ኣብ ክልል ኣምሓራ ኩነታት ህጹጽ ግዜ ተኣዊጁ፡ ናብኡ ዝግበር በረራ ተቛሪጹ
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ቤት ምኽሪ ምኒስተራት ኢትዮጵያ፡ ብ4 ነሃሰ 2023 ኣብ ክልል ኣምሓራ 6 ኣዋርሕ ዝጸንሕ ኩነታት ህጹጽ ግዜ (STATE OF EMERGENCY) ኣዊጁ፡ መንገዲ ኣየር ኢትዮጵያ ድማ ብ8 ነሃሰ 2023 ናብን ካብን ክልል ኣምሓራ ዝግበር በረራታት ምሉእ ብምሉእ ከም ዝተቋረጸ ኣፍሊጡ።
ነቲ ዝተኣወጀ ህጹጽ ኩነታት ኣብ ግብሪ ዘውዕል ላዕለዋይ ኣካል ብኣቶ ተመስገን ጥሩነህ ዳይረክተር ሃገራዊ ጸጥታ ኢትዮጵያ ዝምራሕ ኮይኑ፡ 4ተ ናይ እዚ ከባብታት ከም ዝህልዉዎ ተፈሊጡ። በዚ መሰረት ኣብቲ ክልል “ዘይሕጋዊ ዕጥቂ ኣፍቲሕካ ኩነታት ሰላምን ዝፈረሰ ምምሕዳራዊ ትካላትን ናብ ንቡር ምምላስ” ብዝብል ኣብ መንጎ ሓይልታት ምክልኻል ኢትዮጵያን ዕጡቕ ሓይሊ ኣምሓራ ፋኖን ኣብ ኩሉ ኩርነዓት እቲ ክልል ደማዊ ውግእ ይካየድ ኣሎ።
እቲ ውግእ ኣብ ኩሉ ከተማታት እቲ ክልል ዝካየድ ዘሎ ኮይኑ፡ ብፍላይ ኣብ ጎንደር፡ ባህርዳር፡ ደብረማርቆስ፡ ድበረብርሃን፡ ኣጣየን ሽዋሮቢትን ዝካየዱ ዘለዉ ውግኣት ኣብ ልዕሊ ህይወትን ንብረትን ከቢድ ዕንወት የውርዱ ከምዘለዉ ይሕበር ኣሎ። ክልቲኦም ወገናት ድማ ናይ “ኣነ እየ ተዓዊተ” ዜናታት ይዝርግሑ ኣለዉ። ብፍላይ ኣብ ደብረብርሃንን ከባቢኡን ዝካየድ ግጭት እቲ ውግእ ናብ ክልል ኦሮሞ ከይልሕም ኣስጊኡ ኣሎ።
እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ኣብ ርእስቲ ክልል ኣምሓራ ምስ ኣዲስ ኣበባ ዝራኽብ ናይ መሬት መጐዓዝያ ምዕጻዉ ምዃኑ፡ መንገዲ ኣየር ኢትዮጵያ ድማ ናብ ዝርዝር ምኽንያት ከይኣተወ፡ ካብ 8 ነሃሰ 2023 ጀሚሩ ካብን ናብን ኣብ ክልል ኣምሓራ ዘለዉ መዓርፎ ነፈርቲ፡ ባህርዳር፡ ጎንደር፡ ላሊበላ፡ ኮምበልቻን ደበረማርቆስን ዝገብሮ በረራታት ምሉእ ብምሉእ ከም ዝቋረጾ ኣፍሊጡ።
ክልላዊ መንግስታት ኢትዮጵያ ነቲ ፈደራል መንግስቲ ኣብ ክልል ኣምሓራ ዝኣወጆ ኩነታት ህጹጽ ግዜን ኣንጻር ፋኖ ዘካይዶ ዘሎ ውግእን ክድግፋ እንከለዋ፡ ብወገን ግዚያዊ ምምሕዳር ክልል ትግራይ ግና ብወግዒ ዘውጸ መግለጺ የለን። እዚ ውግእ ምስቲ ኣብ ትግራይ ዝተኻየደ ተመሳሳልነት ከም ዘለዎን፡ ኣብ ኣዲስ ኣበባ ኣባላት ፓርላማን ቤት ምኽሪ ከተማ ኣዲስ ኣበባን ዝርከብዎም፡ ኣሸሓት ተወለድቲ ኣምሓራ ይእሰሩን ካብ መገሻ ይኽልከሉን ከም ዘለዉ ተፈሊጡ።
ብዙሓት እቲ ውግእ ንኢትዮጵያ ናብ ምብትታን ከይወስዳ ስግኣት ዝሓደሮም ወገናት፡ ውግእ ጠጠው ኢሉ ሰላማዊ መፍትሒ ክርከበሉ ይምሕጸኑ ኣለዉ። እንተኾነ ብዘይካ ፈደራላዊ መንግስቲ “ናይ ሰላም ኣፍደገ ዕጽዊ ኣይኮነን” ምባሉ ካልእ ዝተራእየ ተስፋ ሰላም የለን።
ኣብ ፈስቲቫል ዝተረኽቡ ኣባላት ሓድሽ ፈጻሚ ሽማግለ ሰዲህኤ
ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ራብዓይ ጉባኤኡ ኣብ ፊስባደን ኣቓኒዑ፣ ኣብ ፍራንክፎርት ድማ ፈስቲቫል ኤርትራ 2023 ምክያዱ ዝዝከር እዩ። እዚ ክልተ ተረኽቦታት፡ ብሳላ ሓያል ተሳትፎ ኣባላት ሰልፍን ደገፍቶምን እዩ፣ ኣብ ውሽጢ ሓደ ሰሙን ተሰላሲሉ። ኣብቲ ፈስቲቫል ንኣርባዕተ ዓመታት ንሰልፊ ብኣቦመንበርነት ክመርሕ ዝጸንሐ ሓው ተስፋይ ወልደሚካኤል (ደጊጋ) ንዝሓለፈ ሃገራዊ፣ ዞናውን ዓለም ለኻውን ጉዕዞ ኣብ ኩሉ መዳያት ዘጣመረ ሰፊሕ መብርሂ ኣቕሪቡ። ንዝርዝር መግለጺ ኣብ መንበር https://harnnet.org/index.php/articles-corner/tigrina-articles/item/8881-2023
ኣብ መጠረስታ ከምቲ ኣብ 2019 ኣቦመንበርነት ሰልፊ ክርከብ እንከሎ ዝተገብረሉ ምልላይ፣ ማእከላይ ባይቶ ንሓው ገረዝግሀር ተወልደ ሓድሽ ኣቦ መንበር ሰልፊ ከም ዝመረጸ ጠቒሱ ኣላልይዎ።
ስዒቡ፣ ውጽኢት ናይቲ ንሰለስተ ማዓልታት ዝተኻየደ ጉባኤ መጠቓለሊ፣ ከቢብዎ ዝነበረ ኩለ- መዳያዊ ኲነታት ዝገልጽ፣ ሓያሎይ ካብ ፖለቲክዊ ውሳኔታት ጉባኤ ዝሓዘ ደምዳሚ መግለጺ ብብጸይቲ ኣስገደት ምሕረታኣብ ቀሪቡ። ብዘይካዚ ኣስገደት ኣቐዲማ ንማሕበር ደቂ ኣንስትዮ ኤርትራ ኣብ ሰሜን ኣመሪካ ወኪላ ብኣደ መንበር ናይቲ ማሕበር ሓውቲ ጸጋ ወልደማርያም ዝተላኣከ ናይ ደገፍ መልእኽቲ ምቕራባ’ውን ዝዝከር እዩ። ምሉእ ትሕዝቶ ደምዳሚ መግለጺ 4ይ ጉባኤ ሰዲህኤ፡ https://harnnet.org/index.php/news-and-editorial/item/8880-4
ድሕር’ዚ፣ ኣብ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ፣ መስርሕ ምስግጋር/ምርካብ ሓላፍነት ጉባኤ ካብ ተፈጸመሉ ዕለት ኣብ ውሽጢ ሓደ ወርሒ ክሰላሰል ቅዋማዊ’ኳ እንተኾንነ እቲ መስርሕ ሰላማዊ ምስግጋር ሓላፍነት ናይ ኣቦመንበርነት ኣብ ቅድሚ ተሳተፍቲ ፈስቲቫል እዩ ተጀሚሩ። ክመርሕ ዝጸንሕ ኣቦ መንበር ብጻይ ተስፋይ ወልደሚካኤል (ደጊጋ) ኣብቲ ኣጋጣሚ “ ኣነ ነዚ ሒዘዮ ዝጸናሕኩ ሰልፊ ናይ ምምራሕ ሓላፍነት ብዲሞክራስያዊ ኣገባብ እየ ተረኪበዮ። ምትሕብባር ናይ መላእ ኣባላት ሰልፊ ከይተፈልየኒ ድማ ኣብዚ በጺሐ። ሎሚ ተራይ በጺሑ ንሓድሽ ዝተመርጸ ኣቦ መንበር ብጻይ ገረዝግሀር ተወልደ የረክብ ኣለኹ። እቲ ንዓይ ዝተገብረለይ ምድግጋፍ ከምዘይፍለዮ ድማ ይኣምን እየ” ብዝብል ቃል’ዩ ኣብ መድረኽ ቀሪቡ ቃል ንኸስምዕ ዝዓደመ።
ነዚ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ዝኽተሎ መስርሕ ሰላማዊ ምስግጋር ናይ ዝጸንሓካ ይንኣስ ይዕበ ሓላፍነታት፡ ካብ ህግደፍ ጠሪስካ ዘይንጽበዮ ኮይኑ፣ ኣብ ተመኩሮ ሰውራ ኤርትራ ኮነ ናይ ሎሚ ተቓወምቲ ሓይልታት ኤርትራውን ካብቲ ሓደ ጠንቂ ናይ ምፍልላይን ምንጽጻግን ኮይኑ ዝጸንሐ ተርእዮ እዩ። ኣብ ቃልሲ ሓላፍነት ብውልቂ እትረብሓሉ ሓለፋ ከምዘይኮነ ብምግንዛብ፣ ሰዲህኤ ዝኽተሎ ቅዋማዊ መስርሕ ምስግጋር ከም ኣብነት ወሲድና ቀጻሊ ልምድን ባህልን ክንገብሮ ዝግበኣና እዩ።
ሓው ገረዝጊሀርን ተስፋይ ደጊጋን ድሕሪ ናይ ኢድ ሰላምታ ምልውዋጥ፣ ሓድሽ ዝተመርጸ ኣቦ መንበር መድረኽ ፈስቲቫል ተረኪቡ ካብ ዘስምዖ ቃል ድማ፣ “እዚ ተረኺቡ ዘሎ ምዕባለ ምስቶም ኣብኡ ዘብጽሕዎ ኣብ መዓልበኡ ከነብጽሖ ቃል እኣቱ። ዝካኣለና ክንገብር ኢና። ኩልኹም ከኣ ተትኽእልዎ ከተበርክቱ ድማ ተስፋን ትጽቢትን ኣለኒ። እዚ ሓደ ካብ’ቲ ስትራተጂ ናይ ዓወትና እዩ። ምልካዊ ስርዓት ክጓሓፍ እንተኾይኑ ሓይልታት ተቓውሞ ኤርትራ ክእከብን ብሓደ ልሳን ብሓደ ድምጺ ክዛረብን ክኽእል ይግበኦ። እቲ መስርሕ ዓመታት ሓሊፍዎ ደንጒና ግን ካኣ እቲ ጉዳይ ኣብ መዓልበኡ ስለዘይበጽሐ ክንቅጽሎ ኣለና። ብጻዓት ናይ ህዝብን ብድፍኢት ናትኩምን ክረጋገጽ ድማ እዩ። እንተዳኣ ተጠርኒፍና ምቹእ ፖለቲካዊ ኲነታት ምህላዉ ንኩላትና ብሩህ እዩ” ኢሉ።
ቀጺሉ፡ “እዚ ገባቲ ስርዓት ክድርበን ክጓሓፍን እንተኾይኑ፣ ፍርሒ ራዕዲ ክቕንጠጥ ኣለዎ ማለት እዩ። እዚ ናብ ሕቶ ሰብኣዊ መሰላት እዩ ዘእትወና። ናይ ሓደ ኤርትራዊ ሰብኣዊ መሰል ክግፈፍ እንከሎ ዓገብ እንተዘይ ኢልና ድማ፡ ጽባሕ ናትና መሰል ክድፈር ምዃኑ ክንፈልጥ ኣለና። እዚ ገባቲ ስርዓት ንህዝብና ከም ድላዩ ዝዕንድረሉ ዘሎ ምኽንያት ሰብኣዊ መሰላት ክድፈር እንከሎ ዓገብ ናይ ዘይምባል ባህሊ ስለ ዘርኣና እዩ”።
ሓው ገረዝጊሀር ኣስዒቡ ገለ ካብቲ ምልካዊ ስርዓት ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኮነ ተጋደልቲ ነበር ዝፈጸሞ ጥሕሰት ሰብኣዊ መሰላት ክጠቕስ እንከሎ፣ ኣብቲ እዋን ስለምንታይ ከምኡ ይግበር ዝብልን ብኣግኡ ዓገብ ዝብልን ስለ ዘይነበረ ምዃኑ ኣመልኪቱ። ኢሳያስ ካብ ሜዳ ኣስመራ ምስ ኣተወ፡ “ካብ ሕጂ ንዳሓር ናይ ውድባት ሓሸውየ የለን” ክብል እንከሎ’ውን፡ ኣይፋልካን ንስኻ ወድና እቶም ዘይኣተወ’ውን ኩልኹም ደቅና ብሓደ ኣብዚ ክትመጹ ኢና እንደሊ እንተዝባሃል፡ እታ ምልኪ ብኣግኡ ምስተኾልፈት ነይራ። ግን ኣይተባህለን”።
ኣተሓሒዙ፡ ምስ ጎረባብቲ ሃገራት ክህልወና ዝግባእ ዝምድናታት ድሕሪ ምግላጽ፡ እዚ ሕጂ ንወደባት ብዝምልከት ኣብ መድረኻት ዝላዓል ዘሎ ሕቶ፣ መበገስቱ ክልብሙን ዓሰብ ኮነ ምጽዋዕ ልኡላዊ መሬት ናይ ኤርትራ ምዃኑ ኣሚኖም ሓቢርና ብሰላም ክንነብር፡ ንተጠቓምነት ወደባት ዝምልከት እንተኾይኑ ድማ ብኣህጉራውን ዞባውን ውዑላት ተሰማሚዕካ ዘይንበር ኣይኮነን ብምባል መግለጺኡ ደምዲሙ።
ኣብ መደምደምታ፣ ሓው ደስበለ መሓሪ ኣባል ምምሕዳር ዓለም ለኻዊ ምንቅስቃስ ይኣክል ናይ ደገፍ ቃል ብምቕራብ ቀዳማይ ክፋል ፈስቲቫል ክድምደም እንከሎ፣ ድሕሪኡ ዝ ቐጸለ ወግዒ፡ ማሕበራዊ ዕላላትን ብዲጀይ ዝተሰነየ ሙዚቓን ነይሩ።
ኣብ ስቶክሆልም ካብ 3 ክሳብ 6 ነሃሰ 2023 ክካየድ ተወጢኑ ዝነበረ ፈስቲቫል ጉጅለ ህግደፍ፡ ኣብ ቀዳማይ መዓልቱ፡ ኣብ ትሕቲ “ኣይትኸውንን እያ” ዝብል ሓያል መኸተ መንእሰያት ኤርትራ ከም ዝመኸነ ናይ ዓይኒ መሰኻኽር ካብቲ ቦታ ብምስሊ ኣሰንዮም ሓቢሮም። እቶም ካብ ዝተፈላለያ ሃገራት ኤውሮጳ ንመኸተ ናብ ስቶክሆልም ክጐዓዙ ዝቐነዩ መእሰያት ኣባላት ብርጌድ ንሓመዱ፡ ኣብ ማዕዶ እቲ ንህግደፍ ዝተፈቕደ ናይ ተቓውሞ ሰልፊ ከካይዱ ፈቓድ ከም ዝነበሮም፡ ደሓር ብዝተራእየ ምዕባለ፡ ናብቲ ፈስቲቫል ዝተዳለወሉ ቦታ ጥሒሶም ምስ ኣተዉ፡ ክሳብ ምፍራስ ዳሳት ህግደፍ ከም ዝበጽሑ ተፈሊጡ።
ድሕሪቲ ኩነታት መንግስቲ ሽወደን ብሄሊኮፕተራትን ዘንብዕ መሳርሕታትን ዝተሰነየ ሓይሊ ፖሊስ ከም ዘዋፈረን ካብቶም መንእሰያት ሓያሎ ከም ዝተኣሰሩን ተፈሊጡ። ኣብ ልዕሊዚ ብንጹር ቁጽሮም ዘይተፈልጡ መንእሰያት ጉድኣት ኣጋጢሙ ዝብል ሓበሬታ እውን ኣሎ።
ህግደፍ ነዚ ምትእኽኻቡ፡ ባህሊ ናይ ምልላይንን ምምዕባልን ዝብል መሸፈኒኳ ዝህቦ እንተኾነ፡ ብግብሪ ግና ኤርትራውያን ተገዲዶም ናብ ኣዳራሻት ፈስቲቫል ከም ዝሳተፉ ጌርካ ገንዘብ ምእካብን ኣንጻር ደለይቲ ለውጢ ኤርትራውያንን ጐረባብቲ ህዝብታትን ናይ ጽልኢ ምልዕዓላትን ዝጥቀምሉ መድረኽ እዩ።
ኣብ ዝሓለፉ መዓልታት ፈስቲቫላትን ኣኼባታት ህግደፍ ኣብ ጀርመንን ዓባይ ብሪታንያን ፍሽለት ዘጋጠሞ ኮይኑ፡ ኣብ መጻኢ መዓልታት ኣብ ከናዳን ስያትል ሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካን ተወጢኑ ዘሎ ፈስቲቫላት ብተመሳስሊ ኣገባብ ንክፈሽል ኤርትራውያ ዝሰርሕሉ ዘለዉ እዩ።
ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ፡ ነዚ ኣንጻር ፈስቲቫላት ህግደፍ እናሓደረ ዝግንፍል ዘሎ ህዝባዊ ምልዕዓል ብዝምልከት፡ ኣብዚ ቀረባ መዓልታት ኣብ ዝተቓነዐ 4ይ ጉባአኡ “ህዝባዊ ማዕበል ብሓፈሽኡ ብብርጌድ ንሓመዱ ዝካየድ ምንቅስቃስ ድማ ብፍላይ ንመጻኢ እውን ብቀንዱ መሰረቱ ሕጋዊ ኣገባብ ዝኽተል፣ ንህግዲፍ ካብተን መንግስታትን ህዝብን ብዝንጽልን ብዘይምዝመዝን ኣገባብ ክቕጽሎ ኣተባቢዑ። ኣብ ርእሲዚ ሰዲህኤ ኣብ ጐኒ ሕጋውን ትካላውን መኸተ ብርጌድ ንሓመዱ ኮይኑ፣ ዘድሊ ምትሕብባር ከም ዝገብር ኣረጋጊጹ። ምባሉ ዝዝከር እዩ።
ኣብ ኤርትራ ብ1 ነሃሰ 2023፡ ከባቢ ሰዓት 8፡15 ናይ ምሸት፡ 5.6 ሬክተር ስኬል ዝዓቐኑ ምንቅጥቃጥ መሬት ከም ዘጋጠመ ናይ ጀርመን ትካል ጂኦ-ሳይነስ ኣፍሊጡ። በዚ ኣብ ደቡባዊ ምብራቕ ካብ ከተማ ኣስመራ 65 ኪሎሜተር ወይ 40 ማይላት ኣብ ዝርሕቀቱ ከባቢ ኢራፋለ-ፎሮ ዘጋጠመ ምንቅጥቃጥ ሽዑ ንሽዑ ዝተመዝገበ ሓደጋ የለን። እዚ ምንቅጥቃጥ ከባቢ 10 ኪሎሜተር ዕምቆት ከም ዝነበሮ ተሓቢሩ። እቲ ምንቅጥቃጥ ዳርጋ ኣብ ኩሉ ከባብታት ኤርትራን ሰሜናዊ ክፋል ትግራይን ስምዒት ኣሕዲሩ።
ነቲ ኩነታት ዝከታተሉ ክኢላታት፡ ብዛዕባ ዝወረደ ጉድኣት ቀልጢፉ ዝተመዝገበ ጉድእትኳ እንተዘየለ፡ ድሕሪ ምጽራይ ዝፍለጥ ገለ ጉድኣት ኣውሪዱ ከም ዝኸውን ግና ግምት ኣለዎም። ነዚ ንምፍላጥ ከኣ ብፍላይ ኣብቲ መራኸቢ ዘየብሉ ርሑቕ ከባቢ ዝተወሰነ ግዜ ክወስድ ይኽእል እዩ።
ብሰንክቲ ምንቅጥቃጥ ጉድኣት ምውራዱን ዘይምውራዱን ንምጽራይ ዝምልከቶም ሓለፍቲ ናብቲ ከባቢ ዝወስድ መጐዓዝያ ንግዜኡ ከም ዘቋርጽዎ ግምት ኣሎ። በዚ ምቁራጽ ዝተወሰነ ማሕበራዊ ጸገም ከጋጥም ዝኽእል ኮይኑ፡ ድሕሪ ምጽራይ ግና ቀልጢፉ ናብ ንቡር ክምለስ እዩ። ኣብቲ ቀንዲ ማእከል ናይቲ ተረኽቦ ግና ኣገልግሎት እውን ንግዜኡ ከቋርጽ እዩ ዝብል ስግኣታት ኣሎ።
ንግዜኡ ክሳብ ዝምልከቶም ኣካላት ሓበሬታ ዝህቡ፡ ኣብ ነዋሕቲ ርሻናት ዝነብሩ ሰባት ካብኡ ክርሕቁን ካብ ዝምልከቶም ኣካላት ዝወሃብ ቀጻሊ ሓበሬታ ክከታተሉን ዝምልከቶም ኣካላት ይምዕዱ።
ብተመሳሳሊ ብ2 ሓምለ 2023፡ ሰዓት 7፡51 ምሸት፡ 4.2 ሬክተር ስኬል ዝዓቐኑን 10ኪሎሜተር ዝዕምቈቱን፡ ኣብ ኤርትራ ንኡስ ዞባ ገልዓሎ ዝማእከሉ ምንቅጥቃጥ መሬት ኣጋጢሙ ከም ዝነበረ ይዝከር።
ብኤርትራዊ ማሕበር ኣብ ጀርመን ዝተዳለወ፣ ብኣባላት ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) ድማ ዝተሰላሰለ ፈስቲቫል ኤርትራ 2023 ብ28 ሓምለ 2023 ጀሚሩ ቀንዲ መዳባቱ ድማ ንጽባሒቱ ሓምለ እዩ ብዝግባእ ኣካይዱ። ኣብ ምጅማር እቲ ፈስቲቫል፡ ሰንኪ ኮቪድ-19 ዝነበረ ዕጽዋ ተሰይሩ ተሳተፍቲ 4ይ ጉባኤ ሰዲህቱን መሓዙት ንሰለስተ ዓመታት ዝኣክል በዂርዎም ዝጸንሐ ኣካል ምርኻን ምዝንጋዕን ዘረጋገጽሉ ናይ እሂም ምሂንን ወግዕን ምሸት እዩ ነይሩ።
ብዘይካዚ ኣብ ራባዓይ ጉባኤ ሰልፊ ዝተመርጸ ማእከላይ፣ እቲ ዝበዝሔ ብኣካል ዝተረኽበሉ እቲ ክርከብ ዘይካኣለ ድማ ብሳይበ ፈላሚ ርክብ ዘካየደሉን ኣቦ መንበርን ፈጻሚ ሽማግለን ዝተመጸሉ ኣኼባ ማእከላይ ባይቶ ኣብ ቦታ ፈስቲቫልዩ ተኻይዱ።
ካብ ቀንዲ መደባት ናይዚ ዓመት ፈስቲቫል ማሕበራውንን ፖለቲካውን ጉዳያት ኮይኑ፣ 29 ሓምለ ዝተኻየደ እዩ፣ ብመራሕቲ መድረኽ ሓውቲ ኣድያም ተፈራን ሓው ግርማይ ዘምኪኤልን ብዝቐረበ ሰናይ ትምኒትን ምስጋናን ተኸፊቱ። መራሕቲ መድረኽ ብዓረብኛን ትግርኛን እቲ ብመንገዲ ፈስቲቭላትን ኣኼባታትን ህዝቢ ንኸይራከብ ዓንቂጹ ዝጸንሐ ቀንዲ ምኽንያታት ምእላዩን ዳግም ንክንራከብ ምኽኣልናን ሓጎሶም ድሕሪ ምግላጽ፣ ፈስቲቫል ንዝኽሪ ሰማእታት ብናይ ሓደ ደቂቕ ጽሞና ክኽፈት ድሕሪ ምሕባሮም፣ ንሓው ዶክተር ኣኽሊሉ ግርማይ ቃል ኤርትራዊ ማሕበር ንኸስምዕ ዕድል ሂቦም።
ሓው ኣኽሊሉ ግርማይ ኣብ መግለጺኡ ተወከልቲ ፖለቲካዊ ሓይልታት፡ ምንቅስቃሳትን ንተሳተፍቲ ፈስቲቫል ብሓፈሻ ኣድናቆቱ ብምግላጽ ምስጋንኡ ኣቕሪቡ። ፈስቲቫል ንኽዕወትን ንተሳተፍቲ ጽቡቕ ግዜ ክኾነሎምን ተመንዩ።
ቀጺሉ፡ ቃል ኣሰናዳኢት ሽማግለ ብኣቦ መንበር ሽማግለ ሓው ጸሃየ ቀለታ ብሰፊሕ ቀሪቡ። ሓው ጸሃየ ብሰላምታ ናይቲ ኣብ ሽወደን ዝርከብ ማሕበር ሽወደናውያን ኤርትራውያን ጀሚሩ፣ ሕማም ኮሮና ቫይረስን ህዝቢ ንኸይራኸብ ዝነበሮ ኣሉታዊ ግደን ሳዕብየናቱን ብምጥቓስ፣ ምልካዊ ስርዓት ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ዘውረዶን ዘውርዶ ዘሎን ሕሰም ብሰፊሑ ኣብሪሁ። ይኹን እምበር ደምበ ተቓውሞ እውን ኣብ ምድንጓይ ድሕነት ህዝቢ ኤርትራ ተራኡ ግዙፍ ብምዃኑ፣ ካብ ተሓታትነት ክድሕን ከምዘይክእል ቅሪታኡ ገሊጹ።
እዚ ከምዚ’ሉ እንከሎ፣ ህዝቢ ኤርትራ ድሕሪ ዕለተ ናጽነት ግዝያዊ መንግስቲ ህዝባዊ ግንባር ኮነ ህግደፍ ዝተኸተልዎ ጥልመትን ቅትለትን ኣስራትን እናረኣየ ፍኒሕ-ኒሕ ክብል ዘይምኽኣሉን ጠቒሱ። ንምሉእ ትሕዝቶ መግለጺ https://harnnet.org/index.php/articles-corner/tigrina-articles/item/8882-2023-07-31-05-41-00
ድሕሪ ሰፊሕ መግለጺ ሓው ጸሃየ፡ ሓው ክብራ ኣብ ምስግና ንፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ (ፖሓኤ) ወኪሉ ንዝተገብረሎም ዕድመ ብምምስጋን፣ ንዓውት ፈስቲቫል ኤርትራ ተመንዩ፣ ንመድረኽ ፈስቲቫል ሰዲህኤ ጋሻ ከምዘይኮነን፣ ከም ቤቱ ከምዝርእዮን ድማ ሓቢሩ። ኣስዒቡ ድሕሪ ነዊሕ ናይ ዘተን ልዝብን ዓመታት፡ ድሕነትን ሓድነትን ህዝብን ሃገርን ኤርትራ ከረጋግጽ ዝኽእል ፖሓኤ፡ ሓባራዊ መሰጋገሪ መሪሕነት ንምቛም ተሰማሚዑ ምህላዉ ንተሳተፍቲ ፈስቲቫል ኣበሲሩ። እቲ ስምምዕ እውንታዊ ነጥበ መቐይሮ ምዃኑውን ጠቂሱ። እዚ ስምምዕ’ዚ ንኽዕወት ግን ናይ ፖለቲካዊ ሓይልታት ዕማም ጥራሕ ዘይኮነስ ኩሉ ግዱስ ናይ ለውጢ ሓይሊ ክድግፎን ንምዕዋቱ ክጽዕርን ከም ዝግብኦ ኣመልኪቱ። ብዘይካዚ ገና ኣብዚ ተበጺሑ ዘሎ ሓባራዊ ስምምዕ ዘይተሳተፉ ሓይልታትን ምንቅስቃሳትን እውን ክሳተፍዎ ጽዊዑ።
ስዒቡ፣ ኣቦ መንበር ምምሕዳር ቦርድ ማሕበር ኣካለ ጽጉማን ሓው መስፍን መንግስቱ፣ ኣብ መድረኽ ፈስቲቫል ብዛዕባ መነባብሮ ኣብ መደበር ውጉኣት ሓርነት ኤርትራ ዝርከቡ ኣካለ ጽጉማን ንምሕባር ንዝረኸቦ ዕድል ንኣሳናዳኢት ሽማግለ ኣመስጊኑ። ኣብ ዝገበሮ ዑደት መነባብሮ ናይቶም ምሳና ዝነበሩ ጀጋኑ ብጾትና ግን ከኣ፡ ብሰንኪ ስንክልናኦም ንነዊሕ ዓመታት ኣብ ሱዳን ከሰላ ምስ ብዙሕ ስቕያቶምን ሽግሮምን ዝነብሩ ዘለው መብርሂ ኣቕሪቡ። ብምስልን ተንቀሳቓሲ ፊልምን ዝተቐርጸ ምስክርነት ምህላዉ ድሕሪ ምግላጽ፡ እቲ ዝሓልፍዎ ዘለዉ ሽግርን ስቓይን ንኽቃለል ምሕሳብን ምስራሕን ናይ ውሱናት ሰባት ዕማም ዘይኮነስ ኩሉ ዝካኣሎ ከበርክትን ከወፍን ከምዝግባእ ኣተሓሳሲቡ። ኣብ ኣንነብረሉ ሃገራት ብማሕበራት ደረጃ ተጠርኒፍና ኮነ ኣዘሎ ማሕበራት ኣባልነትና ኣረጋጊጽና ክንድግፎም ብዝተወሃሃደ ዘድልዮም ነገራት ከነማልእ ከምዝግባእ ኣዘኻኺሩ።
ሓውቲ ትዕበ ተኪኤ ተወካሊት ማሕበር ደቂ ኣንስትዮ ኤርትራ ኣብ ጀርመን ብወገና፣ ዓወት ፈስቲቫል ተመንያ፣ ምስጋናን ሰናይ ትምኒትን ንመሪሕነትን መሰረታትን ሰልፊ ኮነ መላእ ተሳተፍቲ ፈስቲቫል ኣቕሪባ። ማሕበር ደቂ ኣንስትዮ ኤርትራ ኣብ ጀርመን ኣብ 2018 ብወግዒ ተመስሪቱ፣ ኣብ ቤት ፍርዲ መኽሰብ ኣልቦ ነጻ ማሕበራት ኮይኑ ብወግዒ ተመዝጊቡ እዩ። ናይታ ማሕበር ዕላማ ማሕበራዊ ፍትሕን ማዕርነትን ደቂ ኣንስትዮ ንምርግጋጽ፣ ምስ ኤርትራውያን ኮነ ምስ ኩለን ንመሰል ደቂ ኣንስትዮ ዝቃለሳ ማሕበራትን ውልቀ ሰባትን ሓቢሩ ክሰርሕ ድልዊ ከምዝኾነ ኣብቲ መግለጺኣ ገሊጻ። ብዘይካዚ ዕብየት ደቂ ኣንስትዮ፡ ዕብየት ጠቕላላ ሕብረተ ሰብን ሃገርን ስለዝኾነ ኩልና ክብገሰሉ ከምዝግባእ ኣመልኪታ።
ይቕጽል
ደምዳሚ መግለጺ 4ይ ጉባኤ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)
ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) ‘’ንቅዋማዊ ምሕደራ፣ ንደሞክርስን ምዕባለን ንቃለስ’’ ኣብ ትሕቲ ዝብል ጭርሖ ካብ 23-26 ሓምለ 2023 ብተሳትፎ ወከልቲ ኣብ መላእ ዓለም ካብ ዝርከቡ ኣባላቱ ኣብ ከተማ ቪስባደን፣ ሃገረ ጀርመን ተጋቢኡ 4ይ ስሩዕ ጉባኤኡ ብዓውት ኣቃኒዑ።
4ይ ጉባኤ ሰዲህኤ፡ ሃገርና ኣብ ትሕቲ ገባቲ ስርዓት ህግዲፍ ካብ ሕማቕ ናብ ዝኸፍአ ኩነታት ኣብ ትኸደሉ፣ ኣብ ጎረባብቲ ሃገራት ሱዳንን ኢትዮጵያን ናይ ውግእ ሃለዋት ኣብ ዝተባርዓሉ፡ ከምኡ’ውን ኣብ ዓለምና ሓድሽ ናይ ሓይልታት ኣሰላልፋ ኣብ ዝተቐላቐለሉ ኩነታት ይካየድ ምንባሩ ነዚ ክውነታት’ዚ ጉባኤ ዕዙዝ ኣትኩሮ ሂቡ ዘትይሉ።
ጉባኤ ብዕሊ ድሕሪ ምኽፋቱ፡ ካብ መሓዙት ፖለቲካዊ ውድባትን ምንቅስቓሳትን፡ ኣወሃሃዲ ፖሊቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ፡ ኣቦመንበር ኤርትራዊ ሃገራዊ ባይቶ ንደሞክራስያዊ ለውጥን፣ ወኪል ዓለምለኻዊ ምንቅስቓስ ይኣክልን ብኣካል ኣብ ቦታ ጉባኤ ተረኺቦም ናይ ምሕዝነትን ደገፍን ቃሎም ኣስሚዖም። እቶም ክመጹ ዘይከኣሉ መሓዙት ምንቅስቓሳት፣ ማሕበራትን ናይ ሚድያ ትካላትን ናይ ሰናይ ድሌት መልእኽቶም ብጽሑፍ ሰዲዶም።
ጉባኤ ኣብ ፖለቲካዊ መደብ ዕዮ ሰልፊ፣ ቁዋም ሰልፊን ጸብጻባት ጠቅላላ ተቆጻጻርን ዓሚቊ ምይይጥ ኣካይዱ፣ ኣብ መወዳእታ እውን ከም ሕጋዊ ሰነዳት ሰልፊ ኮይኑ ንኽስረሓሉ ኣጽዲቑ።
ኣብ 4 ዓመታት ዝተኻየደ ስራሓት ዝጠርነፈ ስኑድ ጸብጻባት ናይ ኣቦመንበርን ኣብያተ ጽሕፈት ፈጻሚ ሽማገለን ንጉባኤ ቀሪቡ። ኣብቲ ሰነዳት ንዝቐረቡ ሕቶታት፡ መልስን መብርህን ካብ ዝምልከቶም ሓለፍቲ ተዋሂቡ። ከም ሰነድ ጉባኤ ድማ ብድምጺ ጸዲቑ።
ጉባኤ፡ ኣስዒቡ ኣብ ህልው ኩነታት ሃገርና፣ ዞባናን ዓለምን ኣትኲሩ ዓሚቕ ዘተ ብምክያድ ኣብ ዝተፈላለዩ ጉድያት ፖለቲካዊ ውሳኔታት ኣሕሊፉ።
እዋናዊ ኩነታት ኤርትራ፣ ስርዓት ህግዲፍ ንህዝብን ሃገርን ኤርትራ ጥራይ ዘይኮነ፣ ባዕሉ ንዘቖሞም ትካላቱ’ውን ጠሊሙ ናብ ክቱር ክሕደት ስለዝጠሓለ ምስ ህዝቢ ዘለዎ ኩሉ መዳያዊ ዝምድናታት ኣብ ኣዝዩ ዝተረሓሓቐ ደረጃ ከምዝበጽሐ 4ይ ጉባኤ ሰዲህኤ ገምጊሙ። ምስዚ ብምትሕሓዝ ጉባኤ፡ ህዝቢ ኤርትራ ሓሳቡ ንኽገብር ኣጠንቂቑ፡ ሰደህኤ ከም ቀደሙ ህግዲፍ ንምውጋድ ኣብ ዘካይዶ ቃልሲ ቅድሚት ከምዝስለፍ ብምርግጋጽ፣ ህዝቢ ኤርትራ ድማ ኣብ ጐኑ ንኽስለፍ ጸዊዑ።
ኤርትራዊ ልኡላውነት፣ ኣብ ሃገርነት ኤርትራ እሙን ዘይኮነ ስርዓት ህግዲፍ ብዝኽተሎ ፖሊሲ ናጽነት ኤርትራ ዘይተወሕጠሎምን ንባሕሪ ኣፍደገ ምስምስ ብምግባር፡ ንልዑላውነትናን ሓድነት ህዝብናን ትርጉም ዝኸልኡ ወስታታት ኣብ ዝስምዑሉ፤ ሰዲህኤ ልዑላውነትን ሓድነት ህዝብን መሬትን፣ ባሕርን ኣየርን ኤርትራ ኣብ ዝኾነ ይኹን ግዜ ናብ ዋጋ ዕዳጋ ዘይቀርብ ምዃኑ የረጋግጽ።
መስሪሕ ሓባራዊ ስራሕ ኤርትራዊ ፖለቲካዊ ሓይልታት፣ ሰዲህኤ ንተዳላይነት ሓቢርካ ምስራሕ ካብ ምርዳእ ምስ ዝተፈላለዩ ኤርትራዊ ፖለቲካዊ ውዳቤታት፣ ግንባራትን ምንቅስቃሳትን ተጀሚሩ ንዘሎ መስሪሕ ዘተ ክቅጽል ብዕቱብ ክቃለሰሉ ምዃኑ፣ ብፍላይ ድማ ምስ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ተበጺሑ ዘሎ ትስፉው መስርሕ ምቅርራብ ንኽቀላጠፍ ንሓድሽ መሪሕነት ኣድላዪ ስጉምቲ ክወስድ ከምዘለዎ ሓላፍነት ኣሰኪሙ።
ህዝባዊ ናዕቢ፣ 4ይ ጉባኤ፣ህዝባዊ ማዕበል ብሓፈሽኡ ማዕበል ህዝቢ ብብርጌድ ንሓመዱ ዝግለጽ ምንቅስቃስ ህዝቢ ድማ ብፍላይ ንመጻኢ እውን ብቀንዱ መሰረቱ ሕጋዊ ኣገባብ ዝኽተል መኸተኡ፣ ንህግዲፍ ካብተን መንግስታትን ህዝብን ብዝንጽልን ብዘይምዝምዝን ኣገባብ ክቅጽሎ ኣተባቢዑ። ኣብ ርእሲዚ ሰዲህኤ ኣብ ጐኒ ሕጋውን ትካላውን መኸተ ብርጌድ ንሓመዱ ኮይኑ፣ ዘድሊ ምትሕብባር ከም ዝገብር ኣረጋጊጹ።
ሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ፣ 4ይ ጉባኤ ሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ ኣካል ጭቁን ህዝቢ ክነሱ፣ ህዝቢ ኤርትራን ንሱን ኣብ ዘይፈልጥዎን ዘይረብሑሉን ውግእን ወራርን ትግራይ ምእታዉ ኮኒኑ። ገባቲ ስርዓት ህግዲፍ ሎሚውን ዝኾነ ምኽንያት ፈጢሩ ካልእ ኣዕናዊ ውግእ ካብ ምኽፋትን ኣብ ጉዳይ ካልኦት ኢድ ካብ ምእታውን ስለዘይዓርፍ፣ ሰራዊት ኤርትራ ንገዛእ ርእሱ ካብ መቑሕ ህግዲፍ ክወጽእን መድሕን ህዝቡ ክኸውንን ጉባኤ ጸዊዑ።
ኤርትራውያን ስደተኛታት፣ ኣብ ትሕቲ ስርዓት ህግደፍ፡ ህዝቢ ኤርትራ ብሓፈሻ፣ ብፍላይ ከኣ መንእሰያት ኣደዳ ስደት ኮይኖም ከምዘለዉ፡ ከምኡ’ውን ብምኽንያት መግዛእቲ ንዓሰርታት ዓመታት ኣብ ስደት ዝጸንሑ፣ ብሰንኪ ምልካዊ ምሕደራ ገባቲ ስርዓት ህግደፍ ድሕሪ ናጽነት ናብ ሃገሮም ክምለሱ ከምዘይከኣሉ ጉባኤ ተገንዚቡ።
ህዝብና ካብዚ ኣስቃቒ ሃለዋት መታን ክገላገል፣ ሓይሉ ኣወሃሂዱ ንገባቲ ስርዓት ኢሰያስ ንምልጋስ ክቃለስ ጉባኤ ደጊሙ ጸዊዑ። ንሕሰም ህዝብና ተረዲኦም ካብ ሰብኣዊ ርህራሄ ተበጊሶምን ዓቕሞም ብዘፍቅዶ መጠን ንኤርትራውያን ስደተኛታት ክቕበሉን ክናብዩን ንዝጸንሑ ሃገራትን ህዝብታትን ኣመስጊኑ።
ርክብ ኤርትራን ኢትዮጵያን፣ ኣብ መንጎ ህዝብታት ኤርትራ ኢትዮጵያን ክህሉ ዝግብኦ መሰረታዊ ረብሓን ሰላምን ኣብ ግምት ዘእተወ ብድልየት ውልቀ መራሕቲ ዘይኮነ ብትካላዊ ኣሰራርሓን ግሉጽ ስምምዓትን ዝተዋሕሰ፣ ኣብ ፖሊሲ ሕድሕድ ጣልቃ ዘይምትእትታውን ዝተሰረተ ዝምድና ክህሉ መትከላዊ እምነቱ ምዃኑ ኣረጋጊጹ።
ኣብዚ እዋንዚ ብዝተፈላለዩ ኢትዮጵያዊ ኣካላት ከም ሓዲሽ ዝዋዕዋዕ ዘሎ ጉዳይ ዶብን ኣፍደገ ባሕርን ናብ ዘየድሊ ውግእ ንኸይእቱ ዝሓደሮ ሻቅሎት ገሊጹ። ነቲ ህግዲፍ ኣብ ውሽጣዊ ጉድያትን ዝምድናን ሓይልታት ኢትዮጵያ ኣትዩ ዘካይዶ ዘሎ ሓደገኛ ዝርጋን ድማ ይዂንን፣ መንግስቲ ኢትዮጵያ ኩሉ ንኤርትራ ዝምልከት ዝኸዶ መንገዲ ህዝቢ ኤርትራ ማእከሉ ዝገበረ ክኸውን ድማ ጉባኤ ጸዊዑ።
ርክብ ኤርትራን ሱዳንን፣ 4ይ ጉባኤ ሰዲህኤ ህዝቢ ሱዳን ኩነታቱ ተቐይሩ ናብ ዝሓሸ ህይወት ንምምላስ ኣብ ዝገብሮ ቃልሲ ኣብ ጐኑ ከምዘሎ እናረጋግጸ፣ ኣብ ውግእ ተጸሚዶም ዘለዉ ሱዳናውያን ወተሃደራዊ መራሕቲ ካብ ዓውዲ ውግእ ናብ መኣዲ ዘተ ተመሊሶም ባህጊ ህዝቦም ከውሕሱ ይጽውዕ። ሕብረተሰብ ዓለም እውን ነቲ ኣብ ዞባና ክህውኽ ዝኽእል ጉዳይ ሱዳን ግቡእ ኣቓልቦ ክገብረሉ ጉባኤ ተማሕጺኑ።
ብዛዕባ ክልል ትግራይ፣ ህዝቢ ኤርትራን ህዝቢ ትግራይን ጎረባብቲ ጥራይ ዘይኮነ፣ ብብዙሓት መምዘኒታት ዝቀራርብ ጎረባብቲ ኣሕዋት እዮም። ዝተፈጥረ ግዝያዊ ቁስሊ ሓውዩ ሕውነት ናይቲ ነባሪ ህዝብታት ልዑላውነት ሓድሕድ ኣኽቢሩ፣ ኣብ ናይ ሓባር ረብሓን ምትሕግጋዝን ዝተመስረተ ዝምድናኡ ናብ ንቡር ምምላስን፣ ሽርሕታት ኢሳያስ ንምፍሻልን ሰዲህኤ ቃልሱ ከምዘሐይል 4ይ ጉባኤ ኣረጋጊጹ።
ሰብኣዊ መሰላትን ኤርትራን፡ ገባቲ ስርዓት ህግዲፍ ንብባይቶ ሰብኣዊ መሰላት ዝወጸ ሕግታት ብምጥሓስ፣ ንኤርትራውያን መራሕቲ ሃይማኖታት፣ ጋዜጠኛታትን ሃገራውያን ተቓለስትን ከውርዶ ዝጸንሐን ዘሎን ግፍዕታት ከይኣኸሎ ዶብ ሰጊሩ ኣብ ሊዕሊ ህዝቢ ትግራይ ዘውረዶ ዘይተኣደነ ግፍዕታት ተሓታቲኡ ውልቀ መላኺ ኢሰያስን ልኡኻቱን ኣብ ቅድሚ ሕጊ ቀሪቦም ግቡእ መቅጻዕቶም ክስከሙ ከምዝግባእ ጉባኤ ርእዩ።
ኣብ መወዳእታ ከይዲ ናይቲ ጉባኤ ሓጻዪት ሽማገለ ካብ ዘቕረበቶም ሕጹያት መሪሕነት ንመጻኢ ኣርባዕተ ዓመታት ሰልፊ ዝመርሑ 35 ቀውምትን 5 ተጠባበቕትን ዘለዎ ማእከላይ ባይቶ ብዲሞክራስያዊ ኣገባብ መሪጹ።
ራብዓይ ጉባኤ ክውን ንምግባር ከይተሓለሉ ኩሉ መዳያዊ ወፈያ ዝገበሩ መላእ ኣባላት ሰልፊ ዕዙዝ ምስጋናኡ ኣቕሪቡ። ከምኡውን ንኹሎም ደገፍቲ ሰልፊ ኣብ ምዕዋት እዚ ጉባኤ’ዚ ዘበርከትዎ ገንዘባዊ ሓገዛት ኣምስጊኑ።
ዓወት ንፍትሓዊ ቓልሲ ህዝቢ ኤርትራ!!
ሓባራዊ ስራሕ ፖሊቲካዊ ውድባትን ምንቅሳቓሳትን ይዓንብብ!!
ውድቀት ንገባቲ ስርዓት ህግደፍ!!
26 ሓምለ 2023
ሓድሽ ኣቦመንበር ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ
ኣብቲ ካብ 23-26 ሓምለ 2023 ዝተቓንዐ 4ይ ጉባአ ዝተመርጸ ማእከላይ ባይቶ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) ብ28 ሓምለ 2023 ኣብ ዘካየዶ ቀዳማይ ኣኼባ ንብጻይ ገረዝጊሄር ተወልደ ኣቦመንበር ፈጻሚ ሽማግለን ማእከላይ ባይቶን ክኸውን ብምሉእ ድምጺ ተሳተፍቲ መሪጹ። ከምኡ’ውን ኣቦመንበር ዝረቑሖም ኣባላት ፈጻሚ ሽማግለ ባይቶ ብምሉእ ድምጺ ኣጽዲቕዎ። ብጻይ ገረዝጊሄር ተወልደ ኣብ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ካብ ግዜ ንእስነቱ ጀሚሩ ልኡል እጃም ዘበርከተን ሃብታም ተመኩሮ ዘለዎን ዘይሕለል ተቓላሳይ እዩ።
ብመሰረት ቅዋም ሰዲህኤ 6፡1፡7፡ እቲ ብዕድመ ብዝዓብየ ኣባል ማእከላይ ባይቶ ብጻይ ወልደየሱስ ዓማር ነቲ ኣቦመንበር ዝተመርጸሉ ኣኼባ መሪሕዎ። ብጻይ ወልደየሱስ ነቲ ኣኼባ ክኸፍት እንከሎ፡ ኣብ ዘስመዖ ቃል 4ይ ጉባአ ኣገደስቲ ሰነዳት ኣጽዲቑን እዋናዊ ውሳነታት ወሲኑን ብዓወት ተዛዚሙ፡ ኣብ ምምራጽ ኣቦመንበርን ፈጻሚ ሽማግለን ምብጻሑ ዝተሰመዖ ሓጐስ ገሊጹ። ኣባላት ባይቶ ዕላማ ሰልፊ ንምዕዋት ከይተሓለሉ ክሰርሑ ከኣ ኣተሓሳሲቡ።
ብጻይ ገረዝጊሄር ተወልደ ኣቦመንበርነት ምስ ተረከበ፡ ድሕሪ ዝተወሰነ ናይ ምውኽኻስ ግዜ፡ ናብ ማእከላይ ባይቶ ዘቕረቦ ዝርዝር ኣባላት 9 ሓለፍቲ ኣብያተ-ጽሕፈት ፈጻሚ ሽማግለ ብምሉእ ድምጺ ኣባላት ማእከላይ ባይቶ እዩ ጸዲቑ።
ኣቦመንበር ገረዝጊሄር ድሕሪቲ መስርሕ ምርጫ ኣብ ዘስመዖ ቃል፡ ነቶም ኣባላት ፈጻሚ ሽማግለ ንክኾኑ ቅሩብነቶም ዘርኣዩ ኣመስጊኑ፡ መጻኢ ግዜ ብሓባር ተቓሊስካ ዓወት ዝምዝግበሉ ክኸውን ዘለዎ ቅሩብነትን እምነትን ዝለዓለ ምዃኑ ገሊጹ።
ኣብ መወዳእታ፡ ኣባላት ባይቶ መስርሕ ጉባአ ንመጻኢ እንመሃረሉ ምእንቲ ክኸውን ከም ሓደ ኣገዳሲ ተመኩሮ፡ ተገምጊሙ ክሰነድ ከም ዝግበኦ ተላብዮም።
ዝሓለፉ 4ተ ዓመታት፡ ኣቦመንበር ማእከላይ ባይቶን ፈጻሚ ሽማግለ ኮይኑ ብዝለዐል ብቕዓትን ተወፋይነት ሰዲህኤ ክመርሕ ዝጸንሐ ብጻይ ተስፋይ ወልደሚክኤል (ደጊጋ) እዩ።
ኣምራጺት ሽማገለ ስረሓታ እናካየደት
ራብዓይ ጉባአ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ኣብ ናይ መወዳእታ መዓልቲ 26 ሓምለ 2023፡ 35 ቀወምትን 5 ተጠባበቕትን ኣባላት ዘለዉዎ፡ ቅድሚ ሕጂ ኣባላት መሪሕነት ዘይነበሩ መንእሰያት ዘሳተፈ ማእከላይ ባይቶ መሪጹ። እዞም ኣባላት ማእከላይ ዝተመርጹ፡ ሓጻይት ሽማግለ ኣቐዲማ ኣጻርያ ካብ ዘቕረበቶምን ጉባአ ኣገዳስነቶም ርእዩ ካብ ዝወሰኾምን ሕጹያት እዮም። ብቅዋም ሰዲህኤ መሰረት፡ ማእከላይ ባይቶ ኣቦመንበር ክመርጽን ደሕሪኡ ድማ ኣቦመንበር ዝሓጽዮም ኣባላት ፈጻሚ ሽማግለ ክስይም ትጽቢት ይግበረሉ።
እዚ ከም ከምዚ እንከሎ ኣብዚ ናይ መወዳእታ መዓልቲ፡ መስርሕ ጉባአ ከመይ ከም ዝነብረን ኣብ ከመይ ዝኣመሰለ ግዜ ከም ዝተኻየደን ዝዳህሰሰ፡ ጉባአ ዝፈጸሞም ኣገደስቲ ስረሓት ዘመላኸተን መጻኢ መደባት ሰልፊ ዝእምትን ደምዳሚ መግለጺ ኣውጺኡ። ምሉእ ትሕዝቶ ናይቲ ደምዳሚ መግለጺ ከኣ ከይደንጐየ ክስዕብ እዩ።
ኣብ 4ይ ጉባአ ካብ ዝተመርጹ ኣባላት ማ/ባይቶ ብኸፊል
4ይ ጉባአ ሰዲህኤ ኣብዚ ዝሓለፈ ናይ ሰለስተ መዓልታት ውዕሎኡ፡ ዝተፈላለዩ ጸብጻባት ኣጽዲቑ፡ ሰልፊ ኣብ መጻኢ ዝምረሓሎም ሰነዳትን ኣገዳሲ ውሳነታትን ከም ዝወሰነ ዝገልጽ ጸብጻባት ከነቕርብ ምጽናሕና ዝዝከር እዩ።
ብኻልእ ወገን ከኣ ፈስቲቫል ኤርትራውያን ፍራንክፈርት 2023 ካብ 28 ክሳብ 30 ሓምለ ከም ዝጋባእን ውጽኢት 4ይ ጉባአ ኣብኡ ከም ዝሕበርን ነዘኻኸር።
ነጋሽ ዑስማን
ዝኸበርኪ ኣደ መንበርን ዝኸበርኩም ኣባላት ኣሰናዳኢ ሽማግለን 4ይ ጕባኤ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ
ዝኸበርክንን ዝኸበርኩምን ኣቦ መንበርን ኣባላት መሪሕነት ሰዲህኤ
ዝኸበርክን ዝኸበርኩምን ኣባላት 4ይ ጉባኤን ሰዲህኤ
ክቡራት ኣጋይሽ
ሰዉራዊ ሰላምታይ ብምቕዳም፡ ኣብ’ዚ ኣገዳሲ 4ይ ጉባኤኹም ንኽንሳተፍ ዘቕረብኩሙልና ዕድመ፣ ክብ ዝበለ ምስጋና ይብጻሕኩም። ዕዉት ጉባኤ ክኸውንን፣ ኣገዳሲ ውሳኔታትን መደባትን ሒዙ ክወጽእን ድማ፣ ብስመይን ብስም መሪሕነት ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ዘሎና ትምንቲ ክገልጸልኩም ደስ እብለኒ።
ጉባኤኹም፣ ኣብ ኣዚዩ ፍሉይ ምዕባሌታት ዝተኸስተሉ መድረኽ ኢዩ ዝካየድ ዘሎ። ብፖለቲካዊ መዳይ ምስ እንምልከት፣ ብስንኪ ኣዕናዊ መርሆ ገባቲ ጉጅለ ህግደፍ፣ ልዑላውነት ሃገርና ንሓደጋ ተሳጢሑ፣ ኤርትራ ኣብ ዓቢ ፈታኒ መዋእል ትርከብ ኣላ። ብካልኣይ ሸንክ ከኣ፣ ነዚ ብግቡእ ዘስተባሃለ ሰፊሕ ኣካላት ህዝብና፣ ኣንጻር ገባቲ ጉጅለ ህግደፍ ናይ ተቓውሞ ድምጹ ክብ እናበለ ይኸይድ ምህላዉ ዓቢ ሓበን እናተሰማዓና ክንገልጾ ንፈቱ። ብደረጃ ፖለቲካዊ ሓይልታትና’ውን፣ ኣብቲ ንብህጎ ደረጃ በጺሑ ክንብል`ኳ እንተ ዘይከኣልና፣ ብተዛምዳዊ ኣገላልጻ፣ ናይ ዘተን ናይ እንካን ሃባን መንፈስ ኣብ ዝሰፈነሎ ጎዳና ይጓዓዝ ምህላዉ ዘይከሓድ ሓቂ ኢዩ። ፖሊቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ፡ ካብ ወርሒ ለካቲት 2020 ዝጀመሮ ምቅርራብን ምውህሃዳዊ ስራሕን፡ ሓያሎ ብድሆታት ዝገጠሞ’ኳ ይኹን’ምበር፣ ክሳብ ሕጂ ብዝተወሃሃደ መደባት፡ ኣብ ዝተፈላለየ መጋባእያትት ብሓደ ድምጺ ንምቕራብ ብዙሕ ጻዕርታት የካይድ ምህላዉ ብቐረባ ትከታተልዎ ዘለኹም ጉዳይ’ዩ። ኣብ ኣገዳሲ መዳያት ዘይነዓቕ ስጉምታት ሰጒምና ምህላና’ውን ክንገልጽ ንፈቱ። ሓደ ካብ’ቶም ክንዕወተሎም ዝኻኣልና’ውን ካብቲ ኣብ ሕሉፍ ተሞክሮና ሰፊኑ ዝነበረ ከንቶ ውድድራትን፣ ሕድሕድ ምክሳስን ምንእኣስን ንድሕሬና ገዲፍና፣ ሕድሕዳዊ ምትእምማንን መንፈስ ምምልላእን ኣብ ዝሰፈኖ ሓባራዊ ጎደና ክንጓዓዝ ምኽኣልና ኢዩ። ኣብ’ዚ መዳይ’ዚ ክሳብ’ቲ ጠርናፊ ሰፊሕ ጽላል ኣብ ምምስራት ንበጽሕ፣ ሓባራዊ መሰጋገሪ መሪሕነት ንምቛም ተሰማሚዕና ምህላውና ከበስረኩም እፈቱ። እዚ ስጉምቲ’ዚ ነቲ ድሮ ኣብ መንጎና ተሃኒጹ ዘሎ ምትእምማንን ሓልዮትን ዝያዳ ከዕዝዞ ምዃኑ እምነትና ክንገልጽ ንፈቱ። ከይዱ ከይዱ’ውን እዚ ምውህሃዳዊ ስራሕ ናብ ናይ መላእ ሃገራውያን ደለይቲ ፍትሒ ሓድነታውን ምትሕብባራውን ዕዮ ክሰግር ድሌትናን ሃንቀውታናን ስለ ዝኾነ፣ ካባና ዝጥለብ ኩሉ ጻዕርታት ከነካይድ ምዃንና ነረጋግጸልኩም።
ክቡራትን ክቡራንን፣
ህዝቢ ኤርትራ፡ ኣብ ትሕቲ ገባቲ ምሕደራ ህግደፍ፡ ንኣስታት 32 ዓመት ዘሕልፎ ዘሎ፣ ኣሰቃቂ ኩነታት፣ ይትረፍ ዶ ንዓና ኣብ ዓውዲ ቃልሲ ተጸሚድና ዘለናስ፣ ንሰፊሕ ኣካላት ማሕበረ ሰብ ዓለም’ውን ከይተረፈ ዝተፈልጠ ኢዩ። ስለ’ዚ ድማ ንሕና ከም ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ነዚ ኩነታት’ዚ ብግቡእ ኣንቢብና፣ ንቃልሲ ከደንፍዕ ዝኽእል ተበጎሳታትን ሓባራዊ ስራሕን ከነካይድ ናይ ግድን ይኸውን። እዚ ንምግባር ከኣ ካብ ጸቢብ ውድባውን ጉጅለኣውን ሒሳባት ርሒቕና፣ ናይ ሓባር ስራሓት ከነማዕብልን፣ ኣብ ሓደ ተጠርኒፍና ክንዓይን ናይ’ዚ መድረኽ ህጹጽ ዕማም ምዃኑ ክንፈላለየሉ ዘይግባእ ጉዳይ ኢዩ።
ክቡራንን ክቡራትን ተሳተፍቲ ጉባኤን ኣጋይሽ ዕዱማትን
ኣብ ዞባዊ መዳይ ብዝምልከት፡ ተጻባእቲ ሓይልታት ኢትዮጵያ ኲናት ኣቋሪጾም ስምምዕ ሰላም ኣብ ፕሪቶርያ ክኽትሙ ምብቓዖም ደገፍና ብምግላጽ፣ ተበጺሑ ዘሎ ስምምዕ ሰላም፣ ኣብ ርእሲ’ቲ ኣብ መንጎ ኣሕዋት ዝተፈጸመ ምፍሳስ ደም ደው ምባሉ፣ ኣብ ኢትዮጵያ ይኹን ኣብ መላእ ዞባና ጸጥታን ምርግጋእን ዘውሕስ ክኸውን ተስፋ ንገብር። ሰራዊት ኤርትራ፡ ወጻኢ ካብ መሬቱ ኣብ ዝተኻየደ ዘይምልከቶ ኲናት ተጠቢሱ ድሕሪ ምጽናሕ፣ ምስሓብ ሓይልታት ኤርትራ ካብ ውሽጢ ኢትዮጵያ ንረብሓ ህዝቢ ኤርትራ ምዃኑ፣ ሃገራውያን ሓይልታት ዝፈላለይሉ ነጥቢ ኣይኮነን። እቲ ኣብ መንጎ ዝተፈላለዩ ሓይልታት ኢትዮጵያ፣ ዋላ’ውን ካልእ መልክዕን ዝተቐየረ ምልፋን ሓይልታትን ዝሓዘለ እንተኾነ፣ ዝነበረ ግጭት ኣብቂዑ ኢዩ ዝብል ዘተኣማምን ሃዋሁ ሰፊኑ ዘይምህላዉ ንኹላህና ዘሻቐል ኩነታት ምዃኑ ብምርዳእ፣ ስምምዕ ኣልጀርስ ሰረቱ ዝገበረ ብይን ኣህጉራዊ ኮሚሽን ዶብ ብዘይ ወዓል ሕደር ክትግበርን ዶባት ኤርትራን ኢትዮጵያን ክሕንጸጽን ኣትሪርና ንጽውዕ። ኣብዚ ከይጠቐስናዮ ክንሓልፍ ዘይንደሊ፣ ዝተፈላለዩ ሓይልታት ኢትዮጵያ፣ እቲ ብሰፍ ዘይብል መስዋእቲ ጀጋኑ ኤርትራውያን ዝተረጋገጸ ናጽነትን ልዑላውነትን ሃገርና፣ ዛጊት ከም ዘይተዋሓጠሎም ሓሓሊፎም ዝህብዎ መግለጺታት ዘረጋግጾ ሓቂ ኢዩ። ገሊኦም ከይሓፈሩ፣ ቀይሕ ባሕሪ ይምልከተና ኢዩ፣ ብሓይሊ ይኹን ብፍቶት ክንመልሶ ኢና ክብሉ ክትሰምዕ፣ እዚዩ ዘተሓሳስብ ጉዳይ’ዩ። ሓደጋታት ናይ ከም’ዚ ዓይነት ኣተሓሳስባ ኣቃላሊካ ክረአ ኣይግባእን ኢዩ። ኩሎም ሃገራውያን ሓይልታት፣ ኣብ ርእሲ’ቲ ድሞክራስያዊ ስርዓት ኣብ ሃገርና ንምትካል ዘካይድዎ ዘለዉ ዘይሕለል ቃልሲ፣ ንኸምዚ ዓይነት ኣዕናዊ ጥሙሕ ብትሪ ክምክትዎ’ውን ታሪኻዊ ሓላፍነት ኣለዎ። ኣብዚ መዳይ’ዚ፣ ጉዳይ ምቕያር ስርዓት ኣብ ኤርትራ፣ ንዓና ኤርትራውያን ደኣ’ምበር ንዝኾነ ባዕዳዊ ኣካል ዝምልከት ጉዳይ ከም ዘይኾነ፣ መትከላዊ እምንትና ምዃኑ ንኹሉ ብሩህ ክኸውን ይግባእ።
ኣብ ጎረቤት ሃገር ሱዳን ተባሪዑ ዘሎ ውሽጣዊ ኲናት፣ ኣዚዩ ከም ዘሕዘነና ብምግላጽ፣ ኩሎም ተጻባእቲ ሓይልታት ኣብቲ ልሙድ ናይ ምጽውዋርን ልዝብን ባህሊ ሓው ህዝቢ ሱዳን ተመሊሶም፣ እዚ ዝካየድ ዘሎ ኣዕናዊ ኲናት ደው ከብሎን፣ ብዘይ ቅድመ ኩነት ናብ መኣዲ ዘተ ብምእታዊ ኣብ ሱዳን ዘላቒ ሰላም ንምርግጋጽ ክጽዕሩን ንምሕጸን። ኣብዚ መዳይ’ዚ፣ ንተጻባእቲ ሓይልታት ሱዳን ናብ መኣዲ ዘተን ልዝብን ንምምጻእ ብዝተፈላለዩ ዞባውን ኣህጉራውን ኣካላት ዝውሰድ ዘሎ ተበግሶታት ደገፍና ብምግላጽ፣ ኩሎም ሓይልታት ሱዳን፣ ካብ ሃገራዊ ጠቕምታቶም ዝኣልዮም ናይ ግዳም ምትእትታውን ተጽዕኖን ነጺጎም፣ ውሽጣዊ ጉዳያቶም ንምስራዕ ንሃገራዊ ዘተ እንኮ ምርጭኦም ክኸውንን ጻዊዕትና ነቕርብ።
ክቡራትን ክቡራንን፣
ኣብዚ ኣገጣሚ’ዚ ኮሎም ምእንቲ ዲሞክራስያዊ ለውጢ ዝቃለሱ ኤርትራውያን ሓይልታት፣ ነዚ ገባቲ ስርዓት ብምእላይን፣ ልዑላውነት ሃገርና ንምዕቋብን፣ ፍትሕን ማዕርነትን ዝሰፈኖ ዲሞክራስያዊ መንግስቲ ንምቋምን፣ ዓቕምታቶም ብሓባር ጸሚዶም ዕቱብ ቃልሲ ከካይዱ ህጹጽ ተዳላይነት ከም ዘለዎ ከነዛኻር ንፈቱ።
ኣብ መደምደታ፣ 4ይ ጕባኤ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ብዓወት ክዛዘም ዘሎና ትምኒት ብምግላጽ፣ ነቲ ነካይዶ ዘሎና ሓባራዊ ዕዮ ዘዕዝዝ ውሳኔታት ሒዙ ክወጽእ ትጽቢትና ዓቢ ምዃኑ ደጊመ ከረጋግጽ እፈቱ።
ዓወት ንፍትሓዊ ቃልሲ ህዝብና!
ዘልኣለማዊ ዝኽርን ክብርን ንጀጋኑ ስዉኣትና!
24/07/2023
ኣሰናዳኢት ሽማገል 4ይ ጉባአ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ብ15 ሓምለ 2023 መበል 11ን ዛዛምን ኣኼባኣ ኣካይዳ። እታ ሽማገል ኣብዚ ናይ ዝሓለፈ ሓደ ዓመት መስርሕ ምድላው ጉባአ ዝዳህሰሰትሉ ኣኼባ፡ ንጉባአ ዝምልከት ኩሉ ምስንደኣት ከም ዝተጻፈፈ ኣረግጊጻ። እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ኣባላት ጉባአ ድሮ ናብቲ ብ23 ሓምለ 2023 ዝኽፈት ጉባአ ዝካየደሉ ሃገር ጀርመን ክኣትዉ ጀሚሮም ምህላዎም ተፈሊጡ ኣሎ።
እዚ ብደረጃ ኤርትራ፡ ዞባናን ዓለምን ዝተፈላለዩ ምዕባለታትን ዝምድናታትን ኣብ ዝረኣየሉ ዘሎ ውዑይ ግዜ ዝጋባእ 4ይ ጉባአ ሰዲህኤ፡ ምልኣት ተሳተፍቲ ድሕሪ ተረጋጊጹ ከም ዝኽፈትን ጸብጻብ ኣሰናዳኢት ሽማግለ ከም ዝቐርብን ተፈሊጡሎ። ብዘይካዚ ኣብቲ ጉባአ ናይ ዝሓለፉ 4ተ ዓመታት ምሉእ ንጥፈታት ሰዲህኤ ዝድህስስ ጸብጻብ በብመዳዩ ብኣቦመንበር ማእከላይ ባይቶ ቀሪቡ ምይይጥ ምስ ተኻየደሉ ከም ሰነድ ሰልፊ ብጉባአ ክጸድቕ እዩ። ከምኡ ከኣ ሰዲህኤ ኣብ መጻኢ ዝቃለሰሉ ሰፊሕን ዓሚቕን ፖለቲካዊ መደብ ዕዮን ዝምረሓሉ ቅዋምን ዝምልከቱ ንድፍታት ቀሪቦም፡ ተሳተፍቲ ምስተመያየጥሎም ክጸድቁ እዮም። እዞም ንድፍታት መሰረታት ሰዲህኤ በብትካላዊ ጽፍሖምን ብደረጅ ሰሚናርን ክመያየጥሎም ዝጸንሑ እዮም። ብዛዕባ እዋናዊ ኣገደስቲ ምዕባለታት ኤርትራን ከባብናን ዘተኰሩ ፖለቲካዊ ዛዕባታት ብምግምጋም ኣገደስቲ ፖለቲካዊ ውሳነታት ከም ዝውስን እውን ትጽቢት ኣሎ።
ከምኡ እውን 4ይ ጉባአ ሰዲህኤ ንቐጻሊ ዓመታት ነቲ ሰልፊ ዝመርሑ ሓጻይት ሽማግለ ብተሳትፎ መላእ ኣባላት ሰልፊ ኣጻርያ ካብ እተቕርቦም ሕጹያት፡ ኣባላት ማእከላይ ባይቶ ክምረጹ እዮም። ጉባአ ጠቕላላ ተቖጻጻሪ ገንዘብን ንብረትን ሰልፊ’ውን ክመርጽ እዩ። ደምዳሚ መግለጺ ብምውጻእ ስርሑ ከም ዝዛዘም ድማ ምንጪ ኣሰናዳኢት ሽማግለ ጠቒሱ።
ዕድመ ዝተገብረሎም ወከልቲ ፖለቲካዊ ውድባት፡ ማሕበራትን ምንቅስቓስን ኤርትራ ናይ ምሕዝነት መልእኽቶም ከመሓላልፉ እዮም። ብዛዕባቲ ጉባአ ዜናዊ ጸብጻባት ንምድላውን ናብ ህዝቢ ንምዝርጋሕን ዝተዓደሙ ማዕከናት ዜና ክሳተፉ እውን ትጽቢት ኣሎ።
ብኻልእ ወገን ድማ ናይቲ ካብ 28-30 ሓምለ 2023 ዝካየድ ፈስቲቫል ኤርትራ ፍራንክፈርት ኣሰናዳኢት ሽማግለ፡ ምድላዋታ ከም ዘጻፈፈት ገሊጻ። እዚ ፈስቲቫል ነቲ ብ23 ሓምለ ተኸፊቱ ብ26 ሓምለ 2023 ዝዛዘም 4ይ ጉባአ ተኸቲሉ ስለ ዝጋባእ ተሳተፍቲ ጉባአ ኣብዚ ፈስቲቫል ከም ዝካፈሉን ውጽኢት ጉባአ ንተሳተፍቲ ኣብ መድረኽ ፈስቲቫል ከም ዝግለጽን ተፈሊጡ ኣሎ።
More...
ሚኒስትሪ ሃብቲ ዓሳ የመን፡ ብ15 ሓምለ 2023 ኣብ ዘውጸኦ መግለጺ ኤርትራ ኣማኢት የመናውያን ገፈፍቲ ዓሳ ብምእሳርን ንብረቶም ብምርሳይን ንዝወሰደቶ ስጉምቲ ብትሪ ኮኒኑ። በቲ ኣገልግሎት ዜና የመን ካብቲ ሚኒስትሪ ተላኢኽሉ ዝዘርገሖ መግለጺ መሰረት፡ ሓይልታት ኤርትራ ነቶም ኣብ ክሊ ማይ ሃገሮም ዓሳ ዝገፉ ዝነበሩ የማናውያን ንዝፈጸምዎ ዝተፈላለዩ ጭካነታት እዩ ብትሪ ኮኒንዎ።
እቲ መግለጺ ኣል ኑሲ ዝተባህለ ነባሪ ዋጂሃ ከባቢ ድሁባብ ገፋፍ ዓሳ ጠቒሱ፡ ብ13 ሓምለ 2023፡ ኣብ ክሊ ማይ የመን፡ ሓይልታት ኤርትራ ብዝኸፈትዎ ተኹሲ፡ ኣንጻር እቶም ገፈፍቲ ዓሳ ዝተፈጸመ ተግባራት ገበን ኣንጻር ሰብኣውነት እዩ ኢልዎ። ምስዚ ብምትሕሓዝ ድማ እቲ ሚኒስትሪ ግሁድ ገበናዊ ተግባራት ሓይሊ ባሕሪ ኤርትራ ኣንጻር የመናውያን ዳርጋ መዓልታዊ ዝፍጸም ምዃኑ ብምጥቃስ፡ ዓለም ለኻዊ ሕግታት ኣንጻር ገበን ኣብ ልዕሊ ሰብኣውነት ዝጠሓሰ እዩ ኢልዎ።
ናይቲ ሚኒስትሪ ሃብቲ ዓሳ መግለጺ፡ የመናውያን ኣብ ክሊ ማዮም፡ ብኤርትራውያን እንዳተቐተሉ፡ እንዳተኣስሩን እንዳተጨወዩን ስቕታ ንዝመረጻ ሰብኣዊ ትካላት ኮኒኑ። ምስዚ ብምትሕሓዝ እቲ መግለጺ ሕብረተሰብ ዓለም፡ ኤርትራውያን ሓለፍቲ፡ በቲ ኣብ ክሊ ማያት የመን ዝወስድዎ ዘለዉ ጨካን ተግባራት ተሓተትቲ ዝኾሉ ንጹር መርገጺ ክሕዝ ጸዊዑ።
ክኢላታት ውድብ ሕቡራት ሃገራት ብ13 ሓምለ 2023 ብዘውጽእዎ ጋዜጣዊ መግለጺ፡ ኢትዮጵያ ኣብ መወዳእታ ወርሒ ስነ 2023 ዝጀመረቶ ጃምላውን ሃንደበታውን ምስጓግ ኤርትራውያን ከተቋርጽ ጸዊዖም። እቶም ክኢላታት ኣተሓሒዞም ላዕለዎት ሓለፍቲ ምእሳር ኤርትራውያን ስደተኛታትን ሓተቲ ዑቕባን ደው ከብልዎ ጸዊዖም።
ናይቶም ክኢላታት መግለጺ ከም ዝጠቐሶ፡ ነቶም ናብ ሃገሮም ዝምለሱ ኤርትራውያን፡ ከጋጥሞም ዝኽል ምስቓይን ምስዋርን ክብደቱ ከይተጸንዐ፡ ስድተኛታትን ሓተቲ ዑቕባን ኣገዲድካ ምስጓግ ብዓለምለኻዊ ሰብኣዊ ሕጊ ክልኩል ምዃኑ ኣስፊሩ። ኣብቲ ምስጓግ ገለ ናብ ኤርትራ ከይዶም ገሊኦም ድማ ኣብ ኢትዮጵያ ስለ ዝተረፉ ናይ ስድራቤታት ምብትታን ኣስዒቡ ከም ዘሎ እውን እቶም ክኢላታት ጠቒሶም።
ነቶም ተገዲዶም ናብ ኤርትራ ዝምለሱ፡ ከጋጥሞም ካብ ዝኽል ጸገማት፡ ግዱድ ምስዋር፡ ዘይሕጋዊ ምስግጋር፡ ግዱድ ውትህድርን ምስቓይን፡ ምዃኑ ቅድሚ ሕጂ ብዝምልከቶም ሰብኣዊ ኣካላት ውድብ ሕቡራት ሃገራትን ፍሉይ ጉዳይ ሰብኣዊ መሰል ኤርትራ ዘጽንዕ ኣካልን ዝተመዝገበ ምዃኑ ተፈሊጡ። እቶም ክኢላታት ሕቡራት ሃገራት ናይቶም ቅድሚ ሕጂ ካብ ኣዲስ ኣበባ ናብ ኤርትራ ዝተሰጉ ሃላዋት ከምዘይተፈልጠ ከኣ ኣብቲ መግለጺኦም ኣስፊሮም።
ኢትዮጵያዊ ትካል ምምሕዳር ጉዳይ ስደተኛታትን ካብ ስደት ተመለስትን፡ እቶም ቅድሚ ሕጂ ዝተሰጉ ኤርትራውያን ስደተኛታት ኣይነበርዎም ዝብል መግለጺ ኣውጺኡ ነይሩ። ክኢላታት ሕቡራት ሃገራት ግና እሙናት ምንጭታቶም ብምጥቃስ፡ ካብቶም ዝተሰጉ ዝተመዝገቡን ዘይተመዝገቡን ስደተኛታትን ሓተቲ ዑቕባን ከም ዝርከብዎም ኣረጋጊጾም።
እቶም ክኢላታት ኣብ መወዳእታ፡ ኣብ ኢትዮጵያ ዘለዉ ጉዳይ ስደተኛታት ዝምልከቶም ትካላትን ላዕለዋይ ኮሚሽን ጉዳይ ስደተኛታትን ምስቲ ዝምልከቶ ኢትዮጵያዊ ትካል ተሓባቢሮም ኣብ ኢትዮጵያ ዘለዉ ስደተኛታት ኣድላይ ምምሕዳራውን ምዝገባን ዝረኽብሉ ኩነታት ንክፈጥሩ ጸዊዖም።
ምክትል ኣቦመንበር ልኡላዊ ኮሚተ ሱዳን፡ ማሊክ ኣጋር ኢሳያስ ኣፈወርቂ ንዞባውን ዓለምለኻውን ተበግሶታት ፖለቲካዊ ፍታሕ ሱዳን ከም ዝነጸገ ኣፍሊጡ። ኣጋር ነዚ ዝገለጸ ብ8 ሓምለ 2023 ከም ኣካል ዞባዊ ዑደቱ ኣብ ኣስመራ ምስ ኢሳያስ ኣፈወርቂ ድሕሪ ምርኻቡ እዩ።
ማሊክ ኣጋር ኣብ ዘውጸኦ መግለጺ፡ ኣብ ርክቦም፡ ንኢሳያስ ንህልዊ ኩነታት ውግእ ሱዳን ብመንጽር መዳያት ፖለቲካን ቁጠባን ዘሕደሮ ሰብኣዊ ሳዕቤንን ብዝርዝር ከም ዝሓበሮ ኣረጋጊጹ። ኣተሓሒዙ ድማ ኢሳያስ ብዛዕባ ምሕዝነቱ ምስ ህዝቢ ሱዳንኳ እንተ ኣረጋገጸ፡ ነቲ ብዝተፈላለዩ ወገናት ውግእ ሱዳን ብሰላም ንምፍታሕ ዝግበር ዘሎ ተበግሶታት ግና ናይ ፖለቲካዊ ንግዲ ምርኢት እዩ ከም ዝበሎ ጠቒሱ።
እቲ ማሊክ ኣጋር ዘለዎ ወገን ጀነራል ዓብደል ፈታሕ ኣልቡርሃን፡ ነቲ ብኣቦመንበርነት ኬኒያ ብኢጋድ ተጀሚሩ ዘሎ፡ ኤርትራ ኣባል ዘይኮነትሉ ተበግሶ ሰላም፡ ኣይደገፎን። በዚ መሰረት ነቲ ብኣቦመንበርነት ኬንያ ዝግበር ተበግሶ ብምቅዋም ኢሳያስ ክፈርስ ምድላዩ ኣይጸልኦን።
እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ እቲ ንኢጋድ ወኪሉ ንጉዳይ ሱዳን ፖለቲካዊ መፍትሒ ንምርካብ ዝተመዘ ኮሚተ ኢጋድ ብ10 ሓምለ 2023 ኣብ ኣዲስ ኣበባ ኣኼባ ከም ዘካየደን ምስቲ ብሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካን ሱዕዲ ዕረቢያ ኣቐዲሙ ዝተጀመረ ጻዕሪ ንምውህሃዱ ተመያይጡ። ኣብ ወጻኢ ጉዳይ ኣሜሪካ ሓላፊት ኣፍሪቃዊ ጉዳያት ሞሊ ፊ ድማ ኣብቲ ናይ ኣዲስ ኣበባ ርክብ ከም ዝተሳተፋ ተፈሊጡ።
እተን ኣሜሪካዊት ዲፕሎማት ምስ ሲቪላዊ ኮሚተ ሱዳን ተራኺበን፡ ብዛዕባ ኣብ ሱዳን ዲሞክራሲያዊ ስርዓት ዝትከለሉ ከም ዝተዘራረባ ተሓቢሩ።
ኢሳያስ ኣብዚ እዋንዚ “ሱዳናውያን ባዕላቶም ጸገሞም ይፍትሑ” ዝብል ዘሎ፡ ሓጋዚ ከም ዘድልዮም ጠፊእዎ ዘይኮነ፡ ንሱ ካብቲ ተበግሶታት ብምንጻሉ ስግኣት ስለ ዝሓደሮ እዩ።
ኤርትራውያን ብ8 ሓምለ 2023 ኣብ ሃገር ጀርመን ከተማ ጊሰን፡ ብሪገድ ንሓመዱ ዝወደቦን ኣሸሓት መንእሰያት ዝተሳተፍዎን፡ ኣንጻር ፈስቲቫል ህግደፍ ሓያል ተቓውሞ ከም ዘካየዱ ዝተፈላለያ ሰፊሕ ዝርጋሐ ዘለወን ማዕከናት ዜና ገሊጸን። እተን ማዕከናት ዜና ብዘቕረበኦ ጸብጻብ መሰረት ኤርትራውያን ዝተቓወምዎ እቲ ፈስቲቫል ባህላዊ ዘይኮነ መንግስቲ ኢሳያስ ኣፈወርቂ መርዛምን ፈላላይን ምልዕዓላት ዘካይደሉን ገንዘብ ዝእክበሉን ብምዃኑ እዩ።
ኣብዚ ቅድም ብጸጥታዊ ምኽንያታት ብምምሕዳር ከተማ ጊሰን ንኸይካየድ ዝተኣገደ፡ ደሓር ግና ብቤት ፍርዲ ክካየድ ዝተፈቕደ ፈስቲቫልን ኤርትራውያን መንእሰያት ሓያል ተቓውሞ ዘርኣይሉን ሰላማዊ ሰልፊ፡ ንሓለዋ ብግቡእ ዝተዓጥቁን ብሄሊኮፕተራት ከይተረፈ ዝተሰነዩን ኣሸሓት ኣባላት ፖሊሲ ጀርመን ዝተመደቡ ኮይኖም፡ ኣብቲ ሰልፊ ብዝተፈጥረ ግብግብ፡ ካብቶም ኣባላት ፖሊስ 26 ከም ዝቖሰሉ ክፍለጥ እንከሎ፡ ከባቢ 100 ኤርትራውያን ኣባላት ብሪጌድ ንሓመዱ ድማ ከም ዝተኣስሩ ተፈሊጡ።
ዋላኳ ጓይላ ህግደፍ ኣብ ትሕቲ ጽኑዕ ሓለዋ ፖሊስን ፍርሕን እንተተኻየደ፡ እቲ ዝተፈጥረ ኩነታት፡ ጨቋኒ ባህርያት ህግደፍ ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ጀርመንን ሕብረተሰብ ዓለምን ዝተቓለዓሉ ምንባሩ ተራእዩ። በዚ ድማ ከምቲ “ክረኣያ ክብላ ይእረያ” ዝበሃል፡ ህግደፍ መኽሰብ ዘይኮነ ክሳራ ዝሓፈሰሉ ምዃኑ ብዙሓት ተዓዘብቲ ዝተረዳድእሉ ኮይኑ ኣሎ። ዝተፈላለዩ ሓለፍቲ ጀርመን ብወገኖም ሃገሮም ብሰንክቲ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ጭቋኒ ምምሕዳር ናይ ዕግርግር ቦታ ምዃና ከም ዘሕዘኖምን፡ ብዛዕባዚ ጉዳይ መንግስቶም ንኣንበሳደር ኤርትራ ተጸዊዑ ክሓቶ ክሳብ ምትሕስሳብ ዝበጽሑ፡ ናይቲ ከባቢ ሓለፊት ከም ዘለዉ ተፈሊጡ።
እዚ ኣብ ጀርመን ከተማ ጊሰን ዝተራእየ መኸተ ኤርትራውያን ኣባላት ብሪገድ ንሓመዱ፡ ንካለኦት ሃገራት ኤውሮጳ እውን ትምህርቲ ከም ዝኸውንን ድሕሪ ሕጂ ህግደፍ ብጉልባብ ባህላዊ ፈስቲቫል ናይ ጽልኢ ምልዕዓል ናይ ምክያድን ገንዘብ ናይ ምዝማትን ዕድሉ ከም ዝጸብብ ዝግመት እዩ።
ፈስቲቫል ህግደፍ ሓያልን ተደጋጋምን ሰላማዊ ሰልፍታት፡ ናብ ምምሕዳር ከተማ ፍራንክፎርት ይቐርብ ብዝነበረ መዘክራት ደለይቲ ለውጥን ካልእ ምኽንያታትን እዩ ካብ 2009 ጀሚሩ ካብ ፍራንክፎርት ወጺኡ ኣብ ጊስን ክካየድ ዝጀመረ።
