http://ascenteq.com/project/epdp

“ሰዲህኤ፡ ነቲ ንሃገርና ካብ ዓለም ነጺሉ ኣንጻር ሃገራዊ ረብሓታትና ዝሰርሕ ዘሎ ግጉይ ፖሊሲታት መላኺ ስርዓት ጨሪሱ ብምሕካኽ፡ ምስ ሃገራት ዓለም፡ ኣውራ ድማ ምስ ጐረባብቲ ህዝብታትን መንግስታትን፡ ኣብ ሓባራዊ ረብሓን ምርድዳእን ዝተሰረተ ፖሊሲ ወጻኢ ዝምድናታት ክኽተል እዩ። ….. ኣብ ዞና ቀርኒ ኣፍሪቃ፡ ሰላምን ቅሳነትን ሓባራዊ ምጣኔ ሃብታዊ ዕብየትን ብምድግጋፍ ክረጋገጽ ምቅላስ።” (ኣብ ፖለቲካዊ መደብ ዕዮ ሰዲህኤ ንወጻኢ ዝምድናታት ካብ ዝምልከት ዓንቀጽ ዝተወስደ)

ብዛዕባ’ታ ብሰንኪ ጉጅለ ህግደፍ ኣሻቓሊ ዜና ዘይፍለያ ሃገርና ኤርትራ ሎሚ ዝውረ ዘሎ’ውን ዘደቅስ ኣይኮነን። ጐረቤት ሱዳን “ምስ ኤርትራ ዘለዋ ዶብ ዓጽያ” ዝብል ወረ ብዝተፈላለዩ ኩርነዓት ይስማዕ ኣሎ። ንመሰረታዊ ትሕዝቶ፡ ተልእኮን ጠንቅን ምዕጻው ዶብ ኤርትራን ሱዳንን ብዝምልከት ብዝተፈላለዩ ወገናት ሓበሬታታት ይወሃብ ኣሎ። እቶም ወገናት ነቲ ሓበሬታት ከከም ዘለዎም ሕሳባትን ዝንባለታትን ስለ ዝቕምርዎ፡ ኣፍካ መሊእካ “ከምዚ እዩ” ኢልካ ምድምዳም የጽገም። እዚ ድማ መርኣያ ናይቲ ንኤርትራ የመሓድር ኣለኹ ዝብል ኣካል ዘይግሉጽነትን ዘይሓላፍነታውን ባህሪ ዘርኢ እዩ። በቲ ኮነ በዚ ግና እቲ ዜና ንህዝቢ ኤርትራ ከምቲ “ኣብ ርእሲ ዘላታስ ተወሰኸታ” ዝበሃል፡ ንህዝቢ ኤርትራ ተወሳኺ ቁጠባዊ ኮነ ማሕበራዊ ጸቕጥን ቅልውላውን ዘሕድር ዘይቅርዑይ ዜና እዩ።

ንርከበሉ ዘለና ግዜ ዓለማውነት (globalization) ስለ ዝኾነ ሓንቲ ሃገር በይና ተነጺላን ማዕጾኣ ዓጽያን እትነብረሉ ከም ዘይኮነ ርዱእ እዩ። ካብዚ ብምብጋስ ሃገራት በብደረጃኡ ካብ ጐረቤት ጀሚረን ኣብ ርሑቕ ክሳብ ዘለዋ ሃገራት ዝምድና ክገብራ እንከልዋ ቀንዲ ማእከለን ናይ ገዛእ ርእሰን ሃገራዊ ረብሓ ምውሓስ እዩ። ናትካ ሃገራዊ ረብሓ ከተውሕስ እንከለኻ ናይቲ መዛምድኻ ረብሓ እውን ብሚዛናውነቱ ምሕላው ከም ዘድሊ ክሰሓት ዘይግበኦ እዩ። ከምኡ እንተዘይኮይኑ እቲ ዝምድና ቀጻልነት ስለ ዘይህልዎ። ኣብዚ ሃገራዊ ረብሓ ክንብል እንከለና ብዓይኒ ብቑጠባውን ወፍርን ጥራይ ዘይኮነ፡ ቀንዲ ናይ ህዝብኻ ድሕነትን ሰላምን ኣጉሊሕካ ብምቕራብ ምዃኑ ምስትውዓል ዘድልዮ ቁምነገር እዩ። ከም ጉጅለ ህግደፍ ዝኣመሰሉ ስግንጢር ኣካላት ግና ኣብ ዝምድና ማእከሎም እቲ ካብ ጽቡቕ ድሌትን ፈቓድን ህዝቦም ዘይረኸብዎ ኣብ ስልጣን ምቕጻል ብናይ ግዳም ሓይልታት ሓገዝ ምርግጋጽ እዩ። ጉጅለ ህግደፍ ኣብ ስልጣን ዘሎ ሕገመንግስቲ ደጊፍዎ ወይ ህዝቢ ኤርትራ መሪጽዎ ከም ዘይኮነ ስለ ዝፈልጥን ንመጻኢ እውን ናይ ህዝቢ “ይኹነና” ከም ዘይረክብ ስለ ዝፈልጥ ንእስትራተጅያዊ ተደላይነት ሃገርና መዝሚዙ ብናይ ግዳም ኢደበይዛነትዩ ከረጋግጾ ዝሕልን። ኢሳይያስ ኣፈወርቂ ካብ ሱዕድያ ናብ ሕቡራት ዓረብ ኢሚረይት፡ደሓር ከኣ ናብ ግብጽን ዝጻፋዕ ዘሎ ከኣ ምእንቲ እዚ እዩ። ንህዝቢ ኤርትራ ግና “ኣብዚ ከባቢና ከምዚ ዝኣመሰለ ኩነታት ይፍጠር ኣሎ’’ ኢሉ ኣይሓበሮን። እዚ ከኣ መቐጸልታ ናይቲ ኣብ ልዕሊ ህዝብና ብቐጻሊ ከርእዮ ዝጸንሐ ንዕቀት እዩ።

ጉጅለ ህግደፍ ካብ ውግእ ኣንጻር የመን 1995 ጀሚሩ፡ ክሳብዚ ናይ ሎሚ ውዲታት ምስ በዓል ሱዕድያ፡ ኢመረይትን ግብጽን ምእታው ዝመረጸሉ ቀንዲ ምኽንያት ንውሽጣዊ ኤርትራዊ ጸገም ብናይ ግዳም ምስሕሓባት ንምኽዋል እዩ እምበር፡ እቲ ክፍጠር ዝጸንሐን ዘሎን ምስሕሓባት ኣብዚ “እንተ ንምፍልላይ እንተ ንምስምማዕ እቲ ዝመረጽ መንገዲ ዘተን ሕጋዊ ኣገባብን እዩ” ኣብ ዝበሃለሉ መዋእል እንተስ ብልዝብ እንተስ ኣብ ሕጋዊ መድረኽ ክፍታሕ ዘይክእል ግድል ስለ ዘጋጠሞ ኣይኮነን። እዚ ሰይጣናዊ ጉጅለ ህግደፍ፡ ኣብቲ ንህዝቢ ዘርብሕ እዩ ካብ ህዝቢ ዘርሕቕ እምበር፡ ኣብቲ ስልጣኑን ዝናኡን ንምብራኽ ዝኣጉዶ ሓውስ ብህይወት ደቂ’ቲ ፍትሕን ራህዋን ዝብህግ፡ ግና ዘይሰመረሉ ህዝቢ እዩ ዝቋመር። ኣብ ኩሉ’ቲ ኣብ ዕድመ ስልጣኑ ዝተቛመሮ ቁማራት ዝጠፍአ ህይወትን ዝዓነወ ንብረትን፡ ዝተደወነ ምስልን ናይ ኤርትራ እዩ። ኣብ ከምዚ ኩነታት ዓው ኢሉ ዝዛረብ ኤርትራዊ ድምጺ ስለ ዘይሰመዐ ከኣ እነሆ መመሊሱ ይሻድን።

እዚ ንርከበሉ ዘለና እዋን ነቲ ዓለም ዝፈለጦ ጸረ ህዝቢ ተግባራት ህግደፍ ንደጋግመሉ ኣይኮነን። ኣብዚ እዋንዚ ሃገርናን ህዝባን ነሕልፎ ዘለና ህይወት ብኹሉ መልክዑ ብሓደ ቃል “ኣዝዩ ሕማቕ” ኢልካ ዝግለጽ እዩ። እንተኾነ ከምቲ “ነቲ ሕማቕ ዝሓመቐ ኣለዎ” ዝተበሃለ ኩልና ኤርትራውያን ንሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ’ውን ወሲኽካ ናብ ዝሓሸ ክንመልሶ ዝግበኣና ከቢድ ሓላፍነት ኣብ ቅድሜና እንከሎ፡ ናብቲ ዝሓመቐ ከይንኸይድ ከነስተብህል ይግበኣና። ጉጀለ ህግደፍ ንሃገርና ዝዕድመላ ዘሎ ከም ናይ የመን ናይ ሓያላት መዋግኢ ዓውዲ ናይ ምዃን ሕማቕ ዕድል እዩ። ንሕናኸ? ህዝብናኸ? እንታይ ንጽበ ኣሎና። ስለዚ ከምቲ ኣቦመንበር ሰልፊ ደሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ኣቶ መንግስተኣብ ኣስመሮም ነዚ ኣብ ልዕሊ ሃገርናን ጐረባብትናን ዘድበንብን ዘሎ ጥፍኣት ኣመልኪቱ ብ8 ጥሪ 2018 ኣብ ዘውጸኦ መገልጺ “ህዝብን ተቓወምቲ ውድባትን ኤርትራ ድማ፡ ካብ ሓጺርን ጸቢብን ኣጠማምታ ወጺኦም፡ ናይ ኤርትራ መጻኢ ብኤርትራውያን ጥራሕ ዘይኰነስ፡ ብዞባውያንን ኣህጕራውያንን ሓይልታት እውን ዝጽሎ ምዃኑ ክግንዘቡን ካብ ኣብ መንጐኦም ዘሎ ዘይመሰረታውን ንኣሽቱ ፍልልያትን ንዝዓበዩ ብድሆታት ክጥምቱን ኣርሒቖም ክሓስቡን ከነዘኻኽር ንፈቱ።” ዝበሎ ህዝብናን ሃገርናን ኣብ ምድሓን እጃምና ከነበርክት መድረኽ ይጠልበና ኣሎ።

ኣህዛብ  ዞባ ቀርኒ ኣፍሪቃ፡ ንነዊሕ እዋን ግዳይ ሕማቕ ምሕደራ፡ ግዳይ ድርቅን ውግእን ኰይኖም ጸኒሖምን ኣለዉን ኢዮም። ኣብ ዓለም ተሰዲዶም ዝርከቡ ኤርትራውያን፡ ኢትዮጵያውያን፡ ሱዳናውያንን ሶማልያውያን ድማ ነዚ ሓቂ’ዚ ዘረጋግጹ ህያው ምስክርነት ኢዮም።

ህዝቢ ኤርትራ ድማ፡ ካብ ወራር ጣልያን ጀሚሩ ክሳብ ሕጂ ብውግእን ሳዕቤናቱን እናተሳቐየ ኢዩ ዝነብር ዘሎ። ኤርትራ ኣብ’ዘን ዝሓለፋ 26 ናይ ናጽነት ዓመታት ጥራሕ እኳ ምስ የመን፡ ኢትዮጵያን ጅቡትን ኣብ ውግእ ምእታዋ ኣብ መዛግብ ታሪኽ ሰፊሩ ዝርከብ ሓቂ ኢዩ። ደቡብ ሱዳን እውን ካብ ናጽነት እተጓናጸፈትሉ ዕለት ክሳብ ሕጂ ኣብ ናይ ሕድሕድ ውግእ ኢያ ተሸሚማ ትርከብ።

ሕጂ እውን ኣብ ዞባ ቀርኒ ኣፍሪቃን ማእከላይ ምብራቕን ዝዝንቢ ዘሎ ሓደጋታት ብርሰትን ዕነወትን እምበር ምልክታት ናይ ሰላምን ርግኣትን ብልጽግናን ኣይኰነን።

ኣብ የመን ዝካየድ ዘሎ ውግእ ናይ ስዑዲን ኢራንን ውግእ ብውክልና ኢዩ። ኢራን ንሓይልታት ሖትይን ክትድግፍ ከላ፡ ብስዑዲ ዓረብ ዝምራሕ ልፍንቲ ሃገራት ወሽመጥ ዓረብ ድማ ንፕረሲደንት የመን፡ ዓብዱሮቦ መንሱርን ይድግፉ ኣለዉ።

ኤርትራ ድማ፡ ነቲ ብስዑዲ ዓረብ ዝምራሕ ልፍንቲ፡ ኣብ ገማግም ደንካልያ፡ ኣንጻር ሖትይን ዝግልገለሉ ወተሃደራዊ መደበር ኣፍቂዳትሉ ኣላ። ካብኡ ሓሊፉ እውን ኤርትራ ገለ ወተሃደራዊ ኣሃዱታት ናብ የመን ልኢኻ ኣብ ውግእ ትሳተፍ ምህላዋ ዝዛረቡ ምንጪታት ኣለዉ። በዚ ድማ፡ ኣካል ናይ’ቲ ኣብ ምብራቓዊ ቀይሕ ባሕሪ ዝካየድ ዘሎ ውግእ ኰይና ኣላ። ኣምሳያ ናይ’ዚ ኣበርክቶ’ዚ ከኣ፡ ኤርትራ ብሚልዮናት ዝቝጸር ዶላራትን ነዳድን ትረክብን ዕድመ ዲክታቶርያዊ ስርዓት ከተናውሕን ክኢላ ኣላ።

ግብጺ ከኣ፡ ኣካል ናይ’ቲ ብስዑዲ ዓረብ ዝምራሕ ልፍንቲ ሃገራት ወሽመጥ ኢያ። ግብጺ ብምኽንያት ምህናጽ ግድብ ትንሳኤ ኣብ ፈለግ ኒል፡ ምስ ኢትዮጵያ ኣብ ከቢድ ወጥሪ ኣትያ ትርከብ። ሱዳን እውን፡ ካብ ኣብ ፈለግ ኒል ዘለዋ ረብሓን ካብ’ቲ ምስ ግብጺ ዘስሓሕባ ናይ ዶብ ሕቶ (ሓላይብ)፡ ተበጊሳ ኣብ ጐድኒ ኢትዮጵያ ኢያ ደው ኢላ ዘላ። ኣብ ርእስ’ዚ፡ ኣብ  ሱዳን ዝመርሕ ዘሎ ናይ እኽዋን ኣልሙስልሚን (እስላምዊ ሕውነት) ስነሓሳብ ዝኽተል መንግስቲ ሃገራዊ ድሕነት ሱዳን (ኢንቃዝ) በቲ ኣብ ልዕሊ ናይ ስነ-ሓሳብ መሓዛኡ ዝዀነ ፕረሲደንት ሙርሲ ብፕረሲደንት ዓብዱልፈታሕ ኣልሲሲ እተኻየደ ዕልዋ ሕጉስ ኣይኰነን። ግብጺ እውን፡ ቱርክን ቀጠርን ንኣባላት ኣኽዋን ሙስልሚን ናይ ግብጺ ዑቝባ ምሃበን ሕጕስቲ ኣይኰነትን። ኣንጻር ፕረሲደንት ኣርዱኻን ናይ ቱርኪ ኣብ ዝተኻየደ ናይ ዕልዋ ፈተነ እውን፡ ቱርኪ ንግብጺ ኢድ ኣለዋ ኢላ ትኽሳ ኢያ። ስለዚ፡ ወተሃደራዊ መደበር ቱርኪ ኣብ ሰዋኪን ምህላው ንግብጺ ዘቕስን ኣይክኸውንን ኢዩ።

ስለ’ዚ፡ ኣብ’ቲ ናይ ቀርኒ ኣፍሪቃ ዘሎ ኣሰላልፋ ናይ ሓይልታት፡ ኤርትራን ግብጽን ኣብ ሓደ ሸነኽ፤ ኢትዮጵያን ሱዳንን ድማ ኣብ’ቲ ካልእ ሸነኽ ኣለዋ። ፕረሲደንት ኢሳያስ ኣብ ዓራብ ዓማራት ብጽሖት ክገበር እንከሎ፡ ቀዳማይ ሚኒስተር ሃይለማርያም ደሳለኝ ኣብ ቀጠር ኢዩ በጺሑ። ላዕለዎት ወተሃደራት ግብጺ ናብ ኤርትራ ይመላለሱ ምህላዎም፡ ኣብ መደበር ሳዋ ንተቓወምቲ ውድባት ናይ ጐረባብቲ ሃገራት ዘጠቓለለ ናይ ስልጠና መደባት ንሰራዊት ኤርትራ ክህቡ ምጅማሮምን ካልእ ወተሃደራዊ ሓገዛት ምሃቦምን ምስ ተሰምዐ፡ ሱዳን ብኡ ንብኡ ኣብ ኣውራጃ ከሰላ ናይ ህጹጽ ኵነት ኣዋጅ ምእዋጃን ምስ ኤርትራ ዘዳውብ ከባቢታታ በሽሓት ዝቝጸር ተወርዋሪ ሰራዊታ ብምልኣኽ ምዕጻዋን እቲ ሓደጋታት ኣብ ኣፍደገ ገዛና በጺሑ ምህላዉ ዝሕብር ምልክት ኢዩ።

ሱዳን ዋላ እኳ ብወግዒ ኣካል ናይ’ቲ ብስዑዲ ዝምራሕ ልፍንቲ እንተዀነት፡ ብግብሪ ግን ምስ ቱርኪ ዘለዋ ዝምድናታት ከተደልድል ኢያ ትርአ ዘላ። እቲ ዝግሃድ ዘሎ ምትእኽኻባትን ምፍልላያትን ሃይማኖታውን ስነ-ሓሳባውን ትሕዝቶ ዘለዎ ውን ኢዩ። ኣብ ውሽጢ እቲ ሱኒ ዝዀነ እስላማዊ ዓለም፡ ስዑዲ ዓረብ፡ ናይ ውሃብይን ሃይማኖት ተኸታሊት ክትከውን እንከላ፣ ቱርኪ፡ ሱዳንን ቀጠርን ድማ ናይ እኽዋን ኣልሙስልሚን ተኸተልቲ ኢየን። ካብ’ዚ ብምብጋስ፡ ኣብ’ዚ ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃን ቀይሕ ባሕርን ዝኸይድ ዘሎ ቅድድም ናይ ጽልዋታትካ ምስፋሕ፡ ቱርኪ ኣብ ወደብ ሰዋኪን ናይ ሱዳንን ኣብ ሶማልያን ወተሃደራዊ መደበር ክትምስርት ትርአ ኣላ። እዚ ድማ፡ ንሃገራት ዓረብ፡ ናይ ቀደም ዑስማናዊ ንግስነት ናይ ቱርኪ ናብ ባሕሪ ዓረብ ዝዀነ ቀይሕ ባሕሪ ይመጽእ ኣሎ ዝብል ስግኣታት ይፈጥረለን ኣሎ።

ስለ’ዚ፡ ሓደጋታት ናይ ውግእ ኣብ ልዕሊ ክልቲኡ ክፋላት ማለት ምብራቓውን ምዕራባውን ወይ ኣፍሪቃውን እስያውን ገማግም ቀይሕ ባሕሪ ኢዩ ዝዝንቢ ዘሎ። ክልቲኡ’ዚ ዞባ’ዚ ሰላም እንተደኣ ስኢኑ፡ ብቀይሕ ባሕሪ ዝሓለፍ ንግዲ እውን ኣብ ሓደጋ ክኣቱ ኢዩ።

ነዚ ኣብ ዞናና ንርእዮ ዘሎና ምቛም ናይ ምሕዝነታት፡ ምስ’ቲ ሩስያ፡ ቱርክን ኢራን ብሓደ ሸነኽ፡ ኣመሪካን እስራኤልን ድማ ብኻልእ ሸነኽ፡ ኣብ ማእከላይ ምብራቕ ዘካይድኦ ዘለዋ ውድድራት እንተደኣ ኣጣሚርናዮ፡ ኣብ ሃገራት ቀርኒ ኣፍሪቃ ዝፍጠር ውሽጣዊ ቅልውላው፡ ናብ ዓቢ ዞናዊ ባርዕ ክሰጋገር ዝኽእለሉ ዕድላት ሰፊሕ ምዃኑ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ይመዝን። ፕረሲደንት ዶናልድ ትራምፕ፡ ንየሩሳሌም ከም ርእሰ-ከተማ ናይ እስራኤል ምፍላጡ፡ ካብ ኵሉ ኵርንዓት ናይ ዓለም ብሓፈሻ፡ ካብ እስላማውን ዓረባውን ዓለምን ድማ ብፍላይ ብርቱዕ ናይ ተቓውሞ ድምጺ ምስዓቡ፡ እቲ ተደጕሉ ዘሎ ሓዊ ንኽባራዕ ክርቢት ጥራሕ ዝጽበ ዘሎ ምዃኑ ኢዩ ዝሕብር።   

ካብ’ዚ ገምጋምን ሚዛንን ብምብጋስ ከኣ፡ ሃገራት ቀርኒ ኣፍሪቃ፡ ኣብ መንጐአን ዘሎ ግርጭታት ብሰላማዊ ኣገባብ ክፈትሓ፡ ኣብ ሃሃገረን ዝርከብ ናይ ግዳም ሓይልታት ወተሃደራዊ መደበራት ብቕልጡፍ ከውጽኣን ካብ’ዚ ኣብ ረብሓ ናይ ኣህዛብ ዘይተመርኰሰ ምሕዝነታት ክወጻን ንጽውዕ።

ህዝብን ተቓወምቲ ውድባትን ኤርትራ ድማ፡ ካብ ሓጺርን ጸቢብን ኣጠማምታ ወጺኦም፡ ናይ ኤርትራ መጻኢ ብኤርትራውያን ጥራሕ ዘይኰነስ፡ ብዞባውያንን ኣህጕራውያንን ሓይልታት እውን ዝጽሎ ምዃኑ ክግንዘቡን ካብ ኣብ መንጐኦም ዘሎ ዘይመሰረታውን ንኣሽቱ ፍልልያትን ንዝዓበዩ ብድሆታት ክጥምቱን ኣርሒቖም ክሓስቡን ከነዘኻኽር ንፈቱ።

ኣብ መወዳእታ ድማ፡ ኣብ የመን ዝካየድ ዘሎ ውግእ ብዙሕ ዕንወትን ህልቂትን የስዕብ ስለዘሎ ብቕልጡፍ ደው ክብልን ሰብኣዊ ረዲኤት ናብ ህዝቢ ዝበጽሓሉ መገዲታት ክፉት ክኸውንን ንጽውዕ።

ርሑስ ሓድሽ ዓመት ይግበረልና

መንግስተኣብኣስመሮም

ኣቦመንበርሰዲህኤ

8 ጥሪ 2018

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ

ብሓፈሻ ኣብ ኩሉ ካብ ሓደ ብርኪ ናይ ግዜ ናብ ካልእ ክትሰጋገር እንከለኻ፡ ብፍላይ ከኣ ሓደ ፍሉይ ኣጋጣሚ ኣፋኒኻ ናብ መጻኢ ሓድሽ ክትሰጋገር እንከለኻ፡ “ዓመት ናብ ዓመትየ ይዕቆረና” ምምርራቕ ዝተለምደ እዩ። እዚ ብፍላይ ኣብ ግዜ ዮሃንሰ-መስቀለ ብመሳጢ ዜማ ደቂ ኣንስትዮ ይስነ እዩ። እነሆ ከኣ ዓመተ 2017 ኣፋኒና 2018 ኣብ እንቕበለሉ በጺሕና እሞ “ዓመት ናብ ዓመትየ ይዕቆረና” ንብል። ካብቶም ብናይ ዝኾነ ተጽዕኖ ካብቲ ልሙድ ኣካይደኦም ዝያዳ ዘይቅልጥፉ ወይ ዘድንጉዩ ብናቶም ናይ ዑድት ሕጊ ዝግዝኡ መስረሓት ግዜ ሓደ እዩ። ግዜ ናጻ እዩ። ኣብቲ ባህርያዊ ቦታኡ ይወግሕ ይዓርብ። ይመውቕ ይቖርር። ይዘንብ ይጻሒ። ወዲ ሰብ ከኣ ግዜ ናብኡ ክመጽእ ከምዘይክእል ስለ ዝርዳእ ምስቲ ግዜ ዘምጸኦ ምዕባለታት ክመሳሰል ይግደድ። ስለዚ  2017ን 2018ን ምርኽኻብ ስለ ዝፈጸማ፡ 2018 እንዳበልና ክንቆጽር ቅሱባት ኢና። ነዚ ናይ ግዜ ሓያልነት ስለ እንርዳእ ኢና ድማ ሓደ ሓድሽ ምዕባለ ከጋጥመና እንከሎ “ግዜ ወይ ዘበን ኣምጸኦ” እንብሎ።

ግዜ ኣብ ህይወትና ፈጣሪ ተጽዕኖ ምዃኑ ስለ እንርዳእ፡ ሓደ ክፋል ግዜ ንኣብነት ዓመት ክሓልፍ እንከሎ፡ ብዛዕባቲ ዝመጽእ ሰናይ ትምኒትና ክንገልጽን መብጸዓታት ክንኣቱን እንከለና፡ ንግዜ ዘለና ክብሪ ንገልጽ ምህላውና ብሩህ እዩ። ኣይኮነንዶ ንናይ ዓመት ምቅይያር ንናይ ወርሒ መጀመሪ ባሕቲ እውን ትርጉም ንህቦ ኢና። እዚ ከኣ ካልእ ንክብሪ ግዜ ዘመላኽት እዩ። በዚ መሰረት ኣብ ከምዚ ሕጂ ዘለናዮ ናይ ክልተ ዓመታት ናይ ሓላፍነት ምርኽኻብ “እንኳዕ ኣብጸሓና ኣብጸሓኩም” ተተበሃሃልና ተዘይንኢሱና ኣይዓብየናን እዩ። ስለዚ “ርሑስ ዓድሽ ዓመት 2018 ይኹነልና”። እዚ ግብራዊ ዝኸውን ግና ብምምናይና ዘይኮነ፡ ትምኒትና ኣብ ምትግባር ብቑዓትን ትጉሃትን ኮይና እንተቐሪብና ጥራይ እዩ።

ከምቲ ኣብ ኩሉ ተረኽቦታት ኣድህቦናን ኣቓልቦናን ናብቲ ዝሓለፈ ዘይኮነስ ናብ መጻኢ ዝያዳ ከማዕዱ ይግበኦ እንብል፡ ዓመት ሓሊፉ ሓድሽ ዓመት ክትካእ እንከሎ እውን፡ ኣብ ክንዲ ነቲ ኣብ’ቲ ዝሓለፈ ዓመት ክንዓሞ ዝግበኣና ብዘይምዕማምና እነስቆርቁርን እንጠዓስን፡ ናብቲ ኣብዚ ሓድሽ ዓመት ክንዓሞ ዝግበኣና ዝያዳ ከነድህብ ይግበኣና። ናይ ዝሓለፈ ዓመት ተመኩርና ክንመሃረሉን ክንውከሶን ግና ናይ ግድነት እዩ።

ኣብ ጉዳይና ክንምለስ እንከለና ኣብዛ ነፋንዋ ዘለና ዓመት 2017 ክንዓሞ ዝግበኣና ከምቲ ትጽቢትና ከምዘይዓመምና ፍሉጥ እዩ። እቲ ምኽንያታት ከኣ ገሊኡ በዓል ቤታዊ ገሊ ከኣ ወድዓዊ እዩ። ከምኡ ስለ ዝኾነ ከኣ እዩ ውጽዓ ህዝብና ዘይተወገደ ጥራይ ዘይኮነስ ትስፉው ኣንፈት’ውን ክሕዝ ዘይከኣለ። ከምዚ ብምዃኑ እዩ ከኣ እዚ ኣጋጣሚ እንዳስሓቐ ዘሕዝን ዝኸውን። ኣብ ሓድሽ ዓመት ብምጻሕና ንሕጐስን ንስሕቕን፡ ዓሚ ክንዓሞ ኢልና ዝኣመትናዮ ክንዓምም ብዘይምብቃዕና ከኣ ንትክዝ። ምስዚ ኩሉ ግና መጻኢ ምርኽኻብ 2018ን 2019ን ከምዚ ናይ ሎሚ ጐበጨረ ዘይኮነስ ምሉእ ብምሉእ ትስፉዋት ናብ እንኾነሉ ክንቅይሮ ክንጽዕት ይግበኣና። ነቲ ኣብ ሃገርና ዝረአ ዘሎ ክንዲ ትጽቢትና’ኳ እንተዘይኮነ ጉጅለ ህግደፍ ይድፈር ከም ዘሎ ዘመልክት ቁልዒ ግሁድ ተቓውሞ ናብ ሃልሃልታ ክንቅይሮ ክንጽዕት ይግበኣና።

ኣብዛ ነፋንዋ ዘለና ዓመት ወጽዓ ህግደፍ ብትሕዝቶ ከምቲ ናይ ዝሓለፈ ነይሩ። ኣብቲ ዝርዝራቱ ከኣ ዝያዳ ገዲዱ። ቁጠባዊ ጸገማት ህዝብና ዝያዳ ዓሪጉ፡ ምጥፍፋእ ላዕለዎት ሓለፍቲ ህግደፍ ከኣ ዝያዳ ሳዕሪሩን ዶብ ሰጊሩን። ጉጅለ ህግደፍ ሓድሽ ብልኡላውነት ሃገርን ሃብታን ናይ ምጥላዕ ምዕራፍ ከፊቱ፡ ስደት መንእሰያት እንተዘይወሲኹ ኣይነከየን። ስርዓት ህግደፍ ሃይማኖታዊ ትካላት መሳርሒኡ ክገብረን ኩሉ መሰላት ክገፍፍን ዝወጠኖ ውጥን መመሊሱ ይገድድ ኣሎ። ኤርትራውያን መንእሰያት ኣብ ስደት ዘሕልፍዎ ዘለዉ ህይወት ጌና ይብእስ ኣሎ። ብኣንጻሩ ናይቶም ነዚ ኩነታት ንምቕያርን ናብ ራህዋ ንምስግጋሩን እንቃለስ ዘለና ሓይልታት ለውጢ፡ ብቑዕ ውጥን ህግደፍ ዝዓጽፍ ዓቕሚ ክንከውን ኣይከኣልናን። እቲ ዝያዳ ከተሓሳስበና ዝግበኦ ከኣ  ህግደፍ ናይ ባህሪ ጉዳይ ኮይንዎ፡ ወጽዓኡ ኣብ ህዝብና መመሊሱ ምጽንዑ ዘይኮነ፡ ካብ ነብስና ንምጅማር ንሕና ክንገብሮ ዝግበኣና ክንገብር ዘይምብቃዕና እዩ።

እምበኣር ሓደስቲ “ከምዚ ክንገብር ኢና” በሃልቲ’ኳ እንተዘይኮንና ሕጂ እውን ኣብዚ ፍሉይ ግዜኡ ሕልዩ ዝመጽእ ኣጋጣሚ ቃል ምእታው ቀጻልነት ምእማት ስለ ዝኾነ፡ ቃል ክንኣቱ ግድን እዩ። ካብቲ ጐዲሉና ዘሎ ዓበይቲ ጉዳያት ሓደ ሓድነትና ኣጽኒዕናን ፍልልያትና ኣመሓዲርናን ክንስጉም ቃል ክንኣቱ ይግበኣና። ምኽንያቱ ከምቲ “ዝነቐዐ እንቋቁሖ መጻወቲ ሃመማ ይኸውን” ዝበሃል፡ ንሕና ከኣ ሓድነትና እንተዘየረጋጊጽና መፍቶ ጉጅለ ህግደፍ ከም እንኸውን ኣይንረስዕ።

ሰዲህኤ፡ ነቲ ኣጋጢምዎ ዝነበረ ሓድነት ናብ ምድኻም ዝመጣጠር ተጻብኦ ሳላ ተወፋይነት ኩሎም ኣካላቱ መኪቱ፡ ሓድነቱ ምስ ኣውሓሰ፡ ምስ ኩሎም ፖለቲካዊ ውድባትን ሰልፍታትን ዘስርሕ ሰፊሕ ጽላል ንምምስራት ዘኽእል ናይ ዘተ እማመ ኣቕሪቡ ኣሎ። ነዚ እማመኡ ብመደብ ምሕዳስ ሰልፊ ከሰንዮ ወጢንዎ ዘሎ ዕማም ኣብዛ ንኣትዋ ዘለና ዓመት’ውን ብዘሎ ዓቕሙ ክሰርሓሉ ምዃኑ የረጋግጽ። በዚ ኣጋጣሚ ከኣ እዚ ዕማም’ዚ ናይ ሓደ ውሱን መሪሕነት ወይ ሰልፊ ዕማም ስለ ዘይኮነ፡ ኣባላቱ ኮኑ መሓዙት ውድባት ኣብ ምዕዋቱ ንምርብራብ ዳግማይ ቃሎም ክሕድሱ ጸዋዒቱ የቕርብ።

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ 

 “ኣብ ሓራ ደሞክራስያዊት ኤርትራ፡ ምንጪ ስልጣን ዝቐውም መንግስቲ፡ ህዝቢ ምዃኑ ይኣምን። ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ተሓታቲ ዝዀነ፡ ኣብዝሓ ሰልፍታትን ሰላማዊ ውድድርን ዘፍቅድ፣ ንመሰረታዊ ሰብኣውን ዲሞክራስያውን መሰላት ዜጋታት ዘኽብርን ዝጣበቕን፤ ስርዓተ-መንግስቲ ብምርጫ ህዝቢ ክውሰን ከም ዘለዎ ይኣምን።” (ካብ ፖለቲካዊ መደብ ዕዮ ሰዲህኤ ዝተወስደ)

ኣብ ከምዚ እነካይዶ ዘለና ናይ መሰረታዊ ለውጢ ቃልሲ፡ እቲ ቀንዲ ዋና ቃልሲ ህዝቢ ምዃኑ እንገልጸሉ ምኽንያታት ብዙሕ ኮይኑ፡ እቲ ዝያዳ ዝውጻዕን በቲ ለውጢ ዝጥቀምን ንሱ ኣብ ልዕሊ ምዃኑ ናይቲ መዐወቲ ናውቲ ወናኒ’ውን ንሱ እቲ ውጹዕ ህዝቢ ስለ ዝኾነ እዩ ኢልካ ምጥቕላል ይከኣል። ካብዚ ብምንቃል ኢና ከኣ ኩልና ውድባት፡ ሰልፍታት፡ ማሕበራትን ብኻልእ መልክዕ ዝተሰለፍና ኤርትራዊ ናይ ቃልሲ ባእታታትን ወርትግ ውክልናናን ተሓላቕነትናን ናይ ህዝቢ ምዃኑ እነነጽርን እነቃልሕን።

ኣብ ከምዚ ኩነታት ብዛዕባ ሓደ ጉዳይ ግና ድማ ብዝተፈላለዩ መልከዓት ዝካየድ ንቕሎን ዝቃላሕ ጭረሖን ኩሉ ቅኑዕ ዘይክኸውን ይኽእል። ኣብ ከምዚ ኩነታት ናይ ህዝቢ ዝመስል ግና ድማ ናይ ህዝቢ ዘይኮነ ወፍርታት ከጋጥም ስለ ዝኽእል ህዝቢ ነቲ ምስ መሰረታዊ ድሌቱ ዘሳንን ዘየሳንን ኣተኲሩ ናይ ምልላይ ንካልእ ኣሕሊፉ ዘይህቦ ሓላፍነቱ እዩ። ኣተኲርካ ምርኣይ ጥራይ ዘይኮነ ነየናይ “ቅኑዕ” ነየናይከ “ግጉይ” ትብል ናይ ምውሳን ሓላፍነትን እውን ኣለዎ። ህዝቢ ኤርትራ ዝደልዮን ብቓልሱ ከረጋግጾ ዝጽዕተሉን እንታይ እዩ ዝብል፡ ናብ ሰፊሕ ዝርዝር ከም ዝወስደና ፍሉጥ እዩ። ብውሕዱ ግና ሓድነቱን ሓድነት ሃገሩን ዘውሕሰሉ፡ ኣብ ጉዳዩ ኣብ ዝበረኸ ናይ ምውሳን ደረጃ ዝቕመጠሉ፡ ኩሉ መሰላቱ ዝረጋገጸሉን ካብ ድኽነትን ድሕረትን ዝወጸሉን ኩነታት ምርግጋጽ ከም ዝድግፍ ኣፍካ መሊእካ ምዝራብ ይከኣል።

ህዝቢ ኤርትራ ብሰንኪ መቑሓዊ ኣመሓዳድራ ጉጅለ ህግደፍ ብዛዕባዞም ዝተጠቕሱ ጉዳያት ኣፍ ኣውጺኡ ክዛራብ ኣብ ዘይክእለሉ ዓባሲ ኩነታት ከምዘሎ ፍሉጥ እዩ። እንተኾነ ካብ መቑሕ እቲ ጉጀል ዝወጸሉ ኩነታት ርሑቕ ከምዘይከውን ዘመላኽቱ ምዕባለታት ከኣ ኣለዉ። ናይዚ ቀረባ ግዜ ተረኽቦ ኣኽርያ ምስቲ ቅድሚኡ ዝነበረ ትንዕምነዓት ደሚርካ ብኣብነት ዝጥቀስ እዩ። ካብዚ ሓሊፉ ብዛዕባ’ቲ “ምእንታኻ’የ” ዝብሎ ካብኡ ርሒቑ ዝካየድ ዘሎ ናይ ለውጢ ውዳበታት እውን ወረን ሓበሬታን የብሉን ማለት ስለ ዘይኮነ፡ ብዛዕብኡ ከሎ ጋና ንጹር ሓሳብ ክህልዎ ይግባእ። ምኽንያቱ ጽባሕ ካብዚ ንጹር ሓሳብ ዝነቅል ተግባር እዩ ዝድህሰስ ውጽኢት ዝርከብ። ህዝቢ ኤርትራ ናብዚ ክበቅዕ ክዕቅቦም ካብ ዝግበኦ ጸጋታት ቀንዲ እቲ ብዝተፈላለዩ፡ ኣስማት ዝቐያይሩ ወገናት፡ ብውሽጥን ብወጻእን ዝህደድ ዘሎ ሓድነቱ እዩ። ሓድነቱ ንዝህድዱ ኣተሓሳስባታት፡ ሎሚ ብሓሳብ ጽባሕ ድማ ብተግባር “ኣይደልዮምን” ክብሎም ናይ ግድን እዩ። ምኽንያቱ ውጽዓ ኣብ ሓድነቱ ዘየደልደለ ህዝቢ እዩ ዝሰፍር። ምድልዳል ሓድነትን ምዕዋት ኣንጻር ወጽዓን  ፈላሊኻ ከምዘይረኣዩ ኣብ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ዝተረጋገጸ ተመኩሮ’ውን ስለ ዝኾነ።

እቶም በጃ ህዝቢ ኢና እንብል፡ ግና ድማ ብኣካል ካብቲ ህዝቢ ርሒቕና ንነብር ዘለና ናይ ለውጢ ሓይልታት እውን ህዝብና ቀንዲ ዋሕስ ቃልስና ምዃኑ ኣብ ምርግጋጽ ክንሕግዞ’በር ክንትከኦ ኣይኮነን ዓላማና። ነዚ ክንበቅዕ ከኣ እንምረሓሉ ናይ ቃልሲ ጭረሖ ንህልዊ ኩነታት ህዝብናን ሃገርናን ብግቡእ ዘንጸባርቕ እምበር ንናይ ውሱን ውዳበ ስምዒት ሒዙ ዝዕንድር ክኸውን የብሉን። እዚ ክበሃል እንከሎ ግና እቲ ሓቀኛ ህዝቢ ዝውከል ርኢቶን ኣተሓሳስባን ጽባሕ ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ኤርትራ እምበር፡ ሎሚ ምሉእ ብምሉእ ክጻፈፍ ዝኽእል ከምዘይኮነ ብምዝንጋዕ ኣይኮነን። ከምዚ ስለ ዝኾነ ኢና ከኣ ጽባሕ ብናይ ህዝቢ ቅዋማዊ ውሳነ ናይ መወዳእታ መልክዑ ብዝሕዝ ፍልልይ ሎሚ ኣይንረሓሓቕ እንብል።

ፍልልይ ምስ ህዝቢ ኮነ ኣብ ሕድሕድ ውድባትን ሰልፍታትን ናብ ጽልኢ፡ ባእስን ተረሓሒቕካ ምንባር ዝመርሕ ክኸውን ከምዘይግበኦ ብሓሳብ ደረጃ ኩልና ንሰማመዓሉ ኢና። ብተግባር ግና ኣይከምቲ ብሓሳብ እንረዳድኦን። ገለ ወገናት ናይ ሓሳብ ፍልልይ ካብ ሰባት ስለ ዘይፍለ ዳርጋ ተፈጥሮኣዊ ገይሮም ይወስድዎ እዮም። እዚ ፍልልያት ኣብ ሕድሕዱ ተፈሓፊሑ ዝወልዶ ናይ ሓባር ሓሳብ ከኣ እቲ ምሩጽ ዘሳኒ ሓሳብ ምዃኑ ፍሉጥ እዩ። ብመንጽር እዚ ኣብዚ እዋንዚ ብዛዕባ ኣተሓሕዛ ጉዳይ ሃይማኖት፡ ዝርጋሐ ምሕደራ፡ ግደ ቋንቋታትን ባህልታትን ,,, ወዘተ ዓብዪ ናይ ሓባር ጸረ ህዝቢ ጸላኢ ኣቐሚጥና ምስሕሓብ መግለጺ ዘይምክእኣልና ተዘይኮይኑ ካልእ ትርጉም የብሉን። ምክእኣል ከኣ  ሓቢርካ ናይ ምንባር ወርቃዊ  ሜላ እዩ። እዚ ክከኣኣል ዝግበኦ ሓሳባት ተፈራሪሑ ድዩ ተነዓዒቑ ከካብቲ ዘለዎ ሳናዱቕ ወጺኡ ኣብ ናይ ሓባር መድረኽ ተራኺቡ ተፈሓፊሑ ማእከላይ ሃናጺ ሓሳብ እንተዘይወሊዱ ከኣ ትርጉም ኣይህልዎን እዩ።

ስለዚ “ዋና ናይቲ ቃልሲ፡ ወትሩ ህዝቢ እዩ፡ ለውጢ ከኣ ብህዝቢ ንህዝቢ እዩ” ክንብል እንከለና፡ መሲልካ ንምቕራብን ንመሕብእን ዘይኮነ እንግዘኣሉ መትከል ክኸውን ይግበኦ። ህዝቢ ኤርትራ’ውን ካብ ናይ ክሳብ ሕጂ ተመኩሮኡ ተማሂሩ፡ በታ ዘላቶ ውስንቲ ዕድል እውን እንተኾነ፡ ክሳብ ጽባሕ ሓሳቡ ብሰላማዊ ሰልፍን መሰል ናይ ኣደባባይ መድረኽን ዝገልጸሎ ዕድል ዝፈጥር መን እንታይ ይብል ኣሎ ምክትታሉ ክገብር ይግበኦ።

ርሑስ ክልቲኡ ናይ ልደት ኣጋጣምታትን ሓድሽ ዓመት 2018ን