“ኢሳያስ ኣፈወርቅ ን19 ሓምለ 2025፡ ምስ ማዕከናት ዜና ህግደፍ ቃለ መሓትት ከካይድ’ዩ”፡ ዝብል ሓበሬታ ምስ ተዘርገሓ፡ ዝተፈላለዩ ሰባት ነናቶም ትጽቢት ነይርዎም። ገሊኦም “ከምቲ ዝተለምደ ኤርትራዊ ኣብ ዘይኮኑ ዛዕባታት ኮለል ካብ ምባል ሓሊፉ ዘምጸኦ ሓድሽ ነገር ኣይክህሉን’ዩ” ዝብል ግምት ነይርዎም። ግምቶም ካብ ዝሓለፈ ተመኩሮታቱ ዝነቅል’ዩ። ካለኦት ወገናት ግና ንትጽቢት ናይቶም ቀዳሞት’ኳ ግምት ዝህብዎ እንተነበሩ፡ “ምስዚ ንከባቢናን ሃገርናን ዘዋጥር ዘሎ ምግልባጥ ፖለትካዊ ኣሰላልፋን ንልኡላውነት ኤርትራ ዝህድድ ዘሎ ወስታታትን ገለ ሓድሽ ሓሳብ ደኾን ወስ የብል ይኸውን” ዝብል ትሑት ትጽቢት ነይርዎም። ናይዚኣቶም ግምት ከኣ ብመንጽርቲ ዘለናዮ እዋናዊ ተሃዋስነት ዘይስገርን ንቡርን ነይሩ። ንካልኦት ምጽራፍን ምስትንዓቕን ብልሕን መንፈዓትን መሲልዎም፡ ብዘይስኽፍታ“መጺኻለይዶ፡” እናበሉ ዝተጸበይዎ ኣይነበሩን ማለት’ውን ኣይኮነን። ዕለቱ ምስ ኣኸለ ዝተራእየን ዝተሰምዐን ድማ፡ ከምቲ “ኣባጉንባሕስ ዘይግርቱ ይኾልል” ዝበሃል፡ ንቀጥታዊ ኤርትራዊ ዛዕባታት ተሓሲሙ ደገደገ እዩ ኮለል ክብል ኣምስዩ።
ኣብቲ ብግምጥሊሽ ብዘይኤርትራዊ ዛዕባ ዝጀመሮ ቃለ መጠይቑ እምበኣር፡ ላዛ ዘየብሎም፡ ተሓይኾም ዝተወድኡ ሓረጋት ካብ ምኩምሳዕ ሓሊፉ ሓደሽ ኣየምጸአን። ኣብ ርእሲ’ቶም ልሙዳት “እንኮ ቀጽራውን ጐደቦን” ዝብሉን ዝኣመሰሉን መውጽእ ኣፉ፡ “ዞባዊ ኩነታት፡ ግዜ ዝሑል ውግእ፡ ዓለማዊ ስርዓት፡ ንናይ ህዝባዊ ርካባት ሃልኪ ዘገልግል፡ ህድማ ንቕድሚትን መርሓ ጐደና ኣፍሪቃን ዝብሉ፡ ካብቶም ብዘይውሁድ ቅኒትን ንጹር መልእኽትን ክደጋግሞም ዘምሰየ ሓረጋት እዮም። ካብዚ ከይረሓቐ፡ ኣሜሪካ፡ ውግእ ሩሲያን ዩኩረይንን፡ ሕብረት ኤውሮጳ፡ ኔቶ፡ ቻይናን ካለኦት ኣህጉራዊ ትካላትን እውን፡ ብምንእኣስን ኣብ ኣሰራርሐኦም ጣልቃ ብምእታውን፡ ካብ ዘኳማሰዖም ነይሮም።
ኣብቲ ንኤርትራን ጐደቦኣን ይምልከት ኢሉ ዝተንከፎ፡ ንሱዳን ጅቡትን ካለኦትን በቲ ስምዒቱ ምጥቃሱ ኣይተረፈን። ንኢትዮጵያ ኣብ ዝምልከት ኣብ ዝበሎ ነቲ ኢትዮጵያውያን ከቃልሕዎ ዝጸንሑ እሞ ኩሉ ዝፈልጦ ዓዘርቆዘር ኣብ ምዝብራቕን ታራ ምጽራፍን’ዩ ኣድሂቡ። “ኢትዮጵያ ኣይኮነንዶ 130 ሚልዮን ዋላ 180 ሚልዮን ህዝቢ ይሃልዉዋ፡ ነዊሕ ርሕቀት ዝውንጨፍ ኣጽዋር ኣለና ንበሃል ኣለና፡ ብሱዳን ኣቢልና ናብ ኤርትራ ክንኣቱ ብዝብል የፈራርሑ’ለዉ፡ ብድሮናት ኣቢልና ኣገዳሲ ዒላማታት ከነጥቅዕ ኢና ይብሉ ኣለዉ” ክብል’ዩ ስግኣቱን ስንባደኡን ኣንጸባሪቑ። “እሞ እዚ ካብ ኮነ እንታይ ክግበር ኣለዎ?” ኣብ ዝብል ግና፡ “ንሕና ድማ ኣይፋልኩምን ንብሎም” ብዝብል እዩ ተጎርቢሱ። ካብ ጸርፊ ሓሊፉ፡ ነቲ ናብ ኤርትራ ዘቕንዕ ዘሎ ትንዕምንዕን ዓሻ ድፍረትን፡ ንሓሳብ ብሓሳብ ናይ ምምካት ሞራልን፡ ዲፕሎማስያዊ ትዕግስትን ኣየርኣየን።
ኣብቲ መንጎ “ጅቡቲ ካብ ወደባ ኣብ ዓመት ክሳብ ኣርባዕተ ቢልዮን ዶላር ኣታዊ ትረክብ ኣላ’ሞ፡ ንዓኣ ንምውድዳር ኢልና ወደባት ምጽዋዕን ዓሰብን ከነማዕብል ኢና ማለት ሓራም እዩ” ዝበሎ ከኣ ንብዙሓት ካብ ዘደንጸዉ ተንበርካኺ ብሂላቱ ሓደ ነይሩ። እዚ ኣበሃህላኡ፡ ዓለም ኣብ ውድድር እትነብር ከምዘላ ዝዘንገዐ፡ ምናልባት ኣብ ኣሰላልፋ ጅቡቲ ንምኽሳብ ዝተኣለሞ ውዲት’ውን ዝመስል። እንተዘይኮይኑ፡ ከምዘይትግብሮ’ኳ ፍሉጥ እንተኾነ፡ “ንሕናውን ወደባትና ንኣገልግሎት ድሉዋት ክንገብር ኢና” ዝብል መዋጸኦ’ውን ነይርዎ። ኣብቲ ማእከል ኣብ ክንዲ መርገጽን ግደን ናይቲ “ይመርሖ ኣለኹ” ዝብሎ መንግስቲ ዘንጸባርቕ ክኢላ ተንታኒ መሲሉ ክቐርብ ይፍትን ነይሩ።
ኢሳያስ ካብቲ ዘርእዮ ዝነበረ ናይ ድኻምን ስግኣትን ምልክታት ወጺኡ፡ ህዝቢ ካብቲ ዘንጸላሉ ዘሎ ዜቤታዊ ኮነ ከባብያዊ ስግኣታት ዘህድእን ተስፋ ዝሰኩዕን ሓሳብ ኣየቕረበን። ነቲ ንልኡላውነት ኤርትራ ዝጻባእ፡ ብብዙሓት ኢትዮጵያውያን ወገናት ዝቃላሕ ዘሎ ግጉይ ቅኒት በዲሁ፡ ነቲ ኣጋጣሚ ተጠቒሙ፡ ኤርትራዊ ሃገርነት ዝኹልዕን ህያውነት ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ምእንቲ መሰሉ ዘበርኽን ታሪኻዊ፡ ፖለቲካውን ዲፕሎማስያውን መርትዖታት ክትንትን ይግበኦ ነይሩ፡ ግና ኣይበቐዖን። ሕብረተሰብ ዓለም ኣብዚ መዳይዚ ግንዛበ ንክረክብን ግደኡ ክጻወትን ዘይምዝኽኻሩ ጥራይ ዘይኮነ፡ ነቲ ብመንግስቲ ኢትዮጵያ ብወግዒ ኣብ ሰፋሕቲ ኣህጉራዊ መድረኻት ዝተኸሰሶ፡ ኣብ ክንዲ ርትዓዊ መልሲ ምሃብ ከነኣእሶ እንከሎ፡ ናብ ዋና ጸሓፊ ሕቡራት ሃገራት ጥርዓን ምቕራብ፡ “ዘስገድግድ ዕሸላዊ፡ ስልበጣ” ብዝብል ሸፈጥ’ዩ ኣስፊርዎ። ምስ ሕቡራት ዓረብ ኢማራት ዝተጻረፎ ወሲኽካ ከኣ፡ ዲፕሎማሲያዊ ድኽመቱ ኣብቲ ቃለ መጠይቕ ዝተቓለዓሉ ገጽ ነይሩ።
ብዙሓት ወገናት፡ ምስቲ በቲ ሓደ ወገን ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን መመሊሱ ዝውጠር ዘሎ ምትፍናን በቲ ካልእ ወገን ከኣ ኣብ መንጎ ህግደፍን ህወሓትን ክፍጠር’ዩ ዝበሃል ዘሎ ተልእኮኡ ዘይነጸረ ጽምዶ ኣብ ዝዛመድ ብቐጥታ “ክዛረብ እዩ” ብዝብል ንዝነበረ ትጽቢት ጓስይዎ ክሓልፍ እንከሎ፡ ብኣንጻሩ “ኣርሒቑን ኣስፊሑን ዝሓስብ ብቑዕ መራሒ” ንምምሳል፡ ምስ’ታ ሎሚ ናይ ዓለም ሃብታምን ሓያልን ኣይኮነትን ዝበላ ኣሜሪካ፡ እሞ ድማ ብደረጃ ከባቢ ቀይሕ ባሕርዶ ዞባ ቀርኒ ኣፍሪቃ ኢና ጽምዶ ክንፈጥር ኢሉ። ሕሉፍ ሓሊፉ ካብቲ “መን ተመሊሱ ከይሓተንን ከይጸባጸበንን” ካብ ዝብል ልሙድ ትምክሕቱ ነቒሉ፡ ነቲ ጽምዶ ካብ 2026 ክንጅምሮ ኢና እውን ኢሉ። በዚ ንዕቀቱ ዘጉረምርሙ ዘለዉ ደገፍቱ ዝነበሩ ከይተረፉ ብዙሓት እዮም።
ከምቲ “ጉዳይ ኤርትራ ዝተወደኦ መራሒ” ዝተባህለ፡ እዚ ቃለ-መጠይቑ ከምቲ ልሙድ ንኤርትራዊ ዘቤታዊ ዛዕባ ብኣሽካዕላል ትኹረት ነፊጉ እዩ ከም መመላእታ ሰሪዕዎ። ቅድሚ ሕጂ ንነዊሕ ሰዓታት ምኒን ክብል ዘምሲ ዝነበረ ኢሳያስ፡ ንኤርትራ ናብ ዝምልከት ውሽጣዊ ዛዕባ ክኣቱ ኣብ ዝነበረሉ ሰዓት እዩ ነቲ ቃለመጠይቕ ኣቋሪጽዎ። ኣቐዲሙ ኣፋሊጥዎ ክነሱ ብምቁራጹ ዝደንጸዎም ጋዜጠኛታት በዓል ሱሌማን ዑስማን ዓበ፡ ኣብ ቃልዕ መዓስ ከም ዝቕጽልዎ ንዝሓተትዎ ዝሃቦም “ጽባሕ ኣይጥዕመንን’ዩ፡ መዓስ ከም ዝጥዕመኒ ክነግረኩም እየ” ዝብል ናይ ትዕቢትን ንዕቀትን መልሱ “ኣተሃዳድማ ዕቡያት” እዩ።
ከምዚ ናይ ምግባሩ ምኽንያት፡ ግዜ ናይ ዘይምርካብ ጸገም ገይሮም ዝርድእዎ ወገናት ይህልዉ ይኾኑ። እቲ ሓቂ ግና ግዜ ዘይኮነ፡ ብዛዕባ ኤርትራዊ ዘቤታዊ ኣጀንዳ ዝዛረበሉ ሓሳብን ሞራልን እዩ ተወዲእዎ። ቅድሚ ሕጂ ኣብተን ዝረኸበን ኣጋጣምታት፡ ኣዋርሕን ዓመትን እናጠቐሰ ከይተረፈ፡ “ክንሃንጽ ኢና፡ ከነልምዕ ኢና፡ ክነፍቅድ ኢና፡ ወፍሪ ከነጀምር ኢና….ወዘተ” እናበለ፡ ዝኣተዎ ቃላት ክጠልም ከምዝጸንሐ ዘይፈልጥ ኤርትራዊ የለን። ስለዚ ነዚ መህደሚኡ ምኽንያት ዝተዓዘቡ ወገናት’ዮም፡ ድሕሪ ሕጂ ዝኣምኖ ከምዘየለ ተገንዚቡ፡ ቁምነገር ኣብ ዘይብሉ “ምኒን ምባል ዘድሓነና’ውን ግርም እዩ” ኢሎም፡ “ብዛዕባ ኤርትራ ዝተወድኦ፡ መራሒ ኤርትራ” ዝበልዎ።
ሚኒስተር ምክልኻል ሶማሊያ፡ ኣሕመድ ሞዓለም ፊቂ
ሶማሊያ ኣብ ገማግም ባሕራ ንክካየደ ተመዲቡ ዘሎ ብዙሓት ሃገራት ዝሳተፈኦ ልምምድ ሓይሊ ባሕሪ፡ ኢትዮጵያ ንክትሳትፍ ዘቕረበቶ ሕቶ፡ “ምጥሓስ ናይ ዓለምን ሶማሊያን ሕጊ ማያዊ ልኡላውነት እዩ፡” ብዝብል ከም ዝነጸገቶ “ሂራን ኦንላይን (HIRAAN ONLINE)” ዝተባህለት መርበብ ሓበሬታ ብ20 ሓምለ 2025 ኣፍሊጣ። እዚ ዝተገልጸ ኣብቲ ኣብ ከተማ መቃድሾ ዝተኻየደ ናይ ምብራቕ ኣፍሪቃ ተጠባባቒ ሓይሊ ኣዘዝቲ ኮንፈረንስ እዩ።
ሚኒስተር ምክልኻል ሶማሊያ፡ ኣሕመድ ሞዓለም ፊቂ፡ መንግስቲ ሶማሊ ነዚ ተሳትፎ ኢትዮጵያ ኣብቲ ልምምድ ሓይሊ ባሕሪ ዝነጽግ መገግለጺ ዘውጽኤ፡ ኢትዮጵያ ኣብዚ ቀረባ ግዜ ኣብ ኣዲስ ኣበባ ኣብ ዝተኻየደ ኣኼባ ሚኒስተራት ወጻኢ ጉዳይ ምብራቕ ኣፍሪቃ ወግዓዊ ናይ ተሳትፎ ሕቶ ምስ ኣቕረበት ምዃኑ ሓቢሩ። ቃል ብቓል ከኣ “ኣፍደገ ባሕሪ ዘየብላ ሃገር ኣብ ማያዊ ግዝኣትና ሓይሊ ባሕሪ ከተንቀሳቕስ ኣይንፈቅድን ኢና። ምኽንያቱ ሶማሊያ መሬታዊ፡ ማያውን ኣየራውን ልኡላውነታ ስለ እትዕቅብ ናይ ኢትዮጵያ ምስታፍ ከኣ ዓለም ለኻዊ ሕግታት ዝጥሕስ ስለ ዝኾነ” ክብል ኣብ መግለጺኡ ኣስፊሩ።
ኣብቲ መግለጺ ናይቲ ሚኒስተር ምክልኻል፡ ኢትዮጵያ ኣብ መቃድሾ ኣብ ዝተኻየደ ሓደ ኣኼባ፡ ከም ኣካል ዓቃብ ሰላም ሶማሊያ ሓይሊ ባሕራ ከተሳትፍ ዘቕረበቶ ርኢቶ፡ ምስቲ ብ1 ጥሪ 2024 ሓይሊ ባሕሪ እተስፍረሉ ገምገም ባሕሪ ንምርካብ ምስ ሶማሊላንድ ዝኸተመቶ መረዳድኢ ሃሳብ ዝተሓሓዝ እዩ ኢልዎ። ኣተሓሒዙ ከኣ ሓይሊ ባሕሪ ኢትዮጵያ ኣብ ማያት ሶማሊያ ክንቀሳቕሶ ዘኽእል ዝኾነ ይኹንናይ ክልቲአን ሃገራት ስምምዕ ኮነ ኣህጉራዊ ሕጊ ከምዘየለ ብሰፊሑ ምጥቃሱ እታ ማዕከን ዜና ኣፍሊጣ።
ናይቲ ኣብ መንጎ ሶማሊያን ኢትዮጵያን ዘሎ ዲፕሎማሲያዊ ዝምድና ምሕርፋፍ ጠንቂ፡ ኢትዮጵያ ብዘይኣፍልጦ መንግስቲ መቃድሾ ምስ ሶማሊላንድ ብዛዕባ ኣፍደገ ባሕሪ ምስምመዓ እሞ፡ መቃድሾ ከኣ ነቲ ተግባር ምግሃስ ልኡላውነተይ እዩ ብዝብል ብኣዋጅ መልክዕ ብምስራዝ ስለ ዝተቖጠዐት ምዃኑ ይፍለጥ። ምስዚ ተተሓሒዙ ድማ እቲ ዝካየድ ልምምድ ሓይሊ ባሕሪ ማያዊ ልኡላውነት ሶማሊያ ንምድልዳል ምዃኑ ኣብቲ ዜና ተንጸባሪቑ።
ባህግና Bahgna Media 20.07.2025 ዝተፈልየ ርኢቶ ንዘለዎም፡ ናይ ጸለመ ስም ምጥቃንሲ ኣይቅኑዕን
Written by ባህግና Bahgna MediaMedia
ጥምረት ኣብያተ- ጽሕፈት ውደባ፡ ደቂ ኣንስትዮን መንእሰያትን ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ዘማእክሎ ሰፊሕ ኣኼባ ኣባላት፡ ብ19 ሓምለ 2025 ተኻይዱ። ኣብቲ ብኣላይነት ሓውቲ ኣድያም ተፈራ ኣባል ፈጻሚ ሽማግለን ሓላፊት ቤት ጽሕፈት ደቂ ኣንስትዮን ፖሓኤ ዝተኻየደ ኣኼባ፡ ብዛዕባ ቤት ጽሕፈት ውደባዊ ጉዳያት ዘካየዶም ስረሓትን ብዛዕባ ኣሰናዳዊት ሽማግለ ፈስቲቫል ኤርትራ ፍራንክፎርት 2025ን ዝምልከት መበገሲ ሓሳብ ቀሪቡ ብተሳተፍቲ ምይይጥ ተኻይዱ።
ሓው ተስፋይ ወልደሚካኤል (ደጊጋ)፡ ኣባል ፈጻሚ ሽማግለን ሓላፊ ውደባዊ ጉዳያትን ፖሓኤ ኣብቲ ኣኼባ ኣብ ዘቕረቦ መበገሲ ሓሳብ፡ ኣገዳስነት ሕድሕድ ኣባላት ምትእምማን ምፍጣርን ኣባልነት ንምስፋሕን ዝካየድ ጻዕርን ጠቒሱ። እቲ ኣወዳድባ ብደረጃ ዞባታት፡ ሰሜን ኣሜሪካ፡ ማእከላይ ምብራቕ፡ ኤውሮጳ፡ ሱዳን፡ ኣወስትራሊያን ኢትዮጵያን ይካየድ ከም ዘሎን ኣብ ትሕቲ እተን ዞባታት ከኣ ጨናፍር ከም ዝህልዋ ኣብሪሁ።
ካብ ቀንዲ ዕላማታት ናይቲ ቤት ጽሕፈት፡ ኣብ ሕድሕድ ናይተን ፖሓኤ መስሪተን ዘለዋ ኣካላት ግቡእ ምልላይን ስጥመትን ክህሉ ምግባር፡ ኣባላት ኣብ ዘዘለዉዎ ከባቢ ህዝባውን ማሕበራውን ባይታ ዘጣጥሕሉ ኩነታት ምፍጣር፡ ምስ ኣብያተ-ጽሕፈት ደቂ ኣንስትዮን መንእሰያትን ተቐራሪብካ ምስራሕን ናይ ኩለን ኣባላት ኣብ ዘየብሉ ከባቢ እቶም ዘለዉ ናይ ፖሓኤ ውክልና ዝወስድሉ ኣሰራርሓ ምሕያልን ዝብሉ ከም ዝርከብዎ’ውን ሓው ተስፋይ ኣስፊሑ ገሊጹ።
ሓው ተስፋይ ደጊጋ ኣብ ኩለን ዞባታት ዘሎ ንጥፈታት ኣብ ከመይ ደረጃ ከም ዝርከብ፡ ብዝምልከት ዝበጸሖ ጸብጻባት ብምጥቃስ ብዝርዝር ኣቕሪቡ። ምምሕዳራት ናይተን ዞባታት ከኣ ተወሰኽቲ መብርህታት ሂቦም። ኣብ መጻኢ በቲ ቤት ጽሕፈት ውደባ ንክዕመሙ ከም መደብ ተታሒዞም ካብ ዘለዉ ከኣ፡ ኣብ ሓደ ዞባ ዝስራሕ ኣውንታ ናብተን ካለኦት ከም ኣብነት ምትእትታውን ዞባታት ብጋድሚዊ ርክብ ከም ዝተሓጋገዛ ምግባር፡ ዓቕሚ ንምፍጣር ዝሕግዙ ኣኼባታትን ሰሚናራትን ምስላጥ፡ ኣብ ከባቢአን ምስ ዝርከቡ ኣካላት ናይ ለውጢ ሓይልታት ዝምድና ምፍጣርን ዝኣመሰሉን ምዃኖም ኣብቲ መብርሂኡ ኣስፊሩ። ብዓብይኡ ድማ ንዕዉት መጻኢ ጉባአ ፖሓኤ ምድላው ከም ዘድሊ ኣመልኪቱ።
ብኻልእ ወገን ድማ ብጻይ ጸሃየ ቀለታ ኣቦመንበር ኣሰናዳኢት ሽማግለ ናይቲ ካብ 1 ክሳብ 3 ነሃሰ 2025 ዝካየድ ፈስቲቫል ኤርትራውያን ፍራንክፈርት ብወገኑ፡ ንተሳተፍቲ ኣብ ዝሃቦ መብርሂ፡ ኣድላይ ዘበለ ምድላዋት ከም ዝተጻፈፈ ሓቢሩ ኤርትራውያን ግዱሳት ንክሳትርፍዎ መጸዋዕታ ኣቕሪቡ።
ተሳተፍቲ ኣኼባ ብወገኖም፡ ብዛዕባ ክልቲኡ ዛዕባታት ዘይበርሃሎም ጉዳያት ሕቶታት ኣቕሪቦም በብዝምልከቶም መብርሂ ተዋሂቡ። ብዛዕባ ኣብ መጻኢ ክዕመሙ ዝብልዎም ሃነጽቲ ሓሳባት ኣቕሪቦም፡ ከምዚ ዝኣመሰለ ኣኼባታት ኣብ መጻኢ’ውን ንክቕጽል ተላብዮም።
ኣብ ትግራይ 9 ዝኣባላቱ ሓድሽ ማእከላይ መእዘዚ (command post) ከም ዝቖመ ኣፍሪቃ ኢንተልጀንስ (African Intelligence) ዝተባህለት ማዕከን ዜና ኣፍሊጣ። ናይዚ ኮማድ ፖስት ኣባላት ካብ ግዝያዊ ምምሕዳር ትግራይ፡ ካብ መሪሕነት ህወሓትን ኣዘዝቲ ሰራዊትን ዝተዋጽኡ እዮም። ናይዚ ሓድሽ ማእከላይ መእዘዚ ኣካል ኣቦመንበር ዶር ደብረጼን ገብረሚካኤል ኣቦመንበር ናይታ ኣባልነታ ተሰሪዙ ዘሎ ውድብ ህወሓት ክኸውን እንከሎ፡ ምክትሉ ከኣ ሌተናል ጀነራል ታደሰ ወረደ ፕረሲደንት ግዝያዊ ምምሕዳር ትግራይ እዩ።
እቶም ካለኦት ኣባላት ናይቲ መእዘዚ ማእከል፡ ኣማኑኤል ኣሰፋ፡ ፈትለወርቅ ገ/እግዚኣብሄርን ዶር ኣብረሃም ተኸስተን ካብ ህወሓት፡ ጅነራል ፍሰሃ ኪዳኑ (ፍሰሃ ማንጁስ)፡ ጀነራል ምግበይ ሃይለ፡ ጀነራል ሃይለስላሴ ግርማይ (ወዲ እምበይተይ)ን ጀነራል ዮሃንስ ወ/ጊዮርግስ (ጆን መዲድ)ን ካብ ኣዘዝቲ ሰራዊት እዮም።
እዚ ከምዚሉ እንከሎ እቲ ብጌታቸው ረዳ ዝምራሕ፡ ኣብ መስርሕ ምምስራት ዘሎ “ዲሞክራሲያዊ ስምረት ትግራይ (ዲስት)” ኣብ ከተማ መቐለ ዋና ቤት ጽሕፈት ከም ዝኸፈተ መርበብ ሓበሬታ ቲክቫህ ኢትዮጵያ (tikvah Ethiopia) ኣፍሊጣ። ኣብ ርእሲቲ ናይ መቐለ፡ ኣብ ዞባ ደቡባዊ ምብራቕ ትግራይ’ውን ጨንፈር ከም ዝኽፈተን እቲ መስርሕ ኣብ ካለኦት ዞባታት፡ ወረዳታትን ቀበለታትን ትግራይ’ውን ከም ዝቕጽል እቲ ዜና ሓቢሩ። እዚ ሓድሽ ውድብ ኣብ መጻኢ ወርሒ ነሃሰ ወግዓዊ መስራቲ ጉባአ ከካይድ ትጽቢት ኣሎ።
ብኻልእ ወገን ድማ ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያ፡ በቶም ካብ ኣዲስ ኣበባ ናብ መቐለ ከይዶም ዝነበሩ መራሕቲ ሃይማኖትን ዓበይቲ ዓድን ኣቢሉ ናብ ትግራይ ክመሓላለፈሉ ካብ ዘመሓላለፎ በዓል 8 ነጥብታት መልእኽቲ፡ “ወሓት ሕጋዊ ውድብ ስለዘይኮነ ካብ ዝኾነ ይኹን ፖለቲካዊ ምንቅስቃስ ደው ክብል፡ ህወሓት ምስ ሻዕብያ ዝገብሮ ዘሎ ርክብ ደው ከብል፡ ኣብ ዘይሕጋዊ ዕደና ወርቂን ዝውውር ሰብን ዝተዋፈሩ ሓዊሱ ምስ ፋኖ እናተራኸቡ ሰላም ዝዘርጉ ጀነራላት ንፌደራል መንግስቲ ኣሕሊፍኻ ክወሃቡ፡ ህወሓት ካብ ጊዝያዊ ምምሕዳር ክወፅእን ማሕተምን ቢሮን ንዝምልከቶም ኣካላት ከረክብ።” ዝብሉ ከም ዝርከብዎም ተፈሊጡ።
ብዘይካ’ዚ ብ18 ሓምለ 2025 ካብ ትግራይ ናብ ኣዲስ ኣበባ ዝገሹ መራሕቲ ሃይማኖትን ዓበይቲ ዓድን ምስ ዶር ኣብይ ኣሕመድኳ እንተተራኸቡ ዝርዝር መዘራረቢኦም ግና ንመድያታት ዕጽዊ ስለ ዝነበረ ኣይተፈልጠን።
A 26-year-old Eritrean American, Rahel Araia, had recently hosted her own birthday party. Out of the box thinking, she took the opportunity to fundraise for a righteous cause, independence war disabled and for young girls at Wadi-Sherifoy refugee school in the Sudan. The reportage we received from the USA confirmed, Ms. Araia split the funds she raised, 40% for the disabled and 60% to the young girls in Wadi-Sherifoy school.
Rahel came to learn about the above-mentioned recipients through her parents. When she shared the background information about the disabled and young school girls via a narrative video with her close friends and invited guested, they were touched and said they were very proud to participate in such righteous cause.
Rahel’s kindness won’t be measured by monetary contributions only. It is also measure by the lasting impressions of humanitarian and exemplary message it leaves with the Eritrean youth and their families.
In conclusion, giving to the needy parts of our community should not be about the quantities or qualities of the offer. It rather should be about the message it sends to the recipient. By recognizing the needy part of our community, we want to remind all to follow Rahel’s exemplary work of kindness.
እድሪስ ሑመድ ብዝተባህለ ናይቲ ከባቢ ነባሪ ዝተሳእለ
ኣብ ክልል ዓፋር ኢርታለ ኣብ ዝተባህለ ኣብ ዶብ ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝርከብ ቦታ፡ እሳተ-ጐመራ ብተኸታታሊ ይተፍእ ከም ዘሎ፡ ቲክቫህ ኢትዮጵያ ዝተባህለት መርበብ ሓበሬታ ሓቢራ። ኣብ ዩኒቨርሲቲ ሰመራ ናይ ክፍሊ ጂኦለጂ ሓላፊ፡ መምህርን ተመራማርን፡ ኖራ ያኒሚኦ ኣብ ዝሃቦ ርኢቶ፡ እቲ ነትጒ እሳተ-ጐመራ ተፈጢሩ ሓያል ጸሊም ደሮና ከም ዘኸተለን ኣብ ልዕሊ ሰባት ጉድኣት ከስዕብ ከም ዝኽእልን ብምርግጋጽ፡ ነበርቲ እቲ ከባቢ ክጥንቀቑ ኣተሓሳሲቡ።
ኣብዚ ብዙሓት በጻሕቲ ሃገር ዝመላለስሉ ኣዝዩ ተሃዋሲ ቦታ፡ እቲ ነትጒ ከጋጥም ሓድሽኳ እንተዘይኮነ፡ እዚ ናይ ሎሚ ግና፡ ዝሓየለ ብምዃኑ ናብቲ ከባቢ ቀሪቦም ምስልታትን ቪድዮታት ዝቐርጹ ወገናት ጥንቃቐ ንክገብሩን ክዕገሱን እቲ ተመራማሪ ዩኒቨርሲቲ ሰመራ ኣዘኻኺሩ። ኣብ ርእሲዚ ብዛዕባዚ ክስተት ኣብ ወጻኢ ምስ ዘለዉ ክኢላታት ናይቲ ተረኽቦ ይወኻኸስሉ ከምዘለዉ እውን ኣብቲ ብመርበብ ሓበሬታ ዝተዘርግሐ ዜና ተጠቒሱ።
እዚ ናይ 15 ሓምለ 2025 ክስተት፡ ምስቲ ቅድሚ ሕጂ ኣብቲ ቦታ ክሳብ ምስንጣቕ መሬት ኣኸቲሉ ዝነበረ ምንቅጥቃጥ ምትእስሳር ዘለዎ ኮይኑ፡ ኣህጉራዊ ፕሮግራም ነትጒ መሬት ብወገኑ ነቲ ተርእዮ ተኸታቲሉ ዝምዝግቦ ዘሎ ምዃኑ እውን ተፈሊጡ እዩ።
More...
መራሕቲ ሃይማኖትን ዓበይቲ ዓድን ዝሓዘ ጉጅለ ልኡኽ ብ16 ሓምለ 2025 ካብ ኣዲስ ኣበባ መቐለ ኣትዩ። ናይቲ ብፕረሲደንት እስላማዊ ጉባአ ኢትዮጵያ ሼኽ ሓጂ ኢብራሂም ቱፋ ዝተመርሐ ልኡኽ ተልእኮ፡ ቀዳማይ ሚኒስተር ኣብይ ኣሕመድ ኣብ ዝሓለፈ ሰሙን ኣብ ኣኼባ ቤት ምኽሪ ተወከልቲ (ፓርላማ) ቅድሚቲ ኣብ መንጎ መንግስቲ ፈደራልን ምምሕዳር ክልል ትግራይን ተፈጢሩ ዘሎ ወጥሪ ናብ ውግእ ቅድሚ ምዕራጉ፡ መራሕቲ ሃይማኖት፡ ዓበይቲ ዓድን ዲፕሎማትን ምእንቲ ሰላም ጻዕሪ ንከካይዱ ብዘቕረብዎ መጸዋዕታ መሰረት፡ ሰላማዊ መፍትሒ ናይ ምርካብ ጻዕሪ ምክያድ እዩ።
እዚ ልኡኽ ነቲ ኣብ ኣተገባብራ ውዕል ፕሪቶርያ ኣብ መንጎ ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያን ግዝያዊ ምምሕዳር ትግራይን ተፈጢሩ ዘሎ ፍልልይ ንምህዳእ እዩ። እቲ ልኡኽ ኣብ መቐለ ኣብ ዝጸንሓሉ፡ ኣብ ሆቴል ፕላነት ምስ ፕረሲደንት ግዝያዊ ምምሕዳር ትግራይ ጀነራል ታደሰ ወረደን ኣባላት ካቢነኡን፡፡ ምስ ዓበይቲ ዓድን መራሕቲ ሃይማኖትን ከምኡ ከኣ ምስ መራሕቲ ናይታ ሕጋውነታ ብናይ ምርጫ ኮምሽን ተሰሪዙ ዘሎ ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ ህወሓትን ተራኺቡ ተመያይጡ።
እቲ ልኡኽ ካብ ኣዲስ ኣበባ ክብገስ እንከሎ ብዝወሰኖ መሰረት፡ ካብ መዓርፎ ነፈርቲ መቐለ ጀሚሩ ክሳብ ኩሉ ኣኼባቱ ዝፍጽም ምንቅስቓሳቱ ንመዲያ ዕጽዊ ክኾነሉ ስለ ዝተኻየደን ብኩሎም ወገናት መግለጺ ስለ ዘይተዋህበን ዝርዝር ውጽኢት ናይቲ ዘካየዶ ርክባት ኣይተሓበረን።
ውሑዳት ወገናት’ኳ ካብቲ ርክባት ኣውንታዊ ውጽኢት ዝጽበዩ እንተኾኑ፡ ናይ ብዙሓት ግምት ግና፡ ምስቲ ኣብ መንጎ ክልቲኦም ወገናት ዝካየደ ዘሎ ናይ ቃላት ዝለዓለ ምስሕሓብ፡ እዚ ናይዞም መራሕቲ ሃይማኖትን ዓበይቲ ዓድን ጻዕሪ ካብ ዳግማይ ውግእ ከድሕንዩ ዝብል ተስፋ የብሎም።
እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ መራሕቲ ሃይማኖት ትግራይን ጽላል ዝተባህለ ብጉዳይ ተመዛበልቲ እትሕለቕ ሲቪላዊ ማሕበርን በብወገኖም ኣብ ኣዲስ ኣበባ ምስ ቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ክራኸቡ እዮም ዝብል ትጽቢት ኣሎ።
ኣብ ዝኾነ መስርሕ ምንቅስቓስ፡ ውሽጣውን ግዳማውን ረቛሕታት ኣለዉ። እቲ ውሽጣዊ ብበዓልቤታዊ ዓቕምኻ እትቆጻጸሮን እተማልኦን እዩ። እቲ ግዳማዊ ከኣ ኣብ መስርሕ ዝጸልወካ ኮይኑ፡ ብግዳማዊ ኣካላትን ከባብያዊ ምዕባለታትን ዝግለጽ፡ ምስ ካለኦት ወገናት ተዛሚድካ ንናይ ሓባር ተጠቃምነት እተሰላስሎ እዩ። እዞም ውሽጣውን ግዳማውን ጽልዋታት፡ ነናቶም ህልውና ዘለዎም፡ ግና ድማ ኣብ ሕድሕዶም ዝጸላለዉ እዮም። ኣብቲ ምጽልላው እቲ ወሳኒ ውሽጣዊ በዓል ቤታዊ ምዕባለን ዓቕምን ምዃኑ ከኣ ዝዝንጋዕ ኣይኮነን።
መስርሕ ፖለቲካዊ ቃልሲ ኮነ ምምሕዳር ከም ኣካል ማሕበረ-ቁጠባዊ ጉዕዞ ካብ ዝዓሞም ሓደ፡ በብግዜኡ ዝፍጠሩ ሕቶታት እናመለስካ ምጉዓዝ እዩ። ኣብቲ ጉዕዞ መሪሕ ግደ ንዘለዎም ፖለቲካዊ ሰልፍታት ይኹን ንሳቶም ዝምስርትዎም መንግስታት ካብ ዘጋጥምዎም ብደሆታት ነቲ ብትካላቶም ይኹን ብህዝቢ ዝቐርብ ኩለ-መዳያዊ ሕቶታት ክምልሱ ምኽኣሎምን ዘይምኽኣሎምን ይኸውን። እቶም በዳህቲ ሕቶታት ብዝተፈላለዩ መልከዓት ክቐርቡ ዝኽእሉ ኮይኖም፡ “ውሽጣውን ግዳማውን” ኢልካ ምጥቃሶም ድማ ካብቲ ኣቀማምጣኦም ሓደ ኮይኑ ይጥቀስ።
ውሽጣዊ ዘዕባ ነቲ ሓላፍነት ተረኪቡ ኣብ ናይ ምምራሕ ደረጃ ዘሎ ኣካል፡ ምስ ህዝቢ ብቐጥታ ዘራኽቦ እዩ። እቲ ነቲ ብቐጻሊ ብህዝቢ ዝለዓል ሕቶታት ናይ ምምላስ ሓላፍነት ዘለዎ ኣካል፡ ግደታኡ ኣብ ምፍጻም ብቑዕ ኮይኑ ንኽርከብ፡ ከማልኦም ካብ ዝግበኦ መምዘንታት ሓደ፡ ኣብ ገዛእ ርእሱ ዲሞክራሲያዊ ኣሰራርሓ ዝቕበል ኣወዳድባ ከጣጥሕ ምብቃዕ እዩ። ንኣበነት መንግስቲ እንተኮይኑ፡ ኣብ ሕገመንግስቲ ዝተሰረቱ ሓጋጊ፡ ፈጻምን ፈራድን ኣካላቱ ዘነጸረ፡ መራኸቢ ብዙሓን ዘይበሓተን ሰብኣዊ መሰላት ዘኽብርን ምዃን ካብቶም መዕቀንታት ቅድሚት ዝስርዑ እዮም። ነዚ ዲሞራሲያዊ ትካላዊ ኣገባብ ምስዘይክተል ግና፡ ህዝባዊ ሕቶታት ክምልስን ዘቤታዊ ዕማማቱ ብዝግባእ ክውግንን ኣይክእልን ጥራይ ዘይኮነ፡ ናቱ ህልውና እውን ብሓይሊ እንተዘይኮይኑ ብህዝባዊ ተቐባልነት ክወሓስ ኣይክእልን። ነቲ “ህዝበይ” ዝብሎ ወገን ዘለዎ ተኣማንነትን ምእዙዝነትን ከየርኣየ፡ “ምስ መን ብዘየገድስ”፡ ምስ ናይ ግዳም ሓይልታት ዝገብሮ ዝምድና፡ ዕድመ ስልጣኑ ካብ ምንዋሕን ጉጅላዊ ረብሓኡ ካብ ምድላብን ሓሊፉ ሕቶታት ህዝቢ ኣብ ምምላስ ብቕዓት ኣይህልዎን።
ንሓደ ምምሕዳር እቲ ዝያዳ በዳሂ ኣብ ኣተሓሕዛ ውሽጣዊ ዛዕባታት ብቑዕ ክትከውን ምኽኣልን ዘይምኽኣል ወሳኒ እዩ። ምኽንያቱ ውሽጣዊ ሓላፍነትካ ምዕማም፡ ከምቲ ምስ ግዳም ንምዝማድ ኣንቂድካ፡ ዘየዋጸኣካ እንተኮይኑ ከተወንዝፎ ዘይከኣል ዕለታዊ ተግባር ስለ ዝኾነ። እዚ ክበሃል እንከሎ ግና እቲ ውሽጣዊ ህዝባዊ ዕማም በቲ መሪሕ ፖለቲካዊ ትካል ጥራይ ዝዕመም ዘይኮነ፡ ህዝቢ እውን ካብ ተጸባይነት ዝወጸ ልሉይ ግደ ኣለዎ። ህዝቢ ኣብቲ ሃገራውን ህዝባውን ዋኒኑ፡ ካብኡ ዝድለ እጃም ንኸበርክት ግና፡ በቲ ስልጣን ዝጨበጠ መሪሕ ኣካል፡ ኩነታት ክጣጠሓሉ ይግባእ። በቲ ይኹን በዚ ብጽሒት ህዝቢ ዘይስገር ምዃኑ ክዝንጋዕ ዘይግበኦ መሰረታዊ ጉዳይ እዩ። ምኽንያቱ ከምዚ ኣብ ኤርትራ ዝረአ ዘሎ ብዝተጠናነገ ናይ ስለያ መርበብ ኣፉ ዝተለጉመን መሓውሩ ዝተኣስረን ህዝቢ፡ ናይቲ ዋኒኑ ዋና ንክኸውን ዘለዎ ዕድል ኣዝዩ ኣጸጋሚ ስለ ዝኾነ።
ንድሕሪት ተመሊስና ብዛዕባቲ በብግዜኡ ምስ ጐረባብቲ ከካይዶ ዝጸንሐ ውግእትን ክጽሕትሮ ዝጸንሐ ጽልእን ምዝርዛር ገዲፍና፡ ጉጅለ ኢሳያስ ኣፈወርቂ ብ2018 ምስ ኣብይ ኣሕመድ ዓሊ ክዛመድ እንከሎ፡ ካብቲ ብዙሕ ምኽንያታቱ ሓደ፡ ህዝቢ ኤርትራ ነቲ ናብ ውሽጣዊ ኩነታቱ ዝነበሮ ኣድህቦ ገዲፉ ናብ ግዳም ከም ዘመዓዱ ንምግባሩ ነይሩ። ደሓር ግና “እንኳዕ ዳሓን መጻእኻ ናብ ኣስመራ ኣቢዪ ወለላ” እናበልካ ከምዘይተደርፈ፡ ድሕሪ ውዕል ፕሮተርያ ፍትሕ ክጅመር እንከሎ፡ ህዝቢ ብዛዕባቲ ተገላባጢ ተግባራቱ ናይቲ ጉጅለ ከምዘይዛረብ ካብ ምግባሩ ዓዲ ኣይወዓለን። ሎሚ ዘወጣውጦ ብዘሎ ናይ “ጽምዶ” ዛዕባ ዘርእዮ ዘሎ ዘይቀጥታዊ ቀልባዕባዕን እውን ካብዚ መዳህለሊ ተግብራቱ ወጻኢ ዝረአ ኣይኮነን። እዚ ዳሕረዋይ ካብቲ ናይ ቅድም ዝፍለ፡ ካብቶም ምስኡ ክጻመዱ ዝጽበዮም ዘሎ ኣካላት ዝያዳ “ናይ ርድኡኒ” ዝመስል ሃታሃታን ታህዋኽን ይረአ ምህላዉ እዩ።
ኣብዚ ቀረባ ግዜ ህግደፍ ኣሲርዎም ካብ ዝጸንሐ ተጋሩ፡ “ኣስታት 80 ፈቲሑ ናብ ዓዶም ኣፋንይዎም” ዝብል ዜና ተዘርጊሑ ሰሚዕናን ኣንቢብናን። እዚ ስጉምቲ ክወስድ እንከሎ፡ ብዛዕባቶም ኣብ መጻኢ ዕድል ሃገሮምን ህዝቦምን ሓሳብ ካብ ምሃብ ሓሊፎም ካልእ ገበን ዘይፈጸሙ ክነሶም፡ ንዓሰርተታት ዓመታት ሃለዋቶም ኣጥፊእዎም ዘሎ ኤርትራውያን ብጩቕ ዘይምባሉ፡ ክሳብ ክንደይ ንውሽጣዊ ኤርትራዊ ዛዕባ ሓቢኡ “ጥዑይ መሲሉ” ደገ ገደ የማዕዱ ምህላዉ ዘመልክት እዩ። ብዙሓት ነቲ ኩነታት ብጽሞና ዝተዓዘቡዎ ኤርትራውያን ከኣ “ናይ ተጋሩ ካብ ማእሰርቲ ተፈቲሖም ናብ ዓዶም ምኻዶምሲ ጽቡቕ፡ ደሃይ ናይቶም ጠፊኦም ዘለዉ ደቅናኸ?” እናበሉ ብታሕቲ ታሕቲ ይሓቱ ምህላዎም፡ ህግደፍ ክሳብ ክንደይ ካብ ቀዳምነቱ ኣዝዩ ርሒቑ ከም ዝጸንሐን ዘሎን የረድእ። እዚ ህድማ ኣብ ህግደፍ ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብ ኢትዮጵያዊ ሰልፍታትን ውድባትን እውን ብሰፊሑ ዝረአ ዘሎ፡ “ውሽጥኻ እናሓባእካ ናብ ደገ ናይ ምምዕዳው ዘይቅርዑይ ኣካይዳ እዩ።
እምበኣር ብሓፈሻ ንኹሎም ነታ ሓቀኛ ትርጉማ ዘይተፈልጠ መዝሙር “ጽምዶ” ዘዳምቑ ዘለዉ፡ ብፍላይ ከኣ ንጉጅለ ህግደፍ፡ ህዝቢ ኤርትራ፡ “ፈቲኻ ጸሊእካ ከምቲ ቅድሚ ሕጂ ንመደንዘዚ ጭርሖታትካ ዘይተቐበሎ” ሎሚ’ውን “ብጽምዶ ተደናጊሩ” ዘቤታዊ ዛዕባኡ ዝርስዕ የለንን’ሞ ብኸምዚ ዝኣመሰለ ምድንጋር ኣይክትቐስንን ኢኻ ንብሎ። ንህዝቢ ኤርትራ ድማ ዋጋ ክኸፍል ዝግበኦ ነታ፡ “ዝፈከረ እንተፈከረ” ንድሕሪት ዘይትምለስ ልኡላዊት ሃገሩ እምበር፡ ነቲ ብዘይእፍልጦኡን ተሳትፎኡን ክሳብ ሎሚ ዘታለሎን ሎሚ’ውን ካብ ርእሱ ዘይወረደ ህግደፍ ዕድል ንዘይምሃቡ ከስተውዕል ነዘኻኽሮ። እቶም ንህግደፍ ከም መኻይዲ መሪጾም፡ ላዕልን ታሕትን ዝብሉ ዘለዉ ኣካላት ከኣ ካልእ ኩሉ ገዲፍና፡ ህግደፍ “ከተድልዮ እንከለኻ ኣይዞኻ፡ ጉዳዩ ምስ ወደኣ ግና ወይለኻ” ብዝብል ተበላጺ ጉርሒ ዘተሞከረ፡ ኣብ ዝወዓሎ ዘይሓድር “መጻምድቲ” ምዃኑ ከይድህለል ኣብ ርእስቲ ተመኩሮኡ ነተሓሳስቦም።
ማርያ ሄማንደዝ ስፐይናዊት ክትከውን እንከላ ቴድሮስ ገብረማርያምን ዮሃንስ ሓለፎምን ከኣ ተጋሩ’ዮም
ሓካይም ብዘይዶብ (MSF) ዝተባህለ ዓለም ለኻዊ ትካል፡ ኣብ ትግራይ ብ24 ሰነ 2021 ዝተቐትሉ ሰለስተ ኣባላቱ ዝምልከት መጽናዕቲ ዛዚሙ ከም ዝዘርግሐ ብዘውጽኦ መግለጺ ሓቢሩ። እቶም ግዳይ ዝኾኑ ናይቲ ትካል ኣባላት፡ ማርያ ሄማንደዝ ጋል 35 ዓመት፡ ቴድሮስ ገብረማርያም ወዲ 32 ዓመትን ዮሃንስ ሓለፎም ወዲ 31 ዓመትን ዝተባህሉ ምዃኖም እውን ኣብቲ ዘውጸኦ መግለጺ ጠቒሱ።
እቲ ቅትለት እቶም ግዳያት ሰራሕተኛታት ግብረሰናይ ምዃኖም እናተፈለጠ፡ ኣብ ማእከል መንገዲ ኮነ ኢልካ ዝተፈጸመ ምዃኑ እቲ መግለጺ ጠቒሱ፡ በቲ ቅትለት ዝሕተት ከኣ ሓይልታት ምክልኻል ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያ ምዃኑ እውን ተሓቢሩ።
እቶም 3 ግዳያት ኣብቲ ዝተቐትልሉ እዋን ናይቲ ትካል ወግዓዊ ምልከት ብዝነበራ መኪና እናተጓዕዙ ኣብ ማእከላይ ዞባ ትግራይ ኣብ ከባቢ ከተማ ዓብይ ዓዲ ብውግእ ንዝተጐድኡ ሰባት ሕክምናዊ ረዲአት ክህቡ እናተጓዕዙ እንከለዉ፡ መኪናኦም ተዓጊታ ጠጠው ምስ በለት ከም ዝተቀትሉ እቲ ትካል በቲ መምርመራዊ መጽናዕቱ ኣቃሊዑ። ትካል ሓካይም ብዘይዶብ፡ ኣብ ዝሓለፉ ኣርባዕተ ዓመታት ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያን ግዝያዊ ምምሕዳር ክልል ትግራይን ኣብቲ ምጽራይ ክሳተፉ’ኳ ብቐጻሊ ክጽዕር እንተጸንሐ ቃል ካብ ምእታው ሓሊፉ ዘዕግብ መልሲ ከምዘይረኸበ ኣስፊሩ።
ፓውላ ጊል ሊይቫ ፕረሲደንት ትካል ሓካይም ብዘይዶም፡ ዋላኳ ብመንግስቲ ኢትዮጵያ ውጽኢት መርመራ ንክወሃቦም ብተደጋጋሚ ቓል እንተ ተኣትዎሎም፡ ፖለቲካዊ ቅሩብነት ስለ ዘየለ እቲ ዝተጽበይዎ ከምዘይተረኸብዎ ጠቒሳ። ብሰንክዚ ምድንጓይ ንቤተሰብ ናይቶም ግዳያት ኮነ ንኣባላት ናይቲ ትካል ብቑዕን ወግዓውን መልሲ ምሃብ ከምዘይተኻእለ እውን ኣስፊራ። በዚ መሰረት እቲ ትካል ባዕሉ ዘካየዶ መጽናዕቲ ንክገልጽ ከም ዝተገደደ ከኣ ኣብቲ መግለጺ ሰፊሩ’ሎ።
ምስዚ ብምትሕሓዝ፡ እቲ ሓደጋ ምስ ኣጋጠመ ኣብ ዘካየዶ ዳህሳስ እቶም ግዳያታ ናይቲ ትካል ኣርማ ዘለዎ ጻዕዳ ክዳን ሰብ ሞያ ሕክምና ለቢሶም ከም ዝነበሩ ብምጥቃስ፡ እዚ እናረኣኻ ዝተኻየደ ቅትለት ኮነ ኢልካ ዝተፈጸመ ዘይሰብኣዊ እዩ ናብ ዝብል መደምደምታ ከምዘብጸሖም እውን ተሓቢሩ። ደጋጊምካ ብምትኳስ ምቕታሎም ድማ ብገርሂ ዘይኮነ ኮነ ኢልካ ዘተፈጸመ ምዃኑ ዝያዳ ከም ዘረድእ በቲ መጽናዕቲ ተረጋጊጹ ተባሂሉ።
ካብ ጸጋም ናብ የማን፡ ምክትል ሓላፊት ወጻኢ ጉዳይ ኣሜሪካ፡ ኣንበሳደር ስዑድያ፡ ኣንበሳደር ኢማራት፡ ኣንበሳደር ግብጺ
ዝተወሰና ሃገራት ብኣባልነት ዝርከበኦ ዝለዓለ ጉጅለ፡ ጉዳይ ሱዳን ንምፍታሕ ኣብ ዋሽንግተን ኣብ መጀምርያ ሰሙን ወርሒ ሓምለ 2025 ዝጀመሮ መስርሕ ከም ዝተዓንቀፈ፡ ካብ ቤት ጽሕፈት ወጻኢ ጉዳይ ኣሜሪካ ዝተረኽበ ሓበሬታ ኣረዲኡ። እቲ ዕንቅፋት ዝተፈጥረ ግብጺ ኣብቲ ርክብ ወኪል ናይቲ ብጀነራል ኣልቡርሃን ዝምራሕ መንግስቲ ሱዳን ክሳተፍ ኣለዎ ዝብል ሓሳብ ብምቕራባን ኣሜሪካ ከኣ ንርኢቶ ግብጺ ብምንጻጋን ምዃኑ ተሓቢሩ።
ናይቲ ኣብ ዋሽንግተን ብጉዳይ ሱዳን ዝተጋብአ ጉጅለ ኣባላት፡ ወከልቲ ኣሜሪካ፡ ሳዑድ ዓረቢያ፡ ሕቡራት ዓረብ ኢማራትን ግብጽን ክኾኑ እንከለዉ፡ ቀንዲ ቆላሕተኦም ከኣ ህልዊ ኩነታት ሱዳን ዝፍተሓሉ መንገዲ ንምርካብ እዩ። እንተኾነ ብሰንኪ ፍሉይ መርገጺ ናይታ ንመንግስቲ ጀነራል ኣልቡርሃን ምስ ኤርትራን ሱዕድያን ኮይና ብቐረባ እትድግፍ ግብጺ፡ ከምቲ ዝድለ ክስጉም ከምዘይከኣለ ሓደ ኣብቲ ርክብ ዝተሳተፈ ዲፕሎማት ኣፍሊጡ።
ኣሜሪካ ብሰንክቲ ኣብ ኣብ ሱዳን ዝካየድ ዘሎ ውግእ ዘለዎም ኣሉታዊ ግደ፡ ኣብ ዝሓለፈ ወርሒ ጥሪ ዝተፈላለዩ እገዳታት ዝንበረትሉ መንግስቲ ጀነራል ዓብደል ፈታሕ ኣልቡርሃን ኣብቲ መድረኽ ንክሳተፍ ዝቐረበ ናይ ግብጺ ርኢቶ ብትሪ እያ ተቓዊማቶ። ኣሜሪካ ኣብ ርእሲዚ ኣብ ክንዲ መንግስቲ ጅነራል ኣልቡርሃን፡ ነቲ ብሰንኪ ናይ 2021 ዕልዋ መንግስቲ ኣብ ሱዳን ዝተወገደ ሲቭላዊ መንግስቲ ወከልቲ ምዕዳም ከም ዝምረጽ’ውን ሓሳብ ኣቕሪባ።
እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ማሕበረሰብ ሲቪላውን ፖለቲካውን ሱዳን፡ ኣብ ካልእ ዲፕሎማሲያዊ መዳይ ምስ ላዕለዎት ሓለፍቲ ሕብረት ኣፍሪቃ ኣብ ኣዲስ ኣበባ ኣኼባ ከም ዘካየዱ ሱዳን ትሪቡን ብወገና ኣፍሊጣ። እቶም ሲቪላውን ፖለቲካውን ማሕበረሰብ ሱዳን ኣብቲ ርክቦም፡ ኣብ ሱዳን ብዛዕባ ዝተፈጸመ ክሳብ ምጽናት ዓሌት ዝበጽሕ ሜላዊ መጥቃዕትታት ዝሕብር ሰነድ ከም ዘቕረቡ ድማ ተፈሊጡ።
እዚ ኩነታት ዘመልክቶ፡ ሱዳናውያን ጉዳዮም ባዕላቶም ብሰንኪ ክፈትሑ ዘይምኽኣሎም፡ ኣብ ኢድ ናይ ግዳም ሓይልታት ወዲቑ ይተሓላለኽ ምህላዉ እዩ።
