http://ascenteq.com/project/epdp

“ዓለምለኸ ፕሮጀክት ፍትሒ (WJP)” ዝተባህለ ኣህጉራዊ ትካል፡ ኣብ ዘውጸኦ ናይ 2025 ጸብጻብ መስርሕ ፍትሒ ኢትዮጵያ ብቕልጡፍ የንቆልቁል ከም ዘሎ ብ28 ጥቅምቲ 2025 ሓቢሩ። በቲ ጸብጻብ መሰረት ብደረጃ ዓለም ኣብ ዝተዋህበ ደረጃ ኢትዮጵያ ካብ 143 ሃገራት ኣብ መበል 142 ሰፊራ’ላ። እቲ ምንቁልቋል ብፍላይ ኣብ ዝሓለፈ 5 ዓመታ ክረአ ዝጸንሐ ኮይኑ፡ ካብ ናይ 2024 ድማ ብ2.4 ሚእታዊት ከም ዝነከየ ተገሊጹ።

እቲ ኣህጉራዊ ትካል ከም ዝገለጾ፡ እቲ ምንቁልቋል ፍትሒ ኣሻቓሊ ኮይኑ፡ ኣብ 2025 ኢትዮጵያ ንእትርከበን  65% ካብ ሃገራት ዓለም ከም ዝጸለወ ጠቒሱ። ብኣንጻርዚ ዲክታተርያዊ ምምሕዳራት ይስዕርሩ ከም ዘለዉ እውን ኣብቲ ጸብጻብ ሰፊሩ። ከም መርኣያ ናይዚ ተሓታትነት እንዳደኸመ ክኸይድ እንከሎ፡ ነጻነት መስርሕ ፍትሒ ከኣ ብደረጃ ዓለም ይብሕጎግ ከም ዘሎ እቲ ጸብጻብ ብተወሳኺ ኣጠንቂቑ።

ብዘይካ’ዚ ኢትዮጵያ ካብ 34 ሃገራት ኣፍሪቃ ትሕቲ ሰሃራ፡ መበል 30 ክትስራዕ እንከላ፡ ሩዋንዳ ካብ ዓለም ኣብ መበል 39 ክትሰፍር እንከላ፡ ናሚብያን ማውርሸን ከኣ ጽቡቕ ኣፈጻጽማ ምስ ዘለወን ላዕለዎት ተሰሪዐን ኣለዋ። እቲ ጸብጻብ ናይ ኢትዮጵያ ኣብ መዳይ ፍትሒ ናብዚ ደረጃ ምውራድ ኣካል ሓፈሻዊ ውድቀት ምዃኑ ጠቒሱ፡ ኣብ 2022 ካብ 140 ሃገራት ኣብ መበል 123 ምንባራ ገሊጹ እዚ ለውጢ ኣብታ ሃገር ናይ ምኽባር ስርዓትን ጸጥታን ምድኻም ከም ዘርኢ ኣገንዚቡ።

ኣብዚ ናይ 2025 ጸብጻብ ናይቲ ትካል፡ ኣብ ዝለዓለ ደረጃ ዝሰፈረን ሃገራት ብዝምልከት፡ ደንማርክ፡ ኖርወይ፡ ፊንላንድ፡ ሽወደንን ኒው ዘይላንድን ቅድሚት ተዘርዚረን ኣለዋ። ብኻልእ መልክዕ ከኣ ንኢትዮጵያ ኣብ ዓለም ዝተሓተ እቶት ኣለወን ካብ ዝበሃላ 16 ሃገራት  ኣብ መበል 13 ኣስፊርዋ።

ዲሞክራሲያዊ ስምረት ትግራይ (ስምረት) ብ24 ጥቅምቲ 2025 ኣብ ኣዲስ ኣበባ፡  “ኣዳራሽ ኣራዳ ፓርክ” መስራቲ ጉባአኣ ኣካይዳ። እዚ ጉባአ 256 ዘድምጹ ኣባላትን ተወከልቲ ዝተፈላለያ ሰልፍታትን ኣብ ዝተሳተፍሉን ብሄራዊ ቦርድ ምርጫ ኢትዮጵያ ኣባላቱ ልኢኹ  ኣብ ዝተዓዘበሉን እዩ ተኻይዱ።

 እዚ መስራቲ ጉባአ ንኣቶ ጌታቸው ረዳ ፕረሲደንት፡ ኣቶ ነጋ ኣሰፋ ቀዳማይ ምክትል ፕረሲደንት  ከምኡ ድማ ኣቶ ሃብቱ ኪሮስ ሓላፊ ቤት ጽሕፈት ገይሩ መዚዙ። ምስ ብዝተተሓሓዘ ከኣ 7 ኣባላት ፈጻምን 31 ኣባላት ማእከላይ ኮሚተን ዝሓቖፈ መሪሕነት መሪጹ። ከምኡ ድማ ኣቦመንበርን ምክትላ ኣቦመንበር ኮሚሽን ምቁጽጻር መሪጹ።

ናብዚ ጉባአ ስምረት ንምብጻሕ ከተሓባብር ዝጸንሐ፡ ምክትል ኣቦመንበር ህወሓትን ፕረሲደንት ግዝያዊ ምምሕዳር ክልል ትግራይን ዝነበረ ኣብዚ እዋንዚ ከኣ ኣማኻሪ ቅርኒ ኣፍሪቃ ቀዳማይ ሚኒስተር ዝብል መዝነት ሒዙ ዘሎ ኣቶ ጌታቸው ረዳ፡ ኣብቲ መኽፈቲ ጉባአ ኣብ ዘስመዖ ቃል፡ ብሰንኪ ኣብ ትግራይ ዘተኣማምን ሰላም ዘይምህላዉ፡ ጉባአኦም  ኣብ ኣዲስ ኣበባ ከካይዱ ከም ዝተገደዱ ጠቒሱ።  ኣተሓሒዙ ከኣ ኩነታት እንተፈቒዱ ኣብ መጻኢ ኣብ ትግራይ ካልእ ጉባአ ናይ ምክያድ መደብ ከም ዘለዎም ኣፍሊጡ።

ኣብዚ መደረኡ ክሳብ መኽፈቲ እቲ ጉባአ፡ 5 ሺሕን 600ን ብኣባልነት መዝጊቡ ከም ዘሎ ንተሳተፍቲ ሓቡሩ። ኣብ ምኽፈቲ ናይዚ ጉባአ ተሳቲፎም ናይ ደገፍ ቃሎም ካብ ዘስምዑ፡ ዝተወሰና ውድባት፡ ሲቪካዊ ማሕበራትን ምሁራትን ትግራይ ዝሓቖፈ ጽላል ዘወሃህድ ዘሎ ሌተናል ጀነራል ጻድቃን ገ/ትንሳአ ይርከቦም።

50 ዓመት ዝዕድመኣ ህዝባዊ ወያነ ሃርነት ትግራይ፡ ኣብዚ እዋን’ዚ፡ ህወሓት፡ ስምረት ትግራይን ወለዶ ትግራይን ኣብ ዝብሉ ሰለስተ ኣካላት ተኸፋፊላ እያ እትርከብ።

ብቋንቋ ኣምሓርኛ ፈነወኣ እትዝርግሕ ኣህጉራዊት ሬድዮ ጀርመን፡ ኣብ ኢትዮጵያ ዝርከቡ ሪፖርተራት ብግዝያውነት ከም ዝተኣገዱ ብ23 ጥቅምቲ 2025 ብዘውጸኣቶ መግለጺ ኣፍሊጣ። እታ መደበር ሬድዮ ኣብ ኢትዮጵያ ኣብ ከተማታት መቐለ፡ ባህርዳር፡ ደሴ፡ ኣዋሳ፡ ድሬዳዋን ኣሶሳን ብድምር 9 ሪፖርተራት ከም ዘለውዋ’ውን ኣፍሊጣ።

ነቲ ናይ ምእጋድ ውሳነ ዝወሰደ ናይ ኢትዮጵያ በዓል መዚ ምምሕዳር መዲያታት ኣብ ዝዘርግሖ መልእኽቲ፡ እቶም ሪፖርተራት ዝተኣገዱ ብናይ ኢትዮጵያ ናይ መዲያ ሕግን ብሞያዊ ስነምግባር ጋዜጠኝነትን ክግዝኡ ስለ ዘይከኣሉ እዮም  ክብል ምፍላጡ እውን ተሓቢሩ።

ነቶም ጋዜጠኛታት ዘእገዶም ቀንዲ ምኽንያት ብ23 ጥቅምቲ 2023 ምስቲ ኣብ ክልል ኣምሓራ ኣንጻር ፈደራል መንግስቲ ዝዋጋእ ዘሎ ሓይሊ ፋኖ ኣብ ዝተፈላለዩ ከባብታት እስትራተጅያዊ  ቦታታት ከም ዝተቖጻጸረ ዝገልጽ ጸብጻባት ምዝርግሖም ዝተሓሓዝ ምዃኑ ከኣ ተጠቒሱ። ሬድዮ ጀርመን ኢንተርናሺዮናል ነዚ ናይ ኣምሓርኛ መደብ ብ1965 ዝጀመረቶ ኮይኑ፡ ብፍላ ካብ 2018 ከኣ ኣብ ኢትዮጵያ ብዝሒ ቦታዊ  ሪፖርተራታ ከም ዘዛየደት ኣብቲ ዜና ተጠቒሱ።

እዚ ብመንግስቲ ኢትዮጵያ ተወሲዱ ዘሎ ሪፖርተራት  ግዝያውነት ምእጋድ፡   ትካል ሓለዋ ሰብኣዊ መሰል ኣብታ ሃገር ካብ ዝሓለፈ ወርሒ ነሃሰ ጀሚሩ ብሰፊሑ ዝቕጽል ዘሎ ማእሰርቲ ጋዜጠኛታት ብዝምልከት መጣንቐቕታ ድሕሪ ምውጽኡ ኣብ ሕጺር ግዜ ዝተወስደ ምዃኑ እውን ሬድዮ ጀርመን ኢንተርናሺናል ኣብ ዘውጸኣቶ መግለጺ ሓቢራ።

ትካል ሓለዋ ሰብኣዊ መሰል ነዚ ምእጋድ ሪፖርተራት ሬድዮ ጀርመን ኣብ ኢትዮጵያ ብዝምልከት ዝተወስደ ስጉምቲ ነጻነት ሓሳብካ ምግላጽ ዝጻረር ምዃኑ ብምጥቃስ፡ ምናልባት ኣካል’ቲ ኣብ 2026 ዝካየድ ተመዲቡ ዘሎ 7ይ ሃገራዊ ምርጫ ዝምልከት ክኸውን ከም ዝኽእል ኣሚቱ።

ብኻልእ ወገን ከኣ ዓለም ለኻዊ ኮሚተ ተጣባቒ መሰል ጋዜጠኛታት፡ (CPJ) ኣብ ትግራይ ድሕሪ ስምምዕ ፕሪቶርታ  ብተዛማዲ ደሓን ዝነበረ ናጻነት ጋዜጣኛታት፡ ኣብዚ እዋንዚ ናብ ሕማቕ ገጹ ይምዕብል ከም ዘሎ ዝሓደሮ ስግኣት ዝገልጽ  ጸጻብ ምቕራቡ ዝዝከር እዩ።

ኣካል ውድብ ሕቡራት ሃገራት ዝኾነ፡ ትካል መግቢ ዓለም (UNWFP)፡ ዝለዓለ ሕጽረት ገንዘብ ስለ ዘጋጠሞ፡ ኣብ ልዕሊ ኣብ ኢትዮጵያ ተዓቚቦም ዘለዉ ስደተኛታት ሓደገኛ ዋሕዲ መግቢ ስለ ዘጋጠመ ብ10 ጥቅምቲ 2025 ኣብ ዘውጸኦ መግለጺ ዝሕደሮ ስግኣት ሓቢሩ።  እቲ ትካል ኣብቲ መግለጺኡ፡ ካብ ወርሒ ጥቅምቲ 2025  ኣብ’ቶም ኣብ ኢትዮጵያ ኣብ 27 መደበራት ተዓቚቦም ዝርከቡ 780 ሺሕ ስደተኛታት ናይ መቑነን ምንካይ  ክገብር ከም ዝተገደደ ምግላጹ ሽንህዋ ዝተባህለ ማዕከን ዜና ሓቢሩ። ኣብዚ እዋንዚ ንሓደ ስደተኛ ኣብ መዓልቲ ካብ 1 ሺሕ ካሎሪ ንታሕቲ መግቢ ይወሃቦ ከም ዘሎ ድማ ኣፍሊጡ።

መግለጺ ትካል መግቢ ዓለም፡ እቲ ሕጽረት ኣብ ልዕሊቶም ሓደስቲ ስደተኛታት ከም ዝገድድ ጠቒሱ፡ ዋላ’ኳ እቲ ሕጽረት ከምቲ ዝተጠቕሰ እንተኾነ፡ ኣብዚ ቀረባ ግዜ ካብ ሱዳንን ደቡብ ስዳንን ናብ ኢትዮጵያ ንዝኣተዉ 70 ሺሕ ስደተኛ ግና ንዝመጽእ ዘሎ 6 ኣዋርሕ ስሩዕ መቑነን ምዕዳል ከም ዝቕጽል  ኣስፊሩ።

እቲ ኣካል ውድብ ሕቡራት ሃገራት ዝኾነ ትካል መግቢ ዓለም፡ ናይ ረዲአት ኣቕርቦት ስሩዕ መልክዑ ሒዙ ንክቕጽል ኣብ ዝቕጽል 6 ኣዋርሕ 230 ሚልዮን ዶላር ከም ዘድሊ ኣፍሊጡ።  ኣተሓሑዙ ድማ ምናልባት እዚ ዝተጠቕሰ ናይ ዶላር ዓቐን እንተዘይተረኺቡ ምሉእ ብምሉእ ስርሑ  ጠጠው ከብል ከም ዝግደድ ኣጠንቂቑ።

እቲ ዝካየደ ዘሎ ምንካይ መቑነን ንህጻናት ንጥሜት ንኣደታት ከኣ ምሉእ ብምሉእ ዝቕመስ ንክስእና የገድድ ከም ዘሎ ጠቒሱ፡ እቲ ሓደጋ ከይመጽእ እንሰግኦ ዘይኮነስ ድሮ ዘጋጥም ዘሎ እዩ ክብል ናይቲ ትካል ዲረክተር ኣብ ኢትዮጵያ፡ ዝላታን ሚሊሲክ ምጥቃሱ እውን ኣብቲ መግለጺ ሰፊሩ’ሎ። ንህጻናትን ኣደታት ተባሂሉ ተዓቚሩ ዝነበረ ፍሉይ ሃናጺ መግቢ ኣብ መጻኢ ወርሒ ታሕሳስ ምሉእ ብምሉእ ክውዳእ  ምዃኑ እውን ብተወሳኺ ኣጠንቂቑ።

ኣብ ኢትዮጵያ ክልል ኣምሓራ ኣለምዋጭ ኣብ ዝበሃል መደበር ተዓቚቦም ዘለዉ ኤርትራውያን ስደተኛታት ኣካል ናይዞም ኣብ ስቓይ ዘለዉ ምዃኖም ዝዝከር እዩ።

ንሃገራዊ ሓድነትን ምክልኻል ልኡላውነትን- ብፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ዝወጸ ኣዋጅ

_________________________________________________________

መቕድም                 

ንሕና ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ምስ-ካብ ነፍሲ ወከፍ ዞባን፡ ሕብረተሰብን፡ ፖለቲካዊ ድሕረ ባይታን ዝመጻና፡ ኣብ ውሽጢ ሃገር ይኹን ኣብ ዲያስፖራ እንነብር ህዝቢ ኩልና- ኣብ ምክልኻል ናጽነት ሃገርናን፡ ግዝኣታዊ ሓድነትን፡ ልኡላዊ መሰላትን ብሓደ ደው ኢልና ኣለና።

እዚ  መግለጺ‘ዚ ኣህጉራዊ ሕጊ ንምርግጋጽን፡ ህዝቢ ኤርትራ ናይ ናጽነትን ሓርነትን መሰሉ ክዉን ንምግባር ዝውሰድ ዘሎ-ሕጋዊ መርገጽን፣ ታሪኻዊ ናይ ሓድነት ጻውዒትን፣ መጻኢ ዕጫ ኤርትራ ዝውሰን ከኣ ብህዝባ ጥራይ ምዃኑ ንምእዋጅን እዩ።

ጎስጓስና ንፍሉይ መንግስቲ፡ ውድብ፡ ወይ መራሒ ንምክልኻል ተባሂሉ ዘይኮነስ፡ ንባዕላ ንሃገረ ኤርትራ - መሬታን፡ ባሕራን፡ ህዝባን፡ ከምኡ’ውን ከም ሃገር ነጻን ሓራን ኮይና ናይ ምንባር መሰላ ንምሕላው እዩ።

ፖለቲካዊ ካርታ ኤርትራ፡- እቲ ካርታ ኤርትራን ከባቢኣን ምስ ኣህጉራዊ ዶባት፡ ሃገራዊ ርእሰ ከተማ፡ ኣስመራ፡ ምምሕዳራዊ ርእሰ ከተማታት፡ ዓበይቲ ከተማታት፡ ዓበይቲ መስመራት ኣየርን ባቡርን፡ ከምኡ’ውን ዓበይቲ መዓርፎ ነፈርቲ የርኢ።

ድሉውነትና ድማ በዞም ዝስዕቡ ነጥብታት ነረጋግጽ፤

• ምሉእ ልዑላውነትን ግዝኣታዊ ሓድነትን ኤርትራ ብኣህጉራዊ ሕግን ብድሌት ህዝባን ዝተረጋገጸ ምዃኑ፡
• ኣብ ውሽጢ ኤርትራ ንልዑላውነትና ዝበቅዕ ፍትሕን ናጽነትን ሓላፍነታዊ ምሕደራን ዘውሕስ ዲሞክራስያዊ ለውጢ ክመጽእ።
• ምስ ኢትዮጵያን ካልኦት ኩለን ሃገራትን ዝግበር ዝምድናታት፣ ኣብ ሓድሕድ ምክብባርን፣ ኣብ ውሽጣዊ ጉዳያተን ጣልቃ ዘይምትእትታውን፣ ኣብ ኣህጉራዊ ሕጊ ዝተመስረተ ሰናይ ጉርብትና ክኽውን፡

መርገጺና

መንግስቲ ኢትዮጵያ ኣብዚ ቀረባ እዋን ኣብ መሬት ኤርትራን ባሕራን ንምውራርን- ንወደብ ዓሰብ ከኣ ብሓይሊ ናይ ምሓዝን ዘስዓቦ ስግኣት ሓዊሱ - ቀጥታዊ ምጥሓስ ናይ፤

• ኣህጉራዊ ሕጊ
• ውጽኢት ናይቲ ብውድብ ሕቡራት ሃገራት ዝቆጻጸሮ ረፈረንደም 1993
• ብዓውዲ ኣፍሪቃ፡ እቶም ኣብ እዋን ናጽነት ዝተወርሱ ዶባት፡ ብመሰረት መትከል ሕብረት ኣፍሪቃ ናይ መግዛእቲ ዘመን ዶባት ይኽበሩ፡ "ከምቲ ብሕጊ እትውንኖ።" (Uti Possidetis Juris)-ዝብል መትከልን እዩ።

ታሪኽ፡ ጂኦግራፍያዊ ቅርበት፡ ወይ ፖለቲካዊ ምቹእነት ብዝብል ምስምስ፡ ናጽነት ኤርትራ ንምድኻም ዝግበር ዝኾነ ይኹን ፈተነ ንነጽጎ። ህዝቢ ኤርትራ፡ ፖለቲካዊ ውግንነቱ ብዘየገድስ፡ ንዝኾነ ይኹን ምጥቃዕ ይኹን ጎበጣ ንምምካት ብሓድነት ደው ክብል እዩ።

ጻውዒትና ንመንግስቲ ኢትዮጵያ

መንግስቲ ኢትዮጵያ፤

1. ግዝኣት ኤርትራ ወይ ኣፍደገ ባሕሪ ብሓይሊ ንምሓዝ ይኹን ምውናን፡ ብወደብ ዓሰብ ይኹን  ወይ ብኻልእ ወደብ ትገብሮ ጠለባት ደው ከተብል።

2. ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ ንሰላምን ምርግጋእን ኣብ ሓደጋ ዘእቱ ኩሉ ተጻባኢ ተግባራትን መደረታትን  ከተቋርጽ።

3. እቲ ብውድብ ሕቡራት ሃገራትን፡ ሕብረት ኣፍሪቃን፡ ናይ ሽዑ ዝነበረ መንግስቲ ኢትዮጵያን ኣፍልጦ ዝሃቦ ውጽኢት ናይ 1993 ረፈረንደምን፡ ልዑላውነትን ኤርትራ ከተኽብር።

4. ንመጻኢ ጠንቂ ናይ ዝኾነ ግርጭት መታን ከይከውን፡ እቲ ብኮሚሽን ጉዳይ ዶብ ሓንሳብን ንሓዋሩን መፍትሒ ክረክብ ዝተበየነ ናይ መወዳእታን ቀያድን ውሳኔ ምሕንጻጽ ዶብ ኤርትራን ኢትዮጵያን ብዘይ ቅድመ ኩነትን ብህጹጽን ከተተግብር።

5. ኣብ መንጎ ክልቲአን ሃገራትና ዘሎ ፍልልያት ንምፍታሕ እቲ እንኮ ኣማራጺ ሰላማዊ ዘተ ምክያድ ምዃኑ ቃል ክትኣቱን፡ እዩ።

ጻውዒትና ንመንግስቲ ኤርትራ

ልኡላውነት ኤርትራ ብዝበለጸ ዝዕቀብ ብሓድነትን ድሌትን ህዝቢ እምበር- ብሕቡእ ውዕላትን፡ ብተጋራጫዊ መልእኽትታት፡ ወይ እውን ብሓደ ሸነኻዊ ወተሃደራዊ ፍልመተበግሶን ከምዘይኮነ ንመንግስቲ ኤርትራ ነዘኻኽር።

በዚ መሰረት መንግስቲ ኤርትራ፤

1. ንኢትዮጵያ ግዝኣታዊ ወይ ናይ ባሕሪ ጠለባታ ዝድግፍ ወይ ምውናን ዘኽእል ተባሂሉ ክትርጎም ዝኽእል ኩሉ ፖለቲካዊ ምልክታት ወይ ምቅርራብ ደው ከብል፥

2. ምሉእ ናጽነትን ግዝኣታዊ ሓድነትን ኤርትራ ብግልጽን ብዘየጠራጥር መንገድን ደጊምካ ምርግጋጽ።  ንዝኾነ ባዕዳዊ ጠለብ ናይ መሬትን ባሕርን ኤርትራ ናይ ምውናን ባህግታት ምንጻግ።

3. ምሕንጻጽ ዶብ ብዝምልከት ተጋራጫዊ መግለጺታት ካብ ምውጻእ ምቑጣብ-ሓንሳብ ከም ቁምነገር ዘይብሉ ጌርካ ምውጋድ፡ ካልእ ግዜ ድማ ከም መመኽነይታ ወተሃደራዊ ስጉምቲ ምውሳድ። መርገጺ መንግስቲ ስሩዕን፡ ግሉጽን፡ ምስ ዘላቒ ሃገራዊ ረብሓና ዝሰማማዕ ክኸውን ኣለዎ።

4. "ከይቀደሙና ንቐድሞም" ብዝብል ምስምስ ምትኹታኽ ዝፈጥር ወተሃደራዊ ስጉምቲ ምውጋድ። መርገጽ ህዝቢ ኤርትራ ተኻላኻልን፡ ሕጋውን፡ ብኣህጉራዊ ሕጊ ዝቕየድን እዩ።

5. ኣብ ውሽጣዊ ፖለቲካዊ ጉዳያት ኢትዮጵያ ምእታው ይኹን፣ ኣብ ዕጥቃዊ ወተሃደራዊ ግጭታቶም ካብ ምስታፍ ምቑጣብ።

6. ኣብ ኩሉ ምስ ሃገራዊ ድሕነት ዝተኣሳሰሩ ጉዳያት ምስ ህዝቢ ብግልጺ ምውሳእ። ዝውሰዱ ውሳነታት ናይ ውሑዳት ሕሳባት ዘማልኡ ዘይኮነስ ድሌት ህዝቢ ዘንጸባርቑ ምዃኖም ምርግጋጽ።

7. ምዕፋን ፖለቲካዊ መሰላት ኤርትራ ደው ክብል፡ ምክልኻል ዶባትና፡ ንደሞክራስያዊ ለውጢ ጻውዒታት ንምዕፋን ከም መመኽነይታ ክውዕል የብሉን።

ጻውዒትና ናብ ህዝቢ ኤርትራ

ንኩሎም ኣብ ውሽጢ ሃገርን ወጻእን ዘለዉ ኤርትራውያን፡-

1. ፖለቲካዊ ፍልልያትና ብዘየገድስ ኣብ ምክልኻል ናጽነትና ብሓድነት ደው ንበል።

2. ኣብ እዋን ግዳማዊ ስግኣታት፡ ሃገራዊ መርገጽና ዘዳኽም ዝኾነ ይኹን ውሽጣዊ ምፍልላያት ምንጻግ።

3. ልኡላውነትናን መሰል ህዝብናን ዘጠናኽር ሕጋዊ ደሞክራስያዊ ለውጢ ምድጋፍ።

4. ድምጽና ኣብ ሙሉእ ዓለም ንኽስማዕ፡ ኣብ ህዝባዊ ንጥፈታት ማለት ብመራኸቢ ብዙሓንን፡ ብዲፕሎማስን  ብሰላማዊ ምልዕዓልን ምንጥጣፍ።

5. ታሪኽናን ሓድጊታታናን መታን ክዕቀብ፡ ሓቅነት ቃልስና ንናጽነትን ሓርነትን ናብ መጻኢ ወለዶ ምትሕልላፍ።

6. ሓቀኛ ለውጢ ክረጋገጽ ዝኽእል ምልካዊ ምሕደራ ብምስራዝን፡ መሰልን ናጽነትን ክብረትን ኩሉ ዜጋ ዘውሕስ ቅዋማዊ ስርዓት ብምትካል ጥራይ ኢዩ ዝብል ጽኑዕ እምነት ምሓዝ።

ጻውዒትና ናብ ማሕበረሰብ ዓለም

ውድብ ሕቡራት ሃገራት፣ ሕብረት ኣፍሪቃን ኩለን ፈተውቲ ሰላም ሃገራትን፤

1. ብናይ ኣህጉራዊ ሕግን: ብጹዕነት ኣፍልጦ ዝረኸቡ ዶባት ምድጋፍ።  

2. ግዝኣታዊ ቁመና ኤርትራ ብሓይሊ ይኹን ብግዴታ ንምቕያር ዝግበር ዝኾነ ይኹን ፈተነ ምኹናን።

3. ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ ዝፍጠሩ ግጭታት ብዘተን ሓድሕዳዊ ምክብባርን ብሰላማዊ መንገዲ ክፍታሕ ምድጋፍ።

4. ዘላቒ ፍታሕ ናይ ዶብ ግጭት ንምርግጋጽ፡ ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን ዘሎ ናይ መወዳእታን ቀያድን ውሳኔ ምሕንጻጽ ዶብ ብህጹጽ ተግባራዊ ክኸውን ምድጋፍን።

5. ኢትዮጵያ ንወደባት ኤርትራ ንልዑላውነት ኤርትራ ምሉእ ብምሉእ ብምኽባርን፡ ብሰላማዊ ዘተን ሓባራዊ ስምምዕን ጥራይ ክትጥቀመሉ ከም እትኽእል፡ ድሌትን ድልውነትን ህዝቢ ኤርትራ ምዃኑ ኣፍልጦ ምሃብ።

መደምደምታ

እዚ ኣዋጅ‘ዚ መብጽዓ እዩ። ልኡላውነት ኤርትራ ንመሸጣ፡ ንዘተ ወይ ንዋጋ-ዕዳጋ ኣይወርድን። ብሓድነትን ክብርን ቆራጽነትን ክንከላኸለሉ ኢና። ቃልስና ኣንጻር ህዝቢ ኢትዮጵያ ዘይኮነስ፡ ኣንጻር ዝኾነ ይኹን ናጽነትና ክድምስስ ዝደሊ ፖሊሲ ይኹን ተግባር እዩ።

ናጽነትናን ልኡላውነትናን: ዘለኣለማውን ዘይስበርን እዩ!

ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ — መስከረም 23, 2025 (ካልኣይ ሕታም)

ቅዳሕ ናብ፤

1. ክቡር ማርኮ ሩቢዮ – ጸሓፊ ጉዳያት ወጻኢ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ

2. ክብርቲ ይቨት ኩፐር – ጸሓፊት ጉዳያት ወጻኢ፡ ኮመንዌልዝን ልምዓትን ዓባይ ብሪጣንያ

3. ክብርቲ ኣናሌና ባርቦክ – ፕረዚደንት ሓፈሻዊ ባይቶ ሕቡራት ሃገራት

4. ክቡር ማሕሙድ ዓሊ ዩሱፍ – ኣቦ መንበር ኮሚሽን ሕብረት ኣፍሪቃ

5. ክብርቲ ካያ ካላስ – ላዕለዋይ ወኪል ሕብረት ኤውሮጳ ንጉዳያት ወጻኢን ፖሊሲ ጸጥታን

6. ክቡር ፊሊፖ ግራንዲ – ላዕለዋይ ኮሚሽነር ስደተኛታት ሕቡራት ሃገራት

7. ክቡር ቮልከር ቱርክ – ላዕለዋይ ኮሚሽነር ሰብኣዊ መሰላት ሕቡራት ሃገራት

8. ክቡር ዶክተር መሓመድ ዓብዱሰላም ባቢከር – ፍሉይ ጸብጻቢ ኩነታት ሰብኣዊ መሰላት ኤርትራ

መስዋእቲ ገዲም ተጋዳላይ መሓመድ ሳልሕ መሓመድ ሓጐስ ብ15 መስከረም 2025 ኣብ ሃገረ ጀርመን ካስል ብዘሕዝን ኩነታት ሰሚዕናዮ። ነዊሕን ጽንኩርን ናይ ቃልሲ ተመኩሮ ዝነበሮ ሓርበኛ መሓመድ ሳልሕ መሓመድ ሓጎስ፡  ኣብ ከተማ መንደፈራ ቤት ትምህርቲ ቅዱስ ጊዮርግስ ተመሃራይ እንከሎ፡ ንጡፍን ሰላማዊ ሰልፍታት ይመርሑ ካብ ዝነበሩን ተመሃሮ ሓደ ከም ዝነበረ ታሪኽ ቃልሱ  ይምስክር። በዚ ተባዕ ተግባሩ ብሓይልታት ጸጥታ መግዛእቲ ኢትዮጵያ ተኣሲሩ ከም ዝነበረን ማእሰርቱ ናይ ተመሃሮ ጠቕላላ ምቁራጽ ትምህርቲ ኣስዒቡ ከም ዝነበረ እውን ሓቢረምዎ ዝነበሩ ገልጹ።

ንዝለዓለ ትምህርቲ ናብ ኣዲስ ኣበባ ምስ ከደ’ውን ኣብኡ ቃልሱ ዝቐጸለ ኮይኑ፡ ኣብ መወዳእታ 1974 ድማ ናብ ሜዳ ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ (ተሓኤ) ተሰሊፉ፡ መባእታዊ ወተሃደራውን ፖለቲካውን ትምህርቱ ተኸታቲሉ፡ ብዝነበሮ ሕብረተሰብኣዊ ኣፍልጦ፡ ኣብ ቤት ጽሕፈት ማሕበራዊ ጉዳይ ተሓኤ ክፍሊ ናብራ ዕቤት ተመዲቡ።

ኣብቲ ዝተመደበሉ ክፍሊ ማሕበራዊ ጉዳይ ድማ ዝነበሮ ፍልጠትን ተመኩሮን ብምክፋል ምስ ብጾቱ ኮይኑ ሓያሎ ኪላታት ናይቲ ዓውዲ ኣፍርዮም። ኣብ ህዝቢ ዝካየድ ስረሓት ናብራ ዕቤት ንክዓቢ ድማ ኣበርክቶ ካብ ዝገበሩ ነይሩ። በዚ ሞያኡ ኣብ ከባቢ ጋሽ ክቃለስ ድሕሪ ምጽናሕ ብ1978 ናብ ደንከሊያ ተመዲቡ፡ ኣብኡ ከኣ ኣብ ምምስራት ትካል  ተራድኣዊ ስረሓት (cooperative) ግደኡ ኣበርኪቱ።

መሓመድ ሳልሕ፡ ኩነታት ተቐይሩ ተሓኤ ናብ ሱዳን ምስ ኣተወት’ውን ናብ ስደት ኣምሪሑ ካብ ቃልሲ ኣይበኾረን። ክሳብ 2003 ካብ ንጡፋት ኣባላት ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ-ሰውራዊ ባይቶ ሓደ ምንባሩ ከኣ ድሕረ ባይትኡ ይምስክር።

እነሆ ከኣ ሞት ዘይተርፍ ዕዳ ስለ ዝኾነ ሓሊፉ’ሞ፡ ብስም ኩሎም ኣባላት ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ናይቲ ሓዘን ተኻፈልቲ ምዃና እናገለጽኩ፡ ንስዉእ መንንግስተ-ሰማይ ከዋርሶ፡ ንቤተሰቡን መቓልስቱን ከኣ ጽንዓት ኣኻእሎን ክህቦም እምነ።

ገረዝጊሄር ተወልደ

ኣቦመንበር ሰዲህኤ

ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ንመላእ ኣብ ውሽጢ ሃገር ይኹን ኣብ ወጻኢ ንዝነብር ህዝቢ ኤርትራ ብሓፈሻ እንኳዕ ናይ ክረምቲ ጸልማትን ደልሃመትን ሓሊፉ፡ ናብ ብርሃን፡ ብፍላይ ድማ ንኣመንቲ ክርስትና  ናብ በዓል ቅዱስ ዮሃንስን፡  ሓድሽ ዓመት ግእዝን  ብሰላም ኣብጸሓኩም ኣብጸሓና።

መጻኢና ጸረ ህዝቢ ጉጅለ ህግደፍ ስዒርና፡ ዝተረሓሓቐ ህዝብና ተቐራሪቡ፡  ውግእን ወረ ውግእን ተወጊዱ፡ ሰላምን ርግኣትን እነረጋግጸሉ ክኾነልና ብስም ምሪሕነትን መላእ ኣባላትን ሰዲህኤ ዘለኒ ሰናይ ትምኒት እገልጽ።

ገረዝጊሄር ተወልደ

ኣቦመንበር ሰዲህኤ

10 መስከረም 2025

መርድእ ዕረፍቲ ብ1949 ዝተወልደ ገዲም ተጋዳላይ ገቢል በየነ፡ ብ26 ነሃሰ 2025  ምስ ሰማዕና ኣዝዩ መሪር ሓዘን ተሰሚዑና። ነዊሕን ጽንኩርን ናይ ቃልሲ ተመኩሮ ዝነበሮ ሓርበኛ ገቢል በየነ፡ ቅድም ኣብ ከተማ ኣስመራ  ኣባል ውሽጣዊ ስርርዕ ኮይኑ  ብትብዓትን ትግሃትን ተቓሊሱ። ምስጢራዊ ኣባል ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ (ተሓኤ) ምንባሩ ምስ ተፈለጠ ከኣ ብ1974 ናብ ሜዳ ወጺኡ።

ኣብ ሜዳ መባእታዊ ፖለቲካውን ወተሃደራውን ትምህርቱ ምስተኸታተለ ኣብ ተዋጋኢ ሰራዊት ተመዲቡ። ድሕሪ ካለኣይ ሃገራዊ ጉባአ ተሓአ ድማ ናብ ማሕበር ሰራሕተኛታት ተመዲቡ ክሳብ 1981 ብተወፋይነት ተቓሊሱ። ገቢል ተባዕን ንብጾቱ ዝርህርህን ተረዳዳኣይን ተቓላሳይ ምንባሩ ከኣ ብቐረባ ዝፈልጥዎ መቓልስቱ ይምስክርሉ።

ኣብ ስደት ሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካ ግዝኣት ካሊፎርኒያ ከተማ በርክሊ ብሕክምና ክሕገዘ ድሕሪ ምጽንሑ እዩ  ዓሪፉ። እምበኣር ካብ ኮነ ዝግበር የለን’ሞ፡ ብስም ኩሎም ኣባላት ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ፡ ናይቲ ሓዘን ተኻፈልቲ ምዃና እናገለጽኩ፡ ንስዉእ መንንግስተ-ሰማይ ከዋርሶ፡ ንቤተሰቡን መቓልስቱን ከኣ ጽንዓት ኣኻእሎን ክህቦም እምነ።

ገረዝጊሄር ተወልደ

ኣቦመንበር ሰዲህኤ