዝጽበይዎ ምስ ዘይኮነሎም ተጽዕኖ ይፈጥረሎም’ሞ ናብ ጸርፍን፥ ባእስን፡ ክሳብ ናይ መስተን ሓሺሽን ንምጥቃም ገጾም የድህቡ። እዚ ዓቕሊጽበታዊ ስምዒት እዚ እውን ይኸውን እዞም ዓበይቲ ሓንቲ ኣይገበሩን ኣይረብሑን ክብሉ ዝደፋፍኦም።
ይኹን እምበር ዕድመኦም ልዕሊ ኣርባዓ ዓመት ኣብ ዝኾነሉ ግዜ ኣተሓሳስባኦም ይቕየር እዩ። እዚ ድማ ካብቲ ሕሉፍ ጌጋታቶም ክመሃሩን ምስቲ ከባቢኦም ናይ ምምስሳልን ነፍሶም ክፈቕዱን ዘጸብቕሎምን ዘኽፋኣሎምን ክመምዩ ይጅምሩ። ቅድሚ እዚ ዕድመ እዚ ግና ሰብ ናብ ቅኑዕ መንገዲ ምምራሕ ገዲፉ ብቄናን ክኸዱ እንተመሪሕዎም ክሳብ ዝርድኦም ክኽተልዎ ይኽእሉ እዮም። ነዚ ኣብነት ክኾነና ዝኽእል እቲ መንእሰይ ካብቲ ኣብ 2010 ዝነበረ ባህሪያትን ሎሚ ዘሎ ባህርን ኣተሓሳስባን ኣጸቢቑ ይፍለ እዩ። ትማሊ ሰልፍታት ኣየድልያን ዝብል ዝነበረ ሎሚ ከምኡ ዝብል የለን። ትማሊ ብውግእ እምበር ዘይጐነጻዊ ዝበሃል ጽገና እዩ ዝብል ዝነበረ ሎሚ ብዘይጎነጻዊ ኣገባብ ክዕዓወት ክረጋገጽ ከም ዝኽእል ካብ ምዕብለ ከባቢኡ ቀሲተመኲሩ ኣሎ። “ካብ በበይንኻ ምኻድ ሃገርን ህዝብን ንምድሓን ኣንጻር እዚ ጨቋኒ ስርዓት ሓቢርካ ምስራሕ” እናበለ እዩ ዝጭርሕ ዘሎ። እዚ ከኣ እዩ እቲ ናይ ምትኽኻእ መስርሕ ግቡእ መስኖኡ ሒዙ ንክኸይድን ንክዕወትን ዝሕግዝ። ብተወሳካብዚ ሓሊፉ ነቲ ቀንዲ መንቀሊ ሽግራት መምዩ ነታ ሓቂ ንምውጻእ ክመራመር ዝጅምረሉ መድረኽ እዩ ዘሎ። ስለዚ እቲ ኣብ መንጎ ዓበይትን መንእሰያትን ዘሎ ሃጓፍ ንቅዋማዊት ሃገር ኣብ ምፍጣር ብሓባር ኰይና ሓድሕዳዊ ምስንናቕ ተመኩሮ፡ ሓባራዊ ሃገራዊ ረብሓን ዘውሕስን ምዕቡል ባህሊ ክነጥን ይከኣል። በዚ መሰረት እቲ መንእሰይ ካብቲ ታህዋኽን ህንዱድነትን ተናጊፉ ምዕቡል ኣተሓሳስባን ንኹሉ ብማዕረ ዝጥምት ንቕሓት ኣናኣጥረየ ኣብ ዝኸደሉ፡ ኣብ ምምራሕ ግደኡ ክጻወትን ክትክእን ብቑዕ ይኸውን።
Eritrea's 'ice bucket' bid to oust Isaias Afwerki
Written by Teklemariam Bekit BBC Tigrinya, Nairobi
Thousands of Eritreans are waging a social media campaign - modelled in part along the lines of the viral ice bucket challenge - to force change in the one-party state.
They hope that the overthrow of neighbouring Sudan's long-serving ruler Omar al-Bashir will give impetus to their efforts to oust President Isaias Afwerki.
The campaign - under the hashtag #Enough in Tigrinya, Arabic and other Eritrean languages - has been driven by young Eritreans living mostly in Europe and the US because of repression in their home country.
It has won the support of a cross range of people - from veterans of the struggle for independence to music stars like Robel Michel and Yohannes Tikabo, popularly known as Wedi Tikabo.
Enough to division, migration and horrendous journeys. Enough to putting people without due process in dungeons. Enough to living without a constitution"Wedi Tikabo
Eritrean music star
In a video in Tigrinya, Eritrea's main language, Tikabo, who fled his homeland in 2013, says: "Enough to division, migration and horrendous journeys.
"Enough to the political upheaval overshadowing our country. Enough to putting people without due process in dungeons. Enough to living without a constitution."
'We must stop hiding'
Washington DC resident Amanuel Dawa was among those who started the campaign, challenging people to break their fear by identifying themselves and speaking out against Africa's only one-party state.
Mr Isaias took power at independence in 1993, and the country has never held a national election - not even a sham poll like those seen in some other authoritarian states where the ruler is returned to power with nearly 100% of the vote.
Instead, the government has banned opposition parties and the private media, jailed critics (some of whom have never been heard of for years), and has enforced military conscription. This has forced tens of thousands of Eritreans to flee to Europe, but many perish during the treacherous journey through the Sahara desert and over the Mediterranean.
Some people have recalled on Twitter their time at the notorious Sawa military camp, where young people and high school students are sent to begin their military service, which can last indefinitely:
The leader of the youth wing of the ruling party in the UK, Sirak Bahlibi, has described it as probably the "worst smear campaign to be ever waged on social media", while the pro-government TesfaNews website has accused the Tigray People's Liberation Front (TPLF) rebel group of being behind the #Enough campaign - a charge denied by Mr Amanuel.
"Eritreans inside and abroad should not buy or believe the recent propaganda that is spreading.... The TPLF is doing anything and everything to destabilise Eritrea," TesfaNews wrote.
'Bravely distributing leaflets'
The campaign on Facebook and Twitter has stood out for its ice bucket challenge format, with people nominating friends - and celebrities like Tikabo - to speak out against repression in Eritrea.
In Eritrea, the government has kept tight control over the internet - only 1.3% of the population use it, according to Internet World Stats. Activists in the country therefore took the brave step of surreptitiously distributing anti-government leaflets, with the hashtag #Enough, in a bid to popularise the campaign.
Image copyright Amanuel Dawa Image caption Many Eritreans have been forced to live in exile
"There are young people's movements within the country and they are the ones responsible for dispatching the #Enough leaflets," Mr Amanuel said.
He added that the campaign was also aimed at uniting government opponents.
"People are divided by their communities, their place of birth, their religion and many other segments of their lives. We want to stop these divisions and focus our energy towards one goal [to bring about multi-party democracy]," Mr Amanuel said.
More on 'Africa's North Korea':
- ‘I haven’t seen my jailed parents for 17 years’
- Is Eritrea coming in from the cold?
- Reporting on Africa's most secretive state
- The African capital with 'no traffic'
Many Eritreans had hoped that following last July's peace deal with Ethiopia to officially end the border war between the two nations, the government would open up political space as there was no longer the fear of the country being "destabilised" by its neighbour.
But there has been no change, conscription continues and Mr Isaias remains as authoritarian as ever.
Image copyright Amanuel Dawa Image caption The #Enough campaign is being waged primarily in the widely spoken Tigrinya and Arabic languages
He has convened only one meeting of his cabinet since the peace deal was signed as well as giving no sign of reform in a speech he delivered last month to mark the country's 26th year of independence from Ethiopia.
This has led to opposition activists saying that the country is not under one-party rule, but one-man rule.
Meanwhile, Mr Isaias has exploited improved relations with Ethiopia to his advantage by getting it to restrict the activities of exiled opposition groups - one of them was forced to shut its office in Ethiopia's capital, Addis Ababa, as Eritrea's embassy reopened after about 20 years.
'Poisonous roots'
In a further sign of the regime's pariah status ending, the UN Security Council has unanimously lifted sanctions - including an arms embargo and travel restrictions on senior government and military officials - imposed in December 2009 after it was accused of backing militant Islamists in neighbouring Somalia.
Isais Afwerki - Eritrea's only leader
Image copyright AFP
- Like all Tigrinyans, carries his father's name, Afwerki, which means "mouth of gold"
- Went to China in 1967 for military training
- Has "E" tattooed on his right shoulder to show his then-loyalty to the rebel Eritrean Liberation Front
- Described as imposingly tall at 190.5cm (6ft 3in)
- Married fellow rebel Saba Haile in 1981; the couple has three children
- A few months before Eritrea's independence, went into a coma after getting cerebral malaria and was flown to Israel for treatment
- Speaks fluent Arabic and has close ties with Saudi Arabia
- Receives dignatories at his makeshift office on the site of his pet "Adi Halo" dam project
Source: Pro-government Madote news site, BBC Tigrinya
Read: Behind the smiles of Eritrea's president
But activists say the tide appears to be turning against the government inside the country - a recent example being the fact that the country's Catholic bishops issued a pastoral letter in which they lamented the "massive fleeing abroad" of Eritreans because living conditions had reached "critical levels".
"As long as the poisonous roots of this phenomenon is not eradicated, the escape to foreign countries is, we think, destined to last," the bishops said.
A group of more than 100 African writers, intellectuals and activists also wrote an open letter to Mr Afwerki this week, saying Eritrea was regarded as "the most-closed society on our continent" and the president needed to take steps to "restore" the country to its "rightful place in the family of African nations".
It is unclear whether he will agree or risk a popular uprising similar to the one seen in Sudan, which led to the military overthrowing Mr Bashir.
Although Sudan's revolution hangs in the balance following the brutal crackdown on the pro-democracy movement, Eritrean activists continue to be inspired by the protest movement there.
"What is happening now in Sudan is really awful and I don't have words to describe it, but still Sudanese people are standing up and that is an inspiration to all Eritreans and to the world," says Meron Estefanos, a Sweden-based Eritrean journalist and human right activist.
"The Sudanese people chose the non-violent method and I hope that for my people. If the Sudanese can do it regardless of the brutality we can do it as well."
Source=https://www.bbc.com/news/world-africa-48034365
More...
ኣሰናዳኢ ሽማግለ ናይቲ ካብ ዕለት 02 - 04 ነሓሰ 2019 ኣብ ፍራንክፎርት ክጋባእ ኣብ ምድላው ዘሎ ፈስቲቫል ኤርትራ 2019 ብዕለት 08.06.2019 ሳልሳይ ምዱብ ኣኼባኡ ኣካይዱ። ኣኼባ ሽማግለ ክሳብቲ ዕለት ዘሰላሰለቶም ምድላዋትን ገና ኣብ መስርሕ ምስንዳእ ክዕመሙ ዘለዎም ጉዳያት ብግቡእ ገምጊሙ።
ናይዚ ዓመት ፈስቲቫል 2019 ኣብ ሓደ ውዕዉዕ መደረኽ፡ ወጊድ ንመላካዊ ስርዓት፡ ወጊድ ንምፍልላይ፡ መርሓባ ንምጥርናፍ፤ መርሓባ ንሓቢርካ ምድማጽን ሓቢርካ ንምውዳቕ መላኺ ስርዓትን ዝብል ናህሪ ዝመላኦ ድምጺ ውጹዕ ህዝቢ ኤርትራ ኣብዝቃላሓሉ ዘሎ እዋን ይካየድ ምህላዉ፡ ሓደ ካብቲ ፍሉይን ኣገዳስን ዝገብሮ መራከቢ መኣዲ ምዃኑውን ርእዩ።
ብዘይካዚ፡ ፈስቲቫል ፍራንክፎርት 2019 ካብቶም ናይ ነዊሕ ዓመታት መሓዙት ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ዝነበሩን ገና እውን ጽቡቕ ህዝቢ ኤርትራ ዝብህጉን ብሕሰሙ ዝሓሙን ሽወደናውያን ወይዘሮ ክርስቲና ቢዮርክን ኣቶ ቡ ቡቨልስታምን ክሳተፍዎ ብምዃኖም ሓደ ካብቲ ተወሳኺ ኣገዳሲ ዝገብሮ ፈስቲቫል ከምዝኮነ ኣብቲ ኣኼባ ተራእዩ።
ወይዘሮ ክርስቲና The land by the see ዝብል ኣብ ሜዳ፡ ገለ ካብቲ መግዛእታዊ ሰራዊት ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ዝፍጽሞ ዝነበረ ግፍዕታትን ግደ ተጋደልቲ ሓርነትን ብጭቡጥ ዘርኢ ተንቀሳቓሲ ፊልም ኣዳልያ፡ ሕጂውን ንኤርትራ ዝምልከት መጽሓፍ ጽሒፋ ምህላዋ ተፈሊጡ ኣሎ።
ኣሰናዳኢ ሽማግለ ነዚ ህልዊ ኩነታት ኣብ ግምት ብምእታው ንዝሰፍሐ ተሳትፎ ዘረጋግጽ ምድላዋት ተታሓሒዝዎ ኣሎ። ፈስቲቫል ፍራንክፎርት 2019 ነዚ ኣብ መላእ ዓለምና ዝካየድ ዘሎ ናይ „ይኣክል“ ምትእኽኻባት ዘሐይል ኮይኑ ንኽወጽእ፣ ብዘይ ዝኾነ ይኹን ኣፈላላይ ንኹሉ ደላይ ለውጢ ዘሳትፍ ኤርትራዊ ፈስቲቫል ኮይኑ ክወጽእ ኣብዝግበር ዘሎ ጻዕርታት፡ ብተግባር ንምስናዩ ኩሉ ደላይ ፍትሒ ብእኩብ ይኹን ብውልቀ ኣብዚ ፈስቲቫልዚ ክሳተፎ ሽማግለ ደጊሙ ይጽውዕ።
ኣሰናዳኢ ሽማግለ ናይቲ ካብ ዕለት 02 - 04 ነሓሰ 2019 ኣብ ፍራንክፎርት ክጋባእ ኣብ ምድላው ዘሎ ፈስቲቫል ኤርትራ 2019 ብዕለት 08.06.2019 ሳልሳይ ምዱብ ኣኼባኡ ኣካይዱ። ኣኼባ ሽማግለ ክሳብቲ ዕለት ዘሰላሰለቶም ምድላዋትን ገና ኣብ መስርሕ ምስንዳእ ክዕመሙ ዘለዎም ጉዳያት ብግቡእ ገምጊሙ።
ናይዚ ዓመት ፈስቲቫል 2019 ኣብ ሓደ ውዕዉዕ መደረኽ፡ ወጊድ ንመላካዊ ስርዓት፡ ወጊድ ንምፍልላይ፡ መርሓባ ንምጥርናፍ፤ መርሓባ ንሓቢርካ ምድማጽን ሓቢርካ ንምውዳቕ መላኺ ስርዓትን ዝብል ናህሪ ዝመላኦ ድምጺ ውጹዕ ህዝቢ ኤርትራ ኣብዝቃላሓሉ ዘሎ እዋን ይካየድ ምህላዉ፡ ሓደ ካብቲ ፍሉይን ኣገዳስን ዝገብሮ መራከቢ መኣዲ ምዃኑውን ርእዩ።
ብዘይካዚ፡ ፈስቲቫል ፍራንክፎርት 2019 ካብቶም ናይ ነዊሕ ዓመታት መሓዙት ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ዝነበሩን ገና እውን ጽቡቕ ህዝቢ ኤርትራ ዝብህጉን ብሕሰሙ ዝሓሙን ሽወደናውያን ወይዘሮ ክርስቲና ቢዮርክን ኣቶ ቡ ቡቨልስታምን ክሳተፍዎ ብምዃኖም ሓደ ካብቲ ተወሳኺ ኣገዳሲ ዝገብሮ ፈስቲቫል ከምዝኮነ ኣብቲ ኣኼባ ተራእዩ።
ወይዘሮ ክርስቲና The land by the see ዝብል ኣብ ሜዳ፡ ገለ ካብቲ መግዛእታዊ ሰራዊት ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ዝፍጽሞ ዝነበረ ግፍዕታትን ግደ ተጋደልቲ ሓርነትን ብጭቡጥ ዘርኢ ተንቀሳቓሲ ፊልም ኣዳልያ፡ ሕጂውን ንኤርትራ ዝምልከት መጽሓፍ ጽሒፋ ምህላዋ ተፈሊጡ ኣሎ።
ኣሰናዳኢ ሽማግለ ነዚ ህልዊ ኩነታት ኣብ ግምት ብምእታው ንዝሰፍሐ ተሳትፎ ዘረጋግጽ ምድላዋት ተታሓሒዝዎ ኣሎ። ፈስቲቫል ፍራንክፎርት 2019 ነዚ ኣብ መላእ ዓለምና ዝካየድ ዘሎ ናይ „ይኣክል“ ምትእኽኻባት ዘሐይል ኮይኑ ንኽወጽእ፣ ብዘይ ዝኾነ ይኹን ኣፈላላይ ንኹሉ ደላይ ለውጢ ዘሳትፍ ኤርትራዊ ፈስቲቫል ኮይኑ ክወጽእ ኣብዝግበር ዘሎ ጻዕርታት፡ ብተግባር ንምስናዩ ኩሉ ደላይ ፍትሒ ብእኩብ ይኹን ብውልቀ ኣብዚ ፈስቲቫልዚ ክሳተፎ ሽማግለ ደጊሙ ይጽውዕ።
ኣሳናዳኢ ሽማግለ ፍራንክፎርት ፈስቲቫል 2019
Radio Demtsi Harnnet Kassel 13.06.2019
Written by Demtsi Harnnet Kassel
30 ዓለም-ለኸ ተሓለቅቲ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ኩነታት ሰብኣዊ መሰላት ብዝምልከት ናብ ሕ/ሃ ደብዳቤ ጽሒፎም
Written by VOA
ዋሽንግተን —
30 ዓለም-ለኸ ተሓለቅቲ ሰብኣዊ መሰላት፣ ብዛዕባ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ኩነታት ሰብኣዊ መሰላት ብዝምልከት ናብ ናይ ሕቡራት ሃገራት ቤት ምኽሪ ሰብኣዊ መሰላት ደብዳቤ ጽሒፎም።
እቶም ዓለም-ለኻውያንን ኤርትራዊያንን ጉጅለታት ሰብኣዊ መሰላት ኣብቲ ትማሊ 11 ሰነ ዝጸሓፈዎ ደብዳቤ፣ ቤት ምኽሪ ሰብኣዊ መሰላት ሕ/ሃ ኣብ ዘካይዶ ስሩዕ ኣኼብኡ፣ ብዛዕባ ኩነታት ሰብኣዊ መሰላት ኤርትራ ምቁጽጻርን መጽናዕትን ክካየድን ጸብጻባት ብስሩዕ ክቐርብን ክቕጽሎ ሓቲቶም’ለዉ።
ድሕሪ’ቲ ምስ ኢትዮጵያ ዝተጀመረ ርክብ፣ ይኹን ኣብ መንጎ ኤርትራ፣ ኢትዮጵያን ሶማልን ዝተኻየደ ስሉሳዊ ስምምዕ፣ ኩነታት ሰብኣዊ መሰላት ኤርትራ ገና ኣብ ሕማቕ ኩነታት ኣሎ ኢሎም።
ብኻልእ ወገን ልዕሊ 100 ህቡባትን ፀለውትን ዝኾኑ ኣፍሪቃውያን ፀሓፍቲ ደረስትን ጋዜጠኛታትን ኣብ ኤርትራ ዘሎ ኩነታት ከመሓይሹ ዝፅውዕ ቅሉዕ ደብዳበ ናብ ፕረዚደንት ኢሰያስ አፈወርቂ ፅሒፎም።
ናብ ኤርትራ ብምኻድ ምስ ፕረዚደንት ኢሰያስ ተራ ዜጋታት ኤርትራ እሱራት ጋዜጠኛታትን ካልኦትን ክዘራረቡ ከምዝደልዩ ብምግላፅ መልሲ ፕረዚደንት ኢሰያስ ይፅበዩ ከም ዘለዉ’ቶም ተሰማዕነት ዘለዎም ኣፍሪቃውያን ኣብቲ ደብዳበኦም ገሊፆም’ለው።
Source=https://tigrigna.voanews.com/a/ዓለም-ለኸ-ተሓለቅቲ-ኣብ-ኤርትራ-ዘሎ-ኩነታት-ሰብኣዊ-መሰላት-ብዝምልከት-ናብ-ሕ-ሃ-ደብዳቤ-ጽሒፎም/4956635.html
