ማእከላይ ባይቶ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ብ30 መጋቢት 2025 ፍሉይ ኣኼባ ኣካይዱ። ኣብ መእተዊ እቲ ኣኼባ ኣቦመንበር ማእከላይ ባይቶን ፈጻሚ ሽማግለን ሰዲህኤ፡ ብጻይ ገረዝጊሄር ተወልደ፡ “እንኳዕ ናብ ኣኼባ ብደሓን መጻእኩም፡ እንኳዕ ከኣ ናብ ዒድ ኣልፈጥሪ 2025 ኣብጸሓኩም” ድሕሪ ምባል፡ ህልዊ ኩነታት ሰልፍናን ዞባናን ኣብ ዝምልከቱ ብዛዕባታትን ዝረኣዩ ዘለዉ ምዕባለታትን ዝዳህሰሰ ሓጺር ቃል ኣስሚዑ።
ማእከላይ ባይቶ ኣብዚ ፍሉይ ኣኼባኡ፡ ብዛዕባ ኣገዳስነት ሓቢርካ ምስራሕን ናብ ዝሰፍሐ መድረኽ ንምብጻሕ ዝግበር ዘሎ ዘተን ዝምልከት ሰፊሕ ጸብጻብ፡ ነቲ ኩነታት ብቐረባ ካብ ዝከታተሉ ኣካላት ሰሚዑ። ኣብቲ ዝቐረበ ጸብጻብ፡ ብሰፊሑ ተመያይጡን ሰዲህኤ ኣባል ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ (ፖሓኤ) ብምዃኑ፣ ግዲኡ ከመይ ክኸውን ከም ዝግበኦ ተረዳዲኡ።
ብዘይካዚ ኣብዚ እዋንዚ ብሓፈሻ ኣብ ዞባና፡ ብፍላይ ከኣ ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝረአ ዘሎ ናብ ውግእ ከየምርሕ ዘስግእ ምስሕሓባት ተመያይጡ። እቲ ንህዝብታት ዘየርብሕ ውግኣት ብኸመይ ይውገድ ኣብ ዝብል እውን ሰፊሕ ናይ ሓሳባት ምልውዋጥ ኣካይዱ። ኣብ መወዳእታ ድማ ኣባላት ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርራ ነዚ ዝረአ ዘሎ ቅልጡፍ ለውጥታት ብትኹረት ክከታተሉ ኣዘኻኺሩ።
يعود تاريخ تسمية إرتريا إلى أكثر من 2000 عام وهو اسم يوناني الأصل ويعني البحر الأحمر. في القرن التاسع عشر وبالتحديد في عام 1869 بدأ التسلل الاستعماري الإيطالي إلى إرتريا بشراء قطعة ارض من سلطان عصب بواسطة مبشر إيطالي يسمى سابيتو لصالح شركة تموين السفن روباتينو الإيطالية، وتواصل هذا التسلل من 1882 إلى 1889 وفي مطلع عام 1890 تم تسجيل إرتريا رسميا كمستعمرة إيطالية في القرن الأفريقي.
هنا يجب ذكر حقيقة هامة وهي أن الشعب الإرتري كان موجودا في هذه الرقعة من الأرض الممتدة على الساحل الغربي للبحر الأحمر وفي
مرتفعاتها وسهولها كغيره من شعوب المنطقة بصراعاته وحروبه ومنجزاته بمكوناته المتنوعة يوثر ويتأثر بمجريات الأحداث في المنطقة.
ومنذ هذا التاريخ وصاعدا أصبح وطننا يعرف باسم إرتريا، الإرترية هويتنا الوطنية الراسخة في وجدننا المنبعثة من الشعور بالانتماء العقيق لهذا الوطن وعلى هذا الشعور بالانتماء للرقعة الجغرافية "إرتريا" وحبها أنبت الإرترية وليس على كراهية هوية الأخرين.
عبر التاريخ كان نضالنا يتمحور لصد جميع محاولات القوة الاستعمارية والجهات التي تناسبنا العداء للنيل من وطننا ووطنتينا، وتحملنا تداعيات سياسة الأرض المحروق تحت "شعار الأرض وليس الأنسان الإرتري" التي مارستها أثيوبيا من اجل الحفاظ على ارتريتنا أرضا وشعبا، ودحرنا كل الغزاة. من هنا تتجلى الحقيقة على أن الهوية الإرترية لم تقدم منحة بل هي ثمرة تاريخ نضال طويل وإرادة العيش المشترك للشعب الإرتري.
وقد لاحظنا في الآونة الأخيرة ظهور بعض المتطرف الداعين وبكل وقاحة وسفالة إلى طمس ومحو الهوية الإرترية كما جاء في إحدى المنصات الإعلامية تسمى " " ላዛ ትግርኛ ويمكن ترجمتها (طعم لغة التقرينيا) مقرها مدينة مقلي إقليم تجراي جاء مقابلة أجرتها مع أحد ضيوفها يدعي أنه محلل سياسي تحدث بكل وقاحة أن الهوية الإرترية يجب محوها من الإرتريين ووأد الشعو بالانتماء إلى إرتريا لأنها تعني كراهية التقراوين وهذا إعلان صريح لطمس الهوية بمقدمة نشر خطاب الكراهية.
قد يسأل السائل لماذا كل هذا الحقد على الهوية الإرترية من المنصة وضيفها المحلل السياسي، ربما قد تكون لعدة نقاط غير مبررة منها تدخل
نظام اسمرا في الحرب الأخيرة بين الحكومة الفدرالية الأثيوبية وإقليم تجراي الذي لا يتحمل الشعب الإرتري وزر من قام بها، أو قد يكون وجد دالته في ثرثرة بعض الإرتريين الذين يخلطون بين العناصر المكونة للهوية الوطنية واختزالها في اللغة المشتركة حتى لوكان هذا الاشتراك عبر للحدود الوطنية.
أما بالنسبة للمنصة بجانب الاتفاق مع النقاط المذكورة أعلاه يأتي من اجل حصد أكبر عدد من المتابعين حتى لو كان ذلك من خلال الاعتداء والإساءة للشعوب والأوطان.
ولكن الذي غاب من عقل كل المتربصون بالاعتداء على الهوية الإرترية وطمسها بمسحوق التنظيف أن الهوية الإرترية التي تروا بعرق ودماء شعبها سوف تبقى ما بقيت الخليقة.
Bahgna Media 30 03 2025: ነጋሪት ውግእ ምድሳቕ ንረብሓ መን፡ ንቕድሚት ዝጠመተ ናይ ሓባር ዝምድናታት
Written by Bahgna MediaMedia
ዝኸበርካ ኤርትራዊ/ት፡ “ፖለቲካዊ ማሕበራዊ ቁጠባዊ ጉዕዞና ከመይ ይመስል ብሓፈሻ“ ኢለ ሓሳባተይ ክገልጽ እንከለኹ፡ ብመጠኑ ሕልናዊ ዕረፍቲ ይህበኒ። ከምዚ ክብል እንከለኹ፡ ኣነ ሰብ እየ ሓሙሽተ ህዋሳት ዘሎኒ ኤርትራዊ ኮይነ፡ ንኩነታተይን ኩነታት ህዝበይን ሃገረይን ክርእን ክዕዘብን ኣእሙሮይ ይድርኸኒ። ስለዚ ንኩነታትና ክገልጽ ሓላፍነት ኣሎኒ። ኣነ ጥራይ ዘይኮንኩስ ኩሉ ኤርትራዊ/ት እውን ክሓትትን ክምልስን ሓላፍነት ኣለዎ። ኣንታ ክቡር ኤርትራዊ፡ ህዝብን ሃገርን ልኡላውነትን ንስኻ ኢኻ። ስለዚ እዚ ጠቒሰዮ ዘለኹ “ፖለቲካዊ ማሕበራዊ ቁጠባዊ” ዝብል ሓረግ ናይ ሂወት መጓዕዝትኻን መነባብሮኻን ኮይኑ፡ እቲ እንኮ ዘማእክልን ሓቛፍን ንደቂ ሰባትን ህዝብን ሃገርን ቅዋማዊ ሕግና ጥራሕ እዩ።
ዝኸበርካ ኤርትራዊ/ት፡ እዚ ክብል እንከለኹ ኣብዚ 34 ዓመት ኣብ ጉዕዞ ፖለቲካና፡ ማሕበራዊና፡ ቁጠባናን ክብሪ መሰልናን ዋላ ሓንቲ ለውጢ ዘየብሉ እቲ ሓደ ካብቲ ሓደ ዝገደደ ምዃኑ ምስክር ዘየድልዮ እዩ። መነባብሮ ህዝብና ባዕሉ እቲ ቀንድን ሓቀኛን ዝኾነ ህያው ምስክር እዩ።
ዝኸበርካ ኤርትራዊ/ት፡ ከም ሰብ ከም ኤርትራዊ ክሓስብ እንከለኹ ስለምንታይ ኣብዚ ደረጃ ከም ዝበጻሕና ብዙሕ የተሓሳስበንን የስቆርቁረንን። ኣብዚ ሓደ ርኡይ ሓቂ ኣሎ፡ ሓደ ህዝቢ ኣብ ዝኾነ ፖአለቲካውን፡ ማሕበራውን፡ ቁጠባውን ጉዳይ ሃገሩን ገዝኡን ዘይዋሳእ እንተኾይኑ ሰብየ ምባል’ውን ከጸግሞ’ዩ ዝብል መልሲ’ዩ ዘሎኒ።
ዝኸበርካ ኤርትራዊ/ት፡ ኣነ ኣብዚ ሓፈሻዊ ጽሑፈይ ሓሳባተይ ከቕርብ እንከለኹ፡ ንሕና ኤርትራውያን እኹል-ትሩፍ ዝተፈላለየ ጸጋታት እንከሎና ከመይ ጌሩ ንዓሰርተታት ዓመታት ትሑት መነባብሮ ይህልወና እናበልኩ ከም ሰብ ከም ሓሳብ ኣቕራቢ ኣዝዩ የተሓሳስበኒ።
ዝኸበርካ ኤርትራዊ/ት፡ ወናኒ ፖለቲካኻን ማሕበራዊ ሂወትካን ቁጠባዊ ዕቤትካን ንስኻ ኢኻ። ሓታትን መላስን ድማ ንስኻ ኢኻ።
ኣብ መወዳእታ ክብሎ ዝደሊ፡ መንእሰይ ወሎዶ ንፍትሕን ሃገርን ደው ኢሉ ይኣክል ይብል ኣሎ። ስለዚ ዓቢና ንእሽቶና ለባም ምሁር ተመራማሪ ምእመናን ክርስትያንን ሙስሊምን ኣቦን ኣደን ብሓባር እሂን-ምሂን ክንበሃሃል መድረኽ ይጠልበና ኣሎ። ሃገር ብህልኽ ኣይትመሓደርን እያ። ምስ መን ኢኻ ትተሃላለኽ ዘሎኻ። ጽባሕ ንግሆ ደቅኻ ብታሪኽ ከይከሱኻ ተሓታቲ ከይትኸውን ሕሰብ ኤርትራዊ።
ቅዋማዊ ሕግና ጉዕዞ መሰረት ሂወትና!
ሰላም ንህዝቢ ኤርትራ
ሰላም ንህዝቢ ዓለም
ብክፍላይ ተኪአ
ጀርመን
ዝምድና: ፖለቲኮ ወተሃደርዊ፣ ማሕበረ ቁጠባውን ዲፕሎማስያውን ጠባያት ዘለዎ ፣ ካብ ሓደ ንላዕሊ ዝኾኑ ኣካላት ዝፈጥርዎ ምትእስሳር እዩ። ነዚ ዝምድና ንክፈጥሩ ካብ ዘገድድዎም ምኽንያታት እቲ ቀንዲ በዚ ናይ ሓባር መድረኽ ኣቢሎም ከዐውትዎ ዝደልዩ ናይ ሓባር ዕላማ ስለዘለዎም እዩ። ተዛመድቲ ኣካላት ነቲ ዝፍጠር ዝምድና ዝደልይሉ ካልእ ምኽንያት ከኣ ነቲ በበይኖም ኮይኖም ከረጋግጽዎ ወይ ክፈጥርዎ ዘይከኣሉ ዕማም ንምዕዋት ዘኽእል ዓቕሚ ምድላብ እዩ። ዝምድና ከምቲ ትጽቢት ዝተገብረሉ ዕዉት ንክኸውን ክማልእሉ ካብ ዘለዎም ነጥብታት ድማ፡ ቀጻልነት ከም ዝህልዎ ምግባሩ እዩ።
ናይቲ ዝምድና ቀንዲ ቆላሕታ ብጐናዊ ምዕባለታት ከይተዳህለልካ፡ እቲ እተማዕድዎ ናይ ሓባር ዕላማ እዩ ክኸውን ዝግበኦ። ኣብዚ መስርሕ ክረአ ካብ ዘይብሉ ድማ፡ ምስ ሓደ ክትዛመድ እንከለኻ ምስ ካልእ ናይቲ ሎሚ ትፈጥሮ ዘለኻ ዝምድና ኣካል ዘይኮነ፡ ኣብ መጻኢ ግና ኣብ መስርሕ ዘድልየካ ወገን ብዓይኒ ጽልኢ ዘይምርኣዩ እዩ። እዚ ማለት ማእከልካ ስሒትካ ናይ “ጸላኢ ጸላእየይ ፈታውየይ” ብሂል ግዙእ ዘይምዃን። እዚ ኣካይዳ ኣብ ክንዲ ነቲ ከተዕውቶ ዝግበኣካ ንምውዕዋት ትቃለስ፡ ናብ ምፍዳይ ሕነ ወሲዱ ስለ ዘህውትተካ‘ዩ። ብኻልእ ኣገላልጻ ክትዛመዶ ዝግበኣካ ነቲ ናይ ሓባር ሸቶ ኣብ ምዕዋት ዝሕግዘካ እምበር ነቲ ሕነ ከተፋድዮ ዝጽገዓካ ክኸውን ኣይግባእን።
እቲ እንገብሮ ዝምድና ከኣ፡ ኣብ መሰረታዊ ጉዳይ ዘትከለ ክኸውን ይግበእ። ምስቲ ኣብ መሰረታዊ ጉዳያት እትዛመዶ ኣካል መሰረታዊ ዘይኮነ ፍልልይ ክህልወካ ይኽእል እዩ። ስለዚ እቲ መሰረታዊ ናይ ሓባር ዕላማ በቲ መሰረታዊ ዘይኮነ ንኡስን ኣብ መስርሕ ክፍታሕ ዝኽእልን ፍልልያት ክሰዓርን ክኹለፍን ኣይግባእን።እዚ ንክዕወት ከኣ ትዕግስትን ጹረትን ምውናንየድሊ። ከምቲ ሰዲህኤ “ኤርትራውያን ደለይቲ ለውጢ ምስ ኩሉ ክህልዎም ዝኽእል ፖለቲካዊ ፍልልያት፡ ኣንጻር ምልካዊ ስርዓት ዘቅንዐ ሓባራዊ ስርሓት ከካይዱ ከምዝኽእሉ ሰልፍና ይኣምን።“ ብዝብል ኣብ መትከላቱ ዘስፈሮ። መብዛሕትኡ ግዜ ዝምድናታት ክጅመሩ እንከለዉ ጸገማት የብሎምን። እቲ ጸገም ዝመጽእ መስርሕ ምስ ተጀመረ ንዘጋጥም ዕንቅፋታት እንዳጸረግካ ክትቅጽል ኣብ ምኽኣልን ዘይምኽኣልን እዩ። ሕሉፍ ተመኩሮታትና ናይ ቃልሲ ድማ ነዚ እዩ ዘረደኣና። ቀንዲ መበቆል ናይዚ ጸገማት ድማ እቲ ናይ ዓቕሚ ውሱንነት ኣብ ቦታኡ ኮይኑ፡ ስስዕቲ ስለዝዕብልሎ ድማ እዩ። ኣብቲ መስርሕ እቲ ናትካ ሓቂ ጥራይ እንዳሰዓረ ናይ ካልኦት እንዳተነጽገ ክኸይድ ናይ ምድላይ ዝምባለ ዝወለዶ ትዕቢትን ኒሕን‘ውን ኣለዎ።
ኣብ ናይ ሓባር መድረኽ ክትኣቱ እንከለኻ ጥራይ ኢድካ ኣይኮነን ትመጽእ። ናትካ ርኢቶን ዓቕምን ወኒንካ ኢኻ ትኣቱ። እቲ ሒዝካዮ እትኣቱ ዓቕሚ ክወዳደር እምበር በይኑ ነቲ ናይ ሓባር ሜዳ ክዕንድረሉ ማለት ከም ዘይኮነ ምርዳእ ከኣ የድሊ። ካብዚ ሓሊፉ ክትዋሳእ ዘይኮነስ ነቲ ካልኦት ዝዋስእዎ ክትዕዘብ ጥራይ፡ ዝእቶ መድረኽ ንዓኻ ኣየርብሕን ንመዋስእትኻ’ውን ከምኡ። ካብዚ ሓሊፉ ኣብ ውድብካ ክትዓሞ ዝግበኣካ ዕዮ ከይዓመምካ ምስ ጸገማትካ ኣብ ካልእ ናይ ሓባር መድረኽ ክትጸምድ ምፍታን እንተኾነ‘ውን ናይ ጸገም ጸገም እዩ ዝኽውን። ሓባራዊ መድረኻት ክሰፍሕን ክጸብብን ከም ዝኽእል ኣብ ተመኩሮና ርኢናዮ ኢና። ናይ ብዙሓት በብዓይነቶምን ቁጽሮም ዝተፈተኑ ውዳቤታትን ምትእስሳርን ንኹልና ልሙዳት ሓረጋት እዮም ነይሮም። ኣጀማምረኦምን ኣወዳድእኦምን ከመይ ነይሩ ካልእ ኮይኑ፡ እንተዝሕይሉን እንተዝቕጽሉን እውን፡ በበይኖም ነቲ ኩልና ብሓባር ክንፈጥሮ ዝግበናን ንጽዕተሉ ዘለናን ሰፊሕ ጽላል ወይ መድረኽ ዝትክኡ ኣይነበሩን ኣይኮኑን‘ውን። ክሳብ ነዚ ንብሎ ዘለና ሰፊሕ ጽላል ዘይተጻብኡ ምህላወም ግና ዝንጸግ ኣይኮነን። ዕላምኦም ግና ብኸመይ ተኣኪብና ንመወዳድርትና ነጥቅዕን ንነጽግን ዘይኮነስ ብኸመይ ተኣኪብና ነቲ ህዝብን ሃገርን ዘማስን ዘሎ ምልካዊ ስርዓት ንቕይርን ብዲሞክራስያዊ ስርዓት ንትክእን ክኸውን ይግበኦ።
ጥምሮ ኣብያተ-ጽሕፈት ውደባዊ፡ መንእሰያትን ደቂ ኣንስትዮን ሰዲህኤ ኣብ ዝሰርዖ ወርሓዊ ኣኼባ፡ ቤት ጽሕፈት ውደባ ንቅዋማዊ ኣሰራርሓ እቲ ቤት ጽሕፈት ዝምልከት መብርሂ ሂቡ። ኣብዚ ኣባላት ሰልፊ ዝተሳተፍሉ ኣኼባ፡ ኣባል ፈጻሚ ሽማግለን ናይቲ ቤት ጽሕፈት ሓላፍን ብጻይ ጎይተኦም መብራህቱ፡ ብዛዕባ መምዘኒ ኣባልነት፡ ኣባልነት ሰልፊ ዝወሃበሉ ትካላዊ መስርሕ፡ መሰላትን ግቡኣትን ኣባላት ሰልፊ፡ ነጻነት ኣባል ኣብ ምቕራብ ህናጺ ሓሳባት ኣብ መድረኻት፡ ኣብ ዝብሉ ዛዕባታት ሰፊሕ ዝርዝራዊ መብርሂ ሂቡ። ካብቲ ግቡኣት ኣባላት ድማ፡ ነብስኻ ምምዕባል፡ ሓድነት ሰልፊ ምዕቃብን ቁጠባዊ ዓቕሚ ምሕያልን፡ ብዝሒ ኣባላት ኣብ ምስፋሕ ምጽዓትን ዝብሉን ዝኣመሰሉን ጉዳያት ብሰፊሩ ኣብሪሁ።
ኣተሓሒዙ ድማ ኣብዚ እዋንዚ ኣብቲ ቤት ጽሕፈት ናይ ዘሎ ምምሕዳር ኣሰራርዓን ናይ ኣባላቱ ምክፍፍፋል ስረሓትን ዝምልከት ከምኡ እውን ናይ ነፍሲ ወከፍ ኣባል ምምሕዳር ብጽሒትን ናይ ሕድሕድ ርክባትን ኣብ ዝምልከት መግለጺ ኣቕሪቡ። ብዛዕባቲ ኣባላት ምምሕዳር ብሓባርን በብግሎምን ዘካይድዎም ንጥፈታትን ተሓታትነቶምን ከኣ ብኣብነታት እናሰነየ ንተሳተፍቲ ገሊጹ።
ኣብቲ ድሕሪ ብሓላፊ ቤት ጽሕፈት ዝተዋህበ መበገሲ ሓሳብ ምቕራቡ ዝተኻየደ ምይይጥ ድማ፡ ሓደስቲ ኣባላት ዝምልመልሉን ኣብዚ መዳይ ዝዋፈርሉን፡ ኣባላት ዝተማእከለ እዋናዊ ሓበሬታ ዝረኽብሉ፡ መንእሰይ ተረካቢ ሕድሪ ንክኸውን ዝተባበዓሉ ሜላታት ዝብሉን ዝኣመሰሉን ዛዕባታት ተዘትይሎም።
ሰልፍና በቲ ኣብ ዞባናን ዓለምናን ዝምዕብል ዘሎ ሓደስቲ ተርእዮታት ዝጽሎ ስለ ዝኾነ; ነቲ በብግዜኡ ዝረአ ለውጢታት ኣብ ግምት ዘእተወ ብዝተፈላለዩ ሰልፋዊ ትካላት ቀጸልቲ ርክባትን ሰሚናራትን ክግበሩን ኣብዚ መዳዚ ግደ መንእሰያት ኣባላት ሰዲህኤ ዕዙዝ ምዃኑን ኣብቲ ኣኼባ ተላዒሉ።
ኣብ መወዳእታ፡ ተሳተፍቲ እዚ ወርሓዊ ኣኼባ ኣባላት፡ በቲ ተታሒዝሉ ዘሎ መደብ ክቕጽል ለበዋ ኣቕሪቦም። ቤት ጽሕፈት ውደባ ኮነ እቲ ጥምሮ ኣብያተ-ጽሕፈት ድማ ነቲ ዝቐረበ ለበዋታት ከተግብርዎ ቅሩባት ምዃኖም ድሕሪ ምርግጋጾም ኣኼባ ተዛዚሙ።
ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ናይ 2025 በዓል ዒድ ኣል-ፈጥር ምኽንያት ብምግባር፡ ብፍላይ ንኣመንቲ ምስልምና፡ ብሓፈሻ ድማ ንመላእ ህዝቢ ኤርትራ፡ እንቋዕ ኣብጸሓኩም ኣብጽሓና እናበለ ሰናይ ምንዮቱ ይገልጽ።
መጻኢና፡ እቲ ህዝብና ዝሓልፎ ዘሎ ጸገማትን ምክልባትን ኣብቂዑ ራህዋ ዝመጸሉ፡ ውግእን ወረ ውግእን ተወጊዱ ሰላም ዝስዕረሉ፡ ከምኡ ድማ ስደትን ጥንቁ ኣብቂዑ ህዝብና ዋና ልኡላዊት ሃገሩ ዝክኾነሉ ንክኸውን ኣብዚ ክቡር በዓል “ዕድ ኣልፈጥሪ” ሰናይ ትምኒትና ንገልጽ።
ጾም ሮሞዳን ብሓያል እምነትን ጽንዓትን ድሕሪ ምዝዛም፡ ናብ ምኽባር ዒድ ኣል-ፈጥሪ ብምጻሕና ከኣ ደጊምና “እንቋዕ ኣብጸሓና” ብምባል ብስም መላእ ኣባላት ሰዲህኤ “ዒድ ሙባረክ። “
ገረዝግሄር ተወልደ
ኣቦ መንበር፡ ሰዲህኤ
ሓርበኛ ሓው ጸጋይ ተስፋይ፡ ኣብ ወርሒ ለካቲት 1949 ኣብ ኣውራጃ ሰራየ ወረዳ ዓዲ ዃላ ኣብ እትርከብ፡ ዓዲ ባሕሮ ተወሊዱ። ዕድመኡ ንትምህርቲ ምስ ኣኸለ ድማ ክሳብ 8ይ ከፍሊ ኣብ ቤት ትምህርቲ ማእከላይ ደረጃ ዓዲ ዃላ ተማሂሩ። ድሕሪኡ ናብ ኣስመራ ከይዱ ክሳብ መበል 12 ክፍሊ ቀጺሉ። ናብ ኣዲስ ኣበባ ከይዱ ድማ ኣብኡ ብሞያ ምምህርና ክስልጥንን ከም መምህር ከስትምሃርን 5 ዓመታት ጸኒሑ። ካብኡ ከኣ ንዝያዳ ትምህርቲ ናብ ኣዲስ ኣበባ ዩኒቨርሲቲ ኣትዩ።
ነፍስሄር ጸጋይ ተስፋይ፡ ኣብ 60ታት ምስ መዛንኡ በዓል ዓብደላ ሓሰንን ገረዝጊሄር ተወልደን ካብቶም ኣብ ፖለቲካ ኤርትራ ንጡፋት ዝነበሩ ተመሃሮ ሓደ ነይሩ። ኣብ 1965 ወርሒ 3 ብተመሃሮ ልዑል መኰነን እተወደበ ሰላማዊ ሰልፊ ንጡፍ ተራ ነይሩዎ። ኣብ 1966 በብሓሙሽተ ኣሃዱታት ኣብ ምቛምን ካልእ ኣገደስቲ ስርሓት ኣብ ምክያድን ዝንኣድ ግደ ኣበርኪቱ። ኣብ 1974 ወርሓት ክረምቲ ድማ በታ ኣብ ከተማ ኣስመራ ዝነበረት ስትርቲ ጉጅለኡ ተወኪሉ ብተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ኣብ ዝተዳለወ ኣኼባ ንምስታፍ ናብ ሱዳን ከሰላ ከይዱ።
ኣብ ሱዳን ንዝተወሰነ ግዜ ምስ ጸነሐ፡ ንቐጻሊ ውድባዊ ተልእኮ፡ ብስቱር ብተሰነይ ኣቢሉ ናብ ኣስመራ፡ ካብኡ ድማ ናብ ኣዲስ ኣበባ ዩንቨርስቲ ተመሊሱ። ድሕሪ ንዝተወሰነ ግዚ ትምህርቱ ምቕጻል ካብ ኣዲስ ኣበባ ናብ ኤርትራ ተመሊሱ። ኣብቲ ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ካብ ዓዲ ዃላን ሰንበልን እሱራት ዘውጸኣትሉ ስርሒት 1975፡ ኣብ ናይ ዓዲ ዃላ ድሕሪ ምስታፉ ድማ፡ ኣብቲ ዓመት ናብ ሜዳ ወጺኡ ኣብ 2ይ ሃገራዊ ጉባአ ተሓኤ ከም ዝተሳተፈ ብህይወት እንከሎ ዝሃቦ ቃል የረድእ።
ጸጋይ ተስፋይ እቶም ምስጢራዊ ስረሓት እናካየዱ ኣብ ኢድ ጸላኢ ዝወደቑ ሓርበኛታት ወልደዳዊት ተመስገንን ስዩም ዑቕባሚካኤልን ምስተኣሰሩ፡ እቲ መስርሕ ቃልሲ ንከይቋረጽ ንዓኣቶም ተኪኦም ካብ ዘቐጸልዎ ተበዓት መንእሰያት ሓደ ምንባሩን ናይታ ተጋዳላይ ዓብደላ ሓሰን ዝመርሓ ዝነበረ ጉጅለ ኣባል ከምዝነበረን’ውን ብቐረባ መቓልስቱ ይምስክሩ።።
ጸጋይ ኣብ መደበር ተዓሊም ስዉእ ዶር ፍጹም መባእታዊ ወተሃደራዊ ስልጠና ምስ ወሰደ፡ ኣብ ቤት ጽሕፈት ሕብረተ ሰብኣዊ ጉዳያት ክፍሊ ትምህርቲ ተመዲቡ ብትግሃት ተቓሊሱን ኣብ ህዝብን ሰራዊትን ንትምህርቲ ዝምልከት መጽናዕቲ ንምክያድ ኣብ ኣውራጃ ሓማሴን ኣብ ሓይሊ 425 ተመዲቡን። ቀጺሉ ከኣ ኣብ ምጣነ ሃብታዊ ቤት ጽሕፈት፡ ኣብ ጋሽ ተመዲቡ ወኪል ኮይኑ ክሰርሕ ድሕሪ ምጽናሕ፡ ኣብ ምምሕዳር ንኡስ ከተማ ዓሊግድር ኣባል ስውራዊት ሽማግለ ኮይኑ ኣገልጊሉ። ድሕሪኡ ድማ ኣብ ክፍሊ ኢንዱስትርን ክፍሊ ስንቅን ግቡኡ ፈጺሙ።
ድሕሪ ናይ ተጋድሎ ሓነት ኤርትራ ናብ ሱዳን ምእታው ከኣ፡ ኣብ ከሰላ ኣባል ውድብ ተሓኤ ሰውራዊ ባይቶ ኮይኑ፡ ሓላፊ ክፍሊ ገንዘብን መምህርን ኮይኑ ክቃለስ ምስ ጸንሐ፡ ኣብ 1996 ናብ ኣወስትራሊያ ተሰዲዱ። ኣብኡ’ውን ክሳብ ዕለተ መስዋእቱ ንጡፍ ኣባል ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) ኮይኑ ቃልሱ ቀጺሉ።
ሞት ዘይተርፍ ዕዳ ወዲሰብ ብምዃኑ ከኣ፡ እነሆ ብ27 መጋቢት 2025 ካብዛ ዓለም ብመስዋእቲ ተፈልዩ፡ ናይታ እዚ ኩሉ ዋጋ ዝኸፈለላ ኤርትራ ሓመድ ተነፊግዎ ኣብታ ናይ ስደት ሃገሩ ሓመድ ኣዳም ክለብስ እዩ።
እቲ ንሃገርን ህዝብን ዝኸፈሎ ዋጋ “ከም ናይ ኩሎም ስዉኣት ኣብ ናይ ክብሪ መዝገብ ክዝከር ክነብር እዩ።” መሪሕነትን ኣባላትን ሰዲህኤ ከኣ፡ ናይቲ ሓዘን ተኻፈልቲ ምዃንና እናረጋገጽና፡ ንስዉእ ብጻይና “መንግስተሰማይ የዋርሶ፡” ንቤተሰቡን ናይ ቃልሲ ብጾቱን ድማ “ጽንዓትን ኣኻእሎን ይሃበና” ንብል።
ገረዝጊሄር ተወልደ
ኣቦመንበር ሰዲህኤ
More...
ትካል ሰባኣዊ ሓልዮት ኤርትራ፡ ብጉዳይ’ቶም ኣብ ሃገር ግብጺ ኣብ ጸገም ዘለዉ ኤርትራውያን ስደተኛታት መፍትሒ ንምርካብ ኢዶም ንክሕውሱ ብምጥቃስ፡ ናብ ፍሊፖ ግራንዲ ኮሚሽነር ሰብኣዊ መሰል ሕቡራት መልእኽቲ ከም ዝሰደደ ብዘውጸኦ መግለጺ ኣፍሊጡ። እቲ ብዳይረክተር ናይቲ ትካል ወይዘሮ ኤልሳ ጭሩም፡ ዝቐረበ መጸዋዕታ፡ ኣባላት ጸጥታ ግብጺ ካብቶም ተገዲዶም ካብ ሃገሮም ዝተሰዱ ኤርትራውያን ንብዙሓት ብሓይሊ ኣገዲዶም ይመልስዎም ከም ዘለዉ ኣመልኪቱ።
እቲ ኣገደድካ ምምላስ፡ ምስቲ ኣብ ካይሮ ዘሎ ኤምባሲ ስርዓት ህግደፍ ብምትሕብባር ዝካየደ ዘሎ ምዃኑ ዝጠቐሰ እቲ መልእኽቲ፡ ኣብ ትሕቲ ላዕለዋይ ኮሚሽን ጉዳይ ስደተኛታት ብወግዒ ተመዝጊቦም መረጋገጺ ዝሓዙ እውን ግዳይ ናይቲ ተገዲድካ ብሓይሊ ምምላስ ይኾኑ ከም ዘለዉ ኣቃሊዑ።
እቲ ተግባር ግሉጽ ጥሕሰት ኣንጻርቲ ብ1951 ግብጺ እውን ዝኸተመትሉ ንመሰል ስደተኛ ዝከላኸል ውዕልን ካለኦት ተዛመድቲ ሰባት ተገዲዶም ናብቲ ንህይወቶም ዘስግኦም ስርዓት ከይምለሱ ዝጣበቑ ሕግታትን ዝጥሕስ ምዃኑ ኣብቲ መልእኽቲ ሰፊሩ። እዞም ግዳያት ካብቲ ኣብ ኤርትራ ዘጋጥሞም ዝተፈላለየ በደላትን ጭቆናን ዝሃደሙን እንተተመሊሶም ህይወቶም ኣብ ሓደጋ ዝወድቕን ምዃኑ ከኣ ተሓቢሩ። እቲ ኣብ ግብጺ ዝረአ ዘሎ ተግባራት ዘይሕጋዊ ጥራይ ዘይኮነ፡ ዝያዳ ሻቕሎት ዘሕድር ምኹኑ እውን ተመልኪቱ።
እቲ መጸዋዕታ ናይ ብዙሓት ግዳያት ሓጸርቲ ርእይቶታት’ውን ዘስፈረ ኮይኑ፡ ኣብ ግብጺ ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ዝካየድ ዘሎ ኣገዲድካ ምምላስ ጠጠው ክብል፡ ተኣሲሮም ዘለዉ ብቕልጡ ክፍትሑ፡ ህጹጽ መጽለሊ ክዳለወሎም፡ ምስ ዓለም ለኻዊ ትካላት ብምትሕብባር መሰረታዊ ሰብኣዊ ቀረባት ክወሃቡን ናብ ውሑስ 3ይ ቦታ ዝኸድሉ ኩነታት ክዳለወሎምን ዝብሉ ለበዋታት ድማ ኣካልቲ መልእኽቲ ኮይንም ቀሪቦም።
ቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ዶር ኣብይ ኣሕመድ ዓሊ፡ ህዝቢ ትግራይ ንፕረሲደንትነት ግዝያዊ ምምሕዳር ናይቲ ክልል “ብቑዓት እዮም” ዝብሎም ሕጹያት ንክረቁሕ ናይ ኢ-መይል ኣድራሻኡ (This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.) ብምሕባር ብ26 መጋቢት 2025 መጸዋዕታ ከም ዘቕርበ ዝተፈላለያ መዲያታት ኢትዮጵያ ገሊጸን። እቲ ቀዳማይ ሚኒስተር ኣብቲ መጸዋዕታኡ እቲ ዝርቋሕ “ስረሓት ግዝያዊ ምምሕዳር ብብቕዓት ዘተግብር ክኸውን ይግበኦ” ከም ዝበለ ከኣ ተጠቒሱ።
እቲ ቀዳማይ ሚኒስተር ነዚ መልእኽቲ ዘመሓላለፈ፡ ብናይ ግሉ ማሕበራዊ መራኸቢ ብቋንቋ ትግርኛ ክኸውን እንከሎ፡ ግዝያዊ ምምሕዳር ትግራይ ክምስረት እንከሎ፡ ዝተዋህቦ ግዜ 2ተ ዓመታት ምንባሩ ጠቒሱ ኣድላይ እንተኾይኑ ንክናዋሕ ዝፈቅድ እዩ ነይሩ ክብል ኣስፊሩ። ብዛዕባ እቲ መጸዋዕታኡ ከብርህ እንከሎ ብመሰረት፡ ዓንቀጽ 62/9 ሕገመንግስቲ ኢትዮጵያ፡ ብኣዋጅ 359/1995 ቁጽሪ 15(3) ዝጸደቐ እዩ። እዚ ኣዋጅ ኣብ ሓደ ክልል ሕገመንግስታዊ ስርዓት ኣብ ሓደጋ እንተወዲቑ ፈደራኣልዊ መንግስቲ፡ ነቲ ዝጸንሐ ናይቲ ክልል ቤት ምኽርን ላዕለዋይ ፈጻሚ ኣካልን ኣጊዱ፡ ተጸዋዕነቱ ናብ ፈደራላዊ መንግስቲ ዝኾነ ግዝያዊ ምምሕዳር ንምምስራት ዘኽእሎ እዩ።
ብመሰረት መጸዋዕታ ኣብይ ኣሕመድ፡ በዚ ኣገባብ ዝቐውም ግዝያዊ ምምሕዳር ዕድመኡ ካብ 2 ዓመታት ከምዘይነውሕ ብምጥቃስ፡ ቤት ምኽሪ ፈደረሽን ኣድላይነቱ መዚኑ ን6 ኣዋርሕ ጥራይ ከናውሖ ከም ዝኽእል ኣብቲ ኣዋጅ ዝተመልከተ ምዃኑ ሓቢሩ። ነዚ ናይ 1995 ኣዋጅን ስምምዕ ፕሪቶርያን መሰረት ብምግባር፡ 9 መጋቢት ብ2015 ብዝወጸ ኣውጅ 533/2015 ዝተመስረተ ግዝያዊ ምምሕዳር ትግራይ ከም ዝተመስረተ ድማ ተጠቒሱ። ናይቲ ድሕሪ ስምምዕ ፕሪቶርያ ዝቖመ ግዝያዊ ምምሕዳር ትግራይ ቀንዲ ተልእኮ “ቀጻሊ ምርጫ ምድላው” ከም ዝነበረ እውን ሓቢሩ።
ስለዚ እቲ ቀንዲ ዕማም ናይቲ ግዝያዊ ምምሕዳር ዝነበረ ስለ ዘይተተግበረ፡ ብቤት ምኽሪ ሚኒስተራት ኢትዮጵያ ሓድሽ መምርሒ ኣውጺእካ ንቀጻሊ ሓደ ዓመት ዝመርሕ ግዝያዊ ምምሕዳር ምምስራት፡ ናይ ግድን ከም ዝኾነ ኣብቲ ሕጹያት ናይ ምርቋሕ መጸዋዕታኡ ጠቒሱ። እቲ ቀዳማይ ሚኒስተር ንምንዋሕ ዕድመ ግዝያዊ ምምሕዳር ትግራይ ኣብ ዝምልከት ኣብ ናይ ፓርላማ ኣኼባ እውን ገሊጽዎ ነይሩ እዩ።
እዚ ከምዚሉ እንከሎ መሪሕነት ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ (ህወሓት) ነቲ ቀዳማይ ሚኒስተር ኣብይ ኣሕመድ ፕረሲደንት ትግራይ ንምምራጽ ይኽትሎ ንዘሎ ኣገባብ ከምዘይቅበሎ ኣፍሊጡሎ።
ኣብዚ እዋን ኣብ ዞባና ኮነ ዓለምና ገኒኖም ካብ ዘለዉ ርሱናት ፖለቲካዊ ዛዕባታት፡ “ኢትዮጵያ ብእተልዕሎ ዘላ ናይ ዋንነት ገምገም ቀይሕ ባሕሪ ምስምስ፡ “ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን ውግእ ክላዓል ድዩ ኣይክላዓልን? ዝብል ሕቶ ቅድሚት ዝስራዕ ዘሎ እዩ። ናይዚ ሕቶ መልሲ ምስ ናይቶም መልሲ ዝህቡ ኣተሓሳባን ድሌትን ስለ ዝተሓሓዝ፡ ዝተፈላለየ ከም ዝኸውን ዘማትእ ኣይኮነን።
ገለ ወገናት “ምብርዑ ዘይተርፍን ነዊሕ ግዜ ዝወስድን ውግእ ከኸውን እዩ” ክብሉ ከለዉ፡ ካለኦት ድማ “እቶም ዝፈኻከሩ ዘለዉ መንግስታት ካብቲ ወጢሩ ሒዝዎም ዘሎ ዘቤታዊ ዛዕባታቶም ንምህዳም ዝምህዝዎ ዘለዉ እምበር፡ ውሽጣዊ ኩነታቶም ውግእ ዝጸውር ኣይኮነን” ዝብል ምላሽ ኣለዎም። እቲ ካልእ ዘገርም ካብ መራሕቲ ኤርትራ ወይ ኢትዮጵያ “እወ ውግእ ክካየድ እዩ፡ ወይ ኣይካየድን’ዩ” ዝብል መልሲ ዝጽበዩ እሞ ንዓኡ ከም ሓቂ ክወስዱ ሃንቀው ዝብሉ የወሃት ምህላዎም እዩ።
እቲ ከይመጽእ ዝስጋእ ውግእ፡ ዝያዳ ኣዛራቢ ካብ ዝኾነሉ ምኽንያታት፡ ህዝብታት ኤርትራን ኢትዮጵያን ብተኸታታሊ ውግኣት ክማስኑ ዝጸንሑ ምዃኖም እዩ። ብፍላይ ህዝቢ ኤርትራ፡ በቲ ን30 ዓመታት ዘካየዶ ፍትሓዊ ውግእ ዝሓደሮ ዝተፈላለዩ መልከዓት ዘለዉዎ ስንብራት ከይሓወየን ጻማ ቃልሱ ከይረኸበን፡ ኣብ ናይ ድሕሪ ነጻነት ዓመታት’ውን ብዝተፈላለዩ ህዝባዊ ኣፍልጦን ረብሓን ዘየብሎም ውግኣት ክሕመስ ዝጸንሐ ስለ ዝኾነ፡ ናብ ገዛእ ርእሱን ናብ ጎረባብቲ ህዝብታትን ውግእ ከይመጽእ ክሰግኡ እትጽበዮ እዩ። መንቀሊ ናይቲ ድሕሪ ነጻነት ዝተኻየደ ውግኣት፡ ጉጅለ ህግደፍ ካብ ምምላስ መሰረታዊ ዲሞክራሲያዊ ሕቶ ህዝቢ ብምህዳም፡ ህዝቢ ናብ ደገደገ ከም ዘማዓዱ ንምድራኹን ንምስንባዱን ዝዓለመ ከም ዝነበረ ተደጋጊሙ ዝተገልጸ እዩ።
ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኢትዮጵያ ክወርድ ዝጸንሐ፡ ናይ ውግእ ስንብራት፡ ካብቲ ናይ ህዝቢ ኤርትራ ዝተፈልየ ኣይኮነን። ኣብዚ እዋንዚ ድማ ህዝቢ ኢትዮጵያ ብኣርባዕቲኡ ማእዝናት ናይታ ሃገር ይካየድ ብዘሎ ውግኣትን ሳዕቤናቱን ብኣዝዩ ዘተሓሳስብ ቁጠባዊ ቅልውላውን ዝሳቐን መፍትሒ ክረክብ ናብ መንግስቲ ዝጠርዕ ዘሎን ህዝቢ እዩ። ብመንጽር’ዚ መንግስቲ ኢትዮጵያ “ብዝኾነ መንገዲ ወነንቲ ባሕርን ወደብን ክንከውን ኢና” ብዝብል ዝድስቖ ዘሎ ነጋት ብመንጽር’ቲ ከቢብዎ ዘሎ ወጥሪ ቀዳምነት ህዝቢ ኢትዮጵያ ከምዘይከውን ርዱእ እዩ። ስለዚ መንግስቲ ኢትዮጵያ ከምዚ ዝኣመሰለ ሓደገኛ መንገዲ ምሓዙ፡ “ኮንደኾን እቲ ዘለቕለቕ ዝብል ዘሎ ሓድነት ህዝቢ ኢትዮጵያ በዚ ይጽገን ይኸውን” ካብ ዝብል ከም ዝነቅል ናይ ብዙሓት ግምት እዩ። ምስዚ ግና “የለን ዝመጸ እንተመጸ ውግእ ካብ ምኽፋት ንድሕሪት ዝብል ኣይኮነን” እቲ ፈኸራ ከኣ ኪኖ መህደሚ እዩ ዝብሉ’ውን ኣለዉ።
እዚ ክልቲኦም ወገናት ኣብ ሕድሕዶም ዝካሰስሉን ናብ ሕብረተሰብ ዓለም ናይ “ተደፊረ” ጥርዓን ዘቕብሉ ዘለዉን ውግእ እንተተባሪዑ፡ “መን ምስ መን ክስለፍ እዩ? ዝብል ሕቶ ኣዛራብን ናይ ብዙሓት ግምት ዝወሃበሉ ዘሎን እዩ። ኣብዚ እዋንዚ ዝካየድ ውግእ ቀልጢፉ ዝሰፍሕ እምበር፡ ኣብቶም ጀመርቱ ተደሪቱ ዝተርፍ ከምዘይኮነ ርዱእ እዩ። በዚ መሰረት ናይዚ ሕቶ መልሲ ተሃዋሲ እዩ። ምኽንያቱ ብናይቶም ተሰለፍቲ ሓይልታት ኩለ-መደያዊ ረብሓን ሕሳብን ዝውሰን ኣዝዩ ቅልጡፍ ምቅይያር ዘርኢ ስለ ዝኸውን።
ብዛዕባዚ ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን ከይባራዕ ዘስግእን ብዙሕ ዝዝረበሉ ዘሎን ውግእ፡ ካብ ክልቲአን ሃገራትን ዞባን ሓሊፉ፡ ብደረጃ ዓለም እውን ብዙሓት ብዛዕባ ዞባ ምብራቕ ኣፍሪቃን ቅርኒ ኣፍሪቃን ኣፍልጦን ተመኩሮን ኣለና ዝብሉ ወገናት፡ ዝጽሕፍሉን ዝዛረብሉን ኮይኑ ኣሎ። ኣብቲ ዝጸሓፍ ኮነ ዝዝረብ ከይተላዕለ ዘይሓልፍ ከኣ፡ ኣብ ርእሲቲ ኩለ-መዳያዊ ህልዊ ዓቕሚ ናይዘን ክልተ ሃገራት፡ “መን ንመን ኣብ ጐኑ ከሰልፋ ይኽእላ?” ዝብል እዩ።
ኤርትራ ምናልባት፡ ንግብጺ፡ ንሳዑድ ዓረብን ብጀነራል ኣልቡርሃን ንእትምራሕ ሱዳንን ከተሰልፍ ተኽእሎ ከም ዘሎ፡ ዘመልክቱ ኣለዉ። ኢትዮጵያ ድማ ብሕቡራት ዓረብ ኢመራት፡ ብጀነራል ኣሕመድ ደጋሎ ዝምራሕ ወገን ሱዳንን ክትድገፍ እያ ዝብል ግምት’ውን ኣሎ። ከምኡ ንምግማት ዘኽእሉ ምልክታት እውን ኣለዉ። እቲ ኣሰላልፋ ብጐረቤትን ዞባን ጥራይ ዝውሰን ዘይኮነ፡ ኣርሒቑ ዝኸይድ ከምዝኸውን’ውን ዝሳሓት ኣይኮንን። ኣብዚ ቀረባ ግዜ ሓይሊ ባሕሪ ሩሲያ ምስ “ሓይሊ ባሕሪ ኢትዮጵያ” ኣብ ስልጠናን ምህናጽ ዓቕሚ ሰብን ዝተፈራረሞ ናይ ምትሕግጋዝ ስምምዕ ነዚ ዘመልክት እዩ። ድምጸን ዘየስምዓ ነቲ ኩነታት ብጽሞና ዝዕዘበኦ ዘለዋ ሃገራት ከኣ ብዙሓት እየን።
እቲ ካልእ ኣብ ኣሰላልፋ ከይተጠቕሰ ዘይሓልፍ፡ እቲ ኣብ ቀረባና ዝርከብ ሓይሊ ትግራይ እዩ። ብናይ ብዙሓት ሚዛን ነቲ ኣብታ ክልል ዘሎ ፖለቲካዊ ምክፍፋልን ዘይምትግባር ውዕል ፕሪቶርያን ተኸቲሉ፡ ተጋሩ ፖለቲከኛታት ሰልፎም ብሓባር ምስ ሓዲኦም መንግስታት ከምዘይከውን ዘመላኽቱ ተርእዮታት ኣለዉ። ብኣንጻሩ “እቲ ሓደ ነቲ ካልእ ናይ እገለ ደጋፊ እዩ” ተበሃሂሎም ዝካሰስሉ ዘለዉ ኩነታት እዩ። ክልቲኦም መንግስታት ብወገኖም፡ ነቲ ኣብ ትግራይ ተፈጢሩ ዘሎ ፖለቲካዊ ፍልልያትን፡ ናይ ፋኖን ኦነግን ህልዊ ኩነታትን መዝሚዞም፡ ኣብዚ ኣሰላልፋ ልዕልና ንምርካብ ላዕልን ታሕትን ዝብልሉ ዘለዉ እዩ።
መንግስታት ኣይኮነንዶ ክንዲ ውግእ ዝኣክል ህይወትን ንብረትን ዝህሙኽን ኣብ ስልጣን ምቕጻሎምን ዘይምቕጻሎምን ዝውስን መደብ፡ ካልእ ንኡስ ተልእኮ ንምትግባር እውን ናብ ህዝቢ እዮም ዝመጹ። ኣብ ሽዑ በጺሖም ከኣ ነቲ ውግእ ኣብ ዘየብሉ ኩነታት፡ ነቲ “ኣበይ ኣለኻ?” ኢለምዎ ዘይፈልጡ ህዝቢ፡ “መን ከማኻ፡ ዓወትና ብኣኻ እዩ ዝውሰን፡ ናይቲ ውጽኢቱ ተጠቃሚ ከኣ ንስኻ ኢኻ” ክብልዎ ምስማዕ ዝተለምደ እዩ። ህግደፍ ግና ነዚ ህዝቢ ብምርዳእ ዘይኮነ፡ ብሓይልን ኣጓጣጥን ናይ ምትግባሩ ተመኩሮ ዘለዎ ዓመጸኛ ጉጅለ እዩ። እቲ ኩሉ ግዜ ኣብ ድሮ ውግእ ዘካይዶ ምዕልባጥ፡ ሎሚ እውን ዝቕጽሎ ዘሎ ናይ “ዓይኒ የብለይ፡ ስኒ የብለይ ክሳብ ደቂ 60 ዓመት ኣገዲድካ ምግፋፍ” ናይዚ መረጋገጺ እዩ።
ስለዚ ህዝቢ ኣብዚ ዘለናዮ ኩነታት፡ ህዝቢ ኤርትራ መንግስቲ “መሰረታዊ ሕቶይ ክምልሰለይ እምበር፡ ካብ ዘቤታዊ ዛዕባይ ብምህዳም ናይ ዘሳውሮ ውግእ ግዳይ ኣይከክገብረንን’ዩ” ክብልን ክጸባጸቦን ይግበኦ። እቲ ብሰንኪ ከምዚ ዝኣመሰለ ስሙርን ተባዕን ህዝባዊ መርገጽ ዘይምሓዝ ግዳይ ክኾኖ ዝጸንሐ፡ ሕጂ’ውን እቲ መፍትሒ ኣብ ኢዱ ዘሎ እምበር፡ ካብ ህግደፍ ዝጽበዮ ከምዘይኮነ ተገንዚቡ ኣንጻር ውግእ ካብ ምዝማር ዓዲ ክውዕል የብሉን ኢና እንብል።
