http://ascenteq.com/project/epdp

ቤት ምኽሪ ጸጥታ ውድብ ሕቡራት ሃገራት፡ ውግእ ሱዳን ዓለምለኻዊ መልክዕ ሒዙ፡ ኢትዮጵያን ናብ እትርከበን ጐረባብቲ ሃገራት ከይልሕምን ከይሰፍሕን ዘለዎ ስግኣት ይገልጽ ኣሎ። ነዚ ስግኣት ካብ ዘሕደረሉ እቲ ብኣቕረብቲ ሃገራትን ዕጡቓት ጉጅለታትን  ናብ ሱዳን ዝጓረት ዘሎ ኣጽዋር ምዃኑ እውን ሓቢሩ።

ነዚ ዝገለጸ ሓጋዚ ዋና ጸሓፊ ቤት ምኽሪ ጸጥታ ሕቡራት ሃገራት ኣብ መዳይ  ፖለቲካን ህንጸትን፡ ካለድ ኪያለድ ነቲ ቤት ምኽሪ ኣብ ዝሃቦ እዋናዊ መብርሂ እዩ። ኣብቲ መብርሂኡ ኣተሓሒዘ  ኣብዚ እዋንዚ ውግእ ሱዳን ናብ ከባቢ ኮርዶፋን ሰፊሑ፡ እቲ ብዳጋሎ ዝምራሕ ዕጡቕ ተወርዋሪ ሓይሊ ሱዳን ብ1 ታሕሳስ ከተማታት ባኑሳን ሄግሊግን ብ8 ታሕሳስ 2025 ከኣ ዓበይቲ ከተማታት ደቡብ ኮርዶፋን ድሕሪ ምሓዙ ምዃኑ ተጠቒሱ። ከም ኣብነት  ናይቲ ውግእ ናብ ዶባት ምስፍሕ እቶም ዕጡቓት ሓይልታት ኣብ ዶብ ደቡብ ሱዳን ህውከት ይፈጥሩ ምህላዎም መርኣያ እዩ ኢሉ።

ሓደ ነቲ ኩነታት ብግሊ ዝተንተኖ ክኢላ ብወገኑ ንውግእ ሱዳን ዘስፈሖ ዘሎ ዶባት ጥሒሱ ናብታ ሃገር ዝውሕዝ ዘሎ ኣጽዋርን ገንዘብን ከምኡ እውን ነዊሕ ዝዝርጋሕ ፖለቲካዊ መርበባትን ምዃኑ ጠቒሱ፡ ኣብዚ ፖለቲካዊ መርበብ ቻድ፡ ደቡብ ሱዳንን ኢትዮጵያን ኣለዋ እንተተባህለ ካብ ሓቂ ዝረሓቐ ኣይኮነን ይብል። ኣጽዋር ናብ ሱዳን ዝኣትወሉ መንገዲ ከመይ ከም ዝመስል ክሕብር እንከሎ ድማ ቻድ፡ ሊቢያ፡ ሩፐብሊክ ማእከላይ ኣፍሪቃ፡ ፑትላንድን ደቡብ ሱዳንን ጠቒስወን።

ውድብ ሕቡራት ሃገራት ኣብ ሱዳን ብቐጻሊ ኣብ ልዕሊ ሲቪል ሰባት፡ ሆስፒታላት፡ መኸዘኒ ንብረት ሕቡራት ሃገራትን ህጻናትን ዝፈጸም ዘሎ ቀጻሊ መጥቃዕቲ ድሮናት ኣዝዩ ኣሰካፊ እዩ ኢልዎ። ኣብ ከባቢ ኣብየይ 6 ኣባላት ዓቃብ ሰላም ሰራዊ ምቕታሎም እውን ካብቲ ዘሻቕሊ ተረኽቦታት ሓደ ምዃኑ እቲ ሓጋዚ ዋና ጸሓፊ ሓቢሩ።

እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ኣልጀዚራ ብ11 ታሕሳስ 2025 ኣብ ዘውጸኣቶ ዜናዊ ጸብጻብ፡ መንግስቲ ሱዳን ሱዳንን ኢትዮጵያን ኣብ ዘዳውብ ከባቢ፡ ሓድሽ ግንባር ውግእ ክኸፍት ይዳሎ’ሎ ዝብል ሓበሬታ ምቕራቡ ተሓቢሩ። ናይዚ መንቀሊ ድማ ኢትዮጵያ ነቲ ብዳጋሎ ዝምራሕ ሓይሊ ንምሕጋዝ ኣብ መሬታ ከባቢ ቤንሻንጉል ወተሃደራዊ መሰልጠኒ ማእከል ምኽፋታ ምዃኑ ኣልጀዚራ ብተወሳኺ ሓቢራ። እዚ ኩነታት ውግእ ሱዳን ኤርትራ እውን  ናይቲ ዝለሓም ዘሎ ውግእ ግዳይ ከይትኸውን ናይ ብዙሓት ስግኣት እዩ።

ብ1941 ተሃኒጹ ካብ 1947 ጀሚሩ ቤት ጽሕፈ፡ ጸሓፊ ወጻኢ ጉዳይ ኣሜሪካ ኮይኑ ዝገልግል ዘሎ ህንጻ

ፕረሲደንት ሮናልድ ትራምፕ 30 ኣብ ዝተፈላለቱ ኢምባሲታት ተመዲቦም ክሰርሑ ዝጸንሑ ክኢላታት፡ ብህጹጽ ናብ ሃገሮም ክምለሱ ከም ዝጸውዐ፡ ናይታ ሃገር ቤት ጽሕፈት ወጻኢ ጉዳይ ብምጥቃስ ሲኤንኤን (CNN) ሓቢራ። እቶም ዝተጸውዑ ኣንበሳድራትን ኣብ ዲፕሎማሲያዊ ሓላፍነት  ተመዲቦም ክሰርሑ ዝጸንሑ ዲፕሎማትን ምዃኖም ከኣ ተፈሊጡ።

ፕረሲደንት ትራምፕ ነዞም ኣብ ግዜ ምምሕዳር ባይደን ዝተመደቡ ዝጽውዖም ዘሎ፡ ንዲፕሎማሲያዊ ኣሰራርሓ ናይታ ሃገር ምስቲ “ቀዳምነት ንኣሜሪካ” ዝብል ፖሊሲኡ ንምጥዕዓም ምዃኑ ተሓቢሩ። እቶም ብዘይተለምደ ኣገባብ ብተለፎን ከይተረፈ ዝተጸውዑ ዲፕሎማት ጠቕሊሎም ዝስጐጉ ዘይኮኑ፡ ኣብ ቤት ጽሕፈት ወጻኢ ጉዳይ  ካልእ ስራሕ ክድለየሎም እዩ ዝብል ግምት ከምዘሎ ከኣ ኣብቲ ዜና ተጠቒሱ።

ቤት ጽሕፈት ወጻኢ ጉዳይ ኣሜሪካ ዝርዝር ናይቶም ተጸዊዖም ዘለዉ ዲፕሎማት’ኳ እንተዘይገለጸ፡ እቶም 15 ካብ ኣፍሪቃ ምዃኖም ተፈሊጡሎ። ካብቶም 15 ኣብ ኣፍሪቃ ዝጸንሑ ከኣ ኣንበሳድራት ኣሜሪካ ኣብ ኢትዮጵያ፡ ግብጺ፡ ሶማሊያ፡ ጅቡቲ፡ ናጀርያ፡ ኡጋንዳ፡ ደቡብ ኣፍሪቃ፡ ዙምባበ፡ ሩዋንዳን ኮትዲቩዋርን ከም ዝርከብዎም ተፈሉጡ።

ብዛዕባቲ ምጽወዖምን መዓስ ከም ዝትክኡን ዝምልከት ዝርዝር መብርሂ ከምዘይተዋህበ እቲ ዜና ጠቒሱ፡ እቲ ምቅይያር ብፍላይ ኣብቲ ኣሜሪካ ኣንጻር ፈጠርቲ ራዕዲ እትንቀሳቐሰሉ ዞባ ምብራቕ ኣፍሪቃን ከባቢ ቀይሕ ባሕርን ጽልዋ ከም ዝህልዎ ዝግመት ኮይኑ፡ ኣብ ናጀርያን ግብጽን ናይ ዝነበሩ ኣንበሳድራት ምጽዋዕ  ከኣ ምስቲ ምስ ኣሜሪካ ዝጸንሀን ጥቡቕ ርክብ ኣዛራቢ ኮይኑ ኣሎ።

 እዚ ስጉምቲ ንኣሜሪካ ናበይ ከም ዝወስዳ ኣይፍለጥን እዩ ዝበለ ሓደ ተዓዛቢ፡ ብዓለም ደረጃ  ኣንበሳደር ኣሜሪካ ዘየብለን ሃገራት ይበዝሓ ኣለዋ ኢሉ። ምስዚ ብዝተተሓሓዘ ኣባላት ሰልፊ ዲሞክራሲ ነቲ ስጉምቲ ነቒፎም፡ ከም ቻይናን ሩሲያን ዝኣመሰላ መወዳድርቲ ኣሜሪካ ነቲ ሃጓፍ ተጠቒመን ክብለጻሉ እየን ዝብል ስግኣት ከም ዘለዎም ገሊጾም።

ፕረሲደንት ኮንፈደረሽን ኩዕሶ እግሪ ኣፍሪቃ፡ ፓትሪክ ሞትሰፐ

ኮንፈደረሽን ኩዕሶ እግሪ ኣፍሪቃ (CAF)፡ ኣብ ክንዲ’ቲ ኣብ ከክልተ ዓመት ክካየዶ ዝጸንሐ ውድድር፡ ካብ 2028 ንደሓር ከምቲ  ናይ ዓለም ውድድር ኣብ 4ተ ዓመት ዝካየድ ከም ዝኸውን እቲ ኮንፈደረሽ ብዘውጸኦ መግለጺ ኣፍሊጡ። እቲ ኮንፈደረሽን ኣስታት 80% ኣታዊኡ ዝረክብ፡ ካብዚ ብ1957 ጀሚሩ ኣብ ከክልተ ዓመት ክካየድ ዝጸንሐ ውድድር እዩ። ኣብ ሞሮኮ ዝካየድ መበል 35 ዙርያ ውድድር ኣፍሪቃ ኣብ ቅነ ሓድሽ ዓመትን ልደትን ዝጅመር ኮይኑ፡ 18 ለካቲት 2026 ክፍጸም ትጽቢት ይግበረሉ።

እቲ ኣብ 2027 ኡጋንዳ፡ ኬንያን ታንዛንያን ብሓባር ከሰናድእኦ ኣቐዲሙ ተመዲቡ ዘሎ ውድድር ምስተፈጸመን ኣብ 2028 ሓደ ውድድር ድሕሪ ምክያዱን እቲ ኣብ 4ተ ዓመት ዝካየድ ሓድሽ ኣገባብ ውድድር ብ2029 ከም ዝጅመር ናይቲ ኮንፈደረሽን ፕረሲደንት ፓትሪክ ሞትሰፐ ኣፍሊጡ።  እዚ ሓድሽ መወዳዳሪ መደብ ካብ ተመኩሮ ሊግ ኤውሮጳ ዝተወስደ ቅዲ ምዃኑ ከኣ ኣብቲ መግለጺ ተመልኪቱ። እዚ ሓድሽ ኣገባብ እቲ ኮሚሽን ምሉእ ብሙእ ብገንዘባዊ ኣታዊኡ ነብሱ ዝኽእለሉ ክኸውን ከም ዝኽእል እውን እቲ ፕረሲደንት ናይቲ ኮሚሽን ጠቒሱ።

እዚ ሓድሽ መደብ ካብ ነዊሕ ግዜ ዝተታሕዘ ኮይኑ፡ ክሳብ ሎሚ ዘይተተግበረሉ ኣብ ኣታዊ ናይቲ ኮሚሽን ከኸትሎ ዝኽእል ስግኣት ምዃኑ  ኣብቲ መግለጺ ተመልኪቱ። እቲ ካልእ ምኽንያት ኣብ ኤውሮጳ ዝጻወቱ ኣፍሪቃውያን ክኢላታት ናብቲ ናይ ኣህጉሮም ኣፍሪቃ ውድድር ስለ ዝመጹ፡ ምስቲ ኣብ ወጻኢ ዝወዳደርዎ ከምዘይጋጮ ጌርካ ምስራዕ የድሊ ምንባሩ’ውን ከም ተወሳኺ ምኽንያት ተጠቒሱ። እዚ ናይ 2025 ኣብ ሞሮኮ ዝካየድ ውድድር ምስቲ ኣብ ዝሓለፈ ግዜ ኣብ ኣሚሪካ ዝተኻየደ ናይ ዓለም ውድድር ብዝተናበበ ከም ዝተሰርዐ ድማ ተጠቒሱ።

ኢትዮጵያ ብ1962 ሻምፕዮን ኣፍሪቃ ኣብ ዝኾነትሉ፡ ኣብታ ጋንታ ተሰለፍቲ ካብ ዝነበሩ 11 ተጻወቲ፡ እቶም 8 ካብ ኤርትራ ዝተመርጹ ምንባሮም መዛግብቲ ኮንፈደረሽን ኩዕሶ እግሪ ኣፍሪቃ የመልክት። ኤርትራ ናጻ ሃገር ድሕሪ ምኻና ኣብ ዝካየድ ውድድራት ግና፡ ኤርትራ ብሰንኪ ጉጅለ ህግደፍ ዋላ ኣብቲ ዝተሓተ ደረጃ መጻረይ ግጥማት ናይ ዘይሳተፋ  ሃገራት ኣብነት እያ።

ብስድራቤት ስዉእ ስዩም ዑቑባሚካኤል ሓረስታይ፡ ዝተሰርዐ ዝኽሪ መበል 20 ዓመት መስዋእቱ፡ ብ20 ታሕሳስ 2025 ተኻይዱ። ብመሰረት ኣቐዲሙ ዝወጸ መደብ፡ ንግሆ ስድርኡን ቤተሰቡን፡  ናይ ቃልሲ ብጾቱን ፈተወቲ ስድራን ኣብ መቓብሩ ተረኺቦም ዕንበባ ኣንቢሮም። ኣብቲ መድረኽ ብጻይ ኣሰፋው በርሀ ብዛዕባ ስዉእ ስዩምን ታሪኽ ቃልሱን ሓጺር ዝኽሪ ኣቕሪቡ። ድሕሪኡ ድማ ብኣካል ካብ ኣዳራሽ ሮተርዳምን ብዙምን ብዙሓት ታሪኽ ኣባላት ቤተሰቡን ሓርበኝነት ስዩም ዘገድሶም  ናይ ቃልሲ ብጾቱን ዝተሳተፍዎ ነዊሕ ሰዓታት ዝወሰደ ርክብ ተኻይዱ።

ኣብቲ መድረኽ በዓልቲ ቤቱ ወይዘሮ ኣዝመራ ሃይሉ፡ ኣብ ዘስመዓቶ ቃል ንተሳተፍቲ ኣመስጊና፡ “ደጊም  ብሓርበኝነት ስዩም ንተሓበን እምበር ሓዘን ያኣክል” ዝብል መልእኽቲ ኣስሚዓ፡ ንደቃን ኣሕዋቱን ከኣ ስዩም ካብ ንእስነቱ ጀሚሩ ንሃገር ብዘበርከቶ ንተሓበን ክትብል ኣተባቢዓ።   ስዩም ኣብ ታሪኽ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ግቡእ ቦታ ኣለዎ ድሕሪ ምባላ ድማ ኣበርክተኡ ካብታ ተወዲቡ ዝተቃለሰላን ዝመረሓላን ተሓኤ ሓሊፉ፡ ናብ መላእ ኤርትራ ዝጥምት ተባዕ  ምንባሩ ጠቒሳ።

 በኹሪ ጓሉ ኣይዳ ስዩም ብወገና ብስም ኣሕዋታ ብዛዕባ ኣቦኣ  ዘለዋ ናይ ቁልዕነት ተዘክሮ ዝምልከት  ዘረባ ኣስሚዓ። ኣብቲ ቃላ ዋላ’ኳ ኣቡኣ ብሰንኪ ኣብ ቃልሲ ምጽማዱ ከምቲ ዘድሊ እንተዘየስተማቐረቶ ጓል ሓርበኛ ብምዃና ከም እትሕበን ጠቒሳ።  ኣሓቱ ለምለምን ኤልሳን ብወገነን፡ ብዛዕባ ኣተዓባብያ ስዩም፡ ኣብ ቤት ማእሰርቲ ምእንቲ ህዝብን ሃገርን ዘሕለፎ ህይወትን ናቱ ማእሰርቲ ኣብ ስዳቤቱ ዝገደፎ ስንብራትን ብምዝካር ቃለን ኣስሚዐን። ዋላኳ ንስድርኡ እንተዘይኮነ ኣብ ዕላምኡ ጸኒዑ ብምስውኡ  ከም ዘሕጉሰን’ውን ዘርዚረን።

ኣቦመንበር ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ብጻይ ገረዝጊሄር ተወልደ ኣብቲ መድረኽ ቃል ካብ ዘስምዑ ሓደ ነይሩ። ገረዝጊሄር ብዛዕባ ትብዓት፡ ጽንዓት፡ ንጹርነት፡ ተወፋይነትን መሃዝነትን ስዩም ከም ዝግረም ብሰፊሑ ገሊጹ። ኣተሓሒዙ ከኣ ብዛዕባ ስዩም ኣብ ቃልሲ እንከሎ ዝተኣስረሉ ኣጋጣምን ኣብ ቤት ማእሰርቲ ዝገጥሞ ዝነበረ ስቓይን ንዓኡ በዲሁ ዘካየዶ ቃልስን ነብሱ ንምዕባይ ዝገብሮ ዝነበረ ቃልስን ብኣካል ዝተዓዘቦ  ብሰፊሑ ምስክርነቱ ገሊጹ። ስዩም ንዲሞክራሲ ብዛዕባ ዝነበሮ ምእዙዝነት ድማ ንኢዱ።“ስዩም ዑቕባሚካኤል (ሓረስታይ) ኣብተን ናይ መወዳእታ ሰዓታት”ብዝብል ኣርእስቲ ድማ ናይ ስዩም ናይ ሓጺር ግዜ ሕማምን መስዋእትን ከምኡ ድማ መስዋእቱ ኣብ ብዙሓት ዝፈጠሮ ስንባደን ዝገልጽ ሓጺር ጽሑፍ  ኣብቲ ኣሰንባዲ ኩነታት ብኣካል ብዝነበረ ደበሳይ በየነ ቀሪቡ።

ብጻይ ወልደየሱስ ዓማር ብወገኑ፡ ንስዩም ካብ ንእስነቱ ብኸመይ ከም ዝፈለጦ ዝምልከት ተመኩሮኡ  ኣካፊሉ። ብኸመይ ነቲ ናይ ንእስነት ዕርክነቶም ፖለቲካዊ መልክዕ ከም ዘትሓዝዎ ብኣብነታት ኣሰንዩ ገሊጹ። ንስዩም ናብ ሜዳ ካብ ዘፋነውዎ ምንባሩ ብምጥቃስ ድማ፡ ኣብ ብዙሓት ንስዩም ዘጋጠምዎ ዝነበሩ ተረኽቦታት  ተፈልይዎ ከም ዘይፈልጥ ብምጥቃስ ከኣ ብዛዕባ ትብዓትን ጽንዓትን ስዩም ኣዘንትዩ። ኣብ መወዳእታ ድማ  ቅድሚ 20 ዓመት ኣብ ግዜ ቀብሩ ንስዩም ስለቲ ኣበርክተኡ ዘቕረበሉ ምስጋና ደጊሙ ዘኪሩ፡ ስድራቤቱ ነቲ መድረኽ ምድላዎም ድማ ኣመስጊኑ። 

ነባር ተጋዳላይ ምሓመድ ብርሃን ብላታ ቀጻሊ ወሃቢ ቃል ነይሩ። ከም ኩሎም ከኣ ንስዩም ክጠቅሶ እንከሎ ንስዉእ ወልደዳዊት ተመስገን እውን ዘኪርዎ። ስዩምን ወልደዳዊትን ብመተማ ኣቢሎም ቃልሶም ንምቕጻል ናብ ሱዳን ክኣትዉ እንከለዉ ካብ ዝተቐበልዎም ምንባሩ  ዘኪሩ። ኣብ ርእሲዚ ስዩምን ወልደዳዊትን ብዘርኣይዎ ብቕዓት ንዝተፈላለየ  መዝነት’ኳ ይሕጸዩ እንተነበሩ፡ ምርጨኦም ግና ህዝቢ ምውዳብን ምስቲ ኣሜዳ ዝነበረ ቃልሲ ምትእስሳርን ከም ዝነበረ ምስክርነቱ ሂቡ። ብዛዕባ ዘጋጥሞም ዝነበረ ብደሆታትን ዝሰዓርሉ ዝነበሩ ጽንዓትን’ውን ብሰፊሑ ኣስፊሩ።ኣብ ርእሲዚ ንስዩም ኣብቲ “ሓረስታይ” ዝብል ስም ዘውሃቦ ማሕበር ሓረስቶት ሓቢሩ ዝመረሐ ሓው ወልዱ ነጋሲ ብዛዕባ ኩለ-መዳያዊ ብቕዓት ስዩም ምስክርነቱ ሂቡ። ሓው ነጋሽ ዑስማን ንኤርትራዊ ሃገራዊ ባይቶ ንዲሞክራስያዊ ለውጢ፡ ሓው ዑቕባዝጊ ድቡስ ንውብድ ሓድነት ኤርትራውያን ሓው ወልደስላሴ ዑቕበ ድማ ንግንባር ሃገራዊ ድሕነት ኤርትራ ብምውካል ድማ  ብዛዕባ ስዩምን ናይ ቃልሲ ኣበርክተኡን ኣገደስቲ  መልእኽታቶም ኣመሓላሊፎም።

ብዘይካዚ ብጻይ ጸሃየ ቀለታ ኣብ ሜዳ ብመሪሕነት ስዩም ዑቕባሚካኤል ምስ ህዝባዊ ማሕበራት ህዝባዊ ግንባር ሓርነት ኤርትራ ንምርኻብ ኣብ ዝኸድሉ ዘጋጠሞም ተዘክሮ ክጠቕስ እንከሎ፡ ብጻይ ፍሰሃየ ሓጐስ ድማ ቅድሚ ሕጂ ብቋንቋ እንግሊዚ ብዛዕባ ስዩም ዘዳለዋ ግጥሚ ኣቕሪቡ። ካለኦት ተሳተፍቲ እውን ተዘክሮታቶም ብዛዕባ ስዩም ኣብቲ መድረኽ ኣንጸባሪቖም። በዚ ከኣ እቲ ብኣላይነት ብጻይ ተስፋይ ወልደሚካኤል (ደጊጋ) ዝተኻየደ መድረኽ ተዛዚሙ።

ጸሓፊ ወጻኢ ጉዳይ ኣሜሪካ ማክሮ ሩቢዮ፡

ጸሓፊ ወጻኢ ጉዳይ ኣሜሪካ ማክሮ ሩቢዮ፡ ኢትዮጵያ ኣካልቲ ዓለምለኻዊ ዓቃብ ሰላም ክምስረት ትጽቢት ዝግበረሉ ዝኸውን ሰራዊት ናብ ጋዛ  ክትልእኽ፡ ናብ ኣብይ ኣሕመደ ደዊሉ ከም ዝሓተተ ተሓቢሩ። ብዛዕባቲ ጉዳይ ናይ ቀረባ ኣፍልጦ ዘለዎም ክልተ ኣሚሪካውያን ዲፕሎማት፡ “ዘታይም ኦፍ እስራኤል (The Times of Israel)” ንዘተባህለት  ጋዜጣ ከም ዝሓበርዋ ተገሊጹ።

ነዚ መበገሲ ዝኾነ፡ ፕረሲደንት ትራምፕ፡ ነቲ ን2 ዓመታት ኣብ ጋዛ ዝቐጸለ ውግእ ዘቋርጽ እዩ ብዝብል ዘውጸኦ 20 ነጥብታት ዝሓዘ እማመ ሰላም ንምትግባር ምዃኑ ኣብቲ ሓበሬታ ተጠቒሱ። እንተኾነ ብዙሓት ሃገራት እማመ ሰላም ትራምፕ፡ ዕጥቂ ምፍታሕ ሓይሊ ሓማስ ዘስዕብ ብምዃኑ፡ በቲ እማመ ሕጉሳት ስለ ዘይኮና፡ እማመ ፕረሲዳንት ትራምፕ  ተቐባልነት ንክረክብ ጋና ብዙሕ  ጻዕሪ ዝሓትት እዩ።

እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ግብጺ ብወገና ኣቐዲማ ኣካል ናይቲ ብሕቡራት ሃገራት ዝምራሕ ሓላው ሰላም ሰራዊት ናብ ጋዛ ክትሰድድ ቅርብቲ ምዃና ኣረጋጊጻ እያ። እዚ ከኣ ኢትዮጵያ ፈቓደኛ ኮይና ሰራዊት እንተ ኣሰሊፋ፡  ሰራዊት ክልቲአን ሕዱር ምስሕሓብ ዘለወን ሃገራት ፊትንፊት ዘፋጥጥ ከይከውን ዝሰግኡ ወገናት ድምጾም የስምዑ ኣለዉ።

ኢትዮጵያ ካብ ሃገራት ኣፍሪቃ ብብዝሒ ናብ ዝተፈላለዩ ሃገራት ዓቃብ ሰላም ካብ ዝልእካ ሓንቲ’ኳ እንተኾነት፡ ምስዚ ሎሚ ዘለዋ ዘቤታውን ዞባውን ብደሆታት፡ ነዚ ናይ ኣሜሪካ መጸዋዕታ ክትምልስ ትበቕዖ ድያ ኣይተበቕዖን ግና  ዘዛርብ ኮይኑ ኣሎ።

ብኻልእ ወገን ፓኪስታንን ኢንዶኑዚያን ናብ ጋዛ ሰራዊት ክሰዳ ቅሩብነት ኣርእየን ካብ ዘለዋ ሃገራት እየን። ምንጭታት ከም ዝጠቕስዎ ድማ፡ ጸሓፊ ወጻኢ ጉዳይ ማክሮ ሩቢዮ፡ ብዛዕባ መጻኢ ምምሕዳራውን ገንዘባውን ኩነታት ናይቲ ብውድብ ሕቡራት ሃገራት ኣፍልጦ ረኺቡ ኣብ ጋዛ ክዋፈር ዝሕሰብ  ዓቃብ ሰላም ሰራዊት መብርሂ ክህብ ትጽቢት ኣሎ።

ብዕለት 17 ታሕሳስ 2025 ምምሕዳር ውደባዊ ጉዳያት ቤት ጽሕፈት ፖሓኤ ኣኼባ ኣካይዱ። ኣኼባ ምምሕዳር ድሕርቲ ብዕለት 23 ሕዳር 2025 ዝተሰላሰለ ኣኼባ ማእከላይ መሪሕነት ዝጸደቐ ዓመታዊ ትልሚ መደብ ስራሕ ንመጀመርታ ዝካየድ ዘሎ ኢዩ።

ኣኼባ ብሓላፊ ቤት ጽሕፈት ሓው ተስፋይ ወልደሚካኤል ደጊጋ ዝተመርሔ ኮይኑ፡ ሓው ተስፋይ ኣብ መኽፈቲ ኣኼባ ብዘስምዖ ሰናይ ትምኒትን ትስፉው መጻኢ ናይ ስራሕ ግዜ ክኸውን ብዘለዎ ባህጊ ኢዩ ተጀሚሩ። ምምሕዳር ሽማግለ ኣብ ዓመታዊ መደብ ዕዮ ዝተሰረተ ክዕመሙ ዘለዎም ስራሓት፡ ህልዊ ኲነታት ዞባታት ፖሓኤ፡ ምስንዳእ መጻኢ ጉባኤ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ  ኣብ ዝብሉ ነጥብታት ግዜ ዝወሰደ ኣኼባ እዩ ኣካይዱ።

ንዝተጠቕሱ  መደባት ንምስልሳል፡ ብመጀመርታ ዝጸንሔ ምምሕዳርን ነፍሲ ወከፍ ዘለዎ ናይ ስራሕ ምቅሊትን ክቕጽል፡ ብደረጃ ዞባታት ዘሎ ስርርዕ ኣባላት ፖሓኤ ክሕይልን ክሰፍን ዓብዪ ተደላይነት ስለዘለዎ፡ ነዚ ንምትግባር ከሉ ዘድሊ ናይ ኣሰራርሓ ምውህሃድን፡ ክህሉ ሕጽረታት ኣጽኒዕካ ንምውጋድ ክንሰርሕ ከምዝግባእ ርእዩ። ብዘይካዚ ኣባላት ፖሓኤ ዝላል ዘካይዶም ዘሎ ዕማማትን ምስ ካልኦት ኣካላት ብሓባር ንምስራሕ ዝገብሮ ዘሎ ጻዕርታትን ብማዕረ ንምግንዛብ፣ ብደረጃ ዞባታትን ሓፈሻዊ ኣኼባታትን ምክያድ ኣገዳስነት ከምዘለዎ ርእዩ፡ ንምትግባሩ ዘኽእል መደባት ድማ ሰሪዑ።

ሓደ ካብ መለለይታት ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ፡ ብቕዋም ደረጃ ኣብ ክልተ ዓመት ጉባኤ ምክያድ ዝብል ኮይኑ፡ ኣኼባ ማእከላይ መሪሕነት ኣብ ኣተገባብርኡ ንፈጻሚ ኣካል ዘድሊ ምስንዳኣት ክገብር ሓላፍነት ሂቡ ኣብ ምብጋስ ምህላዉ ኣብ ግምት ብምእታው፡ ኣኼባ ምምሕዳር ስርዒታዊ ጉዳያት ቤት ጽሕፈት ኣብ ኣባላት ጽላል ኣብ ምስንዳኡ ዝላዓለ እጃም ስለዘለዎም ዘድሊ ጻዕርታት ክገብሩ፡ ጉባኤ ኣብ ኣባላት ጥራሕ ከይተደረተ  ደለይቲ ለውጢ ኤርትራውያን ብሓሳብ ኮነ ብንዋት ምትሕብባሮም ንኸበርክቱ፡ ምምሕዳር ዘድሊ ጻዕርታትን ጎስጓስን ንምክያድ ተሊሙ።

ኣኼባ ምምሕዳር፡ ክሳብ መጠረስታ ወርሒ ጥሪ 2026 ክፍጸሙ ብዛዕባ ዘለዎም ዕማማት ናይ ግዜ ሰሌዳ ሰሪዑ ደምዲሙ። ዝስዕብ ናይ ኣኼባ ቆጸራታት ኣጽዲቁ ኣኼባኡ ደምዲሙ።

ንሓርነት ብሓድነት!!!

ኣብ መዕቆቢ ምስ ዝወለደታ፡ ሎሚ’ውን ኣብኡ ትነብር ትግራወይቲ ኣደ፡ (ካብቲ ኮሚተ ዝተወስደ ስእሊ)

ዓለም ለኻዊ ኮሚቲ ሓደጋ (international rescue committee)፡ ዝተባህለ፡ ኣብ ዘውጸኦ መግለጺ ኣብ ኩለመዳያዊ ሰብኣዊ ሓደጋ ኣለዋ ካብ ዝበለን 10 ቀዳሞት ሃገራት ንኢትዮጵያ ኣብ 4ይ ደረጃ ሰሪዕዋ። ኣብታ ሃገር ዝረአ ዘሎ ዘቤታውን ዞባውን ምዕብልናታት ኣብ ሰሜናዊ ክፍሊ’ታ ሃገር ውግእ ከም ዘልዓለ ዝጠቐሰ እቲ ትካል፡ እቲ ዝተፈላለዩ ዕጡቓት ኣካላት ዝሳተፍዎ ዘለው ውግኣት ሰፊሕ ናይ ሰባት ምምዝባል የስዕብ ከም ዘሎ ጠቒሱ።

 ውሕጅ፡ ደርቅን ዝኣመሰሉን ምቅይያር ኩነታት ኣየር ዘኸተሎም ሓደጋታት እውን ኣብቲ ምምዝባል ግደ ከም ዘለዎም ኣስፊሩ። ብሓፈሻ ብገበርቲ ሰናይ ዝወሃብ ዝነበረ ሰብኣዊ ሓገዝ ምንካይ፡ ብፍላይ ድማ ትካል ረዲአት ኣሜሪካ ካብቲ ንኢትዮጵያ ክህቦ ዝጸንሐ በጀት 387 ሚልዮን ዶርላ ምንካዩ ንመነባብሮ ናይቶም ረዲአት ዝጽበዩ ኢትዮጵያውያን ኣጋዲድዎ  ኢሉ።

ኣብ መጻኢ እውን ኣብ ኢትዮጵያ ሓድሽ ሓደጋ ምምዝባል ከየጋጥም ስግኣት ኣሎ ዝበለ እቲ ኮሚተ፡ ፈደራል መንግስቲ ኢትዮጵያ ምስ ኤርትራ፡ ሓይልታት ትግራን ኣምሓራን ዝፈጥሮ ዘሎ ውጥሪ ነቲ ካብ 2020 ዝጀመረ ቅልውላው ከጋድዶ ከም ዝጸንሐ’ውን ኣስፊሩ። ኣብ ትግራይ ዝተወሰነ ናይ ዳግመ-ህንጻ ምልክታት’ኳ እንተሎ ኣብታ ክልል ኣስታት 800 ሺሕ ተመዛበልቲ ኣብ ሕማቕ ኩነታት መነባብሮ  ኣለዉ ኢሉ።  

ኣብ ክልል ኦሮሞ ከኣ ብሰንክቲ ኣብኡ ዝካየድ ዘሎ ውግእ 288 ሺሕ ተመዛበልቲ ምህላዎም ሓቢሩ። ብሰንኪዚ ውግኣት ስድራቤታት ተበታቲነን ብዙሓት ሰባት ብሕጽረት መግቢ ዝሳቐዩ ዘለዉ ህጽናት ሒዞም ከካብ ከባቢኦም ክሃድሙ ይግደዱ ከም ዘለዉ ኣቃሊዑ። ዘይምርግጋእ ክልል ኦሮሞ ንጠቕላላ ቁጣባ ናይታ ሃገር ብኣሉታ ዝጸልው ምዃኑ ከኣ ስግኣቱ ገሊጹ።

ኣብ መጻኢ ዓመተ 2026 ኣብ ሰሜናዊ ክፍሊ ኢትዮጵያ ሓደጋ ውሕጅ ኣብ ደቡብ ከኣ ደርቂ ክፍጠር እዩ ዝብል ዘለዎ ናይ ስግኣት ግምቱ ኣመልኪቱ። እዞም ሓደጋታት ዋሕዲ እቶት እኽልን ከም ኮሌራ ዝኣመሰሉ ሕማማትን ከኸትሉ ይኽእሉ እዮም ክብል ድማ ገሚቱ።

እቲ ኮሚተ ምንቅስቓሱ ኣብ ኢትዮጵያ ብ2000 ከም ዝጀመረ ሓቢሩ፡ ካብኡ ንነጀው፡ ዝተፈላለዩ ሰብኣዊ ብደሆታት ከጋጥሙ ከም ዝጸንዝሑ ብምጥቃስ፡ ኣብ ዝተፈላለዩ ናይ ጥዕናን ካልእ ማሕበራዊ ዕማማትን ክሳተፍ ከም ዝጸንሐ ከኣ ሓቢሩ። ቅድሚ ኢትዮጵያ ዝተሰርዓ ሰለስተ ኣብ ዝገደደ ቅልውላው ይርከባ ዝበለን ሃገራት፡ ደቡብ ሱዳን፡ ፍልስጥኤምን ሱዳንን እየን።

ሱዳናዊ ፖለቲካዊ ጉጅለታትን ብዓብደላ ዋሂድ ኣልኑር ዝምራሕ ሓርነታዊ ምንቅስቓስ ሱዳንን፡ ብ16 ታሕሳስ 2025 ኣብ ዋና ከተማ ኬንያ ናይሮቢ ውግእ ኣብ ምቁራጽን ሱዳን ዳግማይ ኣብ ምህናጽን ይሕግዝዩ ኣብ ዝበልዎ  መትከላት ዘተኮረ ስምምዕ ከም ዝፈረሙ ነቲ ርክብ ዝወደቡ ኣካላት ብምጥቃስ ሱዳን ትሪቡን ሓቢራ።

እቲ “ መትከላት ንምህናጽ ሓዳስ ሃገር” ብዝብል ኣርእስቲ ዝፈረምሉ ሰነድ፡ ምስቲ ብፍላይ  ብሰልፊ ሃገራዊ ጉባአን ዘቕረበን  ንእስላማዊ ምንቅስቓስ ዝጻረርን ውሳነ ሓሳብ ዝሰማማዕ ምዃኑ ከኣ ተሓቢሩ። ነቲ ስምምዕ ዝኸተሙ፡ ምንቅስቓስ ሓርነት ሱዳን፡ ሰልፊ ጉባአ ሱዳን፡ ፈደራላዊ ምትእኽካብ፡ ዓረባዊ ማሕበራዊ ሰልፊ በዕስ፡ ሰልፊ ሃገራዊ ኡማ፡ ሱዳን ህዝባዊ ሓርነታዊ ምንቅስቓስ፡ እዋናዊ ዲሞክራሲያዊ ሰውራ፡ ምሕዝነት ሱዳንን ሪፐብሊካዊ ሰልፍን ምዃኖም ከኣ ሱዳን ትሪቡን ብተወሳኺ ኣስፊራ።

ብዘይካዚ  ኣተሓባባሪ ዝተመዛበሉ ወገናትን ስደተኛታትን፡ ማሕበር ባር ዳርፎር፡ ምሕዝነት ሲቪላውያን ምብራቕ ሱዳንን ምትሕብባር ክኢላታትን ነጋዶን እውን ኣካል ናይቲ ምፍራም ምዃኖም ተጠቒሱ። ናይ ቅድም ቀዳማይ ሚኒስተር ሱዳን ዶር ዓብደላ ሓምዶክን ጋዜጠኛ ኣልሓጅን ከኣ ነቲ ሰነድ ካብ ዘጽደቑ ፍሉጣት ባእታታት እዮም።

ካብ ቀንዲ ትሕዝቶ ናይቲ ሰነድ፡ ምድጋፍ ልኡላውነትን ሓድነትን ሱዳን፡ ውግእ ከም መፍትሒ ምንጻግ፡  ብውሕዱ ከም ናይ መጀመርያ ደረጃ ስጉምቲ ምስ ሰብኣዊ ጉዳያት ዝተተሓሓዘ ውግእ ንሰለስተ ኣዋርሕ ምቁራጽ፡ ምህናጽ መንግስታዊ ትካላትን ዝኣመሰሉን ነጥብታት ይርከብዎ።

ኣብዚ ሱዳናውያን ኣብ ሃገሮም ሰላም ንምምጻእ ዝጽዕርሉ ዘለዉ ግዜ፡ ብሓፈሻ ብዙሓት ወገናት ብፍላይ ከኣ ኣሜሪካ፡ ግብጺ፡ ኤመረትን ሳዑዲ ዓረብያን ዝርከብዎ ኣካል ፍታሕ ንምምጻእ ይጽዕቱ ከም ዘለዉ ዝዝከር እዩ።

ስእሊ ካብ ማሕበራዊ መዲያ (ቢቢሲ)

ውድብ ሕቡራት ሃገራት፡ ብ15 ታሕሳስ 2025 ኣብ ዘውጸኦ መግለጺ፡ ኤርትራ ብዘይፍርዲ ዳጒናቶም ዘላ ኣስታት 10 ሺሕ ፖለቲከኛታት፡ ጋዜጠኛታት፡ ካህናትን መንእሰያትን ዝርከብዎም እሱራት፡ ብዘይቅድመ ኩነት ንክትፈትሕ ጸዊዑ። ኣብቲ መጸዋዕታኡ ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ እትርከብ ሃገር ኤርትራ፡ ብ1993 ልኡላዊት ካብ እትኸውን  ክሳብ ሎሚ፡ ብወዲ 79 ዓመት ዲክታተር  እትጭቆን ዘላ እያ ክብል ገሊጽዋ።

ሰይፍ ማጋንጎ ዝተባህለ፡ ላዕለዋይ ወሃቢ ቃል ሰብኣዊ መሰል ብወገኑ፡ ብ4 ታሕሳስ 2025፡ 13  ነባር ተወዳዳሪ ብስክሊት ዘርኣጋብር ገብረህይወት ዝርከቦም ነጋዶን ሓለፍቲ ፖሊስን ብጃምላ ተኣሲሮም ብዘይፍርዲ ንኣስታት 18 ዓመታት ተዳጒኖም ዝጸንሑ ምፍተሖም ኣብ ግምት ዝኣቱ ምዃኑ ምጥቃሱ ኣብቲ መግለጺ ተሓቢሩ።

 ኣተሓሒዙ ከኣ ኣብ  ስልጣን ናብ ዘለዉ ኤርትራውያን ኣብ ዘመሓላለፎ መጸዋዕታ፡ ኩሎም ካብ 2001 ጀሚሮም ብጃምላ ተኣሲሮም ዝማስኑ ዘለዉ ናይ ቅድም ላዕለዎት ሓለፍቲ መንግስቲ ዝርከብዎም ግዳያት ብዘይወዓል ሕደር ክፍትሑ ይግባእ ምባሉ ብተወሳኺ ሓቢሩ።

ብኻልእ ወገን ከኣ ብሰንኪ ዝኽተልዎ ሃይማኖት 5 ዓመትን ካብኡ ንላዕልን ኣብ ማይስርዋን ካለኦት ኣብያተ ማእሰርትን ተዳጒኖም ዝጸንሑ፡ ብዝተፈላለዩ ጉጅለታት 20 ደቂ ኣንስትዮ ዝርከቦም ብድምር 98  ኤርትራውያን ብዋሕስ ከም ዝተፈትሑ፡ ቢቢሲ እትርከበን ዝተፈላለያ ማዕከናት ዜና፡ ኣብ ወጻእን ኣብ ኤርትራን ዝርከቡ ምንጭታተን ብምጥቃስ ሓቢረን።

እተኾነ እቲ መሰረታዊ መዋጸኦ፡ እሱራት ምፍታሕ ጥራይ ዘይኮነ፡ ነቲ ዘእሰሮም ዘይቅቡል ምኽንያት ካብ መሰረቱ ምውጋድ እዩ። ከምኡ እንተዘይኮይኑ ግና እቲ መስርሕ ናይ ዝእሰሩ ሰባት ምቅይያር እምበር ማእሰርቲ ዘቋርጽ ኣይኮነን።