http://ascenteq.com/project/epdp

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ

ብሰንኪ ህግዲፍ ኣብ ልዕሊ ህዝብና ተጻዒኑ ዘሎ ወጽዓ፡ ብሃንደበት ዝመጸ ዘይኮነ፡ ኣብ ነዊሕ መስርሕ ሜላታት እንዳቐያየረ ዝማዕበለ እዩ። ኣብቲ መጀመርያኡ ዝርደኦ ወገን ኣይነበረን ምናልባት ዘቕለበሉ እንተነበረ እውን ናብዚ ሕጂ በጺሕዎ ዘሎ ደረጃ ክበጽሕዩ ዝብል ግምት ስለ ዘይነበረ፡ ብዓይኒ “ክሓልፍዩ” እዩ ዝረአ ነይሩ። እንተኾነ ብግብርስ “ክሳብ ዝሓልፍ ትንፋስ የሕልፍ” እዩ ኮይኑ። እቲ መስርሕ ናይዚ ሕጂ ኩሉ ነገሩ ተቓሊዑ ዘሎ ተንኮለኛ ጉጅለ ህግዲፍ፡ ሰላሕታዊ ኣካይዳ ከም ዘለዎ ኮይኑ፡ ናይ ህዝቢ ኤርትራ ልኡም ኣመዛዝና ተወሲኽዎ ንብዙሓት ከም ዘዳህለለ ኩልና እንርደኦ እዩ። ህግዲፍ ሳላቲ ሓባኢ ኣካይዳኡ፡ ንግዜኡ እንተኾነ እውን ናይ ብዙሓት ደገፍን ተሓላቕነትን ከም ዝነበሮ ናይ ቅረባ ግዜ ተዘክሮ እዩ። ናይ ሽዑ ጥራይ ዘይኮነ ናይቲ ናይ ሽዑ ልኡም ኣረዳድኣ ኣብ ልዕሊ ህግዲፍ ሎሚ እውን ኣሰሩ ምልኡ ብምሉእ ኣይለቐቐን። እቲ ሓሓሊፉ ዝርአ ብጐቦጎቦ ንህግዲፍ ከተመኻንየሉ ምፍታን ከኣ ነዚ ዝሕብር እዩ።

ግዜ እንዳነወሐ፡ ናይ ህግዲፍ መዳህለሊ ሜላታት እንዳተወደአ እቲ ክሕባእ ዝጸንሐ ሓቀኛ ጸረ-ህዝቢ  ባህርያቱ ደፊኡ ክወጽእ ምስ ጀመረ ግና እቲ ንዝኾነ ህግዲፍ ዝደረፎ ተተቐቢሉ ዘዳምቕ  ዝነበረ ግሩህ ደጋፊ እንዳነከየ፡ እቲ “ጠርጥር” ዝብል ዝነበረ ድምጺ እንዳበዘሐ ክኸይድ ተዓዚብና። ናይቲ ኣብ ህግዲፍ ጥርጠራኡ ዘንብር ዝነበረ ወገን ምዕኳኽ ዘይሩ ዘይሩ ንህልውናኡ ሓደገኛ ስለ ዝነበረ፡ ህግዲፍ ስቕ ኢሉ ክሓልፎ ባህርያዊ ኣይነበረን። ካብዚ ብምንቃል እዩ ከኣ ነንዝተቐልቀለ ናይ “ዓገብ መዋጸኦ ንርከብ” ድምጺ ከከይዓኾዀ ብምሉእ ዓቕሙ ክኾልፎ ዝጸንሐ። ኩሉቲ ከካይዶ ዝጸንሐን ዘሎን፡ ምእሳር፡ ምስዋር፡ ምቕታልን ካልእ ገበናትን ከኣ ናብዚ ህድማ ዝዓለመ እዩ ነይሩ።

እቲ ኣንጻር ህግዲፍ ዝካየድ ቃልሲ፡ ማዕረ ማዕረቲ ጭካነኡ ኣይሰጐመን ማለት እንተዘይኮኑ፡ ምስኡ ኣይጀመረን ማለት ኣይኮነን። ምኽንያቱ ወጽዓ ክሳብ ዝሃለወ ነቲ ወጽዓ ኣሜን ኢሉ ዘይቅበል ሓሳብን ኣካልን ክህሉ ናይ ድግን ስለ ዝኾነ።  እንተኾነ ናይ ህዝብና ኣብ ነዊሕን መሪርን ቃልሲ ምእንቲ ናጽነት ምርብራብን  ናይ ህግደፍ ምስ ናጽነት ሃገርና ስልጣን ምሓዝን፡ እቲ ወጽዓ ኣይርደኦን ነይሩ ማለት ዘይኮነ፡ ነቲ ህግዲፍ ዝኣትዎ ዝነበረ ናይ ሓሶት መብጸዓ ኣሚኑ፡ ነቲ ኩነታት “ርእዩ ከም ዘይረኣ” ብምሕላፍ ነዊሕ ግዜ ተጻዊሩ’ዩ። እቲ ጉጅለ ግና ነዚ ናይ ህዝብና ሓልዮትን ስኽፍታን ዝፈጠሮ ጽሮትን ምጽማምን ከም ዘይምፍላጥን ፍርሕን ወሲዱ ብምብላጽ፡ ነቲ ምስብባሩ ዘይተርፍ ናይ ወጽዓ ኣዕኑዱ ኣዕሚቕ ንክተክል ኣኽኢልዎ። እተኾነ ህዝቢ ንዝተወሰነ ግዜ እምበር ንሓዋሩ ክዕሾ ስለ ዘይነብር፡ ህዝቢ ኤርትራ ሓቀኛ መንነት ህግዲፍ ተረዲእዎ ክቃለሶ ካብ ዝውስን ነዊሕ ግዜ ኮይኑ’ዩ። ወዮ ሓደ ግዜ “ህግዲፍ ወጻዒ እዩ” ምባል ከም ነውርን ሃገርን ሰማእታትን ከም ምኸሓድን ዝውሰድ ዝነበረ፡ ሎሚ “ህግዲፍ ቅኑዕ እዩ” ምባል ነውሪ ኣብ ዝኾነሉ ደረጃ በጺሕና ኣለና። እዚ ተስፋ ዝህብ ኩነታትዚ ብሃንደበት ዝመጸ ዘይኮነ፡ ብፍላይ ናይቲ ድሕሪ ናጽነት፡ ምእንቲ ሕገመንግስታውን ዲሞክራስያውን ምምሕዳር፡ ምዕቃብ ኤርትራዊ ልኡላውነት፡ ምኽባር ኩሉ መሰረታዊ መሰላት፡ ልዕልና ፍትሕን ኣብ ናይ ሓባር ረብሓ ዝተመስረተ ናይ ርሑቕን ቀረባን ሰላማዊ ዝምድናታትን ክካየድ ዝጸንሐ ቃልሲ ውህሉል እዩ።

በቲ ሓደ ወገን እቲ ወጽዓ ተሳዒሩ ኣላሽ ክሳብ ዝብል፡ በቲ ካልእ ወገን ከኣ እቲ ኣንጻር ወጽዓ ዝካየድ ቃልሲ ተዓዊቱ ልዕልናኡ ክሳብ ዘረጋግጽ፡ ማዕበልቲ እምበር ኣብ ሓደ ቦታ በጺሖም ጠጠው ዝብሉ ኣይኮኑን። እነሆ ከኣ ወጽዓ ህግዲፍ በቲ ዲክታቶር ኢሳይያስ ኣፈወርቂ፡ ኣብ ፈቐዶ መድረኻት ኣብ ዓዲ ይኹን ኣብ መገሻ፡ “በቲ ዘካየድናዮ ውግኣት ኣይከስረናን፡ ህዝቢ ኤርትራን ኢትዮጵያን ክልተ ህዝቢ ኣይኮነ፡ ምምልካት ዶብ እቲ ኣዝዩ ዝነኣሰ ኣጀንዳና እዩ፡ ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝነበረ ምስሕሓብ ናይ ዶብ ኣይኮነን፡ ናይ ቃለ ዓለም ዘይኮነ ብሓቂ ድሕሪ ሕጂ ዶ/ር ኣብይ ኣሕመድ ዓሊ እዩ ዝመርሓና፡ ህዝቢ ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝነበሮም ቃል ኪዳን ኣሕዲሰምዎ’ዮም” ዝብሉ ስዕረቱ ዘርእዩ ንደገፍቱ’ውን ዘርዓዱ ሓረጋት ደርጒሑ። ብኣንጻሩ እቲ ኣንጻር ወጽዓ ህግዲፍ ዝካየድ ዘሎ ቃልሲ፡ በብመድረኹ ብብዙሓት እዋናውያን ጭረሖታት ክሓልፍ ድሕሪ ምጽናሕ እነሆ ናብ “ይኣክል” በሪኹ ኣብ ድርኩዂት ዓወቱ ይርከብ ኣሎ። ስለዚ ይኣክል እውን ናይቲ ብዝተፈላለዩ ናይ ለውጢ ኣካላትን ኣገባባትን ኣንጻር ህግዲፍ ክካየድ ዝጸንሐ ቃልሲ ውህሉል እምበር ሕጂ  ብሃንደበት ካብ ሰማይ ዝነጠበ ኣይኮነን።

“ይኣክል” ክሳብ ክንድዚ በሪኹ ኩልና እንዓስሎ ንቕሎ ንክኸውን ካብ ዘኽኣልዎ፡ ስርዓት ህግዲፍ መንነቱ ሓቢኡ ጥዑይ መሲሉ ክቐርብ ኣብ ዘይከኣለሉ እዋን ምምጽኡ ቀንዲ ምኽንያት እዩ። ኣብ ከባቢና ዘሎ ምዕባለታት’ውን ጽልዋኡ ዝስገር ኣይኮነን። ምስዚ ኩሉ ግና ናይ “ይኣክል” በሪኽካ ምውጻእን ብዙሓት ሰዓብቲ ምርካብን ናይ መውዳእታ ዓውትና ዘይኮነ፡ ናብ ዓወት ዘምረሓና ገዛኢ  ቦታ ምሓዝና ዘመልክት እዩ። ጭረሖ “ይኣክል” ይዕወትዶ ኣይዕወትን ከኣ በቲ ድሕሪ ሕጂ፡ ወዲብካ ናብ ፍረ ንምብጽሑ ዝጸበየና ዘሎ ቃልሲ ዝውሰን እዩ። ኣብዚ ቅድም ተወሊዑ ሎሚ ዝያዳ ሃልሃል ዝብል ዘሎ ናይ ለውጢ ሽግ ዝኸቡ ዘለዉ ወገናት ዝያዳ ኩሉ “እቲ ናይ ለውጢ ዓቕሚ ኣባይ ጥራይ እዩ ዘሎ” ካብ ዝብል ቅድሚ ሕጂ ዘየዕወተና ኣግላሊ ኣካይዳ ክወጹ ናይ ግድን እዩ። ኣብ ክንድኡ “እቲ ዝልውጥ ሓይሊ ናይ ኩልና ደለይቲ ለውጢ ውህሉል ዓቕሚ እዩ” ንዝብል እምነት ኣጽኒዖም ክሕዝዎ ናይ ግድን እዩ። ካብዚ ወጻኢ ክንጓዓዝ እንተኮይና ግና “ይኣክል” እውን ከምቲ  ኣብ ናይ 2001 ናይ ማእሰርቲ ግዜ፡ ህልቂት ላምፓዱዛን መሰል ኣጋጣምታትን ዘልዓልናዮም ኣብቲ ዝበሃግናዮ ውጽኢት ዘየብጽሑና ጭርሖታት ናይ ምዃን ዕድሉ ዕጹው ኣይኮነን።