http://ascenteq.com/project/epdp

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ

ኣብ 2018 ኢሳያስ ኣፈወርቅን ኣብይ ኣሕመድን ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን “ናይ ሰላም ምዕራፍ ከፊቶም” ምስተባህለ፡ ናይ ብዙሓት ኣዛራቢ ኮይኑ ከም ዝነበረ ናይ ቀረባ ግዜ ተዘክሮ እዩ። ብፍላይ ኣብቲ ንነዊሕ ዓመታት “ናይ ቀረባ ርሑቕ” ኮይኑ ክነፋፈቕ ዝጸንሐ ኣሕዋት ህዝቢታት ክልቲአን ሃገራት ዝፈጠሮ ሓጎስን ፍሰሃን ክሳብ ክንደይ ዝለዓለ ምንባሩ ዝዝከር እዩ። ኣብ ናይቲ ዕርክነት ኣጀማምራኡን ኣተሓሕዛኡን ምጥርጣር ዝነበሮም ኣካላት ግና ኣብ ቀጻልነትን ህዝባዊ ጠቓምነትን ናይቲ ዝምድና ዝሓደሮም ስኽፍታ ካብ ዓንተብኡ ክገልጹ ጸኒሖም እዮም።

ማእከላይ ባይቶ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) ብ15ን 16ን ነሃሰ 2020 ኣብ ዘካየዶ 2ይ ስሩዕ ኣኼባኡ ኣብ ዘውጸኦ መግለጺ፡ ነቲ ናይቶም መራሕቲ ዘይጥሉል ዝምድና ኣብ ዝምልከት “ኣኼባ ማእከላይ ባይቶ፡ እቲ ዝምድና ናይ ክልተ መራሕቲ ዲክታቶር ኢሳያስ ኣፈወርቅን ዶ/ር ኣብይ ኣሕመድን እምበር፡ ነቲ ክልቲኡ ህዝብታት ክጽበዮ ዝጸንሐ ሰላም ኣብ ግምት ዘየእተወ ምዃኑ መዚኑ። ካብዚ ሓሊፉ  ኢሳያስ ነዚ ትካላውን ሕጋውን ዘይኮነን ዘይግሉጽን ዝምድና፡ ተጐዝጒዙ ከቕርቦ ዝጸንሐ ተደጋጋሚ፡ ሓደገኛን ዘይሓላፍነታውን መደረታት ንልኡላዊ ህልውና ሃገርናን ሓርበኝነት ህዝብናን ኣብ ሓደጋ ዘእቱ ስለ ዝኾነ፡ ህዝቢ ኤርትራን ናይ ለውጢ ፖለቲካዊ ኣካላቱን ህዝባዊ ምልዓላቱን ከም’ቲ  ጀሚረምዎ ዘለዉ ብትብዓት ክቃለስዎ ከም ዝግባእ  ጸዊዑ።” ብዝብል ዘመሓላለፎ መልእኽቲ  ምዝካሩ ኣገዳሲ እዩ።

እቲ ካብ ዝእመም ጀሚሩ ዘሰከፈ፡  ናይዞም  መራሕቲ ጐረባብቲ ሃገራት ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝምድና፡ ዘይሕገመንግስታዊ፡ ዘይትካላዊ፡ ቀጻሊ ረብሓን ሰላምን ህዝብታት ዘየነጸረ ምዃኑ እንተዘይኮይኑ ዝምድና ጐረባብቲ ሃገራት ስለ ዝጽላእ ኣይኮነን። እኳ ደኣ ብፍላይ ኣብዚ ምትሕግጋዝ  ኣዝዩ  ኣብ ዝነገሰሉ መዋእል ዝምድናን ምትሕብባርን ዘይስገር እዩ። እቲ ዝምድና ኣብ ናይ ሓባር ረብሓ ዝተሰረተ ክኸውን  ወሳኒ እዩ። እንተኾነ ግን ከምዚ ምልክታቱ ክንዕዘቦ ዝጸናሕና፡ ብኢድ ኣእታውነትን ሻራነትን ዝተቓነየ ዝምድና ኢሳያስን ኣብይን  ካብ ጠቕሙ ጉድኣቱ ከም ዝዓቢ ካብ ግምትና ወጻኢ ኣይነበረን። እቲ ብግብሪ ንርእዮ ዘለና ሓቅታት ድማ ነዚ ዘረጋግጽ እዩ።

ንኣመጻጸኣን ኣተሓሕዛን ዝምድና ኢሳያስን ኣብይን፡ ክንቃወመሉ ዝጸናሕና ምኽንያት ነቶም መሰረታዊ  ቅድመ-ተደላይነታት ዝምድና ክልተ ሃገራት ዘየማልአ ብምንባሩ ኣብ ቀጻሊ ናብ ሕማቕ ከይምዕብል ብዝነበረናን ዘለናን ሚዛን እምበር ካልእ ምስጢር ኣይነበሮን። ገለ ወገናት ንዝምድና ኢሳያስን ኣብይን ከም “ፍቕሪ ክሳብ መቓብር” ንድሕሪት ከምዘይምለስ ኣምሲሎም ዝገልጽዎን ባንዴራ ኢትዮጵያ ተጐልቢቦም ከይተረፈ ክስዕስዑ ዝጸንሑን ከኣ ካብቲ ናትና ዝተፈልየ ዘይወድዓዊ ሚዛን ስለ ዝነበሮም እዮም። ሕጂ እውን ናብ ልቦም ተመሊሶም ኩነታት መዚኖም ቅኑዕ መንገዲ ኣለልዮም ክሕዙ እቲ ዕድል ዕጽዊ እዩ ዝብል መደምደምታ የብልናን። ንሕና  ንዕርክነት ናይዞም ክልተ መራሕቲ ዝደረኾ ኣዝዩ ድሩት ናይ ምጥፍፋእ ስምዒት ዝዓብለሎ፡ ኣርሒቑ ዘይጥምት ብምዃኑ ንህዝብናን ዞባናን ዘኽፍሎ ዋጋ ከምዘለዎ ንሓስብ። እዚ ኣባና ጥራይ ዘይኮነ ኣብ ብዙሓት ዝነበረ ግምትን ብግብሪ ዝረአ ዘሎን እዩ።

ኣብዚ እዋንዚ  “ዕርክነት ኢሳያስን ኣብይን ሕጂኸ ናበይ? ኢልና ክንሓትት እንከለና፡ ብዘይምኽንያት ዘይኮነ፡ ከምኡ ከብሉ ዝኽእሉ ተርእዮታት ይቀላቐሉ ስለ ዘለዉ ኢና። ኣብነት ምጥቃስ ምስ ዘድሊ፡ በቲ ሓደ ወገን ኢሳያስ ንኣሜሪካዊ ዲፕሎማት ኣብይ ንኢትዮጵያ ከምርሕ ዝኽእል ብስለትን ብቕዓትን የብሉን ኢልዎ፡ በቲ ካልእ ወገን ከኣ ኣብይ ነቲ ተመሳሳሊ ዲፕሎማት መንገዲ ሰላም ከይሕዝ ኢሳያስዩ ዕንቅፋት ኮይኑኒ ዘሎ ብዝብል ተኻሲሶም ዝብል ጭምጭምታ ኣሎ። ብርግጽ እዚ ጭምጭምታ ክጻረ ዘለዎ እዩ። ኢስያስ ኣብ ናይ 8 ጥሪ 2022 ቃለ-መጠይቑ፡ ኣብይ ኣብ ወርሒ ሰነ 2021 ሰራዊቱ ካብ ትግራይ ክስሕብ እንከሎ ከምዘይነገሮን እቲ ስጉምቲ ግጉይ ምንባሩን ገሊጹ። ኣብዚ ዳሕረዋይ እዋን ውን፡ ኣብይ ኣሕመድ ሰራዊቱ ናብቲ ቅድሚ ውግእ ብ4 ሕዳር 2020 ምጅማሩ ኣብ ትሕቲ ምምሕዳር ክልል ትግራይ ዝነበረ ከይኣትዉ፡ እቶም ክሳብ ሕጂ ኣብ ምዕራብ ትግራይ ዘለዉ ከኣ ከውጽኡ ኣብ ዝሰርሓሉ ዘሎ ኢሳያስ ከኣ ናብ ውግእ ኣብ ትግራይ “ክተት” ይእውጅ ኣሎ። ኣብ ዲፕሎማሲያዊ መዳይ እውን ኣብይ ምስ ኣሚሪካ ሓርፊፉ ዝነበረ ዝምድናኡ ከሕድስ ላዕልን ታሕትን ኣብ ዝብለሉ ዘሎ ግዜ፡ ብኣንጻሩ ብኣሜሪካ ዝተቐብጸ ኢሳያስ ምስታ ዞባዊ መተሃላልኽቲ ኣሜሪካ ዝኾነት ቻይና ዝምድናኡ ይዛይድ ኣሎ። ናይ ቻይና ሚኒስተር ወጻኢ ጉዳይ  ኣብዚ ዝሓለፈ ሰሙናት ናብ ኤርትራ ምብጻሕን ናይ ኢሳያስ ናብ ሃገር ቻይና ክገይሽ ምዕዳሙን ብቐሊሉ ዝምዘን መርኣያ ኣይኮነን። እዚ ኣብ መጻኢ ቻይና ካብ ኣስመራ ኣሜሪካ ከኣ ካብ ኣዲስ ኣበባ ክኮራረባ እየን ኢልካ ዘየገምት ኣይኮነን።

እዞም ተርእዮታት ነቲ “ዕርክነት ኢሳያስን ኣብይን ሕጂኸ ናበይ?  ዝብል ሕቶ፡ መልስና እንታይ ከኸውን ከም ዝኽእል ዘመላኽቱ እዮም። በዚ ሕጂ ዝርአ ዘሎ ምዕባሌታት ብውሕዱ ዝምድናኦም ከምቲ ኣጀማምራኡ ብጽቡቕ ክቕጽል እዩ ናብ ዝብል ከምዘይወስደና ብሩህ እዩ። ኢሳያስ ከምቲ ልሙድ ኣብ ዘይጉዳይካ ኢድ ናይ ምእታው ተመኩሮኡ “ንኣብይ ጓስዩ ምስ ክልል ኣምሓራ ይተዓራረኽ ኣሎ” ዝብል ወረ ብሰፊሑ ይዝርጋሕ ኣሎ። እዚ ነቲ ብኣብይ ዝምራሕ ሰልፊ ብልጽግና ክገማምዕ ዝኽእል ሓደገኛ ወስታ ምዃኑ ዘየጠራጥር ኢዩ። ምስቲ ኣምሓራ ብዛዕባ ኤርትራ ዘለዎም ናይ ነዊሕ ግዜ ሕልሚ፡ ንኩነታት ዞባና ናብ ቀጻሊ ውግእ ዝሸምም ኢዩ።

መራሕቲ ዘምጽእዎ መዘዝ ሳዕቤኑ ኣብኣቶም ጥራይ ዝድረት ዘይኮነ፡ እኳደኣ እቲ ዝኸበደ ጽዕነቱን ዕዳኡን ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ዝወርድ ምዃኑ ብሩህ እዩ። ኣብ ኩሉቲ ኢሳያስን ጉጅለኡን ዝጻሕተርዎ ህውከት ክሳብ ክንደይ ንህዝቢ ኤርትራ ዋጋ ከኽፍሎ ከም ዝጸንሐ  ንኹላትና ብሩህ እዩ። ኢሳያስ ኣብ ሎሚ በጺሑ ምእንቲ ድሕነት ህዝብን ሃገርን ኢሉ፡ ካብቲ ፈሊሑ ዝገረረሉ ዘይህዝባዊ ባህሪኡ ክምለስ እዩ ኢልካ ዝሕሰብ ኣይኮነን። ስለዚ ብሰንኪቲ ኢሳያስ ዝኣጐዶ ሓዊ  ህዝብን ሃገርን ኤርትራ ከይፈርሱ ናይ ምድሓን ሓላፍነት ሎሚ እውን ኣብ ኢድ ህዝቢ ኤርትራን ናይ ለውጢ ሓይልታቱን ከም ዘሎ ተገንዚብና  ከም ወትሩ ብሓባር ክንጽዕት ጻውዒትና እዩ።

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ

ዲክታቶር ኢሳያስ ኣፈወርቂ ናይ “ስምዑኒ ዝብሎ ኣለኒ” ቆጸራ ከስምዕ ቀንዩ፡ ብ8 ጥሪ 2022 ምስተን ኣብ ኤርትራ ብሒተን ዘለዋ ሚድያታቱ ቃለ መጠይቕ ኣካይዱ። ቃለ መጠይቑ ካብቶም ክሓትዎ ዝተዳለዉ ጋዜጠኛታቱ ዘይምቕያሮም ጀሚርካ፡ ተባሂሉ ዝኣረገ እምበር ሓድሽ ኣይነበሮን። ካብቲ ንኣስታት 2 ሰዓታትን 50 ደቓይቕን ዝወሰደ  ኮለሉ፡ እቲ ዝነውሐ ኣብቲ  ኣህጉራውን ዞባውን ዝበሎ ክፋል እዩ ኣሕሊፍዎ። ኣብዚ ነዊሕ ግዜ ዝወሰደሉ ዛዕባ ብዘይካ ንክትርደኦ ዘጸግም፡ ክስን ጸርፍን ኣንጻር መንግስቲ ኣሜሪካን ክልላዊ መንግስቲ ትግራይን ካልእ እዚ ኢልካ ዝጭበጥ መልእኽቲ ኣይነበሮን። እዚ ከኣ ህዝቢ ኤርትራ ፍጊዕ ክሳብ ዝብሎ ቅድሚ ሕጂ ዝሰምዖን ዝፈልጦን እዩ።

ካብቲ ኢሳያስ ዝደጋገሞ ዛዕባታት፡ ዘይምኽኑይ እገዳታት ኣብ ልዕሊ ኤርትራ፡ ምክልኻል ኤርትራ ናብ ውግእ ትግራይ ዝኣተወሉ ንድሕነት ኤርትራ ምንባሩ፡ ኣብ ምጅማር ውግእ ፖለቲካዊ ሕሳብ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ ግጉይ ምንባሩ፡  ምስሓብ ሰራዊት ኢትዮጵያ ካብ መቐለ ካብ ትጽቢቱ ወጻኢ ምንባሩ፡ ዝብሉን ዝኣመሰሉን ይርከብዎ። ካብኡ ሓሊፉ ኣብቲ ንኤርትራዊ ዘቤታዊ ጉዳይ ይምልከት ዝበሎ፡ ነቲ ልሙድ ኤርትራ መንገዲ፡ ኤለክትሪክ፡ መጐዓዝያ ትምህርቲ፡ ሕክምና….. ወዘተ የብልናን ዓይነቱ “ኣይትብከ እንድዩ’ሞ ዘብክየኒ” ዝብል ጸገማት ምጽብጻብ ይርከቦ። ንዕርክነቱ ምስ ቻይና ከኣ ነዊሕ ታሪኽ ዘለዎን ዝነኣድን ኣምሲሉ ኣወቂቡ ኣቕሪብዎ። እቲ ኣዝዩ ዘገርምን ዝያዳ  “ኣሽካዕላል”  ዘብልን ከኣ ንሰራዊት ሱዳን ክምዕድ እንከሎ፡ ኣብ ጐኒ ህዝቡ ንክስለፍ ዝሃቦ “ምኽሪ” እዩ። መንቀሊ ምዕዶኡ ንህዝቢ ሱዳን ካብ ምሕላይ ዝነቅል ዘይኮነ፡ ኣብቲ ወተሃደራዊ ክፍሊ ናይታ ሃገር ዘለዎ ጽልኢ ዘንጸባርቕ እዩ። እምበር ምእንቲ ህዝቢ ሓላይ ነይሩ እንተዝኸውን ደኣ፡ ንሱንዶ ምስ ህዝቢ ኤርትራ  መወገነ።

ኣብዚ እዋንዚ ኣብ ጐረቤትና ኢትዮጵያ ናይ ፖለቲካ እሱራት ምፍታሕ፡ ብደረጃ ምድጋፍ ኮነ ምቅዋም ናይ ብዙሓት መዛረቢ ኣጀንዳ ኮይኑ ኣሎ። ብፍላይ ኣቦይ ስብሓት ነጋ ዝርከብዎም ፍሩያት ተጋሩ ፖለቲከኛታት ካብቶም ዝተፈትሑ ምዃኖም፡ ነቲ ኣዛራብነት ዝያዳ ኣንሂርዎ ኣሎ። ኢሳያስ  ካብተን ዘይፈትወን፡ ንፍልልያት ብዘተ ምውጋንን እሱራት ምፍታሕን ዝብላ ኣምራት ናብኡ ምእንቲ ከይመጸኦ፡ ንምፍታሕ እሱራት ኣብ ኢትዮጵያ ከምዘይፈትዋ ርዱእ እዩ። ምናልባት’ውን እዚ ስጉምቲ ነቲ ዝቀላቐል ዘሎ ፍልልይ ኣብ መንጎ ህግደፍን ብልጽግናን ዘራጉድ ግደ ክህልዎ ይኽእል እዩ። ከምቲ ዝግመት ኣብ ኢትዮጵያ በዚ ምፍታሕ እሱራት ኣቢልካ ናብ ነቲ ውግእ ብሰላም ምፍታሕ ዘሰጋግር እንተኾይኑ፡ ክሳራ ኢሳያስ ኣብ ውግእ ኢትዮጵያ ኣዝዩ ብብሩህ ክረአ እዩ። እንተ እቶም “ኢሳያስሲ ካብዚ ናይ ኢትዮጵያ ስጉምቲ ቅዱስ ቅንኢ ሓዲርዎደኾን ብዘይፍርዲ ናይ ፖለቲካን ሕልናን እሱራት ዳጒኑ ከምዘሎ ተረዲኡ ብዛዕባኡ ይሓስብ?”  ዝብሉ ወገናት እንተሊዮም፡ ልቢ ኢሳያስ ምሕረትን ይቕረታን ከየብቁል ሓንሳብን ንሓዋሩን  ዝደረቐ ምድረ-በዳ ምዃኑ ከይርስዑ ኢና ነዘኻኽሮም። ኣብ ምምሕዳር ኢሳያስ ዝተኣስሩ ክፈትሕ ምጽባይ ዘይኮነስ፡ ዘይትኣስሩ ክእሰሩ'ዮም ኢልካ ምግማትን ምጽባይን እዩ እቲ ዝቐልል።

እቲ ከም ኤርትራውያን  ብኣሉታ ከይጸልወና ንሰግኦ ዝነበርና ጥራይ ዘይኮነ፡ ድሮ ብግብሪ ዝጸልወና ዘሎ፡  ግጉይ ፖለቲካዊ ኣተሓሕዛ ዘኸተሎ፡ ውግእ ኢትዮጵያ ቀጻሊ ኣሎ። ነዚ ውግእ ኣቋሪጽካ ፍታሕ ንምርካብ፡ ብሓፈሻ ብብዙሓት ግዱሳት ሃገራትን ትካላትን ብፍላይ ከኣ ብመንግስቲ ኣሜሪካ ይጸዓረሉ ኣሎ። በቲ ሓደ ወገን ቤት ምኽሪ ጸጥታ ሕቡራት ሃገራት ብዛዕባዚ ጉዳይ ኣስታት 10 ግዜ ምእካቡ፡ በቲ ካልእ ወገን ከኣ ኣሜሪካ ፍሉይ ልኡኽ ቀርኒ ኣፍሪቃ ምምዛዛ ነቲ ጉዳይ ዕዝዙ ኣቓልቦ ከም ዝተዋህቦ ዘመልክት እዩ። ነቲ ዕዙዝነቱ ዝምጥን መፈትሒ ብዓንተቦ ዘይምምዝጋቡ ግና ናይ ብዙሓት ሻቕሎት እዩ። እቲ ብሰንክዚ ውግእ ዝወርድ ዘሎ ማሕበራዊ ቅልውላውን ዘኸተሎ ህልቂት ንጹሃትን ከኣ ነቲ ሻቕሎት ዝያዳ የንህሮ። ኣሚሪካውያን ኣብ ጉዳይ ኢትዮጵያ ሓድነታ ዝሓለወት ሃገር ከቐጽሉ ከም ዝጽዕቱ ብዙሕ ምልክታት ከርእዩን ክጽውዑን ጸኒሖም እዮም። ናይዚ ቀንዲ መግለጺ ከኣ ትግራይ ኣካል ኢትዮጵያ ኮይና እትቕጽለሉ ኩነታት ንምፍጣር ብዝግበር ጻዕሪ ዝግለጽ እዩ። ርኢቶ ኣሜሪካ ህልውና ህወሓት ስለ ዘውሕስ እሞ ንኢሳያስ ሕማም ርእሲ ስለ ዝኾኖ ኣንጻሩ ይሰርሕ ከም ዝህሉ ርዱእ እዩ።

መንግስቲ ቻይና ኣብ ጉዳይ ኢትዮጵያ ካብ ናይ ኣሜሪካ ዝተፈልየ ርኢቶ እዩ ዘለዋ። እዚ በቲ ኣብ ኣኼባታት ቤት ምኽሪ ጸጥታ ሕቡራት ሃገራት ክትወስዶ ዝጸንሐት መርገጻታ ኣረጋጊጻቶ እያ። ኣብ ርእስቲ ምስ ኤርትራ ጉጅም ክትብል ምጅማራ፡ ከም ኣሜሪካ ፍሉይ ልኡኽ ቀርኒ ኣፍሪቃ ከም እትመዝዝ ምሕባራ ከኣ ኢስያስ ብቐረባ ጸግዒ ይረክብ ምህላዉ ዘመልክት እዩ። ቻይና ኢሳያስ ናብ ሃገራ ክበጽሕ ምዕዳማ እውን ነዚ መሊሱ ዝድርዕ እዩ። እቲ ምልክታት ከም ዝሕብሮ ኣሜሪካ ኣብ ጐኒ ኢትዮጵያ፡ ቻይና ከኣ ኣብ ጐኒ ኤርትራ ተሰሊፈን እቲ ናይ ቤት ምኽሪ ጸጥታ ብጐቦ ዓይንኻ ምርእኣየን ናብ ዞባና ክመጽእ ከምዝኽእል ዝግመት እዩ። እዚ ወጽዓ ህዝብና ኮነ ዕድመ ህግደፍ ኣብ ስልጣን ዘንውሕ፡  ከይከውን ኣጸቢቑ ዘስግእ ተርእዮ እዩ።

ኣብ 2018 ኣብ መንጎ ኢሳያስ ኣፈወርቅን ቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ኣብይ ኣሕመድን ዘይግሉጽን ዘይትካላውን ሃንደበታዊ ዝምድና ምስተፈጥረ፡ ብዙሓት ሕቶታት ይለዓሉ ነይሮም። ካብቲ ሕቶታት እቲ “እዚ ብወግዒ ብኢሳያስ ዝተኣወጀ ሕወሓት ናይ ምጥፋእ ምሕዝነት ብኸመይ ብዘየገድስ፡ ምስ ተሰግረ ድሕሪኡኸ ኣብ ምንታይ ናይ ሓባር ባይታ ረጊጾም እዮም ክቕጽሉ?”  ዝብል ሕቶ መሪሕ እዩ ነይሩ። እነሆ ከኣ ምናልባት ኢሳያስ ወሲኽካ ኩላቶም ብዘይ ተጸበይዎ ብዝመስልን ሰዓራይን ተሰዓራይን ዘይነበሮን ውግእ ምንባሩ ብዘርእን ክውዳእ ዝኽእል ይመስል። ኢሳያስ ኣብ ርእሲ’ቲ ህንዱድ ዶብ-ሰገር ኢድ ኣእታውነቱ፡ ካብ ገጽ ምድሪ ክጠፍኣሉ ዝተመነዮ ሓይሊ ትግራይ ስለ ዘይሰመረሉ ቀንዲ ከሳሪ እዩ። በሰላን ስንብራትን ናይዚ ውግእ ኣብ መጻኢ ግና ቀሊል ኣይኮነን። በብግዜኡ ናይ ምርካስ ሓደጋ ከይህልዎ ድማ ዘስግእ እዩ።

እዚ  ንህዝብታት ዘይውክል፡ ኣብ መንጎ ኤርትራን ትግራይን ተፈጢሩ ዘሎ ክኸውን ዘይነበሮ ብዓይኒ ጽልኢ ምርእኣይ ንድሕሪት ተመሊስካ ዝቕየር ኣይኮነን። ንመጻኢ እዚ ሕማቕ ምስሊ ሒዙ ከምዘይቅጽል ምግባሩ ግና ይከኣል እዩ። ንሕና መጻኢ ህዝብናን ሃገርናን ዘገድሰና፡ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)ን ካለኦት ኤርትራዊ ሓይልታን እንርከበሉ ደምበ ዲሞክራስያዊ ለውጢ ከኣ፡ ናይ ምውሳን ናጽነትና ዓቂብና፡ ኣብዚ ናይ ሕውየትን ሰላማዊ ዝምድናን ተግባር ክንሰርሕ ይግበኣና። ኣብዚ እንተደኣ ኣድሚዕና ንኢሳያስ እንስዕረሉ ፖለቲካዊ ሜዳ ክኸውን እዩ።

ኣብ ኤርትራ ካብቲ ብሰንኪ ዲክታቶርያዊ ጭቆና ኣብ ልዕሊ ህዝብና ዝወረደን ዝወርድ ዘሎን ስንብራታት ሓደ፤ ስደትን ሳዕቤናቱን ምዃኑ ፍሉጥ እዩ። እቶም ግዳይ ስደትን ሳዕቤናቱን ኮይኖም ዘለዉ ክፋል ሕብረተ-ሰብና መብዛሕትኦም መንእሰያት ኢዮም። ከምዚ  ምዃኑ ከኣ ጉድኣቱ ካብቶም ግዳያት ሓሊፉ ኣብ ቀጻልነት ሃገርን ህዝብን ዝህልዎ ስንብራት ከቢድ  እዩ። ምኽንያቱ ተስፋን ቀጻልነትን ሃገር ብመንእሰይ ዝውሰን ስለ ዝኾነ።

ስደት ጠንቁ ብዙሕ እዩ። ቁጠባዊ ድኽነት፡ ውግእን ዘምርግጋእን ዘይምዕሩይ ምምሕዳርን ፖለቲካዊ ጭቆናን ካብቶም ብኣብነት ዝቐርቡ እዮም። ኣብ ኤርትራዊ ተመኩሮ ከኣ እቲ ጠንቂ ብሓደ ካብዚኣቶም ጥራይ ዝግለጽ ዘይኮነ፡ ኩሎም እቶም ጠንቅታት ህያው እዮም። ስደት ኣብ ኤርትራ ብድድ ኢልካ ሃገርካ ለቒቕካ እትኸዶ መገሻ፡ ሳዕቤኑ ከኣ ካብ ቤተሰብካ፡ ሃገርካ፡ ህዝብኻን ባህልኻን ምርሓቕ ጥራይ ኣይኮነን። እኳደኣ እቲ ዝመረረ መግለጺኡ ናብቲ ንስደት ዝመረጽካዮ ንክትበጽሕ ዘጋጥም ናይ ምህላውን ዘይምህላውን ከቢድ ፈተነ እዩ።

ኤርትራውያን ኣብዚ ዝሓለፈ ዓመታት ሃገሮም ጸሊኦም ዘይኮነ፡ ኣብ ሃገሮም ምንባር ስለ ዘይከኣሉ ከም መተካእታ ስደት መሪጾም፡ ብዝተፈላለዩ ዘይተጸንዑን ዘይውሑሳትን ኩርነዓት ክጐዓዙ ዝኸፈልዎ ናይ ህይወትን ንዋትን ዋጋ ኣብ ቅድሚ ሕብረተሰብ ዓለም ከይተረፈ ብምረት ክዝከር ዝነብር እዩ። ኣብቲ መስርሕ ዝጠፈአ ህይወት ኣዝዩ ብዙሕ እዩ። ኣብ ሓደ ኣጋጣሚ ዝተፈጥረ ህልቂት ላምፓዱሳ ምዝካር ጥራይ እቲ ማህሰይቲ ክሳብ ክንደይ ሰማይ ዝዓረገ ምዃኑ ዘርኢ እዩ። ተመኩሮ ላምፓዱሳ ስምብራት ሳዕቤን ስደት ጥራይ ዘይኮነ፡ ዝለዓለ ጫፍ ጭካነ ናይቲ ኣብ ኤርትራ ዝገዝእ ዘሎ ሬሳ ዜጋታቱ ዝሕሰም ጉጅለ ዝተራእየሉ እዩ።

ምምሕዳር ህግደፍ ንጠንቂ ስደት ናብ ካለኦት ኣላጊቡ ንገዛእ ርእሱ ሓላይ መሲሉ ክቐርብ ብዙሕ ፈተነታት እዩ ዝገብር። ኣብ ልዕሊ እቶም ብሰንኩ ተገዲዶም ዝተሰዱ ኤርትራውያን ዘዋርድን ብኽድዓት ዝኸስስን መግለጽታቱ፡ ንኣሜሪካን ካለኦት ምዕራባውያን መንግስታትን ከምኡ ከኣ ኣብ ልዕሊ መንግስቲ ክልል ትግራይ ቀጻሊ ክሲ ከቕርብ ጸኒሑ እዩ። እንተኾነ “ንስኻ እንተዘይትደፍኣኒ መንዶ መጽደፈኒ” ከም ዝበሃል ብጉዳይ ስደትን ሳዕቤናቱን እቲ ቀዳማይ ተሓታቲ ባዕሉ ምዃኑ ዝሃድመሉ መንግዲ የብሉን።

ስንብራት ስደት ኤርትራውያን፡ በመንገዲ ሱዳን ሊቢያ ናብ ኤውሮጳ፡ ሱዳን ግብጺ ሲናይ ናብ እስራኤል፡ ኢትዮጵያ ኬንያ፡ ኡጋንዳ ታንዛንያ ደቡብ ኣፍሪቃ ሜክሲኮ ናብ ኣሜሪካ ኣቢልካ ኣብቲ “እዝስ ዝኾነኒ ሃገር እዩ” ዝበልካዮ ምስ በጻሕካ ቀልጢፉ ዝሓዊ ኣይኮነን። ኣብቲ ዝበጻሕካዮ፡ ምስ ዝጸንሓካ፡ ቁጠባዊ፡ ባህላዊ፡ ቋንቋውን ካልእ ኩነታት ህይወትን ብግቡእ ከተሳኒ ምብቃዕን ዘይምብቃዕን ካልእ ብደሆ ምዃኑ ፍሉጥ እዩ። ኣብዚ እዋንዚ ብዙሓት ኤርትራውያን መንእሰያት፡ ንናብራ ስደት በዲሆም፡  ስድራቤታዊ ዋኒኖም ወጊኖም፡ ኣብ ቃልሲ ንጉዳይ ህዝብን ሃገርን ክሳተፉ ንዕዘብ ኣለና። እዚ እቲ ተስፋ ዝህብን ክተባባዕ ዘለዎን እዩ። ብኣንጻሩ ውሑዳት ብሰንኪ ስደት ብዘሕደሮም ጸቕጢ፡ ነዚ ፈተና ምስጋር ስኢኖም፡ ኣብ ዘይርጉእን ኣጨናቕን ኩነታት ዝርከቡ ምህላዎም ግና ዝሕባእ ኣይኮነን። ኣብዚ ቀረባ ግዜ “5ተ ኤርትራውያን ደቂ ኣንስትዮ ብሰብ ሓዳረን ተቐቲለን። ገለውን ደቆም ዝለከሙ ኣለዉ። ካብዚ ዘሰንብድ ፍጻመታት እቲ 3ተ ኣብ ሓደ ሰሙን ዝተፈጸመ እዩ። እቶም ቀተልቲ’ውን ህይወቶም ኣሕሊፎም። ደቆም ዘኽቲሞም ኣብ ማእከል ጎልጐል ተደርብዮም።” ዝብሉ ኣዝዮም ዘደንጽዉቲ ዜናታት ክስምዑ ምቕናዮም፡ ናብራ ስደት ኣብ ክንዲ ዝብድህዎ፡ ዝበደሆም ኤርትራውያን ከም ዘለዉ ዘመልክት እዩ። እዚ ንመጀመርያ ግዜ ዝስማዕ ዘሎኳ እንተዘይኮነ፡ ኣብ ሓጺር ግዜ ብኽንድዚ ጻዕቒ ምፍጻሙ ግና ኣሰንባዲ እዩ።

ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) ምስ ናብራ ስደት ምልምማድን ብደሆታት ምስዓርን ከቢድን ናይ ዝምልከቶም ኣካላት ምትሕግጋዝ ዘድልዮን ምዃኑ ስለ ዝግንዘብ፡ ኣብ 3ይን ሓድነታዊ ጉባአኡ ኣብ ዝወሰኖም ውሳነታት ነዚ ብዝምልከት ኣብ ዘቕረቦ ምሕጽንታ፡ “…… ዓለም ለኻዊ ትካላትን ሃገራትን፡ ናይ ዓለም ሕግታት ኣኽቢረን፡ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ስርዓት መሰላት ህዝቢ ዘየኽብር፡ ህዝቢ ሃገሩ ራሕሪሑ ክወጽእ ዝደፋፍእን ዜጋታቱ ምቕባል ዝሕሰምን ምምሕዳር ምዃኑ ኣሚነን መሰል ኤርትራውያን ስደተኛታት ንከኽብራ  ንምሕጸነን።”  ዝበሎ ምስትብሃል ኣገዳሲ እዩ።

ካብዚ ኣብ ሰብ-ሓደር ዘጋጠመ ቅትለት ንምድሓን ሓድሽ ትምህርቲ ምውሳድ ዘድልዮ ዘይኮነ፡ እቲ ሃናጺ ክፋል ባህልን ልምድን ህዝቢ ኤርትራ ኣጽኒዕካ ምሓዝ ሓደ ካብቲ መፍትሕታት እዩ። ህዝቢ ኤርትራ ካብ ዝልለየሉ ሓደ ብሰብኣዊ ሕልና ተመሪሑ፡  ናይ ሕጊ ምእዙዝነትን ናይ ጸገማት መፍትሒ ሕጋዊ መንገዲ ምሓዝን ምዃኑ  ምእማንን ብኣኡ ተቐይዱ ዝምራሕን ህዝቢ ምዃኑን እዩ። ኣብ መብዛሕትኡ ክፍልታት ሃገርና፡ ሓደ ዝበደለካ እሞ ኣብ ቅድሚ ሕጊ ከተቕርቦ ዝደለኻዮ ሰብ “ዝባን ሕጊ ካብ እግረይ ከይትተርፍ” ተባሂሉ ዝተገዘዘ፡ ካብቲ ዝገዝዞ ንላዕሊ ሓያል ይኹን ሃብታም ኣብ ክንዲ ብሓይሊ ምጥቃም ቀጥ ኢሉ እዩ ናብ ቦታ ሕጊ ዝኽተሎ። እዚ ናይ ሕጊ ምእዙዝነት ኣብ ግዜ ቃልስና ምእንቲ ናጽነት እውን “ዝባን ገድ” እናተባህለ ዝኽበር ዝነበረ እዩ። ካብዚ ብምንቃል እዮም ከኣ ዝተፈላለዩ ወገናት ንህዝቢ ኤርትራ “ባዕሉ ክመሓደር ዝኽእል ህዝቢ” ዝብል ቅጽል ዝህብዎ። ብመንጽርዚ ክረአ እንከሎ እዞም ሕጂ ካብ ቅትለት ጀሚርካ ንሓይሊ ከም መፍትሒ ዝወስዱ ዘለዉ ወግናትና እቲ ኣብ ሃገሮም ዝነበረ ናይ ሕጊ ምእዙዝነት ባህሊ ዘየርከብሉ ክኾኑ ይኽእሉ። ምናልባት እውን እዚ ተርእዮ፡ ካብቲ ሎሚ ኣብ ኤርትራ ሳዕሪሩ ዘሎ ናይ ፍትሓውያን ዘይኮነ፡ ናይ ዓመጽቲ ልዕልና ዘተባብዕ ምምሕዳር ተቐሲሙ  ዝሳዕረረ እዩ፡ ኢልካ ዘይግመት ኣይኮነን።

ስለዚ ኣሓትን ኣሕዋትን ኤርትራውያን ኣብ ስደት፡ ኣብ ክንዲ ተስፋ ቆሪጽካ ኣብ ተጣዒስካ ዘይምለስ ናይ ምቅትታል ስጉምቲ ምእታው፡ እቲ መፍትሒ ተስፋ ሰኒቕካ በቲ ሓደ ወገን ኣብ መነባብሮ ዘጋጥም ፈተነ እንዳሰገርካ፡ ሕግን ወግዕን ናይቲ እትነብረሉ ሃገራት ተረዲእካ ምንባር ኣገዳሲ እዩ። ኣብ መንጎ ሰብ ሓዳር ንዝራኣዩ ሓደስቲ ናይ ጠባይ ምቅይያራት ምክትታል፡ ጸገም ክፍጠር እንከሎ ከም መፍትሒ ሕጋዊ ስጉምትታት ከምዝቕድሙ ናይ ምርዳእ ኣስተምህሮን ምኽርን ምውድ ኣድላይ እዩ።

ብዘይካዚ ናይ ስነ ኣእምሮን ስነ ሕብረተሰብን ትምህርቲ፡ ክእለትን  ተመኩሮን ዘለኩም ኤርትራውያን ብውልቂ ይኹን ብሓባር መፍትሒ ኣብ ምንዳይን ምትህድዳእን ክትጽዕቱ፣  ጸዋዒታና ነቕርብ። ብቀንዱ ግና ምእንቲ ቀጻሊ ድሕነት ሃገርን  ራህዋ ህዝብን እቲ መሰረታዊ መፍትሒ ጠንቂ ስደት  ንምውጋድን ተወዲብካ ምቅላስ  ምዃኑ ዘይምዝንጋዕ። 

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ

እነሆ “2021 ዓሚ፡ 2022 ድማ ሎምዘበን” ኣብ እንብለሉ ናይ ግዜ ዑደት በጺሕና። እዛ “ሎምዘበን ኮይነ፡ ኣለኹ” እትብል ዘላ ዓመት “ዓሚ” እትበሃለሉ ግዜ እውን ዑደቱ ሓልዩ ጽባሕ ደበኽ ክብል እዩ። ወዮ ኩሉ ግዜ፡ ናይ ግዜ ጉዕዞ ቅልጣፈ ስለ ዘይወሓጠልናን ማዕሪኡ ዘይንስጉምን ከኣ “መዓልትን ከልብን ከይጸዋዕካዮም ይመጹ” ኢና  እንብል። ከብቲ ልሙድ መስርሕ ዘይወጸት ክነሳ፡ “ሎምዘበን  ከይተፈለጠትና ሓሊፋ” ምባልና እውን ልሙድ እዩ።

እቲ ናይ ዓመታት ምትኽኻእ ክንስዕቦ እንተዘይኮይና ጠጠው ከነብሎ፡ ከነቐልጥፎ ወይ ከነደንጉዮ ኣይንኽእልን ኢና። እቲ ንሕና ኣብ መስርሕ ጉዕዞ ምስ ግዜ ክንገብሮ ዝግበኣና ከምቲ “ግዜ እንከለካ ግዜ ኣይትጸበ” ዝበሃል፡ ዝተዋህበካ ናይ ግዜ ዕድል ዘይምብኻንን ኣብ ኣጠቓቕማኡ ምውሕላልን እዩ። ዓምን ሎምዘበንን ዝረኻኸበኦ ሓላፍነትን ዕማምን ኣለወን። እቲ ዝረኻኸበኦ ንሕና  ደቂ ሰባት እንሰርሖ እዩ። ንሕና ምእንቲ ኣብ ሎምዘበን ዕዉታት ክንከውን፡ ኣብ ባሕቲ ዓመት ሰናይ ትምኒት ምግልላጽ ጥራይ ዘይኮነ፡ ንናይ ዓሚ ተመኩሮና ክንግምግሞ ይግበኣና። እዛ ናይ ዓመታት ምርኽኻብ ንዓመታ ቆጸረኣ ኣኽቢራ ከም እትመጽእ እውን ካብ ግምትና ወጻኢ ክኸውን ኣይግበኦን። ናይቲ ገምጋምና ቀንዲ ዕላማ ከኣ ነቲ ኣብ ዝሓለፈ ዘጋጠመና ሕጽረት ንምውጋድን ነቲ ኣውንታ ድማ ዝያዳ ንምሕያሉን እዩ።

ኣብታ ዝሓለፈት ድሮ ዓሚ ኮይና ዘላ 2021፡ ኤርትራና ከመይ ከም ዝሓለፈታ  ኩልና ንርደኦ ኢና። ነቶም ጉዳይ ህዝቢ ዘይዓጦም ሕልናኦም ንህግዲፍ ዘረከቡ ውሑዳት ገዲፍካ፡ ምስሊ ኤርትራ ኣብ ዝሓለፈ ዓመት ብሰንኪ  ጨካንን ጠላምን ተግባራት ጉጅለ ህግዲፍ፡ ከምቲ ቅድሚኡ ዝነበረ ዓመታት “ሕማቕ ነይሩ” ምባሉ ኩልና እንረዳደኣሉ እዩ ዝብል እምነት ኣለና። ከምቲ “ነቲ ዝኸፈአ ዝገደደ ኣለዎ” ዝበሃል፡ ጭካነ ህግዲፍ በዚ ክሳብ ሕጂ ዝተዓዘብናዮ ኣብ ልዕሊ ህዝብና ክወርድ ዝጸንሐ ጭቆና  ጠጠው ዝብል ዘይኮነ፡ ክሳብ ተሳዒሩ ኣብ ኢድ ህዝቢ ዝወድቕ ቀጻሊ እዩ።

ኣብዚ ዝሓለፈ ዓመት ከም ዝተዓዘብናዮ፡ ህግዲፍ ኣብ ጉዳይ ኢትዮጵያ ኢዱ ኣእትዩ ኤርትራዊ መንእሰይ ኣብ ዘይጉዳዩ “ከጠጥቕ’ዩ” ዝብል ናይ ብዙሓት ኤርትራውያን ትጽቢት ኣይነበረን።  እንተኾነ ኮይኑስ  ብግብሪ ኤርትራውያን መንእሰያት ከም ዝሞቱ፡  ከም ዝተወግኡን  ሃለዋቶም ከም ዝጠፈአን ርሑቕ ከይከድና ከካብ መቕርብና ንርደኦ ዘለና እዩ። እቶም ብፍላጥ ይኹን ብዘይፍላጥ ናይ ህግዲፍ ኣበር ንምኽዋል “ሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ ኣብ ውግእ ትግራይ ኣይተሳተፈን” ክብሉ ጀሚሮም ዝነበሩ፡ ሎሚ ብመርትዖታት መህደሚ ብዘይርከቦ መጻወዲያ ሓቂ ተታሒዞም እዮም። ኣብቲ ውግእ ምስታፍ ጥራይ ኣይኮነን። ሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ ኣብ ሲቪላዊ ቅትለትን ንብረቱ ምርሳይን ተሳቲፉ ዝብል፡ ነቶም ራሰይቲ ጥራይ ዘይኮነ፡ ነቲ ዘይወዓሎ ኤርትራዊ እውን ዘሕፍር ስማዕ እዩ። እዚ ጉዳይዚ  ካብ ሓሜትን ሕሹኽሹኽን ሓሊፉ ኣብ ዓበይቲ ማዕከናት ዜና እውን ዝዝረበሉ ኮይኑ ኣሎ።

እዚ ዝምታ ንብረት ሲቪላውያን፡ ቅትለትን ዓመጽ ደቂ ኣንስትዮን  ተጻርዩ ሓቂ እንተኾይኑ፡ ካብቲ ከይድገም ከነወግዞን ክንመሃረሉን ዝግበኣና ጽዩፍ ተግባራት ሓደ እዩ። ነዚ ከምዚ ዓይነት ምምርሳሕ ምኽኑይ ንምግባር ዝሓለፈ ጌጋታት ምጽብጻብ ውሕሉል ኣይኮነን። እዚ ከምዚ ዝኣመሰለ ተግባር ኣብ ሓደ ነጥቢ ጠጠው ክብልን ክውገዝን ይግበኦ። ምጽብጻብ እንተቀጺሉ ግና “ገበረኒያ ክገብርሲ ዓዲ ነየጋብር” ከም ዝበሃል ኣብ ምፍድዳይ ሕነ ከይንነብር ዘየስግእ ኣይኮነን። ኣብዚ እዋንዚ ኮሚሽን ሰብኣዊ መሰል ሕቡራት ሃገራት ጉዳይ ትግራይ ዝምርምር ፍሉይ ኮሚሽን ኣውጺኡ ኣሎ። ድሮ ውጽኢት ናይዚ ኮሚሽን ከይተፈለጠ ከኣ፡ ንመንግስቲ ኣሜሪካ ከም ኣብነት ወሲድና ንሰበ ስልጣን ኤርትራ ከም ግብረ-መልሲ ንኢድ ኣእታውነታ ኣብ ጉዳይ ኢትዮጵያ ትግራይ፡ ብእገዳታት ክትቐጽዕ ጀሚራ ኣላ።

ናብቲ ቀንዲ ጉዳይና ንመለስ። 2022 ካብ 2021 ትርከቦ ዘላ ሓላፍነት ብደረጃ ዓለም እንተመዘናዮ፡ ብፖለቲካዊ፡ ቁጠባውን ማሕበራውን ቅልውላዋት ዝግለጽን ዝሑል ውግእ እንደገና ከይክሰት ዝስገኣሉን  ኣዝዩ ከቢድ ኩነታት እዩ። ኣብ ኤርትራዊ ጉዳይና እንተመጺእና ከኣ ጉጅለ ህግዲፍ ቀንዲ ተዋሳኢ ዝኾነሉ፡ ኣብ መንጐ ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያን ክልላዊ መንግስቲ ትግራይን ዝካየድ ዘሎ ውግእ ነብሱ ዝኸኣለ ናባና ከይተረፈ ስግኣት ዘሕድር እዩ። ኣብ መንጎ ሱዳንን ኢትዮጵያን ፈኸም ዝብል ዘሎ ምትፍናን ኣብዚ ናይ ህግደፍ ዲዕ ዝበለ ኢድ ኣእታውነትን እውን ንህዝብናን ሃገርናን ስግኣትን ሻቕሎትን ዘሕድር እምበር  ምልክት ብስራትን ተስፋን ኣይኮነን።

ኣብ ኤርትራ ኣብ 2022 ካብ ዘሰክፉ፡  እዚ ካብ ኢትዮጵያ ሓሊፉ ኣብ ዞባና ዘድበንብን ዘሎ ውግእን ሳዕቤናቱን ጥራይ ዘይኮነ፡ ምልባዕ ኮቪድ-19ኳ ነዛ ሓዳስ ዓመት ኣብ እንቕበለሉ እዋን ኤርትራ እንኮ ዜጋታታ ክኽተቡ ዘይፈቐደት ሃገር ትበሃል ኣላ። “ኣብ ርእሲ ዘላታስ ተወሰኸታ”  ከም ዝበሃል፡ ኮቪድ-19ን ውግእን ኣብ ህዝብና ኣሕዲርዎ ዘሎ ሓድሽ ስግኣት ምግማቱ ዘጸግም ኣይኮነን። ነዚ ኩሉ ስግኣታት ናብ ራህዋን ቅሳነትን ናይ ምቕያሩ ሓላፍነት ዝስከም ከኣ ባዕሉ ህዝቢ ኤርትራ ምስ ናይ ለውጢ ሓይልታቱ እምበር፡ እቲ መዕጸዊ እንተዘይኮይኑ መኽፈቲ፡ ውግእ እንተዘይኮይኑ ሰላማዊ መፍትሒ ዘይፈልጥ ጉጅለ ህግዲፍስ ሓንሳብን ንሓዋሩን ካብቲ ናይ ደሓን ሓዲድ ስሒቱ፡ ክወጾ ኣብ ዘይክእል ዘይጉዳዩ ሰልሚ ተሸኺሉ  እዩ።

ኣብዛ ሓዳስ ዓመት  2022 ምስ መላእ ህዝብና ኮይና፡ ካብ ጨንቂ ናብ ራህዋ ፈንጢስና ክንሓልፍ፡ ብዙሓት ካብ ዝሓለፈ ተማሂርና ከነዕርዮም ዝግበኣና ዘይስገሩ ቅድመ-ኩነታት ኣለዉ። ካብቲ መሪሕ ግደ ዝጻወት ግድን ክማላእ ዝግበኦ ቅድመ-ኩነታት፡ ሓደ ከኣ፡ ንስለ ምጭራሕን ምእዋጅን ዘይኮነ፡ ብግብሪ ሓቢርካ ኣብ ትሕቲ ናይ ሓባር ጽላል ክትቃለስ ምኽኣልን ዘይምኽኣልን እዩ። ኣብ ዝሓለፈ ዓመታት እውን እዚ ግንዛበዚ ነይሩና እዩ። ካብዚ ግንዛበዚ ነቒልና ኢና ከኣ፡ ኣብ ምጥርናፍ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ (ፖሓኤ) ዝተወሰነ ርሕቀት ዝሰጐምና። እዚ ግደታ እምበር ምርጫ ዘይኮነ  ኣብ ዝሰፍሐ ጽላል ምጥርናፍ ንምሕያል ኣብዛ ዘፋነናያ ዓመት ብመንጽርቲ ግዜ ዝጠልበና ብቑዓት ኣይጸናሕናን። ኣብ ሓዳስ ዓመት 2022ከ ኣብዚ መዳዚ ከመይ ክንከውን ኢና? ዝብል ሕቶ ግን፡ ግድን ክምለስ ዘለዎ እዩ። ነዚ ሕቶዚ ብኣውንታዊ እንተዘይመሊስና ግና እቲ ናይ ዓመታት ምልውዋጥ ኣብ ዕድመና ምውሳኽ እንተዘይኮይኑ፡ ፖለቲካዊ ትርጉም ኣይክህልዎን እዩ። ሰዲህኤ ኣብዚ መዳይዚ ግደ ክጻወት ከም ቀደሙ ድልዊ ክኸውን እዩ።