ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ
ብሓላፊ ቤት ጽሕፈት ወጻኢ ዝምድናታት ዝምራሕ፡ ልኡኽ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ኣብቲ ኣብ ዝሓለፈ ሰሙን 17-18 ጥቅምቲ 2016 ኣብ ብሩሰልስ ዝተኻየደ ዓመታዊ ዋዕላ ምሕዝነት ገስገስቲ ተሳቲፉ። ኣብዚ ብዙሓት ወከልቲ ሰልፍታት ካብ በበይኑ ኩርነዓት ዓለም ዝተሳተፍዎ ዋዕላ ክሳተፍ እንከሎ ሰዲህኤ ዘቕረቦ መልእኽቲ ኣብ ሰልፋዊ ዛዕባታት ጥራይ ዝተሓጽረ ዘይኮነ ኣብ ህልዊ ኩነታት ኤርትራ ቀዳምነት ዝወሃቦም ጉዳያት ዘተኮረ ምንባሩ ኣብቲ ነዚ ብዝምልከት ዝተዘርገሓ ዜናዊ ጸብጻባት ተገሊጹ ኣሎ። ኩሉ ከም ዘይስሕቶ ሎሚ ኣብ ዓለምና ንኤርትራ ብዝምልከት ኣዛራራቢ ኮይኑ ካብ ዘሎ ብዙሕ ጉዳያት ግህሰት ኩሉ መሰላትን ብሰንኪዚ ግህሰት ዝሰዓበ ዘይዛረየ ስደትን ምዃኑ ንኹላትና ብሩህ እዩ። ልኡኽ ሰደህኤ እውን ነዚ ኣብ ግምት ብምእታው’ዩ ብስምቲ ድምጺ ከለዎ ልሳኑ ዝተዓጽወ ህዝቢ ኤርትራ ኣብዚ ዓመታዊ ዋዕላ መልእኽቱ ዘመሓላለፈ።
ሰዲህኤ ኣብዚ ዋዕላ ብስም ህዝቢ ኤርትራ ዘመሓላለፎ መልእኽቲ ንበይኑ ነጺልካ ዝረአ ዘይኮነ፡ መቐጸልታ ናይቲ ብቤት ጽሕፈት ወጻኢ ዝምድናኡ ኣቢሉ ብዛዕባ ዝተፈላለዩ ጉዳያት ናብ ዝተፈላለዩ ዝምልከቶም ኣካላት ከቕርቦ ዝጸንሐ መዘክራት፡ ጻዕርታት መርማሪ ኣካል ሰብኣዊ መሰላት ኤርትራ ኣብ ፍረ ንክበጽሕ ክገብሮ ዝጸንሐን ዘሎን ጻዕሪ፡ ምስ ውልቀ መንግስታትን ሰልፍታትን ዝገብሮ ቀጻሊ ርክባት፡ ጸዋዒት ህዝቢ ኤርትራ ኣብ ዘስምዑ ኣህጉራዊ ሰላማዊ ሰልፍታት ክገብሮ ዝጸንሐ ተሳትፎ ብሓፈሻ፡ ብፍላይ ድማ ናብ መበል 71 ጠቕላላ መገባእያ ሕቡራት ሃገራትን ኣብዚ ቀረባ ግዜ ንናይ ውድብ ሕቡራት ሃገራት ዋና ጸሓፍነት ናብ ዝተመዘዙ ናይ ቅድም ላዕለዋይ ኮሚሽነር ጉዳይ ስደተኛታትን ዝጸሓፎ ንዝሓለፈ ተመኩሮ እዚ ዓለም ለኻዊ ትካል ኣብ ጉዳይ ሃገርና ዘዘኻኽርን ንመጻኢ ዝእምትን መልእኽትታት ብፍላይ ዘራጉድ እዩ።
እዚ ሰልፊ ነዚ ጻዕርታት ዘካይድ ደድሕሪ ሓደስቲ ተረኽቦታት ብምስዓብ ዘይኮነ፡ ካብቲ ኣብ 2ይ ጉባአኡ ንኣገዳስነት ኣህጉራዊ መዳይ መዚኑ “ሰዲህኤ ኣብ ኣህጕራዊ መዳይ ክብራ ዝሓለወት ሃገር ንምህናጽ፡ ኣህጕራዊ ውዕላትን ውሳኔታትን ዘኽብር፡ ንልዑላውነት ሃገራት ዘየድፍርን ናይ ሕድሕድ ኢድ ምትእትታው ዘይቕበልን ዞባውን ኣህጕራውን ዕዮታት ከካይድ እዩ።” ብዝብል ዝወሰኖ መሰረታዊ ኣረኣእያኡ ዝነቅል እዩ። ንቤት ጽሕፈት ኣህጉራዊ ዝምድናታት ሰዲህኤ ከም ዕማም ካብ ዝተዋህበ ሓላፍነታት እቲ “ምስኣህጉራውንዞባውንውድባትብምርኻብኮነመዘክራትብምጽሓፍብምቕራብንመሰላትኤርትራውያንስደተኛታትይከላኸልን፤ ንኣድማሳዊመሰላትኤርትራውያንይጣበቕን” ዝብል ዓንቀጽ ከኣ ካልእ መወከሲኡ እዩ። ኣብዚ ከይተጠቕሰ ዘይሕለፍ ብፍላይ ኣብዚ ዓለምና ብሳላ ምዕባለ መራኸቢ ናብ ሓንቲ ገዛ ዝተቐየረትሉን ሕድሕድ ምጽልላው ዝሓየለሉን መዋእል፡ ግደ ዝምድናታት ኣዝዩ ዓብይ’ኳ እንተኾነ፡ ዘተኣማምን ውሽጣዊ ዓቕሚ ምጥራይ ከኣ ዝያዳ ኣገዳሲ እዩ። እዚ ክበሃል እንከሎ ግና ውሽጣዊ ዓቕምን ድልዱል ዝምድና ምስ ካለኦት ምጥራይን ተጸላለውትን ሓደ ካብቲ ሓደ ፈሊኻ ዘይረኣዩን ምዃኖም ብዘይምዝንጋዕ እዩ።
ሰዲህኤ፡ ምስቲ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ሱር ዝሰደደ ጸገምን ዝተሓላለኸ ዝምድናን፡ ብናቱ ፍሉይ ጻዕሪ ጥራይ’ዩ ዝፍታሕ ዝብል እምነት የብሉን። ኣብዚ መዳይ’ዚ ዘለዎ ናይ ሓሳብ ዘይኮነስ ናይ ዓቕሚ ውሱንነት እውን ይርዳእ እዩ። እቲ ክሳብ ሕጂ ኣብዚ መዳይዚ ነቲ ስርዓት ኣብ ምቅላዕ ተመዝጊቡ ዘሎ ዓወት ኮነ ንመጻኢ ዝምዝገብ ዓወት እኩብ ድምር ጻዕርን ኣበርክቶን ኩሎም ኤርትራውያን ምዃኑ ከኣ ይኣምን። እቲ ጻዕሪ ምእንቲ ኣብቲ ዝድለ ዓወት ክበጽሕ ከኣ ሰዲህኤ ካብኡ ዝድለ መሪሕ ኣበርክቶ ብምግባር ኣብነት ክትከውን ምኽኣል ግቡኡን ሓላፍነቱን ምዃኑ ኣሚኑ’ዩ ዝሰርሕ። ነዚ ንምዕዋት ውሱናት ኣባላት ጥራይ ዘይኮኑ፡ ኩሉ ኣካላቱን መላእ ደምበ ተቓውሞ’ውን ከይተረፈ ሓቢሩ ክንቀሳቐስሉ ናይ ወርትግ እምነቱ እዩ። ከም ኣብቲ ካልእ መዳያት ኤርትራውያን ናይ ለውጢ ሓይልታት፡ በቲ ሓደ ወገን ብዘለና ዓቕሚ ብሓባር ክንሰርሕ፡ እንተዘየለ ከኣ ነቶም ኤርትራዊ ዛዕባ ማእከል ገይሮም ዓቕሞም ዘወፍዩ ውገናትና ከነተባብዕ ዘይምብቃዓና ኣብ ምስሊ ቃልስና ሕማቕ ነጥቢ እዩ። ካብዚ ስግንጢር’ዚ ክንወጽእ ከኣ ቃልሲ ኣብ ወውሽጥና ይጽበየና ኣሎ።
ዲፕሎማሲያዊ ስረሓት ረቂቕን ምስ ናይ ካለኦት ረብሓ እንዳተፈሓፋሕካ ዝካየድን ብምዃኑ ውጽኢቱ ኣብ ሓጺር ግዜ ጐሊሑ ዝረአ ኣይኮነን። ከምዚ ስለ ዝኾነ ገለ ወገናት፡ ቅልጡፍ ውጽኢት ካብ ናይ ምርካብ ጽቡቕ ድሌት ነቒሎም፡ ነቲ ጻዕርታት ”እንታይ ቁምነገር እሞ ተረኾብዎ’ዩ” ክብልዎ ይስማዕ እዩ። እዚ መዳይ ቃልሲዚ ዘዝበሃግካዮ ከም ድላይካ ትሓፍሰሉ ኣይኮነን። ምኽንያቱ እቲ ሜዳ ናይ ሓባር ስለ ዝኾነ እቲ ውጽኢት እውን ኣብ ሂብካ ምቕባል እሞ ካብ መሰረታዊ መትከልካ ከይለቕቕካ ዝተሰረተ ናይ ሓባር እዩ። ንሕና ብዛዕባ ኤርትራን ህዝባን ክንሓስብ እንከለና፡ እቲ ንዛመዶ ከኣ ብዛዕባ ረብሓ ሃገሩን ህዝቡን እዩ ዝሓስብ። ካብ 50ታት ጀሚርና ፖለቲካዊ ኣመጻጸኣና እንተዳህሲስና ከኣ እዚ ኮለል ኢሉ እዩ ዝረኣየና። ግን ከኣ እዚ መዳይዚ ይኽበድ ይፍኮስ፡ ቃልስና ዕዉት ንክኸውን ዘይዝለል ስለ ዝኾነ፡ ሰዲህኤ ጻዕሩ ከም ኣብ ኩሉ መዳያት ኣብዚ መዳይዚ’ውን ቀጻሊ እዩ።
ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ
“ኣብ ኢድካ ዘሎ ቀሊል” ዝብል ኣበሃህላ ኣብ ኤርትራዊ ልሙድ እዩ። እዚ ድማ “ናተይ እትብሎ ጸጋ ዘይምስትንዓቕ” ዝብል መልእኽቲ ዘመሓላልፍ እዩ። ናትካ ገዲፍካ ናብ ናይ ካለኦት ዓቕሚ ምምዕዳው ሓደገኛ ምዃኑ ንምስትብሃል ድማ “ካብ ሰብ ዝደሊ ከም ሳእኒ ይበሊ” ንብል ኢና። እዚ ኩሉ ተደሚሩ ዝምዕደና ኣብ ኢድካ ዘሎ ዓቕሚ ኣብ ክንዲ ተቖንጢጥካ ብውሕልነት ምጥቃም ናብ ኢድ ካለኦት ምምዕዳው ዘይቅቡል ምዃኑ እዩ። ካብዚ ሓሊፉ ዝኾነ ስጉምቲ ክትወስድ እንከለኻ ካብ ነብስኻ ምጅማር ሃናጺ ምዃኑ ዘመሓላልፎ መልእኽቲ’ውን ኣለዎ።
ኣብዚ ዘለናዮ ሃለዋት ኤርትራዊ ናይ ተቓውሞ ሓይሊ ኣብቲ ዝብህጎ ሸቶ ንምብጻሕ ዓቕሚ ከም ዝሓጽሮን ናይ ካለኦት ደገፍ ከም ዘድልዮን ዘማትእ ኣይኮነን። እዚ ናይ ዓቕሚ ውሱንነት ከጋጥመካ እንከሎ፡ ናይ ካለኦት ወገናት ደገፍ ምጽባይ ኣባና ኣብ ውሱን ዓቕሚ ዘለና ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብ ካለኦት ብዓቕሞም ዝንየቱ ወገናት እውን ዘረአ እዩ። ናይ ሓቢርካ ምዕባይን ምዕዋትን እምበር ናይ ድኽመት መለክዒ’ውን ኣይኮነን። ክትሕገዝ እንከለኻ ግና ከምቲ “ብዕራይሲ ዝበልዖ ሳዕሪ እምበር ዝጽበዮ ገደል ኣይርእን’ዩ” ዝበሃል ሃንደፍ ኢልካ ዝውሰድ ዘይኮነስ፡ ናይ ነዊሕ መጻኢ ግዜ ሳዕቤኑ ምስትውዓል ኣገዳሲ እዩ። ካብ ክልተ ጫፋት ማለት፡ በቲ ሓደ ወገን ብጉልባብ “ነብስኻ ምኽኣል” ገዛኻ ዓጺኻ በይንኻ ሙማት በቲ ካልእ ወገን ድማ ዝርካቡ ንናትካ ዓቕሚ ዋላ ውሱን ይኹን ዘንጊዕካ ኢድ ካለት ምጽባይ ከነወግዶም ዝግበና ሓደጋታት እዮም።
ናብቲ ኣንቂድናዮ ዘለና ዛዕባ ንመለስ፡ ሓገዝ ንምርካብ ጥራይ ዘይኮነ ዝኾነ ስጉምቲ ክንወስድ እንከለና ቅድሚ ኩሉ ካብ ዓቕምና ክንብገስ ናይ ግድን እዩ። ብመንጽር እዚ ናይ ተቓውሞና ቀንዲ ጸገም ካብ ደለይቲ ፍትሒ ወገናት ተቐባልነትን ሓገዝን ዘይምርካብ ኣይኮነን። እቲ ቀንዲ ጸገምናስ ኣብ ኢድና ዘሎ፡ ኩለመዳያዊ ዓቕሚ ጸንቂቕና ክንጥቀመሉ ዘይምኽኣልና እዩ። ንኣብነት ፍልልያትና ኣመሓዲርና ኣብቲ ዘሰማመዓና ብሓባር ተተይ ክንብል ዘኽእል ዓቕሚ የብልናን ማለት ኣይኮነን። ስለዚ ኣብዚ ጸገምና ነዚ ውሱን ዓቕምና ብግቡእ ከነዋድዶ ዘይምኽእልና እዩ። ነዚ መሰረታዊ ግቡእና’ዚ ክንትግብር እንተንኽእል ከኣ እቲ ንጽበዮ ገዚፍ ዓቕሚ ክንረኽቦ መቐለለልና። ዝርካቡ ዓቕምና ኣብ መዓላ ከነውዕልን ከነመሓድር ኣብ ዘይከኣልናሉ፡ ናይ ካለኦት ዓቕሚ ክንረክብ ኢና ማለት ግና ዘበት እዩ። ኣብዚ እዋንዚ በብኹርናዑ ንሓይልታት ደንበ ተቓውሞና ኣብ ዝምልከት “ ኣብ ሓደ ጽላል ተትጥርነፉስ ንዓኡ መሓገዝና ሕጂ ግና ንመነኹም ክንሕግዝ። ንሓደ ውድብ ወይ ሰልፊ ሓገዝን ኣፍልጦን ተለገስናስ ንበይኑ እንታይ እዩ ኣድማዕነቱ?” ብዝብል ዝስምዑ ድምጽታት ከኣ ኣብነት እዮም።
ከተግብር ዝኽእል ዓቕምን ኩነታትን ከየጥረኻ ጸጽቡቑ ምትምናይ መወዳእትኡ ሕልሚ እዩ። ኣብ ዝኾነ መድረኽ ብዛዕባ ዝኾነ ዛዕባ ክንውስን እንከለና ብዛዕባ ግብራውነት ናይቲ ውሳነና ክንጭነቕ ይግበኣና። ውሳነ ክውሰን እንከሎ ኣብ ግምት ክኣትዉ ካብ ዝግበኦም ረቛሕታት፡ እቲ ውሳነ ዝትግበረሉ ሃዋህው፡ ናይቲ ነቲ ውሳነ ከተግብር ዝግበኦ ኣካል ቅሩብነትን ዓቕምን ብኣብነት ዝጥቀሱ እዮም። ብዛዕባ ኣተገባብራኡ ዝኾነ ዓቕምን ግንዛበን ዘይብልካ ክንስኻ፡ ውሳነ ምውሳን ግና መደምደምታኡ “ብር ተበልካስ ሕልሚ” እዩ ዝኸውን። ምናልባት ኣተገባብረኦም ብዘይምግንዛብ ዝወሰንካዮም ውሳነታት ብሃቦ ተረከቦ ሳሕቲ ዝዕወትሉ ኣጋጣሚ ይፍጠር ይኸውን። እዚ ግና ውሕስነት ስለ ዘየብሉ ዝተባባዕ ኣካይዳ ኣይኮነን። ኣብ ኢድካ ኣብ ዘየለ ዓቕሚ ተኣማሚንካ ምትላምን ምውሳንን ከኣ ከምኡ ተመራጺ ኣይኮነን። ስለዚ ክንእምምን ክንውስንን እንከለና ምስ ናይ ምትግባር ዓቕምና ከነገናዝብ ግድን እዩ። ካብ ዘይትግበር ገዚፍ ትልምን ውሳነን፡ ውሱን ግና ዝትግበር ተመራጺ እዩ። “ሳእንኻ ማዕረ እግርኻ ከም ዝበሃል። እዚ ጉዳይ ኣብዚ ኣጋጣሚ ምስ ፖለቲካዊ ህይወት ነዛምዶ ኣለና እምበር፡ ንኹሉ ህይወትና ዝጸልው እዩ።
ዓቕሚ ብደረጃ ህያብ ዝምጠወልካ ዘይኮነ ብጻዕርኻ እተጥርዮ እዩ። ብትምህርቲ ኮነ ብተመኩሮ ክፍጠር ይኽእል። ዓቕሚ ምፍጣር ቀሊል ኣይኮነን። ዝያዳ ከቢድ ብደሆ ግና ዝፈጠርካዮ ዓቕሚ ኣብ መዓላ ከተውዕሎ ምብቃዕ እዩ። ኣብ ደንበ ተቓውሞና ኩሉ ኣብ መጻኢት ኤርትራ ፍትሒ፡ ሰላም፡ ደሞክራሲ፡ ልምዓትን ምኽባር ኩሉ መሰላትን ዝብህግ ናይዚ ናይ ለውጢ ደንበ ዓቕሚ ምዃኑ ናይ ግድን እዩ። ብመንጽር እዚ ዓቕሚ ደለይቲ ለውጢ ካብ ዓቕሚ ጉጅለ ህግደፍ ከም ዝዛይድ ብሩህ እዩ። እዚ ናይ ዓቕሚ ብልጫ ብናይ ኣብ ግብሪ ኣወዓዕላ ብልጫ እንተዘይተሰንዩ ግና ፋይዳ የብሉን። ብውሱን ግና ተበላሓቲ ኣተገባብራ ዘለዎ ዓቕሚ ክብለጽ ከኣ ውሁብ እዩ። ተበላሓቲ ኣፈጻጽማ ክንብል እንከለና፡ ከምዚ ናይ ህግደፍ እንዳፈራራሕካን “ኣነ ዝበልኩኻ ጥራይ ስማዕ” እንዳበልካን ዘይኮነስ፡ ኣብ ናይቶም ኣብ ለውጢ ዝረብሓኦም ተዋሳእቲ ድሌትን ቅሩብነትን ዝተሰረተ ዘተኣማምን ዓቕሚ ክትፈጥር ብምብቃዕ ዝህነጽ ዓቕሚ እዩ።
ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ
ኩሉ ነገር ኣብ ቀጻሊ ናይ ለውጢ ምንቅስቓስ መስርሕ እዩ ዝነብር። እቲ ለውጢ ኣውንታዊ ወይ ኣሉታዊ ክኸውን ይኽእል። ወዲ ሰብ ከኣ ምስዚ ቀጻሊ መስርሕ ክነብር ናይ ግድን እዩ። ምስቲ ዘይተርፍ መስርሕ፡ ኣብ ክንዲ ምስናይ ካብኡ ምትራፍ ወይ ምቕዳም ከኣ ናቱ ሳዕቤን ኣለዎ። ፖለቲካዊ ኩነታት እውን ከም ዝኾነ ተረኽቦ በዚ ኣቐዲሙ ዝተጠቕሰ መስርሕ ዝግዛእ እዩ። ማለት ንጉዳያት ከም ድላይካ እትገብሮ ዘይኮነስ ምስ ኣካቢብዎ ዝርከብ ምዕባለታት ከተሳንዮ ናይ ግድን እዩ። ኣካቢብዎ ዝርከብ ምዕባለ ክበሃል እንከሎ ናይ ፈታዊ ኮነ ናይ ጸላኢ ጽልዋ ዘጠቓልል ሰፊሕ ኣምር እዩ።
እዚ ንሕና ከም ኤርትራዊ ናይ ተቓውሞ ሓይልታት ንርከቦ ዘለና ፖለቲካዊ መስርሕ ብቐጻሊ ብደሆታት ዝተመልአ እዩ። ምስኡ ኣሳኒኻ ምንባር ከኣ ነቲ ብደሆታት ዘመክት ኣገጣጥማ ምርካብ ናይ ድሌት ዘይኮነ ናይ ግድን እዩ። ብመሰረቱ እውን ኣብ መስርሕ ፖለቲካዊ ቃልሲ ምቕጻል ማለት በብግዜኡ ዘጋጥሙ ግድላትን ብድሆታትን ምፍታሕ ማለት እዩ። ብደሆታት ሓንሳብ ፈቲሕካዮም ንሓዋሩ ዘይምለሱ ዘይኮኑስ መልክዖምን ትሕዝተኦምን እንዳቐያየሩ ብዘይምቁራጽ ዝገሃዱ መናብርትና እዮም። ነፍሲ ወከፍ ብደሆ ከኣ ምስቲ ጠባዩን ባህሪኡን ሓድሽ ንዓኡ ዝምጥን ኣገጣጥማ ዘድልዮ እዩ። ንጉዳያት ብኸምዚ ዝተጠቕሰ ኣገባብ ክትሕዝ ምኽኣልን ዘይምኽኣልን ከኣ ብደረጃ ውድብ ኮነ ውልቂ ንዓቕምኻን ብቕዓትካን ዝፈታተን እዩ። ብህዝቢ ዝቐርቡ ናይ ለውጢ ጠለባት፡ ኣብ መወዳድርትኻ ውድባት ዝረአ ለውጥታት፡ ከምኡ’ውን ኣብቲ ኣንጻሩ ትቃለስ ጸላኢኻ ዝፍጠሩ ምዕብልናታት ብደሆታት ሓዚሎም ዝመጹ እዮም።
ኣብ ሓደ ውሱን መድረኽ ሓደ ብደሆ ንምግጣም ዝተጠቐምናሉ እሞ ኣብቲ እዋኑ ዘዕወተና ኣገባብ፡ ንሓዋሩ ኣዕዋቲ ኮይኑ ይነብር ማለት ኣይኮነን። ንኣብነት ኣብ ግዜ ናይ ዝሑል ውግእ ጉዳያት ንምውጋን ንጥቀመሉ ዝነበርና ናይ ሓቢርካ ምስራሕን ካልእ ጉዳያትን ኣተሓሕዛ ኣብዚ ናይ ሎሚ ናይ ዓለማውነት (globalization) መዋእል ከም ዘለዎ ከነስርሖ እንተ ፈቲና ክሰርሕ ኣይክእልን እዩ። ኣብቲ እዋንቲ ኩሉ ፍልልያት ብናይ ሰዓርን ተሰዓርን ኣገባብ እዩ ዝውዳእ ነይሩ። እዚ ብናትና ናይ ኤርትራውያን ተመኩሮ እነረጋግጾ እዩ። እቲ ኩሉ ግዜ ብሕርቃን እንዝክሮ ውግእ ሕድሕድ ምስክር ስለ ዝኾነ። ኣብዚ ሎሚ እዋን ግና ፍልልያት ኩልኻ ተዓዋቲ ብእትኾነሉ መንገዲ ናይ ምፍታሑ ዕድል ሰፊሕ እዩ። ስለዚ ናይቲ እዋንቲ ቀጥዒ (format) ኣተሓሕዛ ብደሆታት ሎሚ ክንጥቀመሉ እንተ ኢልና ድሕሪት ኢና ንተርፍ። ድሕሪት ምትራፍ ድማ ሓደጋ እዩ።
ቅድም ዝፈላልዩ ዝነበሩ ጉዳያት ኩነታት ምስ ተቐየረ ሎሚ ዘይፈላልዩ ክኾኑ ይኽእሉ። ሽዑ ዘሰማምዑ ዝነበሩ ከኣ ሎሚ ዘየሰማምዑ ናይ ምዃን ኣጋጣሚ ኣሎ። ኣብ ደንበ ተቓውሞና እዚ ጉዳይዚ ግቡእን ሓላፍነታውን ግንዛበ ዘይረኸበ ምዃኑ ንዕዘቦ ዘለና እዩ። ካብ ቀንዲ ጸገማትና ሓደ ንሱ ምዃኑ’ውን ዝከሓድ ኣይኮነን። ኣብ ብዙሕ ኣጋጣሚታት ዝረአ ዘሎ፡ ኣብ ክንዲ ንቕድሚት ንድሕሪት እንዳጠመትካ ዝፈላሊ ሕሉፍ ተመኩሮ ምፍሕታር ናይዚ መርኣያ እዩ። ሰልፊ ደሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ካብዚ ንድሕሪት ምጥማት ወጺእና ንቕድሚት ተዘይኣቋሚትና፡ ንሓድሽ ብደሆታት ሓድሽ ኣተሓሕዛ ከነምጽእ ከም ዘይንኽል ብምርዳእ እዩ፡ ንተጻባኢ ድሕረባይታታት ጀብሃን ሻዕብያን ሰጊሩ፡ ብሓባር ንቕድሚት ንምምዕዳውን ንምስጓምን ዘኽእል ተባዕ ምርጫ ዝወሰደ። እዚ ስጉምቲ ብመትከል ደረጃ ቅኑዕን መተካእታ ዘየብሉን ምዃኑ ይኣምን። ምኽንያቱ መምስ ድሕረባይታና ንነብረለን ካብ ሓደ ንላዕሊ ኤርትራታት ስለ ዘይብልና። ነዚ ተመኩሮ ካለኦት ፖለቲካዊ ወገናት’ውን ክስዕብዎ እምነቱ እዩ። እዚ ስጉምቲ መርኣያ ወሳኒ ኣድላይነት ንሓድሽ ብደሆ ሓድሽ ኣገጣጥማ ምርካብ ከኣ እዩ። ዕዉት ዝኸውን ግና ስለ ዝተሓንጸጸ ዘይኮነስ፡ ንድሕሪት ዘይምለስ፡ ሓድገትን ተወፋይነትን ከሰንዮ እንከሎ እዩ።
ብዛዕባ ደንበ ተቓውሞ ኤርትራ፡ ብፍላይ ከኣ ብዛዕባ ድኽመቱ ክንዛረብ እንከለና ቅድሚት ዝስራዕ ብሓባር ክሰርሕ ዘይምኽኣሉ እዩ። እዚ ድኽመት ነቲ ተቓውሞ ብኻልኦት ዝንገሮ ዘይኮነስ፡ ነፍሲ ወከፍ ኣባሉ ውድብ ክምድር ኮነ ክጽሕፍ እንከሎ ዝተቐበሎ ሓቂ እዩ። ብኻልእ ኣዘራርባ እዚ ደንበ ተቓውሞ፡ ንሓደስቲ ብደሆታት ኣብ ክንዲ ብሓድሽ ኣገባብ ዝገጥሞም በቲ ዘይሰርሕ ዝኣረገን ብቕርሕንቲ ዝተላዕጠጠን ቀጥዕታት ክሕዞም ከም ዝጸንሐ ዘመልከት እዩ። ካብዚ ሓሊፉ ካብ ድሑር ኣተሓሳስባ ወጺእና፡ ንናይ ውልቂ ኮነ እኩብ ሓሳባካ ናይ ምግላጽ መሰል ንቃለስ ኣለና እንዳበልና፡ ብመሰሎም ንዝተጠቕሙ ወገናት ኣብ ክንዲ ምትብባዕ ክንወቅስን ክንከስስን ህርድግ ንብል። እዚ ከኣ ካልእ ንሓድሽ ብደሆ ሓድሽ ኣገጣጥማ ከተቕርብ ናይ ዘይምብቃዕ ኣብነት እዩ። ሰደህኤ ሓደ እዋን ኣብ ብሩሰልስ ኣብ ጉዳይ ኤርትራ ዝመሰሎ ሓሳብ ብምግላጹ ጥራይ፡ በቶም ንሱ ሓይሎም ንሳቶም ድማ ሓይሉ ክኾኑ ዝነበሮም ወገናት፡ ዘጋጠሞ ውግዘት ከም ኣብነት ክጥቀስ ዝከኣል እዩ። እዚ ጉዳይዚ ንመጻኢ ንሓድሽ ብደሆ ሓድሽ ኣጋጣጥማ ናይ ምርካብ ባህሊ ሰዊዱ መምሃሪ ክኸውን ከኣ ተስፋ ንገብር።
ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ
ድሌት ሰባት ብዝርዝሩ ብዙሕን ዘየቋርጽን ምዃኑ ፍሉጥ እዩ። ሓደ ድሌት ክማላእ እንከሎ ካልእ ድሌት ይመጽእ ከምኡ ኢሉ እቲ መስርሕ ይቕጽል። እዚ ድሌታት ገሊኡ ኣብ ውልቃውነት ዝተደረተ ክኸውን እንከሎ ገሊኡ ድማ ናይ ሓባር ኮይኑ ብናይቶም ብዙሓት ውሁድ ጻዕሪ ዝረጋገጽ እዩ። ኣብ ብዙሕ ኣጋጣሚ ከም ዝረአ ኣብ መንጎ ናይ ሰባት ድሌትን ነቲ ድሌት ክተረጋግጽ ምብቃዕን ፍልልይ ይረአ እዩ። ድሌትካ ምስ ናይ ምትግባሩ ዓቕምኻ ከተመጣጥን ምብቃዕ ከኣ ውሕልነት ዝሓትት እዩ።
ኤርትራውያን ኣብ ታሪኾም በብግዜኡ ናይ ሓባር ድሌቶምን ባህጎምን ብናይ ሓባር ጻዕሮምን መስዋእትነቶምን ከማልኡ ጸኒሖም እዮም። ርግጽ እዩ ድሌትካ ምርግጋጽ ካብ ዓቕምኻ ንላዕሊ ክኸውን እንከሎ ናይ ካለኦት ሓገዝን ደገፍን ምሕታትን ምጻባይን ዝተለምደ እዩ። ቅድሚ ኩሉ እቲ ኣብ ኢድካ ዘሎ ዓቕሚ ምጥቃም ግና ወሳኒ እዩ። ምኽንያቱ እቲ ትጽበዮ ሓገዝ ኣብ ርእሲ እቲ ናትካ መመላእታ እምበር ንናትካ ኣበርክቶ ዝትክእ ኣይኮነን።
ህዝቢ ኤርትራ ናይ ናጽነት ድሌቱን ባህጉን ብክቡር ኣበርቶኡ ኣረጋጊጹ። ታሪኽና ከም ዝምስክሮ ናጻ ሃገርን ህዝብን ናይ ምዃን ድሌት ናይ መላእ ህዝቢ ኤርትራ’ዩ ነይሩ። ነዚ መሰረታዊ ድሌቱ ድማ መላእ ህዝቢ ኤርትራ ብዘየፈላላይ፡ በብዓቕሙን ዘድመዓሉ መዳይን ብዓድን ብበረኻን ተወፍዩ ተዓዊቱ ከኣ። ብሓባር ናብ ቃልሲ ምውፋሩ ከኣ መሰረታዊ ናይ ምዕዋቱ ምስጢር ምዃኑ ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ኤርትራ ጥራይ ኣብ ቅድሚ ሕብረተሰብ ዓለም እውን ከም ሓደ ንኡድ ተመኩሮ ዝተመዝገበ እዩ። ኣብ ግዜ ቃልሲ ምእንቲ ናጽነት ኤርትራ ኣዝዩ ውሱን’ኳ እንተኾነ፡ ናይ ወጻኢ ደለይቲ ናጽነት ደገፍ ኣይነበረን ማለት ኣይኮነን። እቲ ወሳኒ ናብ ዓወት ዘብጸሐ ግና ናይቲ ናጽነትን ሓርነትን ብሂጉ ናብ ቃልሲ ዝወፈረ ህዝቢ ኤርትራ ውፉይን ስሙርን ኣበርክቶ እዩ ነይሩ።
ድሌት ህዝቢ ሓደ ክማላእ እንከሎ ብኻልእ ዝትካእ እምበር ኣብ ሓደ ደረጃ ጠጠው ዝብል ኣይኮነን ኢልና ኣለና። ብመንጽር እዚ ድሌት ህዝቢ ኤርትራ’ውን ኣብ ምርግጋጽ ናጽነትን ልኡላውነትን ጥራይ ዝድረት ዘይኮነስ፡ ብፍትሓዊ ምምሕዳር፡ ሰላምን ልምዓትን ዝስነ ነይሩን እዩን። እነሆ ከኣ እቲ ድሕሪ ናጽነት ክረጋገጽን ዝያዳ ክደምቕን ዝነበሮ ብርሃን ብሰንኪ ህግደፍ ስለ ዝበኾረ ንምርግጋጹ ህዝባዊ ቃልሲ ቀጺሉ። ከምቲ ናጽነት ድሌት መላእ ህዝቢ ኤርትራ ነይሩ፡ ብጻዕርን ኣበርክቶን መላእ ህዝቢ ኤርትራ ተረጋጊጹን ዝበልናዮ፡ እዚ ነካይዶ ዘለና ናይ ፍትሕን ደሞክራስን ቃልሲ እውን ተመሳሳሊ ምናልባት እውን ዝያዳ ተሳትፎን ኣበርክቶን ህዝቢ ኤርትራ ዝሓትት እዩ። ውድባት ከኣ ናይ ምትሕብባርን ምምራሕን ግደ ኣለወን። ካብዚ ሓሊፉ ነብስኻ ኣግሊልካን ተጸጊዕካን ወይ ቆጢብካ እቲ ዕማም ውሱናት ኤርትራውያን ንዝሓቖፋ ውድባት ጥራይ ገዲፍካ ውጽኢት ምጽባይ ቅቡል ኣይኮነን።
ኣብዚ እዋንዚ ራህዋ፡ ቅሳነትን ሰላምን ዝደልዩ ኤርትራውያን፡ ኣብ ምርግጋጹ ግና ንገዛእ ርእሶም ኣርሒቖም ካብ ውሱናት ወገናት ዝጽበዩ ብዙሓት እዮም። ንገዛእ ርእሶም ኣካል ናይቶም ራህዋ ዝደልዩ ኤርትራውያን ገይሮም ክንሶም፡ ኣካል ናይቶም ብጻዕሮም ለውጢ ከምጽኡ ዝግበኦም ኣብ ምግባር ግና ኣይደፍሩን። እዚ ጥራይ ኣይኮነን። ዓቕሞም ሓቢኦምስ በቶም እታ ዝርካባ ዓቕሞምን ግዜኦምን ምእንቲ ፍትሕን ራህዋን ዘበርክቱ ወገናት ዝዋራዘዩ ምስማዕ እውን ዝተለምደ እዩ። “ኣብ ኤርትራ ዘሎ ናይ መከራን ጭቆናን ኩነታት ብራህዋ ክትካእ ካብ ድሌኹም ደኣ ተወዲብኩም ዘይትቃለሱ?” ዝብል ሕቶ ወትሩ ይቐርቦም እዩ።
እቲ ንዘይምስታፎም ዝህብዎ መልሲ፡ ኣብተን ውድባት ዘሎ በብዓይነቱ ድኽመታት ምምስማስ ምዃኑ ትዕዘብ። “እተን ውድባት ከምዚ ተዝኾናን ተዝገብራን መተሳተፍና” ዝብል ምኽንያታቶም’ውን ዝርዝሩ ነዊሕ እዩ። “ምቅላስ ማለትኮ ብልሙጽ መንገዲ ተጓዒዝካ ኣብ ዓወት ምብጻሕ ማለት ኣይክነን፡ እንተላይ ኣብቲ መስርሕ ቃልሲ ዘሎ ዕንቅፋታት እንዳ ጸረግካን ኣብ መንጎ ዕላማን ግደ ውልቀሰብን ዘሎ ፍልልይ ተረዲእካ እንዳ ተሓጋገዝካን እንዳተበራራኻን ዝኽፈል ዋጋ ዘጠቓልል እዩ። ስለዚ ኣብተን ውድባት ተሰሊፍኩም፡ ናይ ቃልሲ ስርዓትን ኣገባብን ተኸቲልኩም ከተዕርዩ ዘይትሳተፉ” ክትብሎም እንከለኻ፡ ንዘይምስላፎም ዘቕርብዎ ብቑዕ ምኽንያት ስለ ዘየብሎም የንዘልሕጡ። ዘይሩዘይሩ ድሌቶም ገዛ ክትሃንጽ ከይጸዓርካ ኣብ ዝሃነጹልካ ገዛ ክትነብር ከም ምድላይ መሲሉ ይረኣየካ። እቲ ኣዝዩ ዘገርም ከኣ ካብ ዘይምስታፍ ኣብ ቃልሲ ሓሊፎም፡ ዓቕሞም ንዘየወፍዩ ወገናት ከነኣእሱን ንወጻዒ ጉጅለ ህግደፍ ክንእዱን ዝመጣጠሩ ምዃኖም እዩ።
ስለዚ ኣብ ሓደ ጉዳይ ድሌት ምሕዳር መበገሲ እምበር ውጽኢት ኣይኮነን። “ኣብ ኤርትራ ዘሎ ወጽዓ ክውገድ ኣለዎ” ኢልካ ምእማን ሓደ ስጉምቲ ንቕድሚት ኮይኑ፡ ንምትግባሩ ዓቕምኻ ዝፈቕዶ ብምብርካት ተዘይተሰንዩ ግና “ኣቲ ዘሎ ኩነታት ከምዘለዎ ይቐጽል” ዝብል መልእኽቲ ካብ ምትሕልላፍ ፈሊኻ ዝረአ ኣይኮነን። ግዜ ምስሓለፈ ከኣ ዘጣዕስ እዩ። በዚ ኣጋጣሚ እቶም ራህዋ ኣብ መጻኢት ኤርትራ እንምነ ኣብቲ እዚ ንምግሃድ ዝግበር ዘሎ ቃልሲ ምስ ኩርኩሑ ኢድና ንሓውስ ንብል።
“ብህግደፍ ዘይተሰምዐ እምበር፡ ዘይተገብረ ግፍዒ የለን”:: እዚ ኣበሃህላ በቲ ሐደ ወገን ንስፍሓትን ዕምቆትን በደል ጉጅለ ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ፡ በቲካልእ ወገንድማንሓባኢባህሪናይቲጉጅለዘመልክትእዩ። ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ክፍጽሞ ዝጸነሐን ዘሎን በደላት ክሳብ ክንደይ ንምስሉ ኣብ ቅድሚ ሕብረተሰብ ዓለም ደዊንዎ ከም ዘሎ ይርደኦ እዩ። እንተኾነ ከምቲ “ኣመል ምስ መግነዝ” ዝበሃል ካብዚ ናይ በደልን ትምክሕትን ታኸይላ ወጺኡ ኣብ ናይ ፍትሒ ዓለም ክነብር ኣይከኣለን። ናይ ህልውና ጉዳይ ስለ ዝኾኖ ግና ሓቀኛ ምስሉ ሓቢኡ ክቐርብ ካብ ምፍታን ዓዲ ኣይወዓለን።
ሓደ ምምሕዳር ኣብ ቅድሚ ሕብረተሰብ ዓለም ተቐባልነት ክረክብን ዘይክረክብን ካብ ዝውስኑ ረቛሒታት እቲ ቀንድን መሰረታውን ህዝቡ ዘመሓድረሉ ኣገባብን ዝኽተሎ ስርዓትን እዩ። ድምጺ ህዝቡ ሰሚዑ ዘስተማቕርን ፍትሓዊ መስመር ዝኽተልን ምምሕዳር፡ ምስሉ ኣብ ቅድሚ ሕብረተሰብ ዓለም’ውን ሓሚቑ ኣይሓምቕን። ኣብ ልዕሊ ህዝቡ ጸሊምን ጨካንን በሰላ ዝፈጠረ ስርዓት ኣብ ቅድሚ ሕብረተሰብ ዓለም ጽቡቕ ምስሊ ክህልዎን ካብ ተነጽሎ ክድሕንን ግና ዘበት እዩ። እዚ ክበሃል እንከሎ፡ ሓደሓደ፡ ካብቲ ጉጅለ ረብሓ ዝደልዩ፡ ህዝባውነት ዘየብሉ ዝምድና ንምፍጣር ነቲ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ዝፍጸሞ ገበናት ጓስዮም ግዚያዊ ዝምድና ክገብሩ ኣይረኣዩን ማለት ኣይኮነን። ንኣብነት ኣብዚ እዋንዚ ዝኾነ መንግስቲ ምስ ጉጅለ ህግደፍ ዝምድና ዝፈጠረ እንተተዓዚብና በዚ ኣቐዲሙ ዝተቓነየ ዘይርትዓዊ ኣገባብ ንጉዳይ ህዝቢ ግዳይ ዝገብር ምዃኑ ክንስሕቶ ኣይግበኣናን።
ኣብዚ ቀረባ መዓልታት፡ ኣቶ የማነ ገብረኣብ ዝመርሖ ልኡኽ ስርዓት ህግደፍ ካብ ኤውሮጳ ክሳብ ኒውዮርክ ሰላሕ ክብል ንዕዘብ ኣለና። ምስ ገለ መንግስታት ኣብ ዝገብሮ ርክብ ካብ ዘልዕሎም ጉዳያት ሓደ፡ ጉዳይ ኤርትራውያን ስደተኛታት እዩ። እተን ሃገራት ነዚ ናይ ስደተኛታት ዛዕባ ዘልዕላኦ ምስቲ ብጻዕቂ ስደተኛታት ዝገጥመን ዘሎ ሰፊሕ ዝርዝር ዘለዎ ጾር ኮንደኾን መስተርሆ ንረኽበሉ ካብ ዝብል እዩ። ጉጅለ ህግደፍ ብወገኑ ነዚ ዛዕባዚ ዘልዕሎ “ምምሕዳረይ ጠንቂ ስደት ኣይኮነን” ዝብል መልእኽቲ ከመሓላልፍን ካብ ክውንነት ክሃድምን ስለ ዝደለየ እዩ። ንእግረ መንገዱ ገለ ዓቐን ገንዘብ ብጉልባብ ምጥያስ ምሽማት’ውን ዝጽበዮ እዩ። እዚ ዛዕባ ናይተን ሃገራት ድኹም ጐኒ ተናኺፉ ዝምዝምዘሉ ልስሉስ ቦታ ምዃኑ ከኣ ይርዳእ እዩ። እተን ሃገራት ኣብ ቀረባ ስለ ዘለዋ ውሽጠን ብምሕደራ ህግደፍ ሕሩር እንዳሃለወ፡ ክሰምዓኒ ይኽእላ እየን ካብ ዝብል፡ ብዙሕ ግና ዘይትግበር መብጸዓ ከም ዝኣትወለን ከኣ ተኸታቲልና ኣለና። ግደ ሓቂ ንምዝራብ ግና እቲ ኣብ ኤርትራ ዝመርሕ ዘሎ ጉጅለ ህግደፍ ክሳብ ክንደይ ጠላምን ኣብ ዝወዓሎ ዘይሓድርን ምዃኑ ኣይኮነንዶ ብደረጃ መንግስቲ ብውልቀሰብ’ውን ዝብጻሕ ደርሆ ጻሕቲራ እትረኽቦ ናይ ኣደባባይ ምስጢር እዩ።
ኣብዚ ቀረባ መዓልታት ናይ ብሓቂ ድዩ ናይ ሓሶት ካልእ ኮይኑ፡ እቲ ጉዳይ ምጽራይ ገበነኛታት ብዝምልከቶም ኣካላት ከም ገበነኛ ዝፍለጥን ንዲክታቶር ኢሳያስን ግፍዑን ክትክእ ውጥም ቅልቅል ዝብል ዘሎ ዝመስል፡ የማነ ገብረኣብ ኣብ ዋሽንግቶን ናይ ኤርትራውያን ኣኼባ ክገብርዩ ዝብል ምልክታ ቀሪቡ ነይሩ። ከምቲ “መርዓዊ ዘይሓዛስ ዓርኪ ይሕዛ” ዝበሃል ከኣ “ኣቐዲምኩም ሕቶታት ኣቕርቡ” ዝብሉ ኣሰለፍቲ ተዋፊሮም ነይሮም። እቲ ተቐላቒሉ ዝነበረ ሕቶታት ገሊኡ ምስ ግላዊ ረብሓ ዝተሓሓዝ ክሳብ “መሬት መስርሒ ገዛ መዓስ ኢኹም ትህቡና?” ዝብል ፈኲስ ሕቶ ዝርከቦ ነይሩ። እቲ ካልእ ሕቶታት እውን ከከም ሓታቲኡ ዝተፈላለየ ነይሩ። ብመሰረቱ ግና ኣብ ኤርትራ እቲ ጸገም ሕቶታት ናይ ምቕራብ ዘይኮነ፡ ሕቶታት ናይ ዘይምምላስ እዩ። ጉዳይ ሕቶ ተተላዒሉ ደኣ እታ ሃገር ንገዛእ ርእሳ ኣብ ትሕቲ ምልክት ሕቶን ቀራና መንገድን እንድያ ዘላ። ኣብ ኤርትራ ዘሎ ህዝብስ ኣእላፍ መላሲ ዝሰኣኑ ሕቶታት እንድዩ ዘለዎ። ብመሰረቱኽ ካብቲ ከበድቲ ገበናትን መርኣያ ሕማቕ ምምሕዳርን ህግደፍ ናይ ህዝቢ ሕቶታት ብግብሪ ዘይምምላስዶ ኣይኮነን።
ስለዚ ኣብዚ ከነስተውዕለሉ ዝግበኣና፡ ጉጅለ ህግደፍ ንምድህላል ተዘይኮይኑ ብኹሉ መምዘኒ፡ ብዓቕሚ ይኹን ብባህሪ ሕቶታት ክምልስ ኣይክእልን እዩ። ቅድም ኣብ ዝተወሰነ ግዜ ሕቶታት ኣቕሪብካ እቲ ጉጅለ ክምልሰልካ ምጽባይ ንቡር ነይሩ ክኸውን ይኽል። ሎሚ ግና ጉጅለ ህግደፍ ሕቶ ኣቕሪብካሉ መልሲ ክህበካ ምጽባይ፡ ምድህላልን ነብስኻ ምዕሻውን ጥራይ እዩ። ምናልባት ግና ዝሕተቶ ሕቶታት ምስ ሰምዐ ደሓር እንታይ ዓይነት መጠበሪ ወይ መህደሚ መልስታት ክስንዕ ዝመሃዞ ተንኮል ይኸውን።
ሓደ ዘገርም ጉዳይ ናይ ዋሽንግቶን ኣኼባ የማነ ገብረኣብ ምስራዙ ምስ ተገልጸ፡ “ስለምንታይ ከምኡ ይኸውን?” ኢሎም ዘጉባዕብዑ ኤርትራውያን ምጉቡዕበዖም እዩ። እዞም ኤርትራውያን እቲ ኣብ ኣሜሪካ መጺኡ ዘይምልሶ ሕቶታት ንምስማዕን ኣመሳሚሱ ገንዘቦም ንምዝማትን ዝወጠነ ግና ዘይሰለጦ መንግስቲ ህግደፍ፡ ኣብቲ ቀዳምነት ክህቦ ዝግባእ ኣጀንዳ፡ ኣብ ህዝቢ ኤርትራ ናይ ምዝራብን ምሕታትን ጥራይ ዘይኮነ፡ ዓው ኢልካ ናይ ምስዓልን ተኣሲርካ ኣብ መደቀሲኻ ናይ ምግልባጥን መሰል ከምዘየፍቅድከ ይፈልጡዶ። እቲ “ኣነ ርትዓዊ እየ” ዝብል ኤርትራዊ እምበኣር፡ ክሓቶ ዝግበኦ ሕቶ “ስለምንታይ ኣኼባ የማነ ገብረኣብ ኣብ ኣሚርሪካ ተኽልኪሉ?” ዘይኮነ “ስለምንታይ ህዝብና ኣብ ገዛእ ብቓልሱ ዘውሓሳ ሃገር ናጻ ሓሳብካ ናይ ምግላጽ መሰሉ ዘይተኽብረሉ?” ዝብል ተዝኸውን ክንደይኮን መምሓረሉ።
ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ
ዓቕሚ ወይ ብቕዓት ሰፊሕ ዝርዝራዊ ትርጉም ስለ ዘለዎ፡ “ከምዚ እዩ” ኢልካ ምሕጻሩ ቀሊል ኣይኮነን። ንዝተበገስካሉ ወይ ብካለኦት ዝተዋህበካ ዕማም ክትፍጽም ብቑዕ ምዃን ምባሉ ዝከኣል ይመስለና። ነዚ ዓቕሚ ንምጥራይ ኣብ መስርሕ ብናትካ ጻዕሪ ዝጥረ እዩ። እዚ ዓቕሚ ዝተዋህበካ ዕማም ትፍጽመሉ ጥራይ ዘይኮነ ኣብቲ መግለጺ ህይወትካ ዝኾነ ውድድር ክትስዕር ወይ ድማ ክትሰዓር ዝውስን መሳርሒ እዩ።
ሰባት ወይ ኣካላት ነዚ ዓቕሚ ወይ ብቕዓት ብናቶም ውሽጣዊ ጻዕሪ ከረጋግጽዎ ኣብ ዘይከኣልሉ ግዜ፡ ኣቋራጭ ብምፍጣር ናይ ካለኦት ድኹም ጐድኒ ብምምዝማዝ ወይ ብምጽላም ከረጋግጽዎ ይፍትኑ እዮም። እዚ ኣብ ሕድሕድ ውልቀሰባት ጥራይ ዘይኮነ ኣብ መንጎ ትካላት’ውን ዝረአ ምጥልላፍ እዩ። ኣብ ደንበ ተቓውሞና እውን ሳዕሪሮም ካብ ዘለዉ ዓንቀፍቲ ጸገማት ሓደ ምናልባት’ውን ቅድሚት ዝስራዕ ኮይኑ ዘሎ ሕዱር ሕማም እዩ ተተባህለ ምግናን ኣይኮነን። ከምቲ ግቡእ ኣብ ክንዲ ናይ ካልኦት ወገናት ድኽመት ኣጋኒንካ ወይ ዘየለ ምሂዝካ ምቕራብ፡ ዋላ ንኡስ ይኹን ኣውንታኦም ኣግዚፍካ ምንኣድ ንገዛእ ርእሱ ብቕዓት እዩ። እዚ ማለት ግና ክእረም ወይ ክውገድ ዝግበኦ ናይ ዝኾነ ኣካል ሕጽረት ምሕባእ ማለት ኣይኮነን። ነቲ ድኽመት ከተቕርቦ እንከለኻ ግና ብኸመይ ጌጋ ተብዝሕ ዘይኮነስ፡ ብኸመይ ድኽመት ተወግድ እንዳማዕደኻ ክኸውን ይግባእ።
ክትዓሞን ክትሰግሮን ዝግበኣካ ምትግባር ምስ ጸገመካ፡ ቅድሚ ኩሉ እቲ ጸገም ካባኻ ከይከውን ምስ ገዛእ ርእስኻ ምዝታይ ናይ ብቕዓት መምዘኒ እዩ። እቲ ጸገም ኣባኻ እንተረኺብካዮ ናብ ርሑቕ ከየመዓደኻ ከተእርሞ ምጽዓር። ንስኻ ተዘይክኢልካዮ ከኣ ክሕግዙኻ ዝኽእሉ ወገናትን ኣገባባትን ምንዳይ። እዚ ኩሉ ኣብ ዘይተኽእለሉ ድማ ኣብ ክንዲ ነቲ ዝተዋህበካ ዕማም ጅሆ ሒዝካ ትሕምሶ ብዝኽእልዎ ከም ዝስራሕ ምግባር እውን ናይ ብቕዓትን ምስትውዓልን መርኣያ እዩ። ካብዚ ሓሊፍካ ናትካ ሕዱር ድኽመት ንምሕባእ፡ ንኻልኦት ኣብ ዘይወዓልዎ ሓጥያት ግዳይ ምግባር ግጉይ እዩ። ንዓኻ እውን ብናይ ገዛእ ርእስኻ ጻዕሪ ካብ ድኽመትካ ከይትወጽእ ዝዓግት ስለ ዝኾነ፡ ዕዳኡ ናባኻ ዝምለስ እዩ። እቲ ንካለኦት ብምክፋእን ዘይምልከቶም ድኽመት ብምልጣፍን ዘድሕነካ መሲሉካ ግዳይ ዝገበርካዮ ኣካል ንግዜኡ ደኣ ይሻቐል እምበር ብግብሪ ክሰግሮ ይኽእል እዩ። ድሕሪኡ እቲ ናቱ ሕጽረት ናብ ካለኦት ብምልጣፍ ግዳይ ብምግባር ዓቕሚ ዘጥሪ ዝመስሎ ዝነበረ ኣካል ዝኸፍሎ ናይ ጣዕሳ ዕዳ ኣለዎ።
ኣብ ከምዚ ንሕና ነካይዶ ዘለና ናይ ለውጢ ቃልሲ፡ ኩልና ደለይቲ ለውጢ ክንስና ኣብ መንጎና ፍልልያት ክፍጠር ባህርያዊ እዩ። ነጸብራቕ ናይዚ ፍልልይ ድማ ኣብ ውሱን መድረኽ ኣብ ዝተፈላለዩ ዛዕባታት ምስሕሓባት ከጋጥም ይኽእል። ኣብዚ ነናትካ ሓቂ ጐሊሑ ከም ዝወጽእ ኣብ ምግባር ክትወዳደር ግድን እዩ። እቲ ውድድር ከኣ ናትካ መርተዖታት ኣብ ምጉላሕ እምበር ናይ መወዳድርትኻ ሕጽረት ምምዝማዝ ቅድሚት ክስራዕ ኣይግባእን። እዚ ሕጋውን ሰላማውን ውድድር ግቡእ መልክዑ ሒዙ እንተኸይዱ ካብ ፍልልይ ሓሊፉ ጽልኢ ከምጽእ ኣይክእልን እዩ። ነቲ ኣብ መሰረታዊ ዕማም ዘለካ መሰረታዊ መራኸቢ ድንድል ከኣ ኣየፍርሶን እዩ። እዚ ድንድል ክሳብ ዘይፈረሰ ድማ ናይ ግዜ ጉዳይ ደኣ ይኸውን እምበር ነቲ ክፈላልየካ ዝጸንሐ ዛዕባ እንተ ግዜ ወሲድካ ፈቲሕካዮ ወይ ድማ ይጽነሓልና ኢልካ ወጊንካዮ ምርኻብካ ዘይተርፍ እዩ። ምርሕሓቕን ምቅርራብን እውን ከምቲ ካልእ መስርሕ ኣብ ክብን ለጠቕን ዝምርኮስ ስለ ዝኾነ።
ናይ ሓባር ዕማም ስለ ዘለካ ርሒቕካ ምስ ዘይትርሕቆ ኣካል፡ ኣብ ሓደ ኣጋጣሚ ብዛዕባ ዝተወሰኑ ጉዳያት ዝተፈጥረ ፍልልይ ሰማይ ኣዕሪግካ፡ ከም ናይ ድኽመትካ መሸፈኒ ንምጥቃም፡ ደሓር ንምእራሙ ብዘጸግም ደረጃ ምጽራፍን ምጽልላምን ግና ኣብ ርእሲ ዘይብቕዓትካ ዘይብቕዓት ምድራብ ስለ ዝኾነ ዝምረጽ ኣይኮነን። ነቲ ሓቀኛ ክውንነት ናይቲ ንግዜኡ ዝጸላእካዮ ኣካል በቲ ንስኻ ዝደለኻዮ ጥራይ ክትቀርጾ ኣይከኣልን እዩ። ንስኻ ክትቅይሮ ዘይትኽእል ናቱ ተረድኦ ኣለዎ። ኣብ መወዳእታ ዝስዕር ከኣ እቲ ካብ ውሽጡ ዝምንጩ ኣረዳድእኡ’ምበር እቲ ብዘይዓቐኑ ኣስፊኻ ከተልብሶ እትደልዮ ናይ ሓሶት መግለጺ ኣይኮነን።
ኣብ ብዙሕ ኣጋጣምታት ከም ዝግለጽ ከምቲ ውልቀሰባት ይኹኑ ውድባት “ከምዚ ክኾኑለይ ይግበኦም” ዝብልዎ ንሳቶም እውን ብውልቅኻ ድዩ ከም ውድብ “ከምዚ ክኾነለይ ይግበኦ” ዝብልዎ ኣተሓሳስባ ከም ዘለዎም ምስትውዓል የድሊ። እዚ ክልተ ጫፋት ከካብቲ ዝሓዞ ከይለቐቐ ምውጣጥ እንተቐጺሉ እቲ ኣቐዲምና ክፈርስ ዘይግበኦ ዝበልናዮ ድንድል ክፈርስ ይኽእል እዩ። ነዚ ዝፈረሰ ድንድል ደሓር ዳግማይ ክትሃንጾ ከኣ ኣጸጋሚ’ዩ። ኣብ ክንድ’ቲ ናይ ጫፋት ምውጣጥ ኣብ “ቁሩብ ክቐርበካ’ሞ ንስኻ’ውን ቁሩብ ቅርበኒ ደሓር ኣብ ማእከላይ ቦታ ንራኸብ” ዝብል ኣተሓሳስባ እንተሒዝካ ግና መፍትሒ ክርከብን ናይ ሓባር ዓቕሚ ክጥረን ናይ ግድን እዩ። ምእንቲ እዚ ከኣ “ብርታዐኻ ካብ ጻዕርኻ’ምበር ካብ ድኸመት ካለኦት ዝርከብ ኣይኮነን።” ንብል ኣለና።
ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ
ኣብ ሕብረተሰብና ሓደ ሰብ “ዝባን ሕጊ” ኢልካ ኣንተ ገዚዝካዮ ካብታ ዘለዋ ክንቀሳቐስ ኣይክእልን እዩ። እዚ ናይ ሕጊ ሓያልነትን ቀያድነትን ካብ ዘርእዩ ብዙሓት ኣብነታት እዩ። ካብዚ ሓሊፉ” ንሺሕ ፈልጺ መእሰሪኡ ልሕጺ፡ ዳኛ ዘየብሉ ጉዳይ ጥፉእ፡ ማሕለኻ ዘየብሉ ጸባ ድፉእ ..” ዝብሉ ኣብነታዊ ኣዘራርባታት እውን መልእኽቶም ልዕልና ሕጊ ምንጽብራቕ እዩ። ካብዚ ሓሊፉ፡ ግዚ ተተጣሒሱ፡ ዳኛ ተበዂሩን ማሕለኻ ተተፈቲሑን ዝስዕብ ጉድኣት ከኣ ሃሳዪ እዩ።
ሕጊ ንሓንሳብ የርውየካ ንሓንሳብ ድማ የገድደካ። ስለዚ ሕጊ ተመቀረካ ትልሕፎ ተመረረካ ከኣ ትተፍኦ ዘይኮነስ፡ እንተመረካ’ውን ጥዒምካ ትገድፎ ዘይኮነስ ተገዲድካ እትውሕጦ እዩ። ኩሉ ግዜ ሕጊ እንዳረገጸ ብዝጠዓሞን ዝኣምኖን ጥራይ ዝኸይድ ከኣ በይኑ ዝነብር እዩ። ምኽንያቱ ቀንዲ ተልእኮ ሕጊ በበይኑ ናይ ብዝሑነትን ሓሳብን ፍልልይ ዘለዎም ወገናት ንናይ ሓባር ህልውነኦም ጠሚሩ ዘኽይድ ናይ ምግዳድ ባህሪ ዘለዎ መሳርሒ ስለ ዝኾነ። ሕጊ ካብ ተፈጥሮኣዊ ጀሚርካ ክሳብ ሰብ ሰርሖ ብዙሕ ባህርያት ዘለዎ እዩ። ሕጊ ኣኽቢርካ ምኻድ ድሌትካ ዝግድብ ስለ ዝኾነ ምትግባሩ ቀሊል ኣይኮነን። ምእንቲ እዚ እዩ ከኣ ናይ ሕጊ ግዙእን ቅዩድን ክትከውን ዋጋ ከም ዘኽፍል ዝግለጽ።
ናይ ሕጊ ስፍሓትን ዕምቆትን ከከምቲ ዝግልገለሉ እኩብ ኣካል ዝፈላለ እዩ። ፖለቲካዊ ትካላት ዝመሓደርሉ ሕጊ ናቱ ስፍሓት ኣለዎ። በርገሳዊ ኮኑ ናይ ንግዲ ማሕበራት ዝምሓደርሉ ሕግታት’ውን ነናቶም ስፍሓትን ዕምቆትን ኣለዎም። ብባህሪ ደረጃ ግና ነቲ ዝተፈላለየ ድሌታት ኣዕጊስካ ኣብ ሓደ ማእከላይ ነጥቢ ናይ ምርግኡ ኣገዳዲ ተልእኮ ኣለዎም። ናይ ሓንቲ ሃገር ሕገ-መንግስቲ ኣብ በሪኽ ዝስራዕ ናይ ሕግታት ጐብለል እዩ። ብሳላ ዳንነት ናይዚ ሕጊ እየን ድማ ብኹሉ መለክዕታት ብዙሕነት ዘለወን ሃገራት ህዝበን ኣሳንየን ዘንብራ። ብፍላይ ኣብ ፖለቲካውን ምምሕዳራውን መዳይ ክንመጽእ እንከለና ሕጊ ኣገዳሲ ናይ ኩሉ ምዕባለታት መቆጻጸሪ ቀጥዒ እዩ። ብመንጽር እዚ መዕቀኒ እዚ ኢኻ ድማ ንሰባት ምእዙዝ ወይ ብኣንጻሩ ፍኑው ክትብሎም እትኽእል። ካብዚ ነቒልና ኢና ድማ ሕጊ ልዕሊ ሰባት እምበር ሰባት ብውልቂ ይኹን ብሓባር ልዕሊ ሕጊ ክስርዑ ኣይክእሉን እንብል። እዚ ክበሃል እንከሎ ግና ሰባት ብዛዕባ’ቲ ሕጊ ዝግድቦም ጉዳያት ክሓስቡ ኣይክእሉን ማለት ኣይኮነን። እቲ ዝትግብርዎ ግና እቲ ሕጊ ዝፈቕዶ ጥራይ እዩ።
ብኩራት ሕጊ ክሳብ ክንደይ ከም ዝሃሲ ዝያዳ ኩሉ ንዓና ንኤርትራውያን ብሩህ እዩ። ሃገርናን ህዝብናን ብሰንኪ ጉጅለ ህግደፍ ሕገ-መንግስቲ ኣብ ዘየብሉ ብምንባሮም ዝወርዶም ዘሎ ጉድኣት ስለ እንርዳኣ። ኣብ ኤርትራ ልዕልና ውልቀሰብ እምበር ልዕልና ሕጊ የለን። ኣብ ኤርትራ ዘሎ ጸገም ናይ ሕጊ ኣቀማምጣ ዘይኮነ ብመሰረቱ’ውን የለን። ኣብ ኤርትራ ዝቐትልን ዝምሕርን ባዕሉ ልዕሊ ሕጊ ገይሩ ዝሰኣለ ሰብ እምበር ሕጊ ኣይኮነን። ብመሰረቱ ማእከላይ ነጥቢ ናይዚ ነካይዶ ዘለና ቃልሲ ብግብሪ ኩሉ ትሕቲ ሕጊ ዝኾነሉ ስርዓት ንምምጻእ እዩ። ሕጊ ልዕሊ ሰባት ዝኾነሉ ስርዓት ክትክል ግና ቅድሚ ኩሉ ብንጹርን ብቐጻልን ንነብስኻ ትሕቲ ሕጊ ምዃንካ ከተእምን ናይ ግድን እዩ። ነዚ ክትበቅዕ ከኣ ካብ ውልቅኻ ጀሚርካ ክሳብቲ ከም መቃለሲ ዝመረጽካዮ መድረኽ ውሽጣዊ ቃልሲ ኣካይድካ ድሌትካን ስምዒትካን ክትገንሕ ምብቃዕ የድሊ። ሕጊ እንታይ ከም ዝብል ምርዳእን በቲ ትረደኦኻ ቅዩድ ምዃንን ከኣ ካልእ ጸገም እዩ። ብሓፈሻ ኣብዚ እዋንዚ ንዓለምና የናውጽዋ ካብ ዘለዉ ክስተታት ሓደ ሰባት ልዕሊ ሕጊ ክኾኑ ዝገብርዎ ፋሕተርተር እዩ።
ሕጊ ይንኣስ ይዕበ ብዙሓት ጉዳያት ስለ ዝድህስስ ከከም ባህሪ ናይቲ ዝትግበረሉ መድረኽ ዝርዝራት ኣለዎ። ንኣብነት ኣብ ጉዳይ ፖለቲካዊ ትካላት ክንመጽእ እንከለና፡ ሓደ ሰብ ሓደ ድምጺ፡ ውሑዳት ብውሳነ ብዙሓት ይምእዘዙ፡ ታሕትዎት ብውሳነ ላዕለዎት ይቕየዱ .. ዝብሉ ዓንቀጻት ወሰንቲ ናይ ቅዋም ኣዕኑድ እዮም። ኣብዚ እቶም ክምእዘዙ ይግበኦም ንብሎም ዘለና ታሕተዎት ወይ ውሑዳት ኣብቲ ዝምእዘዝሉ ዕጉባት ዘይምዃን ከጋጥም ይኽእል እዩ። ኣብ ጽላል እዞም ወሰንቲ ኣዕኑድ ክትነብር ዘይዕግበትካ ምውሓጥ ግድን እዩ። ኣብ ንከምኡ ዘብቅዕ መድረኽ ዘይዕግበትካ ምስ ምኽንያቱ ክትገልጽን ደገፍ ረኺብካ ኣብዘሓ ክትከውን ምጽዓርን ብሕጊ ዝተሓለወ መሰል እዩ። ሎሚ ደገፍ ብዙሓት ዘይረኸበ ሓሳብ ጽባሕ ናይ ብዙሓት ናይ ምዃኑ ዕድሉ ክፉት ስለ ዝኾነ ከኣ ቀጻሊ ቃልሲ ይሓትት። ኣብዚ ሓደ ክንጸር ዝግበኦ እቲ ናይ ውሑዳት ወይ ታሕተዎት ሓሳብ ካብቲ ናይ ብዙሓት ወይ ላዕለዎት ሓሳብ ዝያዳ ቅኑዕ ክኸውን ይኽእል እዩ። ናይ ሕጊ ደገፍ ክሳብ ዘይረኸበ ግና ዝስማዕ’ምበር ዝትግበር ክኸውን ከቶ ኣይክእልን እዩ።
በብናይ ገዛእ ርእስኻ ውሳነን ምርጫን ብሓባር ክትቃለስ እንከለኻ ኣቶም ተዋሳእቲ ብብዙሕ መዕቀንታት ዝተፈላለዩ ባህርያት ዝውክሉ እዮም። እቲ ብዙሕነት ኣብ እምነት፡ ጾታ፡ ዕድመ ተመኩሮ ወይ መጻኢ ራኢ ዘትከለ ክኸውን ይኽእል። ዝያዳ ድማ ኣብ ብቕዓት። ኣብዚ እቶም ዝያዳ ብቑዓት ዝጻወትዎ ግደ ጸብለል ዝብል ከም ዝኸውን ርዱእ እዩ። ጉዳያት ብሕጋዊ ዓይኒ ክምመ እንከሎ ግና ኣብ ቅድሚ ሕጊ ኩሉ ማዕረ እዩ።
ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ
ሰባት ኣብ ህይወቶም ብዙሕ መልከዓት ዘለዎ ዕማማት እዮም ዘሰላስሉ። ኣብ ኩሉ’ቲ ዕማማቶም ዕዉታት ዝኾኑ ከኣ እቶም ነቲ ዘለዎም ጸጋን ዓቕምን ናብቲ ዕማማቶም ብግቡእ ሰሊዖም ዝንቀሳቐሱ እዮም። ኣብዚ እዋንዚ ንሓደ ኤርትራዊ ኣብ ቅድሚኡ ካብ ዘለዉ ብዙሓት ዕማማት እቶም ቀንዲ መነባብሮኻ ምምራሕን፡ ምእንቲ ራህዋን ፍትሕን ኤርትራን ህዝባን ምቅላስን እዮም። እዞም ክልተ ዕማማት ነናቶም ዝርዝር ትሕዝቶ ከም ዘለዎም ፍሉጥ እዩ። ንኣብነት መነባብሮ ምምራሕ ክበሃል እንከሎ ዝርዝሩን ምትእስሳሩን ሰፊሕ እዩ።
እዞም ዓበይቲ ማሕበራውን ሃገራውን ዕማማት ነቲ ሓደ ገዲፍካ ነቲ ሓደ ብምሓዝ ኣይኮኑን ዝሳለጡ። ሓዲኡ ሒዝካ ነቲ ሓደ ጥራይ ምሓዝ፡ ኣብቲ ዝሓዝካዮ’ኳ ተድማዕካ ኣብቲ ሓደ ዝፈጥሮ ብኩራትን ሃጓፍን ሃሳዪ እዩ። ስለዚ ክልቲኦም ኣሳንዮም ዝኸድሉ ኩነታት ምጥጣሕ ናይ ግድን ይኸውን። ኣብዚ ከኣ እዩ እቲ ውሕልነትን ሓላፍነትን ዘድሊ። እቲ ኣብ መንጎኦም ዘሎ ሓፈሻዊ ምምጥጣን ሓንሳብ ምስ ተሳእለ ከም ዘለዎ ዝነብር ዘይኮነ ምስ ባዕላዊ ኩነታት ኮነ ግዳማዊ ሓጐጽጐጽ ወይ እውን ከባብያዊ ኩነታት እንዳተኸለሰ ዝቕጽል እዩ። ንእብነት ኣብ ግዜ ቃልሲ ምእንቲ ናጽነትን ልኡላውነት ኤርትራ ዝነበረን ሎሚ ምእንቲ ደሞክራስን ፍትሕን ዝካየድ ዘሎን ቃልሲ ነናቶም ኣሰራርዓን ኣተሓሕዛን ዘለዎም እዮም። ሎሚ በቲ ናይ ቀደም ናይ ተሳትፎ ኣብ ቃልሲ ኣተሓሕዛ ቀጥዒ ንኺድ እንተንብል ኣጸጋሚ መኾነ። ምስ እዚ ኩሉ ግና ቃልሲ ቀደም ይኹን ሎሚ፡ ቅሩብነት፡ ተወፋይነት፡ ህዝባዊ ወገናውነት፡ ሓልዮትን ኣብ ዝሓዝካዮ ቀጻልነትን ዝሓትት እዩ።
ኣብ ቃልሲ ኮነ ኣብ ምምራሕ መነባብሮ ዓቕምና ኣካዊንና ክልቲኡ ከነዕውት ክንጽዕር ኣለና ክንብል እንከለና፡ እቲ ዓቕሚ፡ ፍልጠት ተመኩሮን፡ ገንዘብን ካልእ ንብረትን ከምኡ’ውን ግዜ ዘጠቓልል ምዃኑ ግንዛበ የድሊ። እዚ ዓቕሚ’ዚ ካብ ሰብ ናብ ሰብ ከም ዝፈላለ ፍሉጥ እዩ። ዕምቆት ትምህርቲ፡ ውህሉል ተመኩሮን ንዋታዊ ሃብትን ነቲ ፍልልይ ካብ ዘጉልሑ ረቛሕታት እዮም። ብፍላይ ኣብቲ ምእንቲ ህዝብን ሃገርን ብሓባር እነካይዶ ቃልሲ ከነድምዕ እንኽእል ብናይ ውሱናት ሰብ በሪኽ ጸጋን ዓቕምን ተሳትፎ ጥራይን ዘይኮነ፡ ካብ ዝለዓለ ክሳብ ዝተሓተ ናይ ኩሉ ኣብቲ ውጽኢት ረብሓ ዘለዎ ግዱስ ዓቕምታት ብሓባር ክዋሳእ እንተኽኢሉ ጥራይ እዩ። ንናይ ካልኦት ዓቕሚ ኣነኣኢስካ ”በይነይ” ኢልካ ምንያት ግና በይንኻ እዩ ዘትርፍ። ብሓባር ማለት በበይኑ ኩለመዳያዊ ባህርያት ምስ ዘለዎም ብዙሓት ኮይንካ ምቅላስ ማለት ስለ ዝኾነ፡ ካብቲ በይንኻ ኮይንካ መነባብሮኻ ንምስዓር ዝግበር ቃልሲ ዝኸበደ እዩ። ንብዙሕ ድሌታት፡ ትጽቢታትን ዓቕምታትን ከም ዘሳኒ ጌርካ ምውዳዱ ስለ ዘድሊ። እቲ ኣጀንዳ’ውን ቤተሰባዊ ዘይኮነስ ገዚፍን ሃገራውን ስለ ዝኾነ።
ኣብዚ ሎሚ ኣብ ቅድሚ ኩሉ ግዱስ ኤርትራዊ ተገቲሩ ዘሎ ህዝብን ሃገርን ናይ ምድሓንን ቀጻልነቶም ናይ ምዕቃብን ወሳኒ መድረኽ፡ ሓደን ናብ ቃልሲ ክስሕብ ሓደ ድማ ናቱ ምኽንያታት እንዳቕረበ ካብቲ ቃልሲ ክርሕቕ ምውጣጥ ዝውቱር እዩ። እቲ ናብዚ ቃልሲ ዝውጥጥ ዕላምኡን ድሌቱን ፍሉጥ ስለ ዝኾነ ብዛዕባኡ ምዝርዛር ኣድላይ ኣይመስለናን። እቲ ጸገም ናይ ኩልና፡ እቲ ዕማም ብኹልና፡ እቲ ውጽኢቱ ድማ ንረብሓ ኩልና፡ ኣብ ዝብል ዝጠቓለል እዩ። እቲ ናብቲ ካልእ ገጽ ዝሃድም ወገን ግና ምኽንያታቱ ብዙሕ እዩ። ኣብቲ ዝካየድ ዘሎ ቃልሲ ትስፉው ዘይምዃን፡ ኣብቲ ውዱብ ቃልሲ ምስ ዘለዉ ወገናት ዘይምስናይ፡ ብዓብይኡ ድማ ንመነባብሮኻ ምቕዳም ካብቶም ዝረኣዩ ልሙዳት ምኽንያታት እዮም። እቲ ”ኤርትራ ጽቡቕ ስለ ዘላ ምእንቲ ለውጢ ቃልሲ ኣየድልን’ዩ” ዝብል ዕባራ ምኽንያት’ኳ ሎምስ ካብ ዕዳጋ ወጺኡ እዩ። እዞም ምኽንያታት ስለምንታይ ከም ምኽንያት መርሓቒ ካብ ቃልሲ ይቐርቡ’ኳ ተዘይተባህለ፡ ቅሩብነትን ሓልዮትን እንተሃልዩ ግና ክስገሩ ዘይክእሉ ኣይኮኑን። ምናዳ፡ ምናዳ “ነቲ ዘይከኣል ዝመስል ክኽእል እየ” ኢሉ ዘንቀደ ኒሕ እንተልዩ። ዝያዳ ኩሉ ከኣ ነቲ ዘለካ ካብ ጉልበትን ፍልጠትን ጀሚሩ ክሳብ ንዋትን ግዜን ዝምጠጥ ጸጋታትካ ብውሕሉል ኣገባብ ክትስለዖ ምብቃዕ የድሊ። እዚ ክበሃል እንከሎ ግና ካብቲ ትብህጎ፡ ኣዝዩ ጥጡሕ መነባብሮ፡ ካብቲ ዘገላብጥ ሰፊሕ ግዜ፡ ካብቲ “ከምዚ ጥራይ ክኸውን ነይርዎ” እትብሎ ውልቃዊ ስምዒት ቁሩብ ኣይውሰደካን’ዩ ማለት ኣይኮነን።
ሃገርን ህዝብን ብጸርፍን ቆይቅን ዘይኰነስ ብምድምማጽን ብፍልጠትን ኢዮም ዝድሕኑ
Thursday, 08 September 2016 23:48 Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤሰባት፡ ብፍላይ ድማ መራሕቲ፡ ብዛዕባ ነፍሶም ዘለዎም ገምጋም ሚዛናዊ ክኸውን ይግባእ። ናይ ሰባት ብቕዓታት ካብ ሰብ ናብ ሰብን፡ ካብ መዳይ ናብ መዳይን ይፈላለ ኢዩ። ዝዀነ ሰብ፡ ኣብ’ቲ እፈልጦ ኢየ ወይ እበቕዖ ኢየ ዝብሎ መዳይ እውን፡ ካብኡ ንታሕቲ፡ ማዕሪኡን ልዕሊኡን ብቕዓት ዘለዎም ሰባት ከምዘለዉ ክፈልጥን ክኣምንን ይግባእ። ሓደ ሓረስታይ፡ ሓደ መካኒክ፡ ሓደ ሓኪምን ሓደ ወተሃደርን እውን ኣብ ነናቶም መዳይ ካብ ሕድሕዶም ዝበላለጽሉ ኵነታት ከምዘሎ ንምርዳእ ዘጸግም ኣይመስለንን። ሕርሻ ከም ኣብነት እንተወሲድና፡ እቲ መካኒክ ወይ እቲ ሓኪም ማዕረ’ቲ ሓረስታይ ብቕዓት ወይ ፍልጠት ክህልዎ ኣይንጽበን ኢና። ንጥዕና ብዝምልከት ድማ፡ እቲ ሓረስታይን መካኒክን ማዕረ’ቲ ዶክተር ክዀኑ ኣይክእሉን ኢዮም። መኪና ምዕራይ እንተዀይኑ ከኣ፡ እቲ ሓረስታይን ሓኪምን ነቲ መካኒክ ኣይዳረግዎን ኢዮም። ስለ’ዚ፡ ኵሉ በብዝፈልጦ መዳይ ክዛረብን ብዛዕባ ዘይፈልጦም ነገራት ድማ ካብ ዝፈልጥዎም ሰባት ክሰምዕን ከሎ ኢዩ ነገራት ብምርድዳእን ብምድግጋፍን ክሰላሰሉ ዝኽእሉ።
ሰባት ንነብሶም ብግቡእ ክግምግሙ ዝኽእሉ ፍልጠት ምስ ዝቐስሙ ጥራሕ ኢዮም። ፍልጠት ግን ዘይነጽፍ ባሕሪ ስለዝዀነ፡ ፍልጠትካ ወይ ብቕዓትካ ደረት ዘለዎ ምዃኑ ወይ ድማ ሕጽረት ዘለካ ሰብ ምዃንካ ክትርዳእ ይግብኣካ። ስለዝዀነ ድማ፡ ዘይትፈልጦም ነገራት ንምፍላጥ ናይ ካልኦት ርእይቶ ምስማዕ/ምድማጽ ወይ መጽናዕቲ ምክያድ ወይ ከኣ ካልኦት ዘጽንዕዎ ነገራት ምንባብ የድልየካ። እዚ ምስ እትገብር ብቕዓትካ ካብ ግዜ ናብ ግዜ እናበረኸ ኢዩ ዝኸይድ። ፍልጠትካን ብቕዓትካ እናዓበየ ብዝኸደ መጠን ድማ ውሳኔኻ ካብ ቅኑዕ ንባብ ናይ ነገራት ዝተበገሰ ይኸውን። ክፈልጥን ክመሃርን ዝደሊ ሰብ ኵሉ ግዜ ሓታታይ ኢዩ ክኸውን ዘለዎ። ኵሉ እፈልጥ’የ በሃላይ እንተዀይኑ ግን፡ ስለዘይሓትትን ዘየዳምጽን ካብ ካልኦት ክመሃር ኣይክእልን ኢዩ።
ሓድሽ እንተደኣኰንካ ወይ ሓድሽ ነገር ክትገብር እንተደኣ ደሊኻ፡ ምቕሉል ክትከውን ይግብኣካ። ትፈልጦን ዘይትፈልጦን ነገራት ከምዘሎ ክትኣምንን ክትቕበልን የድልየካ። ከምኡ ምስ እትገብር፡ ካብ ካልኦት ሰባት ክትመሃር ትኽእል ኢኻ። ንዘላካ ፍልጠት፡ ፍልጠት ትውስኸሉ ማለት ኢዩ።
ንኣብነት ፕረሲደንት ኢሳያስ ኣፍወርቂ፡ ኤርትራ ናጻ ድሕሪ ምዃና ኣብ ዝተኻየደ ኣኼባ ውድብ ሓድነት ኣፍሪቃ ተኻፊሉ ኣብ ዝገበሮ መደረ፡ እንታይ ኢዩ ጸገምኩም ኢሉ ከይሓተተ፤ ንመራሕቲ ኣፍሪቃ ይኹን ንውድብ ሓድነት ኣፍሪቃ ብኣልማማ ዘዝነበሎም ነቐፌታ መዳርግቲ ኣይነበሮን። . . .ንብዙሕ ዓመታት መራሕቲ መንግስታት ኰይንኩም ዘፍረኽምዎ ዝዀነ ነገር የለን። . . .ውድብ ሓድነት ኣፍሪቃ፡ ዝፈትሖ ሽግር የለን . . .ወዘተ ክብል ኢዩ ኣቆናጺብዎም።
ፕረሲደንት ኢሳያስ፡ ሽዑ ሓድሽ ስለዝነበረ፡ ብዛዕባ መንግስትን ምምሕዳርን እኹል ፍልጠትን ተመኵሮን ኣይነበሮን። ምናልባት እውን፡ ህዝብን ሃገርን ምምሕዳር፡ ካብ’ቲ ናይ በረኻ ምሕደርኡ ብዙሕ ፍልልይ ዘለዎ ኰይኑ ኣይስምዖን ነይሩ ክኸውን ይኽእል ኢዩ። ኣብ ግብሪ ምስ መጸ ግን፡ ፕረሲደንት ኢሳያስ፡ ካብ 6 ሚልዮን ዘይበዝሕ ህዝቡ ከምሓድር ኣይከኣለን። ህዝቢ ኤርትራ ሎሚ፡ ኣደዳ ድንቍርና፡ ሕማም፡ ድኽነት፡ ስደት፡ ውግእን ወረ ውግእን ገይርዎ ይርከብ። ስርዓት ኢሳያስ ኣብ ህዝቢ ኤርትራ ዘውረዶ ጕድኣት ካብ’ቶም ሽዑ ዘቆናጸቦም መራሕቲ ኣፍሪቃ ኣብ ልዕሊ ህዝቦም ዘውረድዎ ጕድኣታት ዝበኣሰ እንተዘይኰይኑ ዝሓሸ ከምዘይኰነ ብግብሪ ኣመስኪርዎ ኢዩ። ዋላ’ቲ ኣብ’ቲ ናይ 1998 ውግእ ምስ ኢትዮጵያ፡ ዘጋጠሞ ስዕረትን ውርደትን ንነብሱን ንጸላእቱን ብግቡእ ክግምግም ካብ ዘይምኽኣሉ ዝነቅል ኢዩ ነይሩ። ናይ ምግምጋም ዓቕሙ ተመዛቢሉ ወይ ድማ ትዕቢቱ ሰማይ ዓሪጉ ነይሩ ተባሂሉ ጥራሕ ኢዩ ክግለጽ ዝከኣል።
ፕረሲደንት ኢሳያስ ኣፍወርቂ፡ ብዛዕባ ዝዀነ ይኹን ነገር እኹል ኣፍልጦ ዘለዎ መራሒ ኰይኑ ኢዩ ዝስምዖ። ስለ’ዚ ኢዩ’ውን፡ ኣብ ዝገብሮ ቃለ-መሓትት ይኹን ኣብ ዝገብሮም መደረታት፡ ከም መምህር ናይ ፖለቲካ፡ ቍጠባ፡ ፍልስፍና፡ ስነ-ልቦና፡ ሕክምና፡ ናይ ጠፈር ምርምር፡ ኢንጅኔር፡ . . .ወዘተ ኰይኑ ዝቐርብ። እቶም ኣብ’ዚ መዳያት’ዚ ክእለትን ፍልጠትን ዘለዎም ምሁራትን ሚኒስተራትን ድማ ጽን ኢሎም ዝሰምዑ ተምሃሮ ይዀኑ። ባህርያቱ ስለዝፈልጡ ከኣ፡ ክእርምዎ ይኹን ክሓትዎ ኣይፍትኑን ኢዮም። እዚ ድማ መሊሱ ነቲ ትዕቢቱ ከምዝዛይድ ይገብሮ። በዚ ኣነ’የ ዝፈልጠልካ ዝብል ሕማም’ዚ ዝልከፍ ዘሎ ኤርትራዊ ውሑድ ኣይኰነን።
ብኻልእ ሸነኽ ከኣ፡ ክኢላታትን ፈላጣትን ክነሶም ብኽቱር ምቅሉልነት ይኹን ብሸለልትነት ወይ ካልእ ምኽንያታት ነታ ዘላቶም ኣፍልጦ እውን ከንጸባርቕዋ ዘይክእሉ ሰባት ኣለዉ። ፍልጠቶም ወይ ብቕዓቶም ድሩት ምዃኑ ስለዝኣምኑ፡ ነብሶም ኣትሒቶም ይርእዩ። ንነብስኻ ካብ’ቲ ዝግብኣ ንላዕሊ ኣትሒትካ እንተደኣ ገምጊምካያ ድማ፡ ፍርሒ ተሐድር እሞ ነቲ እትኽእሎ እውን ኣብ ግብሪ ክትርጕም ናብ ዘይትኽእለሉ ደረጃ ትወድቕ። ብኻልእ ኣገላልጻ ከም ክኢላ ክትጻወቶ ዘሎካ ተራ ይበኵር ማለት ኢዩ። ብኽእለትካን ፍልጠትካን ክጥቀሙ ዘለዎም ኣካላት ድማ ከይተረብሑ ይተርፉ። ንዘለዎም ፍልጠት ምስ ህዝቦም ከይተኻፈልዎ ሓቝፎሞ ዝሓልፉ ምሁራትን ክኢላታትን ኤርትራውያን ውሑዳት ኣይኰኑን። ከም ኣብ ውሽጢ ዕትሮ እትበርህ ዘላ ሽምዓ ንኸባቢኦም ከየብርሁ ይሓልፉ ማለት ኢዩ።
ስለ’ዚ፡ መራሕቲ/ክኢላታት ሚዛናዊ ዝዀነ ገምጋም ብዛዕባ ነብሶም ክህልዎ፤ ኵሉ ክፈልጡ ከምዘይክእሉ ተረዲኦም፡ ናይ ካልኦት ርእይቶን ምኽርን ከድምጹን ብኣገዳስነት መጽናዕቲ ክኣምኑን ብሓደ ሸነኽ፤ ብኻልእ ሸነኽ ድማ ንዘላቶም ፍልጠት ወይ ብቕዓት ብዘይ ሰጋእ መጋእ ኣብ ረብሓ ህዝቦም ከውዕልዋ ክብገሱ ይግባእ። ናይ ህዝቡ ርእይቶ ዘይሰምዕ መንግስቲ፡ ንሽግራት ክፈትሕ ይኹን ንሃገሩ ንቕድሚት ከስጕም ፈጺሙ ኣይክእልን ኢዩ። ሽግራት ምስ ህዝብኻ ብምምኽኻርን ምድምማጽን ጥራሕ ኢዮም ዘላቒ መፍትሒታት ክረኽቡ ዝኽእሉ።
ናይ ደምበ ተቓውሞ ጸገም እውን ካብ’ዚ ዝተፈልየ ኣይኰነን። ነፍስወከፍ ውድብ ይኹን መራሒ፡ ንነብሱ ከም ኵሉ ዝፈልጥን ዝኽእልን ብምቕጻር፡ ካልእ ኵሉ ክሰምዖን ክስዕቦን ጥራሕ ይደሊ። ናይ ካልኦት ርእይቶን ድሌትን ከኽብርን ክሰምዕን ከምዘለዎ ኣብ ግምት ኣየእቱን። ገለ ድማ፡ ንተመኵሮታቶም ምግምጋምን መጽናዕቲ ምግባርን ከም ግዜ ምጥፋእ ገይሮም ይቖጽሮዎ። ኣብ ከም’ዚ ዝኣመሰለ ኵነታት፡ እቲ ሃዋህው ይጕድፍ እሞ ምድምማጽ ይኹን ምጽውዋር ይበኵር፤ ኣብ ህልኽ፡ ምጥምማትን ወጥርን ድማ ይእቶ። መፍትሒ ዘይርከቦ ዕንክሊል ኰይኑ ድማ ይቕጽል።
ፓልቶክ ሩማት፡ ከም ናይ ርእይቶታትን ሓሳባትን እንለዋወጠሎም መድረኻት ምዃን ተሪፎም፡ ናብ መታዀሲ ድፍዓት ወይ መዛግብቲ ኢዮም ተቐይሮም ዘለዉ። ገለገለ ሰባት ከኣ’ሞ ብዛዕባ ኤርትራ ኵሉ ዝፈልጡ፡ ናይ ዝዀነ ሽግር መፍትሒ ኣብ ኢዶም ከምዘሎ ኰይኑ ዝስምዖም፡ ዘምጻእካ ኣርእስቲ እንተምጻእካ ከየስተንፈሱ ኣድራጋ ዝትኵሱ ኣለዉ። ብዛዕባ ዝዀነ ይኹን ዝተላዕለ ኣርእስቲ 100% ርግጸኛታት ኰይኖም ይዛረቡ፡ ካብ ናቶም ፍልይ ዝበለ ርእይቶ ዘለዎም ክሰምዑ ድማ ኣይደልዩን። ኣብ ክንዲ ዝፈልጥዎን ተመኵሮኦምን ጥራሕ ዝገልጹ፡ ብዛዕባ ኤርትራ ይኹን ብዛዕባ ውድባት ዝፈልጥዎን ዘይፈልጥዎን ታሪኻት ሓዋዊሶም ከዘንትዉ ይስምዑ። ከምዚኣቶም ዝኣመሰሉ ሰባት እናበዝሑ ስለዝኸዱ ድማ፡ ሓቅን ሓሶትን ምፍልላይ ጸገም ኰይኑ ኣሎ። ኣብ ከም’ዚ ዝኣመሰለ ሃለዋት ምድምማጽን ምጽውዋርን ይበኵር፡ ኣብ ክንድኡ ድማ ጸርፍን ቆይቍን ይሰፍን፡ ሃገርን ህዝብን ድማ ንሓደጋ ብርሰት ይቃልዑ።
ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ
“እንካብ 61 ብ ሓደ መስከረም ሰውራና ኣዊጁ ጸላኢ ክህረም”። እዚ ካብቲ ንምጅማር ብረታዊ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ዘበስርን ዘመጉስን ወርትግ ዘይሃስስ ናይ እዋኑ ምዑዝ መዝሙርን ጭረሖን ኤርትራውያን ሓርበኛታት እዩ። ኤርትራውያን ናጽነቶምን ልኡላውልነቶምን ክረጋገጸሎም ቅድሚ ወተሃደራዊ ዓመጽ ኣብ መጋባእያ ሕግን ፍትሕን መጒቶም እዮም። እንተኾነ እቶም ዳይኑ፡ ነናቶም ሃገራዊ ረብሓን ፖለቲካዊ ሕሳብን ዘቐድሙ ስለ ዝነበሩ ነዚ ፍትሓዊ ድምጺ ህዝቢ ኤርትራ ዝሰምዕ እዚኒ ሓያል ወሳኒ ኣካል ኣይረኽበን። ህዝቢ ኤርትራ እቲ ዝተጸበዮ ፍትሓዊ ውሳነ ኣበርዒኑ፡ ኣብ ክንድኡ ዝተዋህበ ውሳነ ንኤርትራ ግዳይ ሓያላት ዝገብር ምዃኑ ምስ ኣረጋገጸ ኣብ ቅድሚኡ ክልተ ምርጫታት ጥራይ ነይርዎ። ወይ ነቲ ዝተጠልመ መሰልካ በቲ ዝበለሐ ኣገባብ ቃልሲ ምርግጋጽ ወይ ድማ ንትኳቦ ናይቶም ረብሓኦ ዘቐድሙ ወገናት ምቕባል እሞ ኣብ ገዛእ መሬትካ ደኒንካ ምኻድ።
ከምቲ ብዙሓት ተመራመርቲ ዘረጋገጽዎ፡ ምርጫ ህዝቢ ኢርትራ ምውጋይ ኣብ ናጽነት ክኸውን ብዘይካ ናይ ገዛእቱ ናይ ዝኾነ ወገን ትጽቢት ኣይነበረን። ከምኡ ስለ ዝኾነ ድማ ናጽነቱ ብሂጉ፡ ኩሉ መሰላትን ራህዋን እተውሕስ ሃገር ኤርትራ ብቓልሱ ከረጋግጽ ነቒሉ። ውሳነኡ ከግህድ ድማ ኣብቲ ሽዑ እዋን ይከኣል እዩ ኢልካ ዘይግመት ዝመስል ዝነበረ፡ ክኽእል ኣብ ባሕቲ መስከረም 1961 ዕጥቃዊ ቃልሱ ኣበሲሩ። እቲ ሓያሎ ጉዳያት ኣብ ዘይጣጠሓሉ ብረታዊ ቃልሲ ብመሪሕነት ሓርበኛ ሓምድ እድሪስ ዓዋተ ዝተጀመረሉ ግዜ ምስዚ ሎሚ ንርከበሉ ዘለና እዋን ክወዳደር እንከሎ ፍልልያቱ ናይ ብርሃንን ጸልማት እዩ ነይሩ ምባሉ ምግናን ኣይኮነን። እዚ ናይ ሎሚ ብርሃን እቲ ናይ ሽዑ ድማ ጸልማት። እቶም ጸልማት ብቓልሲ ናብ ብርሃን ከም ዝቕየር ጽኑዕ እምነት ዝነበሮም ነቲ ጸልማት ደፊረምዎ። እነሆ ከኣ ናጻን ሉእላዊትን ኤርትራ ብዝብል ከፋል ብርሃን ተሳዒሩ ሳላ ጀጋኑ ፍትሕን ደሞክራስን ዝጐደሎ ልኡላዊ ክብሪ ረኺብና። ነቲ ዝጐደለ ክንምልእ ከኣ ጌና ኣብ መስመር ቃልሲ ኣለና።
እዚ ጅግንነት፡ ትብዓት፡ ተወፋይነት፡ ኩሉ ከኣልነትን ተስፋ ዘይምቑራጽን ዘብኩዖ ታሪኽ ዝኾነ ዘይፍሕቆ ታሪኻዊ ጅግንነት ኤርትራውያን እዩ። ኣብ ከም ባሕቲ መስከረም ዝኣመሰለ ኣጋጣሚ ከነበራብሮ ድማ ሓልፍነትና እዩ። እዚ ማለት ግና ኣብ ሎሚ ኮይናስ ኣብ ናይ ትማሊ ሚኒን ክንብል ክንነብር ኣለና ማለት ኣይኮነን። ሕሉፍ ታሪኽ ናቱ ክቡር መወከሲ ቦታ ኣለዎ። ንሕና ከኣ ንቕድሚት ናብ ህልውን መጻእን ራኢታት ከነመዓዱ ይግበኣና። ኣብቲ ናጻን ሉኡላዊትን ኤርትራ ናይ ምርግጋጽ 30 ዓመታት ዝወሰደ ምርብራብ ዝሓለፉ ኤርትራውያን ጀጋኑ ገዲፎምልና ዝሓለፉ ሕድሪ’ውን ንሱ እዩ።
እዞም ሎሚ ብናትና ድሌትን ቅሩብነትን ኣብ መስመር ቃልሲ ምእንቲ ምህናጽ ናጻን ደሞክራሲያዊትን ኤርትራ ተሰሊፍና ዘለና ኤርትራውያን ኣብ ቅድሜና ከቢድ ሓላፍነት ኣለና። እዚ እዋንዚ ነቲ ጀመርቲ ሰውራ ዝነበሮ ድኽመትን ሕጽረትን መዝሚዝና ንተወፋይነቶም ምንእኣስ ዘይኮነስ ሕድሮም ናይ ምቕጻል ሓላፍነት እዩ ኣብ ቅድሜና ተገቲሩ ዘሎ። ባሕቲ መስከረም ምጅማር ብረታዊ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ክንዝክር እንከለና፡ ዕላማና እቶም ናይ ሽዑ ጀጋኑ ነቲ ኣብ ቅድሚኦም ዝነበረ ደልሃመት ጋሊሆም ብርሃን ንምርኣይ ዝኸፈልዎ ዋጋ ምንኣድ ጥራይ ዘይኮነስ “ናትና ብጽሒትከ ብኸመይ ኢና ነረጋግጾ” ዝብል ሕቶ ምምላስ ክኽውን ምርጫ ዘይኮነስ ግደታ እዩ። ምኽንያቱ ልዕሊ ኩሉ ናይ ምስግጋር ትውልዳዊ ሓላፍነት ሰለ ዘለና። ንሕና ህልዋት ናይቶም ዝሓለፉ ጸጋታት ብኸመይ ከም እንጥቀመሉ ኣብ ምውሳን እምበር ናይ ቅድሚ 55 ዓመት ድኽመታት ኣጀማምራ ምምዝማዝ ክኸውን ኣየመልከዓልናን እዩ። እዚ ማለት ግና መስርሕ ቃልሲ ምርግጋጽ ናጽነት ኤርትራ ልሙጽን ጌጋ ዘይነበሮን ነይሩ ማለት ኣይኮነን። ካልእ ኩሉ ይትረፍ እሞ ስንብራት ውግእ ሕድሕድ ጓሲኻኣዮ ክትሓልፍ ዘይከኣል ናቲ መስርሕ ግናይ ምልከት እዩ። ሎሚ ግና ካብኡ ዝዓቢ መጻኢ ዓብይ ጉዳይ እዩ ዝጽበየና ዘሎ።
ሓደ ተረኽቦ ክትዝክር እንከለኻ ብሕሳብ እዩ። ባሕቲ መስከረም መበል 55 ምጅማር ብረታዊ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ እንዝክር እውን ብሃውሪ ኣይኮነን። ከምቲ ኣቐዲሙ ዝተባህለ ዝሓለፈ ዘኪርካ ኣብ ናይ ቀደም ተዘክሮታት ንምንባር’ውን ኣይኮነን። የግዳስ ንመጻኢ እንታይ ይጽበየና ኣሎ ኢልካ ንምሕሳብ ከም ኣጋጣሚ ንምውሳዱ እዩ። እንታይ ክንገብር ከም ዝገባኣና ድማ እቲ ኣብ ሃገርና ኤርትራ ዘሎ ኩነታት’ዩ ዝመርሓና። ሃለዋት ሃገርናን ህዝብናን ብዙሕ ዘሕዝንን ዘገርምን ዝርዝር ዘለዎ ስለ ዝኾነ “ናይ ደልሃመት ግዜ” ኢልና ተሰመናዮ ንኹላትና ዘረዳድእና እዩ። ኣብዚ ታሪኻዊ ተዘክሮ ባሕቲ መስከረም ኮይና ከኣ ብዛዕባቲ ክሳብ ሕጂ ዘይተፈትሐ ግድል መዋጸኦ ነስተንትን።
ዝኽርን ክብርን ንሰማእታት ኤርትራ!
ባሕቲ መስከረም 2016
