http://ascenteq.com/project/epdp

ላዕለዋይ መሰጋገሪ ኣካል ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ(ላ.መ.ኣ.ፖ.ሓ.ኤ) ብ27 ሚያዝያ 2024 ኣብ ኣውስትራልያ ናይ ዝርከቡ ኣባላት ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ (ፖ.ሓ.ኤ) ኣኼባ ኣካይዱ። ኣብ’ዚ ብቤት ጽሕፈት ውደባን ፋይናንስን እተጸውዐ ኣኼባ ኩሎም ኣብ ኣውስትራልያን ኒውዚላንድን ዝርከቡ ኣባላት ናይ’ተን ጽላል ዘቖማ ሰለስተ ውድባት ተኻፊሎም ነይሮም።

እቲ ኣኼባ ብሓፍትና ተጋዳሊት ኣድያም ተፈራን ብሓው ጐይትኦም መብራህቱ ዝሃብዎ ናይ እንቋዕ ደሓን መጻእኩም ዝብል ቃል ድሕሪ ምኽፋቱ፥ ሓው ገረዝጊሄር ተወልደ፡ ኣቦ መንበር ላዕለዋይ መሰጋገሪ ኣካል ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ፥ እዚ ናይ ፖለቲካዊ ሓይልታት ልፍንቲ ንምቛም ዝተኸደ ጒዕዞን ዝተሳለጡ ዕማማትን ብዝርዝር ገሊጹ።  ብድሕር’ዚ፡ ሓለፍቲ ኣብያተ-ጽሕፈታት ነቶም ተሳተፍቲ ኣኼባ ድሕሪ ምምስጋን፥ ኣብ ዝተወከልሉ ኣብያተ-ጽሕፈታት ዘሳለጥዎ ዕማማት ብዝርዝር ኣቕረቡ።

ስዒቡ፡ ሓው ተስፋይ ወልደሚካኤል (ደጊጋ) ሓላፊ ቤት ጽሕፈት ውደባን ፋይናንስን፡ ብሓፈሻ ሓያልን ድኹምን ጐድንታት ደምበ ተቓውሞ፥ ድኽመታት መሰጋገሪት ኣካል ፖ.ሓ.ኤ ድማ ብፍላይ ብዝርዝር ገሊጹ። ከምኡ’ውን ካብ ሕሉፍ ጉድለታትና ተማሂርና ነዚ ናይ ህልውን መጻእን ዕድላት ብኸመይ ክንጥቀመሉ ከምዝግብኣና ብሰፊሑ ኣብሪሁ።

ብ10 ልውካቲ  2024 ከኣ፡ ላዕለዋይ መሰጋገሪ ኣካል ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ከም’ዚ ኣብ ላዕሊ ተዘርዚሩ ዘሎ መግለጽታት ንኹሎም እቶም ኣብ ሰሜን ኣመሪካ፡ ኣውሮጳ፡ ማእከላይ ምብራቕን ካልእ ቦታታትን ዝርከቡ ኣባላት ብሓባር ኣብ ዝተዳለወ ኣኼባ ሰፊሕ መብርሂ ምሃቡ ዝዝከር ኢዩ።

.

ዓባይ ብሪጣንያ ካብ ነዊሕ ግዜ ሒዛቶ ዝጸንሐት፡ ካብ ዝተፈላለያ ሃገራት ኤውሮጳ ብዘይሕጊ ብጃልቡ ናብኣ ዝኣተዉ ስደተኛታት ናብ ሩዋንዳ ናይ ምስጋር መደባ ከተግብሮ ከም ዝጀመረት ቢቢሲ ሓቢራ።

እቶም እዚ ናይ ምስግጋር መደብ ዝምከቶም ስደተኛታት ናብታ ሃገር ካብ 1 ጥሪ 2022 ንደሓር፡  ካብ ፈረንሳን ካለኦት ሃገራት ኤውሮጳን ብዘይሓዊ ኣገባብ ብጀላቡ ዝኣተዉ እዮም። በቲ ዜና መሰረት እቶም ናብ ሩዋንዳ ዝሰግሩ ስደተኛታት ኣብኡ ኮይኖም ናብ ሳልሳይ ሃገር ዑቑባ ናይ ምርካብ መስርሖም ክቕጽልዎ መሰል ክህልዎም እዩ። ኣብ ርእሲዚ ምርጨኦም እንተኮይኑ፡ ኣብ ሃገር ሩዋንዳ ብቐጻሊ ናይ ምንባር ዕድል እውን ክወሃቦም እዩ።

ኣብቲ ቀዳማይ ድሕሪ  10 ወይ  12 ሳምንቲ ኣብ ወርሒ ሓምለ 2024 ዝጅመር ጉዕዞ፡ ክሳብ መወዳእታ 2024 ኣብ ዘሎ ግዜ 5700 ስደተኛታት ናብ ሩዋንዳ ክሰግሩ መደብ ወጺኡ ከም ዘሎ ተሓቢሩ። ካብቶም ክሳብ ሕጂ ኣብ ዓባይ ብሪጣታንያ ዘለዉ እሞ ጉዕዞ ናብ ሩዋንዳ ዝምልከቶም፡ ኣብ 2024 ዝኣተዉ ጥራይ 7500  ከም ዝበጽሑ እቲ ዜና ሓቢሩ። ሰበስልጣን ዓብይ ብሪታንያ ነዚ ስጉምቲ ዝወስዱ ነቲ ስደተኛታት ብዘይውሑሳት ጀላቡ ክኣትዉ እንከለዉ ዘጋጥሞም ሓደጋ ንምቁራጽ ምዃኑ ይገልጹ።

እዚ መደብ ኣብ ዓባይ ብሪጣታንያ ብዙሕ ከሰሓሕብን ብደረጃ ቤት ፍርዲ ክእገድን ክፍቀድን እኳ እንተጸነሐ፡ ኣብ መወዳእታ ግና ነቲ ናይ ቅድም ብይናት ብምስዓር ጣቕላሊ ላዕለዋይ ቤት ፍርዲ ናይታ ሃገር እዩ ኣጽዲቕዎ።

ኣካላት ጸጥታ ዓብይ ብሪጣንያ ከም ኣካል ምድላው ናይቲ ምስግጋር ናብ ሩዋንዳ ድሮ ኣብ ልዕሊ ሕጋውያን ኣይኮኑን ዝበልዎም ዝደተኛታት ማእሰርቲ  ጀሚሮም ከም ዘለዉ ድማ ተፈሊጡ። ብዛዕባ ናይ ሩዋንዳ ቅሩብነት ብዙሕ ዘዛርብኳ እንተኾነ ብመትከል ከም ዝተቐበለቶ  ክሕበር ዝጸንሐ እዩ።

ሩዋንዳ ቅድሚ ሕጂ ኤርትራውያን ዝርከብዎም ስደተኛታት ብተደጋጋሚ ካብ ሊቢያ ክትቅበል ከም ዝጸንሐት ዝዝከር እዩ።

“ሺሕ ፈልጺ መእሰሪኡ ልሕጺ”  ዝብል  ኣበሃህላ፡ ኣብ ሕብረተሰብና ልሙድ እዩ። እዚ ኣበሃህላ ናይ ሕብረት ታራን ኣድላይነትን የዕዝዝ። ክጥመር ዝግበኦ ናይ ዘይምጥማሩ ሓደጋ እውን የገንዝብ። ኩነታት ምጥማርን ዘይምጥማርን ኣብ ዕለታዊ ማሕበረ ቁጠባዊ ህይወት ሕብረተሰብ ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብ ከምዚ ነካይዶ ዘለና ፖለቲካዊ ሓርነታዊ ቃልሲ’ውን ኣድላይነቱ ህያው እዩ።

ኣብ ቃልሲ ዝተዋህለለ ሓይሊ ሰብ፡ ነገራዊ ዓቕምን ተመኩሮን፡ ከምቲ ፈልጺ ብልሕጺ ዝጥመር፡ ብሕግን ስርዓትን እንተዘይ ተማእኪሉ ኣየድምዕን’ዩ። ኣድላይነት ናይቲ እናበሃግናዮን እናደለናዮን ክሳብ ሎሚ በቲ ንደልዮ ደረጃ ከነረጋግጾ ዘይበቓዕና ሓድነትን ምውህሃድን ’ውን ብመንጽር እዚ እዩ ዝረአ። ኣብ መስርሕ ምሉእ ሓድነት ኮነ ኣብ ትሕቲ ሰፊሕ ጽላል ተቐራሪብካ ምቅላስ፡ ካብ ዝረኣዩ ጸገማት ሓደ ኣብቲ “ዝተበተነ ዓቕምታትና ብኸመይ ይጠመር?” ፡ ዝብል ሕቶ ኣብ ምምላስ ዝፍጠር ፍልልይ ምዃኑ ኣብ ተመኩሮና ክንርእዮ ዝጸናሕና እዩ።

ዝተፈላለዩ ወገናት ኣብ ጉዳይ ሃገርን ህዝብን ኮነ ኣብ ካልእ ንኡስ ዛዕባታት ነናቶም ዝተፈላለየ ከዕውትዎ ዝደልዩ ባህግታት ክህልዎም ባርያዊ እዩ። ምስዚ ግና ተመሳሳሊ ባህጊ ከም ዝህልዎም እውን እሙን እዩ። ኣብ ከምዚ ኩነታት ኣብቲ ዘሰማምዓካ ብሓባር ምስላፍ መተካእታ የብሉን። ነቲ ኣብ ባህጊ ኮነ ኣብ ኣረዳድኣ ዝረአ ሓላፍ ዘላፍ፡ ብሓባር ተሰሊፍካ ወይ ተቐራሪካ ምዕዋት፡  ከምቲ  ብልሕጺ ዝተጠምረ  ፈልጺ ኣብቲ ክበጽሖ ዝግበኦ ኣብ ምብጻሑ ዘየጸግም፡  ነቲ ቃልሲ ጠሚሩ ዝቓንዮን ብኣድማዒ ኣገባብ  ንቕድሚት ዘሰጉሞን ቀጥዒ ክህሉ ከኣ መተካእታ የብሉን።

እዚ መጥመሪ ቀጥዒ ከከም ደረጃኡ ካብቲ ዝተሓተ ውድብ ይኹን ሰልፊ ወይ ድማ ማሕበር ክሳብ ብደረጃ ሃገር በበይኑ መልከዓት ይሕዝ። ናይ ኩሉ ማእከላይ ዕላማ ግና ናይ ሓባር ድሌትን ባህግን እናሃለዎ በበይኑ ዝወፍር ዓቕሚታት ሓቢሩ ከም ዝዓምምን ከምዘድምዕን ምኽኣሉ እዩ። እዚ ውሽጣዊ ሕጊ፡ ቅዋም ወይ ሃገራዊ ሕገመንግስቲ ይኸውን። ናይዚ ጠማሪ ብኩራት ኣብ ኩሉ ደረጃታት ሳዕቤኑ ክሳብ ክንደይ ኣሉታዊ ምዃኑ ንምርዳእ፡ ኣብ ኤርትራ ብሰንኪ ብኩራት ቅዋም ሳዕሪሩ ዘሎ ክቱር ምልኪ መስካሪ እዩ።

ዲክታተር ኢሳያስ ኣፈወርቂ ብዛዕባ ኣድላይነት ሃገራዊ ቅዋም ክሕተት እንከሎ፡ እንዳ ሓጨጨ፡ ነቲ ቅዋም ዘጽደቐ ድምጺ ህዝቢ ካብ ዘለዎ ንዕቀትን ትምክሕትን ነቒሉ፡ ኣብ ዝተፈላለዩ መድረኻት ከይሓፈረ፡ ብላግጺ“ከይተኣወጀ እንከሎ ዝሞተ ሰነድ እዩ” ዝብሎ፡ ትርጉሙ ኣካይድኡ ብሕጊ ክግደብ ዘይደሊ ሃላሊ ምዃኑ ዘርኢ እዩ። እዚ ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ዘለዎ ጸቢብን ዘይሓላፍነታውን ኣጠማምታ ዘርኢ’ውን እዩ። “እሞ ወዮ ሕገመንግስቲ ካብ ሞተን ነቲ ሓድሽ ቅዋም ንነድፍ ኣለና ክትብሎ ዝጸናሕካ’ውን ካብ ኣዋደቕካዮ፡ ሃገርን ህዝብን ብምንታይ ትመርሖም ኣለኻ?” ንዝብል ሕቶ፡ መልሱ ከየጸባበቕካ “ብኢደወነነይ” ዝብል ካብ ምዃን ሓሊፉ ካልእ  ከምዘይኮነ ብግብሪ ንዕዘቦ ዘለና እዩ። ድሌቱ ከኣ ኣብታ ፍሉይን ክቡርን ዋጋ ዝተኸፈላ ሃገር “ኢደ-ወነናዊ” ምምሕዳር ምስራጽ እዩ።

እቲ ህንጡይ ህግደፍ በዚ ከይተወሰነ ኣብ ኣደባባይ ክብሪ ሃገር ክዕድል እውን ምእማኑ ክሳብ ንጽገም ዝሰማዕናዮን ዝተዓዘብናዮን እዩ። ከምዚ ሎሚ ዝምድናኦም ኣዝዩ ሓርፊፉ፡ ኣብ ኣሽሙርን ምትሕምማይን ከይወደቑ፡ ንቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ዶ/ር ኣብይ ኣሕመድ “ድሕሪ ሕጂ ወኪለካ ኣለኹ፡ ንስኻ ኢኻ ተመርሕና፡ ኣነ ድማ ምሳኻ ኣለኹ፡ ተደሊኻ ኦሞሓጀር፡ ኣስመራ፡ ዓሰብን ባጽዕን ፈቓድ ከይሓተትካ ክትከይድ ከልካሊ የብልካን” ክብል እንከሎ ክሳብ ክንደይ ኣብዛ ብሰንኩ ሕገመንግቲ ዘየብላ  ሃገር፡ ልጓም ከም ዘየብላ መጽዓኛ   ከም ዝጋለበ  ምርድኡ ኣየጸገምን።

ኣብ ውዳበታትና እንምረሓሉ ሕግታት ኮነ ቅዋም ሃገር ኣገዳስነቶም፡ ዝተፈላለዩ ኣተሓሳስባታት ምጥማር ጥራይ ዘይኮነ፡ ትካላትን ትካላዊ ኣሰራርሓን እግሪ ኣትኪልካ፡ ቅኑዕ ቅዲ ምምሕዳር ዘትሕዝ’ውን  እዩ። ብደረጃ ሃገር ናይ መንግስቲ ምልኣት ምህላዉ ዘረጋግጹ፡ ሓጋጊ፡ ፈጻምን ፈራድን ኣካላት መሰረታዊ መንቀሊኦም ሃገራዊ ቅዋም እዩ። ብዛዕባ ዝተፈላለዩ ጉዳያት ዝወጹ ሕግታት’ውን ነዚ ቅዋም ብዘይጻረር  እዮም ዝቕረጹ። ዕላማ ምውናንን ኣብ ምትግባሩ ዝቕልስ ሕጊ ወይ ቅዋም ምህላውን ኣብቲ እተማዕድዎ ሸቶ ንምብጻሕ በይኖም እኹላት ኣይኮኑን። ህዝቢ ብቕዋም ተቐይዱ ባህጉ ዘተግብር  ብመሰረት እቲ ዘጽደቖ ሕገመንግስቲ ብዝረኸቦ መሰል ተጠቒሙ፡ ንከገልግሎ እምነት ዘንበረሉ መሪሕነት ወይ መንግስቲ ክህልዎ ናይ ግድን እዩ።

ስለዚ ሕገመንግስቲ ትካላት ጥራይ ዘይኮነ መሪሕነት እውን ዝወልድ እዩ። እቲ በዚ ኣገባብ ስልጣን ዝርከብ መንግስቲ ኣብ ቅድሚ ሕጊ ዝሕተትን ዝምልከቶን ዘይምከቶን ተደሪቱ ዝወሃቦ እምበር፡ ከምድላዩ ዓንቀጻት እናጠሓሰ፡ ዝዕንድር ኣይኮነን። ሎሚ ኣብ ኤርትራ፡ ሕቶ መሪሕነት ክለዓል እንከሎ፡ ኢስያስ ኣፈወርቂ  ምስ በልካ፡ ድሕሪኡ መን ኢልካ ከም እትቕጽል ፍሉጥ ኣይኮነን። ምናልባት ካብዚ ምድንጋር ዝነቐለ ብዝመስል ገለ ዓቕሎም ዝጸበቦም ወገናት ስም ኣብርሃም ኢሳያስ ኣፈወርቂ  ከኳማስዑ ክትሰምዕ እንከለኻ፡ ብኩራት ሕገመንግስቲ ሳዕቤኑ ክሳብ ክንደይ ሓደገኛ ምዃኑ ይረኣየካ።

ብኸምዚ ናይ ኢሳያስ ዝኣመሰል ዓመጸኛ መንገዲ ዝመጸ ዘይኮነ፡ ሕገምንግስታዊ መስርሕ ተኸቲሉ ብኣፍልጦ ህዝቢ ዝመጽእ መሪሕነት ንህላወን ዕቤትን ህዝብን ሃገርን  ወሳኒ እዩ። ነዚ ኣብ ግምት ብምእታው እዩ ድማ “ታሕተዋይ ኣካል ብውሳነ ላዕለዋይ ኣካል ይምእዘዝ ፡ ላዕለዋይ ኣካል ድማ ንድምጺ ንታሕተዎት ይሰምዕ” ዝብል ኣምር ሓደ ካብ ዲሞክራሲያዊ ኣዕኑድ ጌርካ ዝውሰድ። እዚ ከበሃል እንከሎ ናይቲ ዝምራሕን ቀንዲ ኣብ ባይታ ዘተግብርን ህዝቢ ብጽሒት እውን ኣትሒትካ ብምርኣይ ኣይኮነን። እቲ ዘዕውት እምበኣር ናይ ህዝብን መንግስትን ውሁድ ጉዕዞ እዩ። ሓላፍነትን ተሓታትነትን ናይቲ ዝመርሕ ኣካል ብዝተወሰነ ደረጃ ከም ዝዓዝዝ ግና ኣይሰሓትን።

ድሌትካ፡ ቅዋምካን መሪሕነትካን ኣሳንዮም ከም ዝስጉም ምግባር፡ ብቃልሲ ኣብ መስርሕ ዝረጋገጽን ክቡር ዋጋ ዘኽፍልን እምበር፡ ተሰሪሑ ከምዘይወሃበካ ርዱእ እዩ። ምኽንያቱ እቲ መስርሕ ንሓንሳብ እንዳዓገብካ ንሓንሳብ ድማ እንዳተጠርነፍካ እትጐዓዞ ስለ ዝኾነ። ብፍላይ ድማ ኣብዚ ኣብ ቃልሲ ዘለናሉ እዋን ኢና ንኣካይዳ  ኢስያስ ዝስዕር  ናይ ጽባሕ ምእዙዝነት ንቅዋም እንለማመዶ።