http://ascenteq.com/project/epdp

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ

ኣብ ወርሒ ሓምለ 2018 ኣብ መንጎ ዲክታተር ኢሳያስ ኣፈወርቅን ቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ኣብይ ኣሕመድን ኣብ ኣስመራ ወግዓዊ ርክብ ዝገበርሉ ኣጋጣሚ፡ ናይ ብዙሓት ቀልቢ ስሒቡ ከም ዝነበረ ዝዝከር እዩ። ዓበይቲ ማዕከናት ዜና ኣቃሊሐነኦ። ብዙሓት ፖለቲከኛታት ከኣ ክኢላዊ ግምታቶም ሂበምሉ። እቲ ዝወሃብ ዝነበረ ግምታት ከከም ኣፍልጦ ናይቶም ገመቲ ብዛዕባዚ ከባቢ ዝተፈላለየ ነይሩ። ምስዚ ኩሉ ግና ናብ ሓድሽ ምዕራፍ ክመርሕ’ዩ ዝብል ግምት ናይ ብዙሓት ነይሩ። ናይ ብዙሓት ንመንነት ኢሳያስን ዝበለየ ኣተሓሳስባኡን ብቐረባ እንፈልጥን ኣንጻሩ ክንቃለስ ዝጸናሕናን ኤርትራውያን ግምት ግና ከምናይቶም ነቲ ጉዳይ ካብ ርሑቕ ኣማዕድዮም ዝርእይዎ ኣይነበረን። ምስቲ ድሒሩ ብግብሪ ዝተራእየ ምዕባለ ከኣ ንዲክታተር ኢሳያስ እውን ካብ ትጽቢቱ ወጻኢ ከም ዝኾኖ ምግማት ጥራሕ ዘይኮነስ ክሳብ ብክልቲኡ መንግስታት “ዝምድና ኤርትራን ኢትዮጵያን ከምቲ ዝደለናዮ ክኸውን ኣይካኣለን” ክብሉ እውን ተኣሚኖም ኢዮም።

ኢሳያስ ዕድመ ስልጣኑ ኣብ ኤርትራ፡ ንጸገማት ህዝቢ ኣለልዩ ፈቲሑ ብዝድህሰስ ተግባር ዘይኮነ፡ ብናይ ደገደገ ሃተምተም’ዩኡ ከናውሖ ዝደሊ። እንተኾነ እዚ ግልቡጥ ኣተሓሳስባኡ ኣብ ብዙሕ ንውሽጢ ገዲፉ ንደገ ዝጥምት ተመኩሮኡ ፈቲንዎ ከዕውቶ ኣይከኣለን። ካብዚ ዘየዕውት ኣካይዳኡ ክመሃር  ባህሪኡ ስለ ዘይፈቐደሉ ከኣ ይደጋግሞ ኣሎ። ብግብሪ ከኣ ነቲ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ኩምራ ጸገም ደፊኑ፡ ምስ ቀዳማይ ሚኒስተር ኣብይ ኣሕመድ ሸኾርተት ብምባል ከህደኦ ዝነበሮ ህርፋን ኣይሰርሐን። እዚ ከም ዘይሰርሐ ከኣ ካልእ ዝርዝር ገዲፍካ ኣብቲ ብ7 መስከረም 2018 ዶብ ሰንዓፈ-ዛላንበሳን ክኽፈት እንከሎ፡ እቲ ተዘሪዑ ዝጸንሐ ንኢሳያስ “ፎእ ጨርቅኻ፡ ፎእ ወርቅኻ” ኢሉ ናብ ትግራይ ኣትዩ ናይ ዝተመልሰ ብዝሒ ኤርትራዊ ምዝካር ጥራይ እኹል እዩ። ወዮ ክሃድእ ዝተሓስበ ህዝቢ ካብ ኢሳያስ ናይ ምህዳም ማዕበል መሊሱ ከም ዝገደደ ከኣ ሓላፍ መንገዲ ዘይኮነ፡ ዓለም-ለኻዊ ሰብኣዊ ትካላት እውን ኣብቲ እዋኑ መስኪረንኦ እየን። ኣዚሩ ንዝሓስብ ሓላፍነታዊ መራሒ ከኣ ካብ ህዝቢ ገዲፉካ ምኻድ ዝዓቢ ውድቀትን ምቅላዕን የለን።

ናይ ብዙሓት ደድሕሪቲ ርክብ እንታይ ከም ዝስዕብ ግምት፡ ኣብ ዙርያቲ ቀንዲ መረሓሓቒ  ኮይኑ ዝጸንሐ፡ መዓልቦ ዘይረኸበ ጉዳይ ዶብ ኤርትራን ኢትዮጵያን እዩ ነይሩ። ኢሳይስ ኣብቲ ናይ ኣይውግእ ኣይሰላም ዓመታት “ዝምድና ኤርትራን ኢትዮጵያን ናብ ንቡር ከይምለስ ዝዕንቅፍ ዘሎ እቲ ቀያድን ናይ መወዳእታን ብይን ዶብ ስለ ዘይተተግበረ’ዩ” ይብል ከም ዝነበረ ክከታተልዎ ስለ ዝጸንሑ፡ እቲ ስምምዕ ምስ መጸ  “ጉዳይ ዶብ ተወዲኡ’ሎ ማለትዩ” ዝብል ግምት ነይርዎም። ገለ ወገናት ግና ከሎ ጌና፡ ጭረሖ ኢሳያስ ኣብ ጉዳይ ኢትዮጵያ ኢድ ዘእቱን ዝኸፋፍልን ምንባሩ ኣስተብሂሎም፡ “ምናልባት እቲ ኣተሓሕዛ ጉዳይ ዶብ ኢሳያስ ብህልኽን ሕነ ምፍዳይን ተሳዒሩ መልክዑ ቀይርዎ ከይከውን” ዝብል ግምት ነይርዎም። ኢሳያስ  ካብ ቅድም’ውን ንጉዳይ ዶብ ብልቡ ዘይኣምነሉ ክነሱ፡ መፈከሪ ክገብሮ ጸኒሑ ከይከውን ዝብል ግምት ዝነበሮ’ውን ነይርዎም።

እቲ ግምታት ካብ ሓቂ ዝረሓቐ ኣይነበረን። ኢሳያስ ናብ ኣዲስ ኣበባ ከይዱ “ህዝብታት ኤርትራን ኢትዮጵያን ክልተ ህዝቢ እዮም ዝብሉ ነቲ ሓቅን ታሪኽን ዘይፈልጡ እዮም፡ ብስምዒት ዘይኮነ ብልበይ እየ ዶ/ር ኣብይ እዩ ዝመርሓና ዝብል ዘለኹ” ዝብል ዝርከቦ፡ ንብዙሓት ኣእዛኖም ምእማን ዘጸገሞም መደረታት ኣስሚዑ። ብዙሓት ኢትዮጵያውያን ከኣ ከም ሓደ ንኤርትራ ናብ ኢትዮጵያ ክመልሳ ዝመጸ ጀግና፡ ምስ’ቶም ፈደረሽን ኣፍሪሶም ባንዴራኣ ኣውሪዶም ንኤርትራ ምስ ኢትዮጵያ ዝሓወስዋ ኤርትራውያን  እንዳመሳሰሉ ኣዕዚዞም ንኢደምዎ። ከም ግነዖ ከኣ ኣግማል፡ ኣፍራስ፡ ዋልታ፡ ኲናት፡ ጋብን  ኪሎታት ቡንን ኣበርኪተሙሉ። ኣብ ቅድሚ ዓበይቲ ኢትዮጵያውያን ናይ ባህልን ሃይማኖትን መራሕቲ ከኣ ተደቢሩ ተመሪቑ። ኢትዮጵያውያን ፖለቲከኛታት ከኣ “ለካስ ኢትዮጵያ ኣፍደገ ባሕራ ስኢና ዝጸንሐት ብሰንክ’ቶም ንናጽነትን ልኡላውነትን ኤርትራ ኣፍልጦ ዝሃቡ ኢትዮጵያውያን እምበር ብኢሳያስ ኣይኮነትን ከይዳ ጸኒሓ” ክብሉ ተሰሚዖም። ብሰንኪዚ ናይ ኢሳያስ ተንበርካኺ ቃል ከኣ ናይ ብዙሓት ብሄራት ኢትዮጵያ ሕቶ መሰል ርእሰ-ውሳነ ከም ነውሪ ክውሰድ ጀሚሩ። እዚ ኩሉ ንኤርትራዊ ልኡላውነት ኣብ ሓደጋ ዘውድቕ ስምዒታት ክገማዳሕ እንከሎ፡ ብዘይካ ርዒምካዮ ምጽቃጥ ብመንግስቲ ኤርትራ ኮነ  ኢትዮጵያ መእረምታን መብርህን ክህብ ዝደፈረ ኣይነበረን ክሳብ ሎሚ’ውን የለን።

ሰዲህኤ ግና ብዘይካቲ ኣብ ብዙሕ ኣጋጣምታት ከቕርቦ ዝጸንሐ ስምዕታታት ብ12 ጥቅምቲ 2019 ኣብ ዘውጸኦ ናይ ፈጻሚ ሽማግለኡ መግለጺ “ጉጅለ ህግዲፍ ዝኽተሎ ዘሎ  ክብርን ልዑላውነትን ኤርትራ ኣብ ሓደጋ ዘውድቕን ንህዝቢ ኤርትራ ዘዋርድን ዘንዕቕን ኣካይዳ ዳህሲሱ ዘለዎ ተቓውሞን ቁጠዐን መዚኑ። ኣብ ርእሲዚ፡ ምስ ኩሎም ኤርትራዊ ሰልፍታትን ውድባትን ብሓባር ኮይንካ ኣዕናዊ ኣካይዳ ናይቲ ጉጅለ፡ ዝምከተሉ ኣገባብ ርእዩ።” ብዝብል ዘፈሮ ምጥቃ ይከኣል

ኢሳያስ በዚ ብዘይካ ንኤርትራዊ ልኡላውነት ኣብ ሓደጋ ምውዳቕ፡ ካልእ ምስጢሩ ዘይፍለጥ ስምምዕ ኣቢሉ ክዓብጦ ዝፈተኖ ኤርትራዊ ዘቤታዊ ጉዳይ ከም ዘይተዓወተሉ ተራእዩ እዩ። ብኣንጻሩ ዘይተጸበዮ ሳዕቤን ከም ዘምጸኣሉ ምስ ገመተ፡ ነቲ ብወገን ሰንዓፈ-ዛላንበሳ፡ እንዳገርግስ-ራማን ኦሞሓጀር-ሑመራን ዝነበረ ኣፍደገታት ረጊጥዎ። እቲ ብዝተሓተ ኣውንታ ዝረአ ዝነበረ፡ ናይ ተፈላልዮም ዝጸንሑ ኣዝማድ ምርኻብን ካብን ናብን ኤርትራን ትግራይን ክንቀሳቐስ ጀሚሩ ዝነበረ መሰረታዊ ነገራትን ከኣ ተቛረጸ። እዚ ብኢሳያስ ዝተወስደ በይነኣዊ ምዕጻው ናይቲ ዶባት፡ እቲ ርክብ ክጅመር እንከሎ’ውን ብዘይካ ናይ ሓጺር ግዜ፡ እሞ ዘይተዓወተ ተልእኮ፡ ኣርሑቑ ዝጥምትን ናይ ህዝብታት ቀጻሊ ረብሓ ኣብ ግምት ዘየእተወን ምንባሩ ዘረጋገጸ ነይሩ። ኢሳያስን ድ/ር ኣብይን ከም ክልተ መራሕቲ ካብ ዝተፈላለዩ ናይቲ ድራማ ናይ ድሕሪ መጋረጃ ደረስትን ስትራተጅካውያን ተጠቀምትን ኣዋርቕን መዳልያታትን ተቐቢለምሉ። እዚ ናይ ኣደባባይ ኮይኑ ናይ ውሻጠ ሕርጓቶ ከም ዝነበሮ ከኣ ካብቲ ክምስምሶም ምርዳእ ይከኣል። ብፍላይ ንኣቶ ኢሳያስ  እቲ ካብ ቀደሙ እውን ኣስናን ዘይነበሮ ማዕቀብ ተላዒልሉ። ዶ/ር ኣብይ ከኣ እቲ ደሓር ብዙሕ ዘዛረበ ናይ ሰላም ኖበል ስልማት ተቐቢልሉ።

በዚ ክልተ ዓመቱ ኣሕሊፉ ዘሎ ሕጂኳ ዳርጋ ካብ ምምልላስ ሓሊፉ፡ ዝረኤ ውጽኢትስ ይትረፍ፡ መዛረቢ ኣብዘይኮነሉ ደረጃ በጺሑ ዘሎ ዝመስል ዝምድና፡ እቲ ደላይ ሰላም ክልቲኡ ህዝብታት  ኣይተጠቕመን። እቲ በዚ ስምምዕ ኣቢልካ ክሃድእ ዝተደልየ ፖለቲካዊ ቅልውላዋት ኣብ ክልቲኡ ወገን እንዳ ሓደረ ናብ ዝላዓለ ጥርዚ ኣሉታ  ይዓርግ ኣሎ። እቲ ብዙሓት ወገናት፡ ባይቶ ሰብኣዊ መሰል ሕቡራት ሃገራት ከይተረፈ፡ እቲ ኣብ ኢትዮጵያ ተጀሚሩ ዝነበረ ሎሚ ግና ኣቕጣጫኡ ኣጥፊኡ ዘሎ ለውጢ  ናብ ኤርትራ ጽልዋ ከሕድርዩ ዝብል ዝነበረ ግምት፡ ግምት ጥራይ ኮይኑ እዩ ተሪፉ። ብኣንጻሩ እቲ መበቆል ናይቲ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ወጽዓ ዝኾነ ዲክታቶርያዊ ፖሊሲታት፡ ብውሱን ደረጃ ናብ ኢትዮጵያ ዝዘሩቕ ዘሎ እዩ ዝመስል። እዚ ኩሉ ተደሚሩ ነዓና ዘገንዝበና ከኣ፡ ኢሳያስ ናቱ መንገዲ ጥልመት ካብ መረጸ፡ ጉዳይ ልኡላውነት ሃገርናን መጻኢ ዕድል ህዝብናን ብኣና በቶም ንለውጢ ንቃለስ ዘለናን ህዝብናን ዝውሰን ምዃኑ እዩ።

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ

ኣብ ዝሐለፈ ወርሒ ሰነ 2020 “ሓባራዊ መግለጺ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ” ብዝብል ናይ ህዝብና ሃንቀውታ ኣብ ግምት ዘእተወ ናይ ብስራት ኣዋጅ ምውጽኡ ዝዝከር እዩ። ከምቲ ዝርዝር ትሕዝቶ ናይቲ መግለጺ “ሃገርና ኤርትራ መዳርግቲ ብዘይብሉ መስዋእቲ ናጽነታን ልዑላውነታን ዘውሓሰት ሃገር’ኳ እነተዀነት፣ እቲ ብኢደ ወነኑ ኣብ ስልጣን ተወጢሑ ንዓሰርተታት ዓመታት ብዘይቅዋምን ሕግን ንህዝብና እናድመየን እናበታተነን፡ ክገዝእ ዝጸንሐን ዘሎን ስርዓት፡ ንሃገርና ናብ ጐደና ጥፍኣት ይመርሓ ምህላዉ ኩሉ ዝፈልጦ ሓቂ እዩ።” ኢሉ ዝጀመሮ፡ ኣብዚ ጭቆና ህግዲፍን ኮሮናቫይረስን ኣንጻሮም ሓድነት ዝፈጠርሉ እዋን፡ ሃገርናን ህዝብናን ኣብ ከመይ ዝኣመሰለ ኣጨናቒ ደረጃ ከም ዘለዉ ምርድኡ ዘጸገም ኣይኮነን። እዚ መግለጺ ደንጉዩ ዝወጸኳ እንተኾነ፡ ሕጂ’ውን “ክንብል በለ’ምበር ኣይተኻዕወን” እዩ እሞ፡  እምብዛ ግዜ ዝሓለፎ ናይ ተስፋ ደወል ኣይኮነን።

እዚ ስምምዕዚ ናብቶም ክመጸሎምን ከይመጾምን ብሓጐስን ስግኣትን ክጽበይዎ ዝጸንሑ ህዝቢ ኤርትራን ጉጅለ ህግዲፍን ዘመሓላልፎ መልእኽቲ ኣለዎ። እቲ ክመጸሉ ክጽበዮ ዝጸንሐ ህዝቢ ኤርትራ በዚ ተበጺሑ ዘሎ ናይ ኤርትራዊ ፖለቲካዊ ሓይልታት ስምምዕ ተስፋኡ ከም ዝጥጥዕን ናይ ቃልሲ ንያቱ ክብ ከም ዝብልን ዘጠራጥር ኣይኮነን። ብኣንጻሩ እቲ ሓድነትና ከይስስን ከም ቁርን ኣስሓይታን ክፈርሖ ዝጸንሐ ጉጅለ ህግዲፍን መዳምቕቱን  ከም ዝስንብዱን እተተኻኢልዎም  ክኾልፍዎ፡ እንተዘይከኣሉ ከኣ ከደናጉይዎ ብምሉእ ዓቕሞም ካብ ምሕላን ንድሕሪት ከምዘይብሉ፡ ካብ ዝሓለፈ ተመኩሮና እንግምቶን እንጽበዮን እዩ። ኣብዚ ጥምጥምዚ እቲ ኣብ ቅድሜና ዘሎ መዋጸኦ  ዝርህርህ ልቢ ንዘየብሉ ጉጅለ ህግዲፍ  ልቢ ክሰኩዕ ምጽባዩ ዘይኮነ፡ ናይ ሓባር ዓቕሚ ደሊብካ ምስዓሩ ጥራይ እዩ። ሓድነት ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ኣብ ድልዱል ባይታ ክረግጽ ምብቅዑ ከኣ ካብቲ ቀንዲ ነቲ  ካብ ምፍልላይና ዝዕንገል ንሓድነትና ከም ቁርን ኣስሓይታን ዝፈርሖ  ርጉም ሓይሊ እንስዕረሉ መሳርሒና እዩ።

እዚ ፖለቲካዊ ውድባትና በጺሐምዎ ዘለዉ  ናይ ሓቢርካ ኣንጻር ህግዲፍ ምቅላስ ስምምዕ፡ ነቲ ዝተርፈና ሓባራዊ ዓቕምኻ ናይ ምትርናዕ ዕማም መሰረት ዘንጽፍ ምዃኑ ፍሉጥ እዩ። ብኣንጻሩ እቲ ኣብቲ እንደልዮ ንምብጻሕ ዝሓተና መጻኢ ተወፋይነትን ጻዕርን ካብቲ ክሳብ ሕጂ ዝኸፈልናዮ ዝበዝሐን ዝኸበደን እንተዘይኮይኑ ዝቐለለን ዝወሓደን ከምዘይኮነ ዘንጊዕና ከነራጥጥ ኣይግበኣናን። ናይቲ ቅድሚዚ ሎሚ በጺሕናዮ ዘለና ስምምዕ ዝነበረ ብሓባር ናይ ምስራሕ ተመኩሮታትና ናይ “ስርሕ-ፍንጥሕ” ኣካይዳ ምንባሩ ተኣሚንና ክንመሃረሉ እምበር ንዓኡ ናፊቕና ንድሕሪት ከነማዕዱ ኣይግበኣናን። ቀንዲ ጠንቂ ናይቲ ክንመሃረሉ ዝግበኣና ዝሓለፍናዮ መንገዲ ስንኩፍነት ኣብ ዘይድልዱል፥ ዘይሓላፍነታውን  ኩነታት ኤርትራ ብኹሉ መዳያቱ ብግቡእ ዘይዳህሰሰን ባይታ ይድኮን ስለ ዝነበረ እዩ። ሎሚ ክንሓስቦም እንከለና ዘጣዕሱናን ክንመሃረሎም ዝግበኣናን ተዘክሮታት ኣለዉና። ናይቲ ናብዚ ሎሚ በጺሕናዮ ዘለና ስምምዕ ንምብጻሕ ዝተኸደ መስርሕ ንውሕ ዝበለ ግዜን ዓሚቕ ትዕግስትን ምሕታቱን ኣብ ቀጻልነት ናይዚ ስምምዕ እምነትን ተስፋን ከነሕድር ዘተባብዓና እዩ።

እቲ ናይ ቅድም ምፍልላይና ኮነ እዚ ሎሚ ኣብ ዘሰማምዕ ምብጻሕና ካብ ውልቃዊ ኮነ እኩብ ኣተሓሳስባና እዩ ዝነቅል። እዚ ሎሚ በጺሕናዮ ዘለና ስምምዕ ተተግቢሩ ናብ ክብ ዝበለ ሓቢርካ ናይ ምስራሕ ደረጃ ከደይበና ተስፋ እነንብረሉ፡ ኣብ ኣተሓሳስባና ካብ ተመኩሮና ተማሂርና ካብቲ ዝጸንሐ ዝሓሸ ለውጢ ኣምጺእና ኣለና ካብ ዝብል እዩ ዝነቅል። ኣብ ኣተሓሳስባና ለውጢ እንተዘየጥሪና ግና እዚ ናይ ሎሚ ስምምዕና እውን ከምቲ ናይ ቅድሚ ሕጂ ናይ ምኹላፉ ዕድል ክፉት እዩ። ናይ ኣተሓሳስባ ለውጢ ኣጥሪና ኣለና ክንብል እንከላና፡ ናይ ሸቶታት ቀዳምነትና ኣነጺርና፡ ፍልልያትናን ስምምዓትናን ተገንዚብናን በብደረጀኦም ኣመሓዲርናን። ካብዚ ሓሊፍና ኪኖ ውልቃዊ፡ ውድባዊ ወይ ሰልፋዊ ህልውና ኣማዕዲና፡ ህልውናን ቀጻልነትን ህዝብን ሃገርን ከም ዝቕድም ኣስተውዒልና ኣለና ማለት እምበር፡ ካልእ ተኣምር ሰሪሕና ማለት ኣይኮነን።

መስርሕ ሓድነት ብሓደ ኩበዖ ዝብጻሕ ዘይኮነ፡ ብመስርሕን ደረጃታትን ዝምዕብል እዩ። ብመንጽር’ዚ  በጺሕናዮ ዘለና ተወሃሂድካ ኣንጻር ህግዲፍ ናይ ምቅላስ ቅሩብነት፡ መበገሲና ኮይኑ፡ ናብ ቀጻሊ ዝሰጠመ ሓድነት ሓይልታት ለውጢ ዘመዓዱ እዩ። እዚ ተበጺሑ ዘሎ ደረጃ ስምምዕ፡ ከምቲ ኣብ ወረቐት ሰፊሩ ዘሎ ኣብ ባይታ እንተ ኣድሚዕናሉ፡ ናብቲ ዝለዓለ ብርኪ ሓድነት ክንበጽሕ ውሕስነት ዝህብ እዩ። ኣብቲ ኣብ ኢድና ዘሎ ከየድማዕና፡ ናብቲ ብመስርሕ ክንበጽሖ ዝግበኣና ምምጥጣር ግና ትምኒት ጥራይ ኮይኑ እዩ ዝተርፍ።

እቲ ስምምዕ ከምቲ ተኸቲምዎ ዘሎ ክትግበር ዕማምን ሓላፍነትን ናይተን ዝኸተማ ግንባራት፡ ሰልፍታትን ውድባትን ኣዝዩ ዝለዓለ ምዃኑ ርዱእ እዩ። ዘተኣማምን ምሉእነት ንክህልዎ ግና፡ ከምቲ ብብዙሓት ወገናት ተስፋ ተነቢርሉ ዘሎ፡ ኣበርክቶን ምትብባዕን ኤርትራዊ ማሕበራት፡ ህዝባዊ ምንቅስቓሳትን ዝተፈላለዩ ውዱባት ኣካላትን ኣገዳሲ ምዃኑ ክሰሓት የብሉን። ዝተፈላለዩ ወገናት ነዚ ብኤርትራዊ ፖለቲካዊ ሓይልታት ተበጺሑ ዘሎ ስምምዕ ዘሕይል፡ ደገፍን መተባብዕን ብምቕራብ እምበር ንድሕሪት ብዝመልስ ቅኒት ከይርእይዎ ሓላፍነት ኣለዎም። እዘን ስምምዕ ከቲመን ዘለዋ ኣካላት እውን “ኩሉቲ ንህልዊ ኩነታት ኤርትራ ዝምልከት ዳህሲስና ንህልዊ ኩነታት ኤርትራ ዝምጥን ውዱእ ስምምዕ በጺሕና ኣለና” ኢለን፡ ኣፍደገ ኣብ ክንዲ ምዕጻው ሃናጺ ሓሳባት ናይ ምቕባል ድልዉነትን ትዕግስትን ክውንና ናይ ግድን እዩ።

ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ከምቲ ኣብ ናይ 2017 ናይ ሓቢርካ ምስራሕ መጸዋዕታ እማመኡ “1፡ ምዕቃብ ልኡላዊ ግዝኣት ኤርትራ፡ 2፡ ምውዳቕ ዲክታቶርያዊ ስርዓት ህግደፍን ምልጋስ መሓውራት ጭቆናኡን፡ 3፡ ድሕሪ ውድቐት ስርዓት ህግደፍ ኣብዝሓ ሰልፋዊ ስርዓት ዝሰረቱ ህዝባዊ ዲሞክራስያዊ ስርዓት ምቛም፡ 4፡ ግዝኣተ ሕግን ዲሞክራስያዊ መሰላትን መላእ ሓርነታትን ህዝቢ ምቕባል።” ዝብሉ መሰማምዒ ይኹኑ እዮም ዝበሎም ሓሳባት ሒዙ ዝነቐሎ፡ ነዚ ሎሚ ተበጺሑ ዘሎ ስምምዕ ኣብ ምትግባሩን ናብ ዝበረኸ ደረጃ ምድያቡን ብዘለዎ ዓቕሚ ክጽዕት ቅሩብ ኣሎ። ብሓባር ምስራሕ ብድሌትን ጻዕርን ናይ ዝተወሰነ ኣካል ጥራይ ዝረጋገጽ ዘይኮነ፡ ናይ ኩሎም’ቶም ሰብ ጉዳይ ኣበርክቶ ዝሓትት እዩ። ሰዲህኤ ነዚ ብምርዳእ ናብቲ እንደልዮ ንምብጻሕ ናይ ኩሎም ፈረምቲ ኣካላትን ኣብ ለውጢ ዝግደሱ ኤርትራውያንን ቅሩብነት ከም ዝህሉ እምነቱ ልዑል  እዩ።

ኣብ መንጐ ኤርትራን ኢትዮጵያን ናይ ሰላም ስምምዕ ተኸቲሙ ድሕሪ ምባሉ፡ ትጽቢት ህዝቢ ኤርትራ፡ ህዝቢ ኢትዮጵያን ኣህዛብ ዓለምን ናይ ብሓቂ ሰላም ሰፊኑ፡ ኤርትራን ኢትዮጵያን ኣብ መዳይ ልምዓት፡ ፍትሒ፡ ብልጽግናን ኣብ ጐደና ምኽባር ፖለቲካውን ሰብኣውን መሰላት ንቕድሚት ዝምርሻሉ መዋእል ክኽሰት’ዩ ዝብል’ዩ ነይሩ።

ቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ፡ ዶር ኣብዪ ኣሕመድ፡ እሱራት ክፈትሕ፡ ኣብ ግዳም ዝነበሩ ተቓወምቲ ውድባት ኢትዮጵያ ናብ ሃገሮም ተመሊሶም ብሰላማዊ ኣገባብ ክወዳደሩ ምፍቃዱ፡ ዶባት ኤርትራን ኢትዮጵያን ብመሰረት ውዕልን ብይንን ኣልጀርስ ክፈትሕ ምቕባሉን ዶባት ናይ ክልቲኦም ሃገራት ምኽፋቱን ዓቢ ተስፋን ደገፍን ናይ ህዝብታት ኢትዮጵያን ኤርትራን ረኺቡ ነይሩ’ዩ። ህዝቢ ኤርትራ ይኹን ኣህዛብ ዓለም ድማ፡ ኣብ ኤርትራ ተመሳሳሊ ስጕምቲ ክውሰድ’ዩ፡ እሱራት ክፍትሑ ኢዮም፡ ሃገራዊ ኣገልግሎት ደረት ክግበረሉ ኢዩ፡ ተቓወምቲ ውድባት ኤርትራ ናብ ሃገሮም ተመሊሶም ክወዳደሩ ዕድል ክውሃቦም’ዩ ተጸብዩ።

ኣብ ኤርትራ፡ ነቲ ተነቢሩ ዝነበረ ተስፋ ዘጸልምት እንተዘይኰይኑ፡ ተስፋ ዝህብ ዝዀነ ይኹን ለውጢ ኣይተገብረን እኳ ደኣ እናበኣሰ ክኸይድ’ዩ ተራእዩ። እቲ ኣብ ኢትዮጵያ ተጀሚሩ ዝነበረ መስርሕ ድማ ተቖጽዩ፡ ስእነተ-ሰላም ሰፊኑ፡ ዓሌታዊ ጐንጺ፡ ምፍንቓል፡ ሕድሕድ ምቅትታል፡ ማእሰርቲ ብጅምላ፡ ናይ ህጹጽ ኵነት ኣዋጅን  ውግእን ወረ ውግእን ዕለታዊ መነባብሮ ህዝብታት ኢትዮጵያ  ኰይኑ።

እቲ ንሓጺር እዋን ተኸፊቱ ዝጸንሐ ዶባት ተዓጽዩ። ናይ ናቕፋን ብርን ሸርፊ ምምጥጣን ምስ ተገብረ፡ ሰብን ኣቝሑትን ብሕጋዊ ኣገባብ ዝንቀሳቕስሉ ቅጥዕታት ምስ ተዳለወ ዶባት ክፍታሕ ኢዩ ዝብል ናይ ሓሶት ወረ እውን ተዘርግሐ። ብግብሪ ዝተራእየ ከኣ እሞ፡ ስርዓት ኢሳያስ ኣብ ውሽጣዊ ጕዳያት ኢትዮጵያ ኣትዩ፡ …..ናይ ወያነ ጕዳይ game over ኰይኑ’ዩ: ንሕና ኢድና ኣጣሚርና ስቕ ኢልና ኣይንርእን ኢና…ወዘተ እናበለ ክፍክርን ሰራዊቱ ንወያነ ንምህዳድ ናብ ዶባት ከጓዓዕዝን ኢዩ ተራእዩ። ብተረድኦና ዝምድና ኢትዮጵያን ኤርትራን ካብ’ቲ ቅድም ዝነበሮ ኣይሰላም ኣይውግእ ኵነታት ዝተቐየረ የለን። እታ ሓንቲ ተቐይራ ዘላ፡ ጕጅለ ኢሳያስ፡ ከምኡ’ውን እቶም ዓቕሚ ዘለዎምን ፍቓድ ስርዓት ኣስመራ ዝረኸቡን ውሑዳት ኤርትራውያን ዜጋታትን ካብን ናብን ብነፈርቲ ክመላለሱ ምኽኣሎም ጥራይ ኢዩ። እንተዘይኰይኑ፡ ህዝቢ ዳግማይ ውግእ ከይኽፈት ብምስጋእ ብፍርሒ መዓንጡ ሒዙ’ዩ ዝጽበ ዘሎ።

ጕዳይ ዶብ ከኣ’ሞ ካብ ቀደሙ እውን ንኢሳያስ ዘገድሶ ጕዳይ ከምዘይነበረ ፍሉጥ ኢዩ። እቲ ውግእ ኤርትራን ኢትዮጵያን እውን ብጉዳይ ዶብ ከምዘይነበረ ሎምስ ቍልጭ ኢሉ በሪሁ ኢዩ። ኢሳያስ ኣፍወርቂ ሕልሙ ንኢትዮጵያን ኤርትራን ምምራሕ ስለዝነበረ ካብ ብጒሓቱ …..ንዓይ እኳ እዚ ዶብ ዝብሃል ነገር ትርጉም የብሉን፡ ኣይርድኣንን ኢዩ፤ ዶብ ኤርትራን ኢትዮጵያን ናብ ትርጕም ዘይብሉ ብርኪ ክንቅይሮ ኢና፤…. ክብል ዝስማዕ ዝነበረ። ምስ ቀዳማይ ሚንስተር ኣብዪ ናይ ሰላም ስምምዕ ውዕል ምስ ከተመ ከኣ እሞ፡ ስምዒታቱ ምቍጽጻር ስኢንዎ፡ ንሕልምታቱ ሓንቲ ከይገደፈ፡ ኣብ ጽርግያ ኵዕው ኵዕው ከብሎ’ዩ ተራእዩ። ….ኣብዪ ሓወይ ክሳብ እግሪ ዝተክል ናይ ዶብ ጕዳይ ከነሰጋግሮ ኢና፡ ህዝቢ ኤርትራን ኢትዮጵያን ክልተ ህዝቢ ኢዮም ኢሉ ዝሓስብ ሓቂ ዘይፈልጥ ኢዩ፡ ንህዝቢ ኣምሓራ ከይተረድኣኒ በዲለዮ ኢየ፡  ኣይከሰርናን ኵሉ ንብረትና ተመሊሱልና ኢዩ፡ ንኣብዪ ክመርሓና ወኪለዮ ኣለኹ ኣነ ድማ ተኸታሊኡ ክኸውን’የ…… ብምባል ንሃገርናን ልዑላውነታን ኣሕሊፉ ክህብ ዓለም ብዓለማ ዝተዓዘበቶ።

ነዚ ዘሕንኽ ጥልመታት’ዚ ንምምልኻዕን ካብ’ቲ ሸታሕታሕ ኢሉ ዝተሸመመሉ ዓዘቕቲ ንምውጻእን ተባሂሉ’ዩ፡ ኢሳያስ ኣፍወርቂ ብኣጋጣሚ ሓድሽ ዓመት ኣብ ዝገበሮ ቃለ-መሓትት፡ …ሰለስተ ወለዶታት ከም እተኸስረ፡ ህዝቢ ኤርትራ ን80 ዓመታት ኣንጻር መግዛእቲ ኢትዮጵያ  ከም እተቓለሰ… ክገልጸልና ዝፈተነ። ህዝቢ ግን፡ ሽዓ ከምዝተጠልመ ብግልጺ ስለዝበርሃሉ፡ ይኣክል ኢሉ ሓሪኑ ነቲ ስርዓት ካብ ሱሩ ክብንቁሶ’ዩ ተበጊሱ ዘሎ። ነዚ ዝተረድአ የማነ ቻርሊ ድማ፡ ኣሰር ናይ ጐይትኡ ተኸቲሉ "ስምምዕ ሰላም ኤርትራን ኢትዮጵያን፡ ንህዝቢ ኤርትራ ክልተ ዓበይቲ ትርጉማት ኣሎዎ። 1ይ. ደድሕሪ ናጽነት ዝስራዕ፡ ዳግማይ ዓወት'ዩ። 2ይ. ሰላም ምስታ ን50 ዓመታት ብደገፍ ዓበይቲ ሓይልታት ኩናት ዘካየደትልና፥ ን80 ዓመታት ኣብ ግጭት ዝጸመደትና ጎረቤት" ብምባል፡ ኣብ’ዚ ዝኽሪ ናይ 2ይ ዓመት ስምምዕ ሰላም ኤርትራን ኢትዮጵያን ብትዊተር ከቃልሖ ዝሰማዕናዮ። እታ ጥልመት  ብቻርሊ ትጽገን ወይ ትዕረ ጌጋ ኣይኰነት። ክትምለስ ብዘይትኽእለሉ ኣገባብ ናብ ህዝቢ ኤርትራ በጺሓ’ያ።

እቲ ዶብ ከይተሓንጸጸ ዝዀነ ይኹን ምምሕያሽ ዝምድና ምስ ኢትዮጵያ ኣይግበርን ኢዩ ዝብል ዝነበረ ስርዓት ኣስመራ፡ መበል ካልኣይ ዓመት ውዕል ሰላም ኢትዮጵያን ኤርትራን ኣብ ዝዝክረሉ ዘሎ ኣጋጣሚ፡ ሎምስ ለሚዶሞ’ዮም ግዲ ኢሉና ኰይኑ፡ ዶባት ኤርትራን ኢትዮጵያን ከይተሓንጸጹ 2 ዓመት ምግባሩ ብዓይኒ ታሪኽ ክርአ እንከሎ ነዊሕ ግዜ እኮ ኣይኰነን ክብለና ተሰሚዑ። እወ፡ ንሰበስልጣን ኤርትራ፡ 2 ዓመታት ሓጺር ክኸውን ይኽእል ኢዩ። ነቲ ካብ መረበቱ ዝተፈናቐለ፡ ዝተሰደ፡ ዝተሰውአን ግን፡ ክሳብ ክንደይ መሪርን ነዊሕን ምዃኑ ይስቆሮም’ዶ እምበር’ዩ። በማእት ኣሽሓት ዝቝጸር ህይወትን ንብረትን ዜጋታት ክልቲኡ ሃገራት ከይበረሰ፡ ኣህዛብ ክልቲኡ ሃገራት ከይተፈናቐሉን ከይተሰደዱን ከለዉ ዋላ ንሓሙሽተ ዓመታት ይኹን ካብኡ ንላዕሊ ዝነውሕ ግዜ ብህድኣትን ብሰላምን ነቲ ጐንጺ ክትፈትሕ ምጕያይ’ዶ ኣይምሐሸን ነይሩ!!!!? ሽዓ ደኣ፡ ከመይ ኢላ ኢያ መሬት ጸቢባቶም ንክልኢት ትኸውን ግዜ እውን ዕድል ከይሃቡ ናብ ፈኽራን ከበሮ ውግእ ምህራምን ዘምርሑ።

የማነ ቻርሊ ቀጺሉ …. "ምስ ሱዳን፡ ሶማል፡ደቡብ ሱዳንን ምትሕግጋዝና ክነዕቢ፥ ንዞባዊ ምትሕባብር ቀርኒ ኣፍሪቃ ድማ ክንተግህ ኢና። ተጻብኦ ገና ንዘይበለየሎም፡ ሰላምና ዕረ ዝጠዓሞም፡ ኤርትራ ዲል ከይትረክብ ድቃስ ንዝስእኑ፡ በቲ ፍቱንን ዕዉትን መገድና ክንምክቶም ኢና" ኢሉ……። ተጻብኦ ዘይበልየሉ መን’ዩ? ንጅቡቲ ካብ ሱዳን፡ ሶማልን ደቡብ ሱዳንን  ዝርከብኦ ዞባዊ ምትሕብባር ቀርኒ ኣፍሪቃ ከውጽኣ ዝጽዕር ዘሎ መን’ዩ? እቲ ጌና ተጻብኦኡ ንጅቡቲ ዘይበለየሉ ስርዓት ኤርትራ’ዶ ኣይኰነን? ብኸም’ዚ መንፈስ ናይ ምትህልላኽ’ከ ከመይ ጌርካ’ዩ ደራኺ ናይ ዞባዊ ምትሕብባር ክትከውን ትኽእል።

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ

ኣብዚ እዋንዚ ዓለምና ሳላ ዘመናዊ ምዕባለ ኣብ ዝተቀራረበትሉ ኩነታት ከም ዘላ ፍሉጥ እዩ። ናይ ሃገራት ስግረ-ዶባዊ ረብሓ እውን ብኽንድኡ ደረጃ ኣብ ዝለዓለ ጥርዙ ዝበጸሓሉ እዋን ኢና እንርከብ ዘለና። እዚ ንመላእ ዓለምና ዝገዝኣ ጽልዋ ኮይኑ፡ ብዘለዎም ኣቀማምጣን ቁጠባዊ ረብሓን ዝያዳ ተበሃግትን ንውድድር ተመረጽትን ከባብታት እውን ኣለዉ። ሃገርና እትርከበሉ ከባቢ ቀይሕ ባሕሪ ከኣ ካብቲ ውዑይ መወዳደሪ ከባብታት ሓደ እዩ።

ንሕና ሃንደበት’ዩ እንብሎ ዝተፈላለዩ ወገናት ግና ሃንደበት ዘይኮነ ንነዊሕ ግዜ ብድሕሪ መጋረጃ ዝተሓስበሉ ኣብዚ ከባቢና እስትራተጅያዊ ረብሓ ዘለዎም ሓይልታት ዝሃንደስዎ ዝብል ናይ ኢሳያስ ኣፈወርቂ ምስ መራሒ ኢትዮጵያ ምዕራቕ፡ ኣካል ናይዚ ዝካየድ ዘሎ ጸላዊ ከባቢ ናይ ምሽማው ወፈራ እዩ። እንተኾነ ኣካይዳ በዓል ኢሳያስ ምናልባት ደኣ በቶም መጻኢ ዕድል ህዝብናን ሃገርናን ዘይኮነ፡ ረብሓኦም ዘገድሶምን ዘቐድሙን ለኣኽቶም ተመጒሱ ይኸውን እምበር፡ ብህዝቢ ኤርትራ ተቐባልነት ኣይረኸበን ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣንጻር መገሻ ኢሳያስ ናብ ኢትዮጵያን ኣብ መአግሻኡ ዘቃልሖ ሃገር ኣብ ሓደጋ ዘውድቕ መርገጻቱ ሓያል ማዕበል ይኣክል ዘኸተለ እዩ። ኣብ ኢትዮጵያ እውን ብፍላይ ሕጂ ድሕሪ ክልተ ዓመታት ምምልላስ ኢሳያስ ናብ ኢትዮጵያ ንሓድነት ናይታ ሃገር ዝሃሲ ስለ ዝኾነ ተቐባልነቱ እንዳሃሰሰ ዝተፈላለዩ ሕቶታት ዘልዕል ዘሎ እዩ።

ኤርትራ ኣብዚ እዋንዚ በይና ደሴት ኮይና ክትነብር ምሕሳብ ካብ ህልዊ ኩነታት ምውጻእ እዩ። ስለዚ ምስ ሃገራት እትገብሮ ዝምድና ብድፍኑ ዝኹነን ኣይኮነን። እንተኾነ ኤርትራ ብሕገመንግስቲ ኣብ ዘይትመሓደረሉ፡ ኣብ ሕድሕዶም ዝተሓሳሰቡ፡ ሓጋጊ፡ ፈጻምን ፈራድን ኣካላት ብዘይብሉ ጉጅለ ኣብ እትምረሓሉ፡ ብጠቕላላ ህዝቢ ብዘይፈልጦን ግሉጽነት ብዘይብሉን ጉጅላዊ ኣዋጃትን ብዘይመረጾ ኣካልን ኣብ ዝመሓደረሉ ግዜ ዝግበር ዝምድና ስግኣት እምበር ምትእምማን ሒዙ ዝመጽእ ኣይኮነን።

ዲክታቶር ኢሳያስ ኣብዚ ጸጸግዕኻ ናይ ምድላይ ሸበድበድ ተዋሳኣይ ምህላዉ ተደጋጋሚ መገሻኡ ናብ ኢትዮጵያ ሓደ ምልክት እዩ። ኣብቲ ኣካይዳኡ ኤርትራዊ ረብሓ ኣብ ክንዲ ዘቐድም፡ ኣብ ውሽጣዊ ጉዳይ ኢትዮጵያ ኣትዩ ጥራይ ዘይኮነስ፡ ዋና መሓርን ቀታልን ኮይኑ፡ “ነቲ ሓደ ኣጆኻ ነቲ ካልእ ከኣ ወይለኻ” ምባሉ ከኣ ኣነቓቕልኡ፡ ኣብ ህልኽ ዝተመስረተ ንህዝቢ ኤርትራ መዓት ዝጐተሉ ምዃኑ ብሩህ እዩ። መራሒ ኢትዮጵያ፡ ኣብይ ኣሕመድ ንሓደ ከባቢ ካብታ ንሱ ዝመርሓ ሃገር ኢሳያስ ከም ዝጠፈአት እንዳ ኣወጀ ምጽቃጡ ነቲ እንጥርጥሮ ዘይቅዱስ ውዲትን ተለኣኣኽነት ኢሳያስን ዘብርህ እዩ።  ናይቲ ዲክታተር በተደጋጋሚ ናብ ኢትዮጵያ ምጋሽ፡ መስኖታትን ናይ ኢንዱስትሪ ፓርክታትን ብምዕዛብ ጥራይ ዝድረት ዘይኮነ፡ ዝሓዘሎ ሓደጋን ናይ ግዳም ተልእኾን ከም ዘለዎ ክነስተብህል ይግበኣና። ኢሳያስ ኣብ ሓደ ቃለ-መጠይቑ ነዚ ሎሚ ምምራሕ ሃገር መትሓዚኡ ጠፊእዎ ዘሎ ፕረሲደንት ኣሜሪካ “ቅድሚኡ ዝነበሩ መራሕቲ ዘበላሸዉዎ እዩ ዘዕሪ ዘሎ፡ ንሕና እውን ክንተሓጋገዞ ኢና” ዝበሎ መስርዑ ኣበይ ከምዘሎ ዘመልክት እዩ።

መራሕቲ ሃገራት ምሕዝነታትን መኻይድን ኣብ ዝመርጽሉ ግዜ ረብሓ ሃገሮምን ህዝቦምን ቀዳምነት ክሰርዑን ናይቲ መዛምድቶም ረብሓ እውን ኣብ ግምት ከእትዉን ንቡር እዩ። ኣብ ኣተሓሕዛ ዝምድና ዲክታቶር ኢሳያስ ግና  ስግኣት ኣብ ርእሲ ስግኣት ዝድርዕ እዩ። እቲ ንረብሓ ኤርትራን ህዝባን ምሕላቕን ዘይምሕላቕንስ ይትረፍ እሞ፡ ብመሰረቱ እውን ንህልውና ኤርትራ ከም ሃገር ኣብ ሓደጋ ዘእቱ እዩ። ኢሳያስ ብፖሊሲ እንካን ሃባን ኣብ ገለ ካብ ኤርትራዊ ረብሓ ሕድገት ገይሩ፡ ገለ ረብሓ ክኸስብ ዘይኮነ ንብምልእታ ሃገር ከረክብ እዩ ዝደናደን ዘሎ። እዚ ከኣ መቐጸልታ ናይቲ ሕድሪ ህዝቢ ጠሊሙ ኣብ ኤርትራ ከዳኽሮ ዝጸንሐ እምበር፡ ሎሚ ዘንቅሎ ዘሎ ሓድሽ ባህሪ ከምዘይኮነ ከነተኩረሉ ዝግበኣና እዩ።

ናይ ኢሳያስ ሃገር ናይ ምጥፋእን ምሕማስን ሃነፍነፍ በቲ ምስ ኢትዮጵያ ክገብሮ ዝጸንሐን ጋና ዝቕጽሎ ዘሎን ጥራይ ዝግለጽ ዘይኮነ፡ ምስቲ ንበዓል ሕቡራት ኢመራት ብምስጢር  መሬት ሂብካ ወተሃደራዊ መደበራት ክምስርታ ምፍቃድን ግነዖት መዳልያታት ምቕባሉን ኣዛሚድካ ዝረአ እዩ። ኢሳያስ ናይዘን መሬት ኤርትራ ወሲደን መዳልያ ዝሃበኦን ብኣኡ ዝዓገባ ዘይመስላን ሃገራት ድሌት ንምርግጋጽ ክሳብ ኣብ ጉዳይ ሊብያን የመንን ዘርእዮ ዘሎ ተለኣኣኽነት እውን ምስዚ ደሚርካ ዝረአ እዩ። ኣብዚ እዋንዚ ኢሳያስ ምስቲ ብዶ/ር ኣብይ ዝምራሕ መንግስቲ ኢትዮጵያ ንምሽራኽ “ናይ ጸጥታን ወተሃደራውን ኣሰልጠንቲ ናብ ኣዲስ ኣበባ ልኢኹ ኣሎ፡ ናይ ኢትዮጵያ ወተሃደራት ከኣ ስም መሰልጠኒ መደበራት እንዳተጠቕሰ ኣብ ኤርትራ ይስልጥኑ ኣለዉ” ዝብሉ ሓበሬታታት ምጽራይ ደኣ የድልዮም እምበር “ክላእ እዝስ ዘይከውን እዩ” ኢልካ ዝስገሩ ኣይኮኑን።

ኣብዚ እዋንዚ ብዙሓት ወገናት ነቲ ንዓለምና ኣዝዩ ኣሻቒልዋ ዘሎ ኮቪድ-19 ኮሮናቫይረስ መዝሚዞም ፖለቲካዊ ጸወታታት የካይዱ ከም ዘለዉ ንዕዘቦ ዘለና እዩ። ገሊኦም ምርጫ የናውሑ፡ ገሊኦም ሕገመንግስቲ ይቕይሩ። ኢሳያስ ከኣ ካብ ቀደሙ ንሓደ ጉዳይ ብሓደ ተረኽቦ ደፊንካ ናብቲ ትደልዮ ኣቕጣጫ ናይ ምኻድ ሃብታም ናይ ምልኻዕ ተመኩሮ ኣለዎ። ኣብዚ እዋንዚ ህዝቢ ኤርትራ ካብ ካልእ ብዝገደደ፡ ዝኾነ ቀረብ ኣብ ዘየብሉ ንዝተወፈየ ገንዘብ ብዘይተቖጻጻሪ  ኣብ ጅባኡ እንዳመለአ፡  ኣብ ገዛ ተዓጽዩ ኣደዳ ጥምየትን ጽምእን ኮይኑ ዝሓልፎ ዘሎ ህይወት ናብ ዝኾነት ስድራቤት ሓቲትካ ክረጋገጽ ዝኽእል እዩ። ኣብዚ እዋንዚ ዝያዳ ንኤርትራን ኢትዮጵያን ዘራኽቡ ተሃወስቲ ጸጥታውን ወተሃደራውን ወረታት ይቀላቐሉ ምህላዎም ከኣ ኢሳያስ ብድሕሪ ወጥሪ ኮሮና-19 ተሓቢኡ ነቲ ቅድም ዝፈሓሶ ውዲት ዝያዳ የኽርሮ ከምዘሎ ዘመልክት እዩ።

ሎሚ ንሕና ኤርትራውያን፡ ንልኡላውነት ኤርትራ ዝተኸፍለ ከቢድ ዋጋ ጸብጺብና፡ ብናይ ህዝቢ ኤርትራ ጽንዓትን ፍቕሪ ሃገርን ተኣማሚና፡ “ኢሳያስ ዝገበረ እንተገበረ ኤርትራዊ ልኡላውነት ኣይንቕነቕን እዩ” ምባልናኳ ካብ ሓቂ ዝረሓቐ እንተዘይኮነ፡ በዚ ከየራጠጥና “ከምቲ ኢሳያስ ዝሓልሞ ዘሎ እንተኾነኸ?”፡ ኢልና ክንጥርጥርን ንኹሉ  ኣብ ግምት ኣእቲና ክንዳሎን ናይ ግድን እዩ።