ቤት ጽሕፈት መንእሰያት ዞባ ኤውሮጳ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ብ7 ታሕሳት 2025 ኣኼባ ከም ዘካየደ ካብቲ ቤት ዝሕፈት ዝተረኽበ ሓበሬታ ኣረዲኡ። ኣብ መኸፈቲ እቲ ኣኼባ ኣባል ማእከላይ ባይቶ ሰዲህኤን ሓላፊ መንእሰያት ዞባ ኤውሮጳን ብጻይ ክብሮም ዓንዶም ንተሳተፍቲ “እንኳዕ ደሓን መጻእኩም” ድሕሪ ምባል፡ መኽፈቲ ቃል ኣስሚዑ።
ኣብቲ ዘስመዖ ቃል፡ ምስ መንእሰያት፡ ኣባላት ብሪጌድ ንሓመዱ ተራኺቡ ብሓፈሻ ብዛዕባ ህዝብን ሃገርን ኤርትራ፡ ብፍላይ ድማ ብዛዕባ ሉላውነት ሃገርን ሓለዋኡን ንምዝርራብ ዘይተቖጠበ ጻዕሪ ከም ዘካየደን ኣብ መጻኢ እውን ክቕጽሎ ምዃኑን ንተሳተፍቲ ብሰፊሑ ሓቢሩ። ኣተሓሒዙ ድማ ቤት ጽሕፈት መንእሰያት ሰዲህኤ ኣብ 2025 ዝጀመሮም መደባት ኣብ 2026 እውን ከም ዝቕጽሎምን ምስ ዝተፈላለዩ ኤርትራዊ ፖለቲካውን ሲቪላውን ውዳበታት ብምርኻብ ጻዕሩ ንክቕጽል ድልዊ ምህላዉ ኣብሪሁ።
ኣብቲ ኣብ ቀጻሊ ዝገበር ጻዕሪ ምዕቃብ፡ ጉዳይ ልኡላውነት ኤርትራ፡ ከይተወደቡ ኣማዕድዮም ዝዕዘቡ ዘለዉ መንእሰያት ከም ዝውደቡ ምግባርን፡ ምኽባር ሃገራውን ህዝባውን በዓላትን ፍሉይ ቆላሕታ ከም ዝወሃቦም ጠቒሱ። ኣተሓሒዙ ድማ ኣብ 2026 መዓልቲ ናጽነት ናይ ምኽባር መደብ ከም ዘለዎም ገሊጹ።
ተሳተፍቲ ናይቲ ኣኼባ ብወገኖም፡ ኣብ መጻኢ ብዘለዎም ዓቕሚ፡ ብመንጽር ፖለቲካዊ መደብ ዕዮን መትከላትን ሰልፎም ህዝብን ሃገርን ዝማእከሉ ቃልሲ ከካይዱ ድልዋት ምህላዎም ኣረጋጊጾም። ኣብ ርእሲዚ ኣብ ኣዲስ ኣበባ ኣብ ቃልሲ ብሪገድ ንሓመዱ ዝረአ ዘሎ ምዕብልናታት፡ ሃገራውን ህዝባውን ቀይሕ መስመር ጥሒሱ ልኡላውነት ሃገር ኣብ ሓደጋ ከየውድቕ፡ብትሪ ኣተሓሳሲቦም ክብል እቲ ዝበጸሓና ሓበሬታ ኣነጺሩ።
ህልዊ መሰረታዊ ጸገም ኤርትራውያን፡ ክቱርን ኩለ-መዳያዊ ጭቆናን ጉጅለ ህግደፍን ምዃኑ ኣብ ቅድሚ ኩሉ ብሩህ እዩ። ከምዚ ሎሚ ብወገን መንግስቲ ብልጽግና ዝዋፈር ዘሎ ዝኣመሰለ ኣንጻር ልኡላውነት ኤርትራ ዝቃልሕ ግዳማዊ ተጸብኦ ከም ዘጋጥም’ኳ ዝረአ ዘሎ እንተኾነ፡ እቲ ቀንዲ ግና ህግደፍ ዝመበቆሉ ዘቤታዊ ጸገም እዩ። ብዛዕባ’ቲ ጸገምናን መፍትሒኡን ኣብ ገዛእ ሃገርና፡ ምስ ህዝብና ሓቢርና እንቃለሰሉ ባይታ ዘይምርካብና ከኣ ነቲ ጸገም ተደራራቢ ይገብሮ። ብሰንክዚ ኢና ከኣ ኤርትራውያን ሓይልታት ለውጢ ኣብ ፈቐዶ ሃገራት ፋሕ ጭንግራሕ ኢልና ክንቃለስ ተገዲድና ዘለና።
ኣብ ወጻኢ ከም መቃለሲ ዝምረጽ ቦታ ህዝብኻ ኣብ ዘለዎ ሃገር እዩ’ሞ፡ ኣብዚ እዋንዚ ኤርትራዊ ዘይኣተዋ ሃገር ስለ ዘየለ ቃልስና በብደረጃኡ ኣብ መላእ ዓለም ዝካየድ ዘሎ’ዩ። እቲ ቃልሲ ብህዝቢ፡ ካብ ህዝቢ ንህዝቢ ስለ ዝኾነ እዩ ከኣ ህላወ ህዝቢ ከም ናይ ቃልሲ መዕቀኒ ዝውሰድ። ካብኡ ናብኡ እቲ ዝያዳ ዝምረጽ መቃለሲ ቦታ ደሃይ ቃልስኻ ናብቲ ኣብ ሃገሩ ዘሎ ደላይ ለውጢ ህዝቢ ብቐሊሉ ዝስመዓሉን ዝጸልወሉን ጐረቤት ሃገር እዩ። ኣብ ታሪኽ ቃልስና ንሱዳንን ህዝባን ፍሉይ ግምታ ክወሃቦም ዝጸንሐ ከኣ ብመንጽርዚ እዩ። ኢትዮጵያ እውን ብፍላይ ድሕሪ ውድቀት ስርዓት ደርጊ፡ መነሃርያ ቃልስና ኮይና ጸኒሓ’ያ። እዘን ሃገራት ከም መነሃርያ ዝምረጻ፡ ጐረባብቲ ብምዃነን ጥራይ ዘይኮነ፡ ካብ ነዊሕ ግዜ ጀሚሩ ህዝብና ብእግሪ ከይተረፈ ተጓዒዙ ዝመላለሰን ብምዃነን’ውን እየን።
ናይቶም ነተን ሃገራት ዝመርሕወን መንግስታት ፖለቲካዊ ባህሪ እውን ናቱ ግደ ነይርዎን ኣለዎን። በዚ መዕቀኒ ህዝብን መንግስትን ሱዳን ኣብቲ ነዊሕ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ንናጽነት ዝነበሮም እወታዊ ግደ ታሪኽ ዝርሰዖ ኣይኮነን። መንግስታት ኢትዮጵያ ከኣ ኣብ ግዜ ሃጸይ ሃይለስላሴን ወተሃደራዊ ስርዓት ደርግን፡ ኣንጻር ሰውራ ኤርትራ ይዋግኡ ስለ ዝነበሩ፡ ኣብኡ ኮይንካ ምቅላስ ክሳብ ክንደይ ከቢድ ከም ዝነበረ ምዝካሩ ዘጸግም ኣይኮነን። ምስ ኩሉቲ ጸቢብ ዕድል ግና ኣማኢት ኤርትራውያን ብምስጢር ተወዲቦም ግቡኣቶም እናፈጸሙ ክቡር መስዋእቲ ከፊሎም እዮም። ኣብዚ እዋንዚ ከኣ ኩነታት ኢትዮጵያ ብመንጽር ቃልሲ ኤርትራውያን፡ ናብቲ ኢህወደግ ስልጣን ቅድሚ ምሓዙ ዝነበረሉ ኩነታት ዝምለስ ዘሎ እዩ ዝመስል።
መንግስቲ ኢትዮጵያ ኣብ ግዜ ኢህወደግ፡ ልዕሊ ኩሉ ኣብ ናጽናትን ልኡላውነትን ኤርትራ ዝማታእ ኣይነበረን። ናጽነት ኤርትራ ምእማን ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብ ኤርትራ፡ ዲክታተርነት ተወጊዱ ህዝቢ ዝማእከሉ ሕገመንግስታዊ፡ ብዙሕነታ’ውን ዲሞክራሲያ’ውን ስርዓት ንክምስረት ብዘተባብዕ ስርዓት እያ ትምራሕ ነይራ። ኣብቲ መስርሕ ናቱ ሕሳባት እኳ እንተነበሮ፡ ኣብ ኤርትራ ለውጢ ንምግሃድ ንዝቃለሳ ውድባትን ሰልፍታትን ምስቲ ኣብ ኢትዮጵያ ዝነበረ ደላይ ለውጢ ኤርትራዊ ተራኺበን ምእንቲ መሰሉ ንክቃለስ ኣለዓዒለን ዝውድባሉ ባይታ’ውን ዝፈቅድ እዩ ነይሩ። ብሳላ’ዚ ባይታዚ እየን ከኣ ምስ ኩሉ ድኽመታተን ኣስታት 13 ውድባትን ሰልፍታትን ደንበ ተቓውሞ ኤርትራ፡ ነናተን ኮነ ናይ ሓባረን ኣብያተ-ቤት ጽሕፈት ከፊተን ፖለቲካዊ ምንቅስቓስ ዘካይዳ ዝነበራ።
ኣብ ኢትዮጵያ ዝነበራ ውድባት ኤርትራ፡ ዘሰማምዑ ነጥብታት’ኳ እንተነበርወን፡ ፍልልያት እውን ነይርወን እዩ። ካብቲ ከም ቀንዲ ድኽመተን ዝውሰድ ከኣ፡ ነቲ ዝነበረን ዕድል ተጠቒመን፡ ፍልልያተን ኣመሓዲረን ኣብቲ ዘሰማምዕን ኣትኪለን ሰጒመን ከድመዓ ዘይምቀዐን እዩ። እዘን ውደባታት ኣብ ኢትዮጵያ ኣብ ዝነበራሉ ብርኢቶን ሓሳብን ካብ ምውድዳር ሓሊፈን፡ ብዓይኒ ጽልኢ ተረኣእየን፡ እቲ ሓደ ነቲ ካልእ ካብ ናይ ቃልሲ መድረኽ ናይ ምውጋድ ሕልና ኣይነበረንን።
መንግስቲ ኢትዮጵያ እውን ብወግዒ ነተን ውድባት ብሓደ ዓይኒ ካብ ምርኣይን ኣድላይ ኣብ ዝኾነሉ ካብ ምምካርን ሓሊፉ፡ ብዘይካቲ ኣብ 1994 ዝተራእየ ምእሳር ኣባላት ተሓኤ ሰውራዊ ባይቶን ኣብ 1998 ዘጋጠመ ተመሳሳሊ ስጉምቲ ኣብ ልዕሊ ኣባላት ሰውራዊ ባይቶን ካለኦት ውዳበትን፡ ነቲ ሓደ ክሰጉግን ከግልልን ነቲ ካልእ ድማ፡ ብርኡይ ዝሓብሓብሉ ተመኩሮ ኣይነበረን። ውድባት ቅርበተን ምስቲ መንግስቲ ዝተፈላለየ ደረጃ ከም ዝነበሮ ግና ዘይክሓድ እዩ።
ኣብዚ እዋን’ዚ ገለ ናይቲ ኣብ ኢትዮጵያ ክንቀሳቐስ ዝደሊ ዘሎ ኣካል ደገፍቲ ኢና በሃልቲ፡ ኣብ ናይ ማሕበራዊ መራኸቢታት “ቅድሚ ሕጂ ደም ንጹህ ዝፈሰሳ ሃገር፡ መጻወቲ በጋሚዶታት ደቂ ኣስመራ እንድያ ኮይና፡ ድሕሪ ሕጂ ከምኡ ዝበሃል የለን። ዘይተቓለሰ ዋላ ምሁር ይኹን ናብ ስልጣን ገጹ ኣይቀርብን እዩ። ….ዝኾነ ነዚ ግንባር ዘይድግፍ እንተኮይኑ፡ ውድብ ይሃሉ ኣይሃሉ፡ ካብ ኢትዮጵያ ንክወጽእ ዋላ ብመዲያ ክንጉስጉሰሉ ኣለና።….መንግስቲ ኢትዮጵያ ፈሪሙ ባይታ እንተሂቡና፡ ብጉልበትና፡ ብገንዘብናን ብሓሳብናን ከነጥፈኦም ኣለና። ጸላእትና፡ ህግደፍ፡ ውድባት ኤርትራ፡ ህወሓትን ፋኖን እዮም” ዝብሉ ክለጣጥፉ እንከለዉ፡ ንህዝቢ ኤርትራ እንታይ ይመጾ ከም ዘሎ ዘጠንቅቖ ደወል እዩ።
ጉጅለ ህግደፍ ካብ ዝልለየሎም ብዙሓት ባህርያቱ፡ ኣብ ኤርትራ መሰል ምውዳብን ሓሳብካ ምግላጽን ምንፋግ ሓደ እዩ። ካብዚ ሓሊፉ ኣብ ጐረባብቲ ሃገራት እውን ካብቲ ናቱ ዝተፈልየ ርኢቶ ኣለዎም ንዝብሎም ተቓወምቱ ናይ ምውዳብ ዕድል ከምዘይረኽቡ ምግባር እዩ። ምስ ጐረባብቲ ሃገራት ዝምድና ክምስርት እንከሎ፡ ካብ ዝሓቶም ቅድመ-ኩነታት ከኣ“ንተቓወምተይ ኣረክቡኒ ወይ ድማ ካብ ሃገርኩም ስጐጉለይ” ዝብል ቅድሚት ይስራዕ። ካብዚ ስግኣትን ጽበትን ብምንቃል ናይቲ ጉጅለ ስግረ ዶባዊ ቀንጻሊ ጉጅለ ምስ ናይተን ዝነብሩለን ሃገራት ሓለፍቲ ብምትሕብባር፡ ኣብ ሱዳንን ኢትዮጵያን ዝተቐንጸሉን ተጨውዮም ሃለዋቶም ዘይፍለጥን ኤርትራውያን ተቓለስቲ ታሪኽ ዝርሰዖም ኣይኮኑን።
ምስ ናይ ህግደፍ ብዝመሳሰል በሓቲ ኣካይዳ፡ “ኢትዮጵያ ነዓና ሓላል፡ ንኻለኦት ግና ሓራም” ዝብል ስሰዐ ይቀላቐል ምህላዉ፡ “ከይጸመደ ኣንጐደ” ወይ “ካብ ሕጂ ዝነቀወ ዝብእስ ኣየሕድረናን” ዘብል እዩ። እዚ እቲ “ኤርትራ ናይቶም ንህግደፍ ዘገልግሉ ጥራይ እያ” ዝብል ስሰዐን ብደዐን ከይደግም ዘሰክፍ ብምዃኑ፡ ህዝቢ ኤርትራ ብዓንተቦ ኣስተብሂሉ ክቃለሶን ዝጽበዮ ዘሎ ዕማም እዩ።
ባህግና Eri Bahgna Media 07.12.2025 ምዕልባጥ ሰብ መዚ ኢትዮጵያ: ህዝብና እንታይ እዩ ዝደሊ
Written by Eri-Bahgna MediaMedia
ጥምሮ ኣብያተ-ጽሕፈት ውደባ፡ ደቂ ኣንስትዮን መንእሰያትን ሰዲህኤ፡ ዝወደቦ፡ ኣቦመንበር ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ብጻይ ገረዝጊሄር ተወልደ ዝመርሖን ኣባላት ሰልፊ ዝተሳተፍዎን ኣኼባ ብ6 ታሕሳስ 2025 ተኻይዱ። ኣብዚ ኣኼባ ኣቦመንበር ሰዲህኤ፡ ኣብ ዓመተ 2025 ኣብ ኩሉ መዳያት ሰልፋዊ ምንቅስቓስ፡ ደንበ ተቓውሞ ኤርትራን ኣብ ኣህጉራውን ዞባውን መዳያት ዝተራእዩ ምዕባለታትን ምስ ግደ ሰልፊ ብምትሕሓዝ ሰፊሕ መብርሂ ሂቡ። ኣብ መጻኢ ዓመት 2026 ክዕመሙ ብዛዕባ ዝግበኦም እውን ኣሚቱ።
ኣቦመንበር ሰዲህኤ ኣብ መግለጺኡ ኣብዛ ትውዳእ ዘላ ዓመት ካብ ዝተዓሙ፡ ዓቕሚ ሰልፊ ንምሕያልን ዝሓሸ መንገዲ ንምኽታልን ኣብ ዝተፈላለዩ ዛዕባታት ኣተኲረን መጽናዕቲ ዘካይዳ ሽምግለታት ቆይመን ኣብ ስራሕ ከም ዘለዋ ኣብሪሁ። ኣተሓሒዙ ከኣ ኣብ ኩለን ኣብያተ-ጽሕፈት ዝተኻየደ ስረሓት ኣመጒሱ፡ ኣብ ዜናዊ ስረሓትና ዝረአ ዘሎ ዕቤት ብምጥቃስ ከኣ ዝያዳ ንምስፍሑ ከም ዝስራሕ ኣመላኺቱ። ኣብ ቀጻሊ ዓመት ድማ ነቲ ኩለ-መዳያዊ ጻዕሪ ዝያዳ ንምብራኽ ከም ዝስራሕ ሓቢሩ።
ደቂ ኣንስትዮ ኣባላት ሰዲህኤ ብቤት ጽሕፈተን ኣቢለን፡ ካብ ፖለቲካዊ መዳይ ሓሊፈን ነገራዊ ዓቕሚ ሰልፊ ኣብ ምዕባይ ክገብረኦ ንዝጸሓ ጻዕሪ ጠቒሱ፡ ውደባዊ ዓቕሚ ንምሕያል ድማ ኣባላት ሰልፊ ንምስሳን ክግበር ንዝጸንሐ ጻዕሪ ዘኪሩ። ኣብ ቀጻሊ ዓመት ከኣ ነፍሲ ወከፍ ኣባል ኣብዚ መዳይ ተዋፊሩ ኣድማዒ ውጽኢት ንከመዝግብ ጸዊዑ። ዓመት 2025 ምንቅስቓስ ሰልፊ ንምልላይን ኣብዚ እዋንዚ ኣንጻር ልኡላውነት ኤርትራ ዝቐነዐ ወፈራ ኢትዮጵያ ንምቅላዕን ኣብ ሓያሎ ማሕበራዊ መድያታት ሓበሬታ ክህብ ከም ዝጸንሐ ከኣ ጠቒሱ።
ኣተሓሒዙ ድማ ምንቅስቓስ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ (ፖሓኤ)፡ ኣብ ዘተባብዕ ደረጃ ከም ዘሎ ኣመልኪቱ፡ ጽላል ንምስፋሕ ምስ ዝተፈላለዩ ኣካላት ክግበር ዝጸንሐ ዘተታት’ውን ክንድቲ ትጽቢትና’ኳ ዛጊት ውጽኢት እንተዘየመዝገበ፡ ዝተመሃርናሉ እምበር ዝኸሰርናሉ ከምዘይነበረ ሓቢሩ። ኣብ መጻኢ ከኣ ሃገራዊ ባይቶ ንዲሞክራሲያዊ ለውጢ ኣብ ጉባአኡ ንሰፊሕ ጽላል ዘሕይል ውሳነ ክውስን ዘለዎ ተስፋ ብምጥቃስ፡ ኤርትራዊ ፖለቲካዊ ምርምርን ሓበሬታን፡ ሓይልታት ለውጢ ኤርትራ ተቐራሪቦም ሓቛፊ ጽላል ንክምስርቱ ዝገብሮ ዘሎ ጻዕሪ ውጽኢታዊ ንክኸውን ዘለዎ ተስፋ ኣስፊሩ።
ህልዊ ኣህጉራውን ዞባውን ምዕባለታት ኣብ ዘልዓለሉ ዛዕባ ኣቦመንበር፡ ኣብዚ እዋንዚ ኣብ ዓለምና ኣብ ዝተፈላለዩ ኩርነዓት ዝረኣዩ ዘለዉ ፖለቲካዊ ቅልውላዋትን ጥሕሰት ኣህጉራዊ ሕግታትን ዘርዚሩ። ኣብዚ ከባቢና ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን፡ ኣብ ትግራይን ማእከላይ መንግስቲ ኢትዮጵያን ከምኡ እውን ኣብ ሱዳን ዝረኣዩ ዘለዉ ኣሰከፍቲ ምዕባለታት ዝምልከት መብርሂ ሂቡ። ኣተሓሒዙ ከኣ ጉጅለ ህግደፍ ነቲ ኣንጻር ልኡላውነት ኤርትራ ዝለዓል ዘሎ ወስታ ምኹኑይ ንክመስል ብዝሕግዝ ዝኽሰሰሉ ዘሎ ኢድ ኣእታውነት ኣብ ውሽጣዊ ጉዳይ ኢትዮጵያን ካለኦትን ንረብሓ ህዝብናን ሰላም ሃገርናን ዘዕንቅፍ ምዃኑ ኣብሪሁ። ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያ ዝኸዶ ዘሎ ክሳብ ንኤርትራዊ ልኡላውነት ኣፍልጦ ዝነፍግ ዓመጸኛ ሃቐነ ከኣ ብኹሉ መለክዒ ተቐባልነት ዘየብሉን ንህዝብታት ክልቲኡ ሃገራት ዘየርብሕን ብምዃኑ ዝምልከቶም ኣህጉራዊ ትካላት’ውን መንግስቲ ኢትዮጵያ ንክእደብ ተጽዕኖኦም ከሕይሉ ጸዊዑ።
ድሕርቲ ዓሚቕ መብርሂ ኣቦ መንበር፡ ተሳተፍቲ ኣኼባ ኣብዚ መወዳእታ 2025ን ድሮ 2026 ከምዚ ዝኣመሰለ መድረኽ ምፍጣሩ ንኢዶም፡ ኣብ መጻኢ ዓመት ድማ ቀጻሊ ንክኸውን ዘለዎም ተስፋ ኣንጸባሪቖም። ኣብ ነፍሲ ወከፍ እቲ መግለጺ ዝተዋህበሉ ዛዕባታት ከኣ ተወሳኺ መብርሂ ብምሃብ፡ ሕቶታት ብምሕታትን ንዝያዳ ኣድማዕነት ይሕግዙ ዝበልዎም ርኢቶታት ብምቕራብን ነቲ ኣኼባ ኣህብቲመምዎ።
ኣቦመንበር ኣብ መወድእታ ኣኼባ፡ ተሳትፎ ኣባላት ሰዲህኤ ኣብ ኩሉ መዳያት ዝነኣድ ምጽንሑ ደጊሙ ብምጥቃስ፡ ኣብ መጻኢ ከኣ ነቲ ኣብ ቅድሜና ዘሎዝተፈላለዩ ገጻት ዘለዉዎ ብደሆታት ዝምክት ኣበርክቶኦም ከሕይሉ ብምዝኽኻር ኣኼባ ደምዲሙ።
ርክብ መራሕቲ ሃገራት ወሽመጥ እማመ ሱዕድያ ኣብ ጉዳይ ሱዳን ተቐቢሉ
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ናይቲ ርክብ ተሳተፍቲ መራሕቲ ሃገራት ወሽመጥ
ኣብ ዋና ከተማ ባህረን ማናማ ብ3 ታሕሳስ 2025 ዝተጋበአ፡ መበል 46 ርክብ መራሕቲ ሃገራት ወሽመጥ፡ ኣብ ሱዳን ተፈጥሩ ዘሎ ጸገም ንምፍታሕ ኣብዚ ቀረባ ግዜ ሰላም ብሳዑድ ዓረብያን ኣሚሪካንንዝቐረብ መፍትሒ እማመ ብልቢ ከም ዝቕበል ኣብ መፈጸምታ ርክቡ ብዘውጸኦ መግለጺ ኣፍሊጡ። ኣብቲ ዝለዓለ ርክብ ወሽመጥ፡ ሳዑዳዊ ልኡል ብሱዳናውያን ዝምራሕ ናይታ ሃገር ሓድነትን ጸጥታን ዘውሕስ ንዝበሎ እማመ ብትሪ ክድገፍ ዝግበኦ ምዃኑ ኣረጋጊጹ።
እቲ መግለጺ ንሱዳን ኣብ ዝምልከት ዝያዳ ቆላሕታ ዝሃቦም ነጥብታት፡ ህጹጽ ምቁራጽ ተኹሲ፡ ድሕነት ሲቪል ዜጋታት ምርግጋጽን ብዘይገደብ ናብቶም ጽጉማት ሓገዝ ዝቐርበሉ ኩነታት ምፍጣርን ምዃኖም ኣብቲ መግልጺ ተጠቒሱ። እቶም መራሕቲ ሃገራት ወሽመጥ፡ ልኡል ሳዑዲ ዓረብያ ብሓፈሻ ኣብ ኩሉ ኣጋጣሚታት፡ ብፍላይ ድማ ኣብዚ ቀረባ ናብ ኣሜሪካ ኣብ ዝገበሮ ዑደት ጉዳይ ሱዳን ኣጀንዳኡ ገይሩ ብምንቅስቓሱ ኣመስጊነምዎ። ምስዚ ብምትሕሓዝ ከኣ ፕረሲደንት ሮናልድ ትራምፕ ኣብ ጉዳይ ሱዳን ምስ ሳዑዲ፡ ኤመረትን ግብጽን ኮይኖም ክሰርሕ ቅሩብነት ብምርኣዩ ኣብቲ ርክብ ተመስጊኑ።
እቶም መራሕቲ ንሰላም ሱዳን ብዝምልከት ክሳብ ሎሚ ንዝተገብሩ ተበግሶታት ኣመጒሶም፡ ብኣባል ሃገራት ወሽጥ ናብ ሱዳን ሰብኣዊ ሓገዝ ንምቕራብ ክካየድ ንዝጸንሐ ረዲአት ንኢዶም ንክቕጽል ጸዊዖም። እቲ ርክብ ኣተሓሒዞም ከኣ ኣብ ሱዳን ዝግበር ዝኾነ ተበግሶ፡ ነጻን ሲቪላውን መንግስቲ ክምስረትን ሕሉፋትን ገበነኛታት ውግእን ዘየሳትፍ ዝኸውን ኣብ ምግባር ጻዕሪ ንክግበር ጸዊዑ።
ኣብቲ ርክብ እቶም ተሳተፍቲ መራሕቲ ብዘይካ ጉዳይ ሱዳን፡ ብዛዕባ ሕብረትን ሓባራዊ ቁጠባዊ ምትሕብባር ኣብ ሕድሕዶምን ከምኡ እውን ብዛዕባ ምስ ናይ ምልውዋጥ ኩነታት ኣየር ዝተተሓሓዘ ዛዕባታት ከም ዝተዘራረቡ ተሓቢሩ።
ነቲ ቀዳመይቲ ሚኒስተር ኢጣልያ ብተዓዛብነት ዝተሳተፈትሉ ናይ ክልተ መዓልታት ርክብ ዝመርሖ ንጉስ ባህረን ሓምድ ቢን ዒሳ ኮይኑ መጻኢ መበል 47 ርክብ ድማ ኣብ ሱዕድ ዓረቢያ ከም ዝጋባእ ኣብቲ መግለጺ ተገሊጹ።
إرتريا- التوق للإنتاج الإعلامي04.12.2025
Written by Eritrea- Al Touq
ኣጉራዊ ጸብጻብ ሰላም (Global peace index) ዝተባህለ ትካል፡ ብ3 ታሕሳስ 2025 ኣብ ዘውጸኦ ዜናዊ ጸብጻብ፡ ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝሕደስ ዘሎ ግርጭት ነቲ ብዓንተብኡ ተሃዋሲ ዝኾነ ዘይርጉ ዞባ ቀርኒ ኣፍሪቃ ናብ ዝኸፈአ ደረጃ ክወስዶ ከም ዝኽእል ዘለዎ ስግኣት ገሊጹ።
እቲ ኣህጉራዊ ትካል ኣብ መንጎ ክልቲአን ሃገራት ዝረአ ዘሎ ምስሕሓብ፡ ብናቱ መዕቀኒ ንቀርኒ ኣፍሪቃ ኣብ ዓለም ዘይርጉኣት ካብ ዝበሃሉ ከባብታት ሓደ ከም ዝኸውን ገይርዎ ከም ዘሎ ኣመልኪቱ። እቲ ኩነታት ትካላዊ ጀኦ ፖለቲካዊ ጸገም ዘስዕብ ኮይኑ ምህላዉ’ውን ጠቒሱ።
ኢትዮጵያ ገማግም ቀይሕ ባሕሪ ንምውናን ዘቕርበቶ ቀጥታዊ ሕቶ፡ ነቲ ዝነበረ ዘይምርግጋእ ከሕድሶን ዝያዳ ከዕርጎን ከምኡ እውን ምስ ኤርትራ ኣብ ሓያል ምስሕሓብ ንክእቱ ከም ዘገደደን ከኣ ኣስፊሩ። ናይ ኢትዮጵያ ሕቶ ምምስራት ሓይሊ ባሕሪ ኣብ ገማግም ቀይሕ ባሕሪ፡ ናይ ህልውና ጉዳይ ኮይኑ ምቕራቡን ገለ ሓለፍቲ ናይታ ሃገር ደቡባዊት ወደብ ኤርትራ ዓሰብ ብሓይሊ ክንወስዳ ኢና ይብሉ ምህላዎም’ውን ኣቃሊዑ። እዚ ድማ ውጽኢት ውድቀት ኣብ ዲፕሎማሲ ዘመልክት እዩ ኢልዎ።
ኣብቲ ከባቢ እቲ ዝፍራሕ ዘሎ ውግእ እንተተኸፊቱ ኣብቲ ብብዙሕ ቅልውላው ክሕመስ ዝጸንሐ ዞባ፡ መጐዓዝያ ባሕሪ ኣተዓናቒፉ፡ ኣገልግሎት ወደባት ዘሪጉ፡ ናይ ቀይሕ ባሕሪ ትሕተ ቅርጻ ዘዳኽም ከም ዝኸውን ዘለዎ ስግኣት ድማ ኣብቲ ጸብጻቡ ኣስፊሩ። እዚ ሎሚ ዝረአ ዘሎ ወጥሪ ኤርትራን ኢትዮጵያን ናይቲ ብ2020-2022 ኣብ ትግራይ ዝተኻየደ ውግእ ድሕረ-ባይታ ከም ዘለዎ ድማ ኣመልኪቱ።
ኢትዮጵያ ብወግዒ ኤርትራ ኣንጻረይ ንውግእ ትዳለው ኣላ ብዝብል ናብ ቤት ምኽሪ ጸጥታ ሕቡራት ሃገራት ከም ዝኸሰሰት ዘመልከተ እቲ ጸብጻብ፡ ኩነታት ንምዝራግ፡ ምስ ጸረ መንግስቲ ኢትዮጵያዊ ጉጅለታት ተሻሪኻ ኣንጻር መንግስቲ ተስልፍ ኣላ ምባሉ ከኣ ሓቢሩ። እዚ ኩነታት ኣብ ዶብ ክልቲአን ሃገራት ዘይተለምደ ወጥሪ ይፈጥር ከም ዘሎ ከኣኣብቲ ጸብጻብ ሰፊሩ’ሎ። ኩሎም እቶም ዝረኣዩ ዘለዉ ምዕባለታት ናብ ኣርሒቕካ ዘይተሓስበሉ ስጉምትታት ከየምርሑ ዝግኣት ከም ዘለዎ ከኣ ኣጠንቂቑ።
ሲቪላውን ወተሃደራውን ላዕለዎት ሰብ መዚ ኢትዮጵያ፡ ኣብ ዘዝረኸብዎ ኣጋጣሚታት ብዘየወላውል “ወደብ ንምጥቃም ዘይኮነ፡ ኣፍደገ ባሕርን ወደብን ኤርትራ ንምውንን ኣብኡ መደበር ሓይሊ ባሕሪ ንምህናጽን ኢና ንደሊ”፡ ክብሉ ክስምዑ ጸኒሖም። ነዚ ኣብ ግብሪ ንምውዓል ድማ መንግስቲ ኤርትራ ፈትዩ እንተዘይሂቡና ብዝኾነ መንግዲ ከነተግብሮ ኢና ካብ ዝብሉ፣ ክልተ ዓመታት ኮይኑ ኣሎ። እዚ ተድሚሩ ከኣ “ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያ ውግእ ምኽፋቱ ዘይተርፍዩ” ዝብል ኣብ ብዙሓት ስግኣት ፈጢሩ ኣሎ።
ኣብዚ ቀረባ እዋን ከኣ ቃና መንግስቲ ኢትዮጵያ ዝተቐየረ ዘምስሉ ምልክታት ይስምዑ ኣለዉ። ብዙሓት ምንጭታት “ካብ እሙናትና ዝረኸብናዮ” እናበሉ፡ “ብመሰረት ቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ብዘቕረቦ ወኸሳ፡ ፕረሲደንት ኬንያ ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን ውእግ ቅድሚ ምኽፋቱ ክልቲኦም ወገናት ንምሽምጋል፡ ሙርዲን ሃጂ ዝተባህለ ዳይረክተር ሃገራዊ ስለያን ኣገልግሎት ጸጥታን ኬንያ መዚዙ’ሎ።” ዝብል ዜና ይወናጨፍ ኣሎ። ብደሕሪ ተበግሶ ኬንያ ኣሜሪካ’ላ ዝብሉ እውን ኣይተሳእኑን።
ኣብ ርእሲዚ ኤርትራዊ ጸሓፍን ተመራማርን፡ ዶር መሓመድ ኬር ዑመር፡ ኒው ላይን (new line) ኣብ ዝተባህለ ሰፊሕ ዝርጋሖ ዘለዎ መጽሐት ኣብ ዘስፈሮ ጽሑፍ፡ ስሙ ንዘይገለጾ ኢትዮጵያዊ ጡረተኛ ጀነራል ጠቒሱ፡ ኣብይ ኣንጻር ኤርትራ ውግእ ዘየካይደሉ ዝበሎ ሰለስተ ምኽንያትታ ኣስፊሩ’ሎ። እቶም ምኽንያታት፡ “1ይ፡ መንግስቲ ኢትዮጵያ ኣብ ዘቤታዊ ፖለቲካዊ ወጥሪ እዩ ዘሎ። ሰራዊቱ ከኣ ኣብ ውግእ ክልላት ኣምሓራን ኦሮሞን ተጸሚዱ ይርከብ። ኣብተን ክልላት መብዛሕትኡ ቦታታት ካብ ምቁጽጻር መንግስቲ ወጻኢ እዩ ዘሎ። 2ይ፡ ዝኾነ ውግእ ናብ ኣዲስ ኣበባ ምስ ዝቐርብ ህዝባዊ ተቓውሞ ዝዕድም ክኸውን ይኽእል’ዩ። ኢሳያስ ኣፈወርቂ ከኣ ነቲ ከጋጥም ዝኽእል ሃጓፍ መዝሚዙ፡ ምስ ሓይልታት ፋኖ፡ ትግራይን፡ ኦሮሞን ዝኣመሰሉ ኣብ ፈደራል መንግስቲ ዕግበት ዘየብሎም ወገናት ስልታዊ ዝምድና ክፈጥር ይኽእል’ዩ። 3ይ፡ ከባቢ ቀይሕ ባሕሪ፡ ከም ሳዑዲ ዓረቢያ፡ ግብጺ፡ ኤመረይትን ሱዳንን ዝኣመሰሉ ጽልዋ ዘሕድሩ መንግስታት ብጻዕቂ ዝንቀሳቐስሉ እዩ። ኢሳያስ ከኣ “ነዚ ብግቡእ ዝጽበዮን ዝሃርፎን እዩ” ክብል ዘስፈሮ ኣሎ።
ብላዕለዎት ሰብ መዚ ኢትዮጵያ እውን ካብቲ ብኣብይን ጀነራላቱን ክበሃል ዝጸንሐ ፈኸራ’ኳ መሊኡ ዝተላቐቐ እንተዘይኮነ፡ ግብረመልሲ ናይቲ ብሕብረተሰብ ዓለም ክንጸግ ዝጸንሐ ሃላሊ ኣካይዳኦም ብዝመስል ምስልኻ ንምዕራይ ዝቕርብዎ ኣሎ። ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ዶር ጌደዎን ጢሜተዎስ፡ ብ12 ሕዳር 2025 ዩኒቨርሲቲ ኣዲስ ኣበባን ሆርን ረቪው ዝተባህለ መርበብን ብሓባር ኣብ ዘዳለዉዎ ዓውደ መጽናዕቲ “ኢትዮጵያን ኤርትራን ተመሳሳሊ ህዝቢ ዘለወን ክልተ ሃገራት እየን። ህዝቢ ክልቲአን ሃገራት ብባህሊ፡ ታሪኽን መነባብሮን ዝመሳሳል ኮይኑ፡ ኣብ ገለ ገለ ጉዳያትስ ክትፈላልዎ’ውን ዘይከኣል እዩ። እዚ ክበሃል እንከሎ ግና ኢትዮጵያን ኤርትራን ነናተን መንግስትን ህዝብን ዘለወን ጐረባብቲ ሃገራት ምዃነን ብምኽሓድ ኣይኮነን።” ኢሉ። ንብምልኡ ህዝቢ ኤርትራ ምስ ህዝቢ ኤርትራ ብዙሕነቱ ብዘይምርዳእ ከመሳስሎ ዝኸዶ ሸፈጥ ኣብ ግምት ዝኣቱ ኮይኑ፡ ኤርትራ ልኡላዊት ጐረቤት ኢትዮጵያ ምዃና ኣድሚቑ ምግላጹ ግና ኣብ ባይታ ንዘሎ ሓቂ ዘንጸባርቕ እዩ።
ዶር ጌደዎን እዚ ጥራይ ኣይኮነን ኢሉ። “ሃገራዊ ረብሓታት ኢትዮጵያን ኤርትራን ከምኡ እውን ናይ ካለኦት ሃገራት ናይዚ ዞባ፡ ብናይ ሰዓርን-ሰዓርን (win-win) ቁጠባዊ ምውህሃድ ዝረጋገጽ ኮይኑ፡ ናይ ሕድሕደን ጸጥታዊ ዘይምቕሳን ከኣ ናይ ነዊሕ ግዜ ምትእምማን ብዝፈጥር ትካላዊ ቁጠባዊ ምትሕብባር እዩ ዝወሓስ፡…….. ሕብረተሰብ ዓለም መንግስቲ ኤርትራ ካብ ተኹታዂ ተግባሩን ኢድ ኣእታውነቱ ኣብ ጉዳይ ኢትዮጵያን ንኽቁጠብ፡ ኣብ ክንድኡ ኣብ ናይ ጽቡቕ መንፈስ ዘተ ክኣምን ተጽዕኖኡ ንከሕይል ናብ ሕብረተሰብ ዓለም ንጽውዕ።” ዝበሎ እውን ኣሎ። ኣብዚ “እቲ ዘተ ብዛዓባ ምንታይ እዩ ክኸውን?” ዝብል ሕቶ ብጽሞና ክለዓል ናይ ግድን እዩ። ኤምባሲታት ኢትዮጵያ ኣብ ሃገራት ቻይና፡ ደቡብ ኣፍሪቃ፡ ጃፓንን ካለኦት ሃገራትን ብወገነን ነቲ ናይ ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተር ጌደዎን ጢሜተዎስ፡ ጽሑፍ ዝድርዕ፡ ሓሳባት ከቃልሓ ይስማዕ ምህላወን ብዙሓት መዲያታት ዝዝርግሐኦ ዘለዋ እዩ።
ኣቶ ጌታቸው ረዳ ካሕሳይ፡ ኣማኻሪ ቀዳማይ ሚኒስተር ኣብይ ኣሕመድ ኣብ ጉዳያት ቀርኒ ኣፍሪቃ ብወገኑ፡ ብ13 ሕዳር 2025 ኣብ ለንደን ማህዲ ሓሰን ምስ ዝተባህለ ጋዜጠኛ ኣልጀዚራ ኣብ ዝገበሮ ሰፊሕ ቃለ መጠይቕ፡ “ኣብ መንጎ ኢትዮጵያን ኤርትራን ውግእ ኣይክካየደን እዩ ፡ ምኽንያቱ ክልቲኦም ወገናት ሳዕቤን ውግእ እንታይ ከም ዝኾነ ስለ ዝርድኡ” ክብል ዝገለጾ ካልእ ኣብ ግምት ዝኣቱ እዩ።
እዚ “ልዝብ ዝበለ ዝመስል” ኣበሃህላ ኢትዮጵያዊ ወገናት፡ ኣፍካ መሊእካ “ካብቲ ክብልዎ ዝጸንሑ ልኡላውነት ኤርትራ ብሓይሊ ናይ ምግሃስ ሃቐነ” ወጺኦም ዘብል ዘይኮነ፡ ሜላ ይቕይሩ ኣለዉ ክትብሎ እዩ ዝቐልል። ምኽንያቱ እዚ ሓድሽ ቃና፡ ኣብይ ኣሕመድ ዘቕረቦ ሕቶ ምውናን ኣፍደገ ባሕሪ፡ ኣብ ቤት ምኽሪ ጸጥታ ሕቡራት ሃገራት በተን ወሰንቲ ኣህጉኣዊ ሓይልታት ብ11 ሕዳር 2025 ምንጻጉ ተኸቲሉ ዝመጽእ ዘሎ ብምዃኑ።
እዚ መንግስቲ ብልጽግና ናይ ኣቀራርባ ኣገባብ ቀይሩ፡ ናብ ወጻኢ ዘቃልሖ መልእኽቲ ደላይ ሰላም ዘምስል፡ ናብ ህዝቢ ኢትዮጵያ ዝዝርግሖ ምልዕዓል ከኣ ውግእ ዝዕድም ምዃኑ ዘመልክት እዩ። ስለዚ ህዝቢ ኢትዮጵያ ነቲ ንዘይረብሓኡ መልክዕ እንዳቐያየርካ ዝመሃዝ ዘሎ ኣካይዳ ዝያዳ ኩሉ ግዜ ከቕልበሉ ይግበኦ፡ መልእኽትና እዩ።
More...
الثلاثون من نوفمبر والفاتح من ديسمبر 1970 في روزنامة الشعب الارتري
Written by Eritrea AL-Touq
ان استقلال ارتريا لم يكن هبة , ولا ثمرة مقاربة خاطئة من قبل الجبهة الشعبية لتحرير تقراي او من قبل الائتلاف الحاكم انذاك, الجبهة الثورية الديمقراطية لشعوب الثيوبيا . فدعاء بعض الاوساط الاثيوبيا – التي لاتزال تفكر بعقلية توسعية – بأن الاستقلال كان نتيحة "منح" أو " تنازل" هو ادعاء عن تجاهل متعمد للتاريخ, وتحقير لنضال شعب قدم التضحيات على مدى عقود.
لقد انتزع الشعب الارتري استقلاله بدماء ابنائه, وبصمود ثورته التي وقفت في وجه من اقوى الجيوش في المنطقة ولم يكن ذلك نتاجا لادارة القوى الاثيوبية الحاكمة انذاك ولا لاعتبارات سياسية طارئة, بل هو حصيلة نضال مستمرمنز فجر الاستعمار وارادة شعبية لا تلين.
وفي مسيرة الكفاح المسلح الذي استمر ثلاثة عقود, قدم الشعب الارتري تضحيات جسيمة , فقد دفع ثمن حريته من دماء ابنائه, ومن خلال قرى احرقت عن بكرة ابيها , وعائلات ابيدت بالكامل , في واحدة من ابشع صفحات التاريخ الحديث للمنطقة .
ومن بين تلك الجرائم , ماحدث في قرية بسيكديرا الواقعة قرب مدينة كرن في الثلاثين من نوفمبر 1970. فقد جمع اهالي القرية داخل المسجد وتمت مطالبة المسيحيين بالخروج بزعم أن المسلمين هم المتعاطفون مع الثورة. غير ان اهالي القرية -مسلنين ومسيحيين- رفضو التمييز واعلنو بصوت واحد نحن اخوة نحيا معا ونموت معا . وعلا اثر ذلك, تم قتلهم جميعا دون استثناء, في مشهد يجسد التلاحم الوطني الارتري , كما يجسد وحشية القوة المحتلة انذاك.
وفي اليوم التالي في الفاتح من ديسمبر 1970 امتدت الجريمة الى قرية عونا الواقعة في ضواحي كرن بالقرب من مدرسة كرن الثانوية. فقد تمت ابادة القرية بالكامل ولم ينج من سكانها الاعدد قليل يعد باسابع اليد, كانت تلك المجزرة الوحشية الثانية بعد يوم فقط من المجزرة الاولى, وتجاوزت في بشاعتها حدود الوصف. بلغت حصيلة مجزرة بسيكديرا مقتل 200 مواطن , بينما بلغت حصيلة مجزرة عونا 700 قتيل.
وقعت هذه المجازر قبل خمسة وخمسين عاما , وجاءت انتقاما لمقتل قائد الفرقة الثانية للجيش الاثيوبي المتمركز في ارتريا اللواء تشومي ارقتو, الذي قتل على يد مقاتلي جيش التحرير الارتري البطل في 22 نوفمبر 1970 في منطقة بالوا بالقرب من مديتة عيلا برعد على الطريق بين كرن واسمرا . وقد مثل مقتل ذلك القائد ضربة موجعة للجبش الاثيوبي, فجاء الرد انتقاما واستهداف المدنيين الابرياء , ليضيف فصلا من الانتهاكات التي وثقتها تلك المرحلة من تاريخنا.
ጀነራል ዳግቪን ኢንደርሰን ካብ ዝገበሮም ርክባት ሓደ (ኣብ ሶማሊላንድ)
ኣዛዚ ሓይልታት ኣመሪካ ኣብ ኣፍሪቃ፡ ጀነራል ዳግቪን ኢንደርሰን ኣብ ዝሓለፈ ሱሙን ዑደቱ ብቕርኒ ኣፍሪቃ ጀሚሩ። ኣብቲ ናይ ቀርኒ ኣፍሪቃ ጉዕዘኡ ኣብ ኢትዮጵያ፡ ሶማሊላንድን ፑት ላንድን ከም ዝበጸሐ ከኣ ኣብ መዛዘሚ ጉዕዘኡ ኣብ ዝሃቦ ጋዜጣዊ መግለጺ ምሕባሩ ሲኤንኤን (CNN) ሓቢራ።
ጀነራል ዳግቪን ኣብቲ መግለጺኡ፡ ኣብ ሃገራት ቀርኒ ኣፍሪቃ፡ ሃገራት ሳሕልን ገማግም ምዕራብ ኣፍሪቃን ናይ ፈጠርቲ ራዕዲ ምንቅስቓስ ስግኣት ከም ዘሎ ጠቒሱ መፍትሒኡ ከኣ ምስተን ኣብቲ ከባቢ ዝርከባ ሃገራት ኮይንካ ምምካቱ እዩ ኢሉ። ዕላማ መገሻኡ ኣብ ልዕሊ ምንቅስቓስ ኣልሸባብን ኣይሲሲን ሓያል ተጽዕኖ ምፍጣር ምዃኑ ድማ፡ ናይቲ ኣሚሪካዊ ኣዛዚ ኣብ ኣፍሪቃ ህዝባዊ ርክባት ሓቢሩ። ዑደቱ ኣካልቲ ፕረሲደንት ትራምፕን ወተሃደራዊ ጸሓፊ ኣመሪካን ንጸጥታዊ ኩነታት ኣፍሪቃ ቀዳምነት ምስረዖም ምዃኑ’ውን እቲ መግለጺ ኣመልኪቱ።
ኣብቲ መግለጺኡ ምስ ላዕለዎት ሓለፍቲ መንግስቲ ናይተን ዝበጸሐን ሃገራት ዝገበሮ ርክባት፡ “ኣነ ነዚ ዞባ ሓድሽ ኣይኮንኩን፡ ኩሉ ምዕባለታት ይርደኣኒ እዩ፡ ቀንዲ መምጽእየይ ከኣ ምስ መሓዙትና ሃገራት ኮይንካ ኣብቲ ናይ ሓብርና ጸጥታና ሓቢርና ንክንሰርሕ ንምትብባዕ እዩ” ከም ዝበለ እውን ተሓቢሩ። ኣብቲ ኣብ ኢትዮጵያ ምስ ቀዳማይ ሚኒስተር ኣብይ ኣሕመድን ጀነራል ብርሃኑ ጁላን፡ ኣብ ሶማሊላንድ ምስ ፕረሲደንት ዓብደራሕማን ከምኡ’ውን ኣብ ፑትላንድ ምስ ምክትል ፕረሲደትን ሊያስ ዑስማ ዝገበሮ ርክባት ዘተኮረሉ ዛዕባታት ሓደ ዓይነት ኮይኑ፡ ብዛዕባ ከባብያዊ ምርግጋእ ዘተኮረ ጥራይ ምንባሩ ብቲ መግለጺ ተነጺሩ። ንኹሎም ዘተሓሳሰቦም ከኣ ኣንጻር ፈጠርቲ ራዕዲ ምቅላስ ናይ ሓባር ዕማም እምበር ሓንቲ ፍልይቲ ሃገር እትስከሞ ጽዕነት ከምዘይኮነ እዩ።
እቲ ሓቀኛ ምኽንያት ናይቲ ጀነራል ዑደት እዚ ዝተጠቕሰ ክነሱ፡ ምስቲ ኢትዮጵያ ልኡላውነት ኤርትራ ንምግሃስ ተካይዶ ዘላ ወፈራ ኣተሓሒዝካን ስሙ ብምጥቃስ “ንናይ ኢትዮጵያ ሃቐነ ምድፋር ልኡላውነት ኤርትራ ደጊፍዎ” ዝቓንኡ ክዝርጋሕ ዝጸንሀ ዜናታት ሓቅነት የብሉን።
ካብ መዛግብ ሰዲህኤ ዝተወስደ ምስሊ
ናጽነት ኤርትራ ዋጋ ክቡር መስዋእቲ ህዝባን ተጋደልታን ኢዩ። ከምቲ ገለ ህርፋን ውግእ ዝሓደሮምን ደቆምን ነብሶምን ኣብ ውግእ ዘየሰልፉ ህልቂት ህዝብታት ዝሓልሙ ኢትዮያውያን ዘጉባዕብዕዎ ዘለዉ፡ ነጻነት ኤርትራ ብግጉይ ኣተሓሕዛ ምምሕዳር ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ ብዝለዓለ ደረጃ ዝመርሖ ዝነበረ፡ መንግስቲ ኢህወደግ ብዘርኣዮ ግጉይ ኣተሓሕዛ ዝተጋህደ ዘይኮነ፡ ብኣንጻሩ ኣብ ርእሲቲ ዝነበሮ ሕጋዊ፡ ታሪኻውን ፖለቲካውን ባይታ፡ ብናይ 30 ዓመታት መሪር ውግእን ቃልስን ከምኡ ድማ ብዝለዓለ ድምጺ ህዝቢ ኤርትራን ዝተረጋገጸ እዩ።
ኣብ 1970 ወተሃደራዊ ሓይሊ ኢትዮጵያ፡ ሰለስተ ክፍለ ሰራዊታት ነይረነኦ። እተን ክፍለ ሰራዊታት ቀዳመይቲ ኣብ ኣዲስ ኣበባ፡ 2ይ ብስም የሰሜን እዝ ኣብ ኤርትራ 3ይቲ ድማ ኣብ ሃረር ዝዓስከራ እየን ነይረን። ቅድሚ 55 ዓመታት ናይታ ኣብ ኤርትራ ሰፊራ ዝነበረት ክፍለ ሰራዊት ኣዛዚ፡ ጀነራል ተሾመ እርገቱ ይበሃል ነበረ። እዚ ጀነራል ኣሃዱታት ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ብ22 ሕዳር 1970 ኣብ መንገዲ ኣስመራ-ከረን ጥቓ ዒላብርዕድ፡ ብፍሉይ ኣብ መንጎ ሃብረንቃቓን ባልዋን ብዘካየደኦ ተባዕ ስርሒት ተቐቲሉ።
ሰራዊት ኢትዮጵያ በቲ ዕዉት ስርሒት ሰራዊት ሓርነት ብዝሓደሮ ራዕዲ፡ ከምቲ “ዓንጾ ዓንጾ ንማዕጾ” ዝበሃል፡ ነቲ ኣቐዲሙ ዝተለሞ ‘ዓሳ ንምጥፋእ ማይ ምንጻፍ’ ዝብል ዕላማኡ ንምትግባርን ናይቲ ጀነራል ሕነ ንምፍዳይን ኣብታ ሓንቲ ኣብ ታሪኽ ኤርትራ “ጸላም መዓልቲ” እናተባህለት እትጥቀስ፡ 30 ሕዳር 1970 በስከዲራ ኣብ እትበሃል ዓዲ፡ ዝኸፈአ ህልቂት ብምፍጻም ሓደ ሺሕ ሰቪል ኤርትራውያን ኣብ ውሽጢ ቤት ክርስትያን ኣጒዱ ብናይ ጠያይት ዝናብ ታሪኽ ዘይርሰዕ ህልቂት ፈጺሙ። ንጽበሓይቱ 1 ታሕሳስ ድማ ነቲ ጨፍጫፍ ኣብ ዖና ብዘይንሕስያ ደጊምዎ።
ብምስዚ ጨፍጫፍን ህልቂትን ዝተተሓሓዘ ብዙሓት ስድራቤታት ተበቲነን፡ ትካላት ህዝቢ ክፈርሳ እንከለዋ፡ መንበሪ ኣብይቲ ድማ ኮነ ኢልካ ብሓዊ ተቓጺሉ ዓድታት ነዲዱን ባዲሙን። እዚ ኩለ-መዳያዊ ህልቂት፡ ካብ ተዘክሮ ኤርትራዊ ዘይሃስስ ኮይኑ ዝተመዝገበ እዩ። እዚ ከም ናይ ርሑቕ ግዜ ፍጻመ ዝዝንቶ ዘይኮነ ናይ ቀረባ ግዜ ተዘክሮ እውን እዩ እሞ፡ ንኤርትራውያን ዘተክዝ ጥራይ ዘይኮነ፡ ናብ ኢትዮጳውያን እውን መልኽቲ ዘመሓላልፍ ዘስካሕክሕ ፍጻመ እዩ። ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ሰውራዊ ባይቶ ካብዝነበሮ ሰፊሕ መረዳእታ ናይ መስዋእቲ ዋላዃ ምስ ሓያሎይ ኤርትራውያን ውድባት ኣብ ስምምዕ ክብጻሕ እንተዘይተኻእለ፡ ንባሕቲ ታሕሳስ ከም መዓልቲ ሰማእታት ክትዝከር ብ1987 ኣውጁ ዘብዕላን ዘኽብራን ዝነበረ ከኣ፡ ብመንጽርዚ ምዃኑ ይዝከር።
