ሃገር፡ ኩሉ ክሓልፍ እንከሎ ንሳ ግና ዘይትሓልፍ ናይ ኩሎም ደቃ ጸጋ  እያ። ሃገር ብምስሊ ኣደ እንሕልዋ እምበር፡ ንሳ ክትገብረልና እንጸባጸባ ኣይኮነትን። “ሃገረይ እንታይ ክገብረልኪ እምበር፡ እንታይ ትገብርለይ ኣይትበል” ዝብል ዓሚቕ ምሳልያዊ ኣበሃህላ ከኣ ካብዚ እዩ ዝነቅል። ሃገር ተስፋን ጽላልን እትኸውን ከኣ ብህዝባ ክትምዕርግ እንከላ እያ። ሃገር ብዘይህዝቢ፡ ህዝቢ ብዘይሃገር ትርጉም የብሎምን እንብልን ብሓደ ዓይኒ ክንርእዮም ዝግበኣናን ከኣ ካብዚ ነቒልና ኢና። ምእንቲ ህዝቢ ወይ ምእንቲ ሃገር ምውፋይ ፈላሊና ዘይንርእዮ እውን ካብዚ ዘይከሓድ ሓቂ ስለ እንነቅል ኢና። ህዝብን ሃገርን፡ ዘዝመጸ ስርዓት ተቐቢሎም እናፋነዉን ንሓድሽ ከኣ እናተቐበሉን፡ ህልውናኦም  ግና ቀጻሊ እዩ።

ሃገር እትዕቀብን እትቀስንን  እቲ ካብኣ ዝተፈልየ ህልውናን ዕድልን ዘየብሉ ህዝባ ብጸጋታታ ብማዕረ ብግቡእ ተጠቃሚ ክኸውን እንከሎ እዩ። እዚ ግብራዊ ዝኸውን ድማ፡ ሃገር በቲ ሓደ ወገን ምስ ህዝባ ኮይኑ ዝሕልዋ፡ በቲ ካልእ ወገን ከኣ ህዝባ ብጸጋታት ሃገሩ ክጥቀም ዘኽእል፡ ህዝቢ ዝዋንኡ  ዝተወሰነ ግዜ ኣገልጊሉ ዝሓልፍ ስርዓት ክህልዋ እንከሎ እዩ። ሓደ ስርዓት ነዚ ክበቅዕ ምስታ ዝሕልዋ ሃገርን  ዘመሓድሮ ህዝብን   ውዕል ክህልዎ ናይ ግድን እዩ። እዚ ውዕልዚ ነቲ ዝመሓደር ህዝቢ ኮነ ነቲ ዘመሓድር ስርዓት ነፍሲ ወከፎም እንታይ ይገብሩን እንታይ ኣይገብሩን ዝድርት እዩ። እዚ ውዕል ብብዙሕ መልከዓት ዝግለጽ ኮይኑ፡ ሕገ-መንግስቲ ካብቲ ቀንድን ንቡርን መዛመዲ እዩ።

ሃገርን ህዝብን ንምምሕዳር ዝቖሙ ስርዓታት ብዝተፈላለዩ ኣገባባት ክመጹ ይኽእሉ። ዝተፈላለዩ መልከዓትን ባህርያት’ውን ይህልዎም። እቲ ቀንዲ ዝምዘንሉን ዝዕቀንሉን ከኣ ንህዝብን ሃገርን ብዝህልዎም  ክብሪን ብዝህብዎ ፍትሓዊ መሪሕነታዊ ኣገልግሎትን እዩ። ስርዓታት ነዚ ሕድሪዚ እንተዘየኽቢሮም ግና፡ ዝመጽሉ ኣገባብ፡ ዝኽተልዎ ስልቲ፡ ዝጽውዕሉ ስምን ዝሕዝዎ ቅርጽን ብዘየገድስ ቅቡልነት የብሎምን። ንኣብነት ሎሚ ንህዝቢ ኤርትራ ዘመሓድር ዘሎ ስርዓት ዝመጸሉ ናይ ሃገራዊ ሰውራ መንገዲ  እንተኾነ’ውን ፡ እቲ ቀንዲ መምዘኒኡስ ምስ ህዝቢ ኤርትራ ዝኣተዎ መቆጻጻሪ ውዕል ዘየብሉ ዓንዳሪ ምዃኑ እዩ።

ህዝቢ ንሃገሩ ብዘለዎ ፍቕሪ ጥራይ ኣይነብርን እዩ። ኣብታ ዝፈትዋ ሃገሩ ሰላም ዘውሕሰሉ፡ ምዕሩይ ቁጠባዊ ተጠቃምነቱ ዘረጋግጸሉን ትርግታ ልቡ ዝርደኣሉን ስርዓት የድልዮ። ነዚ ዝበቅዕ ስርዓት ከማለኦም ካብ ዝግበኦ መሰረታዊ መምዘንታት ከኣ ብፈቓድን ኣፍልጦን ናይቲ ዝምራሕ ህዝቢ ናብ ስልጣን ዝደየበ ክኸውን ናይ ግድን እዩ። ብቃሕትኡ መጺኡ ከም ድላዩ ዝዕንድር ቀይዲ በተኽ ስርዓት ግና ሃረርታ ልቢ ህዝቢ ከማልእ ባህርያቱ ኣይፈቕደሉን እዩ። ህልዊ ዝምድና ህዝቢ ኤርትራን እቲ ንኤርትራ ዘመሓድራ ዘሎ ጉጅለን ከኣ በዚ ዝምዘን እዩ። ናይ ለውጢ ቃልስና ቀንዲ ምኽንያት ከኣ ነዚ ኣብ መንጎ ጊላን ጎይታን ዝመስል ዝንቡዕ ዝምድና ሃገር፡ ህዝብን ስርዓትን ብግቡእ ንምምእዛን እዩ።

ብዘይፈቓድ ህዝቢ ተኾይጦም ዕድመ ስልጣኖም ከናውሑ ዝጽዕቱ ስርዓታት፡ እቲ ቀንዲ ዝጥቀምዎ ሜላ ንህዝቢ ምትላል፡ ዘይትግበር መብጸዓ ምእታውን ምድህላልን እዩ። እዚ ተደሚሩ ዘይኮንዎ መሲሎም ንምቕራብ ዘካይድዎ ሃቐነ እዩ። ካብቲ ሃቐነታቶም እቲ ቀንዲ ከኣ ፈታዊ ሃገር መሲልካ ምቕራብ እሞ ህዝቢ “በዛ ዘይትምጻእ መጺኦሙኒ” ኢሉ “ፈታው ሃገረይ ካብ ኮነስ ክድግፎ” ብዝብል ፈሊጥ፡ ዕድመ ከንውሓሎም ምጽዓር እዩ። እዚ ማለት ህዝቢ ኣብቲ “ሃገርን ህዝብን ኣይሓልፉን እዮም፡ ስርዓታት ግና ሓለፍቲ እዮም” ዝብል ኣምር ንቁሕ እምነት ከይሕዝ እሞ ካብታ ዘይትሓልፍ ሃገር ፈልዩ “ከይነጽጎም”  ዘይፍንቅልዎ ኣእማን የብሎምን።

እዚ ምስቲ ስርዓት ህግደፍ፡ ህዝቢ ኤርትራ ንዘለዎ ልዑል ፍቕሪ ሃገር ንምምዝማዝ ዝጥቀምዎ ተንኮል ብቐጥታ ዝዛመድ እዩ። ውሑዳት ግሩሃት ኤርትራውያን እቲ ጉጅለ ክንቀፍን ተቓውሞ ከጋጥሞን እንከሎ፡ ሃገርን ምእንተኣ ዝተበጀዉ ሓርበኛታትን ከም ዝተተንከፉ ጌሮም ዝወስዱ ኣለዉ። እዚ ተረድኦዚ ብሰንኪ እቲ ጉጅለ ዝመሃዞ ሓደገኛ ተንኮል ዝሓደሮም እዩ። እንተ ኤርትራውያን ጀጋኑ ዝተሰውኡን ዝተበጀዉን ምእንትዞም ዘይሓልፍ ሃገርን ህዝብን እምበር፡ ምእንቲ ኩንትራቱ ወዲኡ ዝሓልፍ ስርዓት ኣይኮኑን።

ህዝቢ ንሃገሩ ዘለዎ ፍቕርን ክብርን ንምግላጽ፡ ቅድሚ ኩሉ “ነታ ዝሕልዋ ሃገርን ብሰንኪ ኣዕናዊ ተግባሩ   ክቃወሞ ዝግበኦ ስርዓትን ከይሓዋውስ” ክጥንቀቕ ይግበኦ። ነዚ መሰረታዊ ተረድኦዚ እንተዘየነጺሩ ግና፡ ነቲ ስርዓት ክድግፍ ክብል ነታ በጃ ዝሓለፈላ ሃገር ኣብ ሓደጋ ዘውድቐሉ ኩነታት ከጋጥም ይኽእል። ከይተፈለጦ ኣንጻርታ ከም ናይ ዓይኑ ብሌን ብናይ ኣደ ተምሳለት ክሕልዋ ዝግበኦ ሃገር ክኸውን ይኽእል እዩ። ኣብዚ እዋንዚ ብዘይምኽኑይ ፍቕሪ ህግደፍ ልቦም ዝተሰልበ ወገናት “ንኺድ ጥራይ” እንዳበሉ ኣንጻር ልኡላዊነት ሃገሮም ኮይኖ ኣበይ በጺሖም ከም ዘለዉ ከነስተብህልሉ ይግበኦም። ህዝቢ ኣብ ገዛእ ሃገሩ፡ እሞ ድማ ኣብ ከም ኤርትራ ዝኣመሰለት ብኣዝዩ ክቡር ዋጋ ዝመጸት ሃገር፡ ንዘይማእመኦ ስርዓት ምቅዋም መሰሉ እዩ። ህዝቢ ኤርትራ ነዚ መሰሉ ከውሕስ ክትንስእ እንከሎ፡ እቲ ምብርባር ህዝቢ ክዕዘብ እንከሎ “ዓይኑ ደም ዝመልኦ” ጉጅለ ከፍቅደሉ ክጽበ ከምዘይግበኦ ክርዳእ ግድን እዩ። ከምኡ እንተዘይገይሩ ግና ነቲ ወጽዓ ርዒምዎ፡ ነቲ ጉጅለ ከኣ ከም ድላዩ ክኸውን ኣፍቂድሉ’ሎ  ማለት እዩ። እቲ ጸገም ግና  ርኢኻ ከምዘይረኣኻ ምጽቃጥ ጥራይ ኣኮነን። ካብቲ ስርዓት ተስፋ ዝቖረጹ፣ ንዓኡ ዘረኸቡ መሲልዎም፡ ብኻልእ መልክዕ ህልውናን ቀጻልነትን ሃገር ኣብ ሓደጋ ዘእቱ፡ ከይሳዕረረ ክኹለፍ ዝግበኦ ናይ ዘይደሓን መንገዲ ዝመረጹ ውሑዳት ኤርትራውያ’ውን ኣለዉ። ናይዚኣቶም ከኣ ኣብ ቅድሜና ንዘሎ  ሃገር ናይ ምዕቃብ ብደሆ መሊሱ ዘኽብዶ እዩ።  

ሃገርና እትርከበሉ ጀኦግራፍያዊ ኣቀማምጣ፡ ኣዝዩ ተሃዋስን ቅልጡፍ ለውጥታት ዝረኣየሉን ከባቢ እዩ። እቲ ተሃዋስነቱ ካብ ስትራተጂክዊ ተበሃግነቱን፡ ጠቓምነቱን እዩ ዝነቅል። ብፍላይ ሃገርና ኤርትራ ልዕሊ ሓደ ሺሕ ኪሎሜትር ገማግም ቀይሕ ባሕርን ኣማኢት ደሴታትን ስለ እትውንን ኣፍሪቃን ማእከላይ ምብራቕን ኣብ ምርኻብ ኣገዳሲት ስለ ዝኾነትን፡ ካብ ነዊሕ ግዜ ጀሚሩ በሃግታ ብዙሓት እዮም። ብፍላይ ከኣ ኢትዮጵያውያንን ፈተውቲ ኢትዮጵያን ኣብ ሃገርና ዝተኸልዎ ዓይኖም ጌና ክሳብ ሎሚ ሰለም ኣይበለን። ስለዚ ኤርትራውያን፡  ብኽንድኡ ደረጃ ኣብ ሓለዋ ሃገርና ወትሩ ድሉዋት ክንከውን ይግበኣና። ጸቢብ ጉጅላዊ ረብሓ ዝማእከሉ ቀልባዕባዕ መራሕቲ ህግደፍ ግና ዝሕልዉ ዘይኮኑስ፡ ንበላዒ ኣሕሊፎም ክህብዋ ዝደናደኑ ምዃኖም፡ ኢሳያስ ኣብ ዝተፈላለዩ ኣጋጣምታት ብግብሪ ኣርእዩና እዩ።

ብሓፈሻ ካብ ቀደሙ፡ ብፍላይ ከኣ ኣብዚ ንርከበሉ ዘለና ቅልጡፍ ምልውዋጥን ተሃዋሲ  ምዕባለን ጉዳይ ሃገርና ንህግደፍ ኣሕሊፍካ ዝወሃብ ኣይኮነን። ንሕና ናይ ለውጢ ሓይልታት ኤርትራ ምስ ህዝብና፡ ኣብዚ ዝሕቆን ዘሎ ሃገራውን ከባብያውን ማዕበል ተዓዘብቲ ዘይኮናስ ቀንዲ ተዋሳእቲ ምዃና ኣሚንና ብሓላፍነት ክንሰርሕ ከምዘለና ንካልኢት’ውን ክንዝንግዕ ኣይግበኣናን። ኣብ መስርሕዚ ቃልሲ ንዘጋጥሙ  ውጽኢታት ሓላፍነት ክንወስደሎም፡ እሞ በቲ ኣወንታ እንምጎስ፡ በቲ ከጋጥም ዝኽእል ኣሉታ ከኣ እንሕተት ምዃና ኣይንዘንግዕ።፡ ምስቲ ባህርያዊ ጉዕዘኡ ሓልዩ ንቕድሚት ዝነጉድ ዘሎ ግዜ፡ በታ ዘላትና ዓቕምን ግዜን ክንትግብሮ ዝግበና ዕማምን ክንከዶ ዝግበኣና ርሕቀትን ከነቀላጠፍ ምርጫና ዘይኮነ ግደታና እዩ።

ዋና ኣካያዲ ጉጅለ ህግደፍ፡ ንናይ  ህዝቢ ኤርትራ ናይ ለውጢ ጸዋዒት ጸማም እዚኒ ሂቡ፡ ኣብ ጐዳጉዲ ዓዲ ሃሎ ተሓቢኡ ጸኒሑ፡ ምስ ቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ኣብይ ኣሕመድ ዕምቆትን ትካላዊ ምርኩስን ዘይነበሮ ዘይቅዱስ ዝምድና  መስሪቱ፡ ኣጀንድኡ ንምትግባር  ፈንጠርጠር ካብ ዝብል እነሆ ራበዓይ ዓመቱ ኣቑጺሩ። እቲ ፈንጠርጠሩ ኣብ ዙርያ ኤርትራዊ ኣጀንዳን መሰረታዊ ጠለብ ህዝብን  ዘይኮነ፡ ንኤርትራዊ ትጽቢትን ኣተሓሳስባን ጓስዩ ናብ ግዳም ዘማዕዱ  እዩ። ናይዚ ጉጅለ ኣካይዳ ወትሩ ኣዕናዊ እዩ እንብሎ፡ ኤርትራዊ ጸገም ስለ ዘይፈትሕ ጥራይ ዘይኮነ፡ ካልእ ሓዲሽ ማይ ዘይጠዓሞ መዘዝ ዝጐትት ብምዃኑ’ውን እዩ። ትጽቢት ህዝቢ ኤርትራ ኣብ ሃገሩ ሰላም፡ ልምዓት፡ ምኽባር መሰላትን ዲሞክራስያዊ ስርዓትን እግሪ ክተክል ክነሱ፡ እዚ ጉጅለዚ ግን  ብኣንጻርዚ ኩሉ ዕድላት መንእሰያት ኤርትራ ኣብ ሃገሮም  ኮሊፉ ዘርሞዘርሞ ዝገበሮም ከይኣኽሎ፡ ካብ ሃገሮም ወጺኦም ኣብ ውግኣት ንክሃልቁ  ተንኮላት ክፍሕስን ጻማ ቃልሶም ክጠልምን ዝነብር  ምዃኑ ከኣ ናይቲ ምስ ግዜ ዘይምኻድ ባህሪኡ መርኣያ እዩ።

ኣብዚ እዋንዚ ዓቕሚ ሓይልታት ለውጢ ኤርትራ ውሱን ምዃኑ ርዱእ እዩ። ነዚ ዘንጊዑ ንሓይልታት ለውጢ ኤርትራ ዓቕሙ ከየገናዘበ ቅልጡፍ ዓርሞሸሽ ውጽኢት ከመዝግብ ዝጽበ ኣካል እንተልዩ፡ ወድዓዊ ኣይኮነን። እቲ ሓይልታት ለውጢ ከኣ ኣብ ክንዲ ብዘለዎ ውሱን ዓቕሚ ምሱጓም፡ ዘይተደላይ ግዜ ንምብኻን ከዕጠጢ እንከሎ’ውን ክሕተት ናይ ግድን እዩ። ሓይልታት ለውጢ ኤርትራ በበይኑ ከድምዕ ከምዘይክእል ተረዲኡ፡ ዝተበተነ ዓቕሙ ምእካብ መተካእታ ከምዘየብሉ ክግንዘብ ይግበኦ። እቲ ዓቕምታትካ ኣብ ዝሰፍሐ ጽላል  ናይ ምጥርናፍ ተግባር ወሳኒ ክነሱ፡ ኣብ ምትግባሩ ማዕረማዕረቲ ዝነጉድ ዘሎ ግዜ እንተዘይሰጒሙ ብደረጃኡ ካብ ተሓታትነት ክሃድም ኣይክእልን እዩ። ሎሚ ክትዓሞ ዝግበኣካ ከይዓመምካ፡ ጽባሕ ከጋጥም ብዝኽእል ብደሆን ስግኣትን ተሸሚምካ ማዕረቲ ዝነጉድ ግዜ ዘይምስጓም ክሳብ ክንደይ ዋጋ ከም ዘኽፍል፡ ኣብ ተመኩሮ ምሕዝነት ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ (ምፖሓኤ)ን ኤርትራዊ ዲሞክራኣስያዊ ኪዳን (ኤዲኪ)ን ዋጋ ኣኽፊሉና እዩ። ሕራይ እቲ ዝሓለፈ ክሳራ ክንመልሶ ኣይንኽእልን ኢና። ኣብ ክንዲ ካብኡ ንመሃር፡ ነቲ ናይ ሽዑ ሕጽረት  ምድጋሙ ግና ፈጺሙ ይቕረ ዘይበሃሎ  ሕጽረት እዩ።

ኣብዚ እዋንዚ ጉጅለ ኢሳያስ ኣፈወርቅ፡ ኣንጻር ረብሓን ድሌትን ህዝቢ ኤርትራ እዩ ዝንቀሳቐስ ዘሎ።  ንዝህቢ ኤርትራ ዝበደለን ዝጠለመን ስለ ዝኾነ ድማ፡ ብፍላይ ኣብዚ እዋንዚ ምስሉን ስሙን ኣብ ቅድሚ ህዝቢ  ኤርትራ ዝተደወነን ብሕማቕ ዓይኒ ዝረአን  እዩ። ኣብ ዞባና እንተኾነ’ውን ብዘይካ መራሒ ኢትዮጵያ ንሱ እውን ንግዝያዊ ጠቕምታቱ ኢሉ እንተዘይኮይኑ ካልእ   “ደሓን እቶ” ዝብሎ የብሉን። ምስዚ ኩሉ ግና እቲ ኢትዮጵያዊ ቀዳማይ ሚኒስተር፡ ድሕሪቲ “ዓለምለኻዊ መምዘኒ ኣየማለአን” ዝተባህለ ምርጫኡ፡ ብ4 ጥቅምቲ 2021 ኣብ ዘዳለዎ፡ ንህልዊ ኩነታት ህዝቢ ኢትዮጵያ ኣብ ግምት ስለ ዘየእተወ፡ ብዙሓት ዝዛረብሉ ዘለዉ ጽንብል ገለ መራሕቲ ኣፍሪቃ ክርከቡ ከለዉ ዉልቀ መላኺ ኢሰያስ ግን   ኣይተረኽበን።

ንናይ መራሒ ህግደፍ ኣብቲ ጽንብል ዘይምስታፍ፡ ከም ምኽንያት ምናልባታት ይቐርቡ ኣለዉ። እቲ ሓደ ንሱ ምስቶም ኣብ ውድብ ሓድነት ኣፍሪቃ ኮነ ኣብ ኢጋድን ርእይዎም ዘይፈልጥ መራሕቲ ኣፍሪቃ ምርእኣይ ስለ ዘሰከፎ  እዩ ዝብል እዩ። እቲ ካልእ ምናልባት ከኣ፡ እቶም ኣብቲ ጽንብል ዝተሳተፉ መራሕቲ ሃገራት ኣፍሪቃ “እንተደኣ ኢሳያስ ኣብቲ ጽንብል ተረኺቡ ንሕና ኣይንሳተፍን ኢና” ስለ ዝበሉ፡ ዶር/ር ኣብይ “ፍቕርናን ምትሕብባርናን ከም ዘለዎ ኮይኑ” ውራየይ ከይተበላሽወለይ ዓዲ ውዓል” ስለ ዝበሎ እዩ ዝብሉ እውን ኣለዉ። ብወገና ኩሉ እቲ ምናልባታት “ቅኑዕ መልሲ እዩ።” እቲ ካልእ ክውሰኽ ዝኽእል ምኽንያት ተሓቢእካኳ ዘይተርፍ እንተኾነ፣ ስግኣታት ኣብ  መገሻ ከጋጥም ካብ ዝኽእል ሓደጋ ክኸውን ይኽእል።

 እቲ ዘገርም ወዮ ዕድመ ስልጣኑ ንምንዋሕ ንምርጫ ብመትከል ዘነኣእስ ኢሳያስ፡ ብደረጃ ናይ ጽሑፍ መልእኽቲ ነቲ “ተመሪጹ” ጽንብሉ ዘካየደ መራሒ ኢትዮጵያ ናይ ዮሃና መልእኽቲ ምትሕልላፉ እዩ። እዚ ተግባሩ፡ እቲ ምርጫ ዘይምቅሮ ኣብ ኤርትራ ክኸውን እንከሎ ጥራይ ምዃኑ ዘመልክት እዩ። መልእኽቱ ናብ ህዝቢ ኤርትራ እንታይ ምዃኑ ከኣ ምስትብሃል የድልየና።

ሕጂ እውን ከባቢና ብዝተፈላለዩ  ምኽንያታት ይሕመስዩ  ዘሎ። ኤርትራን ህዝባን ከኣ ኣካልዚ ዝሕመስ ዘሎ ከባቢ እዮም። ካብ ሳዕቤን ናይዚ ዝሕቆን ዘሎ ከባብያዊ ቅልውላው፡ ኢሳያስ ኣይኮነንዶ ሃገርን ህዝብን ከድሕን፡ መሊሱ ሓዊ ዝኣጉድ እዩ። ንሕናን ህዝብናንከ ካብዚ ከየጋጥም ዘስግእ ዘሎ ሓደጋ ንምድሓን ምስዚ ዝነጉድ ዘሎ ግዜ ዲና ዓቕምና ጸንቂቕናን ኩሉ ክኢልናን ክንጉዓዝ ወይስ ኣብ ገዛእ ጉዳይና ተዓዘብቲ ክንከውን? ጽባሕ ዘይኮነ ሎሚ ብግብሪ ክንምልሶ ዝግበኣና ኣብ ቅድሜና ተገቲሩ ዘሎ እዋናዊ ሕቶ እዩ።

ቅድሚ ሸሞንተ ዓመት ብ3 ጥቅምቲ 2013 ሓሙስ ማዓልቲ፡ እቲ ንዓለም ምሉእ ዘንቀጥቀጠን ዘሰንበደን ህልቂት መንእሰያትን ህጻናትን ኤርትራ ኣብ ገማግም ደሴት ላምባዱዛ ዝተፈጸመሉ ናይ ሓዘን ማዓልቲ እዩ። ነዚ ናይ ሓዘን ማዓልቲ ክንዝክር እንከለና ግን፡ ናይ መጀመርታን ናይ መወዳእታን ሓዘን ኤርትራውያን እዩ ማለትና ኣይኰነን። ቅድሚኡን ድሕሪኡን ኣብ ምድረ በዳታት፡ ቀላያትን ባሕርታትን ዝሃለቑ መንእሰያትናን ህጻናትናን ማእለያ የብሎምን ጥራሕ ዘይኰነስ፣ ገናውን ዝቕጽል ዘሎ መርኣያ ሕሰምና ኰይኑ ዘሎ እዩ።

ኣብ ርእስ'ዚ፡ ንመንእሰያትና ዘጓንፎም ዘሎ  ዝተፈላለየ ኣሰቃቒ ተመኵሮታት ኣብ'ቶም ካብ'ዚ ህልቂትን ሞትን ዝተረፉ ደቕና፡ ኣሓትናን ኣሕዋትናን፣ ከምኡ'ውን ኣብ ቤተሰቦም ዘሕድሮ ኣሉታዊ ስነ-ኣእሙራዊ ስንብራት ንምፍዋሱ ቀሊል ዘይኰነ ጻዕርን ክብ ዝበለ ብቕዓትን ዝሓትት ምዃኑ ክዝንጋዕ ኣይግባእን። ስለ'ዚ ናይ ዝሞቱ ጥራሕ ዘይኰነ፡ ናይ'ቶም ብህይወት ዘለዉ እሞ ከቢድ ስነኣእሙራዊ ማህሰይቲ ዝወረዶም ዘሎ ዜጋታትና ሃለዋት ውን ከገድሰና ኣለዎ። 

ህልቂት ላምባዱዛ እምባኣር፡ ሬሳታትና ካብ ባሕሪ ክዝቈቊ፣ ዋና ተሳኢንዎ፡ ኣብ መሬት ተደርብዩ ጸሓይን ንፋስን ክውቃዕ፣ ንቡር ቀብሪ ስኢኑ፡ ኣብ ሳናድቕ ተዓሺጉ ንምርኢት ዝቐረበ ክመስል ዝቐደመን ዝዳሓረን ሕስረትን ውርደትን ኤርትራውያን ንመላእ ህዝቢ ዓለም ዘቃልዐን ዘሕዘነን ብምንባሩ፤ ንብዙሓት ደገፍቲ ስርዓት ዝነበሩ ከይተረፈ ካብ ድቓሶም ዘበራበረ ብምንባሩ፡ ከመይ ኢልካ እዩ እሞ ክርሳዕ?!!!! ነዚ ከምዚ ዝኣመሰለ ህልቂት ዝርስዕ እንተሎ፤ እቲ ካብ ተሕታትነት ክምልጥ ዝሓስብ ወይ ዝደሊ ጠንቂ ናይቲ ሕሰምን መከራን ዝኾነ፡ ሎሚ እውን ናብ ልቡ ዘይተመልሰ፡ መላኺ ስርዓትን መጋበርያታቱን ጥራሕ እዮም።

ስለ'ዚ ድማ'ዮም፡ ዲክታቶርያዊ ስርዓት ህግዲፍን “ኣጆኻ በሃልቱን”፡ መንነት ኤርትራዊ ግዳያት ግዳያት ላምፓዱዛ ክሒዶም፤ ክሳብ ሎሚ ጠንቂ ስደቶምን ጥፍኣቶምን ንኻልኦት የሰክሙ ኣለዉ። ወትሩ ምዝመዛ ገንዘብን ጉልበትን ኤርትራውያን ዘተሃራርፎ ጉጅለ ህግደፍ፡ መንእሰያት ኤርትራ ብህይወት እንከለዉ፡ ብስም ኣገልግሎት፡ ኣብ ጉዕዞ ስደቶም ድማ ምስ ነጋዶ ደቂ ሰባት ብቐጥታ ይኹን ብተዘዋዋሪ ብምትሕብባር ዝበልዖም ገንዘብ ከይኣኽሎ፡ ሕንኽ ከይበለ ካብቲ መንነቱ ዝኸሓዶ ሬሳታት ክነግድን ገንዘብ ክእምርርን ምፍታኑ ኣዝዩ ዘስደምም ኢዩ ነይሩ። ካብ ከምዚ ዝኣመሰለ ኤርትራዊ ስርዓት እንጽበዮ ኣውንታን እንፍደዮ ጽቡቕን ክህሉ ፈጺሙ ዘይሕሰብ እዩ። ወረ ሎሚስ ኣብ ዝገደደን ንህልውና ሃገር ናብ  ዘስግእ ተግባራት ዝመጣጠር ዘሎ እዩ።

እምበኣር፡ ኣብዚ ናይ 8ይ ዓመት ዝኽሪ ህልቂት ላምፓዱዛ ይኹን፡ ኣብ መጻኢ ናይ ዝኽሪ ዓመታት፡ “ብዝሓለፈ ህልቂት እንዳስቈርቈርና ዲና ክንነብር ወይ ነዚ ጠንቂ ናይ'ዚ ኵሉ ሽግራትና ዝዀነ ሓደገኛ ጉጅለ ሓንሳብ ንሓዋሩ ኣወጊድና፡ ዲሞክራስያዊ ስርዓት ሃኒጽና እፎይ እንብለላ ሃገር ክንውንን ኢና?” ዝብል ሕቶ ኣብ  እንምልሰሉ  ወሳኒ እዋን ከም ዘሎና ንዅላትና ብሩህ ኢዩ።

ኣብዚ ሎሚ እዋን ኤርትራ ከም ህዝብን ከም ሃገርን ኣብ ናይ ብርሰት ሓደጋ ኣብ እትርከበሉ ዘላ እዋን፡ ነፍስወከፍ ኤርትራዊ ከም'ቲ ኣብ ሓደ ኣጋጣሚ 4 ካቶሊካውያን ጳጳሳት ዝበልዎ፡ “ሓወይ ኣበይ ኣሎ? ሓብተይ ኣበይ ኣላ? ህዝበይ ከመይ ኣሎ?” ኢሉ ክሓትትን “ኣነ'ኸ እንታይ እገብርን ኣበይን ኣለኹ?” ኢሉ ምስ ነብሱ ክመራመርን ኢዩ ዝግብኦ። ከምዚ ዘይገብር ኤርትራዊ እንተዀይኑ ግን፡ ብፍላጥ ይኹን ብዘይፍላጥ ንጭቆና እቲ ጉጅለ ዘተባብዕ ኢዩ ክኸውን ዝኽእል ኢልካ ካብ ምሕላፉ ካልእ ትርጉም የብሉን። ኢጣልያዊ ገፋፍ ዓሳ ቪቶ ፍሎሪኖ (Vito Florino) እኳ፡ ኣባላት ሓለዋ ባሕሪ ኢጣልያን ምድሓን ግዳያት ላምፓዱዛን ዝነበሮም ግደ ክገልጽ እንከሎ፡ ኣብ ምቕራጽ ምስልታት ግዜ ወሲዶም ክብል ዝነቀፈስ፡ ገለ ኤርትራውያን ከኣ ንጠላም ተግብራት ናይቲ ጉጅለ ከጸባብቕዎ እንከለዉ ክትሰምዕን ክትዕዘብን እንከለኻ ዘደንጹ ጥራሕ ዘይኰነ፡ “ኣምበር'ዶኸ ሕልና ኣለዎም እዩ” ዘብለካ’ ውን እዩ።

በዚ ኣጋጣሚ ክለዓል ዘለዎ ሕቶ “ንመጻኸ እንታይ ይገበር?” ዝብል ኢዩ። ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ፡ (ሰዲህኤ)፡ ነዚ ኣብ ኤርትራውያን ሳዕሪሩ  ዘሎ ናይ ስደት ዋሕዚ ንምግታእ ክግበሩ ኣለዎም ዝብሎም ስርሓት እዞም ዝስዕቡ ይርከብዎም።

• ናይቲ መሰረታዊ ጸገማት ጠንቂ ዝዀነ መላኺ ጉጅለ ህግደፍን ናይ ጭቆና መሓውሩን ኣወጊድካ ብዲሞክራስያዊ ስርዓት ንምትካኡ ዝግበር ቃልሲ ምሕያል።
• ኣብ መንጎ ኤርትራን ናይ ርሑቕን ቀረባን መዛምድታ ዝፍጠር ርክብ ኤርትራዊ ረብሓ ዝማእከሉ ንኢድ ኣእታውነት ዘይቅበል ክኸውን ምጽዓት።
• ኤርትራዊ ናይ ለውጢ ፖለቲካዊ ሓይልታት፡ ህዝባዊ ምንቅስቓሳትን ማሕበራትን ብሓባር ኣንጻር ወጽዓ ህግደፍ ዝቃለስሉ ሰፊሕ ጽላል ንምፍጣር ዝካየድ ዘሎ ቃልሲ ምቅልጣፍ።
• ብሓፈሻ ኣብ ዝተፈላለዩ ሃገራት፡ ብፍላይ ከኣ ኣብ ኢትዮጵያ ዝርከብ ኣብ መደበራት ስደተኛ ኣብ ሓደገኛ ኩነታት ዘለዉ ኤርትራውያን ስደተኛታት ዝድሕንሉ ኩነታት ክፍጠር ቀጻሊ ጻዕሪ ምክያድን ናብ ዝምልከተን ትካላት ዝቐርብ ምሕጽንታ ኣሕይልካ ምቕጻሉ

ክብርን ዘልኣለማዊ ዝኽርን ንሰማእታትና

ኤርትራን ህዝባን ሓደ ኣካል ሓደ ኣምሳል እዮም። ምኽንያቱ ህዝቢ ካብ ሃገር፡ ሃገር ከኣ ካብ ህዝቢ ፈላሊኻ ዝረኣዩ ስለዘይኮኑ። ኣብዚ ኤርትራውያን ነካይዶ ዘለና ናብ ዲሞክራሲ ናይ ምስግጋር ቃልሲ፡ ኣብ ዝተወሰነ እዋን “ ንህዝቢዶ ንሃገር ኣቐዲምና ነድሕን?”  ዝብል ሕቶ ኣብ ምምላስ ምስሕሓብ ነይሩ’ዩ። ብፍላይ ከኣ ምውጋድ ጉጅለ ህግደፍን ምጥራር ዶብ ኤርትራን ኢትዮጵያን ውዕዉዕ ኣጀንዳ ኣብ ዝነበርሉ  ኣዝዩ ርሱን መካትዒ ነይሩ። ጉጅለ ህግደፍ ከኣ ነቲ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ዝፍጽሞ ዘቤታዊ በደል ንምሕባእን ኣቓልቦ ህዝቢ ኤርትራ ንምጥምዛዝን፡ ነቲ ደሓር ባዕሉ ኣብ ዋጋ ዕዳጋ ኣውሪድዎ ዘሎ “ልኡላውነት” ካብ ጉዳይ ህዝቢ ፈልዩን መጢጡን ከቕርቦ ፈቲኑ እዩ።

ኣብዚ እዋንዚ ግና ብዘይካቲ ህዝቢ ናይ ምግልጋል ኣጀንዳ ዘየብሉ ጉጅለ ህግደፍ፡ ህዝቢ ኤርትራን ናይ ለውጢ ውዳበታቱን ጉዳይ ህዝብን ሃገርን ፈላሊኻ ብምሓዝ “ሓደ ምስ ወዳእኩ ናብቲ ካልእ ክሓልፍ እየ” ዝበሃሎ ዘይኮነ፡ ብሓንሳብ ዝዕመምን ተመጋጋብን ምዃኑ ኣብ ዝተረደኣሉ ደረጃ በጺሕና ኢና። እዚ ከኣ ምትላል እቲ ጉጅለ ካብ ዝተዓጽፈሉ  ተረኽቦታት ሓደ እዩ።

ኣብ ንቡር ኩነታት ጉዳይ ሃገር ካብ ህዝቢ ንላዕሊ ዝምልከቶ ኣካል የለን። እዚ ከኣ ህዝቢ ኤርትራ ንሃገሩ ካብ ምንጋጋ መግዛእቲ ኣብ ዝመንዘዓሉ መዋእል ኣመስኪርዎ እዩ። ኣብ ከምዚ ኤርትራ ብዘይንቡር ኩነታት ትሓልፈሉ ዘላ መስርሕ ግና፡ እቲ ኣሰራርዓ ግምጥልሽ ኮይኑ፡ ንጉዳይ ሃገርን ህዝብን ሓደ ዕሉል ዓመጸኛ ጉጅለ ኣብ ዘኹድደሉ ኢና ንርከብ ዘለና። እዚ ከም ቁርዲድ ኣብ ህዝቢ ኤርትራ ተላሒጉ ዘሎ ጉጅለ፡ ዝጭቁን ጥራይ ዘይኮነ፡ ነዛ ሃገር ምስ ህዝባ ክምጥዋ ትንዕምንዕ ዝብል ዘሎ እዩ። መሰረታዊ ምኽንያት ናይቲ ህዝቢ ኤርትራን ውድባቱን ዝቃለስሉ ዘለዉ ከኣ ነዚ ዝንቡዕን ዘይንቡርን ርእሲ ህዝቢ ኤርትራ ዘድንን ውሑዳት ርእሶም ዘቕንዕሉን ኣሰላልፋ ኣወጊድካ ልዕልና ህዝቢ ናብ ንቡር ቦታኡ ንምምላስ እዩ።

 ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ንልዕልናን ወሳንነት ህዝቢ ኤርትራ፡ ከም ሓደ መሰረታዊ ዓንዲ ናይ ቃልሱ፡ ኣብቲ መሰረታዊ ሰነዱ “ሰዲህኤ ምልካዊ ስርዓትን ንሱ ዘተኣታተዎ ኣዕናዊ ሳዕቤናትን ኣልጊስካ ኣብ እትምስረት ደሞክራስያዊት ኤርትራ ልዕልና ሕጊ ዝሰፈና ንመሰልን ክብርታትን ኩሎም ዜጋታታ ብማዕረ ንምርግጋጽ ምንጪ ስልጣን ናይቲ ዝቐውም መንግስቲ፡ ህዝቢ ምዃኑ ይኣምን። ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ተሓታቲ ዝዀነ፡ ኣብዝሓ ሰልፍታታን ሰላማዊ ውድድርን  ዘፍቅድ፣ ንመሰረታዊ ሰብኣውን ዲሞክራስያውን መሰላት ዜጋታት ዘኽብርን ዝጣበቕን፤ ስርዓተ-መንግስቲ ብምርጫ ህዝቢ ክውሰን ከም ዘለዎ ይኣምን።” ብዝብል ኣስፊርዎ ኣሎ። ኣብ ሰነድ ምስፋር ጥራይ ዘይኮነ፡ ምስ ኩሎም ኤርትራውያን ኣካላት ለውጢ ብሓባር ንምዕዋቱ፡ ብመንገዲ መስርሕ እንካን ሃባን ዘሎ እዩ።

ሎሚ ጉጅለ ህግደፍ መሰረታዊ ጸገማት ህዝቢ ክፈትሕ ዘብቅዕ ዓቕሚ ኮነ ባህሪ የብሉን። ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ጽዒንዎ ዘሎ ብበብዓይነቱ ዝግለጽ ጭቆና ዘይፈተሐ ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብ ገሊኡስ ነቲ ነባር ጸገም ከጋድድ፡ ኣብ ገሊኡ ከኣ ሓደስቲ ጸገማት ክምህዝ እዩ ዝሰርሕ ዘሎ።  እዚ ጉጅለ፡ ህዝቢ ኤርትራ፡ ናጽነት ናይ ምምጻእን ልኡላውነት ሃገሩ ናይ ምሕላውን ግደታ እምብር፡ በቲ ብዋጋኡ ዝመጸ ጸጋታት ናጽነት ናይ ምጥቃም መሰል ከም ዘለዎ ኣይኣምንን እዩ። እዚ ከኣ “ኣነ እየ ዝሓስበልካ’ሞ ዝበኩኻ ግበር” ብዝብል ክቱር ትዕቢቱ እዩ ዝግለጽ። ጉጅለ ህግደፍ ከምዚ ናይ ምግባሩ ምስጢር ፍሉጥ እዩ። ህዝቢ ኤርትራ ንከምዚ ዓይነት ብደዐ ምጽማሙ ግና ሕቶታት ዘልዕል እዩ።

ናጽነትን ልኡላውነትን ኤርትራ ብጽንዓትን ተወፋይነትን ህዝብና እዩ ተረጋጊጹ። በዚ ከኣ ናይ ርሑቕን ናይ ቀረባን  ናእዳ ሓፊስሉ እዩ። እንተኾነ ምእንቲ ናጻነት ብዝኽፈሎ ዋጋን ዘርእዮ ጀግንነትን ክንየት ጉጅለ ህግደፍ ኣገሪህዎ እዩ። እዚ ኩሉ ህዝብና ዝሓልፎ ዘሎ ኣዝዩ መሪር ማሕበረ-ቁጠባዊ ህይወት ከኣ ናይቲ ዝተዳህለሎ ዋጋ እዩ። ደጊም እቲ መፍትሒ በቲ ዝሓለፈ ክምለስ ዘይከኣል “ኣህህ” ምባል ዘይኮነ፡ “ይኣክል በቓ” ክትብል ምኽኣል እዩ።

ህዝቢ ኤርትራ ናይ ኢዱ ከምዘይረኸበ ዝሓልፎ ዘሎ ህይወት መስካሪ ስለ ዝኾነ ካልእ ኣካል፡ ኣብ ሃገሩ “መሊኡ ዘይረገጸ፡ ሓሳብ ልቡ ዘይገለጸ፡ ወሊዱ ዘየዕበየን ኣብ ቁምነር ዘየብጽሐን፡ ፍትሕን ስርዓትን ዝጸምኦ” እናተባህለ ክዝርዝረሉ ዝጽበ ኣይመስለንን። ብዓይኡ ከኣ  ናይ ሰላም፡ ልምዓት፡ ድሕነትን ዲሞክራስን መሰሉ ፈጺሙ ዝተነፈገ ህዝቢ እዩ። ምስዚ ብዝተተሓሓዘ ወዮ ክንዲ ናጽነት ንዝኣመሰለ መሰረታዊ ጉዳይ ብክቡር ዋጋ ኣውሒሱስ፡ ፍረ ናይቲ ኮስኲሱ ዘዕበዮ ተኽሊ ኣብ ምሕፋስ ግን ዘይበቐዐ  ተባሂሉ ይንቀፍል ከም ዘሎ  ነጋሪ ዘድልዮ ኣይኮነን። ርግጽ እዩ ንጉጅለ ህግደፍ ኣብቲ መጀመርያ እምነት እንተነንብረሉ ጌጋ ኣይምተባህለን። ኣብቲ መስርሕ ኣሰጓጉማኡ ርእዩ “ክሳብ እትኣምን ኪድ፡ ካብ ዘይትኣምን  ግን ተመለስ”  ዘይምባሉ ግና ዘተዓዛዝብ እዩ።

ጉጅለ ህግደፍ ድሕሪ ሕጂ ህዝብን ሃገርን ንምጥፋእ በቲ ዝጀመሮ ክዕዘር እንተዘይኮይኑ፡ ንድሕሪት ኣብ ዘይምለሰሉ ደረጃ ጽላለ በጺሑ እዩ። ንህዝቢ ኤርትራ እቲ ክሳብ ሕጂ ኣብ ልዕሊኡ ዝፈጸሞ ገበናት ውሒድዎስ፡ እነሆ ሎሚ ከኣ ዝያዳ ቀይዲ በቲኹ፡ ከም መቐጸልታ ናይቲ ካብ ኤርትራ ሓሊፉ ዞባና ንክዘርግ ከዕገርግሮ ዝጸንሐ፡ ብንቡርኳ ከይተዓደመ ኣብ ሃገረ ኢትዮዮጵያ፡ ትግራይ፡ ጎንደርን ወሎን ከይዱ ብህይወት ኤርትራውያን ዕሸላት ይጻወት  ኣሎ። ናይዚ ኢድ ኣእታውነቱ ሳዕቤን ብዙሕ ኮይኑ ብቐረባ “ኣይማዮም ኣይሰማዮም” ኣብ ዝኾነ፡ ካብ ንቀጻልነት ህግደፍ ኣብ ስልጣን ሓሊፉ ኤርትራዊ ረብሓ ኣብ ዘየብሉ መንእሰያትና ይህልቕ  ኣሎ። ድሮኳ ኣብዚ ሓድሽ መገሸኦም እውን ብናይ ውግእ ገበናት ክኽሰሱ ጀሚሮም ኣለዉ። እዚ ኣብ ትግራይ፡ ዓፋርን ኣምሓራን ዝካየድ ዘሎ ውግእ፡  ኣብ ኤርትራ ኮንካ ኣማዕዲኻ ኣብ እትርእዮ ተደሪቱ ዘይክተርፍ ክኸውን ከም ዝኽእል ኤርትራዊ ምስትውዓል የድልዮ። እዚ ሻራዊ ጉዕዞ ህግደፍ፡ ኤርትራውያን ኣብ ዓዲ ጓና ዝሃልቅሉ ዘለዉ እዩ። ኣብ ርእሲኡ፡ ኤርትራ ናብ እትፈርሰሉ ደረጃ እውን ክምዕብል ከም ዝኽእል ህዝብና ከስተብህለሉ አዘኻኽሮ። ስለዚ ሕጂ እ’ውን እቲ ሃገርን ህዝብን ናይ ምድሓን ዕድል ምሉእ ብምሉእ ኣይተጸንቀቐሞን’ሞ ህዝቢ ኤርትራ ሕሳብካ ክትገብር አዘኻኽር።

ህዝቢ ኤርትራ ቃልሲ ዝመረጸ፡ እቲ ቃልሲ ዝሓቶ ዋጋን ዝወስዶ ግዜን ናይ ምኽፋል ህርፋን ስለ ዝነበሮን ዘለዎን ከም ዘይኮነ ርዱእ እዩ። ህዝቢ ኤርትራ ዝቃለስ ብዘይካ ተቓሊስካ ብምምንዛዕ ጸለእቲ ፈትዮም ዘይተኹብሉ መሰል ስለ ዝነበሮን ዘለዎን እዩ። ናይቲ ን30 ዓመታት ምእንቲ ናጽነት ዘካየዶን ሎሚ  ንዲሞክራስያዊ ለውጢ ዘካይዶ ዘሎንቃልሲ ከኣ፣ ካብዚ ወጻኢ ካልእ ትርጉምን ምኽያትን የብሉን። ብፍላይ ነዚ ናይ ድሕሪ ናጽነት ቃልሲ ምእንቲ ሰላም፡ ልምዓትን ዲሞክራሲን ኣብ ሓደ እዋን “ሎሚኸ ድሕሪ’ታ ዝበሃግናያ ነጻነት ምርካብና እንታይ ቃልሲ ኣድለየ” ዝብሉ ወገናት ይስምዑ ነይሮም እዮም። ከምዚኦም  ዝኣመሰሉ ወገናት ነቲ ወጻዒ ጉጅለ ኣበሩ ሓቢኦም ከጸባብቕሉ ዝደልዩ፡ ወይ ድማ ትርጉም ምሉእነት ናጽነት ዘይተረድኡ እዮም።

ሎሚ ኣብ ኤርትራ ኣብ ክንዲ “ሕገመንግስቲ፡ ዲሞክራስያዊ ምርጫ፡ ምኽባር መሰረታዊ መሰላት፡ ልዕልና ፍትሒ፡ መሰል ሕሳብካ ምግላጽ….. ወዘተ”  እናበልካ ዝበኾሩ መሰላት ምጽብጻብ፡ “ዋላ ሓንቲ ዝተኸብረ መሰል የለን” ምባል ዝቐለለ እዩ። ጉጅለ ህግደፍ ብዓብይኡ ነቲ ናይ ኩሉ ሕግታት ዓንዲ ማእከል ሕገ-መንግስቲ ኣጊዱ ከብቅዕ፡ ኣብ 1996  ኣዋጅ ፕረስ  ቁጽሪ 90 /1996፡ ብዝብል፡ ኣዝዩ ጸቢብ ዕድል ዝህብ፡ ሕጊ ፕረስ ኣውጺኡ ምንባሩ ይፍለጥ።  

ነዚ ተኸቲለን ከኣ ሸውዓተ ናይ ብሕቲ ጋዜጣታት ክዕንብባ ጀሚረን ነይረን። ህዝቢ ኤርትራ በዘን ናይ ብሕቲ ሕትመታት ኣቢሉ ካብቲ መንግስቲ ዝዝርገሖ ዝንቡዕን ስሱዕን ዜናታት ዝተፈልየ መማረጺ ሓበሬታ ብምርካቡ ኣብ ለውጢ ተስፋ ኣሕዲሩ ነይሩ። እንተኾነ እቲ ተስፋ ህዝቢ፣ ዘይተስፍኡ ዝኾነ ጉጅለ ኢሳያስ፡ ክዕገስ ባህሪኡ ስለ ዘይፈቐደሉ፡  ምስቲ ኣብ ልዕሊ ኣባላት ጉጅለ-15 ዝወሰዶ ስጉምቲ ኣጐዛጒዙ፡ በቲ ኣብ ሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካ ፈጸምቲ ራዕዲ ዘሕደርዎ ሻቕሎት ተኸዊሉ፡ ነተን ጋዜጣታት ኣብ ወርሒ መስከረም ብ2001 ክዓጽወን እንከሎ፡ ካብቶም ኣብኣተን ኣብ ዝተፈላለዩ ጽፍሕታት ዝነጥፉ ዝነበሩ ጋዜጠኛታት 16 ኣሲሩ። በዚ ከኣ ነቲ ጩራ ዘይመንግስታዊ ሓበሬታ ናይ ምርካብ ዕድል ምሉእ ብምሉእ ኣጸልሚትዎ። እዚ ስጉምቲ ሽዑ “ሀ” ኢሉ ዝተጀመረ ጸረ ዲሞክራሲ ስጉምቲ ዘይኮነ፡ መቐጸልታ ናይቲ ኣብ ጽባሕ ናጽነት ”ድሕሪ ሕጂ ብውድባት ሓሸውየ የለን” ብዝብል ዝፈለመ ናይቲ ጉጅለ መንደልሓቒ ተግባር እዩ።

ኣብዚ እዋንዚ ብፍላይ ከኣ ምስቲ ዕቤት ማሕበራዊ መራኸቢ ዘርእዮ ዘሎ ቅልጡፍ ገስጋስ፡ ሚድያ  ከም ሓጋጊ፡ ፈጻምን ፈራድን ኣካላት፡ እንታይነት ሓደ መንግስቲ ካብ ዝግለጸሉ መምዘንታት ሓደ ናብ  ምዃን ደረጃ በጺሑ ዘሎ እዩ። ኣብ ከምዚ ሓበሬታ ሓይሊ  ዝኾነሉ መዋእል፡ ህግዲፍ ንህዝቢ ናጻ ሚድያ ምንፋጉ ከኣ ኣብ ዝለዓለ ጫፋ ጸረ ዲሞክራሲ ምህላዉ ካብ ዘርእዩ ምልክታት እዩ። በዚ መሰረት እያ  ከኣ፣ ኤርትራ ኣብ ትሕቲ ምምሕዳር እዚ ጉጅለ፡  ይሕመቕ ይጸብቕ ብዘየገድስ፤ እንኮ ዘይመንግስታዊ ትካል ዜና ዘየብላ ሃገር ኣፍሪቃ ኮይና ተመዝጊባ ዘላ። በብግዜኡ ብደረጃ ዓለም ብዛዕባ ምእሳር ጋዜጠኛታት ዝርዝር ክዳለው እንከሎ ከኣ ደረጃ ኤርትራ ካብ መጠረስታ  ንላዕሊ ካብ 1ይ ክሳብ 3ይ ዘይሓልፍ እዩ።

ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ግደ ናጻ ፕረስ ኣብ ምህናጽ ሃገርን ናይ ህዝቢ ሓበሬታ ናይ ምርካብ መሰል ኣብ መጻኢት ኤርትራን ፍሉይ ግምት ካብ ዝህቦም ሓደ እዩ። በዚ መሰረት ኣብቲ ብደረጃ ጉባአ ዝጸደቐ ንመጻኢ’ውን ዘማዕዱ ፖለቲካዊ መደብ ዕዮኡ፡ “ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰ.ዲ.ህ.ኤ) ሓበሬታ ዘይብሉ ህዝቢ ብዛዕባ መሰላቱን ነጻነቱን ብቑዕ ኣፍልጦ ከምዘይውንን ይኣምን። ኣብ ኤርትራ መራኸቢ ብዙሓን ካብ ምቍጽጻር መንግስትን ካብ ምግባት ዓበይቲ ኮርፖረሽናትን ነጻ ኰይነን ሰፊሕን ዓሚቝን ዝተኣሳሰረን  ዜናታት ንከቕርባ  ዘኽእለን ባይታታት ንምፍጣር ክጽዕት ኢዩ።” ዝብል ኣስፊሩ ኣሎ።

ነጻ ሚድያ፡ ምስቲ መንግስቲ ዝህቦ ሓበሬታ፡ ማዕረማዕረ ዝስጉም ንህዝቢ መማረጺ ሓበሬታ ዘቕርብ እዩ።  መንግስቲ ካብ ህዝቢ ተሓቢኡ፡ ህዝቢ ዝጐድእን ምጥፍፋእ ዘሳዕርርን መንገዲ ከይሕዝ ዝቆጻጸርን እንተተፈጺሙ ዘቃልዕን እዩ። ህዝባዊ ሓልዮት ዘለዎም ዲሞክራስያውያን መንግስታት፡ እዚ ብሕታዊ ሚድያ ንሳቶም ዘይረኣይዎ ዘርእዮም፡ ዘይበጽሕዎ ናይ ህዝቢ ስምዒታት ዘንጸባርቐሎምን ከዕርይዎ ዝገበኦም ጌጋታት ከእርሙ ዝሕግዞምን እዩ። ከምኡ ስለ ዝኾነ ከኣ ሕጋዊ መልክዕ ብምትሓዝ የተባብዕዎን ይሕግዝዎን። ከም ህግደፍ ዝኣመሰሉ ብዘይፈቓድ ህዝቢ ናብ ስልጣን ዝደየቡ፡ ካብ ህዝቢ ተሓቢኦም ክጐዓዙ ንዝደልዩን ወትሩ ካብ ህዝባዊ ማዕበል ዝሰግኡን ኣካላት ግና ንናጻ ፕረስ ከም ቁርን ኣስሓይታን ይፈርሕዎን ኣብኡ ንዝነጥፉ  ጋዜጠኛታት “ብማይ ቀጠነ” ይሃድንዎምን። ህግደፍ  ናይ ብሕቲ ጋዜጣታት ዝኣገደን ኣዳለውተን ኣሲሩ ዘሳቒ ዘሎን ከኣ ካብዚ ባህሪ ጨቆንቲዚ ነቒሉ እዩ።

ጉጅለ ህግደፍ ነተን ናተይ ዝብለን “ድምጺ ሓፋሽን ጋዜጣ ሓዳስ ኤርትራን” እውን፡ ብኣዝዩ ጸቢብ ምቁጽጻር እዩ ዝሕዘን። ኣብዘን ሚድያታት እዚኣተን ኮይኖም ዋላ ብውሱን ርሕቀት ካብ ድሌት እቲ ጉጅለ ወጻኢ ክስጉሙ ዝፍትኑ ናይ መንግስቲ ሚድያዊ ክኢላታት እውን ዕድሎም ማእሰርቲ እዩ። ኣብዚ እዋንዚ ኣብ ፈቐዶ ስደት ዘለዉ ኤርትራውያን ጋዜጠኛታት ከኣ ናይ ብሕቲ ዝነበሩ ጥራይ ዘይኮኑ ኣብ መንግስታዊ ሚድያ ዝሰርሑ ዝነበሩ እውን ኣለዉ።

ነቶም ኣብ መፋርቕ ወርሒ መስከረም 2001 ዝተኣስሩ እሞ ክሳብ ሕጂ ብዘይ ፍትሕን ፍርድን ዝሳቐዩ ዘለዉ ጋዜጠኛታት ምዝካሮም ኣገዳስን እዋናውን እዩ። እቲ ዝኽሪ ግና እቲ ጉጅለ ኣብ ልዕሊኦም ዝፍጸሞ ግፍዒ ንምጽብጻብ ጥራይ ክኸውን ኣይግባኦን። ኣብ ርእሲኡ “እቲ ንሳቶም ዝጀመርዎ ንህዝቦም መማረጺ ሓበሬታ ናይ ምስናቕ ዕላማ ብኸመይ ይቐጽል?” ዝብል ሕቶ ብዝምልስ ክኸውን ይግበኦ። ኣብ ኤርትራ ብሕታዊ ሚዲያ ዘይምላዉ፡ ካብቲ ዝዓበየ ዲሞክራስያዊ ብኩራት ሓደ እዩ። ኤርትራውያን ጋዜጠኛታት ኣብ ወጻኢ ዝገብርዎ ዘለዉ ጻዕሪ ዝተባባዕን ዝነኣድን እዩ። እንተኾነ ኣብርክተኦም ኣብ ክንዲ ኣብ ሕድሕዱ ዝነጻጸግ፡ ኣብ ሕድሕዱ ዝመጋገብ ኮይኑ እንተዘይተወዲቡ፡ መፍቶ ጉጅለ ህግደፍ ካብ ምዃን ሓሊፉ፡ ከምቲ ንብህጎ ልሳን ናይቲ  ልሳን እንከለዎ ዝተለጉመ ህዝቢ ክኸውን ኣይክእልን እዩ። ስለዚ ኣብዚ ዓውዲዚ ዝነጥፉ ዘለዉ ክኢላታት ኣብዚ ኣጋጣሚ ኮይኖም ክሓስብሉ ይግበኦም ንብል።