ህዝቢ ኤርትራ “እቲ መፍትሒ ደኣ እሞ እንታይ’ዩ? ምስ ዝብል ዘይተመለሰ ሕቶ ካብ ዝነብር፣ ነዊሕ ግዜ ኮይኑ’ሎ። ሎሚ እውን ጋና ካብዚ ብሂልዚ ወጺኡ፡ ናይዚ ሕቶዚ መልሲ ረኺቡ ኣደልዲሉ ክስጉም ዝተርፎ ዋኒን ኣለዎ። እዚ ሕቶዚ ክፍታሕ እንዳተገበኦ እንከሎ፥ ዘይተፈትሐ ግድል ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ኤርትራ ከም ዘሎ ዘመልክት እዩ። ከምቲ “ዝጸገመ ነገር ንብጻይካ ንገር” ዝበሃል ከኣ፡ ኤርትራዊ ብዛዕባቲ ዘይተፈትሐ ግድል ሃገሩን ህዝቡን፤ ኣብ ዝኾነ ኣጋጣሚ ተራኺቡ ክዝትን ክዕልልን እንከሎ ዝለዓል እዩ። ኣብቲ ቅድሚኡ ዝነበረ ገዲፍካ፡ ካብ ጽባሕ ናጽነት ጀሚሩ፡ እናገደደ ክመጽእ ዝጸንሐ ኩነታት ኤርትራን ኤርትራውያን፡ ገሊኡ ግላዊ፣ ገሊኡ ከኣ ናይ ሓባርና ምዃኑ ርዱእ እዩ። እቲ እንዳኹሉ ዘሎ ግላዊ ወይ ስድራቤታዊ ጸገማት ኣዝዩ ሰፊሕን ብቐሊሉ ሓንቢስካ ዘይትውጻእ ባሕርን ስለ ዝኾነ፡ ምዝርዛሩ ኣጸጋሚ እዩ። ስለዚ ናብቲ ከም ኤርትራውያን ናይ ሓባርና ዝኾነ ብደሆታት ከነተኩር ተመራጺ ኣተሓሕዛ እዩ።
እቲ ናይ ሓባርና ጸገም እውን፡ ነዊሕ ሱር ዝሰደደን ብብዙሕ መልከዓት ዝግለጽን ንምፍታሑ በዳህን እዩ። ስለዚ እቲ ንጠቕሶ ንኣብነት ዝኣክል እምበር፡ ብምልኡ ንምዝርዛር ኣይኮነን። ህዝቢ ኢርትራ ሎሚ፡ ብዘይ ሕግን መንግስታዊ ትካላትን ክምሓደር። ቆጽሊ ብዘየውደቐሉ ኢደወነናዊ ዲክታቶር ክግዛእ። መሰረታዊ መሰላቱ ምሉእ ብምሉእ ክገህስ። ናይ ሕሳብካ ምግላጽን ምውዳብን መሰሉ ክምንዛዕ። ኣብ ቅድሚ ፍትሒ ከይቀርብን ነብሱ ዘይከላኸልን። ምስ ፈጣሪኡ የራኽበኒ ኢሉ ዝኣመነሉ ሃይማኖት ከይክተል። ጉጅለ ህግደፍ ካብ ቀኖናዊ ሕጊ ወጻኢ መራሕቲ ሃይማኖት ክመርጸጸ። ኣብ ሃገሩ ሰሪሑ ናይ ምንባርን ተጠቃሚ ተፈጥሮኣዊ ጸጋታት ሃገሩን ከይከውን። መንእሰይ ኣብ ሃገሩ ተማሂሩን ስድራ መስሪቱን ሓቀኛ ተካኢ ወለዶ ኣብ ክንድዚ ዝኸውን ክስደድ ኣብ ዝተቐሰበሉ። …… ወዘተ መግለጺ ሕሰም ኣብ ዝተሸኸልሉ ህሞት እዩ ዝርከብ ዘሎ። እዚ ከኣ ክሳብ ክንደይ ሱር ዝሰደዱን ዘይተፈትሑ ብዙሓትን ግድላት ኣብ ቅድሜና ተገቲሮም ከም ዘለዉ መስካሪ እዩ።
ኣብ ዝተወሰነ ግዜ ኤርትራን ህዝባን ኣብ ከምዚ ዝተገለጸ ጸበባ ከም ዝኣተዉ፡ ኣብ ምቕባልን ምእማንን ኣብ ሕድሕድና ኤርትራውያን ፍልልይ ነይሩ እዩ። ገለ ወገናት ንኩነታት ኤርትራ ኣብ ክንዲ በቲ ባዕሉ ዝዛረብ ኣብ ባይታ ዘሎ ሓቂ፡ በቲ ጉጅለ ህግደፍ ካብ ዘየለ ኩነት ነቒሉ ወይ ነቲ ሓቂ ጠማዚዙ ዝብሎ ነቒሎም “ጽቡቕ ኣለና” ዝብሉ ነይሮም። ገለ ከኣ ከምቲ “ተጽግበኒ ቅጫስ ኣብ መቑሎኣ እንከላ እፈልጣ” ዝበሃል፡ ንኣካይዳ ህግደፍ ካብ ንግሆኡ ተዓዚቦምን ካብቲ ዝበሃል ዘይኮነ፡ ካብቲ ዝድህሰስ እንዳ ኩሉ ኤርትራዊ ማዕጾ ዝኩሕኩሕን ሓቂ ነቒሎም “ኣብ ህጹጽ መፍትሒ ዘድልዮ ሕማቕ ኩነታት ኢና ዘለና” ክብሉ ጸኒሖም። ድሕሪ ዝተወሰነ ግና እቲ ዘይነበረ ግና ዝድረፈሉ ዝነበረ “ናይ ህግደፍ “ጽቡቕ ኣለና” በቲ ዝረአን ዝድህሰስን ወጻዒ ተግባራቱ ተቓሊዑ፡ ህግደፍ ኣብ ጐልጐል ዝወግሖ ዝብኢ ኮይኑ። ሎሚ ኣብ ኣረዳድእ ጉጅለ ህግደፍ ናይ ጃላነት ግዜ ሓሉፉ፡ ኣይኮነንዶ ህዝቢ ኤርትራ መላእ ሕብረተሰብ ዓለም እውን ተርዲእዎ፡ ወጽዓ ህግደፍ ተወዳዳሪ ዘይብሉ ናይ ሕማቕን ጭካነን ኣብነት ምዃኑ ተገንዚብዎ እዩ። ካብቶም እንተ ንሱ ሓቂ ኮይኑ ተራእይዎም፡ ወይ ብመርዛም ስብከቱ ተደናጊሩም፡ ንህግደፍ ዝድግፉ ዝነበሩ ብዘይካብ ብኣጻብዕ ዝቑጸሩ ዝዓበዱ፡ ካብታ “ኣንታ ንበረልና ጥራይ” ዝዝምሩላ ዝነበሩ ባቡር ተራጊፎም፡ ንቡር ቦታኦም ኣብ ዝሓዝሉ ደረጃ በጺሕና ኣለና። ብኸምዚ ደርጃ ጸገምካ ተርዲእካ ህዝባዊ መስርዕካ ምሓዝ ሓደ ስጉምቲ ንቕድሚት ንዓወት እዩ። ናብ ምፍታሕ ጸገምካ ክትበጽሕ ግና ድሕሪዚ እውን ክኽየድ ዝግበኦ ወሳኒ ርሕቀት ከም ዘሎ ምስትውዓል ግደን’ዩ።
ሎሚኳ ጉጀለ ህግደፍ ባዕሉ’ውን ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ኤርትራ ቀሪቡ፡ “ጽቡቕ ኣለና” ናይ ምባል ሞራሉ ኣዝዩ ኣብ ዝጐደለሉ ደረጃ ኢና እንርከብ። ብኣንጻሩ ኣምጺእዎ ዘሎ ቅዲ፡ ነቲ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ዘይሕባእ ጸገማት ይቕበሎ’ሞ፡ እቲ ፍታሕ ከምጽእ ዝግበኦ ንሱ ክነሱ ተገልቢጡ “ሓታታይ ኮይኑ ናይ ምቕራብ” ስልቲ ይኽተል። ንኣብነት “ማይ፡ ኤልትሪክን ካልእ ቀረባትን ካበይ ይምጻእ?” ኢሉ ይሓትት። እቲ ካልእ መደናገሪ ስልቲ ከኣ ንኤርትራ ምስ ካብኣ ዝሓሻ ዘይኮነ፡ ምስ ብሰንኪ ከም ኢሳያስ ዝኣመሰሉ መራሕተን ካብኣ ኣብ ዝኸፈአ ደረጃ ዝርከባ ሃገራት እናወዳደረ፡ “ኣብ ሰላም ኢና ዘለና” እናበለ ከደዓዕስ ይፍትን። ንኣብነት ኣብ ኤርትራ ከም ኣብ ዒራቕ፡ የመን፡ ሶርያን ሊቢያን ቀጻሊ ተኹሲ ስለ ዘይስማዕ ንኤርትራ ከም ደሴት ሰላም ጌርካ ብምቕራብ ንትርጉም “ሰላም” ዘይመልክዑ የትሕዝ። እንኮ መዕቀኒ ሰላም ብጥሪኡ ተኹሲ ዘይምህላው ጌርካ ምውሳድ ክሕበኣሉ ካብ ዝፍትኖ እዩ። ንምስዋር፡ ምጭዋይን ብዘይፍርዲ ምቕታልን ዜጋታት እውን ናይ ሰላም መግለጺ ምዃኑ ኣምሲልካ ከተቕርብ ከም ምህቃን ማለት’ዩ።
ድሕሪ ኤርትራ ብኣዝዩ ብዙሕ ጸገማት ተወጢራ ኣብ ቀረና መንግዲ ምህላዋ ምርዳእ ዝመጽእ “መዋጸኦ ሃሰስ ምባል” ክኸውን ባህርያዊ እዩ። ከምኡ ስለ ዝኾነ ኢና ከኣ ኤርትራውያን “እሞ እቲ መፍትሒ ደኣ እንታይ’ዩ?” ኢልና ብቐጻሊ ክንሓትት ንግደድ ዘለና። እዚ ሕቶዚ ናይ ግድን ክምለስ ከም ዝግበኦ ናይ ኩልና ኤርትራውያን ተረድኦ እዩ። ኣብ ዝርዝር እቲ መልስታትን ናይ ኣመላልሳኡ ኣገባባትን ግና ፍልልያት ይረአ። ገለ ወገናት ነቲ “ኳሕኩሕ እሞ ክኸፍተካ እየ” ዝብል ቅዱስ ኣበሃህላ ዘንጊዖም፡ ጉዳይና ግዜ ዝፈትሖ እዩ ኢልካ ምጽባይ ዝመርጹ ኣለዉ። ገለ ወገናት ከኣ እቲ እንኮ መዋጸኦ ንህግደፍ ሓቢርካ ተቓሊስካ ምውጋድ ምዃኑ ይቕበሉ። እንተኾነ እዚ ኣገባብን ምርጫን እዚ ተፈቲኑ ከም ዘይተዓወተ ወሲዶም፡ ተስፋ ቆሪጾም ጠጠው ዝብሉ ኣይሰኣኑን። በቲ ኮነ በዚ ግና፡ ናይቲ “እቲ መፍትሒ ደኣ እሞ እንታይዩ?” ዝብል ሕቶ መልሲ ብዘየማትእ ንጉጅለ ህግደፍ ተቓሊስካ ምስዓር እዩ። እዚ ክሳብ ሕጂ ናይ ዘይምዕዋቱ ምስጢር ከኣ እቲ መዋጸኦ ንሱ ስለ ዘይኮነ፡ ዘይኮነስ ኣብ ኣተገባብራኡ ዝጐደሎ ከም ዘሎ ምርዳእን ነቲ ዝጐደለ ምምላእን ምዃኑ ምግንዛብ የድሊ። ንሓቢርካ ክትቃለስ ምብቃዕ ግቡእ ትኹረት ምሃብ ከኣ ዘይስገር እዩ።
ኣነ ከም ጸሓፍን ሓሳብ ኣቕራብን ኣምር ኣርእስተይ ተኸቲለ ናብ ሕብረተ-ሰበይ ከመሓላልፍ እንከለኹ፡ ብመጠኑ ካብቲ መሰል ሰብኣዊ ክብሩ ክገልጽ ዘይክእል፡ ብመጠኑ ሕልናዊ ዕረፍቲ ኣሎኒ። ምኽንያቱ ወዲ-ሰብ ንመሰል ብኣካላት ህዋሳቱ ሓሳባቱ ክገልጽን ክፈትሕን፡ ህያብ ባህርያዊ ብልጫ ናይ ጉዕዞ ናይ ነፍስ-ወከፍ ፍጡር ወዲ-ሰብ ሓደ ካብቶም 5 ህዋሳቱ ስለ ዝኾነ፡ ብዝተፈላለየ መገዲ ንሓቅን ፍትሓውን መልእኽቲ ሓሳባቱ ከፍስስ እቲ ቀንዲ ኣካል ጥዕንኡ‘ዩ። ብካልእ ኣዘራርባ ወዲ-ሰብ ሕዋሳቱ ዓጽዩ ሕልንኡ ከማዕብል ዘይክእል ኣብ ጉዕዞ ሂወቱ ኮይኑ፡ እዚ ከኣ ውጽኢት ናይ 30 ዓመት ህያው ምስክር‘ዩ።
ዝኸበርካ ኤርትራዊ፡ 30 ዓመት ኣብ ሓደ ሕብረተሰብን ሃገርን፡ ኣብ ወለዶ መንእሰያትና እናተተኻኽአ ብኣሽሓት ዝቝጸሩ ብዝተፈላለየ ዓውዲ ስነ-ትምህርቲ እተፍርየሉ‘ዩ፤ ኮይኑ ግን ኣብ ኤርትራ ብኣንጻሩ ንለባም ኤርትራዊ ዘሕዝንን ዘጕህን ኮይኑ ኣሎ። ኣነ ከም ሓሳብ ኣቕራቢ ዘሕምመንን ዘጕህየንን ኤርትራዊ ስለ ዝኾንኩን፡ ነፍስወከፍ ኤርትራዊ/ት እዚ ብርሰት እዚ ተመሊሱ ምስ ጠመቶ ብርግጽ እንታይ‘የ ዝገብር ኔረ ብርሰት እናረኣኹ ኢሉ ምስ ሕልንኡ ክዛረብን ክበኣስን፡ መንእሰይ ወለዶ እንታይ‘ዩ ክብለኒ እናበለ ለይትን መዓልትን ክሳቐይን ክሓስብን ምዃኑ ኣይጠራጠርን። “ ዘገርም ስቕታ ብርሰት፡ ልቦና ዝጐደሎ“።
ዝኸበርካ ኤርትራዊ፡ 30 ዓመት ዝተቓለስካ ድሕሪ መሪር ቃልሲ ብመስዋእቲ ነጻነት ዘምጻእካ ሃገር ኮይንካ፤ ኮይኑ ግን ንዓሰርተታት ዓመታት ህዝቢ ኤርትራ ሃገሩ ብሰላም ዘይነብረላ፡ ፍርሕን ማእሰርትን፡ መንእሰይ ወለዶ ናብ ትምህርቲ ዘይጐየሉ፡ ብሓፈሻ ህዝቢ ኤርትራ ሓሪሱን ሰሪሑን ነጊዱን ክሳዱ ኣቕኒዑ ዘይጥምታን፡ ኣእጋሩ ኣትሪሩ ዘይረግጻ ኮይናቶ፡ ካብኡ ሓሊፉ ከኣ መግለጺ ዘይርከቦ ስደትን ሞትን፡ እዚ ከኣ ነቲ ከምኡ ዝገብረና/ዝገብረካ እቲ ጨካን ስርዓት ዓጸፌታ ንመሰላዊ ክብርኻን ማዕርነትካን መልሲ ክብርኻ ብዘይምሃብካ፡ እዚ ከኣ ልቦና ዝጐደሎን ደረት ዘይብሉ ስቕታኻን‘ዩ እቲ ኩሉ ብርሰት ክብል እደፍር። ንሱ ከኣ‘ዩ እቲ ሓቂ።
ዝኸበርካ ኤርትራዊ፡ ብዝኾነ መግለጺ ዘይብሉ ጨካን ስርዓት ኩሉ ግፍዕታት ወዲኡ፡ ብድሕረይ ሳዕሪ ኣይብቈላ ናይ ቅባጸት ተስፋ ንኣደ ኤርትራዊት ንኣቦ ኤርትራዊ ብሓፈሻ ንህዝቢ ኤርትራ ኣብ ሓዘን ክነብር፡ ትፈትዎም ኰስኲስካ ዘዕበኻዮም ደቅኻ ኣብ ዘይምልከቶም ኲናት ትግራይ ሸሚሙ ድራር ዝብእን ኣሞራን ገይርዎም/ኮይኖም ኣለዉ። ኣብዚ ሓደ ነገር ክብል ክግደድ ከለኹ፡ ንሕና ኤርትራውያን ይኣክል ደረት ሰጊርካ ኣሎኻ ኢልና ብውሽጥን ብደገን ብሓባር ዘይምውጻእና፡ ከም ናይ ኣዴታትን ኣቦታትን ሶማላውያን እዚ ዘይምግባርና ጽባሕ ንግሆ ታሪኽ ከሳቕየና እዩ። ሕጂኸ እንታይ ትሓስብ ኣሎኻ? እቲ ዘገርም ደቅኻ ኣብ ኲናት ጠቢሱ ተመሊሱ ኣብ ማእከልካ ከዅድድ ንህዝቢ ኤርትራ ክልተ ሞት‘ዩ። አረ እንታይ ኢና ኮይንና?
ዝኸበርካ ህዝቢ ኤርትራ፡ ኣብ መወዳእታ ሓሳብ ጽሑፈይ ክብሎ ዝደሊ ሕጂ እቲ ስርዓት መዓልቲ ውድቀቱ ኣኺሉ‘ዩ። ህዝቢ ኤርትራ ሽግ ሓርነት ክትውልዕ ግዜ ንባዕሉ ይሓተካ ኣሎ። እቲ ግዜ ኣኺሉ‘ዩ። ኣብዚ ሓደ ነገር ክብሎ ዝደሊ፡ ኲናት ኣዕናዊ‘ዩ። ንኲናት ዝቃወም ጥዑይ ሰብ ወይ ጥዑይ ሕብረተ-ሰብ ጥራሕ‘ዩ። ኩሉ ግዜ ናይ ህዝቢ ቃልሲ ተዓዋቲ ምዃኑ ጥርጥር የብለይን። ስለዚ ንሕና ኤርትራውያን ሰብኣዊ ክብሪ ናይ ማንም ህዝቢ ዓለም ክብርና ምዃኑ ነስተውዕል፡ ንሕሰብ፡ ንመራመር ደጊመ ደጋጊመ እብለካ ኣለኹ።
ክፍላይ ተኪአ
ጀርመን
ፖለቲካዎ ሓይልታት ኤርትራ (ፖሓኤ)፡ 20 ሰነ መዓልቲ ሰማእታት ኤርትራ፡ ኣብቲ ዕለቱ ብመንገዲ ማሕበራዊ መራኸቢ (ዙም) ዘኪሩ። ኣብ መኽፈቲ ናይቲ ዝኽሪ፡ ኣቦ መንበር ኣወሃሃዲ ኣካል ፖሓኤ ዶ/ር መሓመድ በሽር ንተሳተፍቲ ናይ እንዃዕ ደሓን መጻእኩም ቃል ኣስሚዑ ነቲ መደብ ንዘዳለዉ ኣካላት ከኣ ኣመስጊኑ። ድሕሪቲ መኽፈቲ ቃልን ንሰማእታት ዝምልከት መዝሙርን ከኣ፡ ነታ ዕለት ዝምልከት ብኣወሃሃዲ ኣካል ፖሓኤ ዝተዳለወ መግለጺ፡ ነቲ መደብ ብዝመርሕዎ ኣሕዋት መንግስተኣብ ኣስመሮምን እስማዒል ገበይታን ብትግርኛን ዓረበኛን ብንባብ ቀሪቡ።
ኣብቲ መግለጺ፡ ናይ ኤርትራውያን ስዉኣት ታሪኽ ዘይርሰዖ ጀግንነት ተጠቒሱ፡ እንተኾነ ሕድሮም ስለ ዝተጠልመ፡ ህዝቢ ኤርትራ ክሳብ ሎሚ ከምዘይረሃዎ ኣንጸባርቑ። ህዝቢ ኤርትራ ቅድም ኣብ ፖለቲካዊ መዳይ ደሓር ከኣ ኣብ ብረታዊ ቃልሲ፡ “እምቢ ንመግዛእቲ” ስለ ዝበለ፡ ብገዛእቲ ሓይልታት ኣብ ዝተፈላለዩ ግዝየታትን ቦታታትን ዘጋጠሞ ጥልመትን ግፍዕን ብኣብነታት ኣሰንዩ ኣዘኻኺሩ። ብሰንኪ በደል ገዛእቲ ብፍላይ ካብ 1967 ጀሚሩ ንዘጋጠሞ ስደትን ምምዝባልን እውን ዳህሲሱ። ኣተሓሒዙ ከኣ 20 ሰነ ንስለ ምዝካር እትዝከርን እትበዓልን ዕለት ዘይኮነትስ ሕድሪ ስዉኣት ንምፍጻም ቃል ዝእተወላ ምዃና ኣዘኻኺሩ።
ኣብዚ ነታ ዕለት ብዝምልከት መዛሙርን ዝተፈላለየ ግጥምታትን ዝቐረበሉ መደብ ኣቦመንበራት ናይተን ኣብ ምውህሃድ ፖለቲካዊ ሓይልታት ተሓቚፈን ዘለዋ ፖለቲካዊ ኣካላት፡ ኤርትራዊ ሃገራዊ ባይቶ ንዲሞክራስያዊ ለውጢ (ኤሃባዲለ)፡ ኤርትራዊ ሃገራዊ ግንባር (ኤሃግ)፡ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ውድብ ሓድነት ኤርትራውያን (ውሓኤ)ን ዲሞክራስያዊ ውድብ ዓፋር ቀይሕ ባሕሪ (ዲውዓቀባ)ን ቃል ኣስሚዖም። እቶም መራሕቲ ናብዚ ምውህሃድ ንምብጻሕ ዝተኻየደ መስርሕ ጠቒሶም፡ ህልዊ ኩነታት ኤርትራ ብመንጽርቲ ኤርትራውያን ሰማእታት ዝገድፍዎ ሕድሪ ኤርትራ ካብዚ ዘላቶ ሓደገኛ ፖለቲካዊ ኩነታት ንምውጻእ ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ኤርትራ ዘሎ ብደሆ ጠቒሶም። 20 ሰነ ናይ ጽንዓት፡ ክብርን ተወፋይነትን ዕለት ምዃና ከኣ ኣዘኻኺሮም። ኣብቲ ኣጋጣሚ ከኣ ፖሓኤ ኣብዚ በጺሕዎ ዘሎ ደረጃ ንክበጽሕ ተበግሶ ንዝወሰደ ነፍሰሄር ብርሃነ ወልደገብርኤል እውን ተዘኪሩ። ኤርትራውያን ብሰንኪ ጉጅለ ህግደፍ ካብዚ ዘለናዮ ሓደገኛ ሃለዋት ንምውጻእ፡ ኩሎም ኤርትራዊ ናይ ለውጢ ኣካላት ኣብዚ ቃልሲ ንክሳተፉ ጸዊዖም። ጀግንነት ኤርትራውያን ሰማእታትን ኣብቲ ቃልሲ ኣካሎም ንዝጐደለን ዘለዎም ክብርን ናእዳን እውን ብዝተፈላለዩ መልከዓት ገሊጸምዎ።
በቲ ኣቐዲሙ ብኣዳለውቲ መደብ ዝተሰርዐ መሰረት ከኣ ንነባራት ተቓለስቲ ብምውካል ገዲም ተጋዳላይ መሓመድ ብርሃን ብላታ ቃል ኣስሚዑ። ንሱ ኣብ ታሪኽ ብረታዊ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ፡ ካብ ዝተፈጸሙ መስተንክር ጅግንነታት ንኣብነት ዝኸውን ፍጻመታት ዘርዚሩ። ኣብዚ እዋንዚ ኤርትራን ህዝባን ኣብ ሓደገኛ ኩነታት ከም ዘለዉ ብምጥቃስ ከኣ ብሓፈሻ ህዝቢ ኤርትራ ብፍላይ ከኣ መንእሰይ ሃገሩን ህዝቡን ንከድሕን ጸዊዑ። ኣሓት ኣስገደት ተስፋሃንስን ሓናን መሓመድ ሳልሕን ከኣ ብስም ደቂ ኣንስትዮ ብትግርኛን ዓረበኛን ነታ ዕለት ዝምልከት ቃል ኣስሚዐን። ንሳተን ብሓፈሻ ንታሪኻዊ ጀግንነት ኤርትራውያን ብፍላይ ከኣ ንግደ ደቂ ኣንስትዮ ኣብ ቃልሲ ኤርትራ ዝምልከት ጠቒሰን። ኤርትራ ካብዚ ኣትያቶ ዘላ ጸበባ ንምንጋፍ ኣብ ዝካየድ ዘሎ ቃልሲ ኩሉ ክሳተፍ ኣዘኻኺረን። መንእሰያት፡ ዮሴፍ ኣስገዶምን ዓብዱልሓኪም ካሚልን ብተመሳሳሊ ብትግርኛን ዓረበኛን ነታ ዕለት ዘንጸባርቕን ግደ መንእሰይ ኤርትራ ኣብዚ ነካይዶ ዘለና ቃልሲ ዝምልከት ዘዘኻኽርን ቃል ኣስሚዖም። ሓው ኣሕመድ ኣልሸሪፍ ድማ ብዓረበኛ ግጥሚ ኣቕሪቡ።
ኣብዚ ዝተፈላለያ ኤርትራዊ ናይ ለውጢ ማዕከናት ዜና ዝተሳትፋሉን ተለቪኝን ኤሪሳት ብመንገዲ ፌስቡክ ብቐጥታ ዘተሓላለፈቶን መደብ፡ ግጥምታት ኣሕመድ ሸሪፍን ብዓብዱልሓፊዝን ኣብ መንጎ ኣብ መንጎ መደባት ቀሪቡ።
ብመጀመርያ ከመይ ትኾኑ፡ ነኣሽቱ የሕዋተይ፡ ነቲ ምእንቲ እዛ ሃገር ኢልኩም ሂወትኩም ዝኸፈልኩም ዘለኣለማዊ ዝኽሪ ንዓኹም ይኹን። ሳላ ናትኩምን ከማኹም ዝኣመሰሉ ኤርትራውያን ዝተኸፍለ መስዋእቲ፡ ኤርትራ እትብሃል ሃገር ተፈጢራስ እንሆ ዝሓለፈ ወርሒ ግንቦት 24 መበል 30 ዓመት ነጻነት ክኽበር ቀንዩ።
ኣነ ዓቢ ሓውኹም ንመወዳእታ ግዜ ዝተረኣኤናላ ግዜ መስለኒ ኣብ መፋርቕ 1977 ኣቢሉ ናብ ዓዲ ቢደል ንዓይ ኣብ ገድሊ ምስ ተሓኤ ስለዝነበርኩ ክትርእዩኒ መጺእኩም ምስ ረዘነ ሓውኹም።ንምልላይ ዝኣክል ምስ'ዞም ኤርትራውያን የሕዋትኩምን ኪዳነ ካሕሳይ፣ ዮሴፍ ካሕሳይ ዝተሰዋእኩም ረዘነ ካሕሳይ ድማ ብሂወት ዘሎን ካብቶም ምስ ህዝባዊ ግንባር
ኮይኖም ዓዲ ዝኣተዉ ምዃንኩም የላልየኩም ኣለኹ እሞ ፡ኣይፍለጥን ብዛዕባኹም ዝፈልጡ እንተሃለዉ ደሃይ እንተረኸብኩ እውን ንዓና ጽቡቅ ምኾነ ብማለት እዩ። እቲ ብድሕሬኹም ዝኸደ ምዕብልናታት እውን ኢንተርነት ተማሂዙ። ናይ መራኸኒ ብዙሓን ሰፊኑ ዘሎ እዋን፡ ኣብ ወብሳይት፣ ፈይስ-ቡክ፣ ዋትስ-ኣፕ ወዘተ ኣብ ፈቐዶ ዓለምተዘርጊሖም ዘለዉ ኤርትራውያን ዝከታተልዎ ስለዝኾኑ እዚ
መልእኽቲ ንእግረ-መንገደይ ኩሎም ከንብብዎ ንማለት ቅሉዕ ምዃኑ እዩ።
ድሕሪ ውሑድ ኣዋርሕ ምርእኣይና ኣብ ዓዲ ቢደል ኣይደንጎየን ሓወኣቦናል፡ ዝነበርኩዎ ቦታ ( ዓዲ ) ስለዝፈለጠ መጺኡ ናታትኩም ምውጻእ ንሜዳ ነጊሩኒ፡ ኣብ'ቲ ግዜ እቲ መንእሰይ ኤርትራ ንኤርትራ ኢሉ ንገድሊ ይውሕዝ ስለዝነበረ ብዙሕ ኣይሰንበድኩን፡ ተቀቢለዮ። ሎሚ ስለምንታይ ኢዩ እዚ ዓቢ ሓውና ደብዳቤ ዝጽሕፈልና ዘሎ፡ ዘይኣኽሎን እቲ ሽምዓ ምውላዕ ትብሉ ትኾኑ እሞ፡ገለ ክልተ ነጥብታት ከልዕል ብዛዕባ እዚ። ከም'ቲ ኣብ ላዕሊ ዝጠቐስክዎ ሰውራ ኤርትራ ንሰላሳ ዓመታት ክወስድ ከሎ፡ ሎሚ ድማ ኤርትራ ኣብ ክንዲ ብርሃን ጸልማት ዝዘነባ ሃገር ኮይና ኣላ።
ቀዳማይ
ከም'ቲ በሽሓት መስዋእቲ ዝተኽፈላ ንሓንቲ ሃገር ንምፍጣር፡ ህዝቢ ኤርትራ ሕግን ቅዋምን ዘይብላ፣ ነቶም መቃልስትኹም ዝነበሩ ኣባላት ህዝባዊ ግንባር እትኣስርን እተደስክልን፣ ነቶም ነኣሽቱ ህጻናት ዝነበሩ ደቂ ስውኣት ኣብ ፍቀዶ ውግኣት ኣእትያ መንእሰያት ተጥፍእ ዘላን፡ ኣብ ግዜኹም ብዙሕ ዘይስማዕ ዝነበረ ብጀካ ናብ ኢትዮጵያ ዝስደድ፡ ሕጂ እሞ ኣብ ምሉእ ዓለም ብኤርትራውያን ኣጥለቅሊቑ እዩ ዘሎ። ንእግረ መንገደይ ምስ እዚ ስደት፡ ካብ ገዛና ኣነ ኣብ ካናዳ ምስ ብጸይተይ በዓል ሓዳር ኮይነ ኣቦ ክልተ ኣወዳት ኮይና ኣለና። እተን ምንኣስኩም ዝኾና ሓሙሽተ ኣሓትኩም፡ እተን ክልተ ኣብ ጀርመን ኣደታት ሰለስተን ክልተን ኮይነን፡ እተን ክልተ ድማ ኣብ ኖርወይ ኮይነን ሓደ ወድን ሓንቲ ጓልን ኣለወን፡ እታ ሓንቲ ድማ ኣደ ሰለስተ ቆልዑ ኮይና ኣብ ካናዳ ኣላ። ኣብ'ዚ ኣብ ልዕሊ እቲ ሽግርኩም፡ እቲ ሕሳስ ልደ ሓውና ዮናስ ካሕሳይ ኣቦ ክልተ ዝኾነ ኣብ ጀርመን ብ2014 ኣብ ሸዊት ዕድሜኡ ካብ'ዛ ዓለም ብሞት ተፈልዩና ምህላዉ ክትፈልጡ ንማለት እዩ።
እቶም ዝተረፉ ኣብ ዓዲ ኣለዉ፡ እተን ሰልስተ’ኳ ደቂ ደቐን ክርእያ በቂዐን ኣለዋ። ኣብ ስፐይን፣ ኡጋንዳ፣ ዓዲ እንግሊዝ፣ ጃፓን፣ ኣመሪካ፣ ሱዳን፣ ዱባይ፣ ሆላንድ ውዘተ ፋሕ ኢሎም ዘለዉ ቤተ-ሰብ ምስ ስድራ-ቤቶም ሓዊስካ ብዓቢኡ ኣብ ግዳም ዘየለ ሰብ የለን። ወይ ድማ እታ ኤርትራ ጥርሓ ትተርፍ ኣላ ዘብል እዩ ዘለናዮ እዋን።
እታ ኤርትራ ቅዋምን ሕግን ዝሰኣነት ጥራሕ ዘይኮነትስ ዋላ ሕብራ ተደዊኑ ጽርግያታታ ዝተበላሸወ፡ ወደባታ ጥርሑ ሰብ ዘይብሉ፡ ዝስራሕ ገዛውቲ ዝተኸልከለ፡ መናድቑ ዝዓሰወ ሕብሩ ዝቀየረ ኮታ ብጀካ እተን ዲጋ ሰሪሕና ዝብልወን፡ ማይ ዘይብሉ ኮይኑ ነገሩ። ምናልባት ከይሰማዕኩም እንተጸንሓኹም እታ ህዝባዊ ግንባር ኣብ ሳሕል ኣሕቂቖም ሓንቲ ግናይ ዝኾነት ህግደፍ መስሪቶም ካብቶም ዝተቃለሱ ዘውደኽድኹ ዝነበሩ ናይ ኣምሰሉ ኣብ በዓላት ባንደራ ኤርትራ ዘለዋ ክራቫታ ዝመልሱ፣ ቆቢዕ ገይሮም ዝስዕስዑ፣ ከምኡውን ተዘሪገን ዘለዋ ድማ ኣይ ከምቲ ናይ ቀደም ደቂ ኣንስትዮና ዙርያ እናተኸደንካ ተወሳኺ ጸጉሪ ወሲኸን ዝዓብዳ ደቀን፡ ኣሕዋተን ተኣሲሮመን እንከለዉ ብፍርሒ ወይ ንዓይ ይጥዓመኒ ዝብላ ክዳነን፣ ሽልማተን ከርእያ ዝዓበዳ፡ ገለ እውን ግቡእ ሓላፍነተን ዘንጊዐን ኣፍላሕቲ ቡን ኮይነን “ሃማደኤ እየ” ዝብላ ድማ መሊኤን ኣለዋ። ኣብ'ዚ ዝሓለፈ ሰላሳ ዓመታት እንበኣር ምስ ኩለን ጎረባብትና ሃገራት ውግእ ተኻይዱ ብዙሕ መንእሰይ ጠፊኡ ኣሎ።
ካልኣይ
ኣብ'ዚ ነቲ መስዋእቲ ዝኸፈልኩምሉ ዕላማ ጥራሕ ዘይኮነስ፡ ስለ ንዓኹም ከም ኤርትራውያን ንምዝካር ብዘየገድስ መን ወሲኑዎ፣ ብኸመይ እቲ ዕለት ተወሲኑ ኣብ'ዚ ወርሒ 20 ሰነ ንስውኣት እንዝክረላ፡ ሽምዓ እንውልዓላ መዓልቲ ምዃና እናሓበርክኹም፡ ንዓና ነቶም ኣሕዋትኩምን ኣሓትኩም ግን ኩሉ ግዜ ኣብ ልብና ከምዘለኹም ነረጋግጸልኩም። እቲ ሓቒ ድማ ንሱ እዩ። ሓደ / ሓንቲ፡ ከመይ ገይሮም ስውኣት ወለዶም ኣሕዋቶም ኣሓቶም ክርስዑ ይኽእሉ እንተ ኢልና፡ ኣይከኣልን።እቲ ሕቶ እንበኣር ነዚ መዓልቲ ብደረጃ መንግስቲ ኮይኑ ዘመሓድር ዘሎ ነዚ ዕለት 20 ሰነ ከዳልዉ ከለዉ ዓመት ዓመት ዝሕተቱ ንሶም እዮም እቲ ሕድሪ ስዉኣት ስለምንታይ ኣብ ተግባር ዘየውዓልዎ ተሓታታይ ንሱ እዩ።
ብኻልኣይ ደረጃ እቶም ነዚ ህዝቢ ዝጠለም ስርዓት ዝድግፉ ሰባት ድሕሪ እታ ሽምዓ ምውላዕ ንምንታይ እዩ እዚ ንሃገር መስዋእቲ ዝተከፍለሉ ፍረ ዘይተረኽቦ ዝብል ፈጺሙ ሕቶ ኣብ ኣእምርኦም ዘሎ ኣይመስልን። እቲ ካልእ ደረጃ ካብቶም ነዚ ስርዓት ዝቓወሙ ድማ ብፍላይ እቲ መንእሰይ ወለዶ፡ ዝተበደለ ብምዃኑ፡ ነቲ ዝበደሎ ስርዓትን ነቲ ዝኸፈልኩሞ ዋጋ ሂወትኩምን ፈላልዮም ክርእይዎ ስለ ዘይከኣሉ ነዚ መዓልቲ ስውኣት፣ መዓልቲ ነጻነት ኣብ ምኽሓድ ተጸሚዶም ነቲ ግቡእ ታሪኻዊ ሓላፍነቶም ዝዘንገዑ ውሑዳት ኣይኮኑን።
ኣብ'ዚ ናይ ሰላሳ ዓመት ድሕሪ ምምጻእ ናጽነት ኤርትራ እንበኣር ዘይድለ ዕንደራ ሎሚ ድማ እንደገና ሰራዊት ኤርትራ ኣብ ውሽጢ ትግራይ የእትዩ መዓት መንእሰይ ኤርትራ ኣብ ክንዲ ትምህርቲ፡ ውግእ ኮይኑ ኣሎ። ተስፋ ዝህብ ግን ጉዳይ ሃገሩን ህዝቡን እናተረደኦ ብጀካ እቶም ናይ ኣምሰሉ ፡እሱራት ናይ ሕልንኦም ኣብ ውሽጢ ገዘኦም፡ ካልእ ይብሉ ኣብ ግዳም ግን መልሓሶም ዝቅይሩ እቲ መከራ ህዝቢ ክሓጽር እዩ።
ብዝተረፈ ሎሚ ነዛ መልእኽቲ ብቕሉዕ ምስዞም ኤርትራውያን ከላልየኩም ከለኹ እቲ መስዋእቲ ንሓንቲ ኤርትራን ቅዋማዊ ምሕደራ ንምምስራት ዝተኸፍለ ቁጽሪ ዘይኮነስ ንስኹምን ካልኦት ኤርትራውያን ዝገልጽ ምዃኑ ንምብራህን ዋላ ካልእ ኩነታት እንተተፈጥረ ኣብ መንገድና ወትሩ ካብ ኣእምሮና ከምዘይትፍለዩ፡ ብተወሳኺ እዚ መዓልቲ 20 ሰነ ስለ ሓደ ሰብ፣ ስለ ሓደ ውድብ ወይ መንግስቲ ኢልና ኣይኮናን ንገብሮ’ሞ፡ ናትኩም ለበዋ ይመስለኒ ንዓና ነቲ ዕላማ ዘወደቕናሉ ተግባራዊ ግበርዎ ትብሉና ዘለኹምይመስለኒ፡ኣሎ’ሞ፡ የሕዋተይን ቤተ-ሰበየይንን ድማ ዘለኣለማዊ ዝኽሪ ንዓኹም ይኹን።
ሓውኹም
ተስፋይ ካሕሳይ
20 ሰነ
ዝምድናን ርክብን ህዝቢ ኤርትራን ጉጅለ ህግደፍን ብዙሕ ግዜ መዛረቢ ኣጀንዳ ኮይኑ ይለዓል እዩ። ዝተፈላለዩ ወገናት፡ ነዚ ጉዳይዚ ብዝምልከት ዝተፈላለየ ኣረኣእያታት ኣለዎም። ህዝቢ ኤርትራን ህግደፍን እውን ከም ቀንዲ ተዋሳእቲ ኣብቲ ርክቦም ነናቶም ሚዛን ኣለዎም። ህዝቢ ኤርትራ ኣብ ትሕቲ ምምሕዳር ህግደፍ ራህዋ፡ ቅሳነትን ፍትሕን ከም ዘይረኽበ ይፈልጥ ኢዩ። እቲ ጉጅለ ብዘይሕገመንግስቲ ይገዝኦን ኩሉ መሰላቱ ይገፎን ከምዘሎ ኣዳዕዲዑ ይርዳእ ኢዩ። ብገዛእ መስዋእቱ ካብ ዘመጸኣ ሃገሩ ምኽንያታት ፈጢሩ ናብ ስደት ንከምርሕ እንዳደፈአ፡ ኮነ ኢሉ ከብርሶ ከም ዝሰርሕ ስለ ዝርዳእ፡ ከም ብህዝቢ ዘይግደስ ጨቋኒ ስርዓት ካብ ዝፈልጦ ነዊሕ ግዜ ኮይኑ እዩ።
ጉጅለ ህግደፍ ብወገኑ፡ ኣብ ህዝቢ ዘለዎ ሚዛን ኣብ ንዕቀት ዝተሞርኮሰ ኢዩ። ህዝቢ ክሓስብን ብዛዕባ ጉዳይ ሃገሩ ንክውስንን ዓቕሚ ዘይብሉ ገይሩ ይቖጽሮ። ሓቢእካ ዝሕባእኳ እንተአይኮነ፡ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ዝፈጽሞ ዘሎ፡ ካብ ወጽዓ ጀሚርካ ክሳብ ምብራስ ከም ህዝቢ ዝምጠጥ ገበናቱ ሓቢኡ፡ ሓላይ ህዝቢ ኤርትራ መሲሉ ክቐርብዩ ዝፍትን። ናይዚ ወገን ህዝቢ ዘይኮነ ወገኑ ተመሲሉ ንምርኣይ ዝገብሮ ፈተነ ቀንዲ ምኽንያት ከኣ፡ ብህዝቢ ተኸዊሉ ካብ ተሓታትነት ናይቲ ዝፍጽሞ ገበናት ንምሕባእ እዩ። ካብዚ ነቒሉ ምስ ህዝቢ ኤርትራ ንዘየብሉ ፍቕርን ምቅርራብን ኣጸባቢቑ ከቕርብ እንከሎ “ሓደ ህዝቢ ሓደ ልቢ” ብማለት ከምቲ ፋሽስታውያን መራሕቲ ንምድህላል ዝዝምርዎ ይዝምር። ሎሚ ግና እዚ ኣበሃህላኡ በቲ ኣብ ህዝቢ ዝፍጽሞ ዘሎ ገበናት፡ ኣብ ቅድሚ ኩሉ ስለ ዝተቓለዐ፡ ከዘውትሮ ሞራላዊ ብቕዓት ዝውንን ኣይኮነን።
ጉጅለ ህግደፍ ብኢሳያሳዊ ጸረ ህዝቢ ኣተሓሳስባ ዝምራሕ፡ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ዝጨከኑ ውሑዳት ኣካላት ዝኸበብዎ ኣዝዩ ጸቢብ ጉጅለ እዩ። ካብዚ ሓሊፉ ወይ ሰኣን ምርደኦም፡ ወይ ድማ ተረዲእዎስ ካብ ህዝብን ሃገርን ጸቢብ ረብሐኦም ስለ ዘቐደሙ፡ ኣብ ከባብዚ ጉጅለ ዘጣቕዑ ውሱናት ኤርትራውያን’ውን ኣለዉ። ካብዚ ወጻኢ መላእ ህዝቢ ኤርትራ፡ በቲ ጉጅለ ኣይውከልን፡ ብሕማቕ ተግባራት ናይዚ ጉጅለ ብርሑቕ ይኹን ብቐረባ ኣይሕተትን እዩ። ስለዚ ዝምድና ህዝቢ ኤርትራን ጉጅለ ህግደፍን ካብቲ “ህዝብን መንግስትን በበይኖም እዮም፡ መንግስቲ ሓላፋይ እዩ ህዝቢ ግና ነባሪ እዩ” ዝብል ብሂል፡ ዝኾነ ይኹን ናይ ወካልን ተወካልን ዝምድናን ቃል ኪዳንን ዘየብሎም ምዃኖም ምርዳእ ኣገዳሲ እዩ። እዚ ብሩህ ክነሱ፡ ኮነ ኢልካ ንኤርትራን ህዝባን ተሓታቲ ንምግባሮም፡ ዘይላገብ ንምልጋብ ዝግበር ፈተነ ጌጋ እዩ።
ጉጅለ ህግደፍ በቲ ኣብ ኤርትራ ክፍጽሞ ዝጸንሐ ገበናት፡ ንሱ ናይ ህዝቢ፡ ህዝቢ ከኣ ዘይናቱ ምዃኑ ብተግባሩ ኣረጋጊጽዎ እዩ። ኣብ ስልጣን ዝነብር ዘሎ እውን፡ ህዝቢ ኤርትራ ፈቒድሉ ዘይኮነ፡ ኣገዲዱ ምዃኑ ኩሉ ዝተረደኦን ሓቂ እዩ። ዝምድናኦም ከኣ ከምቲ “ከብድን ሕቖን” ዝበሃል፡ ብንጹር ናይ ተወጻዕን ወጻዕን እዩ። እዚ እከይ ጸረ ህዝቢ ተግባራት ናይቲ ጉጅለ፡ ኣብ ዝኸደ እንተኸደ ምስኡ ሓቢሩ ዝጐዓዝ እምበር “ኣብ ኤርትራ ርኹስ ካብ ኤርትራ ወጻኢ ግና ቅዱስ” ክኸውን ኣይክእልን እዩ። ሎሚ ብሓፈሻ ኣብ ኢትዮጵያ ብፍላይ ከኣ ኣብ ትግራይ ሒዝዎ ዘሎ መንግዲ ከኣ ነዚ ዘርኢ እዩ። ጉጅለ ህግደፍ ኣብ ኤርትራ ክፍጽሞ ዝጸንሐ ገበን መሊኡ ናብ ትግራይ ዝፈስስ ዘሎ እምበር፡ ኣብ ትግራይ ዝጅምሮ ዘሎ ከምዘይኮነ ኩሉ ክርደኦ ዝግበእ እዩ። ከምኡ ስለ ዝኾነ እዮም ከኣ ብዙሓት ወገናት “ኣብቲ ህዝበይ ዝብሎ ዝጨከነ ኣብ ልዕሊ ካልእ ክልውህ እትጽበዮ ኣይኮነን” ዝብልዎ ዘለዉ።
እቲ ጉጅለ ብህዝቢ ኤርትራ ካብ ነዊሕ ግዜ ዝውገዝ ምዃኑ ብሩህ እንከሎ፡ ገለ ወገናት ንህዝቢ ኤርትራን እቲ ጉጅለን ከም ዝወኻኸሉን ዝመላልኡን፡ ህዝቢ ኤርትራ ብገናት ህግደፍ ከም ዝሕተት ኣምሲሎም ዝርድኡ ሓሓሊፎም ዝስምዑ ግጉያት ድምጽታት ኣለዉ። እዚ ኤርትራውያን ብዘይኮኑ ጥራይ ዝስማዕ ድምጺ ዘይኮነ፡ ነቲ ግጉይን ኣዕናውን ተግባራት እቲ ጉጅለ ከም ናይ ህዝቢ ኤርትራ ዓወት ክወስድዎ ዝደናደኑ ኤርትራውያን እውን የጋጥሙ እዮም። ኣብዚ እዋንዚ ኣባላት ሰራዊት ኤርትራ ኣብ ትሕቲ መሪሕነት ጉጅለ ህግደፍ፡ ኣብ ትግራይ ኣለዉ። ኣብ ትግራይ ከይተወሰኑ ኣብ ክልል ኦሮሞ በጺሖም ዝብል ምርግጋጽ ዘድልዮ፡ እናሐደረ ዝወዓዋዕን ብልሳን ማዕከናት ዜና ዓለም ዝዝረበሉን ኮይኑ ኣሎ።
እዚ ሰራዊት “ናበይን ስለምንታይን?” ከይበለ፡ ኣብ ዘዝበጸሖ ቦታታት፡ ብምዕማጽ ደቂ ኣንስትዮ፡ ምቕታል ንጹሃት ሰባት፡ ምዝማት ንብረትን ረዲአት ናብ ጽጉማት ከይበጽሕን ብምዕንቃፍን ዝግለጹ ገበናት ይፍጽም ከም ዘሎ ኩሉ ዝከታተሎ ዘሎ እዩ። ህዝቢ ኤርትራ በዚ ጽዩፍ ተግባራት ናይቲ ጉጅለ ከም ዝሕተት ኣምሲልካ ዝቐርብ ክስታት ክስማዕ እንከሎ ከኣ የሕዝን። ህዝቢ ኤርትራ ከምቲ “ወዲ ዓሻስ ክልተሳብ ይውቃዕ” ዝበሃል፡ እቲ ኣብ ገዛእ ሃገሩ ዝውጸዖ ዘሎ ከይኣኽሎስ እቲ ጉጅለ ኣብ ዘዝኸዶ ብዝፍጽሞ ገበን ክኽሰስ እንከሎ ቅቡል ኣይኮነን። በዚ ኣጋጣሚ ግና “ጻጻሳት ካቶሊካዊት ቤተ-ክርስትያን ኤርትራ፡ ህዝቢ ካብ ትግራይ ዝተዘምተንብረት ከይገዝእ ገዚቶም” ንዝብልን ህዝቢ ኤርትራ ዘይነጽጎን ሓበሬታ እቶም ንህዝቢ ኤርትራ ምስ ህግደፍ ደሪቦም ክኸስዎ ዝፍትኑ ከስተብህልሉ ይግበኦም።
ህዝቢ ኤርትራን ጉጅለ ህግደፍን በበይኖም እዮም ክበሃል እንከሎ፡ ኣብ መንጐኦም መንደቕ ሓጺን ኣሎ ማለት ኣይኮነን። እቲ ሓደ ጨቋኒ እቲ ካልእ ድማ ተጨቋኒ ኮይኖም ኮሎም ኤርትራውያን ምዃኖም ዘይከሓድ እዩ። ኣብ ጉዳይ ውካልን ተወካልን ግና ህዝቢ ኤርትራን ህግደፍን፡ ኣይኮነንዶ ክወኻኸሉ ኣብ ሕድሕዶም ዝተሓታተቱ እዮም። ህዝቢ ኤርትራ ኣይኮነንዶ ብእከይ ተግባራት እቲ ጉጅለ ክሕተት ዕድልን መድረኽን ኣብ ዝረኽበሉ ንጉጅለ ህግደፍ ዝሓቶ እዩ። ህዝብና ክሳብ ሽዑ ከይተጸበ ኣብዚ ንርከበሉ ዘለና ወሳኒ መድረኽ’ውን ድምጹ ከስምዕ ትጽቢት ይግበረሉ።
ሕበረተሰብ ዓለም’ውን ክንድቲ ዕግበቱ ደኣ ክሳብ ሎሚ ስጉምቲ ኣይወሰደን እምበር፡ ጉጅለ ህግደፍ ንህዝቢ ኤርትራ ከም ዘይውክልን ህዝቢ ኤርትራ ብገበናት ናይቲ ጉጅለ ከምዘይሕተትን ዕጉብ እዩ ዝብል እምነት ኣለና። ህዝቢ ኢትዮጵያ ብፍላይ ህዝቢ ትግራይን ከኣ፡ በቲ ሓደ ወገን ዝምድና ህዝቢ ትግራይን ህወሓትን በቲ ካልእ ወገን ከኣ ርክብ ህዝቢ ኢትዮጵያን ገዛኢ ሰልፊ ብጽግናን ዘሎ ዝምድና ኣብ ግምት ኣእትዮም፡ ዝምድና ህዝቢ ኤርትራን ጉጅለ ህግደፍን ከኣ ዝያዳ ከም ዝርሕሓቕ ተረዲኦም ንህዝቢ ኤርትራ ካብ ተሓታትነት ብገበናት ናይቲ ጉጅለ ናጻ ከውጽእዎ ንጽወዖም።
