ወዲ ሰብ ካብ መኸተን ብደሆን ወጻኢ ኣይነብርን እዩ። ብደሆታት ሓደ ክስገር እንከሎ ብኻልእ ዝትከኣሉ ተኸታታሊ መስርሕ እምበር፡ ኣብ ሓደ ቦታ ዘቋርጽ ኣይኮነን። ናይ ወዲ ሰብ ድሌት ቀጻሊ ስለ ዝኾነ ነዚ ድሌታት ንምውሓስ ዘጋጥም ብደሆን ንምስዓሩ ዝግበር መኸተን ከኣ ምስኡ ይቕጽል። ኣብ ተመኩሮና እንተረኣናኳ፡ ህዝቢ ኤርትራ ንመግዛእታዊ ብደሆ መኪቱ ቅድም ብግብሪ ናጽነቱ ኣረጋጊጹ፡ ደሓር ከኣ ኣብ ሕጋዊ መድረኽ  ብድምጹ ልኡላውነቱ ጨቢጡ። እነሆ ከኣ ሎሚ ኣብ ናጻ ኤርትራ ዲሞክራስያዊ ስርዓት ንምትካል ዘዓንቀጸ ዲክታቶርነት ሓንሳብን ንሓዋሩን ንምእላይ ኣብ ቀጻሊ መኸተ ይርከብ።

ብድሆታት ገለን ብተፈጥሮ ገለን ድማ ሰብ ብዝሰሖ ዘጋጥሙ እዮም። ደርቂ፡ ምንቅጥቃጥ መሬት፡ ህቦብላን ንፋስን ማዕበልን ባሕርን ምስቲ ዘስዕብዎ ማህሰይቲ ተፈጥሮኣዎ ብደሆታት እዮም። ውግእ፡ ምምዝባልን ምግሃስ ኩሉ ዓይነት ሰብኣውን ዲሞክራስያውን መሰላትን ከኣ ሰብ ዝፈጥሮም ብደሆታት እዮም። ሓፋሽ ህዝቢ ግና ዓመጽቲ ብደሆታት ብዝመጽዎ ይምጽኡ፡ ሓንጐፋይ ኢሉ ዝቕበል ዘይኮነ፡ ብዘለዎ ዓቕሚ ካብ ምምካቶም ንድሕሪት ኣይብልን። ምኽንያቱ ናይ ህልውናን ቀጻልነት ወሳኒ መኸተ ስለ ዝኾኖ። ብደሆታት ንምምካት ኣብ ዝካየድ ቃልሲ እቲ ዕምቆትን ኣገባብን፡ ከከም ዓቕሚ ናይቲ ኣብዚ መኸተ ዝሳተፍ ህዝቢ ክፈላለ ይኽእል። እቲ ዝምክት ህዝቢ ብኸመይ ዓይነት ምምሕዳር ይምራሕ ከኣ ኣብዚ ዓብይ ጽልዋ ኣለዎ። በዚ መሰረት ኣብቲ መስርሕ መኸተ፡ ገሊኡ ኣዝዩ ይህሰ ገሊኡ ከኣ ብንኡስ ዋጋ ሓንቢሱ ክወጾ ይኽእል።

ህዝቢ ኤርትራ ኣብዚ እዋንዚ ኣብ ቅድሜኡ ክምክቶም ዝግደድ ድርብ ብደሆታት ኣጋጢመምዎ ኣለዉ። እቲ ሓደ ከም ህዝቡ እቲ ቅድም ዝተጠቕሰ ተፈጥሮኣዊ ተረኽቦታትን በዓል ግዜ ኮቪድ-19 ኮረናቫይረስን እዩ። እቲ ካልእ ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ኤርትራ ዘሎ ብደሆ ከኣ፡ እቲ ንነዊሕ ዓመታት ክጠማጠሞ ዝጸንሐ ጉጅለ ህግዲፍ ዝሃንደሶ፡ ብብኩራት ሕገመንግስታዊ ስርዓት፡ ግህሰት ኩሉ ዓይነት መሰረታዊ መሰላት፡ ልዕልና ፍትሕን  ጸልማት ዘበን ምምሕዳር ጉጅለ ኢሳያስ ኣፈወርቅን እዩ። ስለዚ እቲ ነባር ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ኣንጻር ህግዲፍ ዝመሃዞ ብደሆታት መኪትካ፡ ሕጊ ልዕሊ መላኽነት ውልቀ-ሰባት ሰባት ዝስረዓሉ፡ ወሳኒ ግደ ሕገመንግስቲ ውሕስነት ዝረኽበሉ፡ ሰላም፡ ፍትሕን ዲሞክራስን ኣብ ዘይንቕነቕ፡ ናብ ወለዶታት ዝመሓላለፍ ባይታ ዝስረተሉ፡ ስርዓት ንምትካል እዩ። እዚ ብደሆዚ ደጋዊ ጽልዋ የብሉን ኢልካ ዝድምደምኳ እንተዘይኮነ፡  ብቐንዱ ኤርትራዊ መኸተ ኮይኑ ዝጸንሐን ክሳብ ዓውት ኣብ ልዕሊ ምልኪ ዝቕጽልን እዩ።

ኣብዚ ሎሚ እዋን ህዝቢ ኤርትራ ኣብ ርእስቲ ዝጸንሖ ብደሆ ከም ኣካል ሕብረተሰብ ዓለም ኣብ ሓድሽ ብደሆ ኣንጻር ኮረናቫይረስ ተጸሚዱ ኣሎ። ከም ህግዲፍ ዝኣመሰሉ ብናይ ምውጻዕ እኩይ ተንኮል ዝኸሓኑ ስማዊ ምምሕዳራት፡ ንዝኾነ ኣሻቕቃሊ ተረኽቦ ኣብ ጸቢብ ረብሓኦም  ንምውዓል ካብ ምቕያስ ንድሕሪት ኣይብሉን እዮም። ከምኡ ስለ ዝኾነ ከኣ እዚ ኣብ ኣስመራ ኣድብዩ ዘሎ ኣበሰኛ ጉጅለ፡ ከምቲ ቅድሚ ሕጂ ባዕሉ ዝወለዖ ውግኣትን ካልእ ምስምሳትን ከም መኸወሊ ብምጥቃም፡ ካብ ኤርትራዊ ዘቤታዊ ፖለቲካዊ ዛዕባ ከም መሕብኢ ክጥቀመሉ ዝጸንሐ፡ ሎሚ እውን ንሓደጋ ኮሮና መዝሚዙ፡ ፖለቲካዊ ጭንጭራ ዓበደ ካብ ምጽዋት ንድሕሪት ከምዘይብል ከይተሓልመ ዝተፈትሐ እዩ። ነዚ ናይዚ ጉጅለ መጻወድያ ናይ ምምካኑ ሓላፍነት ከኣ ከምቲ ናይ ቅድሚ ሕጂ ብደሆታት፡ ናይ ህዝቢ ኤርትራ ዘይስገር ግቡእ እዩ።

ሕማም ኮሮና፡ ብትሑት ቁጠባዊ ዓቕሚ ንዝተሃስየ፡ ህዝባዊ ምምሕዳር ንዝበኾሮን ኣብ ኣዝዩ ትሑት ጥዕናዊ ዓቕሚ ዝነብርን ህዝቢ ዝያዳ ከም ዝሃሲ፡ ናይ ፈላጣት መጽናዕቲ ዘረጋገጾን ብግብሪ ዝረአ ዘሎን እዩ። ህዝብ ኤርትራ ከኣ ብሰንክቲ ኣይኮነንዶ ትካል ጥዕና ክኸፍት ዝተኸፍቱ ዝዓጹ ሰይጣናዊ ጉጅለ፡ በዚ ዝተጠቕሰ መለክዒ ንሓደጋ ኣብ ቅድሚት ዝስራዕ እዩ። ህዝቢ ኤርትራ በቲ ናብ ህዝቢ ቀሪቡ ብዛዕባቲ ሕማም ከተባብዕን ከጸናንዕን ሞራል ዘየብሉን ለበዳ ኮሮና ንምምካት ካብ ለጋሳት ኤርትራውያን ዝተዋህለለ ገንዘብኳ ኣብ ምንታይ ከም ዝወዓለ ክነግር ብዘይደፍር ጉጅለ ክድሕን ኣይክእልን እዩ። ብሳላቲ ኣብ ጥሙይ ከምዱን ጽሙእ ጐረርኡን፡ ብትካል ጥዕና ዓለምን ካለኦት ግዱሳትን ዝወሃብ ምኽርታትን መምርሕታትን ብምስማዑን፡ ስርዓት ዘኽብር ባህሉን ነዚ ሕማቕ እዋን ከም ዝሰግሮ ትስፉው ምልክታት የርኢ ኣሎ። ነዚ እዱብ ኣካይዳኡ ከኣ ክቕጽሎ  ነዘኻኽሮ። ብሰንኪ ህልዊ ኩነታት ሃገርና ብኣካል ቀሪቦምኳ ንብዓቱ ክሕብሰሉ እንተዘይከኣለ፡ ኣብ ዝሃለዉ ሃልዮም ደቁ ኣብ ጐኑ ምህላዉ ከኣ ካልእ ንኤርትራዊ  ዘተባብዖን ተስፋ ዘስንቖን እዩ። ስለዚ ህዝብና ነቲ ከም ዓለሙ ገጢምዎ ዘሎ ብደሆ ለበዳ ኣላሽ ኣቢሉ፡ ናብቲ ንብዙሕ ዓመታት ምስኡ ዝጸንሐ ከም ህዝቢ ፍትሓዊ ቀጻልነትካ ናይ ምርግጋጽ ቃልሱ ከም ዝምለስን ከም ዝዕወትን ከኣ ብምሉእ ልቡ ትስፉው ክኸውን ይግበኦ።

እቲ ሃገርና ዝሕምስ ዘሎ ዘይርጉእ ጉጅለ፡ ከምቲ “ላምሲ ፍርቂ ጐና ዓቢራ፡ ፍርቂ ጐና ኣይትሰብሕን እያ” ዝበሃል፡ ጉጅለቢሳያስ ኣብ ቫይረስ ኩሮና በጺሑ፡ ምእንቲ ህዝቢ ክርህርህን ክሓልን ዘበት እዩ። ሕክምና ኮሮና ቫይረስ ጉጅለ ህግዲፍ ዘይውንኖ ፈውስን፡ ልዑል ዓቕምን ፍልጠትን ዝሓትት እዩ። እቲ ጉጅለ ግና ህዝቢ ኤርትራ ኣብ ኢዱ ዘሎን ብቃልሱ  ዝመጸኦን ጭቆና ዘወግድ፡ ሰላም ዘረጋግጽ፡ ልዕልና ሕጊ ዘውሕስ  ኮታ ኤርትራዊ  ከም ህዝቢ ኣብ ገዛእ ሃገሩ ብናጻ ክነብር ዘኽእሎ መድሃኒት ክረክብኳ ኣይፈቐደን። ኣብ ሎሚ ግዜ ኮሮና በጺሑ ክልውህ ዝኾነ ኣካል ክጽበዮ ኣይግባእን። ስለዚ ህዝቢ ኤርትራ ከምቲ ቀደም ዓለም ረብሓኣ ኣቐዲማ ክትጠልሞ እንከላ፡ ካብ ቃልሲ ምእንቲ ናጽነትን ልኡላውነትን ሃገሩ ንድሕሪት ዘይበለ፡ ሎሚ እውን፡ ቀዳምነታቱ ብምስራዕ ነዚ ድርብ ብደሆታት ብድርብ መኸተ ክስዕር ክጸንዕ ይግበኦ።

ምውጋድ መግዛእቲ ኢትዮጵያ ኣብ ኤርትራ ብ24 ጉንበት 1991 ምስተጋህደ፡ ብግብሪ ኤርትራ ናጻ ሃገር ኮይና። ድሕሪ 3ተ ዓመታት ናጽነት ብ1993 ከኣ ብመንገዲ ረፈረንዱም ልኡላዊት ኮይና። እዚ ኩነታ ፖለቲካ ኤርትራ ሓደ ምዕራፍ ዛዚሙ ናብ ሓድሽ ሃገር ናይ ምህናጽ ምዕራፍ ምስግጋሩ ዘበሰረ  ነይሩ።

እዚ ኣብ ኤርትራ መግዛእቲ ዝተወገደሉ ማዕበል ኣብ ኢትዮጵያ እውን ለውጢ ኣኸቲሉ እዩ። እቲ ንኤርትራ ከም ቁርዲድ ጨምዲዱ ዝገዝእ ዝነበረ ስርዓት፡ ኣብ ኤርትራ ጥራይ ዘይኮነ ኣብ መላእ ኢትዮጵያ እውን ስለ ዝተሳዕረ ኢትዮጵያ እውን ከም ኤርትራ ናብ ሕድሽ ምዕራፍ ኣትያ እያ። ዝርዝሩ ንኢትዮጵያውያን ዝግደፍኳ እንተኾነ፡ ድሕሪ ውድቀት ስርዓት ደርግ፡ ኢትዮጵያ መሰል ብሄራት ዝማእከሉ፡ ዘይምእኩል ምምሕዳር ዘውሕስ ሕገመንግስታዊ ባይታ ፈጢራ። በዘይካዚ ናብ ቅድሚ  ሕጂ ኣብ  ታሪኻ ርእያቶ ዘይትፈልጥ፡ ቁጠባውን ማሕበራውን ዕቤትን ሰፊሕ ዲፕሎማስያዊ ተፈላጥነት በጺሓ። ገለ ኢትዮጵያዊ ወገናት ግና ውድቀት ናይቲ ንኤርትራ ዝገዝእ ዝነበረ ሓይሊ፡ “ንኤርትራ ምስ ኣፍደገ ባሕራ ኣስኢኑና” ብዝብል ኣብ ዘይለዓቱ ተረድኦ፡ ነቲ ኢትዮጵያ ድሕሪ ናጽነት ኤርትራ ኣትያቶ ዝጸንሐት ምዕራፍን መሪሕነቱን ኣይንእድዎን።

ኢሳያስ ቅድሚ ክልተ ዓመት ኣብ ኢትዮጵያ መጺኡ “ቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ኣብይ ኣሕመድ ንክልቴና ንክመርሓና ብስምዒት ዘይኮነስ ብልቢ ወኪለዮ ኣለኹ፡ ኤርትራን ኢትዮጵያን ክልተ ህዝብን ሃገርን ዘይኮና ሓደ ኢና፡ ኣብቲ ዳሕረዋይ ግዜ ውግእ ኣይከሰርናን፡ ነቲ ምእንቲ ናጽነት ዝተኻየደ ቃልሲ ከኣ 30 ዓመታት ኣባኺንና” ክብል ዝሰምዑ ኢትዮጵያዊ ወገናት፡ እዚ ዲክታተር ነቲ ብውድቀት ደርጊ ዝሰኣንዎ ኤርትራዊ ጸጋ ናብ ኢትዮጵያ ክመልስ ከም  ዝመጸ መልኣኽ ወይ ነብዪ ኣምሲሎም ከጸባብቕዎ ሰሚዕናን ተዓዚብናን። እዚ ንርዝነቲ ኤርትራ ናጻ ክትከውን ዝተኸፍለ ክቡር ኤርትራዊ ዋጋ ብምዝንጋዕ፡ ዋናቲ ናጽነት መላእ ህዝቢ ኤርትራ ዘይኮነ ሓደ ጉሒላን መዕለበጥን  ጉጅለ ገይርካ ካብ ምርዳእ ዝነቅል ናይ ስንኩፋት ተረድኦ እዩ።

ህዝቢ ኤርትራ ኣብ ግዜ ናጽነት፡ ንኢሳያስን ጉጅለኡን ብዛዕባ ድሕረ-ባይተኦም እኹል ኣፍልጦ ስለ ዘይጸንሖን ኣብ ናጽነት ብዝነበሮ ህርፋንን፡ “ሰብ ድሓን እዮም” ኢሉ ክቕበሎምን እምነቱ ከንብረሎምን ውሁብ ነይሩ። እቲ ጉጅለ ግና ነቲ ህዝቢ ብቕንዕና ዘንበረሉ እምነትን ኩነታቱ ኣማዓራርዩ ናብቲ ሓድሽ ምዕራፍ ንክሰጋገር ዝሃቦም ዕድልን መዝሚዙ እንታይ ከም ዝገበረ ኩልና እንፈልጦን ውጽኢቱ ሕጂ ንርእዮ ዘለናን እዩ። ሓደ ኣብነትኳ ንምጥቃስ፡ ህዝቢ ኤርትራ ሕገመንግስቲ ክትግበረሉ እንዳተጸበየ፡ ኢሳያስ ግና እቲ ዝጸደቐ ተጓሒፉ’ዩ ምባሉ ናይ ጥልመቱ ዕምቆት መርኣያ እዩ።

ህዝቢ ኤርትራ፡ ድሕሪ ናጽነት ካለኣይ ምዕራፍ ቃልሲ ይጽበዮ ከም ዝነበረ፡ ድምጻዊ ተኽለሚካኤል ገብሩ ኣባል ጉጅለ ባህሊ ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ እንከሎ “ድሕሪ ናጽነት እውን ግድል ኣሎ መሰላት ህዝብና ንክሕሎ” ከም ዝበሎ  ይርዳእ ነይሩ እዩ። እቲ ናይ ድሕሪ ናጽነት ቃልሲ ግና ብኽልተ ምኽንያታት ከምቲ ቀዳማይ ምዕራፍ ከቢድ፡ ንዊሕ ግዜ ዝወስድን ኣዝዩ ክቡር ዋጋ ዘኽፍልን ክኸውን እዩ ዝብል ትጽቢት ኣይነበሮን። እቲ ቀዳማይ ምኽንያት እቲ ቃልሲ ኣብ ሕድሕድ ናይ ሓባር ተመኩሮ ዝውንኑ ኤርትራውያን ዝካየድ ጐነጽ ዘየኸትል ኩልኻ እትዕወተሉ መስርሕ ዳግመ-ህንጻ እዩ ዝብል እምነት ስለ ዝነበሮ። እቲ ካለኣይ ምኽንያት ከኣ እቲ ኣብ ቀዳማይ ምዕራፍ ቃልሲ ዝተጠርየ ተመኩሮን ዝሓደረ ምትእምማንን ንኣሳልጦ ካለኣይ ምዕራፍ ክሕግዝዩ ዝብል ተረድኦ ነይሩ። እንተኾነ እቲ ውጽኢት ብኣንጻሩ ኮይኑ፡ ነዚ ካለኣይ ምዕራፍ ቃልስና ናብዚ ሕጂ ንዕዘቦ ዘለና ኩርኳሕ ዘደየቦን ግዜኡ ዘናወሖን ብዙሕ ወድዓውን በዓል ቤታውን ረቛሕታትኳ እንተለዎ፡ እቲ ቀንዲ ናይቲ እምነት ተነቢርሉ ዝነበረ ጉጅለ ጥልመትን ክሕደትን እዩ።

ህዝቢ ኤርትራ ኣብቲ መስርሕ፡ ጉጅለ ህግዲፍ ድሕሪ ናጽነት ናበይ ገጹ ይኸይድ ከም ዝነበረ ምስተረደ፡ ብዘይካቲ ካብ ኤርትራ ወጻኢ ብደረጃ ውድባት ሰልፍታትን ካልእ ምልዕዓላትን ዘካይዶ ዝነበረን ዘሎን ቀጻሊ ቃልሲ፡ ሕቶ ሓርበኛታት ማይ ሓባር፡ ምንቅስቓስ ተጋደልቲ 1993 ኣብ ድሮ ምእዋጅ ልኡላውነት ኤርትራ፡ ማንፈስቶ ምሁራት በርሊን፡ ምንቅስቓስ ጉጅለ-15ን ምዕንባብ ናይ ብሕቲ ጋዜጣታትን መጽሐታትን፡ ሓያል ፈተነ ወዲ ዓልን ብጾቱን፡ ናይዚ ቀረባ ግዜ ስምዕታ ኤርትራውያን ዶክተራትን ንቕሎ ኤርትራውያን ደቂ ኣንስትዮን፡ ዋላኳ በቲ ዝተጸበዮ ዕምቆትን ቅልጣፈን እንተዘይሰለጦ፡ ህግዲፍ ንምውጋድ ካብ ምቅላስ ዓዲ ከምዘይወዓለ ዘመልክት እዩ። ህግዲፍ ከኣ ነዚ ምንቅስቓሳትን ጠለባትን ክምልስ ዘይምኽኣሉ፡ ክሳብ ክንዳይ ካብ ጸወታ ወጺኡ ዘሎ ጉጅለ ምዃኑ ተቓሊዑ እዩ።

ጉጅለ ኢሳያስ ነቲ ኣብ ኤርትራ ዝጸንሐን መመሊሱ ዝዓኩኽ ዘሎን ናይ ህዝቢ ተቓውሞ ኣብ ግምት ኣእቲኻ፡ ብናትካ መጽናዕትን ምምርማርን ኣሰኒኻ፡ ነቲ ኣብ ባይታ ዘሎ ኩለ-መዳያዊ ንባብ ዝምጥን ስጉምቲ ክወስድ ባህሪኡ ኣየፍቅደሉን እዩ። ናቱ ኣካይዳ ኣብ ክንዲ ነቲ ብደሆ ፊትንፊት ምግጣም፡ ዘይዛመድ መህደሚ ምስምስ ፈጢርካ ካብቲ ሓቂ ምህዳም እዩ ዘቐድም። ከምኡ ስለ ዝኾነ እዩ ከኣ ኤርትራዊ ዋኒኑ ገዲፉ ናብ ደገ ብምምዕዳዉ ንህዝቢ ኤርትራ ዋጋ ብዘይምሃብ። ከምቲ “ንበዓል ነጐዳስ ሓዊ ደብሶ” ዝበሃል፥ ሕሉፍ ሓሊፉ ኤርትራዊ ዋኒኑ ኣቐሚጡ፡ ንጉዳይ ኢትዮጵያ “ከም ጉዳይና ወሲድና ኢድና እነእትወሉ እምበር፡ ስቕ ኢልና እንዕዘቦ ኣይኮነን” ብዝብል ንህዝቢ ኤርትራ ዘይምልከቶ መዘዝ ክዕድመሉ ዝሰማዕናዮ።  ምናልባት እዚ ጉጀለ ንሓንሳብ ብዛዕባ ኢትዮጵያ ንሓንሳብ ድማ ብዛዕባ ዞባ ቀይሕ ባሕሪ ክህውትት እንከሎ፡ ነቲ ካብ ህዝቢ ኤርትራ ዝሰኣኖ ተቐባልነት ዝትከኣሉ ይመስሎ ይኸውን። እንተኾነ እዚ ኣብ ክንዲ ካብ ውሽጢ ናብ ደገ፡ ካብ ደገ ናብ ውሽጢ ከስርሖ ዝፍትን ዘሎ  ፍሑኽ ከይበለ ዝተኾርመሸ  ዲፕሎማስያዊ  ፈተነኡ፡  ብናይ ብዙሓት ተመኩሮ ፍሽለቱ ዝተረጋገጸ እዩ።

ቃልስና ኣብዚ ድሕሪ ናጽነት ዝኣተናዮ ምዕራፍ፡ ክንድቲ ህዝብና ዝጽበዮ ዘይምዃኑ ይርደኣና እዩ። እንተኾነ ከምቲ ገለ ተስፋ ቆሪጾም ተስፋ ንከቕርጹን ዘየለ ትስፋ ህግዲፍ ከለምልሙን “እንተ ጸርፊሞ ዝገደፍና የብልናን፡ እንተ እተን ኣሓ ከይደን እየን” ዝብልዎ ኣይኮነን። ተወሳኺ ክቡር ዋጋን ግዜን ደኣ የኽፍለና እምበር፡ ኣብ ልዕሊቲ ጉጅለ ከም ዝዕወትስ ኣይንወላወለሉን ኢና።

ህዝቢ ኤርትራ ብረታዊ ቃልሲ ዝጀመረሉ ምኽንያት፡ ንሃገራዊ ነጻነትን ማሕበራዊ ፍትሕን እምበር፡ ንእዋኑ ዝሓለፈ ባርነት ኣይነበረን። ነዚ ዕላማ‘ዚ ንምዕዋት እዩ ከኣ፡ ክትሰግሮስ ይትረፍ ክትሰምዖ‘ውን ዘደንቕ ማእለያ ዘይነበሮ ተጻብኦታት ሰጊሩ፡ ካብ ዝግባእ ንላዕሊ መስዋእትን ዕንወትን ከፊሉ ነጻነቱ ክጭብጥ ዝበቕዐ። ንከምዚ ዝኣመሰለ ትርጉምን ክብርን ነጻነት ተረዲኡ፡ በዅሪ ወፍዩ ሕሳስልደ ዝደግም ጅግናን ንኩሉ ዝጸውርን ህዝቢ ሓለፋስ ይትረፍ፡ ዝግብኦ ዋጋ ነጻነቱን ጸጋ መሬቱን ዘይገሃስ ሰብኣዊ ክብሩን ዕድል ክረክብ ምግባሩ ዝግብኦ‘ምበር ግንዖ ኣይኮነን።

እንተኾነ ከምቲ ዘይሓሰብካዮ ርኸብ ኣይመርገም ኣይምርቓ ዝበሃል ምስላ ኣበው፡ ምስቶም ሰውራ መሪሖም ዓወት ዘረጋገጹ ጀጋኑ ተጸጊዑ ዝኣተወ ጸላእ ሰናያት ብዝሓደሮ ውልቀ መላኺ ኢሳያስ፡ ነጻነትና ተጨውያ ብልጭ ኢላ ስለ ዝዓረበት፡ ክሳብ ሎሚ ንሳቐ ኣሎና። ከም ውጽኢቱ ከኣ ኤርትራ ሎሚ ብዘለዋ ኩሉ መዳያዊ ጸጋን ዓቕምን፡ ኣብ ውሽጢ‘ዘን ናይ ነጻነት ዓመታት ሓጥያታ ተወዲኡ፡ ምስ ምዕቡላት ሃገራት ክትስራዕ ዝግብኣ፡ ናይ ድሕረትን ዕንወትን ግህሰት ሰብኣዊ መሰልን ናይ ሕማቕ መመሰሊ ኰይና‘ላ።

ሎሚ ጠንቂ ናይ‘ዚ ኩሉ ሕሰምናን መከራናን ብቀዳምነት ዝሕተተሉ ኣካል ኢሳያስ እኳ እንተኾነ፡ ከም ድላዩ ክዘርግ ዘፍቀደ ግን፡ እቲ ኩሉ ከፊሉ ነጻነት ዘምጽአ ህዝብና ምዃኑ ክእመንን፥ ሕጂ‘ውን ሕሉፍ ናይ ዓወታት ታሪኹ ዳግማይ ክደግሞ ዝግብኦ ባዕሉ‘ምበር ዝትኰብ ወይ ዝምጽወት ኣይኮነን። ከምኡ ስለ ዝኾነዩ ድማ እቲ ድሕሪ ዘይቅዱስ ቃል ኪዳን ዶ. ኣብይን ኢሳያስን ዘርእየና ክሕደትን ነጻነት ኣሕሊፍካ ምሃብን ዝፈጠሮ ፍሉይ ናይ ይኣክል ተበግሶ ህዝቢ ኤርትራ፡ ኣብ ትሕቲ ዝኾነ ይኹን ኩነት ብናህሪ ክቕጽል መተካእታ ዘየብሉ ኣማራጺ ዝኸውን።

ልክዕ‘ዩ ሰብ ኣማሚ እዝጊ ፈጻሚ ከም ዝበሃል፡ እዚ ይኣክል ኢሉ ነዲሩ ዝተበገሰ ህዝቢ ኤርትራ፡ ኩሉ ድኽመታቱ ኣመሓይሹ፡ ዓቕምታቱ ኣስሚሩ፡ ነዚ ገበነኛ ስርዓት ኣልጊሱ፡ ነዛ ሎሚ ዘብዕላ ዘሎ ስማዊት ነጻነት ናብ ግብራዊት ነጻነት ለዊጡ ከብዕላ ባህግን ድልየትን ነይሩዎ‘ዩ። ኣምላኽ ዝመደቦ ግን ንብዓለማ ዘጨንቕን ቀዛፍን ሕማም ኣውሪዱ፡ ደቂ ሰባት ብሓደ ክሰርሑስ ይትረፍ ካብ ገዛ ከይወጹ ዝእግድ ኩነታት ብምፍጣሩ፡ ቃልስና ክተዓናቐፍ እኳ እንተኸኣለ፡ ዕላማና ካብ ምዕዋት ክዓግተና ከም ዘይክእል ዝእምቱ ግን ሓያለይ ምልክታት ምቕራብ ይከኣል‘ዩ።

ካብ ብዙሓት ብውሑዱ፡-

1 - ዕብዳንን ጽላለን ኢሳያስ ካብ ዝተሓብኣሉ በዓቲ ኣብ ቃልዕ ምውጽኡ፤

2 - ብመስዋእቲ ብሉጻት ደቃ ዝተረጋገጸት ነጻነትና ምኽሓዱን፡ ኣሕሊፉ ኣብ ናይ ምሃብ ሕሱርን ዘይትግበር ተዋስኦ ምጽዋቱን፤

3 - ብህዝቦምን ሃገሮምን ዝግደሱ መራሕቲ ዓለምና ኣንጻር ለበዳ ሕማም ኮረና ፍሉይ ባጀት መዲቦም ንህዝቦም ዘድሊ ገንዘባውን ንዋታውን ሞራላውን ሞያዊ ምኽርን ብምሃብ ምስ ህዝቦም ክረባረቡ ከለዉ፡ ንሱ ግን ነታ ዝተሓተት መሰረታዊት ቀረብ ማይ‘ኳ  ከቕርብ ዘይምኽኣሉ፤

4 - ደቂ ሰባት ኣብ ቤቶም ተዓጽዮም ኣብ ዘለዉሉ እዋን፡ ንኢትዮጵያ ከይዱ መስኖ ልምዓት እንዳማቱ ክምርቕ ምርኣዩን፤

5 - ህዝቢ ኤርትራ ካብ መራሒኡ ዝነበሮ ትጽቢት መሬት ዘቢጡ፡ ንህላወኡ ሓላፍነት ክወስድ ከም ዘለዎ ዘመልክት፡ ንሕማም ኮረና ንምክልኻል ኢድንኢድ ተተሓሒዙ ነዛ ሕማቕ እዋን ክሰግራ ብዘርእዮ ዘሎ ናይ ኣሎና ዘስምዕ ግብረመልሲ፡ ካብ ደገን ውሽጥን ዝልገስ ዘሎ ዝምስገን ወፈያታትን ምጥቃስ ይከኣል።

እዞም ልዒሎም ተዘርዚሮም ዘለዉ ሓቅታት ዘነጽርዎ ሓቂ እንተልዩ፡ እዚ ኣብ ጐዳጉድ ሳሕል ተሓቢኡ ገበኑ ሸፊኖም ኣብ ስልጣን ንክበጽሕ ልዑል ኣበርክቶ ዝነበሮም ጀጋኑ እናበልዐ፡ ካልኦት ብዝፈጸሙዎ ታሪኽ ተጐልቢቡ ንስልጣኑ ዝቃለስ ዝነበረ ጋኒን በዓቲ ዓምበርበብ ኢሳያስ፡ ሃገር ክመርሕን ከመሓድርን ፍጹም ብቕዓት ዘየብሉ ፍሹል ውልቀመላኺ ምዃኑ‘ዩ።

ዘይሕረስ ጥንስን ዘይቅላዕ ጉድን ስለ ዘየሎ ድማ‘ዩ፡ ነቶም ተሰኪሞሞን ሰቲሮሞን ዝነበሩ ብጾቱ ሚንስተራት ምስ ኣሰሮም ዕርቃኑ ወጺኡ መኣዝኑ ስሒቱ፡ ኣብዚ ሓልዮትን ሓላፍነትን መራሕቲ ዝፍተነሉ እዋን ኣስቂጡን ተሓቢኡን ዝሓልፎ ዘሎ። እዚ ምሕባእ‘ዚ ግን ከምቲ ልሙድ ናይ ክፍኣት ኣመሉ፡ ንህዝቢ ዝስተ ማይ ዘይቀረበስ ብምኽንያት ኣንበጣን ሕማም ኮሮናን ክዝቲ ኣመኽንዩ ንኢትዮጵያ ከይዱስ ፕሮጀክት ልምዓት ኢትዮጵያ ክምርቕ ምርኣዩ ንዘይፈልጡኻ በሎም፡ ምስ ህዝቢ ኤርትራ ግን ከምዚ ዝበለ  ሽጣራ ዝወሃብ፡ መልስና ግን “ንዓይ ነንጭዋስ ኣብ ለቖታ“ እዩ። ምስጢር ናይ‘ቲ ዘይቅርዑይ ሽጣራ እንታይ ምዃኑ ስለ ንፈልጥ ከኣ፡ ካብዚ ኣንጊህና ዝቐበጽናዮ ናይ 1991 ሓደጋ ኮሮና ዝኾነ ሳዲስት ኢሳያስ ከይተጸበና፡ ኣብ ኣምላኽናን ውሽጣዊ ዓቕምናን ተመርኲስና፡ ናይ ውሽጥን ናይ ደገን ዓቕምና ብሓደ ጸሚድና ንኩሉም ጸገማትና ጉሒፍና ሰላም ከነንግስ ኢና።

ናይዚ ጭቡጥ መልሰተግባር ከኣ፡ እዚ ብግዜ ራዕዲ ዝጭክን ብግዜ ጸገም ዘይደንን ሓርበኛን ሓቦኛን፡ ካብዚ ፈታኒ ደረት ኣልቦ ለበዳ ሕማም ኮሮና ንምስዓር ዝውሕዝ ዘሎ ዘደንቕ ገንዘባውን ንዋታውን ሞራላውን ወፈያታት እኹል ምስክር‘ዩ። እዚ ከኣ ነቲ ጉዳዩ ገዲፉ ኣብ ጉዳይ ካልኦት ኣትዩ ዝምድርን ህውከት ዝጽሕትርን፡ ኣብ ሰላምን ራህዋን ክነብር ውሽጣዊ ባህርያቱን መዘና ኣልቦ ገበናቱን ንዘይፈቕደሉ ጕሒላ ኢሳያስ ዓቢ ፖለቲካውን ሞራላውን ጽፍዒት‘ዩ።

ኣብዚ እዋንዚ ንኩለን ነዚ ፋሉል ጉጅለ ዝሕግዛ ሰብ ጸጋ ሃገራት፡ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ገበን ይፍጽማ ምህላወን ኣሚነን እቕሬታ ክሓትታን፡ ካብ ዘለዎ ሕሱም መግዛእቲ ንክገላገል፡ ምስ ደለይቲ ፍትሒ ወጊነን ዓጸፋ ክኽሕስኦን ታሪኻዊ ሓላፍነተን ክስከማ ብኣኽብሮት ንሓተን። እቲ ንምንዋሕ ገበን ኢሳያስ ዝወሃብ ሓገዝ ንደምበ ፍትሒ እንተፈሲሱ ግን፡ ህዝቢ ኤርትራ ካብ መዓት ስለ ዝገላገል ንእኣተን ክብሪ ካብ ህዝብና ድማ ምስጋናን ሞጐስን ከም ዝረኽባ ክፈልጣ ይግባእ። በዚ ከኣ ኩሉ ብጉጅለ ህግደፍ ዝሓዘነ ህዝቢ ክድበስ፡ ዝተረመሰ ህይወት ክሕደስ፡ ዝዓነወት ሃገር ናብ ንቡር ሂወት ክትብገስ፡ ዝተበተኑ ደቃ ሓቚፋ ንዝመጽእ ዓመት ጽንብል ነጻነት ብሓባር ክንሕጐስ ዝህልዎ ኣስተዋጽኦ መዘና ኣይህልዎን። እዚ ዝፈጠሮ ሓቀኛን ግብራውን ሓርነት ከኣ ንዕቑር ጸጋ ሃገርና በርቢርናን ኣፍሪናን ነብስና ክኢልና፡ ካብ ምጽወታ ተገላጊልና ክንልግስ ኣብ እንኽእለሉ ቦታ ናይ ምስግጋርና ዝህልዎ ተኽእሎ ዘጠራጥር ኣይኮነን።

ነዚ ብሩህ ተስፋ እናጠመትና ኢና ድማ፡ ነዛ ናይ 2020 መወዳእታ ዕድመ ህግደፍን ድልዱል መሰጋገሪት ፍጹም ሓርነትናን ንምግባራ ቃልስና ብምሕዳስ ነብዕል ዘሎና። ኣብዚ ምስ እንዕወት ከኣ ኣኺሉ ንዝተርፍ ሽሻይናን ጻዕራምን ተበላሓትን ዓቕሚ ህዝምና ተጠቒምና፡ ሓንቲ ብልጽግትን ኩሉ ዝብህጋን ፍትሓዊትን ደሞክራስያዊትን ሃገር ሃኒጽና፡ ምስተን ዝማዕበላ ሃገራት ክንስራዕ ዘሎ ተኽእሎ ዘካትዕ ኣይኮነን። ነዚ ዓቐብዚ ንምድያብ ግን፡ ቅኑዕን ውሁድን ኣሳታፍን ሕጋዊ ውክልና ዘለዎ መሪሕን ዝምርሓሉ መገድን ምሕንጻጽ፡ ኣብ ቀዳማይ ቦታ ዝስራዕ ኮይኑ ብቕዓት ፖለቲካዊ ውድባትን ሰልፍታትን ዝፍተናሉ መድረኽ‘ዩ። ተሳትፎ ዝተፈላለያ ሲቪካዊ ማሕበራትን፡ ሞያውያን ትካላትን ምሁራትን፡ ኒሕን ሓቦን ንቕሓትን ዝዓጠቐ ተሳትፎ ህዝብን ከኣ፡ ልዑል ተራ ከም ዘለዎ ክዝንጋዕ ዘይግብኦ‘ዩ። እዚ ማለት ግን ተደራቢ ሓይሊ ናይቲ ኣብ ትሕቲ ዝኾነ ይኹን ዝሑልን ውዑይን ኩነታት ዋልታ ኮይኖም ብጥራሕ ከብዶም ሃገር ዝሕልዉ ሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ‘ምበር መተካእታ ከም ዘይከውን ብምርዳእ፡ ብልቦና ክተባብዑን ክምኮሩን እምበር ክዋሰኑ ኣይግባእን። እኩብ ድምር ናይዚ ኩሉ ዓቕምታት‘ዚ ከኣ፡ ነታ ኣብ ከውሒ ዝተሰረተትን ኩልና እንብህጋን፡ ወሊድና ነዕብየላን ዘሪእና ነፍርየላን፡ ሜትና እንቕበረላን፡ ቀሲንና እንሓድረላ ፍረ ሰማእታትናን ጻማ ጻዕርናን እነስተማቕረላ ሓራ ሃገር ከነረጋግጽ ዘብቅዓና።

ኣብ መደምደምታ ነዛ ሎሚ ብጐቦ ልብና እነብዕላ ዘሎና ዕለት ነጻነት እንቋዕ ኣብቅዓና፡ከምኡ‘ውን ንኩሎም ኣመንቲ ምስልምና ዒድ ሙባረክ እናበልኩ፡ ንዝመጽእ ዓመት ንኩሉ ብድሆታት ሰጊርና ማንም ዘይሽቝረረላ ከም ባህግናን ድሌትናን ምስ ምሉእ ጥዕና እነብዕላ ኤርትራ እምነ። ነዚ ልግሲ ዝኣመሉ ለዋህን ሓላይን ዝኾነ ህዝብና ብዝገብሮ ዘሎ ልዑል ወፈያ ክብርን ኣድናቖትን እናሃብኩ፡ ትሕዝቶ ኢድካ ይባርኽ ድሕሪ ምባል፡ ክሳብ እዚ ቀዛፊ ለበዳ ሕማም ዝስገር ነቲ ዝወሃብ ናይ ሕክምና ሞያዊ ምኽሪ ብጥብቂ ክትከታተል እመክር።

ኣብ መወዳእታ ንኩሎም በዚ ቀዛፊ ሕማም ህይወቶም ዝሰኣኑ መንግስተሰማይ፡ ንቤተሰቦምን ፈተውቶምን ጽንዓት፡ ንመላእ ህዝቢ ዓለም ከኣ ምሕረትን ድሕነትን እምነ።

ክወግሕዩ ሻማሻማ ክሳብ ሙሉእ ናጽነት!

ዓወት ንፍትሓዊ ቓልስና

ውድቀት ንሓይልታት ጭቖና።

ዓንደጽዮን ግርማይ

ጀርመን 22.05.2020

ኤርትራዊ ሓይልታት ለውጢ ኣብ ቅድሜና ዘሎ ከቢድ ዕማምን ሓላፍነትን ንፈልጦ ኢና። ምኽንያቱ ሃገርና ብሰንኪቲ ንሕስያ ዘየብሉ ጭቆና፡ ዘላትሉ ሕሱም ኩነታት ብሩህ ስለ ዝኾነ። ብኽንድኡ ደረጃ ከኣ ነዚ ኩነታት ናይ ቀይርካ ናይ ራህዋ ምዕራፍ ምኽፋት ሓላፍነትና ንጹርን ከቢድን እዩ። ዕማምና ነቲ ንህዝብና እንዳጨቆነ ብኣኡ ዝሕጭጭ ዘሎ ሕሱም ጉጅለ ምውጋድ እዩ። ናይዚ ንርከበሉ ዘለና መድረኽዚ ዕማምና ለውጢ ምርጋጽ ኮይኑ፡ ቅድሚት ደኣ ኣይንሰርዖን እምበር ዘይንዝግዖ ናይ ጽባሕ ድሕሪ ውድቀት ጉጅለ ኢሳያስ ዕማም እውን ኣለና። እቲ ናይ ጽባሕ ዕማምና ልዕልና ህዝቢ ኤርትራ ብዘረጋግጽ ስርዓት ኣብ ውሑስ ባይታ ምትካል እዩ። ናይ ጽባሕ ዕማሙ ዘይፈልጥ ሎሚ እንተተዓወተ እውን ናብቲ ዝነበሮ ዕንክሊል ስለ ዝምለስ ብዛዕባ ንጽባሕ ዝጽበየና ክንሓስብን ከሎ ጋና መንገዲ ክንጸርግን ግድን እዩ።

በቲ ድሕሪ ምውጋድ ህግዲፍ ዝፍጠር ራህዋ፡  ብዘይካ እቶም ውሑዳት ሎሚ ምስቲ ጉጅለ ኮይኖም ህዝቦም ዝጠለሙ፡ እንጥቀምን እንርባሕን፡ ኩልና ኤርትራውያን ኢና። “ሰላምን ራህዋን ኤርትራ ሰላምና እዩ” ዝብሉ ዘይኤርትራዊ ወገናትውን ከምኡ ተጠቀምቲ እዮም። እቲ “ኩልና” ዝብል ሓሳብ ኣብ ናይ ጽባሕ ተጠቃምነት ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብ ናይ ሎሚ ኣብቲ ናብ ለውጢ ዘብጽሕ ቃልሲ ምብርካት እውን ህያው እዩ። እቶም ኩሎም ከበርክቱ ይግበኦም ንብሎም ዘለና ኣካላት ለውጢ፡ ኣበርክተኦም ብሃቦ ተረከቦን ዘይተጸንዐን ዝኽየድ ሕዝግድፍ ዘይኮነ፡ ብግቡእ ዝተወሃሃደን ቀጻልን፡ ናይ ሎምን ናይ ጽባሕን ዕላምኡ ዘነጸረን ነቶም ዕማማት ከከም ቀዳምነቶም ኣብ ምትግባር ዘኽእሎ ንጹር ራኢ ዘለዎን ክኸውን ናይ ግድን እዩ። ካብዚ ብምንቃል ኢና ድማ ወትሩ “ብሓባር ከቃልሰና ዝኽል መድረኽ ምፍጠር መተካእታ ስለ ዘየብሉ ኣብኡ ነትክል” እንብልን ንምዕዋቱ ቅድሚት ሰሪዕና እንቃለስን። እዚ ብሓባር ምቅላስ ክንድቲ ኣገዳስነቱ መተካእታ ዘየብሉ፡ ከም ኤርትራዊ ውድባት፡ ሰልፍታት፡ ማሕበራትን ህዝባዊ ምንቅስቓሳትን ብቕዓትና፡ ሓላፍነትናን ድልውነትናን ዝፍተነሉን ምዃኑ ብግብሪ ንርእዮ ዘለና እዩ።

እዚ ምጥጣሕ ናይ ሓባር መቃለሲ መድረኽ ፈታኒ ዝኾነሉ ቀንዲ ምኽንያት፡ ጉዳያት ከምቲ እትደልዮ ዘይኮነስ፡ ከምቲ ክኾኖ ዝኽእል ከም ዝኸውን ኣሚንካ ምሓዝ ከም ዝግባእ ክንርዳእ ዘይምጽናሕና እዩ። ካብዚ ሓሊፉ ህጹጽን ናይ ሎምን ዕማም፡ ካብቲ ግዜ ዝህብን ጽባሕ ክዕመም ዝግበኦን ፈሊና ኣብ ክንዲ ንሕዝ፡ ንክልቲኡ ደዋዊስካ ክትከይድ ናይ ምድላይ ስምዒት እውን ካብቶም ክዕንቅጹና ዝጸንሑ ምኽንያታት እዩ። ብዘይካዚ ከም ውድብ፡ ሰልፊ፡ ማሕበርን ህዝባዊ ምንቅስቓስን እንታይ እየ ክገብር ዘለኒ? ኢልካ ዘይምንጻር በቲ ሓደ ወገን፡ ናይ ሎሚ ናይዚ ዝተወደበ ኣካላት ሓላፍነት እንታይ እዩ? ሎሚ ዘይውዳእ ጽባሕ ህዝቢ ብሕገመንግስታዊ ውሳነ ናይ መወዳእታ መልክዕ ከትሕዞም ዝግደፉኸ ዛዕባታትከ ኣየኖት እዮም? ኣብ ዝብል ንጹር ግንዛበ ዘይምሓዝ እውን ኣብቲ ጸገማትና ዝጽብጸብ ሎሚ ግና ኣቓልቦ ዝረክብ ዘሎ ዝመስ ዘሎ ሕጽረት እዩ። ካብዚ ሓሊፉ፡ ኣብ መስርሕ ናይ ሓሳባት እንካን ሃባን ዘለና ትዕግስቲ፡ ምጽውዋርን ምክእኣልን ካብ ቅድም ጀሚሩ ከምቲ ክኸውን ዝግበኦ ዘይምጽንሑ  ክሳብ ክንደይ ከጸግመና ከም ዝጸንሐ ርዱእ እዩ። ንተበግሶታት ኣብ ክንዲ ብትሕዝተኦም ብመንጽርቲ ዘበገሶም ኣካል ምምዛን እውን ሓጋዚ ከምዘይጸንሐ ንፈልጦ ኢና።

ኣብዚ ዳሕረዋይ ግዜ ብፍላይ ዲክታተር ኢሳያስ ኣብ ኢትዮጵያ ከይዱ፡ ኣይኮነንዶ ንዓና፡ ንዘይኤርትራውያን  ተዓዘብቲ እውን ኣዝዩ ብዘደንጹ ኣገባብ “ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝፈልየን የብለንን” ብዘስምዕ ቃና ተጠሊዖ እሞ ከኣ ናይ ሗጐስ ኣፍልቡ እንዳወቐዐ፡ ከም ዝመደረ ዘይንዝገዖ እዩ። እዚ መርዛም ተግባሩ ነቲ  ብመስዋእቲ ኣሸሓት ደቃ ኣብ ዝተመድመደ ጽኑዕ ባይታ ስለ ዝተድኮነት ዝንቕንቓ የለን ኢልና ዘይንስከፈሉ “ልኡላውነት ኤርትራ” ዘራኽስን ዝዋገን ካብ ምስ ቀልቡ ዘሎ ሰብ ዘይትጽበዮ፡ ዕዉር ድፍረት እዩ። እዚ ከኣ ነቲ ካብ ቅድም እውን ኣብ ሕልና ኩልና ዝጸንሐ፡ ንተጸዋዊርካ ብሓባር ምቅላስ ካልእ መተካእታ ከምዘየብሉ ናይ ምርዓም ዓቕምናን ልቦናናን ዝያዳ ከም ዝዛየዶ ክንዕዘብ ክኢላን ኢና።

ኣብዚ ቀረባ ግዜ ንዕዘቦ ዘለና ናይ መብዛሕተአን ኤርትራዊ ጽላላት፡ ግንባራትን ውድባትን ኣብ ተስፋ ዝህብ ዘተ ምህላወን ጥራይ ዘይኮነ፡ ንዝኽሪ መበል 29 ዓመት ናጽነት ኤርትራ ወሲኽካ ኣብ ብዙሓት ንኤርትራን ህዝባን ዘገድሱ እዋናዊ ዛዕባታት ናይ ሓባር መግለጽታትን መዘክራትን የውጸኣ ምህላወን ናብቲ ንቡር ሓቢርካ ናይ ምቅላስ መንገዲ ይመጻ ምህላወን ዘመልክት እዩ። እቲ “ሓቢርካ ምቅላስ” ዝብል ኣምር ደረጃታት ዘለዎን ክሳብ ምጽንባር ውድባት በጺሕካ ዘይተደላይ ምርባሕ ውድባት ናይ ምውጋድ ተልእኮን እውን ስለ ዘለዎ፡ ኣብዚ ቀረባ መዓልታት ኣብ መንጎ ህዝባዊ ዲሞክራስያዊ ምንቅስቓስ ሓርነት ኤርትራ (ህዲምሓኤ)ን ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)ን ድሕሪ ተኸታታሊ መስርሕ ዝተ፡ ተሓናፊጾም ሓደ ሰልፊ ክኾኑ ምስምምዖም ብኣውንታዊ ኣብነት ዝጥቀሰን ኩልና ውድባትን ሰልፍታትን ክንስዕቦ ዝግበአናን እዩ። በቲ ኮነ በዚ፡ ነዚ ተተሓሒዝናዮ ዘሎና  ናይ ሓባር መቃለሲ መድረኽ ምፍጣርን ፍጹም ምጽንባራት ናይ ፍልልይ ዘየብሎም ኣካላትን ክድፈኣሉ ዝግበኣና እዩ።

ኣብዚ ናብ ብሓባር ዘቃልሰና መድረኽ ንገብሮ ዘለና ጉዕዞ፡ ክልተ መሰረታዊ ጉዳያት ብግቡእ ከነተዓርቕ ይግበኣና። እቲ ሓደ ሓድነትን ልኡላውነትን ኤርትራን ህዝባን እዩ።  እቲ ካልእ ከኣ ነፍሲ ወከፍና ብውዱብ ይኹን ብውልቂ እንውንኖም ናይ ኣተሓሳስባን ካልእ መንነትን ፍሉይነት እዮም። እቲ  መንነት ንብሎ ዘለና፡ ብዘይካቲ ኣብ ክሊ ኤርትራውነት ዝሕቆፍ ናይ ኣተሓሳስባ ብዙሕነት፡ ንባህላዊ፡ ሃይማኖታዊ፡ ቋንቋውን ካልእ ብዙሕነትናን ኣብ ግምት ዘእትው እዩ። ኣብዚ ዕዉታትን ሓድነትና ስጡምን ክንከውን ከኣ፡ ንኤርትራዊ ሓድነት ነዚ መግለጺ ብዙሕነትና ብዘሕቅቕ ዘይኮነ፡ ዝያዳ ብዘሕይልን ዘሰስንን ኣረዳድኣ ክንግንዘቦ ክንበቅዕ ይግበኣና። በቲ ኮነ በዚ ከምቲ ወለድና “ብልቢ እንተሓዚንካ ንብዓት ኣይኣብን’ዩ” ዝብልዎ፡ ንጉዳይ ህዝብን ሃገርን ውልቃውን ጉጅላውን ስምዒትና ኣመሓዲርና፡  ብቅንዕናን ጉዳይ ህዝብን ሃገርን ቅድሚት ተሰሪዕና ብሓባር ዘቃልሰና መድረኽ ካብ ምፍጣር ዝዕንቅፈና ጉዳይ የለን። ግዜ ናይ ገዛእ ርእሱ ዋጋ ስለ ዘኽፍል ከኣ፡ ሕጂ እውን በዛ ሒዝናያ ዘለና መንገዲ ብቕልጡፍ ናህሪ ንቕድሚት ክንስጉም ይግበኣና።

ብዕለት 23.05.2020 ዓ.ም.ፈ. ምሉኣት ኣባላት ሰ.ዲ.ህ.ኤ.  ጨንፈር  ቁ, 1ን  ቁ. 2ን ብኤለትሮኒካዊ  መራኸቢ ብዙሓን ኣገዳሲ ሙዉቕን ኣኼባ ኣካይዶም። ኣኼባ ብክልተ ኣቦ መምበራት ክልቲኡ ጨናፍር ተኸፊቱን ተማእኪሉን ኣብ ፍሉይ ኩነታት ዝተኻየደ   ማለት፡  ዓቢ ብስራት ስምረት ሰዲህኤን  ህዝባዊ ዲሞክራስያዊ  ምንቅስቓስ ሓርነት ኤርትራን (ህ.ዲ.ም.ሓ.ኤ.)  በዓል ዒድ ኣልፈጠርን  ዝኽሪ በዓል ነጻነት ፍትውቲ ሃገርና መበል 29 ዓመት ብምዃኑ  ፍሉይን ኣገዳስን ይገብሮ።  እዚ ማለት ቀንዲ ኣጀንዳኡ  ኣብ ህልዊ ኩነታት ጨናፍርን ሰልፍን ዘተኮረ ሰፊሕን ዓሚቑን ሃብታም ሓበሬታን ልዝብን ዝትሕዝቶኡ ኮይኑ ን3ተ ሰዓታት ዝወሰደ ነይሩ።  ጨናፍር ሰዲህኤ ሃገር ሽወደን ብክልተ ኣባላት ፈጻሚት  ሽማግለን 3ተ ኣባላት ማእከላይ ባይቶን ዝሓቆፈ ብምዃኑ ብዝያዳ ፍሉይ  ይገብሮ። ኣኼባ ብዝተረኽበ ዓወት  ስምረት ምስ  ህ.ዲ.ም.ሓ.ኤ. ዮሃና ንተቓላሳይ  ህዝብና ሞጎስን ምስጋናን  ንተባዕ መሪሕነት ሰልፍን  ብምድናቕ  ሃየ መርሹ  ቀጽሉ ብምባል ኣስሚሮምሉ።  ብተወሳኺ  ኣኼባ እዚ ሎሚ ንዓለምና ኣሻቂሉ ዘሎ ተላባዲ ሕማም  ክሳብ  ሕጂ ድሓን ብምህላውና ኣመስጊኑ ንቀጻሊ ብዘይ ምጭናቅ  ግና ብልዑል ምጥንቃቕን  መምርሕን ምኽርን  ናይ ዝምልከቶም  ሰበ ስልጣን ህዝባዊ ጥዕና  ምኽታል ከም ዘድሊ ብምዝኽኻር ከምዚ   ኣገባብ ኣኼባ  ስሩዕን ቀጻልን  ክኸውን  ተሳማሚዕም ።

ብድጋመ ርሑስ በዓል ዒድ ኣልፈጠር !!!

ርሑስ  ዝኽሪ መበል 29  ዓመት በዓል ናጽነት ሃገርና !!!

መርሓባ ስምረት ህዝባዊ ዲሞክራስያዊ  ምንቅስቃስ ሓርነት ኤርትራን  ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራን !!!

ነባሪ ክብርን ዝኽርን ንጀጋኑ ስዉእትና !!!

ዉድቀት ንጨቋኒ ስርዓት ህግደፍ።

ኢርትራ ከም ኩለን ብኤውሮጳዊ መግዛእቲ ዝሓለፋ ሃገራት ኣፍሪቃ፡ ድሕሪ ምዝዛም ካለኣይ ውግእ ዓለም እዚ ሎሚ ሒዛቶ ዘላ ቅርጽን ስፍሓትን ዝወነነት ልዕሊ ሓደ ሺሕ ኪሎሜትር ገማግም ባሕሪ ዝተዓጥቀትን ብክልተ ወደባትን ብልዕሊ 300 ደሴታትን ዝመልከዐትን ሃገር እያ። እንተኾነ ብሰንኪቲ ክሳዳዊ ተበሃግነታ ብናይ ርሑቕን ቀረባን ተንኮላትን ውዲታትን ከምተን ካለኦት ኣብ ትሕቲ መግዛእቲ ዝጸንሓ ሃገራት ኣፍሪቃ፡ ብቐጥታ ከም ሃገር ክትቀውም ዕድል ኣይረኸበትን። ከምኡ ስለ ዝኾነ ከኣ ን30 ዓመታት ዝቐጸለ መሪር ቀጻሊ ቃልሲ ተኸፊልዋ ብ1991 ናጻ ወጺኣ። ብ1993 ድማ ብመንገዲ ናይ ህዝባ ረፈረንደም፡ ካብቲ ዘድመጸ 1,100,260 እቲ 99.83% ብዝሃቦ ድምጺ “እወ ንናጽነት” ልኡላውነታ ኣውሒሳ ኣባል ሕቡራት ሃገራት ኮይና ዝተመዝገበት ሓፊስ ደምን ረዚን  ኣዕጽምትን ደቃ ዝተኸፍላ፡ ደሓር ግና ብ”ደቅኺ ኢና” ዝብሉ ጐሓላሉ ዝተጠልመት እያ።

ንሕና ኤርትራውያን፡ ብዛዕባና ተሓቲትና ክንምልስ እንከለና፡  ነቲ ብሓፈሻ ኣብ ዝሐለፈ ወለዶታት፡ ብፍላይ ከኣ ኣብ ቃልሲ ሃገር ንምውሓስ ኣዝዩ ዝደልደለ ጥራይ ርዒምና “ኤርትራዊ እየ” ኢልና ጠጠው ኣይንብልን። መንነትና ብብሩህን ብዝርዝርን ምእንቲ ክንገልጽ፡ ከከም ዕምቆት ናይቲ ዝቐርበና ሕቶ፡ ተወሳኺ ናይ መንነት መብርሂ ኣለና። በዚ መሰረት ነቲ ኤርትራውነት፡ ስምና፡ ሃይማኖትና፡ ቋንቋና፡ ባህልናን ብሄርናን ብምድራብ ኣድላይ ኣብ ዝኾነሉ እውን ዝተወለድናሉ ኤርትራዊ ኣከባቢ ወሲኽና ነቲ መልሲ ነራጉዶ። ብኸምዚ ከኣ ብዛዕባና ኣድቂቑ ክፈልጥ ንዝደሊ ኣካል ግቡእ ስእሊ ንክሕዝ ነኽእሎ።

ኤርትራውነትን እዞም ዝተዘርዘሩ ናይ መንነት ብዙሕነት መግለጽታትን፡ ሓደ ነቲ ሓደ ረጊጹ ክኸይድ ዝተሃላለኹን ዝወዳደሩን ዘይኮኑ፡ ተደጋገፍትን ተመላላእትን እዮም። ናይዞም ክልተ ተመላላእቲ፡ ኤርትራውነትን መንነትን ምምጥጣንን ምክብባርን ክጐድል እንከሎ፡ እቲ ውጽኢት ዘቕስን ኣይኮነን። ኤርትራውነት ዝያዳ ዓብሊሉ፡ ነዞም ናይ ብዙሕነት መንነት መግለጽታት እንተ ዓምጢርዎም፡ ብዙሕነታዊ መሰላት ተሃስዮም ጭቆና ይብርኽ። እዚ ምብኳር መሰላት ከኣ ኣብ ክንዲ ሰላምን ህድኣትን ጭቆናን ዘይምትእምማንን የስዕብ። ብኣንጻሩ እዞም ናይ መንነት መግለጺ መሰላት ካብ ኤርትራዊ ናይ ምክእኣል ኣምር ወጻኢ ከይዶም፡ ዝያዳ እንተዘይበረኽና፡ ክብሉ እንከለዉ ሃገርነት ኣብ ሓደጋ ይወድቕ እሞ ምብትታን የንጸላሉ። ናይዞም ክልተ መለለይታት ሃገርነትን መንነትን ምምጥጣን፡ ምክእኣልን ምስናይን፡ ከምቲ ወለድና “ማይን ከምዘይነጽፍ፡ ዓሳን ከምዘይመውት” ዝብልዎ፡ ድልዱል መሰረት ናይ ሓቢርካ ምንባርን ምምዕባይን ይኾኑ። ኮታ ኤርትራውነት ካብ መንነታት ህዝቢ ኤርትራ ዝተፈልየ ህልውና የብሉን። እቲ መንነታት እውን ኣብ ክሊ ኤርትራውነት ጥራይ እዩ ውሕስነት ዝረክብ።

እዚ ቀሊል ዝመስል ኤርትራውነትን መንነትን ናይ ምስናይ ጉዳይ፡ ናይ ህዝቢ ስምዒት ናብኡ ክመጽእ ዝጽበ ወይ ዘገድድ ዘይኮነ፡ ንሱ ናብ ድሌትን ስምዒትን ናይቲ ህዝቢ ዝቐርብ ውፉይ ምምሕዳርን  መሪሕነትን ናይ ግድን ዝሓትት እዩ። ካብዚ ሓሊፉ ኣብ ጸቢብ ዘኹድድ ስሱዕን ዓምጣርን ዘይኮነ፡ ኣርሒቑ ዝርኢ ንቑሕ ህዝቢ እውን ኣብዚ መዳይ ብጽሒቱ ኣዝዩ ዓብይ እዩ። መለለይ መንነት ምስ ኤርትራውነት ጥራይ ዘይኮነ ኣብ ሕድሕድ እቶም መርኣያ ብዙሕነት ዝኾኑ ተጸላለውቲ ስምዒታት እውን ውሁድን ዝናበብን ዝምድና ክህልዎም ኣድላይ እዩ። ንሃይማኖት፡ ንቋንቋን ንባህልን በበይኖም ቆንጪልካ ብምሓዝ፡ ብዘይቶም ካለኦት ከተዕብዮም ምህቃን ኣጸጋሚ እዩ።

ኤርትራውነት፡ ነቲ ብግቡእ ክንሕዞ እንከለና መሰረት ሓይልናን መመልክዒናን እዩ እንብሎ ብዙሕነትና፡ ጨፋሊቕካ ሓደ ብምግባር ዝመጽእ ኣይኮነን። እዚ ዘየዕውት ምዃኑ ከኣ ካብ ተመኩሮ እቲ ዝዓበደን ዝብሎ እምበር ዝገብሮ ዘይፈልጥ ስርዓት ውልቀ-መላኺ ኢሳያስ ካብ ነዊሕ ግዜ ዝዋጠየሉ፡ እንተኾነ ዝኸሰረሉን ዝተቓለዓሉን ጓዕጻጺ ጭረሖ “ሓደ ህዝቢ ሓደ ልቢ” ምርዳእ ይከኣል። ስለዚ ከምቲ ውቁብ ሕብሪ ንምፍጣር ናይ በበይኑ ቀለማት ኣውሃሃዲ ወሓለ ዘድሊ፡ በበዓይነቱ  ሕብረ-ቀለማት ቀሚሩ ባህ ዘብል፡ ኤርትራዊ ብዙሕነትና፡ ሓላፍነት ብዝመለኦ ከነመሓድር ፖለቲካዊ ወሓላሉ ክንከውን ይግበኣና።

ኤርትራዊ ብዙሕነት፡ ኣብ ክሊ ኤርትራዊ ሃገርነት ተሓቒፉ ዝዓቢ እምበር፡ ነቲ ዘይስገር ቀይሕ መስመር ኤርትራዊ ክሊ፡ ብዘፍርስን ዝጥሕስን መልክዑ፡ ከም ናትካ ቋንቋ ዝዛረብ፡ ከም ናትካ ባህሊ ዘዘውትር፡ ከም ናትካ እምነት ዝኽተል ….. ወዘተ እንዳሸተትካ ዶብ ሃገር ሰጊርካ ዝዕንድር ኣይኮነን። ከምዚ ዓይነት ሃላሊ ስምዒት ዘይድገፈሉ ብሩህ ምኽንያት ንኤርትራዊ ሓድነትን ህልውናን ኣብ ሓደጋ ዘውድቕ ስለ ዝኾነን ነቲ ኣብ መንጎ ኤርትራውነትን ብዙሕነታዊ መግለጺ ህዝባን ዘሎ  ክሕለው ዝግበኦ ሚዛንን ምክእኣልን ስለ ዘመዛብል እዩ።

ኣብዚ እዋንዚ፡ ኑዊር ኣብ ኢትዮጵያን ደቡብ ሱዳንን፡ ዓፋር ኣብ ኤርትራ፡ ኢትዮጵያን ጅቡትን፡ ኩናማ ኣብ ኤርትራን ኢትዮጵያን፡ በንዓምር ኣብ ኤርትራን ሱዳንን፡ ካክዋ ኣብ ኡጋንዳን ደቡብ ሱዳንን፡ መሳይ ኣብ ኬንያን ታንዛንያን፡ ሎው ኣብ ኬንያን ኡጋንዳን፡ ሃውሳ ኣብ ካሜሩን፡ ኒጀርን ናጀርያን ከም ዝነብሩ ረሲዖም፡ ትግርኛ ኣብ ኤርትራን ኢትዮጵያን ሃሃገሮም ዓቂቦም ብምህላዎም ከይደቀሱ ዝሓድሩ ሓድሓደ ኤርትራውያን ወገና ብዘይቅዱስ ሽርክነት ዶብ ኣፍሪስናን ኤርትራዊ ህልውና ኣጥፊእናን እንተዘይከድና ኢሎም ከውጠጥዩ ንዕዘብ ኣለና። ኣብ ክልቲኡ ሃገራት ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝነብሩ፡ ኣብቲ ብዶብ ዘይግደብ ዘመሳስሎም መዳያት ከምቲ ኣብ ዝኾነ ኣብ ዶባት ዝሰፍር ህዝቢ ዝረአ ክዛመዱን ክቀራርቡን ቅቡል እዩ። ኣብ ዶባቶም ይንገዱ፡ ይዋሰቡን ካልእ ማሕበራዊ መስተጋብር ይፈጽሙን ምባል ናይ ለባማትን በሃግቲ ስኒትን እዩ መበልናዮ። ካብኡ እንተሓሊፉ ግና እቲ ኣግእዛያንዶ እንታይዶ እንዳተባህለን ብናይ ግዳም ሓይልታት እንዳኮለሰን ዓሌትን ወለዶን እንዳጸብጸበን ናብ ምፍራስ ኤርትራዊ ሃገርነት ዝደናደንን፡ ነቲ ተሓቢኡ ጸኒሑ ቅድሚ ክልተ ዓመታት ዝተጋህደ “መዝሙር ንደመር” ዲክታተር ኢሳያስ ኣፈወርቂ  መሊሱ ዘጋድድ  ስለ ዝኾነ፡ እግሪ ከይተኸለ ብዓንተቦ ዓገብ ክበሃል ዝግበኦ እዩ።