ቀንዲ ቆላሕታ፡ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ቅድም ኣንጻር መግዛእቲ ኮነ፡ ደሓር ኣንጻር ዘቤታዊ ጭቆናን ወጽዓን ኣብ መንነት ናይቶም ገዛእትን ወጻዕትን ዘትከለ ዘይኮነ፡ ኣንጻር’ቲ ንሳቶም ዝምርሕሉ ዝነበሩን ዘለዉን ኣተሓሳስባን ኣዕናዊ ሳዕቤኑን ነይሩን እዩን። ኣብቲ ምረት ናይቲ ወጽዓ፡ ግደ ናይቶም ተግበርትን ተዋሳእትን ኣካላት’ኳ ቀሊል እንተዘይነበረ፡ እቲ ቀንድስ ኣብቲ ንሳቶም ዝምርሕሉ ዘየናሕሲ ኣተሓሳስባን ዝዋስእሉ ኮርኳሕ ሜዳን እዩ ዘሎ። እዚ ጸረ ህዝቢ ኣተሓሳስባ ብመሰረቱ እንተዘይተበርቊቑ ወይ እንተዘይተሳዒሩ ሓደ ተዋሳኣይ እንተሓለፈ ብኻልእ መልክዑ ቀይሩ ዝመጽእ መዕሸዊ ህይወት ናይ ምስኩዑ ዕድል ክፉት እዩ። ኮታ ከምዚ ሓደ ኦም እንተቖሪጽካዮ ናይ ምጭብጫብ ዕድል ዝህልዎ፡ ኩዒትካ ካብ ሱሩ እንተምሒኻዮ ግና ሓንሳብን ንሓዋሩ ዝበርስ ጌርካ ምውሳዱ ዝከኣል እዩ።
እቲ ኣተሓሳስባ ንሓዋሩ ክጠፍእ ወይ ተመሊሱ ክጥጥዕ ዝውሰን ኣብ ኢድ እቶም ገዛእቲ ወይ ጨቆንቲ ጥራይ ዘሎ ዘይኮነ፡ ናይቲ ተገዛኣይ ወይ ተወጻዓይ ሓፋሽ፡ ነቲ በደላት ዘይቅበል ንቕሓትን ቅሩብነትን ምሕዳርን ዘይምሕዳር ወሳኒ ግደ ኣለዎ። ኣብ ኤርትራ ወጽዓን ጭቆናን ንሓዋሩ ናይ ዘይምምላስ ውሕስነት ዝረክብ ብናይ ውሱናት ገዛእን ዘመናውያን ጨቆንትን ሙሟት ወይ ምሕማም ዘይኮነ፡ ንመግዛእትን ወጽዓን ዘይጸውር ናይ ህዝቢ ተረድኦ ብዘተኣማምን ሱር ሰዲዱ ክሰርጽ እንከሎ ጥራይ እዩ። ናጽነትናን ሓርነትናን ኣብ ኢድ ህዝብና ዘሎ ውሳነ እዩ እንብል እውን ካብዚ ነቒልና ኢና። ስለዚ ራህዋና ኣብ ምሕማም ወይ ሞት ኢሳያስ ዝምርኮስ ከም ዘይኮነ፡ ከነስተብህል ይግበኣና። እዚ ክበሃል እንከሎ ግና እቲ ቀራን ጸረ ህዝቢ ባእታ ወይ ጉጅለ ተደኒሱዓዲ ክውዕል ወይ ደሓር ከምዘይምለስ ክፋኖ እንከሎ ጽልዋ የብሉን ማለት ኣይኮነን።
ህዝቢ ኤርትራ ካብ ቀደሙ ኣንጻር ረብሓኡ ዘየውሕስ ኣተሓሳስባ እዩ። ቅድም ንገዛእቲ ሎሚ ድማ ንወጻዕትን ጨቆንትን ዝቆጻጸሮምን ዝዕቅኖምን ከኣ ብመንጽር፥ ቋንቁኦም፡ ሃይማነቶም፡ ወይ ዓሌቶም ዘይኮነ፡ በቲ ንምብዳሉ ዝምርሕሉ ኣተሓሳስባኦምን ብኣኡ መሰረት ኣብ ልዕሊኡ ዘስዕብዎ፡ ቅትለት፡ ስደት፡ ምግፋፍ ሰብኣውን ዲሞክራስያዊ መሰላት፡ ብኩራት ፍትሒ፡ ቁጠባዊ ግበታን ምንፋግ ናጽነት እምነትን……ወዘተ እዩ።
ጉጅለ ህግዲፍ ኣታሊልካ እምበር፡ መሰረታዊ ሕቶ ህዝቢ መሊስካን ኣዕጊብካን ናይ ምምራሕ፡ ባህሊ፡ ትዕግስቲ፡ ድልውነት፡ ኣተሓሳስባ ኮነ ዓቕሚ ዘየብሉ ኣብ ናይ ሸፈጥ ዓለም ዝነብር ምዃኑ፡ ሎሚ ኣይኮነንዶ ንዓና ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ዓለም መለለይኡ ምዃኑ ካብ ዝበርህ ነዊሕ ኮይኑ እዩ። ነዚ ስንኩል ኣካይዳኡ ንምንዋሕ ካብ ዝጥቀመሉ ሜላታት ሓደ ከኣ “ሓሶት ነዚሕካ፡ ተመሊስካ ንካለኦት ብሓሶት ናይ ምኽሳስ” ፈሽኳል ተንኮል እዩ። ኣብ ኤርትራ ዘሎ ንተረኽቦታት ብዝተፈላለዩ ኩርነዓት ምጽራይ ዘየኽእል፡ ናይ ሓበሬታ ምዕጻው ፖሊሲ ከኣ፡ ንኸምዚ ዓይነት ሸንኮለል ምሉእ ዕድል ክኸፍት ዝተሃንደሰ ሜላ እዩ። ኣብዚ ካብ ዝጥቀምሎም ዛዕባታት ሓደ፡ ግዜ እንዳጽነዐ ንገለ ሓለፍቲ ናይቲ ጉጅለ፡ ንሓንሳብ ምሕማም ንሓንሳብ ድማ ምቕታል እዩ። “እገለ ንመንግስቲ ከዲዑ” ዝብል ከም ሜላ ዝጥቀምሉ ግዜ እውን ኣሎ። ድሕሪ ዝተወሰነ ናይ በለካ ለኸዓካ ሃልኪ ከኣ ካብቶም ዘሕምምዎም፡ ዝቐተልዎም ወይ ዘኽድዕዎም ናብ ሚድያ ኣምጺኦም፡ ነቶም ተዛሪቦም ዘዛረብዎም ተመሊሶም ብሓሶት ይኸስዎም። እዚ ብሃውሪ ዝሰርሕዎ ዘይኮነን፡ ካብቲ ኣብ ልምዓትን ምምላስ ሕቶ ህዝብን ክውዕል ዝግበኦ፡ ገንዘብን ክኢላን ተመዲብዎ ዝስራሕ እዩ።
እዚ ጉዳይዚ ኣብ ዙርያ ኢሳያስ ብዙሕ ግዜ ተጠቒመምሉ እዮም። ብዙሕ ግዜ ኣሕሚሞም ኣሕውየምዎ፡ ቀቲሎም እውን ኣተንሲአምዎ። ናብ ዱባይ፡ ጅዳን ኤምረትን ወሲዶም ከኣ ንሓንሳብ ብግብሪ ንሓንሳብ ድማ ንልበወለዳዊ ድራማ ሕክምና ኣመላሊሰምዎ። ሓደ መዓልቲ እታ ናይ ብሓቂ ሞት ክትመጽእ ምዃና ግና ርዱእ እዩ። ምኽንያቱ እዚ ዘይተርፍ ሕጊ፡ ኣይኮነንዶ ኣብ ወዲ 75 ዓመት ኣብ መንእሰያት እውን ዝዓግቶ ሓይሊ የለን። ሓሚምካ ምድናስ ወይ ሞት ናይ ኢስያስ፡ ብሰንክቲ ኣብ ልዕሊ ኤርትራን ህዝባን ዘውረዶ፡ ኣብዛ ሃገር እዚኣ ተራእዩ ዘይበሃል በደልን ግፍዕን፡ ህዝቢ ኤርትራ ከም ዘቕልበሉን ፍሉይ ትርጉም ከም ዝህቦን ግና ፍሉጥ እዩ። ቀንዲ ጠመተ ህዝቢ ኤርትራ ግና፡ ኣብ ምህላውን ዘይምህላውን ኢሳይስ ከም ሓደ ፍጡር ዘይኮነ፡ ኣብቲ ናይ ኩሉ በደላት መንቀሊ ርኹስ ኣተሓሳስባኡ እዩ። እቲ ንኢሳያስ ዝለኸፈ እሞ ካብ ሰብኣውነት ወጻኢ ከዕንድሮ ዝጸንሐ ቫይረስ፡ ንኻለኦት ኣብቲ ከባቢኡ ዘለዉ እውን ለኺፉ ክኸውን ከም ዝኽእል ምስትብሃል ከድሊ እዩ። እቲ ኢሳያሳዊ ቫይረስ ዝጠንቁ ሓማም ከኣ፡ ብሞት ወይ ዓዲ ብምውዓል እቲ ቀንዲ ሕሙም ዘይኮነ፡ እቲ ሕማም ጠሪሱ ካብ ኤርትራ ክውገድ እንከሎ እዩ ናይ ምፍዋሱ ውሕስነት ዝረክብ።
ወዮ ግዜ ሓልዩ ዝመጽእ ዝተመርጸ ወረ መስሪሕካ ምዝርጋሕ፡ ለንቅነ እውን ተቐልቂሉ ኣብ ብዙሓት ማሕበራዊ ሚድያታት ከኹድድ ክንዕዘብ ቀኒና፡ እንተኾነ እቲ ናይ ሓበሬታ ምዕጻው ኣብ ኤርትራ፡ ምስቲ ዕጽዋ ምኽንያት ለበዳ ሕማም ኮሮናቫይረስ ተደሪቡ፡ እቲ ሓቂ ንምፍላጥ ንብዙሓት ኣጸጊምዎም ኣሎ። “እዚ ግደፍዎ ልሙድ ሽንኮለል 03 እዩ” ኢሎም ገጽ ዘይሃብዎ’ውን ብዙሓት እዮም። “እዋእ ኩሉ ግዜ ሓሚምካ ናይ ምሕዋይ ወይ ሞይትካ ናይ ምትንሳእ ፋስጋ የለን” ስለዚ፡ ኢስያስ ሞይቱ እውን ክኸውን ይኽእል እዩ። ህዝቢ ኤርትራ ግና ቃልሱ ብኸመይ ኢሳያስ ይሞተልና ዘይኮነ፡ ብኸመይ ግደ ህዝቢ ዝበረኸሉ፡ ብሕገመንግስቲ ዝቕለስ፡ ህዝቢ ብዝሓንጸጾ ስርዓትን ዝመረጾ ትካልን ዝምራሓሉ፡ ብናይ ሃገሩ ጸጋ ብማዕረ ዝርበሓሉ፡ እሱራት ኣብ ቅድሚ ፍትሒ ዝቐርብሉ፡ ሰላምን ልምዓትን ዘውሓሰ፡ ምስ ጉረባብቱ፡ ብሰላምን ናይ ሓባር ረብሓን ዝነብረሉን ስርዓት ምትካል እዩ።
ዝነፈሰ ንፋስ እንተነፈሰ ነዚ መሰረታዊ ዕላማ ቃልሱ ወትሩ ኣጽኒዑ ክሕዞ ይግበኦ። ኢሳያስ ይሙት ወይ ዓዲ ይውዓል እቲ ንሱ ህዝቢ ዝጭቁነሉ ዝነበረ ኣተሓሳስባን መሓውርን ሒዙ ዝመጽእ፥ ወልደሚካኤል ይኹን መሓመድ ወይ ኣብርሃም ፈጺሙ ዓወት ህዝቢ ኤርትራ ክኸውን ኣይክእልን እዩ። ህዝቢ ኤርትራ በቲ ክፍጠር ዝኽእል ተርኽቦ ተደህሊሉ መሰረታዊ ዕላማን ሽኻልን ቃልሱ ከይስሕት ወትሩ ኣብ ቀዳማይ ደረጃ ተጠንቀቕ ክኸውን እውናዊ እዩ።
"ኣቱም ሰባት ኪዱ ንዓድኹም ተመለሱ፡ ምምዝጋብን ምቕባልን ተኸልኪሉ'ዩ!"
"ኣይንምለስን ኢና"
" ኣይንምለስን ኢና እንተይልኩም ንኽልተ ቕነ ክንውሽበኩም ኢና። ንኹሉ ወጻኢታት ከኣ ባዕላትኩም ኢኹም ክትሽፍንዎ"
"ገንዘብ የብልናን"
"ዳሕራይ ተሸጊርና ከይትብሉ ኣቐዲምና ንነግረኩም ኣሎና"
"ምርጫ የብልናን - ሕጂ ኣይንምለስን ኢና፡ ዝረኸበ ይርከበና!"
እዚ ኣብ ዶባት ራማ ክሳድ ዒቃ ዝተገብረ ዝርርብ እዩ። እቶም ኣብ ሓለዋ ዶባት ዘለው ወተሃደራት ኢትዮጵያ፡ መንግስትና ስደተኛታት ምቕባል ስለዘቋረጸ ተመለሱ ምስበሉዎም ዝነበረ ዝርርብ እዩ።
ኣብዚ እዋን'ዚ ኣብ ኢትዮጵያ ብኮማንድ ፖስት ተኣዊጁ ብዘሎ ናይ ውሸባ ፖሊሲ፡ ኩሉ ዶብ ሰጊሩ ዝመጽአ ስደተኛ ይኹን ኣብ ውሽጢ እታ ሃገር ዝርከብ ህዝቢ ናይ ግድን ንኽልተ ሰሙን ክውሸብ ኣለዎ።
እንተኾነ እቲ ፌዴራል መንግስቲ ኮነ ብሄራዊ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ መወሸቢ ማእከል ስለዘይብሎም፡ ነቶም ብራማ ዝኣተዉ ኤርትራውያን ኣብ ሓደ ዘይተወደአ ህንጻ እዮም ዝሕዝዎም ዘለው። ህዝቢ እታ ኸተማ ከኣ በብዓቕሞም ይሕግዙ ኣለው።
ኣቶ ተኪአ ዝተባህለ በዓል ጸጋ ትግራዋይ ነባሪ ከተማ ራማ ብርክት ዝበለ ኣሽሓት ወፍዩ ክሕግዞም ከምዝፈተነ ኣመሓዳሪ እታ ከተማ ይዛረብ።
ዳሕራይ ግን እቲ ቑጽሪ እናወሰኸ ምስ ከደ ከምዝኸበዶን ዝምልከቶ ኣካል ቖላሕታ ክገብረሎም ከምዝተማሕጸኑን ምንጭታትና ካብ ራማ ይሕብሩ።
እቶም ናይ ክልተ ሰሙን ውሸባ ዝወድኡ እውን ናብ ካልእ ቦታ ምንቅስቓስ ስለዘየሎ ኣብ ካልእ ዘይተወደአ በዓል ሓደ ደርቢ ህንጻ ተዓቚቦም ኣለው። ገሊኦም እውን ኣብታ ንእሽቶ ከተማ ኣብ ዝርከብ ኣብያተ ሻሂ ጽግዕ ጽግዕ ኢሎም ነቲ ነዊሕ መዓልቲ የሕልፉዎ ኣለው።
ኣብ ከተማ ሸራሮ እውን ኣስታት 300 ኤርትራውያን ኣብ ፈቐዶ ገዛውቲ ተዓጽዮም ኣብ ሕማቕ ኩነታት ኣለው።
ኣብ ሸራሮ እቲ ዝዓበየ ጸገም ናይ ሕክምና እዩ። እትረፍ ነቶም ስደተኛታት ንባዕሉ ነቲ ህዝቢ እውን ንፈኮስቲ ሕማማት ዝፍውስ ሕጽረታት መድሃኒት ኣሎ። ነቶም ትሕዝቶ ዘይብሎም ክወጽኡን ክንቀሳቐሱን ዘይክእሉ ስደተኛታት ከኣ ዝኸፍአ እዩ።
ኣብቲ ቦታ ዝበጽሐ ናይ ዓይኒ ምስክር ምንጭና "ንሕማም ርእሲ ኮነ ንተራ ተቕማጥ ዝፍውስ መድሃኒት ብዘይምህላው እቶም ሰባት ኣዝዮም ተሸጊሮም ኣለው" ክብል ምስክርነቱ ይህብ። እቲ ካብ ኩሉ ዝኸፍአ ግን ናይ ማይ ሕጽረት እዩ።
ኣብዚ፡ ማይ ምሕጻብን ምፍንታትን እቲ ቐንዲ መከላኸሊ ኮሮና ቫይረስ ዝበሃለሉ ዘሎ እዋን፡ ኣብተን ኣብ ክልል ትግራይ ዝርከባ ኣርባዕተ መዓስከራት ስደተኛታት፡ ሽመልባ፡ ሕጻጽ፡ ማይ ዓይንን ዓዲ ሓርሽን ናይ ማይ ሕጽረትን ናይ ምትሕንፋጽ ሰባትን ኣሎ።
ዝምልከቶ ኣካል፡ ኣብ ቤተክርስትያንን መስጊድን ኣይትተኣከቡ ክብል ኣጥቢቑ እናመኸረ፡ ኣብ ሕጻጽ ዝርከቡ ስደተኛታት ንኣብነት፡ "ድሕነት ካብ ፈጣሪ እዩ" ብምባል ዓርቢ ስቕለት ኣብ ቤተክርስትያን ቅድስቲ ማርያም ተኣኪቦም ክሰግዱን ክምህለሉን ዝረኣየ ምስክር ዓይኒ ምንጭና፡ " ሕማቕ ኣይምጻእ እምበር እቲ ቫይረስ እንተኣትዩ ከቢድ ክኸውን እዩ" ክብል ስግኣቱ ይገልጽ።
ምኽንያቱ፡ ኣብቲ መዓስከራት ሰባት ከከም ብዝሒ ስድረኦም ኣብ ሓንቲ ገዛ ተጸፋጺፎም ስለዝነብሩ፡ ዝሓመመ ሰብ ከግልሉን ክውሽቡን ዝኽእልሉ ቦታን ዕድልን የብሎምን። ስለዚ ድማ እዩ እቲ ኩነታት ኣዝዩ ዘሰክፍን ዘሻቕልን። ኣብ ርእሲኡ ናይ ዕዳጋ ክብርን ሕጽረት ሃለኽቲ ኣቑሑን እውን እንተሎ፡ ከም ሕጽረት ማይ ገይሩ ዘማርሮም ነገር ግን የሎን።
እቶም ዝቕበሎም ኮነ ዝምዝግቦም ዝሰኣኑ ኣብ ፈቐድኡ ዓድታትን ከተማታትን ንግዝይኡ ብሓልዮት ህዝቢ እቲ ክልል ዝሕገዙ ዘለው ኤርትራውያን ግን ናይ ብሓቂ ኣብ ከቢድ ጭንቅን ሻቕሎትን እዮም ዘለው።
ብፍላይ፡ ነበርቲ እታ ኣብዚ ቐረባ እዋን ብማእከላይ መንግስቲ ክትዕጾ ዝተወሰነላ መዓስከር ሕጻጽ " እንታይ ክንከውን ኢና! መን'ዩ ዝሰምዓናን ዝረድኣናን!" እዮም ዝብሉ ዘለው።
ነበርታ ሕጻጽ ናይ ግድን ናብ መዓስከራት ዓዲ ሓርሽን ማይ-ዓይንን ክትግዕዙ ኣለኩም እኳ እንተተባህሉ ፈጺሞም ኣይተቐበሉዎን።
መንግስቲ ፈደራል ግን እቲ መደብ ብሰንኪ'ዚ ጉዳይ ኮሮና ንግዝይኡ እኳ እንተተናውሐ፡ ናይ ግድን ክትግበር ኣለዎ እዩ ዝብል እቶም ህዝቢ ከኣ "ስለምንታይ ኢኹም ንሸውዓተ ዓመት ካብ ዘጣየስናያ ዓዲ ተፈናቕሉና ዘለኹም" ይብሉ።
እታ ካብ ከተማ ሽረ እንዳስላሰ፡ 40 ኪሎሜትር ርሒቓ ድሕሪ እተን ካልኦት መዓስከራት ዝተጣየሰት መዓስከር ሕጻጽ ብዝሓሸ ኣገባብ እያ ተደኲና።
ኣብቲ መዓስከር ጽቡቕ ማይ እውን ስለዝነበረ፡ እቲ መነባብሮኡ ከመሓይሽ ፋሕተርተር ዝብል ህዝቢ ኣግራብ ተኺሉ ነታ መዓስከር ኣለምሊሙማ እዩ።
ብዙሕ ድኳናት፡ እንዳ ሻሂታት፡ ኣብያተ መስተን መዘናግዕን፡ እንዳ ጠሓኒት፡ ሕክምና፡ ቤት ትምህርትን ቤተክርስትያን ሃኒጹ ካብ ዝተኸላ ዓዲ ስደቱ ክንቀል ኣይደልን ዘሎ እቲ ነባሪ።
ስለምንታይ ግን እዩ ፈደራል መንግስቲ ንሕጻጽ ክዓጽዋን ንነበርታ ናብተን ክልተ መዓስከራት ከሸጋሽጎምን ደልዩ?
ላዕለዋይ ተጣባቒ ስደተኛታት ሕቡራት ሃገራት (ዩ-ኤን-ኤች-ሲ-ኣር) ኣብ ኢትዮጵያ ንዝርከቡ ስደተኛታት ዝሰልዖ ዝነበረ ዓመታዊ መጠን ባጀት ብኽልተ ሚልዮን ዶላር ከምዝጎደለ፡ ነቶም ኣብ ትግራይ ዝርከቡ ስደተኛታት ዝውዕል ዝነበረ ናይዚ ዓመት ባጀት ብ34 ሚልዮን ብር ስለዝነከየ፡ ነቶም ስደተኛታት ናብተን ካልኦት መዓስከራት ምሽግሻጎም ኣገዳሲ ኮይኑ ከምዝረኸቦ እሙን ምንጪ ሰራሕተኛ ትካል ስደተኛታትን ተመለስትን [ኣራ]፡ ይሕብር።
መንግስቲ ኢትዯጵያ፡ እቲ ምግዓዝ ኣብ ዝሓለፈ ወርሒ ከተግብሮ ምዃኑ ንትካል ስደተኛታት ሕቡራት ሃገራት እኳ እንተኣፍለጠ፡ ኣብታ ሃገር ብኮሮናቫይረስ ዝተለኽፈ ሰብ ምስተረኽበ ከምዘናውሖን እቲ ምግዓዝ ኣብ መወዳእታ ወርሒ ሚያዝያ ከም ዝጅመርን ምክትል ዳይሬክተር ጀነራል ትካል ስደተኛታት ኢትዮጵያ (ኣራ)፡ ኣቶ ኢዮብ ኣወቀ ንኤኤፍፒ ሓቢሩ - ብቢቢሲ እውን ተቓሊሑ ነይሩ።
ይኹን እምበር ወኪል ዩ-ኤን-ኤች-ሲ-ኣር ኣብ ኢትዮጵያ፡ ኣን ኤኖክተር፡ እቲ ትካል ካብዚ ዓመት ጀሚሩ እቲ ንኢትዮጵያ ዝህቦ ዝነበረ ሓገዝ ብ14% እኳ እንተጉደሎ፡ እዚ ጥራሕ ግን ነቲ መዓስከር ንምዕጻው እኹል ምኽንያት ከም ዘይኮነ ንኤኤፍፒ ሓቢራ።
ኣብዚ እዋን ነቶም ስደተኛታት ናብ ካልእ መዓስከራት ምግዓዝ፡ ዝያዳ ንኮቪድ-19 ዘቃልዖም ምዃኑ ዝገለጸት ኣን ኤኖክተር እተን ካልኦት መዓስከራት ብሕጽረት መሰረታዊ ቀረባት ማይን ሕክምናን ጽሬትን ይጽገማ ከም ዘለዋ ሓቢራ።
ቢቢሲ ዘዘራረቦ ሰራሕተኛ ኣራ ግና እቶም ስደተኛታት ዝውዙዕለን ዘለው መዓስከራት ዓዲ ሓርሽን ማይ ዓይንን ብቐረብ ኤሌክትርክን ማይን ካብቲ ዝነብርሉ መዓስከር ስደተኛታት ሕጻጽ ዝሓሻ ምዃነን ይዛረብ።
እንተኾ እቶም ነበርቲ ሕጻጽ ስደተኛታት ግን ነቲ ሰራሕተኛ ኣራ ዝበሎ ፈጺሞም ይነጽጉዎ።
እቶም ኣብዚ ቕንያት እዚ ኣብ ኩለን እተን መዓስከራት ስደተኛታት ዝበጽሑ ምንጭታትና ከኣ፡ ነበርቲ ኩለን መዓስከራት ናይ ክልተ ወርሒ መሻርፍ ክቕበሉ ከምዝረኸቡዎም ብምግላጽ፡ ካብ ኩለን እተን መዓስከራት እቲ ናይ ማይ ቀረብ ኣብ ሕጻጽ ከምዝሓይሽ ብምሕባር እቲ ናይ ነበርቲ ሕጻጽ ናይ ምግዓዝ መደብ ክሳብ ዝመጽእ ክልተ ወርሒ ክጸንሕ ከምዝኽእል ይግምቱ።
እቲ ካብኡ ንላዕሊ ዘሻቕል ዘሎ ግን ናይቶም ኣብ ፈቐዶ ዓድታትን ከተማታትን ዶባት ዝቕበሎምን ዝምዝግብዎን ስኢኖም ተጫኒቖም ዘለው ኤርትራውያን ከምዘተሓሳስቦም ይሕብሩ።
ሂዩማን ራይትስ ዎች መንግስቲ ኢትዮጵያ ንሓደሽቲ ምጻእ ስደተኛታት ኣይቕበልን ምባሉ ኢሰብኣውን ዓለም ለኻዊ ሕጊ ዝጥሕስን ብምዃኑ ቅቡል ከምዘይኮነ ሓቢሩ።
ምንጭትታትና ከምዝሓበሩዎ ከኣ እቶም ፍታሕ ዝጽበዩ ዘለው ስደተኛታት ብሓገዝ ቀይሕ መስቀልን ብሄራዊ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይን ይሕገዙ እኳ እንተለዉ፡ ኣብ ከቢድ ማሕበራውን ቁጠባውን ቅልውላው ከምዝርከቡ ኣገደስቲ ናይ ኮሮናቫይረስ ንዋት ሒዞሙሎም ንዝኸዱ ኣብ መቐለ ዝምቕማጦም ኤርትራውያን ወለንተኛታት ንቢቢሲ ምግላጾም ዝዝከር'ዩ።
ኣማሓዳሪ ዞባ ሰሜናዊ ምዕራብ ትግራይ ኣይተ ተኽላይ ገበረመድህን ነዞም ዝኣትውኡ ዘለው ሓደስቲ ኤርትራውያን ስደተኛታት መንግስቲ ፌደራል ዘይቕበሎም እንተኾይኑ፡ ብሄራዊ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ፡ ናይ መንበሪ ፍቓድ ሂቡ ኣብ ትግራይ ኣብ ድሌቶም ከይዶም ክነብሩ ከምዘፍቅድ ንቢቢሲ ኣረዲኡ።
ኣብዚ እዋን እዚ ኣብ ከተማ ሽረ እንዳስላሰ ጥራይ ኣስታት ክልተ ሽሕ ኤርትራውያን ሕጋዊ ናይ መንበሪ ፍቓድ ተዋሂብዎም ኣብ ዝተፈላለዩ ንግዳዊ ንጥፈታት ይሳተፉ ምህላዎም ኣቶ ተኽላይ ይሕብር።
ክሳብ ሕጂ ኣብተን ኣብ ትግራይ ዝርከባ ኣርባዕተ መዓስከር ስደተኛታት ኣስታት 80ሽሕ ኤርትራውያን ስደተኛታት ከምዝርከቡ ይግለጽ።
ፕሮፌሰር ጋይም ክብረኣብ ኣብ ሳውዝ ባንክ ዩኒቨርሲቲ ለንደን ዳይረክተር ስደትን ምዕባለን (Refugee Studies and Development) ሓንቲ ሃገር ዑቕባ ናይ ምሃብን ምኽላእን ልዑላዊ መሰል እኳ እንተለዋ እዚ ሕጂ መንግስቲ ኢትዮጵያ ኣብ ልዕሊ ሓደሽቲ ምጻእ ኤርትራውያን ዝወስዶ ዘሎ ስጉምቲ ግን፡ ኣንጻር እቲ ኣብ 1969 ዝፈረመሉ ንመሰል ስደተኛታት ዝሕሉ ውዑል ሕብረት ኣፍሪቃ ስለዝጻረር እቲ ተግባር ፍትሓዊ ኣይኮነን ክብል ይገልጾ።
ናይ ምስሊ መግለጺ ፕሮፊሰር ጋይም ክብረኣብ
እቲ መብዛሕተን ሃገራት ዓለም እንኮላይ መንግስቲ ኢትዮጵያ ዝፈረመሉ ናይ 1951 ኣህጉራዊ ውዑል ስደተኛታት፡ ሓደ ሰብ ብዓሌቱን ሃይማኖቱን ወይ ብዜግነቱን ኣባል ፍሉይ ጉጅለ ብምዃኑ፡ ወይ ብፖለቲካዊ ኣረኣእያኡ ካብ ሃገሩ ወጺኡ ናብ ካልእ ሃገር ምስዝኣቱ እታ ሃገር ጉዳዩ ርእያ መሰሉ ከተኽብረሉ ከምዝግባእ ይድንግግ።
እንተኾነ እታ ተቐባሊት ሃገር ነቶም ዝመጽኡዋ ስደተኛታት ምቐባልን ምንብባርን ብፖለቲካዊ ይኹን ብቑጠባዊ ምኽንያት ጸገም ክፈጥረለይ ይኽእል እዩ እንተይላ፡ ንዩ-ኤን-ኤች-ሲ-ኣር ጸገማን ምኽንያታን ነጊራ ነቶም ስደተኛታት ካልእ እተዕቁቦም ሃገር ክደልዩሎም ክትሓትት ከምእትኽእል የረድእ።
ካብኡ ተረፈ ግን ነቶም ካብ ሃገሮም ሃዲሞም ዝመጽኡ ሰባት ናብቲ ስግኣት ኣሎና ዝብሉዎ ዓዲ ክትመልሶም ከምዘይትኽእል ይሕብር።
እቲ ናይ 1951 ኣድማሳዊ ውዑል ስደተኛታት ናይ ነብሲ ወከፍ ሰብ ጉዳይ ብውልቂ ዝርኢ ክኸውን እንከሎ እቲ ናይ 1969 ውዕል ስደተኛታት ውዕል ሕብረት ኣፍሪቃ፡ ንዝኾነ ቅልውላው ካብ ዘለዋ ጎረቤት ሃገር ዝመጽአ ስደተኛ ብእኩብ ከም ስደተኛ ክረአን ዝግበኦ መሰላት ክኽበረሉን እዩ ዝድንግግ።
ኢትዮጵያ ነቲ ምስ ውሑዳት ሃገራት ሓቢራ ብዝመስረተቶ ማሕበር ሕብረት ኣፍሪቃ ዝተኣመመን ዝፈረመትሉን ንመሰል ስደተኛታት ኣፍሪቃ ዝድንግግ ውዑል ከተኽብር ግዴታ ከምዘለዋ ብምዝኽኻር ብሓደ ናይ ኖቬል ሽልማት ብዝወሰደ ቀዳማይ ምኒስተር እትመሓደር ሃገር ፍትሒ ጎስያ ከምዚ ዓይነት ንመሰል ውጹዓት ኤርትራውያን ዝግህስ ተግባር ክትፍጽም ዘሕፍር ምዃኑ ይሕብር።
document By Phumzile Mlambo-Ngcuka, Executive Director of UN Women
With 90 countries in lockdown, four billion people are now sheltering at home from the global contagion of COVID-19. It’s a protective measure, but it brings another deadly danger. We see a shadow pandemic growing of violence against women.
As more countries report infection and lockdown, more domestic violence helplines and shelters across the world are reporting rising calls for help. In Argentina, Canada, France, Germany, Spain, the United Kingdom(1), and the United States, (2) government authorities, women’s rights activists and civil society partners have flagged increasing reports of domestic violence during the crisis, and heightened demand for emergency shelter (3 ,4 ,5). Helplines in Singapore (6) and Cyprus have registered an increase in calls by more than 30 percent (7). In Australia, 40 per cent of frontline workers in a New South Wales survey reported increased requests for help with violence that was escalating in intensity(8).
Confinement is fostering the tension and strain created by security, health, and money worries. And it is increasing isolation for women with violent partners, separating them from the people and resources that can best help them. It’s a perfect storm for controlling, violent behaviour behind closed doors. And in parallel, as health systems are stretching to breaking point, domestic violence shelters are also reaching capacity, a service deficit made worse when centres are repurposed for additional COVID-response.
Even before COVID-19 existed, domestic violence was already one of the greatest human rights violations. In the previous 12 months, 243 million women and girls (aged 15-49) across the world have been subjected to sexual or physical violence by an intimate partner. As the COVID-19 pandemic continues, this number is likely to grow with multiple impacts on women’s wellbeing, their sexual and reproductive health, their mental health, and their ability to participate and lead in the recovery of our societies and economy.
Wide under-reporting of domestic and other forms of violence has previously made response and data gathering a challenge, with less than 40 per cent of women who experience violence seeking help of any sort or reporting the crime. Less than 10 per cent of those women seeking help go to the police. The current circumstances make reporting even harder, including limitations on women’s and girls’ access to phones and helplines and disrupted public services like police, justice and social services. These disruptions may also be compromising the care and support that survivors need, like clinical management of rape, and mental health and psycho-social support. They also fuel impunity for the perpetrators. In many countries the law is not on women’s side; 1 in 4 countries have no laws specifically protecting women from domestic violence.
If not dealt with, this shadow pandemic will also add to the economic impact of COVID-19. The global cost of violence against women had previously been estimated at approximately US$1.5 trillion. That figure can only be rising as violence increases now, and continues in the aftermath of the pandemic.
The increase in violence against women must be dealt with urgently with measures embedded in economic support and stimulus packages that meet the gravity and scale of the challenge and reflect the needs of women who face multiple forms of discrimination. The Secretary-General has called for all governments to make the prevention and redress of violence against women a key part of their national response plans for COVID-19. Shelters and helplines for women must be considered an essential service for every country with specific funding and broad efforts made to increase awareness about their availability.
Grassroots and women’s organizations and communities have played a critical role in preventing and responding to previous crises and need to be supported strongly in their current frontline role including with funding that remains in the longer-term. Helplines, psychosocial support and online counselling should be boosted, using technology-based solutions such as SMS, online tools and networks to expand social support, and to reach women with no access to phones or internet. Police and justice services must mobilize to ensure that incidents of violence against women and girls are given high priority with no impunity for perpetrators. The private sector also has an important role to play, sharing information, alerting staff to the facts and the dangers of domestic violence and encouraging positive steps like sharing care responsibilities at home.
ህዝቢ ኤርትራ ነቲ ድሕሪ ነዊሕ ብረታዊ ቓልሲ ኣንጻር ባዕዳዊ መግዛእቲ ካብ ኩሉ ኣካል ሕብረተ-ሰብና ዝተሳተፎን መስዋእትን ምስንካልን ዝተኸፍሎ፡ ኣብ መጋቢት 24, 1991 ክድምደም ከሎ ፡ህዝቢ ኤርትራ ደቕና እዮም፡ ደሓር ከኣ ካብ በረኻ ስለዝመጹን ( ተመክሮ ) ተመኩሮ ስለ ዝቐሰሙ፡ ክሰምዑና እዮም፡ ጽቡቅ ድማ ክገብሩ እዮም ኢሉ ክጽበ፡ ሓላፍነቱ ዘንጊዑ እናረኣየ ከምዘይረኣየ፡ እናሰምዐ ከም ዘይሰምዕ ኮታ ካልኦት ክገብርሉ ዝተጸበየሉ እዋን እዩ ነይሩ።
እቲ ህዝቢ ኤርትራ ን30 ዓመታት ዝተቓለሶ ንባዕዲ (መግዛእቲ ኢትዮጵያ) ምስጓግ ብእኡ ድማ፡ ኣብታ ነጻ ኤርትራ ህዝባዊ መንግስቲ እንምስርተሉን ብቕዋማዊ ሕጊ እንቕየደሉን ኩነታት ምፍጣር እዩ እቲ ዕላማ ነይሩ። ኮይኑ ግን እይተገብረን። እቲ ኣስመራ ዝኣተወ ጉጅለ ህግድፍ ኣብቲ መጀምርያኳ ደገፍ ናይ ህዝቢ እንተነበሮ፡ ነቲ ዕድላት ተጠቒሙ ተቐባልነት ህዝቢ ንምርግጋጽ ናብ ህዝባዊ ምርጫ ኣይከደን።
ፖለቲካዊ ስልጣን ሒዙ ዘሎ ጉጅለ ኢሰያስ፡ ነቲ በሓቲ ባህርያቱ ብተግባር ንሪኦ ዘለናን ኤርትራን ህዝባን ኣብ ዲቕ ዝበለ ምልካዊ ስርዓት ተሸሚሙ ምህላዉ፡ ዋላ ንጎረባብትናን ዓለምናን ዝምስክርዎ ኮይኑ ምህላዉ ፍሉጥ እዩ። እቲ ዝለዓል ኣርእስቲ ነጥቢ እንበኣር ስለምንታይ ኢዩ እዚ ህዝቢ ክንድ'ዚ ዝኣክል ሕመቕ ዘርኢ ዘሎ፡ ብዝያዳ ድማ እቶም ዝቃወሙ ዘለዉ እንታይ እዩ ዘጸግሞም ዘሎ ዝብል ክልዓል ናይ ግድን ይኸውን።
ፖለቲካዊ ስልጣን ካብ'ቲ ዘርከብናሉ ክንጅምር፡ ግዜ ንጉስ ሃይለስላሴ ስለ ዝዓበኹ እቲ ንጉሳዊ ስልጣን ከመይ ከም ዝመስል ርኢናዮ። ደርጊ እውን መጺኡ እቲ ወተሃደራዊ ፖለቲካዊ ስላጣንን ሳዕቤናቱን ዝተራእየ ንመንእሰይ ኤርትራ ንሜዳ ናብ ገደሊ ንኽሳተፍ ብምውሓዙ፡ እቲ ናይ ገድሊ ወለዶ፡ ብጅግንነት እውን ነቲ ዝተበግሰሉን ዝተቐበሎምን ዝተማህሮምን ካብቶም ዘጽነሑዎን ዝጀመርዎን ጽንዓት ኣዋህሊሉ ነቲ ፈካራይ ስርዓት መንግስቱ ደምሲሱን ስዒሩ ሓንቲ ልዕላዊት ዝኾነት ኤርትራ ፈጢሩ።
ሰውራ ኤርትራ ክብገስ ከሎ ንነጻነትን ሓርነትን ኢሉ ዝተቓለሶ፡ እቲ ሓደ ሸነኹ ናጽነቱ ክረክብ ከሎ፡ እቲ ካልእይ ምዕራፍ ድማ ድሕሪ ናጽነት ናብ ሓርነቱ ዝኸደሉ መንገዲ ፡ ማለት ኣብታ ነጻ ዝኾነት ሃገር፡ ህዝቢ ቖጽሊ ዘውደቐሉ ብናቱ ነጻ ድሌት ናቱ ዝብሎ መንግስቲ ብናይ ህዝቢ ተሳትፎ "ካብ ህዝቢ ፡ናብ ህዝቢ ፡ንህዝቢ" ዘገልግል መንግስቲ ክምስርት ኢሉ ዝቃለስ ዝነበረ እምበር፡ ከም'ዚ ኣብ ዓድና ዘሎ ዝተመነየ ንክህሉ ዝጸዓረ እንተሎ ብጀኻ እቶም ተረባሕቲ ካልእ ከምዘየለ ምርዳእ ከድሊ እዩ።እቲ ኣብ መጻኢ እንምስርቶ መንግስቲ ድማ፡ ነዚ ናይህዝቢ ዕላማ ዘንጸባርቕ ኮይኑ ብቕዋም ዝመሓደር፥ ፍትሕን ዲሞክራስን ዝሰፍነላ፡ ፖለቲካዊ ስልጣን ብሰላማዊ መንገዲ ዝሰጋገረላ. ... ወዘተ ሃገር ክንምስርት ኢዩ ነይሩ እቲ ጉዕዞን። ሕጂ ኣብ ቅድሜና ዘሎ እውን ንሱ እዩ።
ህዝቢ ኤርትራ ክሳብ ሎሚ ን29 ዓመታት ዝእክል ናቱ ዝብሎ መንግስቲ ክምስርት ኣይከኣለን ዘሎ። እቲ ስልጣን ናይ ህዝቢ’ዩ ዝብል ኣምር ጌና ኣይጀመርናዮን። እዚ ማለት ኤርትራዊ ዜጋ ነታ መሰል ናይ ምድማጽ እትብል ኣካል ዲሞክራስያዊት መሰል ዝኾነት ተጠቒሙ ብዝመስሎ ኣብ ነጻ ድሌቱ ብምስጢር ሰጋእ ከይበለ ክመርጽ ኣይከኣለን ዘሎ።
እሞ እዚ ካብ ኮነ እቲ ኩነታት ሃገርና፡ ህዝቢ ዝተቓለሰሉ ዕላማ ተጠሊሙ ውልቀ-ሰባት ከም ድሌቶም ስልጣኖም ንምንዋሕ ብጩቕ ንዝበለ ኣብ ፍቐዶ ማእሰርቲ ቦታታት እናቖርፈድካ፡ተጋዲሎም ናጽነት ዝረኣዩ ንሶምን ደቆምን ናብ ስደት ዘምርሑሉ ኤርትራውያን መንእሰያት ኣብ ትምህርቱን ምስ ስድርኡን ከይዓቢ ኣብ ባርነት ሳዋ ኣእምርኡ ዝስረቐላ ኤርትራ እያ ዘላትና።
እዚ ምልካዊ ስርዓት ኣብ ኤርትራ፡ ነቲ ፖለቲካዊ ስልጣን ሒዙ ዘሎ ጉጅለ ክንኣልዮ እንቃለስ ዘለና ደንበ ተቓውሞ፡ እቲ እንተኽሎ ስርዓት ብህዝቢ ዝተደገፈ ቕዋማዊ ምሕደራ ዘለዋ፥ ብልዕልና-ሕጊ እትቕየድ፥ ነጻ ምርጫ፡ ስልጣን ብሰላማዊ መንገገዲ ዝቀባበለላ ኮታ ፍትሕን ዲሞክራሲን ዝነገሳ ኤርትራ ምፍጣር ምዃኑ ርዱእ እዩ። እቲ ጸገም ዘሎ ኣብ'ቲ እተሓሳስባን ኣረዳድኣን ናይቲ ዝቛወም ዘሎ ኮይኑ ይስመዓኒ። ሓደ ካብ'ቲ መጀመርታ ክንረደዳኣሉ ዘለና፡ እዛ " ፖለቲካውያን ውድባት፡ ሰልፍታትን ንፖለቲካዊ ስልጣንን ኢየን ዝቓለሳ" ንሕና ግን ህዝብና ከነድሕን፡ ኢና እናተባህለ፡ ነቲ ቓልሲ ዘዳኽም ምልክታት ሓንቲ ኣብነት እያ።
እወ ኣብ ንቡር ቦታኡ ፖለቲካዊ ሰልፊ ንስልጣን ኢዩ ዝቓለስ እንተ ተባህለ፡ ካብ ሓቒ ዝረሓቐ ኣይኮነን። እንተኾነ ኣብ ኤርትራ ንቡር ዝበሃል ኣሎ ድዩ? ቅዋምዶ ኣለና እዩ? እንቅየድሉ ናይ ርጫ ሕግታትዶ ኣለና እዩ ? መልሱ ኣይፋሉን እዩ። እሞ እንታይ ኮይንኩም ደኣ ብተደጋጋሚ ነዛ ኣርእስቲ ተልዕልዋ፡ ብፍላይ ድማ እቶም ብትምህርትን ብተመክሮን ጸብልል ዝበልኩም እቲ እትህብዎ ነጥብሲ የሕፍረካ ከተንብቦን ክትሰምዖን ከለኻ፡ እንታይ ኮን ይኸውን ናብ ዝብል መደምደምታ ዘብጽሓኩም ዝብል ይወስደካ።
ከም'ቲ ኣቐድም ኣቢለ ዝተንከፍክዎ፡ ንቡር ካብ ጠፍኤ ኣብ ኤርትራ እቲ ክውንነት እንታይ እዩ እቲ ኣብ ቅድሜና ተገቲሩ ዘሎ? እቲ ኢሰያስ ዝመርሖ ምልካዊ ስርዓት ካብ ኮነ ኩላትና ነዚ ንምእላይ ጥራሕ እዩ እቲ ስራሓና። ዋላ እተን ሰልፍታትን ውድባትን ትማሊ፡ ሎሚ ከምእውን ጽባሕ ቀዳማይ ስርሔን ነዚ ስርዓት ንምእላይ እየን ዝቓለሳ እንበር፡ ፖለቲካዊ ስልጣን ክሕዛ ኣይኮናን ዝቓለሳ ዘለዋ ዝብል እምነት ኣለኒ። ከም ውልቀ-ሰብን ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) ክድግፎ ከለኹ፡ ምስቲ ኣብ ኤርትራ ክንፈጥሮ እንደሊ፡ ሓሳብን ዕላማን ስለዝሰማማዕ ንምውዳቕ እቲ ስርዓት ጥራሕ ኢና ንቓለስ።
እቲ ብድሕሪ ምውዳቕ ስርዓት ብመሰጋገሪ መድረኽ ሓሊፍና ዕዮና ኣጻፊፍና ቅዋም ነዲፍና፥ መንግስታዊ ሕግታት ኣዳሊና፣ ሰልፍታት ዝቕየዳሉ ናይ ምርጫ ሕግታት እነቐምጠሉ ንህዝቢ ብምውካስ ናብ መድረኽ ምምስራት ህዝባዊ መንግስቲ ንሰጋገረሉ ክኸውን እዩ። ኣብዚ ዝኾነ ሰልፊ ወይ ውድብ ናይ ምስታፍ መሰል ኣለዎ። ኣብ'ቲ ዝካየድ ምርጫ በቲ ዝኽተሎን ዝኣምኖን ፖለቲካዊ ሓሳብ ኣብ ህዝቢ ቐሪቡ እሞ ኣተሓሳስባኡ ብህዝቢ እንተተገዚኡ፡ ክወዳደርን ስዒሩ ክመርሕ ይኽእል። ኣብ'ዛ መድረኽ ምስ ኣተና፡ ሰልፍታት ንፖለቲካዊ ስልጣን እየን ዝቓለሳ እንተ ተባህለ መርሓባ። ክሳብ ኣብ'ኡ ንበጽሕ ግን ኣብ ሓሳብ ንቃለስ፥ ንወደብ፥ ዓው ኢልና ንደግፍ፥ ብድፍረት ድማ ጌጋ ምስ ዝርከብ ዓገብ ንበል።
ኣብ ኤርትራ እንሃንጾ እምበር እንቕበሎ ስልጣን የለን። ብናይ ምልኪ ስልጣን ዝብገስ ቅኑዕ ነገር ስለዘየለ ኣንቱም ከይተፈለጠኩም ንምንዋሕ ዕድመ ምልኪ ህግዲፍ ተገልግሉ ዘለኹም፡ ካብ ንውድባት ምንእኣስን ምውቃስን ትውዕሉ፡ ኣየናይ ስልጣን ሃልይወን እዩ?
አጋዳሲ መጸዋዓታ ንኹሉ ህዝባዊ፥ ማሕበርዊ፥ ሰብአውን ውዳበታት ኤርትራ ኣብ ጀርመን
ክቡራትን ኩቡራንን ኤርትራውያን ፈተውቲ ህዝብናን ነበርቲ ጀርመን፡አብዚ እዋን'ዚ ዓለምና ብሰንኪ ኮሮና ቫይረስ ብ(COVID-19) ኮቪድ-19 ዝፍለጥ ትሕመስን ትሕቆንን አላ። ካሮና ቫይረስ አብ ኩሉ መዓልታዊ መነባብሮ ወድሰብ መጺኡ ንጥፈታናን ምንቅስቓስናን ክድርት አብ ቁጠባውን ማሕበራውን ኩነታትና ከቢድ ጽዕንቶ ይፈጥር ኣሎ። ሕሉፍ ሓሊፉ ከኣ በቲ ቀዛፊ ባህርያቱ ንሞት ተሓጽዩና ይርከብ። ንድሕነትና እቲ ስጋብ ሕጂ ክግብር ዝካአል እንኮ መማረጺን ምክልኻል፥ ምክልኻል፥ ምክላኻልን.... ጥራሕ'ዩ። እዚ ሰላሕ እናበለ ዝቐዝፍ ሐደገኛ ለበዳ ሕማም'ዚ መድሃኒቱ ስጋብ ዝርከብ ካብ መቕዘፍቲ ክንድሕን ስለ ዘሎና ከአ ኩሉ እቲ ዝድለ ናይ ምክልኻል መሳርሒ ንድሕነትናን ከባቢናን ክንብል መታን ብግቡእ ከነተግብሮ ይህልወና።
እዚ ለበዳ ሕማም'ዚ መንነት፥ ዜጋ፥ ጾታ፥ ሃይማኖት፥ ሕብርን ዶብን...ወዘተ ዘይፈሊ በአልማማ እና ተላብዐ ዝምርሽ ምዃኑ፡ ብግብሪ ንርእይን ንዕዘበን አሎና። ዓበይቲ ርኹባት ሃገራትን መንግስታትን ክጣራዓ ገይርወን አሎ። ገና ዕድል ዘይረኸባ አብ መጀመርያ ምዕባለ ዝርከባ ሃገራትን አብ ውጽዕ ህዝብታተን ከምዚ ዓይነት ናይ ለበዳ ሕማም ክመጽእ ከሎ ዝጋጠም ሓደጋን ዘምጽኦ ሳዕበንን እዚ ኢልካ ክግመት ዘሸግር'ዩ። ይኽን እምበር ምስ ወረደካ ዝግበር ነገር የለን ኢልካ፡ ኢድካን እግረኻን አጣሚርካ ምርኣይ ክልተ ሞት'ዩ ዝኸውን። አምሳያኡ ኩሉ እቲ ብዓቕሚ ሰብ ክግበር ዝከአል ምክልኻል ምድግጋፍን ክግበር ግድን ይኸውን። ብኡ መጠን ከአ እቲ ሓደጋ ይቕንስ ጥራይ ዘይኮነስ ነቲ ወጥሪ ንምፍታሕ ዝግበር ርብርብ ዝፈጥሮ ምሃዝነትን ምብላሓትን በቲ ሓደ ወገን፡ ብቲ ካልእ ከአ አብ ሞንጎ ደቂ ሰባት ዝፍጠር ምድንጋጽን ምልውዋህን ዝውልዶ ዱልዱል ዝምድና ደቂ ሰባት ከም ዘሎ ክዝንጋዕ አይግባእን። እዚ ጉዳይ'ዚ ንኹሉ ህዝብታት ዓለም ዝምልከት ኮይኑ፡ ብፍሉይ ንዓና ኤርትራውያን ብዝያዳ ከቢድ ይገብሮ። ከመይሲ ቅድሚ ካሮና ቫይረስ ብርእሰ ውልቀ መላኺ ኢሰያስን ጉጅሊኡን ከም ህዝቢ በሪስናን ማሲናን ከም ሃገር ከአ ለሚሳን ሰለ ዝጸናሕና እዩ።
ስለዚ ነዛ ጽንክርቲ መድርኽ ድርብ ቃልሲ አካይድና ኩሉ ዓቕምታትና አተሓባቢርናን ተዳጋጊፍናን ክንወጻ መድረኽ ማዕጽኡ ከፊቱ ይጽዋዓና አሎ። ሽግርን ወጥርን ዝመጽእ ንምጥፋእ ውይ ከአ ንምልማዕ'ዩ። አብ ክንዲ ተዳሂልና ብሽግር ንጠፍእ፡ ጥብብ ብዝመልኦ ውሕሉልን ብትብዓት ዝተሰነየ ቃልሲን አካይድና፡ ናብ ዝሓሸ ፍታሕን ራህዋን ክንሰጋገር እዩ ዘሎና። ንሽግርና ሓሪና ከም መንጠሪ ናብ ራህዋ ንጠቐመሉ።
በዚ አጋጣሚ'ዚ ንአብ ጎረባብቲ ሃገራት ተሰዲዶም ዘለው አብ ከርፋሕ ናብራ ንዝኸፍኤ ሓደጋ ተጻጢሖም ዘለው ወገናትና ሐገዛትና ከነበርክት ኩላትና አብ ጀርመን እንርከብ ኤርትራውያን ደለይቲ ፍትሕን ማሕበራትናን ተሓባቢርና ከነትግብሮ ንጽውዕ። ብወገና ነዚ እተመዘዘት ጊዝያዊ ኮሚተ ቆይማ አላ። ምስ ኩሉ በዚ ጉዳይ'ዚ ዝግደስ ከአ ተሓባቢራ ክትሰርሕ ቅሩብነታ በዚ አጋጣሚዚ ክንሕብር ንፈቱ። ንዝያዳ ሓበረታ ኣብ ታሕቲ ዘሎ አድራሻ ተጠቀሙ። ብቀታ ሓገዝ ክገብሩ/ራ ዝደልዩ/ያ እዚ ዝስዕብ ናይ ባንክ ሕሳብ ተጠቐሙ/ማ። DE 515105001501403140313537 Verwendundgsyweck: GG/Corna Virus
ሽማገለ ምጥርናፍ ፖሎትካውዊ ውድባትን ሰልፍታትን አብ ጀርመን
ተስፋማርያም ክብርአብ tele: 017657636164 Email: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
ክብርአብ ምስግና tele: 01772031490 Email: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
ፍራንክፈት 20.04.2020
