ልኡኽ ሕብረት ኤውሮጳ ኣብ ኢትዮጵያ፡ ብ2 ሕዳር 2025፡ 3ይ ዓመት ምኽታም ውዕል ፕረቶርያ ምኽንያት ብምግባር ናይ ሓባር መግለጺ ኣውጺኡ። ነቲ መግለጺ ካብ ዘውጸኣ ኣባላት ናይቲ ሕብረት፡ ኣወስትሪያ፡ በልጂም፡ ቡልጋሪያ፡ ቸክ ሪፓብሊክ፡ ደንማርክ፡ ፊንላንድ፡ ፈረንሳ፡ ጀርመን፡ ግሪኽ፡ ሁንጋሪያ፡ ኣየርላንድ፡ ኢጣልያ፡ ሉክሰምበር፡ ማልታ፡ ነዘርላንድስ፡ ፖላንድ፡ ፖርቱጋል፡ ሮማንያ፡ ስሎቫካይን ኖርወይን ኣብቲ መግለጺ ተጠቒሰን ኣለዋ።
እቲ መግለጺ፣ 2 ሕዳር ብ2022 ነቲ ሓደገኛ ውግእ ጠጠው ንምባል ኣብ መንጎ ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያን ህዝባዊ ወያነ ሕርነት ትግራይን ኣብ ፕረቶርያ ስምምዕ ዝተኸተመሉ ምዃኑ ጠቒሱ፡ ሃገራት እቲ ስምምዕ ንሓዋሩ ድምጺ ጥይት ከቋርጽን ሰላም ከምጽእን ተስፋ ኣንቢረናሉ ከም ዝነበራን ኣስፊሩ።
ናይቲ ሕብረት ልኡኽን ዲፕሎማስያዊ ተልእኾን ኣባል ዝኾነት ኖርወይ፡ ኣገዳስነት ቀጻልን ዘተኣማምንን ሰላም ኣብ ሰሜን ኢትዮጵያ ጥራይ ዘይኮነ፡ እንተላይ ንህድኣት ናይቲ ዞባ ኣገዳሲ ምዃኑ ብፍሉይ ምጥቃሳ እውን ተሓቢሩ። ኣተሓሒዙ ድማ፣ ከም ናይ ሓባር ተልእኮ እንተላይ ኣብ ምምላስ ካብ መረበቶም ዝተመዛበሉ ዜጋታት ወሲኽካ፡ ኣብ ዓለም ለኻዊ ሕግን ተመኩሮን ተደሪኹ ውዕል ፕረቶርያ ኣብ ግብሪ ንምውዓልን፡ ተግባራውነት ግዳያት ማእከል ዝገበረ መሰጋገሪ ፍትሒ ንክሳለጥ ክንሕግዝን ድሉዋት ኣለና ኢሉ። ቅድሚ’ቲ ዝመጽእ ዘሎ ብሄራዊ ምርጫ ኢትዮጵያ ፖለቲካዊ ዘተ ግብራዊ ንክኸውን እውን እቲ መግለጺ ኣዘኻኺሩ።
እቲ ናይ ሓባር መግለጺ ተሓታትነት፡ ምኽባር ሰብኣዊ መሰል ብፍላይ ምስ ደቂ ኣንስትዮ ዝተተሓሓዘ፡ ከምኡ እውን ዕርቂ ዝኣመሰሉ መሰረታዊ ዕማማታት በዂሮም ዘለዉ ምዃኖም ጠቒሱ። ኣብ መወዳእታ ኣብ ዝተፈላለዩ ከባብታት ኢትዮጵያ ዝካየዱ ዘለዉ ጐንጽታት እውን ብዘተን ዕርቅን ንክፍትሑ ነተባብዕ ኢሉ።
እዚ ናይ ሕብረት ኤውሮጳ መግለጺ ዝወጽእ ዘሎ፡ ኣብ መንጎ ናይቲ ውዕል ፈረምቲ ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያን ብቦርድ ምርጫ ኢትዮጵያ ዝተሰረዘ ህዝባዊ ወያን ሓርነት ትግራይን እቲ ሓደ ነቲ ካልእ ኣብ ምትግባር ውዕል ፕረቶርያ ዕንቅፋት ኮይኑ ብዝብል ይካሰሱ ኣብ ዘለዉሉ እዩ።
ግብጺ ካብ ዓለም እቲ ዝዓበየ ዝተባህለ፡ ቤተ-መዘክር (museum) ኣብ ምህናጸ ጸኒሓ፡ ብ1 ሕዳር 2025 ወግዓዊ መሪቓ ከፊታ። ኣብ መኽፈቲ ስነ ዝርዓት ናይዚ ቤተ-መዘክር፡ መራሕቲ ሃገራት ዝርከብዎ ተወከልቲ ልዕሊ 80 ሃገራት ከም ዝተሳተፉ ተሓቢሩ። እዚ ብ2005 ዝተጀመረ ብሰንኪ ፖለቲካዊ ዘይምርግጋእ እታ ሃገር ዝተደናጐ፡ ልዕሊ 1 ቢልዮን ዶላር ዝወደአ ቤተ-መዘክር፡ ናይ ግብጺ ጥንታዊ ዕቤት ዘንጸባርቕ ኮይኑ፡ ስፍሓቱ ልዕሊ ፍርቂ ሚልዮን ትርብዒት ሜትሮ ምዃኑን ምስቲ ፕራሚዳት ዘራኽብ ድንድል ከም ዘለዎን ከኣ ተፈሊጡ። ኣብዚ ኣብ ከባቢ ጊዛ ዝተባህለ ፒራሚድ ዝተሃንጸ መዘክር ልዕሊ 100, 000 ታሪኻዊ ውርሻታት ክቕመጡ እዮም ዝብል ትጽቢት ኣሎ።
ናብዚ ናይ መረቓ ስነስርዓት ንምክፋል ናብ ግብጺ ዝኸደ ኢሳያስ ኣፈወርቅ፡ ምስ ፕረሲደንት ግብጺ ዓብደል ፈታሕ ኣልሲሲ ብሓፈሻ ብዛዕባ ዞባና ብፍላይ ድማ ብዛዕባቲ መመሊሱ ዝጋደድ ዘሎ ፖለቲካዊ ኩነታት ሱዳን ብሰፊሑ ከም ዝተዘራረቡ ናይ ግብጺ መድያታት ኣፍሊጠን። ኣብ ርክቦም መራሒ ግብጺ፡ ልኡልላውነትን ግዝኣታዊ ሓድነትን ኤርትራ ብማንም ክትንከፍ የብሉን እዩ ዝብል ጽኑዕ እምነቱ ምንጽብራቕ እውን ተሓቢሩ።
እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ሚኒስተር ወጻኢ ጉዳይ ግብጺ፡ ባድር ዓብደር ኣቲ፡ ኣብ ዝሃቦ መግለጺ፡ ሓለዋን ምምሕዳርን ቀይሕ ባሕሪ፡ ሓላፍነት ናይተን ብምብራቕን ብምዕራብ ኣፍደገ ባሕሪ ዝውንና ሃገራት ጥራይ ምዃኑ ኣፍሊጡ። ኣተሓሒዙ ከኣ ኢትዮጵያ ኣፍደገ ባሕሪ ዘየብላ (ዕጽውቲ) ብምዃና ብዝኾነ ይኹን መንገዲ ኣብ ቀይሕ ባሕሪ ኢድ ኣይክይህልዋን እዩ ከም ዝበለ፡ ማዕከናት ዜና ኣፍሊጠን።
ብኻልእ ወገን ከኣ ላዕለዎት ወተሃደራዊ ኣዘዝቲ ግብጽን ሳዑዲ ዓረቢያን ኣብዚ ቀረባ ኣብ ጅዳ ኣብ ዘካየድዎ መበል 11 ሓባራዊ ኣኼባኦም ኣብ ሓለዋ ቀይሕ ባሕሪ ንዝጸንሖም ወተሃደራዊ ምትሕግጋዝ ናብ ዝሓየለ ስምምዕን ምርድዳእን ከም ዝበጽሑ ጋዜጣ ኣል-ኣህራም ኦንላይን (Al-ahramonline) ኣፍሊጣ።
EPDP Chair Urges Swiss SP & Others in PA To Support Eritrean Pro-Democracy Actors
Written by EPDP Information OfficeGherezghiher Tewelde, Chairman of the Eritrean People’s Democratic Party (EPDP), called on the Swiss Socialist Party and other members of the global Progressive Alliance (PA) to kindly give appropriate attention to the ongoing dire situation in Eritrea through empowering Eritrean opposition forces in forced exile.
Logs of the Swiss Socialist Party, the EPDP and the PA, a 12-year old Political International
with about 140 progressive and democratic parties and organizations from all continents.
In hand-delivered copies of the solidarity message to the congress of the Swiss Socialist Party (SP) held on 25 October in Luzern, the EPDP Chairman stated: “We in EPDP and other Eritrean pro-democracy forces are in urgent need of attention and support from you and other sister parties and associations in the Progressive Alliance (PA) to help in ending the prolonged oppression and suffering in Eritrea, a third of whose population is already living in forced exile and displacement.” The EPDP Chairman’s message, which did not only speak for his party, also called for forging “close relation with us, Eritrean pro-democracy forces, so that we can unify our fragmented forces for change.”
Below is the full text of the solidarity message that was handed to SP’s co-chairpersons, Ms Meyer and Mr.Wermuth, as well as to Party leaders through SP Foreign Relations Secretary, Sandro Liniger.’ (The SP, also called the Social Democratic Party of Switzerland, was founded in October 1888, and is the second largest of the four major coalitions in the Swiss Parliament).
Full Text of the EPDP Chair Message
Honourable Swiss SP Leadership and
Distinguished Congress Participants,
I, the undersigned chairman of the EPDP, am very much pleased to send this solidarity message to your congress with our party’s delegation attending the Progressive Alliance’s Gender Equality Working Group Conference in Luzern, Switzerland, and wish you a resounding success in the deliberations and outcome of this SP congress.
The EPDP leadership with party’s rank and file feel honoured to have joined your SP and other fraternal parties as a founding signatory of the Progressive Alliance 12 years ago in Leipzig, Germany. I also feel pride to mention here that our party kept in touch with the SP Foreign Office for a long time and always encouraged its branch members and other Eritreans in Switzerland to continuously vote for SP candidates at your federal and local elections.
Dear SP Co-Chairpersons: M.Meyer and C.Wermuth,
Since the dire situation in Eritrea is very well known to you and your party, allow me to say that we at EPDP and other Eritrean pro-democracy forces are in urgent need of attention and support from you and other sister parties and association in the PA to help in ending the prolonged oppression and suffering in Eritrea, a third of whose population is already living in forced exile and displacement. The basic demands we can list include your kind follow up of the hardships faced by Eritrean refugees, including those in Switzerland, and the forging of effective close relation with us, Eritrean pro-democracy forces, so that we can unify our fragmented forces for change. We trust your party’s close and effective involvement to prepare Eritrean opposition forces for a smooth transition in post-dictatorship Eritrea will prove to be a worthwhile task in building peace and democracy in the troubled Red Sea and Horn of Africa region.
I again wish this Congress a resounding success, and express my party's strong interest to keep in touch with your party and civic associations affiliated with it.
Respectfully yours,
Gherezghiher Tewelde, EPDP, Chairman.
ልኡኽ ሰዲህኤ ኣብ ኮንፈረንስ ማዕርነት ጾታን ጉባኤ ዴሳዊ ሰልፊ ስዊስን ተሳቲፉ
Written by ቤት/ጽ ዜና ሰዲህኤ
ኣባላት ልኡኽ ሰዲህኤ ኣብ ኮንፈረንስ ማዕርነት ጾታ ኣብ ሉዘርን፡ ስዊዘርላንድ
ብኣደ-መንበር ምትእስሳር ደቂ-ኣንስትዮ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ወ/ሮ ኣስገደት መሕረተኣብ ዝተመርሐ ልኡኽ፡ ካብ 24 ክሳብ 26 ጥቅምቲ 2025 ኣብ ከተማ ሉዘርን፡ ስዊዘርላንድ፡ ኣብ ዝተኻየደ ዓውደ-መጽናዕቲ ማዕርነት ጾታ ናይ ዓለም ገስጋሲ ሓይልታት (Progressive Alliance) ንጡፍ ተሳትፎ ገይሩ። ከምኡ’ውን እቲ ልኡኽ፡ ብድሕሪ-ቐትሪ ናይ 25 ጥቅምቲ ኣብ ጥቓ ሉዘርን ኣብ ዝተኻየደ እሞ ዓቢ ተሳትፎ ጉባኤኛ ዝነበሮ ጉባኤ ሰልፊ ሶሻሊስት ስዊዘርላንድ ክሳተፍ ክኢሉ።
ከም ዝዝከር፡ ሰዲህኤ ካብቶም ብ2013 ኣብ ከተማ ላይፕዚግ፡ ጀርመን፡ ንProgressive Alliance/ምሕዝነት ገስገስቲ ካብ ዝመስረቱ ሰልፍታት ነይሩ። ቀጺሉ ከኣ ላዕለዎት ልኡኻት ሰዲህኤ ከም ኣብ ቱኒዝያ፡ ብራስለስ፡ ሮተርዳም፡ በርሊን፡ ስቶክሆልምን ካልኦት ከተማታት ምዕራብ ኤውሮጳን ኣብ ዝተኻየዱ ጉባኤታቱ ኮነ ኣብ ጉባኤታት ኣባላት ውድባቱ ክሳተፍ ጸሊሑ እዩ።
ኣብዚ ሕጂ ብሰልፊ ሶሻሊስት ስዊዘርላንድ (SP) ዝተኣንገደ ዓውደ-መጽናዕቲ ማዕርነት ጾታ፡ ኣስታት 100 መራሕቲ ደቂ-ኣንስትዮ ካብ 48 ሃገራት ዝተሳተፈኦ እዩ ነይሩ። ኣፍሪቃ ብሸውዓተ ኣባላት ሰልፍታት ተወኪላ ነይራ። ንሳተን ከኣ ካብ ካሜሩን፡ ኤርትራ/ሰዲህኤ፡ ጋና፡ ናይጀርያ፡ ኢስዋቲኒ (ናይ ቀደም ስዋዚላንድ)፡ ሞሮኮን ምዕራባዊ ሳህራን ነበራ። ቀንዲ ዛዕባ ናይቲ ዓውደ-መጽናዕቲ "ምስፋሕ ተሳትፎ ደቂ ኣንስትዮ ኣብ ፖለቲካዊ መሪሕነትን፡ ናይ ዓለምና ጸጥታን ሰላምን” ዝብል ነይሩ።
ኣባላት ልኡኽ ሰዲህኤ ኣብ ኮንፈረንስ ማዕርነት ጾታ ኣብ ሉዘርን፡ ስዊዘርላንድ
ብላዕለዎት ሓለፍቲ ናይቲ ዘአንገደ ሰልፊ (SP) ድሕሪ ናይ መኽፈቲ ቃላት ምቕራቡ፡ ኣወሃሃዲት ናይ ፕሮግረሲቭ ኣላያንስ፡ ዝኾነት ፍሊፒናዊት ወ/ሮ ማክሪስ ካብሬሮስ፡ ቃልሲ ደቂ ኣንስትዮ ኣብ ኲለን ሃገራት ክድንፍዕ እናጸውዔት ነቲ ዓውደ-መጽናዕቲ ከፊታቶ። ናይ ስዊዘርላንድ ዴሳዊ ሰልፊ ብሓባራዊ ኣቦ-መንበርነት (co-chairmanship) ናይ ሰብኣይን ሰበይትን ዝምራሕ ምዃኑ ጠቒሳ ከኣ፡ እዚ ንኹሎም ኣባላት ሰልፍታት ፕሮግረሲቭ ኣላያንስ ጽቡቕ ኣብነት እዩ ብምባል ንኢዳቶ። ከምኡ’ው ናይ መኽፈቲ መደረ ዘስምዓ ክልተ ኣደ-መንበራት (co-chairs) ግብረ-ሓይሊ ማዕርነት ጾታ፡ ደቂ-ኣንስትዮ ኣብ ኩሉ መስርሓት ፖለቲካዊ ውሳኔታት ብማዕረ ደረጃ ሰብኡት ክካፈላ ከም ዝግባእ ኣትሪረን ተዛሪበን።
ካብኡ ብምቕጻል፡ ቀንዲ መደረ (kenote speech) ዘስመዐት፡ ወ/ሮ ሲሞኔታ ሶማሩጋ፡ ኣባል ዴሳዊ ሰልፊን ናይ ስዊዘርላንድ ፕረዚደንት-ነበርን ናብ መድረኽ ተዓዲማ። ኣብቲ ንኹለን ደቂ-ኣንስትዮ ንመሰለንን ሓቀኛ ሓርነተንን ደው ክብላ ዘተባብዕ መደረኣ፡ ወ/ሮ ሶማሩጋ ንሃገራ ከም ሓንቲ ካብተን "ንስድራ ቤት ብዙሕ ዘይምቹኣት" ሃገራት ዓለም ገሊጻታ። ከምኡ'ውን ዳርጋ ንኹለን ሃገራት ዓለም በቲ “ነውራም ተግባር” ዝበለቶ ፍልልያት ኣብ ኣከፋፍላ ደሞዝ ንደቂ-ኣንስትዮ ነቒፋን ኮኒናን።
ወ/ሮ ማሪያን ሚኮ፡ ምክትል-ኣደ-መንበር ኮሚቴ ንምጥፋእ ምፍልላይ ኣንጻር ደቂ-ኣንስትዮ (UN CEDAW)፡ ተሳትፎ ደቂ ኣንስትዮ ኣብ ዓለም-ለኸ ሽምግልናታትን ዘቴታትን ካብ 50% ክውሕድ ከምዘይብሉ ኣትሪራ ተጣቢቓ። ወ/ሮ ማርሻ ሎፐዝ፡ ሚኒስተር ጉዳያት ደቂ-ኣንስትዮ ብራዚል ኣብ መደረኣ፡ "ብዘይ ፍትሒ ማሕበራዊ ሰላም የለን"፡ ከምኡ'ውን "ብዘይ ድምጺ ደቂ-ኣንስትዮ ሓቀኛ ዲሞክራሲ ክህሉ ኣይክእልን እዩ" ኢላ።
እቲ ዓውደ-መጽናዕቲ ሰለስተ ናይ ልዝብ መድረኻት (panel discussions) ምስ ኣስታት 20 ኣቕረብቲ ዝነበሮ እዩ። ካብ ተሳተፍቲ ሕቶታትን ርእይቶታትን እውን ይቕበሉ ነይሮም። ቀንዲ ዛዕባታት ናይቲ ልዝባት 1) ኣብ ከምዚ ናይ ሎሚ ዘይተረጋግአ ዓለም ተሳትፎ ደቂ ኣንስትዮ ምድንፋዕ፡ 2) ኣብ ሶሻል ሚድያ ዝፍጸም ኣብ ጾታ ዝተመርኮሰ ዓመጽ ንምቅላስ ዝተወስዱ ትምህርታት፡ ከምኡ'ውን 3) ሰላም፡ ጸጥታ ከምኡ’ውን ብቕዓታት ደቂ-ኣንስትዮ ምድንፋዕ ዓቢ ትኲረት ይግብኦም ኣጀንዳታት እዮም ዝብሉ ነይሮም።
ዳርጋ ነፍሲ-ወከፍ ተዛራቢት፡ ንምስፋሕ ቃልሲ ማዕርነት ጾታ ዘዕዝዝ ሃብታም ተመክሮታትን ሓድሽ ሓሳባትን ሒዛ ቀሪባ። ማዕረ-ደረጃኡ ትምህርታውን መተባብዕን ንተሳተፍቲ ዝነበረ ድማ፡ እቲ ኣብ ጉጅለኣዊ ዕላላት ዝተኻየደ ምልውዋጥ ሓሳባትን ንቐጻሊ መራኸቢታት ምልውዋጥ ኣድራሻታትን እዩ ነይሩ። ከምኡ ስለ ዝኾነ፡ ምትእስሳር ደቂ-ኣንስትዮ ሰዲህኤ ካብ ሕጂ ንደሓር ምስ ኩሉ ምልውዋጥ ርእይቶታት ምስ ደቂ-ኣንስትዮ ፕሮግረሲቭ ኣላያንስ ክህልዎ እዩ።
እቲ ብሓያል ተቓላሲት መሰላት ደቂ ኣንስትዮ’ውን ዝኾነት ብወ/ሮ ኣስገደት፡ ዝተመርሐ ኤርትራዊ ልኡኽ፡ ምስ ዓበይቲ ተሳተፍቲ ኮንፈረንስ ዝኾና ከም እኒ ቀንዲ መደረ ዘስመዐት ሶማሩጋ፣ ምስ ምክትል ኣደ-መንበር UN CEDAW፣ ምስ ኣተሓባባሪት Progressive Alliance ወ/ሮ ካብሬሮስን ካልኦት መራሕቲ ምንቅስቓሳት፡ ካእባኢ ዝርርባት ብምክያድ ነቲ ኣጋጣሚ ብጽቡቕ ተጠቒሙሉ፡፡
ተሳትፎ ኣብ ጉባኤ ሰልፊ ስዊዘርላንድ
እቲ ካልእ ኣገዳሲ ፍጻመ ናይቲ ዝሓለፈ ቀዳመ-ሰንበት፡ ልኡኻት ፕሮግረሲቭ ኣላያንስ ኣብቲ ወጻኢ ካብ ከተማ ሉዘርን ዝተኻየደ ስሩዕ ጉባኤ ሰልፊ ሶሻሊስት ስዊዘርላንድ ምስታፎም እዩ ነይሩ። ኣብቲ ቦታ ጉባኤ ምስ በጽሑ፡ ናይ እንቋዕ ደሓን መጻእኩም ቃላት ብኣደ-መንበር ዴሳዊ ሰልፊ ስዊዘርላንድን ኣባል ቦርድ ፕሮግረሲቭ ኣላያንስ ቀሪቡ። ምስ ኩለን ዲሞክራሲያውያንን ኣሓት ሰልፍታት ዘለዎም ጽኑዕ ምትሕግጋዝ ገሊጾም። ብወገና፡ ኣተሓባባሪት ፕሮግረሲቭ ኣላያንስ ንዴሳዊ ሰልፊ ስዊስ ዕዙዝ ምስጋና ኣቕሪባ።
ተሳተፍቲ ፕሮግረሲቭ ኣላያንስ ኣብ ጉባኤ ሰልፊ ሶሻሊስት ስዊዘርላንድ ዝጸንሑሉ ኣስታት ሰለስተ ሰዓታት፡ እቲ ክትዕ ብዘይ ዝኾነ ጸገም፡ ብኣርባዕተ ቋንቋታት ስዊዘርላንድ – ማለት ጀርመን፡ ፈረንሳ፡ ጥልያን ሮማንሽ - ቀጺሉ። 70% ህዝቢ ስዊስ ብጀርመን፡ 20% ብቋንቋ ፈረንሳ፡ 9% ብጣልያን፡ እቲ 1% ከኣ ብሮማንሽ ዝበሃል ብቋንቋ ዝዛረብ ህዝቢ እዩ።
EPDP Delegation Attends PA Gender Equality Conference & a Swiss Party Congress in Luzern
Written by EPDP Information Office
A three-person delegation of the Eritrean People’s Democratic Party (EPDP), headed by Ms Asghedet Mehreteab, Chairperson of the EPDP Women’s League, took active part at the Gender Equality Conference of the global Progressive Alliance (PA) held in Luzern, Switzerland, between 24-26 October, 2025. The same delegation also seized the opportunity of taking part in the afternoon of 25 October at a lively and well attended congress of the Swiss Socialist Party held in a township near Luzern.
EPDP delegates ar PA Luzern conference
It is to be noted that, as founding-member in Leipzig, Germany, 12 years ago, EPDP high-level delegations have been attending and representing Eritrea at several Progressive Alliance conferences that were held in Tunis, Brussels, Rotterdam, Berlin, Stockholm and at several other PA-member party congresses in Scandinavian and other Western European metropolis.
The current PA Gender Equality Conference, hosted by the Swiss Socialist Party (SP), was addressed and attended by nearly 100 women leaders representing parties from 48 countries. Africa was represented by seven PA member parties from Cameroon, Eritrea/EPDP, Ghana, Nigeria, Eswatini (former Swaziland), Morocco and Western Sahara. The main theme of the conference was ‘advancing feminist political leadership, security and peace.’
Following welcoming remarks by top officials of the host party, Ms Machris Cabreros of the Philippines, who is the current Coordinator of the Progressive Alliance, opened the conference by calling for re-energizing the feminist struggle in every country. She also commended the host party for becoming a good example for all PA parties by having co-chairpersons, a man and a woman, leading their SP. Also making opening speeches were the two co-chairpersons of the PA Gender Equality Working Group who stressed the need of promoting the idea of bringing women to equal decision-making processes.
The PA Coordinator then invited to the podium the keynote speaker, Ms Simonetta Sommaruga, SP member and former President of Switzerland. In a rousing speech that urged all women to stand up for their rights and real freedom, Ms Sommaruga described her own country as one of the “least family friendly” countries in the world and denounced almost all world countries for still embracing “the scandal of pay inequality” for women.
Ms Marianne Mikko, Vice-chair of the UN CEDAW (Committee on the Elimination of Discrimination against Women), said any mediation or other action for prevention of global conflicts requires 50% participation of women starting NOW.
On her part, Brazil’s minister for women affairs said “no peace without social justice” and that there cannot be “true democracy without the voice of women.”
The conference had three panel discussion sessions with about 20 presenters who were later welcomed questions and comments from conference participants. The panel discussion themes were on 1) enabling feminist leadership in uncertain times like today’s world; 2) lessons on countering online gender-based violence; and 3) shaping women, peace, and security agenda.
Practically every speaker had come up with rich experiences and novel ideas that would boost the global struggle for promoting gender equality. Equally educational and inspiring to conference participants was the exchange of ideas in group chats and the sharing of addresses for continued networking. As such, the EPDP Women’s League will as of now be connected to all exchange of views with PA women.
The Eritrean delegation led Ms Asghedet, a strong Eritrean fighter for women rights, made good use of the event by holding bilateral talks with several key participants including the keynote speaker Sommaruga, the UN CEDAW vice-chairperson, the PA Coordinator, Ms Cabreros, and several others.
Attending Swiss Party Congress
The other important event of the past weekend was the attendance of the PA delegations at the regular congress of the Swiss Socialist Party held in a township outside Luzern. On arrival at the congress venue, welcoming remarks were made by the SP co-chairpersons and a PA Board member from the Swiss party, expressing warm solidarity with all progressive and democratic sister parties in the Progressive Alliance. Ms Cabrero, the PA Coordinator, also expressed gratitude of the alliance to the SP both for hosting the PA conference and for inviting its delegations to their party congress.During the three hours that PA delegations stayed at the SP congress, the deliberations continued without any drawback in spite of the debates that raged in all the four Swiss languages – German, French, Italian and Romansh, a language spoken only by 1% of the Swiss population. (More details will follow in Tigrinya versions of the report).
ዮናስ መብራህትም፡ ሃብቶም ገ/ጻድቕ፡ ዘርኢሰናይ መለስ (ካብ ማሕበራዊ መዲያ ዝተወስደ)
መራሕቲ ብርጌድ ንሓመዱ ጨንፈር ኢትዮጵያ፡ ብ17 ጥቅምቲ 2025 ኣብ ኣዲስ ኣበባ ብኣካላት ጸጥታ ናይታ ሃገር ከም ዝተኣሰሩ፡ ብማዕከናት ዜና ክቃላሕ ቀንዩ። እዞም ዘርእሰናይ መለስ፡ ዮናስ መብራህቶምን ሃብቶም ገብረጽድቕን ዝተባህሉ መንእሰያት፡ ንዝሓለፈ 10 መዓልታት ናብ ቤት ፍርዲ ከም ዘይቀረቡ እውን ተሓቢሩ።
ብዛዕባ ዝተኣስርሉ ምኽንያት ብዝተፈላለያ መድያታት’ኳ ዝተፈላለዩ ጉዳያት እንተተንጸባረቑ፡ በቶም ዝኣሰርዎም ኣካላት ግን፡ ብወገዒ ዝተገልጸ የለን። እዞም ወግዓዊ መንበሪ ፈቓድ ከም ዘለዎም ዝተገልጸ ተቓለስቲ መንእሰያት፡ ከምቲ ዝተፈላለዩ ኣካላት ዘቕርብዎ ዘለዉ መጸዋዕታ፡ ቅድም ኣብቲ ተታሒዘምሉ ዘለዉ ቦታ ኩሉ መሰላቶም ክሕሎን ኣብ ሓጺር ግዜ ፍትሒ ንክረኽቡን ብቐጥታ ንዝምልከቶም ኣካላት ንምሕጸን።
ምስዚ ብዝተተሓሕዘ ብዛዕባዞም ተኣሲሮም ዘለዉ ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብ ልዕሊ ኣብ ኢትዮጵያ ብደረጃ ስደተኛ ኮነ ብኻልእ መልክዕ ዝነብሩ ዘለዉ ኤርትራውያን ግዳይ ማእሰርትን ኣገዲድካ ናብ ጉጅለ ህግደፍ ምምላስን ክኾንዎ ዝጸንሑ ጠጠው ክብል እውን ነተሓሳስብ።
ብዘይካዚ ኤርትራውያን መንእሰያት ኣብ ኢትዮጵያ ድማ ኣካይደኦም ጥንቑቕን ሕግታት ናይታ ሃገርን ላዕለዋይ ኮሚሽን ጉዳይ ስደተኛታትን ዘኽብርን ክኸውን፡ ከምኡ ድማ ኣብ ሕድሕዶም ኣብ ክንዲ ምጥቕቓዕ ኣብ ስኒትን ምትሕልላይን ዝተመስረተ ርክባት ንኽህልዎምን ኣጥቢቕና ነዘኻኽር።
ላዕለዋይ ኮሚሽን ጉዳይ ስደተኛታት ሕቡራት ሃገራት፡ ምምሕዳር ስደተኛታትን ካብ ስደት ተመልሰትን ኢትዮጵያን ካለኦት ዝምልከቶም ሰብኣዊ ኣካላት ኣብ ኢትዮጵያን ከኣ ንጉዳይ ኤርትራውያን ስደተኛታት ግቡእ ኣቓልቦ ክህብዎ ንጽወዖም።
ጨንፈር ሰዲህኤ-ስዊዘርላንድ: ኣባል ላዕለዋይ መሪሕነት ፖሓኤ EPF ዝርከቦ ኣኼባ ኣካያዱ
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ብዕለት 19 ጥቅምቲ 2025፡ ጨንፈር ሰዲህኤ ስዊዘርላንድ፡ ሓው ጎይትኦም ክፍሎም፡ ኣባል ላዕለዋይ መሪሕነት ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ዝርከቦ ኣገዳዊ ኣኼባ ኣካይዱ። ጨንፈር ሰዲህኤ ስዊዘርላንድ ምስ ኣባል መሪሕነት ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ክራኸብ እዚ ናይ መጀመርያ ግዜኡ ነይሩ።
ቅድሚ መድረኽ ንሓው ጎይትኦም ምሃቡ፡ ሓው ዳዊት ኣብርሃምን፡ ኣቦ መንበር ጨንፈርን ተሓባበርቲ ብጾቱን ናይ ዝሓለፈ ኣዋርሕ ሃለዋት ጨንፈር እሕጽር ኣቢሎም ኣቕሪቦም። ኣባል ማእከላይ ባይቶ ሰዲህኤ፡ ሓው ወልደሱስ ዓማር እውን ብዛዕባ ሓፈሻዊ ሃለዋት ሰልፍን ደንበ ተቓውሞን ገሊጹ።
ካብዚ ቀጺሉ፡ መድረኽ ንኣባል ፖሓኤ ተዋሂቡ። ብወገኑ፡ ሓው ጎይትኦም ብዛዕባ ተበግሶ ምምስራት ፖሓኤን ናይ ዝመጽእ ሓባራዊ መደባቱን ገሊጹ። ብፍላይ፡ ኣብ ዝመጽእ ሓጺር እዋን ጨንፈር ሰዲህኤ ምስ ካልኦት ኣባላት ፖሓኤ ዝኾኑ ባእታታት ሓባራዊ ኣኼባ ንምክያድ ጻዕሪ ክገብር ከም ዝኾነ ኣተንቢሁ። ብወገኑ ሓው ወልደሱስ፡ ንኣባል መሪሕነት ፖሓኤ ምስ ጨንፈር ሰዲህኤ እስፍሕ ኣቢሉ ክገልጽ እንከሉ፡ ሓው ጎይትኦም፡ ቅድሚ ናጽነት ኤርትራ ኣብ ምስሳን ሓፋሽ ውድባት ህዝባዊ ግንባር ኣብቲ ከባቢ፡ ብፍላይ ከኣ ኣብ ስዊዘርላንድ፡ ክብ ዝበለ እጃም ከም ዝነበሮ ሓቢሩ። ካብዚ ብምግባስ ከኣ፡ ንመሰረታት ፖሓኤ ኣብ ምብርባር ኣገዳሲ ግደ ክህልዎ ትጽቢት ዝግበረሉ ሃገራዊ ምዃኑ ኣብሪሁ።
ተሳተፍቲ ኣኼባ ብኣባል ላዕለዋይ መሪሕነት ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ መግለጺ ብምርካቦም ድሕሪ ምምስጋን፡ እቲ እተተንበሀ ሓባራዊ ኣኼባ ፖሓኤ ኣብ ስዊዘርላንድ ኣብ ቀረባ ግዜ ክግበር ተላብዮም።
ብ21 ጥቅምቲ 2025 ክኽፈት ተሓሲቡ ዝነበረ ዝተሓደሰ መዓርፎ ነፈርቲ ካርቱም ብሰንኪ መጥቃዕቲ ድሮን በቲ ዕጡቕ ተወርዋሪ ሓይሊ ሱዳን ከም ዝተዳጐየ ቢቢሲ ሓቢራ። በቲ ዜና መሰረት እቲ መዓርፎ ነፍርቲ ኣብ 24 ሰዓታት ክልተ ግዜ እዩ ተወቒዑ። ናይ ዓይኒ መሰኻኽር ከም ዝጠቐስዎ እቲ መዓርፎ ነፈርቲ ድሕሪቲ መጥቃዕቲ ዳግማይ ውሕስነት ናብ ዘየብሉ ደረጃ ወዲቑ’ሎ።
ካልእ ናይ ዓይኒ ምስክር ብወገኑ ንሱዳን ትሪቡን ከም ዝገለጾ፡ ብ22 ጥቅምቲ 2025 ኣብ ደቡባዊ ወገን ከተማ ካርቱም ከባቢ ፍርቂ መዓልቲ ንካላኣይ ግዜ ድሮናት ክዝንብያ ከም ዝተራእያን ሓይሊታት ምክልኻል ኣየር ናይቲ መንግስቲ ኣብ ምክልኻለን ተጸሚዶም ከም ዝነበሩን ሓቢሩ። ድሕሪቲ ድምጺ መከላኸሊ ተኹሲ ከቢድ ነትጒ ከም ዝተወምዐ’ውን ጠቒሱ።
ብ21 ጥቅምቲ ድሕሪ’ቲ መጥቃዕቲ ድሮን፡ ኣዛዚ ሰራዊት ሱዳን ጀነራል ዓብደል ፈታሕ ኣልቡርሃን ኣብቲ መዓርፎ ነፈርቲ በጺሑ ነቲ ዘጋጠመ ውሱን ጉድኣት ከም ዝተዓዘበ ሓይልታት ጸጥታ ሱዳን ብወገኖም ኣፍሊጦም። ኣዛዚ እቲ ተወርዋሪ ሓይሊ ጀነራል ዳጋሎ ሕመቲ ብወገኑ፡ ኣብ ሱዳን ዝኾነ ናይ ውግእ ነፈርቲ ዝጥቀማሉ መዓርፎ ነፈርቲ ብድሮን ክውቃዕ ምዃኑ ኣጠንቂቑ።
ምምሕዳር መዓርፎ ነፈርቲ ካርቱም ብወገኑ፡ ኣብ መጻኢ መዓስ ከም ዝኽፈት ብዝምልከት ዝሃቦ መግለጺ ዘየለ ኮይኑ፡ ኣብቲ መኽፈቲ ካብ ፖርት ሱዳን ናብ ካርቱም ብዝግበር ናይ ብሕቲ መንገዲ ኣየር በረራ ክጅመር መደብ ከም ዝነበረ ኣፍሊጡ። በዚ መሰረት “መንገዲ ኣየር ባድር” እትበሃል ናይ ግሊ ኩባንያ፡ ካብ 22 ክሳብ 25 ጥቅምቲ 2025 ሰሪዓቶ ዝነበረት ናይ በረራ መደባት ከም ዝተናውሐ ጠቒሳ ብ26 ጥቅምቲ በረራ ከም ዝህሉ ድማ ኣመልኪታ’ላ።
እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ እቲ ብጀነራል ዳጋሎ ዝምራሕ ሓይሊ ኣድላይ እንተኮይኑ፡ ኣብ መዓርፎ ነፈርቲ ኤርትራ ናይ ድሮን ደብዳብ ከም ዝፍጽም ምጥንቃቑ ዝተፈላለያ ማሕበራዊ መድያታት ሓቢረን።
መንግስቲ ስሪላንካ ካብ 7 ሕዳር 2024 ጀሚሮም ኣብ ኤርትራ ተኣሲሮም ዘለዉ ሰራሕተኛታት ባሕሪ ዜጋታቱ ክፍትሑ ጸዊዑ። እቲ መጸዋዕታ ክሳብ ሕጂ ንምፍታሕ እቶም እሱራት መንግስቲ ኤርትራ ንምዕጋብ ክግበር ዝጸንሐ ጻዕሪ ከምዘይተዓወተ ናብቲ ጉዳይ ቅርበት ዝጸንሖም ወገናት ኣፍሊጦም።
እዞም ዜጋታት ስሪላንካ ኣብ ኩባንያ መራኽብ ኣዘርባጃን ክኢላታት ጸጥታ ኮይኖም እናሰርሑ፡ እተን መራክብ ብሰንኪ ሕማቕ ኩነታት ኣየር ናብ ክሊ ባሕሪ ኤርትራ ምስ ዝኣተዋ ምስኣተን ተታሒዞም ዝተኣሰሩ እዮም። መንግስቲ ኤርትራ ነተን ሰለስተ መራኽብን 18 ዜጋታት ኣዘርባጃንን ንዝተወሰነ ግዜ ኣሲሩን ዝጸዓነኦ ንብረት ራስዩን ኣብ ዝሓለፈ ወርሒ መጋቢጥ 2025 ክፈትሖም እንከሎ እዩ ነዞም 6 ስሪላንካውያን ኣሲሩ ኣትሪፍዎም።
እዞም ዜጋታት ስሪላንካ ኣብቲ ዝተኣስርሉ ግዜ ምስቲ ሒዘምዎ ዝነበሩ ዝተፈላለዩ ምሳርሕታት ናይ መንነት ሰነዳቶም እውን ከም ዝተወስደ ተሓቢሩ። በቲ ሓበሬታ መስረት መንግስቲ ስሪላንካ ዜጋታቱ ንምፍታሕ ብዝተፈላለዩ መንገድታት’ኳ ምስ ኤርትራ ዝርርብ እንተካየደ ውጽኢት ክርከቦ ኣይተኻእለን። ኣብ ርእሲዚ ማሕበር ቀይሕ መስቀል ስሪላንካ እቶም ግዳያት ኣብ ቤት ማእሰርቲ ኤርትራ ኣብ ከመይ ደረጃ ከም ዝርከቡ ንምፍላጥ ኢዱ ከእትዉ’ኳ እንተ ተሓተተ ክሰልጦ ኣይከኣለን። ናይቶም ዝተኣስሩ ግዳያት ናይ ጡረታ ደሞዝ ኣብ ሃገሮም ስለ ዝተኣገደ ስድራቤታቶም ኣብ ጸገም ወዲቖም ከም ዘለዉ ድማ ተሓቢሩ።
ኣብ ካይሮም ዝርከብን ጉዳይ ኤርትራ’ውን ዝምልከቶ ኤምባሲ ሲሪላንካ፡ ነቶም እሱራት ብኣካል ንክበጽሖም ዘቕረቦ ወገዓዊ መጸዋዕታ ተቐባልነት ኣይረኸበን። ብዘይካዚ ኣብ ኢትዮጵያ ዝርከብ ተልእኮ ስሪላንካ ብኤምባሲ ኣዘርባጃን ኣብ ኢትዮጵያ ኣቢሉ፡ ነቶም 6 ሰባት ንምፍታሕ ዝገበሮ ጻዕሪ እውን ኣይተዓወተን። እዚ ከምዚሉ እንከሎ በቲ ሓደ ወገን ሚኒስተር ወጻኢ ጉዳይ ስሪላንካ ምስ ኤርትራዊ መዘናኡ ተራኺቡ ንምዝርራብ መደብ ክህልዎ እንከሉ፡ በቲ ካልእ ወገን ድማ እሙናት ምንጭታት ከም ዝሓበርዎ መንግስቲ ሲሪላንካ ብመንገዲ ሕቡራት ሃገራት ጉጅለ ሽምግልና እሱራት ኣቢሉ ጻዕሩ ክቕጽል ምዃኑ ሓቢሩ።
ትካል ገንዘብ ዓለም (IMF)፡ ኣብ ዝገበሮ ቁጠባዊ ዳህሳስ፡ ብሰንኪ እኹል ኣሃዛዊ ሓበሬታ ዘይምርካብ ንኤርትራ ካብ ዝርዝር ናይ ሃገራት ዳግማይ ከም ዝዘለላ ኣፍሊጡ። ነዚ ኩነታት መሰረት ገይሩ ድማ ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ እትርከብ ካብ ዓለምለኻዊ ገንዘባዊ ቀጥዒ ወጺኣ ዘላ ሃገር ዘርኢ እዩ’ውን ኢሉ።
እቲ ትካል ነዚ ንኤርትራ ዝምልከት ጸብጻብ ዘውጸአ፡ ኣብ 14 መስከረም 2025 ኣብ ዝዘርግሖ ፍርቂ ዓመታዊ ጸብጻብ ክኸውን እንከሎ፡ በቲ ዘቕረቦ ጸብጻብ መሰረት ዓለማዊ ቁጠባዊ ዕቤት፡ እቲ ኣብ 2025 ናይ 3.2% ዝነበረ ናይ 2026 ድማ 3.1% ከም ዝኸውን ኣሚቱ። በቲ ትንበያ መሰረት መብዝሕትአን ሃገራት ዝርዝር መጻኢ ቁጠባዊ ዕቤተን ከመይ ከም ዝመስል ዝሕብር ዝርዝር ክረኻ እንከለዋ፡ ኤርትራ ግና ካብቲ ዝርዝር ስለ ዝተሰረዘት ንዓኣ ዝምልከት ሓበሬታ ከምዘይወጸ ጠቒሱ፡ እዚ ድማ ኣብ ጉዳይ ኤርትራ ክደጋገም ዝጸንሐ ምዃኑ ሓቢሩ።.
ትካል ገንዘብ ዓለም፡ ግቡእ ትልሚ ንዘየውጸኣን ኣሃዛዊ ሓበሬታ ናይ ዘየቕርባ ሃገራት ግምት ከቕርብ ከምዘይክእል ጠቒሱ፡ ኤርትራ ከኣ ብመሰረት እቲ ዓንቀጽ 4 ዝበሃል ምምኽኻር፡ ብዘይካ ኣብ ወርሒ ሓምለ 2019 ሓደ ግዜ ንዝሓለፈ ልዕሊ 10 ዓመታት ብዛዕባ ሓፈሻዊ ሃገራዊ እቶታ፡ ዓቐን ዝቕባበኣ፡ ልቓሕን ንግዳዊ ኣፈጻጽማን ዝሃበቶ ሓበሬታ ከምዘየለ ኣቃሊዑ።
ብሰንኪ’ዚ ንገንዘባዊ ኣጠቓቕማኣ ዘርኢ ኣህጉራዊ ምልክታ ዘይምህላዉ ካብቲ ዝርዝር ናይ ሃገራት ክትስረዝ ግድን ኮይኑ ኢሉ። በዚ መሰረት ምስ ጐረባብታ ሃገራት ክረአአይ እንከሎ ኣቀራርባኣ ዘይብሩህ ምዃኑ ሓቢሩ፡ ኢትዮጵያ’ኳ ሳላ’ቲ ንትካል ገንዘብ ዓለም ዘቕረበቶ ኣሃዛዊ ጸብጻብ ኣብ 2024 ኣስታት 3.4 ቢልዮን ዶላር ሓገዝ ክትረክብ ምኽኣላ ኣስፊሩ።
ናይ ኤርትራ ካብቲ ዝርዝርን መርኣያን ናይቲ ትካል ምብኳር፡ ንትካላዊ ቁጠበኣ ኣዝዩ ከም ዘድክሞ ኣስፊሩ፡ እታ ሃገር ብሰንኪ ክቱር ቁጠባዊ ምቁጽጻር፡ ውሑድ ናይ ወጻኢ ሸርፊ ዕቋርን ኣዝዩ ድሩት ኣጠቓቕማ ባንክን፡ ድሕሪት ትተርፍ ኣላ ኢሉ። እቲ ብ2019 ኣቕሪባቶ ዝነበረት ጸብጻብ’ውን፡ መርእያ ዝሕተላን መጠንቐቕታ ከቢድ ሕጽረትን ምንባሩ እዩ ኣመልኪቱ።
More...
ባንዴራ ሒዛ ዘላ ሱዳናዊት ናብ ከተማ መደኒ ካብ ዝተመልሱ ሓንቲ’ያ።
ኣብ ሱዳን ሓደ ዓመት ኣብ ዘይመልእ ግዜ፡ ካብቶም ብሰንኪ ውግእ ተመዛቢሎም ዝነበሩ 2.6 ሚልዮን ሱዳናውያን፡ ሰራዊት መንግስቲ ሓደሓደ ቦታታት ክቆጻጸር ምስ ከኣለ ናብ መረበቶም ከም ዝተመልሱ ዓለምለኻዊ ውድብ ሰደተኛታት (IOM)፡ ብ16 ጥቅምቲ 2025 ኣብ ዘውጸኦ መግለጺ ኣፍሊጡ።
ናይቶም ካብ ወርሒ ሕዳር 2024 ክሳብ መስከረም 2025፡ ናብ ቦታኦም ምምላስ ምስ ምምሕዳራት ሲናር፡ ጋዛን ካርቱምን በቲ ብጀነራል ዓብደል ፈታሕ ኣል ቡርሃን ዝምራሕ ሰራዊት ምትሓዝ ከም ዝተሓሓዝ እውን እቲ ዜና ሓቢሩ። ካብቶም ናብ መረበቶም ዝተመልሱ ልዕሊ 2.6 ሚልዮን እቶም 2.1 ኣብ ውሽጢ ሃገር ተመዛቢሎም ዝነበሩ ክኾኑ እንከለዉ፡ እቶም ዝተረፉ ከኣ ግብጺ፡ ሊቢያን ደቡብ ሱዳንን ካብ ዝርከብአን ጐረባብቲ ሃገራት ዝተመለሱ ምዃኖም እውን እቲ ዓለም ለኻዊ ውድብ ስድተኛታት ኣብቲ ጸብጻቡ ኣፍሊጡ።
ናይቲ ዓለም ለኻዊ ውድብ ጸብጻብ ብተወሳኺ ከም ዘመልከቶ፡ ካብቶም ተመለስቲ፡ ልዕሊ ሓደ ሚልዮን ናብ ከተማ ካርቱም፡ ልዕሊ 97 ሺሕ ናብ ጀዚራ፡ 194 ሺሕ ናብ ሲናር፡ 168 ሺሕ ናብ ብሉ ናይልን 102 ሺሕ ከኣ ናብ ሰሜን ዳርፎር ምዃኖም ዝሕብር ዝርዝር ኣቕሪቡ። ምስዚ ብዝተተሓሓዘ ካብቲ ካብ ከተማ ካርቱም ተመዛቢሉ ዝነበረ 3.7 ሚልዮን ህዝቢ ኣብ ቀረባ ግዜ እቲ ናብ ንቡር መነባብሮኡ ዝምለስ 2.7 ክበጽሕ እዩ ትጽቢት ከምዘለዎ ገሊጹ።
ኣብ ሱዳን ውግእ ድሕሪ ምጅማሩ፡ ልዕሊ 4.3 ሚልዮን ህዝቢ ናብ ዝተፈላለዩ ጐረባብቲ ሃገራት ከም ዝተመዛበለ ጸብጻባት ክጠቕሱ ምጽነሖም ዝዝከር እዩ።
ዳይረክተር ደቡብ ሱዳን ኣብ ሲቪላዊ ምዝገባ፡ ዜግነትን ፓስፖርትን ሜ/ጀነራል ኢሊያ
ባዓል መዚ ኢሚግረሽን ደቡብ ሱዳን፡ ብ15 ጥቅምቲ 2025 ኣብ ዝዘርግሖ ዜና፡ 17 ኤርትራውያን ከም ዝኣሰረ ኣፍሊጡ። እቲ ማእሰርቲ ኣብ ክልተ በበይኑ ኣጋጣሚ ዝተፈጸመ ኮይኑ፡ ጠንቁ ከኣ ምስ ዘይሕጋዊ ምስግጋር ሰባት ዝተሓሓዝ ምዃኑ ተሓቢሩ። ናይታ ሃገር ሓላፊ ሲቪላዊ ምዝገባ፡ ዜግነትን ፓስፖርት መጀር ጀነራል አሊኣስ ኮስታ ፋውስቲኖ፡ እቶም ኤርትራውያን ግዳያት ናብ ሱዳን ብዘይሕጋዊ ናይ ጉዕዞ ሰነድ ክሰግሩ ክብሉ ከም ዝተታሕዙ ኣፍሊጡ።
ኣብቲ ናይ 10 ጥቅምቲ 2025 ናይ መጀመርያ ኣጋጣሚ፡ ሓንቲ ጓለንስተይቲ እትርከቦም 14 ኤርትራውያን ኣብ ዶባዊ ከተማ ኣወኢል ኣብ ሰሜን ባሕረ-ጋዛል ከም ዝተስሩን ኣብዚ እዋንዚ ኣብ ከተማ ጁባ ኣብ ማእከላይ ቤት ጽሕፈት ስደተኛታት ኣብ ትሕቲ መርመራ ከም ዝርከቡ እቲ ጀነራል ገሊጹ። ምስዚ ብዝተተሓሓዘ ካለኦት ከኣት ሕንቲ ጓለንስተይትን ክልተ ደቂ ተባዕትዮን ኣብ ጥቓ ፓሎች ዝተባህለት ከተማ ምትሓዞም ጠቒሱ። እዞም ኤርትራውያን ብዘይ ብቑዕ መንቀሳቐሲ ስለ ዝተረኽቡ ናይ ክሲ ፋይል ከም ዝተኸፍቶም’ውንእቲ ዲረክተር ጀነራል ጠቒሱ።
ጀነራል ቾስታ ኣብ ዝሃቦ ተወሳኺ መብርሂ፡ እቶም ኣብ ሰሜናዊ ክፍሊ ሃገሩ ዝተታሕዙ ጉዕዘኦም ምስቲ ብሰዳን ኣቢልካ ደሓር ድማ ናብ ሊቢያን ባሕሪ መደትራኒያን ኣቋሪጽካ ናብ ኤውሮጳን ዝግበር ዘይሕጋዊ ጉዕዞ ኣተሓሒዝዎ። እቲ ተረኽቦ ናይ መጀመሪያ ከምዘይኮነን ነዊሕ ሰንሰለት ከም ዘለዎን እውን ኣስሚርሉ። እቶም ዝተኣስሩ ካብ 20 ክሳብ 17 ዓመት ዝዕድመኦም ምዃኖም ከኣ ብተወሳኺ ገሊጹ።
ኣብ ኬንያ “ኣቦ ዲሞክራሲ” ብዝብል ዝፍለጥ ፖለቲከኛ፡ ራይላ ኦዲንጋ ዓሪፉ
Written by ቤት ጽፈት ዜና ሰዲህኤ
“ናይ ኬንያ ኣቦ ዲሞክራሲ” እናተባህለ ዝጽዋዕ ኬንያዊ ፖለቲከኛ ራይላ ኦዲንጋ፡ ብ15 ጥቅምቲ 2025 ኣብ መበል 80 ዓመት ዕድመኡ ኣብ ሃገረ ህንዲ ሕክምናዊ ክንክን እናተገብረሉ ከም ዝዓረፈ፡ ማዕከናት ዜና ኬንያ ሓቢረን። ኦዲንግ ናይ ሃገሩ ቀዳማይ ሚኒስተር ኮይኑ ዘገልገለን መራሒ ተቓዋሚ ሰልፊ “ኣዚሞ ላ ኣዚሚዮ ኡሞጃ (ሓንቲ ኬንያ)” ኮይኑ፡ 5 ግዜ ንፕረሲደንትነት ተወዳዲሩ ከም ዘይተዓወተ ታሪኽ ህይወቱ ይምስክር።
ብ16 ጥቅምቲ 2025 ኣስከሬኑ ካብ ህንዲ ናብ ሃገሩ ክኣቱ እንከሎ፡ ኣብ መዓርፎ ነፈርቲ ጀሞ ከኒያታ፡ ዝተኣከበ ደጋፊኡ ስለ ዝበዝሐን ንምቁጽጽጻሩ ስለ ዝኣገመን እቲ መዓርፎ ነፈርቲ ንግዜኡ ምሉእ ብምሉእ ንክዕጾ ናይ ግድን ኮይኑ ከም ዝነበረ ተሓቢሩ። ኣስከሬኑ ካብ መዓርፎ ነፈርቲ ናብ ቤተመንግስቲ ተወሲዱ ብህዝቢ ክረአ’ኳ መደብ እንተነበረ፡ ህዝቢ መካበብያ ናይቲ ቤተመንግስቲ ክጥሕስ ስለ ዝጀመረ፡ ካብ ከተማ ናይሮቢ ውጽእ ኢሉ ናብ ዝርከብ ሞይ ማእከል ስፖርት ከም ዝተወስደ ተፈሊጡ።
ኣብቲ ስታድየም እውን ደገፍቲ ኦዲንጋ ንላዕለዎት ሓለፍቲ ዝተሓዝአ ቦታ ብሓይሊ ጥሒሶም ክኣትዉ ምስ ጀመሩ፡ ፖሊስ ነቲ ዕግርግር ንምቁጽጻር ተኹሲ ከፊቱ 3 ሰባት ከም ዝተወቕዑ ተሓቢሩ። ምስዚ ብዝተሓሓዘ ዓሌቱ ኣብ ዝርከብዎ፡ ቦንዶ ኣብ ዝበሃል፡ ካብ ከተማ ኪስማዩ ንወገን ምዕራብ 60 ኪሎሜተር ኣብ ዝርሕቀቱ ናይ ሕርሻ ቦታኡ 18 ጥቅምቲ 2025 ከም ዝቐበር ዝተፈልጠ ኮይኑ፡ መንግስቲ ኬንያ ናይ 7 መዓልታት ሓዘን ኣዊጁ’ሎ።
ኦዲንጋ ኣቦመንበር ኮሚሽን ሕብረት ኣፍሪቃ ንምዃን ምስ ጅቡታዊ ማሕሙድ ዩሱስፍ ተወዳዲሩ ከምዘይተዓወተ’ውን ዝፍለጥ እዩ።
ስልጣን ከም ዝመንዝዑ እናኣወጁ
ኣብ ደሴታዊቲ ኣፍሪቃዊት ሃገር ማዳጋስካር፡ ኣባላት ፍሉይ ወተሃደራዊ ጉጅለ ስልጣን ካብ ፕረሲደንት ኣንድሪ ራጆየሊና ብዕልዋ ከም ዝመንዝዑ ምሕባሮም ኣልጀዚራ ኣፍሊጣ። እቶም ወተሃደራት ስልጣን ዝመንዝዑ ኣካል ናይቲ ኣንጻር እቲ ፕረሲዳንት ዝተላዕለ ቀጻሊ ተቓውሞ ምዃኖም ድሕሪ ምፍላጦም እዮም።
ብዛዕባቲ ተረኽቦ ብ14 ጥቅምቲ 2025 ኣብ ቤተ-መንግስቲ ናይታ ሃገር ኮይኑ ዘፍለጠ፡ ኮለኔል ሚካኤል ራንድሪኣኒሪና ዝተባህለ ኦፊሰር ምዃኑ እውን ኣብቲ ዜና ተጠቒሱ። እቲ ወተሃደራዊ መግለጺ፡ ድሕሪ 2 ዓመት ምርጫ ክሳብ ዝግበር፡ ዝመርሕ መሰጋገሪ ኣካል ከም ዝምስረት ከኣ ሓቢሩ። ወተሃደራት ኮኑ መንእሰያት ነቲ ዝተገብረ ለውጢ ዘለዎም ደገፍ ኣብ ጐደናታት ከም ዝገለጹ ከኣ ተፈሊጡ።
በቲ ወተሃደራዊ መግለጺ መሰረት፡ ከም ኮሚሽን ምርጫ ዝኣመሰላ ናይታ ሃገር ቀንዲ ዲሞክራሲያዊ ትካላት፡ ከም ዝተኣገዱ ክሕበር እንከሎ፡ ኣንጻር’ቲ መንግስቲ ተቓውሞ ከካይዱ ዝጸንሑ መንእሰያት እውን ኣካልቲ ስልጣን ዝሕዝ ዘሎ ኣካል ከም ዝኾኑ ተጠቒሱ።
እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ቤት ምኽሪ ሰላምን ጸጥታን ሕብረት ኣፍሪቃ፡ ብዛዕባቲ ኣብ ማዳጋስካር ዝረአ ዘሎ ምዕብልና ንምምይያጥ ብ15 ጥቅምቲ ፍሉይ ኣኼባ ኣካይዱ። ናይቲ ቤት ምኽሪ መበል 1306 ኣኼባ ዝተጸወዓ ብዛዕባቲ ስልጣን ብወተሃደራት ምትሓዙ ከኸትሎ ዝኽእል ሓደጋ ንምምይያጥ እዩ። ነቲ ቤት ምኽሪ ሰላምን ጸጥታን ቀንዲ ዘሻቐሎ ከኣ ናይቲ ፕረሲደንት ስግኣት ሓዲርዎ ካብታ ሃገር ምውጽኡ እዩ። ኣብዚ ኣኼባ ኣቦመንበር ኮሚሽን ሕብረት ኣፍሪቃ ጅቡታዊ ማሕሙድ ዩሱፍ ምልከታኦም ካብ ዘቕርቡ ሓደ ክኸውን እዩ።. ፕረሲደንት ኣንጆሊና ናበይ ከም ዝኸደ ብወግዒ ዝተገልጸኳ እንተዘየለ ናብ ምውርሸ ከይዱ ዝብል ዘይተረጋገጸ ሓበሬታ’ሎ።
