http://ascenteq.com/project/epdp

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ

ኤርትራውያን ታሪኽና ነዊሕን ዝተሓላለኸን እዩ። መስርሕ ታሪኽና ናይ ብዙሓት ኢድ ኣእታውነት ዝተራእዮ ኮይኑ፡ እቲ ጠንቂ ናይ ጸገምና ግና ምሉእ ብምሉእ ናብ ካለኦት እንድርብዮ ዘይኮነ፡ ናትና ናይ ኤርትራውያን ኣሉታዊ ግደ እውን ቦታ ነይርዎ እዩ። ደሓር ዝተራእየ ንኡስ ለውጢ እኳ እንተነበረ፣ ኤርትራ ካብ ባሕቲ ጥሪ 1890 ኣብ ትሕቲ ኢጣልያዊ መግዛእቲ ካብ እትቑረን ኣትሒዛ ነዚ ሎሚ ሒዛቶ ዘላ ስምን ቅርጽን ተረኪባ። ኤርትራውያን ንመግዛእቲ ኢጣልያ ተገዲዶም’ምበር ሓንጐፋይ ኢሎም ኣይተቐበልዎን። ብፍላይ ኣብቲ ሕሱም ግዜ ናይ መግዛእቱ ብዙሓት ሓርበኛታት ጸረ ባዕዳዊ ስምዒት ኣሕዲሮም ናይ “ኣይንግዛእን” ድምጽታት ኣስሚዖም ኢዮም።

ኤርትራ ክሳብቲ 2ይ ውግእ ዓለም ብ1941 ተዛዚሙ፡ ገዛኢት ኢጣልያ ዝነበረቶ ወገን ዝሰዓር ኣብ ትሕቲ ኢጣልያዊ መግዛእቲ ኣብ ፖለቲካዊ፡ ቁጠባውን ማሕበራውን መዳያት ኩሉ ዓይነት ወጽዓታት ክወርዳ ጸኒሑ። ድሕሪ 2ይ ውግእ ዓለም ምዝዛሙ ኣብ ትሕቲ መግዛእቲ ኢጣልያ ናይ ዝነበራ ሃገራት ዕድል ክውሰን እንከሎ፡ ኤርትራ ግና ናጻ ሃገር ኮይና ክትቅጽል ኣይተዓደለትን። ከም ናይ መጀመርያ ስጉምቲ ድማ ኣብ ትሕቲ ወተሃደራዊ ምምሕዳር እንግሊዝ ክትቅጽል ተወሲኑዋ። ኣብ ትሕቲ ምምሕዳር እንግሊዝ ኣብ ዝነበረትሉ  ድማ መጻኢ ዕድላ ንምውሳን ኣዝዩ ውዑይ ፖለቲካዊ ጻዕርታት ተኻይዱ። እንተኾነ ከምቲ “ሓያልሲ ብድሕሪ ኣደኻ ኣይደቅስ” ዝበሃል፡ መንግስቲ ጐረቤትና ኢትዮጵያ ምስ  ምዕራባውያን ዝነበሮ ጽቡቕ ዝምድና ተጠቒሙ ነቲ ቅድመ-መግዛእቲ ኤውሮጳዊ ሓይልታት ዝነበረ ታሪኽ ብምልዓል፡ ናይ “ኤርትራ ትግበኣኒ እያ” ዝብል ጠለብ ስለ ዘቕረበ ጉዳይ ሃገርና ተሓላሊኹ። እቲ ጸገም ናይ ኢትዮጵያ “ኤርትራ ትግበኣኒ እያ” ምባል ጥራይ ዘይነበረን። ብዙሓት ንረብሓ ህዝቢ ኤርትራ ብምጉሳይ ብዛዕባ ረብሓኦምን ተጽዕኖኦም ኣብ ዞባናን ዘቐድሙን ንኢትዮጵያ ብዋጋ ኤርትራ   ከሕይሉ ዝወጠኑን ኢድ ኣእታውነት፡ ነታ ቀይሕ ባሕሪ ክበሃል እንከሎ ትጉምጅው ዝነበረት  ኢትዮጵያ ሓጊዝዋ።

ኤርትራዊ ጉዳይና ንክተሓላለኽን በቲ ክሳብ ሕጂ ኣሰሩ ዘይጠፈአ ሕማቕ ዘበን ክንሓልፍን እቲ ጠንቂ ናይ ገዛኢት ኢትዮጵያን ደገፍታን ሓጥያት ጥራይ እዩ ነይሩ ኢልካ ዝድምደም ኣይኮነን። ናይቶም ሰብ ጉዳይ ኤርትራውያን ኣብ ምውሳን መጻኢ ዕድል ሃገሮም፡ ከጋጥም ዝኽእል ሓደጋ ተረዲኦም ሓቢሮም ኣብ ክንዲ ምቅላስ ምስዚ ሎሚ ንዕዘቦ ዘለና ዝመሳሰል ፖለቲካዊ ምብትታንን ስርሕ ፍንጥሕን እውን ግደ ነይርዎም እዩ። ብሓፈሻ ንብዙሓት ኣብ ኤርትራ ህርፋን ዝነበሮም፡ መንግስታት ብፍላይ ከኣ ንመግዛእቲ ኢትዮጵያ ኣፍደገኻ ከፊትካ ምሃብን ምስኣ ምትሕብባርን ኤርትራ ብዓንተብኡ ልኡላዊት ሃገር ከይትኸውን ግደ ከም ዝነበሮ ሸለል ኢልካዮ ዝሕለፍ ኣይኮነን። ሎሚ እውን ክንመሃረሉ ዝግበኣና ተመኩሮ እዩ።

ውድብ ሕቡራት ሃገራት ምናልባት በቲ ሓደ ወገን ነቲ ኤርትራውያን “ናጽነትና ይወሃበና” ዝብልዎ ዝነበሩ በቲ ካልእ ወገን ከኣ መግዛእቲ ኢትዮጵያ “ኤርትራ ኣካል ግዝኣተይ እያ” ዝብሎ ዝነበረ ጫፋት ደኾን ማእከላይ ፍታሕ ይኸውን ብዝብል ጉልባብ ኢትዮጵያ ኣብ ኤርትራ እግራ ኣደልዲላ ንክትረግጽ፡ ኤርትራን ኢትዮጵያን ብፈደረሽን ክቑረና ወሲኑ። እንተኾነ እቲ ፈደረሽን ኣብ ርእሲ ምርጫ ህዝቢ ኤርትራ ዘይምንባሩ ስሰዐን ህዉኽ ተንኮልን ኢትዮጵያ ተወሲኽዎ ኣብዘይመዓልቱ ፈሪሱ። ኤርትራ ከኣ፡ ብዘይ ፍቓድ ህዝባ ተገዲዳ መበል 14 ጠቅላይ ግዝኣት ኢትዮጵያ ኮይና።

ኣብቲ እዋንቲ “ኣብ ትሕቲ መግዛእቲ ምንባርዶ ወይ ዝተነፍገካ ናጽነት ብቃልሲ ምምላስ?” ዝብል ምርጫ ናብ ህዝቢ ኤርትራ ቀሪቡ። ህዝቢ ኤርትራ ከኣ ተቓሊስካ መሰል ርእሰ-ውሳነኻ ምምላስ እምበር፡ ኣብ ኣርዑት መግዛእቲ ንምንባር ስለ ዘይመረጸ፡ እቲ ካብ ንግሁኡ ናቱ ጸገማትን ሕጽረታትን ዝነበሮ ብረታዊ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ብባሕቲ መስከረም 1961 ተጀሚሩ። ድሕሪ ኣህላኺ ቃልስን መስዋእትነትን ከኣ ብ1991 ብናጽነት ኤርትራ ተኸምቲኡ።

ብዓንተብኡ እውን ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ዘይኤርትራዊ ሓይሊ ካብ መሬት ኤርትራ ብምውጻእ ጥራይ ከምዘይውዳእ ርዱእ ነይሩ። ስለዚ ድሕሪኡ እውን “ናጻ ኤርትራ ከመይ ትመሓደር ናይ ምውሳን ቃልሲ” ቀጺሉ እነሆ ክሳብ ሕጂ ህያው እዩ። እዚ ቃልሲ ድሕሪ ናጽነት ህዝቢ ኤርትራ ዝተጸበዮኳ እንተነበረ፡ ክንድዚ ዝወሰዶ ዘሎ ግዜ ክወስድን እቲ መስርሕ ክሳብ ክንድዚ ካብ ግዜ መግዛእቲ ብዝኸፈአ ህዝቢ ኤርትራ ዝሳቐየሉ፡ ዝመዛበለሉ፡ ዝስወረሉን ኩሉ መሰላቱን ዝግፈፈሉን ክኸውን ግና ንመብዛሕትኡ ካብ ትጽቢት ወጻኢ እዩ። ጉዳይና ድሕሪ ናጽነት ኣብ ዓለም ካብቲ እቲ ዝኸፈአ ተረኽቦታት ሓደ ክነሱ፡ ኣብ ኣደባባያት ዓለም ዘይስማዕን ዘይረአን ኩይኑ ጸኒሑ። ንሕና እቶም ዋናታት እውን፡ ውሱናት ሓደስቲ ተርእዮታት የጋጥሙ እሞ ንዝተወሰነ ግዜ ድምጽና ኣስሚዕና ደሓር ከኣ ክንሃጥም ኢና ጸኒሕና። ብሰንኪ ብኩራት ቀጻልነት ከኣ ኣየድማዕናን። ምእሳር መራሕትን ጋዜጠኛታትን 2001፡ ህልቂት ደሴት ላምፓዱዛ፡ ተበግሶ ወዲ ዓልን ምንቅስቓስ ኣኽርያን፡ ደሓር ድማ ምግሃድ ዘይትካላዊ ምሕዝነት ዲክታተር ኢሳያስ ኣፈወርቅን ኣብይ ኣሕመድ ዓሊን ተኸቲሎም ዝተራእዩ ምብርባራት ከምቲ ዝድለ በርቲዖም ዘይምቕጻሎም ንኣብነት ዝጥቀሱ እዮም።

ኣብዚ እዋንዚ ርሑቕ ከይከድና ኣብ ከባብና ብዙሓት ነውጽታት ኣለዉ። ኣብ ኢትዮጵያ ኣጋጢሙ ዘሎ ድማ ብዓብይኡ እዩ። ብፍላይ ንኤርትራ “እውክል እየ” ዝብል ጉጅለ ህግደፍ ዝተሳተፎ ስለ ዝኾነ፡ ጉዳይ ኢትዮጵያ ካብቲ ካልእ ዞባዊ ነውጽታት ዝያዳ ከም ዘገድሰና ብሩህ እዩ። ኢሳያስ ንዝሓለፉ 30 ዓመታት ገዛ ዓጽዩን ድምጺ ኣጥፊኡን ንምጽቃጥ ከም ናይ ወጻኢ ፖሊሲ ወሲዱ፡ ህዝብና ክብድል ጸኒሑ። ሎሚ ግና ከምቲ “ኣድግስ ሃሊላ በላዒኣ ትጽውዕ” ዝበሃል ኣብ ዘይጉዳዩ ከዳኽር ምስ ጀመረን ብዝፈጸሞ ግህሰታት ሰብኣዊ መሰላትን ናይ ውግእ ገበናትን ኣካል ዞባዊ ኣጀንዳ ኮይኑ ስሙ ካብ ቅድም ብዝኸፍአ ክለዓልን ምስሉ ብሕማቕ ክሰኣልን ይውዕል ኣሎ።

ኢሳያስ ዞባዊ ኣጀንዳ ዝኸውን ዘሎ በይኑ ዘይኮነ፡ ኤርትራና’ውን ትልከም ኣላ። ስለዚ ኤርትራ እውን ኣካል ናይቶም ሓያላት ሃገራት ዞባዊ ሕሳባቶም ንክሰርዑ ሒዘምዎ ዘለዉ ትልሚ ትዂረት ዳግመ-ውደባ ኮይና ኣላ። ካብዚ ትልሚዚ ሎሚኸ ኤርትራ ከምቲ ናይ ቅድሚ 60 ዓመታት ክትጥለም ድያ ወይ ብመኽሰብ  በሪኻ  ክትወጽእ ኣዝዩ ዘተሓሳስብ እዩ። ኣብዚ እዋንዚ ንሕና ናይ ለውጢ ሓይልታት ኩሉ ኣወንዚፍና “ንምህላውን ዘይምህላውን ልኡላዊት ኤርትራ” ኣቐዲምና እንተዘይተቓሊስና ሎሚ እውን ታሪኽ ንገዛእ ርእሱ ደጊሙ ግዳይ ዘይንኾነሉ ምኽንያት የለን። ካብቲ ናይ ቅድሚ ሕጂ ብሰንኪ ዘይምስጣምና ጉዳይ ሃገርና ኣብ ኢድ ዘይዋናታቱ ዝወደቖ ከየጋጥመና’ሞ ዳግማይ ከይንጠዓስ “ጉዳይና ሎሚ’ውን  ከይወጽእ ካብ ኢድና” ብዝብል ክንስጉም ሓደራ ንብል።

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ

ኤርትራ ናይ ኩልና ኤርትራውያን እያ። ምእንቲ ናጽነታ ብሓባር ሳላ ዝተቓለስና ተዓዊትና። ንቐጻልነታን ሓለዋኣን ሓቢርና ክንስለፍ ድማ ናይ ግድን እዩ። ንዕቤታ፡ ሰላማ፡ ልምዓታን ክብሪ ህዝባን  ከኣ፡ ብዘይካ ውሑዳት ኣብ ክንዲ ናይቲ “ኣነ ምእንታኺ ኤርትራ” ዝበለ መላእ ህዝባ፡ “ናይ ውሑዳት ዘረግቲ”  ክትከውን ዝድግፉ፡ ኩልና ንቃለሰላ ኣለና። ክሳብ ሎሚ ኣብ ክንዲ ድሌት፡ እምንቶን ምርጫን ናይ ህዝብና ናይቶም ውሑዳት ጸበብቲ ህርፋን ክብርኽ ክንዕዘብ ጸኒሕና። ሎሚ እውን ጌና እዚ ብቃልሲ ክቕየር ዝግበኦ ንኤርትራና ዘይምጥን ሚዛን ኣይተቐየረን። እዚ ክኸውን ዘይነበሮ ሚዛን ብሰንኪ ናይቶም ብዙሓት ነቲ ዘራኽበና ኣቐዲምና ከነሕይሎ ዘይምኽኣልና ዘጋጥም ዘሎ ዘይንቡር እዩ። እቲ ኣዝዩ ዘገርም ከኣ ሳዕቤን ናይቲ ከምቲ ክንኮኖ ዝገባና ዘይምዃና እንታይ ከም ዝኸውን እንዳተረዳእናዮ ከነእርሞ ዘይምብቃዕና እዩ።

ኤርትራውያን፡  ለውጢ ንደልየሉን ምእንታኡ ንቃለሰሉን ዘለና ምኽንያትን  ኣብዚ እዋንዚ ምምርማር ዘድልዮ ዘይኮነ፡ ኣብ ገገዛናን ዕለታዊ ህይወትናን ዘሎ ሓቂ እዩ። ነቲ ኣብ ኤርትራ ዝካየድ ዘሎ ቃልሲ ምእንቲ ለውጢ ዝድርኽ ሓቂ፡ ኣይኮነንዶ ንዓና ነቶም ንቃለሰሉ ዘለና ሰብ ዋኒንን ህዝብናን፡ እቶም ክሓብእዎ ዝደልዩ ጸረ ለውጢ ሓይልታት እውን ክኸውልዎ ኣብ ዘይክእልሉ ደረጃ ዝበጸሐ ምዃኑ ንጹር እዩ። ሎሚ “ደጋፊ ህግደፍ እየ” ዝብል ኣካል እውን ካልእ ኮለልን ዕባራ ምኽንያትን ደኣ የምጽእ እምበር፡ ኣፉ መሊኡ “ኣብ ምምሕዳር ህግደፍ ኤርትራን ህዝባን ጽቡቕ ኣለዉ” ዘብል ሞራልን ድፍረትን የብሉን። ሓደ ካብቲ ዕባራ ምኽንያታት ከኣ፡ ንኤርትራ ምስ ጉጅለ ህግደፍ ኣጣቢቕካ ምርኣይን፡ ህግደፍ ዝፍጽሞ ንረብሓ ኤርትራዊ ልኡላውነት ከም ዝኾነ ኣምሲልካ ምቕራብን እዩ። ጉጅለ ህግደፍ ነዚ ናይ ግሩሃት ዕባራ ምኽንያታት መዝሚዙ ካብቲ ርኡይ ገበናቱ ንምህዳም፡ ምስ ግዜን ኩነታትን ዝቀያየር መዳህለልታት ኣብ ምምሃዝዩ ዝጽመድ። ህዝብና ኣብ ክንዲ ኣብቲ መሰረታዊ ብቐጥታ ዝምልከቶ ኤርትራዊ ዘቤታዊ ዛዕባኡ ኣትኪሉ ስኑ ነኺሱ ዝቃለስ፡ ካልእ መላገሲ ምፍጣር ሓደ ካብ ሜላታት ናይቲ ጉጅለ እዩ። ህዝቢ ቀዳምነቱ ዘይኮነ ጉዳይ ጐረቤት ከቐድም ዝግበር ድፍኢት እውን ብመጽርዚ ዝረአ እዩ። እዚ ሎሚ ጉጅለ ህግደፍ ኣብ ውግእ ትግራይ ተሸኺልዎ ዘሎ ከኣ ንኣብነት ዘይጥቀስ ኣይኮነን። እቲ ዘሕዝን ከኣ ነቲ ዋጋ ዝኸፍል ዘሎ እቲ ጉጅለ ዘይኮነ፡ ህዝቢ ኤርትራ ምዃኑ እዩ።

ጉጅለ ህግደፍ ሰለምንታይ ከምዚ ዓይነት ካብ ኤርትራዊ መስርዕ ዘውጽእ መንገዲ ይመርጽ ኣሎ፡ መግለጺ ጸረ ህዝብን ኣብ ዘይጉዳይካ ምድኻርን ባህሪኡ ስለ ዝኾነ፡ እንቃለሶ እምበር፡ ከም ሓድሽ ተርእዮ እንግረመሉ ኣይኮነን። እቲ ክንግረመሉ ዝግበኣና ናይቶም ምእንቲ ለውጢ ንቃለስ ዘለና ኣብ ክንዲ ነቲ ዘራኽበና እነቐድምን እነሕይልን ነቲ ኣብዚ እዋንዚ ቀዳምነትና ክኸውን ዘይግበኦ ኣጀንዳታት ከነቐድም ተረሓሒቕና ኣደዳ ናይቲ ጉጅለ ንኸውን ምህላውና እዩ። ጉጅለ ህግደፍ ናይ ህልውናኡ ጉዳይ ስለ ዝኾነ፡ ቀጻልነቱ ከረጋግጽ ከይደቀሰ ዝሓድር ምዃኑ ብሩህ እዩ። ቀንዲ ዋሕስ ቀጻልነቱ ግና ናትና ናይቶም ተቓሊስና ክንስዕሮ ዝግብኣና ናይ ለውጢ ሓይሊ ድኽመት ምዃኑ  ክንእመነሉ ዝግበኣና እዩ። ነዚ ብዘይዕጥይጥይ ክንእመን ምኽኣል ኣብ ኣሳልጦ ቀጻሊ ቃልስና ቦታኡ ዕዙዝ እዩ። ከምቲ “ሓባእ ቁስሉስ ሓባእ ፈውሱ” ዝበሃል ናትና ሕጽረት ኣቐሚጥና ኣብ ምርጋም ነቲ ባዕሉ ጸረ ህዝባውነቱ ዝኣወጀ፡ ዓቕምናን ግዜናን ምብኻን መፍትሒ ኣይኮነን። እዚ ማለት ግና ሃገር ከድሕን ዝኽእል እጃምና ንግበር ንምባል እንተዘይኮይኑ፡  ገበናት ናይቲ ጉጅለ እናተኸታተልና ምቅላዕ ኣይጉዳይናን’ዩ ማለት ኣይኮነን።

ርግጽ እዩ ኤርትራውያን ብእምነታት፡ ኣውራጃታት፡ ብባህልታት፡ ብቋንቋታትን ካልእን ንፈላለ ኢና። ኩሉዚ ግና ብዙሕነታዊ ድምቀትናን መልክዕናን እምበር፡ ኣብቲ ንኹልና ዝምልከት ብሓባር ክንጐዓዞ ዝግብኣና መስርዕ ቃልሲ ከይንስለፍ ዝዓግተና ኣይኮነን። ብዙሕነትና ዘሕይለና ምእንቲ ክኸውን ድማ ብልቦናን ብሓላፍነትን ከነመሓድሮ ዘኽእለና ኣተሓሳስባ ክንውንን እንከለና ጥራይ እዩ። ድሌትና ካብ ምውጋድ ጉጅለ ህግደፍ ጀሚርካ ክሳብ መድረኽ ድሕረ-ህግደፍ ብዙሕ ምዃኑ ንጹር እዩ። ከምቲ ብዝሑ ብሓንሳብ ዓትዒትና ሒዝና ከነዕውቶ ከምዘይንኽል ከኣ ክንግንዘብ ይግበኣና። ነዚ ክንበቅዕ ድማ  ናይ ዕማምና ቀዳምነታት ሰሪዕና፡ ዝተጸንዐ ንኹልና ዘማእክልን ዘሳትፍን ክኸውን ይግበኦ። ቀዳምነትና ከይሰራዕና ብሓንሳብ ናብ በበይኑ ኩርነዓት ኣብ እንቋምተሉን ግና ኣይክንዕወትን ኢና። ኣይንዕወትን ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብቲ ዕንይንይ ብቐሊሉ ንህግደፋዊ ኣዕናዊ ንፋስ እንጥቃዕ ኢና ንኸውን።

ህዝባዊ ቃልሲ ምዕዋቱ ግድን’ኳ እንተኾነ፡ ዘይምኽኑይ ግዜ ነባኽን ምህላውና ዘሰክፍ ኢዩ። ህዝብና ከምዚ ክዕዘብ እንከሎ፡ ኣብ ልዕሌና ዝነበሮ እምነት የጉድል፡ ቃልስና ይተሓላለኽ፡ ዓወትና’ውን ይደናጐ። ከምዚ ንርእዮን ንዕዘቦን ዘለና  ጉጅለ ህግደፍ ንኤርትራዊ ኣጀንዳ ረጥሪጡ፡ ዕድመ ስልጣኑ ንምንዋሕ እንተዘይኮይኑ፡ ብመንጽር ባህጊ ህዝብና ምስ ዝረአ፡ ኤርትራዊ ፋይዳ ዘየብሉን ቀዳምነት ዘይወሃቦን መኣዝን ቃልሲ ዘስሕት፡ ዓንቃፊ ኣጀንዳታት ይድርብየልና። ብብዙሕ መልከዓት ዝግለጽ ኤርትራዊ ክብርን ንብረትን ከኣ ኣብ ዘይቦታኡ ይባኽን። ኣብዚ እዋንዚ ኣብ ውግእ ትግራይ ዝሃልቕ ዘሎ ኤርትራዊ ህይወት፡ ዝባኽን ዘሎ ንብረትን ዝጽየቕ ዘሎ ኤርትራዊ ምስልን ካብዚ ወጻኢ ዝረአ ኣይኮነን። እቲ ዘሕዝን ከኣ ጉጅለ ህግደፍ ኣብዚ መዳይዚ ዝፍጽሞ ዘሎ ገበናት ምቅላዕ ማለት ኤርትራዊ ክብሪ ከም ምግሃስ  ወሲዶም ንተግባራት እቲ ጉጅለ ከጸባብቑ ዝደኽሙ ኤርትራዊ ወገናት ምህላዎም እዩ።

ከምቲ እንሓስቦ ኣንጻር ህግደፍ ተዓዊትና ህዝብና ሓራ ከነውጽእ ናይ ዘይምኽኣልና ምስጢር፡  ነቲ ዘራኽበና ከነቐድምን ከነሕይልን ዘይምብቃዕና ምዃኑ እሙን እዩ። ካብዚ መዋጸኦ ዝኾነና ከኣ ኣብ ኢድና ዘሎ እምበር፡ ካብ ካልእ እንጽበዮ ውህብቶ ኣይኮነን። “እሞ እቲ ሕማም ካብ ተፈለጠ፡ መድሃኒቱ’ውን ኣብ ኢድና ካብ ሃለወ ደኣ ተፈዊስና ዘይንሓውየሉ ምኽኒያት እንታይ እዩ?” ኢልና ንሕተት። መልሱ ነቲ ዘራኽበና ጉዳያት ከነቐድምን ከነሐይልን ዘይምኽኣልና ምዃኑ ድማ ንተኣመን።

ቃልስና ካብ መሰረቱ ምዕቃብ ልኡላውነት ሃገር ነይሩ፡ ሕጂ እውን እዚ ሓላፍነትዚ ምህናጽ ልኡላዊት ሃገር ወሲኹ ህያው ኣሎ። ልኡላውነት ሃገር ክንብል እንከለና ካብ ክብርን ሓድነትን ህዝቢ ፈሊና እንርደኦ ዘይኮነ ምስኡ ሓቢሩ ዝግለጽ እዩ። ኣብዚ ዝሓለፈ ናይ ድሕሪ ናጽነት ዓመታት ብፍላይ ምስ ምትግባር  ቀያድን ናይ መወዳእታን ብይን ዶብ ኤርትራን ኢትዮጵያን ተተሓሒዙ ንልኡላውነት ሃገርን ህዝብን ፈላሊኻ ናይ ምርኣይ ዝንባለታት ከሰሓሕብ ጸኒሑ እዩ። ዝንባለታት ጥራይ ዘይኮነ “ኣየናይ ይቐድም፡ ምትግባር ብይን ዶብዶ ወይስ ንጉጅለ ህግደፍ ኣወጊድካ፡ ህዝቢ ካብ ወጽዓ ሓራ ምውጻእ?” ዝብል ኣዝዩ ኣከራኻርን ከም ናይ ፖለቲካዊ ኣተሓሳስባ መፈላለይን ኮይኑ ዝቐረበሉ ኣጋጣምታት እውን ነይሩ። ካብዚ ብምንቃል ኣብቲ ምስ መንግስቲ ኢትዮጵያ ክግበር ዝግበኦ ዝምድና እውን ናይ መቀራረብን መረሓሓቕን መምዘኒ ዝኾነሉ ኣጋጣምታት እውን ነይሩ።

ቃልሲ  ህዝቢ ኤርትራ ካብ ንግሆኡ ዝተበገሰሉ ፖለቲካዊ ዕላማ፡ ክሰፍሕ እንከሎ፡ ምውሓስ መሰል ርእሰ-ውሳነ ህዝቢ ኤርትራ እዩ። እዚ ከኣ ብሓደ ካብዞም ከሰሓሕቡ ዝጸንሑ፡ ነጻጺልካ ብምሓዝ ንልኡላውነት ሃገር ወይ ክብሪ፡ ሓድነትን ሓርነትን ህዝቢ ዘይኮነ፡ ንክልቲኦም ሓቚፉ ብዝሓዘ ኣገባብ እዩ ዝረጋገጽ። ልኡላውነት ኤርትራ ጉዳይ ህዝቢ ኣብ ግምት ብዘየእተወ፡ ብሩባታት፡ ጐላጉል፡ ወደባትን ባሕርን ዝመልከዓት ሃገር ምውናን ጥራይ ማለት ኣይኮነን። በቲ ሓካልእ ገጹ እውን ካልእ ኩሉ ብቕዓት፡ ሓርበኝነትን ሓድነትን ብዝውንን  ግና ሃገር ብዘየብሉ ህዝቢ ጥራይ ዝረጋገጽ ኣይኮነን። ስለዚ ልኡላውነት ሃገርን ህልውና ህዝብን ሓደ ካብቲ ሓደ ፈላሊኻ ዘይረኣዩ ምዃኖም ሓላፍነታዊ ግንዛበ ክንወሰድ ይግበኣና። ንልኡላውነት ክትቃለሰ እንከለኻ እንተላይ ንሓድነትን ሓርነትን ህዝቢ፡ ንሓርነት ህዝቢ ክትቃለስ እንከለኻ እውን እንተላይ ንልኡላውነት ሃገር ትቃለስ ኣለኻ ማለት ምዃኑ ካልእ ግንዛበ ዘድልዮ እዩ። እቲ “ጉዳይ ሃገርዶ ጉዳይ ህዝቢ ኣየናይ ነቐድም?” ዝብል ናብ “ደርሆዶ እንቋቁሖ ይቕድም” ዝዓይነቱ ሸንኮለል  ዝወስድ ስለ ዝኾነ፡ ንጉዳያት  ኣስፊሕና ከነገናዝብ ይግበኣና  እዩ። ክነጻጸሉ ዘይግበኦም ጉዳያት  ነጻጺልካ ሸንኮለል ኣብ ምባል እቲ ቀንዲ ተጠቓሚ መላኺ ጉጅለ ኢሳያስ እዩ። ምኽንያቱ ኣብቲ ሸንኮለል ተኸዊሉ ብልኡላውነት ንክጣላዕ ስለ ዝሕግዞ።

ልኡላውነት ሃገርን ሓድነት ህዝብን ሓንሳብ ተቓሊስካ ምስ ኣመዝገብካዮ፡ ኣኺልዎ ኢልካ እተዋድቖ ኣይኮነን። ብኣንጻሩ ዘየቋርጽ ሓለዋን ክንክንን ዘድልዮ እዩ። ካብዚ ብምንቃል ኢና ከኣ ልኡላውነት ሃገርናን ብዙሕነታዊ ሓድነት ህዝብናን ወትሩ ነቒሕና ከም ብሌን ዓይንና ክንሕልዎም ዝግበኣና። ብፍላይ ኣብ ከምዚ ሎሚ ሃገርና ኣብ ትሕቲ፡ ብዘይፈቓድ ህዝቢ ኣብ ስልጣን ብዝተኾየጠ፡ እሞ ከኣ ህዝቢ ብዘይፈልጦ ሕግን ትካላትን “ኣመሓድር ኣለኹ”  ዝብል ኣካል ኣብ ዘላትሉ፡ ንልኡላውነት ሃገርን ሓድነት ህዝብን ኣብ ሓደጋ ናይ ምውዳቖም ዕድል ክፉት እዩ። ብዙሓት ናይዚ ዓውዲ ክኢላታት ከም ዝግምትዎ፡ ጉጅለ ኢሳያስ ከጸብቕ እዩ ዘይተዓደለ እምበር፡ ኣብዚ መዳይዚ ክጽይቕ ኣይክእልን እዩ ኢልካ ምድምዳም ኣጸጋሚ እዩ። ሎሚ ኣብ ብዙሓት መድረኻት ስም ኤርትራን ናይቲ ዝገዝኣ ዘሎ ጉጅለን ዝለዓለሉ ዘሎ ኣገባብን ቅኒትን ከኣ ነዚ ስግኣትዚ ዘመልክት እዩ።

ኣብዚ ዝሓለፈ ሰለስተ ዓመታት ዲክታተር ኢሳያስ ነቲ ንብዙሓት ዘዛረበን ዘዛርብ ዘሎን፡ ትካላውነትን ግሉጽነትን ዘይነበሮ፡ መንቀሊኡ ኮነ መዓርፎኡ ዘይፍለጥ ዝምድና ኤርትራን ኢትዮጵያን ተጐዝጒዙ ከቕርቦ ዝጸንሐ ጠገለ ዘይነበሮ ግና ከኣ ሓሲቡ ዝገበሮ ኣዕናዊ ምርጫ ምንባሩ፡ እዚ ሎሚ ዝረአ ዘሎ ምልክታት ናይቲ ዝተጠቕሰ ስግኣትን ሓደጋን ውጽኢት እዩ። ኢትዮጵያውያን እቲ ቅድም ምሃለውለው ኢሳያስ ዘርኣይዎ ስቕታን ጉርሕን ድማ ነቲ ዝበሎ ናይ ምርጓድ ዝንባለ ነይሩ። እዚ ስቕታ ኢትዮጵያውያን ኢሳያስ ኣብ ልዕሊ ልኡላውነትናን ሓድነት ህዝብናን ንክጽይቕ ከም ዘተባብዖ ዘረድእ እዩ። ሎሚ ግና ገለ ርትዓውያን ፖለቲከኛታት ኢትዮጵያውያን ምስ ሓደ ኣብ ሃገሩ እሾኽ ዝዘርአ ጽቡቕ መጻኢ ዘይረኣዮ፡ ኣብ ጥዕናኡ ዘጠራጥር ብቒምን ቅርሕትን ዝመረተ “መራሒ ሃገር” ምዝማድ ክሳብ ክንደይ መዘዝ ከም ዘምጸኣሎም ዓው ኢሎም ክዛረቡ ጀሚሮም ኣለዉ። ንሕና ኢስያስ ልኡላውነት ሃገርና ኣሕሊፉ ከይዕድለልና ክንሰግእ እንከለና፡ ብሕቡእ ስምምዕ ወደብን ባሕርን ከይምጥው ጥራይ ዘይኮነ፡ ክብርን ሓድነትን ናይቲ ብቃልሱ ልኡላዊት ሃገር ዘውሓሰ ህዝቢ ኣብ ሓደጋ ከየእቱ እውን ኢና። እንተኾነ እዚ ኢሳያስ ካብ ትንዕምንዕ ሓሊፉ ተደቕዲቕዎ ዘሎ ንኤርትራዊ ልኡላውነት ዝህድድ ሓደገኛ ኣቕጣጫ፡ እንተገደደስ ዋጋኡ ይኸብርን ዝወስዶ ግዜ ይነውሕን እምበር ዘይዕጸፍ እዩ ማለት ኣይኮነን። ምኽንያቱ ካብ ድሌት፡ ኣፍልጦን ፈቓድን ህዝብና ክኸይድ ይደሊ ስለ ዘሎን ኣብ መወዳእታ ውሳነ ህዝቢ ክስዕር ናይ ግድን ስለ ዝኾነን። ምስዚ ኩሉ እምበር “ልኡላውነት ሃገርን ህዝብን ናይ ምዕቃብ ብደሆ” ዝከኣል ግና ከኣ ብቐሊሉ ዝዋሓስ ስለ ዘይኮነ፡ ብዓንተብኡ ክንዕጠቐሉ ዝግበኣና ናይ ሓባርና ሓላፍነት እዩ። ህዝቢ ኤርትራ እውን ኣብዚ ወሳኒ ግዜ ሓላፍነቱ መተካእታ ዘየብሉ ምዃኑ ንካልኢት’ውን ክዝንግዕ ኣይግበኦን።

ሎሚ ንልኡላውነትናን ሓድነት ህዝብናን ዝጻብኡ ወስታታት ዋናኦም ህግደፍ ጥራይ ኣይኮነን። እንተ ብፍላጥ እንተ ብዘይፍላጥ ንእኩይ ተግባራ ጉጅለ ህግደፍ ዘራጉዱ ኣእማን ዝድርብዩ ካልኦት ወገናት እውን ኣለዉ። ዝተፈላለዩ ዘቤታዊ ዝንባለታትን ምስ ጐረባብትና ህዝብታት ዘለና ማሕበረ-ባህላዊ ምምስሳልን እንዳመዝመዙ፡ ንሓንሳብ ማዕረ ኤርትራዊ ሃገርነት ንሕንሳብ ከኣ ካብኡ ንላዕሊ ኣበሪኾም፡ ዝተፈላለዩ ኣንጻር ሓድነት ህዝብና ዘቐንዑ ኣጀንዳታት ምሂዞም ዝንቀሳቐሱ ንዕዘብ ኣለና። እዚኣቶም ዝኸድዎ መንገዲ ክሳብ ክንደይ ነቲ ልኡላውነት ሃገርን ህዝብን ናይ ምዕቃብ ሓላፍነትና ከም ዘኽብዶን ከም ዝሓላልኾን ክግንዘቡ ከኣ ብዚ ኣጋጣሚ ከነዘኻኽሮም ንፈቱ። ምዕቃብ ልኡላውነትን ሓድነትን ንኹልና ኤርትራውያን፡ ትሕቲ ኤርትራዊ ሃገርነት ዝስራዕ መንነትና ብዘየገድስ ዝምልከት እዩ። ነዚ ንኡስ መንነትና ነንጸባርቐሉ ናይ እምነት ድዩ ናይ ባህሊ፡ ናይ ቋንቋ ድዩ ከባቢ ዛዕባ፡  ማዕረ እቲ ዝዓበየ ኤርትራዊ ኣጀንዳና ሰሪዕና ንጉጅለ ህግደፍ ስዒርና ልኡላውነት ሃገርን ሓድነት ህዝብን ኣብ ድልዱል ባይታ ከነውሕስ ከቢድ እዩ። እንተኾነ፡ ብዘይዕጸፍ ቅሩብነትን ዓቕምን ህዝብና ከነዐውቶ ኢና።

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ

ኤርትራ ሃገርና ብመስዋእቲ ጀጋኑኣን መስተንክራዊ ጽንዓት ህዝባን እያ ናጻ ኮይና። ስለዚ ኣይኮነንዶ ክንዲ ህይወት ዝኣክል ክቡር ዋጋ ምእንታኻ ንዝኸፈለ፡ ካብኡ ዝተሓተ ጽቡቕ ንዝወዓለልካ እውን ምምስጋንን ኣመስጊንካ ንኣመሰንገንቲ ምሃብን ግቡእ ስለ ዝኾነ ሰማእታትና ክንዝክሮም ግድን እዩ። ነቲ ምእንቲ ክብርኻ ዝሐለፈ፡ ኣበይን መዓስን ክትዝክሮ ከም ዝግበኣካ ምውሳን ከኣ ቅቡል እዩ። ብመንጽርዚ ኤርትራውያን ሰማእታት ዝዝከሩላን ዝምስገኑላን ዕለት ክህልዎም ዝቃወም የለን። ምእንቲ እቲ ናይ ዝኽሪ ዕለት ኣብ ልቦና ኩሉ ዝሓድርን፡ ኣብ ዝተፈላለያ ውድባት ንዝተሰውኡ ዘማእክልን ንከኸውን፡  ኩሎም ኤርትራውያን ዝሰማምዕሉ ምኽንያታዊ መዓልቲ ምግባሩ ከኣ ኣገዳስነቱ ዕዝዙ እዩ። ድሕሪ ናጽነት ኤርትራ ቅዳምነት ክወሃቦም ካብ ዝነበሩ  ዛዕባታት ሓደ ክኸውን ከኣ መተገበኦ። እንተኾነ ብሰንኪ ዘይግሉጽን ዘይሓላፍነታውን ኣካይዳ ህግደፍ ከምቲ ኣብ ካልእ ጉዳያት መድረኽ  እሂንምሂን  ዘይተፈጥረ ኣብዚ’ውን ኣይተራእየን።

ዘይሩ ዘይሩ ግና እቲ ዛዕባ ረዚን ስለ ዝኾነ፡ መንን ስለምንታይ ወሲንዎን ብዘየገድስ፡ ሰማእታትና ሓንቲ መዓልቲ ኣብ ዓመት ጥራይ ዘይኮነ ወትሩ ኣብ ሕልናና ስለ ዘለዉ 20 ሰነ ጓይላን ጃህራን ህግዲፍ ንምድማቕን ንሸፈጥን ዘይኮነ፡ ንክብሪቲ ዘይሃስስ ሕድሮም ምዝካራ ኣገዳሲ እዩ። ኤርትራዊ ሰማእትነት ነቶም ኣብ ዓውዲ ውግእ ዝተሰውኡ ጥራይ ዝምልከት ዘይኮነ፡ እንተላይ እቶም ኣበይን መዓስን ብዘየገድስ ምእንቲ ኤርትራን ናጽነታን ዝወደቑ ኩሎም ኤርትራውያን ጀጋኑ ዘጠቓልል እዩ። ብመንጽርዚ እቲ ልዕሊ 60 ሺሕ እንዳተባህለ ዝጥቀስ ቁጽሪ ኣብ ብረታዊ ቃልሲ ምእንቲ ናጽነት ዝተሰዉኡ ኣዝዩ ውሑድ ምዃኑ፡ ብዙሓት ነዚ ዛዕባ ቆላሕታ ሂቦም ዝሓሰብሉ ዝሰማምዕሉ እዩ።

እቶም ናይ ድሕሪ ናጽነት ሰማእታት ክውሰኽዎ እንከለዉ ከኣ’ሞ እቲ ኣሃዝ ኣበይ ከም ዝበጽሕ ርዱእ እዩ። ጉጅለ ህግዲፍ እቲ መዳለዊ ባህሪኡ ኣብ ኩሉ መዳያት ስለ ዝንጸባረቕ ባዕሉ ናይ ዝቐንጸሎም ሰማእታት መርድእ ንቤተሰቦም ኣይተነግረን። ኣብ ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ዝተሰውኡ ሓርበኛታት እውን፡ ብዘይካ ውሱናት ከምኡ ኣብቲ ጉጅለ ህግዲፍ ዝቐለሶ ዝርዝር ሰማእታት ኣይሰፈሩን። እንተኾነ ኣብ ዝርዝር ህግደፍ’ኳ እንተዘይሰፈረ፡  ታሪኽ ኩሎም ሰማእታት ኣብ ሕቑፊ ሃገሮምን ህዝቦምን  ህያው ኮይኑ ክነብር እዩ። ኣብ ግዜ ቃልሲ ኣብ ኤርትራ  ስዉእ ዘይወደቐላን ቅያ ዘይተሰርሓላን መዓልቲ ኣይነበረትን። ስለዚ ብግብሪኳ ዘጸግም እንተኾነ፡ ኩሉሳዕ መዓልቲ ሰማእታትዩ እንተ ተባህለ ምግናን ኣይከውንን።

ዲክታቶር ኢሳያስ ኣፈወርቂ ኣብ ጽባሕ ውድቀት ስርዓት ደርግ ብ20 ሰነ 1991 ብምኽንያት መዓልቲ ሰማእታት ንመጀመርያ ግዜ ድሕሪ ናጽነት፡ ኣብ ስታድየም ኣስመራ ዘስመዖ መደረኡ “ደጊም ናይ ውድባት ሓሸውየ የለን። ንህዝቢ ብቕሉዕ ይኹን ብጉልባብ ናይ ምክፍፋል ስልትታት ከቢድ ገበን ከም ዝቑጸር ክዝንጋዕ ኣይግባእን” ዝብል መርዚ ይርከቦ። እቲ ንህዝቢ ምክፍፋል ከቢድ ገበን’ዩ ዝበሎ፡ መልእኽቱ ንናይ ምውዳብ መሰረታዊ መሰል ዝሕርም፡ ካብቲ ንሱ ዝመርሖ ውድብ ወጻኢ ምስ ካልእ ምስላፍን ካብ ናቱ ዝተፈልየ ኣተሓሳስባ ምስጓምን እዩ። እዚ ከኣ ናይቲ ክሳብ ሕጂ ካብ ዝኸፈአ ናብ ኣዝዩ ዝገደደ  ዝሰጋገር ዘሎ ጥልመቱ  ኣብ ልዕሊ ሕድሪ ሰማእታት ወግዓዊ  መግለጺኡ ነይሩ።

ሕድሪ ሰማእታት ኤርትራ፡ ኣብ ሓደ ውሱን ቦታ ኣእዋም ብምትካል፡ ዓመት ተጸቢኻ ሽምዓ ብምብራህ፡ ንቤተሰቦም ብህዝቢ ካብ ዝተለገሰ ቁንጣሮ ናቕፋ ብምሃብ፡ ታሪኽ ጅግንነቶም ኣብ መራኸቢ ብዙሃን ብምቅላሕን ብዘሕቆቅንቁን ዜማታት ንቤተሰቦም ብምንባዕን ጥራይ ዝጥበር ኣይኮነን። ምኽንያቱ መሰረታዊ ትሕዝቶ ሕድሮምን ለበዋኦምን፡ ኣብታ ብዋግኦም ርእሳ ዘቕነዐት ኤርትራ፡ ሕገመንግስታውን ኣብዘሓ ሰልፋውን ስርዓት ክትከል፡ ሰላምን ቅሳነትን ክሰፍን፡ ህዝቢ ኤርትራ ኣደልዲሉ ረጊጹ ኣብታ ሓላል መሬቱ ብዘይስኽፍታ ዝባኑ ቀሊዑ ከልምዕ፡ ልዕልና ሕጊ ክረጋገጽ፡ ኮታ እቲ ተካኢ ወለዶ መንእሰይ ንሰማእታቱ ሃገር ብምህናጽ ዝኽሕሰሉ ዘተኣማምን ሃዋህው ክፍጠር እዩ ነይሩ።

እቲ ብግብሪ ኣብ ሃገርና ዝረአ ዘሎ ዋላ ሓንቲ ካብ ሕድሮም ዘየኽብር ኩነታት ከኣ፡ ሓደ ጸረ ህዝቢ ባህርን ጸቢብ ረብሓን ዝኣከቦ ጉጅለ፡ ሕድሪ ሰማእታት ጠሊሙን፡ ልዕሊ ህዝብን ሕግን ዘሽካዕልለሉ፡ ሕድሪ ስዉኣት ኣጽኒዑ ተማሂሩ ሃገሩ ክሃንጽ ዝነበሮ መንእሰይ ወዲ ስዉእ፡ ገለን ኣብ ጉዕዞ ናብ ስደት ዝጠፍኣሉ ገለን ድማ ኣብ ዓዲ ጓና ኣደዳ ብዙሕ ስቓያት ዝኾነሉ ኩነታት ኢና ንዕዘብ ዘለና። ብዙሓት ኤርትራውያን ወለዲ ሰማእታት፡ ደቆም ከፊሎም ብደቂ ስዉኣት ደቆም ዝሕብሓብሉ ዕድሎም ዝመኸነሉ፡ ኢሳያስ ሕሉፍ ሓሊፉ ጥልመቱ ሰማይ ዓሪጉ፡ ነታ ዋጋ ሰማእታት ዝኾነት ልኡላዊት ኤርትራ ክጣለዓላ ትንዕምንዕ ዝብለሉ፡ ኮታ ወያ ሳላ ደቃ ህይወቶም ከይበቐቑ ዝተወፈዩላ፡ ናይ ጽንዓት ኣብነት ዝነበረት ኤርትራን ህዝባን፡ ናይ ኩሉ ሕማቕ ምምሕዳርን ድኽነትን ኣብነት ኮይና ኣብ እትጥቀሰሉ ቀራና መንገዲ ኢና ንርከብ ዘለና። ካብዚ ንላዕሊ መግለጺ ጥልመት ሕድሪ ሰማእታት ከኣ የለን።

“መራሒ ሃገር እየ” ስለ ዝበለ፡ ናብ ክሕደት ጉጅለ ህግዲፍ ዝያዳ  ከነድህብ ንቡር እዩ። እንተኾነ ተረካቢ ሕድሪ ሰማእታትና ህግዲፍ ከም ጉጅለ በይኑ ዘይኮነ፡ መላእ ህዝቢ ኤርትራ ብሓፈሻ፡ መንእሰይ ከኣ ብፍላይ ተረከብቲ  ሕድሪ ምዃኖም ክዝንጋዕ ዘይግበኦ እዩ። ሰማእታት “ኣነ ክሓልፍ ንስኻ ጽናሕ” ኣንዳበሉ ነታጒ ረጊጾም ቡንባ እንዳደርበዩ፡ ካብ የማነ-ጸጋሞም  ዝሓለፉ፡ ሎሚ ብህይወት ዘለዉ መቓልስቶም ዝያዳ ተረከብቲ ሕድሪ እዮም። ነዚ ረሲዖም ኣብ ጐኒ ህግዲፍ ኮይኖም፡ ብገንዘብን ጹሩራን ተዓሽዮም፡ ሕድሪ ሰማእታት ዘዕብሩ ዘለዉ  ውሑዳት ኣብ ላዕለዋይ ጽፍሒ ህግዲፍ ዘለዉ፡ ኣብዚ ታሪኻዊ ኣጋጣሚ ብዛዕባቶም “እቶ” እንዳበሉ ዘሰውእዎም ጀጋኑ፡ ነብሶም ክሓቱ ይግበኦም። ኣባላት ሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ እቲ ረጊጽኩምዎ ዘለኹም መሬትን ጨቢጥኩምዎ ዘለኹም ብረትን ካብ ሰማእታት ዝተረከብኩምዎ ምልክት ጽንዓቶም እዩ እሞ ሕድሮም እንተ ጠሊምኩም ዓጽሞም ከይወግኣኩም ሕሰብሉ። ውላዶም ወይ ናይ ቀረባ ሰቦም ምእንቲ ሃገር ሞባእ ዝኸፈሉ ኤርትራውያን ስድራቤታት፡ ምእንቲ ሓላፊ ጠቕሚ፡ ምስቲ ሕድሪ ሰማእታት ዝጠለመ ጉጅለ ክትመሓዘዉ እንከለኹም ክሳብ ክንደይ ካብቲ ሓቂ ርሒቕኩም ከም ዘለኹም እተስተብህልሉን ናብ ልብኹም እትምለስሉን ኣጋጣሚ ምዃኑ ኣይትዘንግዑ። 

ጉጅለ ህግዲፍ ኣብ ኣጋ ሞቱ፡  ንቡር መንገዲ ሒዙ ሕድሪ ሰማእታት ከኽብር  እንጽበዮ ኣይኮነን። ሎሚ እሞኸኣ ሕሉፍ ሓሊፉ፡ ኤርትራዊ ዘቤታዊ ሓላፍነቱን ሕድሪ ሰማእታትን  ምሉእ ብምሉእ ሓጢጡ ደርብዩ፡ “ኣብ ዘይጉዳይካ ናይ ምኹዳድ ዘይሓላፍነታውን ህዝቢ ከይልክም ኣብ ዘስግእን” መንገዲ እዩ ዝጐዓዝ ዘሎ። እቲ ኢድ  ኣብ ጉዳይ ካለኦት ህይወት ኣእላፍ ኤርትራውያን መንእሰያት ዘኽፍል ኮይኑ ስለ ዘሎ ከኣ፡  ምስ ሕድሪ ሰማእታት ኤርትራ፡ ምሉእ ብምሉእ ዝጻረር እዩ። ነዚ ኩነታት ቀይርካ ንሕድሪ ሰማእታት ናብ ንቡር ቦታኡ ምምላሱ፡ ንኹልና ኤርትራውያን ዝምልከት’ዩ። ዝያዳ ከኣ እቲ ትማሊ ብጾቱ ኣብ ሜዳ ቀቢሩ ሕድሮም ተቐቢሉ ዝመጸን “ናይ ናጽነት ሓርበኛ” ዝተባህለን ነባር ተጋዳላይ፡ ሎሚ ኣካል ምክልኻል ኤርትራ ኮይኑ ዘዋግእ ዘሎ፡  ክልተሻብ’ዩ ተራእዩ። ሓርበኛዊ  ታሪኹ ተደዊኑ፡ “ወራሪ፡ ሰራቕን መሰላት ንጹሃት ዝግህስን” ይበሃል ኣሎ። ሕድሪ ሰማእታት ከኽብርስ ይትረፍ ክብሩ እውን ክዕቅብ ኣይከኣለን። ስለዚ ኣብዚ ታሪኻዊ ኣጋጣሚ ክበራበርን፡ ቅድም ስሙ ክዕቅብ ደሓር ከኣ ሕድሪ ሰማእታት ከኽብር እንተተሰቊርዎስ ንጽወዖ ኣለና።

ዝኽርን ክብርን ንሰማእታት ኤርትራ!