ምምሕዳር ቤት ጽሕፈት ማሕበራዊ ጉዳያት (ሰ.ደ.ህ.ኤ.) ብ5 መጋቢት 2022 ኣብ ዘሰላሰሎ ኣኼባ ንኣተሃላልዋን ምዕብልናታትን ክፍልታት ቤት ጽሕፈት ማሕበራዊ ጉዳያት፡ ብዝርዝርን ዕምቆትን ተመያይጡን ገምጊሙን። ጽማቝ ነጥብታት ገምጋሙን ውሳኔታቱን እነሆ ከምዚ ዝስዕብ:
ን37 ዓመቱ ንኤርትራውያን ስደተኛታት ቆልዑ ኣገልግሎቱ፣ ካብ 1ይ ክሳብ 8ይ ክፍሊ ኣብ ዓመት ክሳብ 800 ዝበጽሑ ተመሃሮ ዘምህር፡ ቤት ትምህርቲ ወድሸሪፈይ-ከሰላ ዝምልከት ጉዳያት ብዝርዝር ገምጊሙ። ናይዚ ዓመት’ዚ ኣካዳምያዊ ዕማማቱ ብግቡእ ይቕጽል ከምዘሎ፣ ንመካየዲኡ ዘድሊ ባጀትን ዘጋጥም ሕጽረታትን ካብ ዝቐረበሉ ጽብጻብ ድሕሪ ምግንዛብ፡ ነቶም ክምውሉዎ ዝጸንሑ ግብረሰናይ ማሕበራትን ለጋሳት ኤርትራውያንን ብምምስጋን፣ ወፈያኦም ክብ ከብሉ ጸዊዑ። ምምሕዳር’ውን ንጥፈታቱ ከዛይድ ተሰማሚዑ።
ምምሕዳር ቤት ጽሕፈት ንንጥፈታት መደብ ማዕዶ-ወላዲ፣ ምዕብልናታቱን ዘጋጥሞ ሕጽረታትን ተመልኪቱን መፍትሒታት ኣሚቱን። ከምኡ’ውን ንመደበር ማሕበር ኣካለ ጽጉማን ንምሕጋዝ ምምሕዳር ቤት ጽሕፈት ምስ ኣካያዲ ቦርድ ናይ ማሕበር ኣካለ ጽጉማን ብምትሕብባር ኣበርክቶታቱ ከቕጽል ኣገንዚቡ።
- ብሃንደበት ኣብ ምሉእ ዓለም ዝተላብዐ ሕማም ኮሮናቫይሩስ፤ መንግስታትን ኣህጉራዊ ትካላትን ብቐዳምነት ድሕነት ህዝቦም ንምርግጋጽ፡ ኣብ ሓበሬታ፣ ምንቕቓሕን መምርሕታትን ምሃብ ኣትኵሮም ብምንጣፍ፣ ንምቁጽጻሩን ንምጥፍኡን፣ መድሃኒት ክታበት (ቫክሲን) ምሂዞም ካብ ምልባዕ ክዓግትዎን ህዝቢ ናብ ንቡር ሂወቱን ንጥፈታቱን ከም ዝምለስ ጌሮሞን ኣለዉ። እተን ድኻታት ሃገራት ንዝተለገሰለን መድሃኒትን መከላኸልን ተቐቢለን ክነጥፋ ከለዋ፡ እታ እንኮ ንዝተለገሰላ ክትባት ዘይትቕበልን ኣብ ድሕነት ህዝባ ዘይትነጥፍን መንግስቲ ኤርትራ ብምዃና ከምዘሕዘኖ ብምግላጽ: ህዝቢ ኤርትራን ዝምልከቶም ኣህጉራዊ ትካላትን ዓለምን፣ ኤርትራ ኣካል ማሕበረሰብ ዓለም ብምዃና፡ ግቡእ ኣገልግሎት እትረኽበሉ ዕድል ንምፍጣር ክጽዕቱ፣ ምምሕዳር ቤት ጽሕፈት ጸዊዑን ተማሕጺኑን።
- ምምሕዳር ሽማግለ ንኤርትራውያን ስደተኛታት ኣብ ምሉእ ዓለም ብፍላይ ድማ ኣብ ኢትዮጵያ ክካየድ ዝጸንሐን ዝቕጽል ዘሎን ኣስካሕካሒ ግፍዕታት ብዝርዝር ተመያይጡን ገምጊሙን እዚ ዝስዕብ ትዕዝብቲ ኣስፊሩ።
1) ድሕሪ ኣብ ትግራይ ውግእ ምጅማሩ ካብተን ኣብ ትግራይ ዝነበራ መደበር ስደተኛታት እተን ክልተ ማለት ሽመልባን ሕንጻጽን ምሉእ ብምሉእ ፈሪሰን ኣብኣተን ዝነበሩ ስደተኛታት ከም ዝተበታተኑ ዝዝከር እዩ። እተን ዝተረፋ ክልተ መደበራት ማይዓይኒን ዓዲ ዓርሽን እውን ኣብቲ ውግእ ዝካየደሉ ቦታ ዝርከባ ብምዃነን ዘይውሑሳት ካብ ዝኾና ነዊሕ ግዜ ኮይኑ እዩ። ኣብዘን መደበራት ብውግእ ብጥሜትን ሕማምን ምማት ስደተኛታት ንቡር ካብ ዝኸውን ነዊሕ ግዜ ኮይኑ ኣሎ።
2) ነዞም ኣብ ማይ ዓይንን ዓዲ ሓርሽን ዘለዉ ውሑስ ተባሂሉ ኣብ ከባቢ ዳባት (ኣስታት 90 ኪሎሜትር ካብ ጎንደር) ናብ ዝተኸፍተ ሓድሽ መደበር ምሉእ ብምሉእ ምስጋሮም ኣይሰለጠን። ዝተጀመረ ግና ኣሎ። ምኽንያቱ እቲ መሰጋገሪ መንገዲ ቦታ ውግእ ስለ ዝኾነን ብሰንኪ ናይ መራኸብን መጐዓዝን ጸገማት ሰራሕተኛታት ላዕለዋይ ኮሚሽን ስደተኛታት ክንቀሳቐሱ ስለ ዘይከኣሉ። እቲ ውግእ እንዳሰፈሐ ስለ ዝኸደ እቲ ሓድሽ መደበር እውን ቦታ ውግእ ከይከውን ስግኣት ኣሎ ።
3) ኣብ ክልል ዓፋር ዝነበሩ መደበራት ኣብዓላን ኣስሓይታን እዮም። እዞም መደበራት ድሒሩ ኣብ መንጎ ሰራዊት ህውሓትን ናይ ዓፋር መልሻን ውግእ ዝካየደሎም ምስ ኮኑ ፈሪሶም እዮም። ኣብዘን መደበራት ዝነበሩ ኤርትራውያን ዓፋር ስደተኛታት ተበታቲኖም ናብ ከባቢ ዋና ከተማ ክልል ዓፋር ሰመራ ገጾም ፋሕ ኢሎም ኣብ ትሕቲ ሓያል ጸገም ኣለዉ። ኣብቲ መስርሕ ዝሞቱ፡ ዝጠፍኡን ዝተዓመጻን ኣለዉ። እቲ ዘጋጠሞም ጉድኣት ምስቲ ናይ ትግራይ መደበራት ዝመሳሰል እዩ። ነቲ ምብትታንን ቅትለትን መን ከም ዝፈጸሞ ህወሓትን ኣብ ጐኒ ዓፋር ኮይኑ ዝዋጋእ ዘሎ ሰራዊት ህግደፍን ዝካሰስሉ ዘለዉ እዩ።
4) ኣብ ኣዲስ ኣበባ፡ ካብ ኩሉቲ ዝፈርስ ዘሎ መደበራት ዝሃደሙ ብዙሓት ኤርትራውያን ስደተኛታት ኣለዉ። ናይዞም ዝደተኛታት ሕቶታት ክምልስ ዝግብኦ “እንዳ ኣራ” ዝበሃል ቤት ጽሕፈት ስደተኛታት ኣብ ኣዲስ ኣበባ ብተግባር ይሰርሕ የለን። በዚ ምኽንያት ነዞም ስደተኛታት ሓድሽ መንበሪ ፈቓድ ዝህቦምን ነቲ ነባር ዘሕድሰሎምን ኣካል የለን። ብዙሓት ብዝተፈላለዩ ምኽንያታት ናብ ሳልሳይ ሃገር ክኸዱ ወዲኦም ካብቲ ስደተኛታት ዘመሓድር ኣካል ወረቐት ስኢኖም ቀንፈዘው ዝብሉ ኤርትራውያን ስደተኛታት ኣለዉ። ብዛዕባ መግቦም፡ መጽለልን ካልእ መሰረታዊ ነገራትን ዝሓስበሎም የለን።
5) መንግስታት ኤርትራን ኢትዮጵያን እዞም ስደተኛታት ዝረኽብዎ ኣገልግሎት ዓጺኻ ምጽቃጥ እሞ ተስፋ ቆሪጾም ከም ዝበታተኑ ወይ ዓቕሎም ምስ ጸበቦም ናብ ኤርትራ ከም ዝምለሱ ምግባሮም ዝወሰኑ እዮም ዝመስሉ። መንግስቲ ኤርትራ ኣብቲ መጀመርያ ዘድልይዎ ምስ ኣሰረን ሰወረን ሎሚ ንስደተኛታት ብዙሕ ዝግደሰሎም ኣይመስልን እዩ። ኣብዚ እዋንዚ ኣብ ኢትዮጵያ ኣስታት 80 ሺሕ ኤርትራዊ ስደተኛ ከም ዘሎ ይግመት።
መንግስቲ ኢትዮጵያ፡ ዝምልከቶም ሰብኣውያን ማሕበራትን ኣህጉራዊ ትካላትን ነዞም ኤርትራውያን ስደተኛታት ክሳብ ሕጂ ዝግባእ ኣቓልቦን ረድአትን ይገብርሎም ከምዘየለዉ፡ ምምሕዳር ቤት ጽሕፈት ማሕበራዊ ጉዳያት ገምጊሙን ተገንዚቡን። ስለዚ ብመሰረት ንስደተኛታት ዝምልከት ኣህጉራዊ ሕግታት ዝግባእ ኣቓልቦን ሓገዝን ክግበረሎም ይጽውዕን ይምሕጸንን።
መሰል ስደተኛታት ይተሓሎ !!
ማሕበራዊ ጉዳያት ቤት ጽሕፈት ሰዲህኤ
5 መጋቢት 2022
ደቂ ኣንስትዮ ፍርቂ ኣካል ሕብረተሰብ ብምዃነን ጥራይ ዘይኮነስ ዝተደራረበ ወጽዓውን ስለዘለወን ንሳተን ዘይተሳተፈኦ ዝዕወት ናይ ለውጢ መስርሕ የለን። ብመሰረቱ’ውን ወሳኒ ግደ ደቂ ኣንስትዮ ኣብ ቃልሲ ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብ ኩሉ ህይወት ወዲ ሰብ ርኡይ እዩ። ይኹን እምበር ንነዊሕ ዘበናት መሰለን ከም ሰብ ተንፊግወን፡ ነብሰን ክመርሓ ከምዘይክእላ ተቘጺረን፡ ኣገልገልቲ ወዲ ተባዕታይ ኰይነን ይነብራ ነይረን። ካብዚ ድርብ ወጽዓ ብቃልሲ ናጻ ንክወጻ ብዝሓዘኦ ናይ ቃልሲ ጕዕዞ፤ 8 መጋቢት ምልክት ዓለም ለኻዊ ቃልሲ ደቂ ኣንስትዮ ክትከውን ወሲነን። 8 መጋቢት ናብዚ ደረጃዚ ዝማዕበለት ድሕሪ ነዊሕ ውረድ ደይብን መሪር ቃልስን እዩ። እቲ ናብዚ ዘብጸሐ ታሪኻዊ መስርሕ ኣዝዩ ሰፊሕ ስለ ዝኾነ፡ ካብ ማይ ባሕሪ ብጭልፋ ንምጥቃስ እንተዘይኮይኑ ዘርዚርካ ዝውዳእ ኣይኮነን። በዚ መሰረት እዛ ዕለት ኣብ ዝተፈላለዩ ቦታታትን ዝተፈላለየ ዕለታትን ክትዝከር ድሕሪ ምጽናሕ፡ እታ ብ1913 ዝጀመረት 8 መጋቢት ብደረጃ ዓለም ክሳብ ሎሚ ኣህጉራዊት መዓልቲ ደቂ ኣንስትዮ ኮይና ትዝከር ኣላ። ብ1975 ከኣ ንመጀመርያ ግዜ 8 መጋቢት ብደረጃ ሕቡራት ሃገራት ዓለም ብወግዒ ክትክበር ክኢላ።
ግደ ኤርትራውያን ደቂ ኣንስትዮ ኣብቲ ናይ 30 ዓመታት ቃልሲ ንናጽነት ወሳኒ ነይሩ። እንተኾነ ካብ ምዕዋት እቲ ቀዳማይ ምዕራፍ ሃገራዊ ነጻነት ሓሊፉ፡ እቲ ናይ ርሑቕ ራኢ ሓርነትን ማዕርነትን ደቂ ሰባት፡ ፤ በቲ ካብ ህዝቢ መንዚዑ ፍረ ናጽነት ዝጨወየ ጉጅለ ተኾሊፉ እዩ። ነቲ ጥልመት ዝብድህ ኣርሒቑ ዝጥምት ንቕሓትን ውዳበን ደቂ ኣንስትዮ ድማ ኣይነበረንን። ድሕሪ ናጽነት፡ ኣብ ደቂ ኣንስትዮ ጥራይ ዘይኮነ፡ መላእ ህዝቢ ኤርትራ’ውን በቲ ዲክታተር ኢሳያስ ዝመርሖ ዘሎ ጉጅለ ከም ዝተጠልመ ርዱእ እዩ። ናይቲ ጥልመት ስንብራት ኣብ ልዕሊተን ኣንጻር ድርብ ወጽዓ ክቃለሳ ዝጸንሓ ደቂ ኣንስትዮ ዝኸበደ ከም ዝኾነ ከኣ ጋና ጽንብል ነጻነት ክይተወድኤ ዝተራእየን ዝረአ ዘሎን እዩ።
ታሪኻዊ ኣመጻጽኣን ኣገዳስነትን ኣህጉራዊ መዓልቲ ደቂ ኣንስትዮ 8 መጋቢት ነባሪ እዩ። ምኽንያቱ ዕላማታት 8 መጋቢት ጋና ኣይተረጋገጸን ጥራሕ ዘይኮነስ፣ ንድሕሪት ንምምላሱ ዝግበር ፈተነታት’ውን ህያው ስለዝኾነ። እቲ ዝዝከረሉ ኩነታት ግና ከከምቲ ህልዊ ምዕባለ ናይቲ ዓመት ክፈላለ ናይ ግድን እዩ። ብመጽርዚ ናይ ሎሚ ዓመት 8 መጋቢት 2022 ከም ናይ ዓሚ ኣብ ሃገርና ወጽዓ ህግደፍ ምረቱ ብሓፈሻ ኣብ ልዕሊ ህዝብና፡ ብፍላይ ከኣ ኣብ ልዕሊ ደቂ ኣንስትዮን ብዝገደደ ቀጻሊ ኣብ ዝሃለወሉ ኢና ንዝክራ ዘለና። ኮታ ኣብ ርእሲቲ ሱር ሰዲዱ ዝጸንሐ ብዙሕ ገጻት ዘለዎ ጸገም ህዝቢ ኤርትራ ተወሳኺ ሕሰም ኣብ ዘለዎ ኢና ንዝክራ ዘለና። ክታበት ዝተነፍጎ ለበዳ ኮረናቫይርስ ናይቲ ብዙሕ ገጻት ዘለዎ ማሕበረ ቁጠባዊ ጸገም ምድርራብ ዘርኢ እዩ። እዚ ኩሉ ተደሚሩ ኣብ ልዕሊ ደቂ ኣንስትዮ ዘኸትሎ ኣሉታዊ ሳዕቤን ክሳብ ክንደይ ከቢድ ምዃኑ ንርእዮን ንሰምዖን ዘለና እዩ። ኤርትራውያን ኣደታት ሰብሓዳረንን መንእሰያት ደቀንን ብግዴታ ተዓስኪሮም ኣብ ዘይምልከቶም ውግእ ኢትዮዮጵያ ብምእታዎም ኣብ ኣዝዩ ዓሚቕ ሻቕሎት ኣብ ዘለዋሉ እያ 8 መጋቢት 2022 ትዝከር ዘላ። ነዚ ሻቕሎተን ናብ ግብራዊ ብደሆ ኣንጻር ጉጅለ ህግዲፍ ክቕይረኦን እተን ብዝተፈላለየ ምኽንያታት ደድሕሪ ህግደፍ ዝዓብዳ ናብቲ ውጹዕ ህዝበን ክውግናን ከኣ ኣብ ቅነ እዛ ተሪኻዊት ዕለት ቃልሰን ከም ወትሩ ንምሕያል ቃል ክኣትዋ ፖለቲኻዊ ሓይልታት ኤርትራ እንኳዕ ናብ 8 መጋቢት ኣብጸሓክን እናበለ፡ መጸዋዕታኡ የቕርበለን። እዚ ኣብኣተን ዝድረት ዘይኮነስ፡ ንመላእ ሕብረተሰብ ዝምልከት ናይ ቃልሲ መጸዋዕታ ምዃኑ’ውን ክዝንጋዕ የብሉን።
8 መጋቢት ደቂ ኣንስትዮ ዝሓለፈ ቃልስን ኣብ መስርሕ ዝተዓወተ ሸቶን ንከይርሳዕ ዝዝክራላ እምበር፡ ዝሓለፈ ወጽዓአን ምዝርዛር ከም ቀንዲ ኣጀንዳአን ዝወስዳላ ዕለት ኣይኮነትን። ብኣንጻሩ ናይ ዝሓለፈ ተመኩሮ ዝመዝናላ፡ ናብ ብሩህ ማዕረ ተሳተፍነትን ተጠቃምነትን ዝመርሕ መንገዲ ዝሕዛላ መዓልቲ እያ ክትከውን ዝግበኣ። ደቂ ኣንስትዮ ተቓሊሰን ካብቲ ድርብ ወጽዓ ምእንቲ ናጻ ክወጻ፡ ደቂ ተባዕትዮ ብንቕሓትን ኣፍልጦን ኣብ ጐነን ናይ ምስላፎም ሓላፍነተን ዘይስገር እዩ። ደቂ ተባዕትዮ፡ ደቂ ኣንስትዮ ተሓባበርቶም እምበር፡ መተሃላልኽቶም ከም ዘይኮና፡ ደቂ ኣንስትዮ እውን፡ ደቂ ተባዕትዮ መተሃላልኽተን ዘይኮኑስ ተደጋገፍተን ምዃኖም ተገንዚበን፡ ነዚ ዘብቅዕ ካብ ድሑር ኣተሓሳስባ ናጻ ዝኾነ ስልጡን ኣቀራርባን ኣተሓሳስባን ክሕዙ ግድን’ዩ። ብፍላይ ደቂ ተባዕትዮ ካብቲ ጸኒሓዊ ኣመለኻኽታ ወጺኦም፡ ተጠቀምቲ ናይቲ ብደቂ ኣንስትዮ ዝረጋገጽ ዲሞክራስያውን ማሕበራውን ለውጢ ምዃኖም ተገንዚቦም ብማዕሪኡ ኣብ ጐነን ክስለፉ ይግበኦም።
ኣብ ኤርትራ ምልኪ ኣወጊድካ ብዲሞክራስያዊ ምምሕዳር ንምትካእ ነካይዶ ዘሎ ቃልሲ ተሳትፎ ደቂ ኣንስትዮ ቀንዲ ኣካል እየን። ተሳትፎ ደቂ ኣንስትዮ ድሩት ምዃኑ ካብቲ ቀንዲ ሕጽረታት ሓይልታት ለውጢ ኣብ ቅድሚት ዝስራዕ እዩ። ካብዚ ንምውጻእ ዝግበር ጻዕሪ ከኣ ዘይንሃድመሉ ብደሆ እዩ። ተሳትፎአን ኣብዚ ኣብ ኤርትራ ዝካየድ ዘሎ ናይ ለውጢ ቃልሲ፡ ደቂ ኣንስትዮ ፍርቂ ኣካል ሕብረተሰብ ክነሰን ድሩት ምዃኑ መጽናዕቲ ዘድልዮኳ እንተኮነ ትሑት ምህላዉ ግና ባዕላተን እውን ዝርደአኦን መፍትሒ ንምርካብ ዝቃለሳሉ ዘለዋን እዩ። ስለዚ ብፍላይ ኣብዚ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ (ፖሓኤ)፡ ዘሰማምዕዎን ዝፈላልይዎን ብግቡእ መዚኑ ነቲ ዘሰማምዖ ቀዳምነት ሂቡ፡ ሰፊሕ ጽላል መስሪቱ ቃልሱ ዝያዳ ንምሕያል ዝቀራረብሉ ዘሎ ወሳኒ መድረኽ፡ ኤርትራውያን ደቂ ኣንስትዮ ኣበርክቶአን ብምሕያል ናይ መጻኢ ቃልሰን ዋሕስ ዝኸውን ማሕበራት ከሕይላን ዘኽእለን ሰፊሕ ውዳበ ክምስርታ በዚ ኣጋጣሚ ፖሓኤ ይጽወዐን።
8 መጋቢት ኣህጉራዊ መዓልቲ ደቂ ኣንስትዮ፡ ንዘለኣለም ትንበር!
ዕላማታት 8 መጋቢት ንምርግጋጽ ንረባረብ!
ዘለኣለማዊ ክብርን መጐስን ንሰማእታት ኤርትራ!
ሃገራዊት ጋንታ ኩዕሶ እግሪ ኤርትራ ኣብቲ ኣብ ኣይቨሪኮስት ዝካየድ ዘሎ ምጽራይ “ሻምፒዮና ግጥማት ኩዕሶ እግሪ ኣፍሪቃ 2023 (AFCON 2023)’ ክትሳተፍ ብዘይምኽኣላ መጋጥምታ ሃገራዊ ጋንታ ቦትስዋና ብዘይጸወታ ናብ ቀጻሊ ምጽራይ ከም ዝሓለፈት መርበብ ሓበሬታ ሰቲት፡ ስፖርታዊ ጸብጻብ ንእተቕርብ ጋዜጣ ቦትስዋና ብምጥቃስ ሓቢራ፡ እታ ናይ ስፖርት ጋዜጣ ቦትስዋና ኣተሓሒዛ እቲ መጻረይ ግጥም ኤርትራን ቦትስዋናን 21 መጋቢት 2022 ክካየድ ተመዲቡ ከም ዝነበረን እታ “ኣግማል ቀይሕ ባሕሪ” ተባሂላ እትጽዋዕ ጋንታ ኩዕሶ እግሪ ኤርትራ ከምዘይትሳተፍ ከም ዝተረጋገጸን ሓቢራ።
እታ ጋዜጣ ስፖርት ቦትስዋና ኣብ ናይ 4 መጋቢት 2022 ሕታማ፡ ከም ዝገለጸቶ ናይ ኤርትራ ጋንታ ኩዕሶ እግሪ ካብቲ ውድድር ምብኳር ምስቲ ቅድሚ ሕጂ ጋንታ ኩዕሶ እግሪ ደቂ ኣንስትዮ ኤርትራ ትሕቲ 17 ዓመት ኣብ 2ይ ዙርያ ምስ ካሜሩን ካብ ዝተኻየደ ውድድር ምብኳራ ተመሳሳሊ ምዃኑ ጠቒሳ።
እቲ ጠንቂ ምብኳር ብዝርዝርኳ እንተዘይተፈለጠ ብዙሓት ወገና ጠንቁ ዘይቅኑዕ ምምሕዳር ስፖርት ኤርትራ እዩ ዝብል እምነት ኣለዎም። ካብዚ ሓሊፉ እቲ ብተደጋጋሚ ከጋጥም ዝጸንሐ ናይ ኤርትራውያን ስፖርተኛታት ካብ ሃገር ውጺእካ ዘይምምላስ እውን ልሙድ ምኽንያት እዩ። ብዓብይኡ ከኣ ኤርትራ ኣብዚ እዋንዚ እንኮ ዜጋታታ ጸረ ኮቪድ-19 ክኽተቡ ዘየፍቀደት ሃገር ምዃና ከም ምኽንያት ዝውሰድ እዩ።
ኣብ ዝሓለፈ ሰሙናት ዝተኻየደ ውድድር “ዙር ሩዋንዳ 2022” ሃገራዊት ጋንታ ብሽክለታ ኤርትራ ብሰንኪ ኣባላታ ዘይምኽታቦም ካብ ተሳትፎ ከም ዝበኾረት ዝዝከር እዩ።
ውግእ ብሃንደበት ዝኽሰት ዘይኮነ፡ መቐጸልታ ኣቐዲሙ ክሕቆን ዝጸንሐ ናይ ፖለቲካዊ ኣተሓሳስባ ፍልልይ እዩ። እቲ ውግእ ዘኸትል ፖለቲካዊ ናይ ኣተሓሳስባ ፍልልይ ብስቱር እሞ ከኣ ብናይ ውሑዳት ተሳትፎ ዝኽሰት እዩ። ሓደጋ ውግእ፡ እቲ ብሕቡእ ክሕቆን ዝጸንሐ ፍልልይ ኣብ ዕጽዊ ደረጃ በጺሑ ናብ ምንጽጻግ ምስ ማዕበለ ግና ኣብ ውሱን ክሊ ዝስተር ዘይኮነ፡ ቅሉዕ ይኸውን እሞ ንብዙሓት የሰነብድ። ኣብ ከምዚ ኩነታት እቲ ውግእ ብሃንደበት ዝተኸስተ መሲልዎም ዝግረሙን ዘዕለብጡን ብዙሓት እዮም።
ውግእ ኣሰንባድን ኣሻቓልን ዝኸውን፡ መርኣያ በሊሕ ፍልልይ ምዃኑ ጥራይ ዘይኮነ፡ ህይወት ብዙሓት ዝቐዝፍ፡ ንብረት ዘዕኑን ብቐሊሉ ዘይሓዊ ናይ ጽልኢ ስንብራት ዝገድፍን ስለ ዝኾነ እዩ። ሳዕቤን ውግእ ኣብቶም ዓጢቖም ኣብ ግንባር ዝቃተሉ ጥራይ ዝድረት ኣይኮነን። ብኣንጻሩ ኣብ ርእሲ እቲ ነቲ ውግእ ዘየንቀደን ምኽንያት ዘይኮነን ህዝቢ እውን ሓደጋ ሞት፡ ዕንወት ንብረት፡ ምምዝባልን ስደትን ዘኸትል እዩ። ብሰንኪ ውግእ ዝተፈጥረ ስንብራት ከምቲ ኣጀማምራ ውግእ ብቐሊሉ ዝሓዊ ዘይኮነ፡ ነዊሕ ግዜ ዝወስድን ክቡር ዋጋ ዘኽፍልን እዩ። ኣተሓሕዛኡ ውሕሉል እንተዘይኮይኑ ድማ ሕዱር ጽልእን ምፍልላይን ዘኸትል ምርሕሓቕ ዘተባብዕ ምዃኑ ዘይዝንጋዕ እዩ።
እቲ ሰኣን ብግቡእ ምምሕዳር ውግእ ዘኸትል ናይ ኣተሓሳስባ ፍልልይ ምፍጣሩ፡ እምብዛ ሕማቕ ኣይኮነን። እቲ ጸገም ዝኸውን እቶም ሓሳብ ናብ ዕዳጋ ዘውርዱ ሸየጥቲ እምበር ዓደግቲ ክኾኑ ዘይቅሩባት ክኾኑ እንከለዉ እዩ። ነዚ ዘምጸኦ ከኣ ካብ መትከል “ሰዓራይን ሰዓራይን” ወጺእካ ናይ “ሰዓራይን ተሰዓራይን” ዘይሓላፍነታዊ መንገዲ ክተሓዝ እንከሎ እዩ። ናይ ኣተሓሳስባ ፍልልይ ከጋጥም እንከሎ፡ እንተደኣ ሓደ ኣካል ንናተይ ርኢቶ መወዳድርቲ የብሉን ብዝብል፡ ፍጹማዊ መንገዲ ሒዙ ዘኸትሎ ሳዕቤን ዘሳኒ ኣይኮነን። ብፍላይ ከኣ እቲ ናቱ ሓሳብ ዝውንን ኣካል “ናተይ ጥራይ እዩ ፍጹምን ቅኑዕን” ዝብል መርገጺ ሒዙ እንተ ደሪቑ ብሓባር ዘዕውትዎ፡ መራኸቢ ማእከላይ ፍታሕ ንምርካብ ክሳብ ክንደይ ከም ዘረሓሕቕ ምግማቱ ዘጸግም ኣይኮነን። “ናተይ ሓሳብ ቅኑዕ እዩ” ዝብል ጽኑዕ መርግጽ ምሓዝኳ ዘየጸግምን መሰልን እንተኾነ፡ “ምናልባት ኣብቲ ካብ ናተይ ዝተፈልየ ሓሳብ ዘለዎ ኣካል እውን ሓቅነት ከይህሉ” ኢልካ ንዓኡ ኣብ ግምት ዘእተወ ሓሳብ ንምቕባል ክፉት ቦታ ምግዳፍ ቅኑዕ መንገዲ እዩ።
ንሓደ ሓሳብ ብኹሉ መልክዓቱ ከይመዘንካ፡ ብስምዒት ተዓብሊልካ፡ “እታ ሓቂ ኣባይ ጥራይ እያ ዘላ” ኢልካ ምድራቕ ናብ ውግእ እዩ ዝወስድ። ብሰንክቲ ብስምዒትን ህልኽን ዝኽፈት ውግእ ህይወት ይጠፍእ፡ ንብረት ይዓኑ፡ ዝነበረካ ተቐባልነት የስእን። ኮታ ክሳራ ኣብ ኩሉ መዳያት ሰማይ ይዓርግ። ድሕሪ ክሳራ ስለምንታ ከሲረ? ሕጂኸ ካብዚ ክሳራ ብኸመይ እየ ክወጽእ? ዝብሉ ሕቶታት ከኣ ደፊኦም ይመጽኡ። ብውግእ ኣብ ዝሰኸርካሉ ህሞት ጸማም እዝኒ ሂብካዮ ዝነበርካ ክነሱ፡ ዓወት ምስ ረሓቐካ ንሰላማዊ መፍትሒ ከተስተብህለሉ፡ ምናልባት እውን ክትዝምረሉ ግድን ይኸውን። ምኽንያቱ ንሱ እንኮ መዋጽኦ ኮይኑ ቀሪቡካ ኣሎ ማለት እዩ።
ኣብ ውግእ ክዳመዩ ዝጸንሑ ወገናት፡ ዘየዋጽኦም ምዃኑ ምስ ረኣዩ፡ ዘጋጠሞም ክሳራ ጸብጺቦም ድዮም ወይ ንቐጻሊ ሚዛን ሓይሎም ሓደገኛ ምዃኑ ተረዲኦም ቃና ቀይሮም ምእንቲ ሰላምን ዘተን ክጽውዑ ልሙድ እዩ። ኣብዚ እዋንዚ ኣቐዲሞም ንትርጉም ውግእ ከም መፍትሒ ዘይተቐበሉ ኣካላት ነቶም ኣብ ውግእ ክዋስኡ ዝጸንሑ ደሓር ግና ስዕረት ድዩ ልቦና ደሪኽዎም ናይ ሰላም ጭረሖ ዘቃልሑ “ናብዚ ምምጻእኩም ዘይተርፍ ደኣ፡ ህይወት ከይሃለቐ፡ ንብረት ከይዓነወን ቅርሕንቲ ከይሳዕረረን ዘይምገበርኩምዎ?” ዝብል ሕቶ ከቕርብሎም ንቡር እዩ። እንተዝከኣል ከምኡ እንተዝኸውን እቲ ዝያዳ ተመራጺ ምዃኑ ዘረዳድእ እዩ። እንተኾነ ከምቲ “ምስ ሓመምካሲ፡ ኣሕውየኒ እምበር፡ ንድሕሪት ተመሊስካ ስለምንታይ ኣሕሚምካኒ? ኣይብሃልን” ዝበሃል፡ ውግእ መፍትሒ ከምዘይከውን ተገንዚቦሞ፡ “ደጊም እቲ ፍታሕ ዘተን ሰላማዊ መንገድን ምሓዝ እዩ” ንዝበለ ወገን ምትብባዕ ተመራጺ እዩ። “ስለምንታይ ኣብ ሕጂ በጺሕካ ሰላማዊ ፍታሕ መሪጽ?” ካኢልካ ምቑጣዕ ግና “በቲ ዝጀመርካዮ ኣዕናዊ ውግእ ቀጽል” ማለት ስለ ዘስምዕ ተመራጺ ኣይኮነን። ህዝቢ ኤርትራኮ ስለምንታይ ህግደፍ ተጋግዩ ኣይኮነን እቲ ቁጠዓኡ። እንታይ ደኣ “በደልካ ንሕና እቶም ግዳያት ጥራይ ዘይኮና ዓለም እውን ዓገብ እንዳበለቶ እንከላ ናብ ልብኻ ዘይትምለስ እሞ ሓርነትና ዘይተረከብና” ዝብል እዩ ነይሩ። ኤርትራን ህዝባን ናይዚ ኣብ መንጎ ውግእን ሰላማዊ መንገድን ዘሎ ተጸራርነት ሃብታም ተመኩሮ ዘለዎም እዩ።
ኣብ 1998-2000 ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝተኻየደ ውግእ ኣብቲ ግዜኡ ክሳብ ሽዑ ኣብ ኣፍሪቃ ካብ ዝተራእዩ ዝዓበየ ውግእ ተባሂሉ ነይሩ። ብናይ ዝተፈላለዩ ወገናት ግምት ከኣ እዚ ውግእ ካልእ ክሳርኡ ገዲፍካ ዝያዳ 100 ሺሕ ህይወት ዝቐዘፈ እዩ። ድሕሪዚ ኩሉ ክሳራ ግና ናብ ዘተን መስርሕ ፍርድን ክኸይድ ግድን ኮይኑ። ኣብ 4 ሕዳር 2020 ዝጀመረን ህግደፍ ዘሊሉ ዝኣተዎን ውግእ ኢትዮጵያ-ትግራይ እውን ከምቲ ኣብ መቓብር “ደጊም ጉዕዞይ ወዲአ ኣለኹ” ተባሂሉ ዝጸሓፍ፡ መስርሕ ምቅትታሉ ወዲኡ መልክዕ ዘተን ሰላምን ክሕዝ ናይ ብዙሓት ወገናት ተጽዕኖ ደሪኽዎ ፈንጠርጠር ይብል ኣሎ። እቲ ውግእ ክጅመር እንከሎ ዝነበረ ናይ ተዋሳእቱ ሓድነት፡ ናብቲ ዘይተርፍ መስርሕ ሰላም ንምምላስ ፈርከሽከሽ ዝብል ዘሎ ይመስል። እቲ ኣብ ኣእምሮኡ መንገዲ ሰላም፡ ዘተን ሕድገትን ዝቓደረ መራሒ ህግደፍ ከኣ ኣብ ጉዳይ ኢትዮጵያ እውን መስርሕ ሰላምን ዘተን ዝተሓረሙ ኢትዮጵያዊ ወገናት መኻይዲ ክኾንዎ ኣብ ምቕራም ዘሎ እዩ ዝመስል። እንተ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ከምቲ ንጉዳይ ኢትዮጵያ ኣብ ዝምልከት ኣብዚ ቀረባ ሰሙናትኳ “ኣብዚ እዋንዚ ዝተፈላለዩ ኣህጉራውን ዞባውን ትካላት ውግእ ጠጠው ብምባል እቲ ፍልልይ ብዘተ ንክፍታሕ ንዘቕረብዎ ዘለዉ ጻውዒትን ንዘካይድዎ ዘለዉ ጻዕርን ኣኼባ ባይቶ ደገፉ ኣረጋጊጹ። ክልቲኦም ወገናት ንዘተን ፍታሕን ቅሩባት ክኾኑ ከኣ ጸዊዑ” ዝበሎ፡ “ሎሚ’ውን ውግእ መፍትሒ ኣይኮነን!“ ኣብ ዝብል መርገጹ ጽኑዕ እዩ።
እቲ ኣብ ዕለት 9 ለካቲት 2022 ዓ.ም ዝተፈጸመ ዕረፍቲ ፓትርያረክ ኣቡነ እንጠንዮስ: ንታሪኾም ዝምልከት በዞም ኣቦታት ቤተ- ክርስትያን ተዋህዶ ኣብ ስደት ዝርከቡ ብሰፊሕ ተገሊጹ ኣሎ። ኣብቲ መግለጺ ብርሃንን ጸልማትን ናይ ሓባር ጒዕዞ ከም ዘለዎም ኢና ተገንዚብና። እቲ ብብርሃን መንፈሳውነት ሰናይ ግብርን ጀሚሩ: ጒይኡ ብዓወተ እምነትን ጽንዓትን ዝዛዘመ፣ ንተኸታሊኡ ሓቅነትን ጽንዓትን ሚሂሩ ኣሎ።
እቲ ኣብ መጀመርያ ሰብዓታት ንኽልተ ዓበይቲ እምነተ ሃይማኖት ተጎዝጒዙ ንመበቆል ክርስትና መወደቢ ገይሩ ዝተበገሰ ፖለቲካዊ ምንቅስቓስ ሰልፊ ነጻነት: ነቶም ንመሬት ሓሪሶም እምነት ኣምላኾም ኣብ ቅድሚኦም ገይሮም ፍረ ዘፍርዩ ዝነበሩ ሓረስቶስ: ኣብ ጎድኑ ኣሰሊፉ እኽሎም በሊዑ ኣብ ውሽጦም ተሓብሒቡ ክነሱ፣ እቶም መጀመርያ ሽበርኡ ዝጠዓሙን መላመዲ ምልካውነቱ ገይሩ ዝቐተሎምን ካብኦም`ዮም ነይሮም። ምስ ዕረፍቲ ርእሰ ቤተ-ክርስትያን ፓትርያረክ እንጠንዮስ ኣሕቢርና ክንዝክሮምን ክንበኽየሎምን ዝግበኣና ህዝቢ ምዃና ክርሳዕ ዘይብሉ ታሪኽ ኣሎና።
ቁሩብ ምስ ሰጎመ: እቲ ካልአይ ምዕራፍ ቀዛፊ ተግባር ንምሁራትን ቅኑዕ ሃገራዊ ራኢን ንዝነበሮም ተጋደልቲ መቊሑን ቀቲሉን። ጽንሕ ኢሉ ድማ የማናውያን ብምባል ጎብለላት ኣጽኒቱ። እዚ ሕጂ ንርእሰ ቤት-ክርስትያን ሓይሩ ስግኦም ዘማሰነ ናይ ጥፍኣት መንፈስ: ብደቆም ከም ዝጀመረ ዝነግረና ታሪኽ ገበን ኣንጻር ሰብኣውነት ኢዩ።
ኣብዛ ዓለማና በብግዚኡ ዝነበሩ ብታሪኽ ዝንገረሎም ሑሱማት ፖለቲካውያን ገዛእቲ ነይሮምን ኣለውን። ኣብዛ ጎርቤትና እትዮጵያ እኳ ኮልኔል መንግስቱ ሃይለማርያም ዝበሃል ወተሃደራት መሪሑ: ኣብ መወዳእታ 1974 ኣብ ሓደ ግዜ 60 ሚነስተራትን ናይ ሰራዊት መራሕትን ምስኦም ድማ ንፓትራያረክ ተዎፍለዎስ ቀዚፉ። ኣብቲ እዋን፣ ነዚ ናይ ሕጂ ደመኛ ንፓትርያረክ እንጠንዮስ ኣኽሊል መንፈሳውነቶም ኣውሪዱ: ህዝቦም ዝጓስዩሉ ምርኩስ በትሪ ሙሴ ኣሕዲጉ: ኣብ ማሕዩር ን 16 ዓመት ዘማሰነ ናይ ጸልማት መሪሕ: ሸዑስ ኣምላኽ ደኣ ኑዛዜና ሰሚዑ ይቕረ ይበለልና እምበር ብፍላጥ ይኹን ብዘይ ፍላጥ ስዒብናዮን ኣገልጊልናዮን ኢና። ግን ድማ ንሃገርን ህዝብን ዝገበርናዮ ቃልሲ ካብዚ ጽዩን ስርዓት ፈሊኻ ክርአ ዘለዎ ቅዱስ ሃገራዊ ዕዮ ምዃኑ ክልለ ኣለዎ። እቲ መዘንግዕ! ሃገር ብመስዋእቲ ብሉጻት ደቃ ነጻ ምስ ወጸት ህዝብን ዓለምን ዝረኣዮን ዝሰምዖን: ነቲ በረኻ ሰቲርዎ ዝነበረ ምጽናት ኤርትራውያን ኣብ ወርሒ ሓምለ ዕለት 12 1994 ዓ.ም ንስንኩላን ተጋደልቲ ኣብ ቃልዕ ረሺኑ። እታ ኣብ ብዂሪ ነጻነት ጉልባቡ ብንጹር ቅድሚ ምቕላዕ: ሓላይ ዝመስል ስልቲ ዝተጠቕመላ ቤተ- ክርስትያን ተዋህዶ ኣጽቂጣ ሽዑ። እቲ ሓልዮት ዝመስል ተግባር ናይቲ ቐዛፊ ንተግባሩ መዐደግ ግዜ ኢዩ ዝጥቅመሉ ነይሩ። ኣብቲ ኻልእ´ውንኮ ብብቕሩብ እናገማመዐዩ ጸይቂ ስርሑ ዘካየደ።
እቲ ኣቦ ጸልማት ገበኑ ንምኽዳን ሓዳስ ኤርትራ ብምባል ምጽያቕ ባህልን ሪምን ምስ ገንፈሎ: ብሉጻት መማህራን ኮስኮስትን መሃርትን መንእሰያት መካነ የሱስ ክሳብ 3000 ዝኾኑ መንእስያት ተማሃሮ ዩኒቨርስቲ እውን ዝነበርዎ: ብስነ-ምግባርን ፍልጠትን ክብሪ ሰብኣውነትን ተዓጢቖም ክግስግሱ ምስ ረኣየ: እዚ ምንቅስቃስ`ዚ ዕጸውዎ ክብል ንቕዱስ ፓትርያረክ እንጠንዮስ ትእዛዝ ሂቡ። ኣቦና ኣቡነ እንጠንዮስ: ኣነ ቤተ-ክርስታያን ደኣ ይኸፍት እምበር ኣይዓጹን ክብሉ መሊሰሙሉ። ካብዚ ዝነቐለ`ዩ ምኽንያት መሐይሪኦምን ነዚ ሕጂ ንዝኽሮም ነዘንትወሉ ዘለና ዕረፍቶም´ውን ዘስዓበ። ነቲ ክዕጾ ዝደለዮ ቤት-ክርስትያን ዓጽይዎ። ነቶም ብሉጻት መማህራን ከኣ ኣሲርዎም። ክሳብ ሕጂ ድማ ኣብ መቚሑ ኣለው። ንብጹእ ቅዱስ ፓትርያረክ እንጠንዮስ ንስግኦም ከማስን ኪኢሉ ኢዩ። ንእምነቶምን መንፈሳዊ ተልእኾምን ግን ክትንክፎ ኣይከኣለን ምስ እምነቶም ብጽንዓቶም ኢዮም ዓሪፎም።
እዚ ሕጂ ንምስክረሉ ዘለና ተግባር ክሕደት እኩይ ሓሳብ ኣቐዲሙ ኣብ 1977 ቀዳማይ ጉባኤ ህዛባዊ ሓይልታት ኣብቲ ጉባኤ ህዝባዊ ግንባር ሓርነት ኤርትራ ዝተጸውዐ: ንየሄዋ መሰኻኽር: ንበሃይን ጰንጠቆስተን ካብ ገጽ ኤርትራ ንምጥፍኦም ወሲኑ ነይሩ ኢዩ። ሽዑ ገስጋሲ ክመስል ነዚ እምነታት`ዚ ”ናይ ሃጸይነት መሳርሒ” ኢሊዩ ንውሳኔኡ ቀመም ዝገበረሉ። እዚ ውሳኔዚ ምስ ሓለፈ ኣባላቱ ከይተረፈ ንሰብኣውነትን እምነት ሰባትን ዝጻባእዩ ኢሎም ርእይትኦም ሂቦሙሉ ነይሮም። እቲ ንኣራሚ ናይ ሰላም ምኽሪ ሰሚዑ ዘይፈልጥ ሰብ መሰል ጋኔን: ንየሄዋ መሰኻኽር ኣብ ረፈረንዱም ኣይንሳተፍን ንዝብል ውሳኔኦም ምኽንያት ገይሩ ዜግነቶም ገፊፉ። ንብረቶም እውን ዘሪፉ። ንጵንቆስታውያን ሰበኽትን ፓስቶራትን ኣሲሩ ቦታ ጾሎቶም ዓጽዩ። እቶም ቀለልቲ ልቢ፣ ሽዑስ ሕራይ ገበሮም ኢሎም ኢዮም። ክብሪ ሰብኣውነት ዝገሃሰ ሰራም ተግባሩ ግን ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ተፈጺሙ። ቀጺሉ ንኹሉና ኣርኪቡልና። ንዂልና ዝጎዛዚ መርዚ ነስኒሱልና። ብኡ ተሰኒፍና ኸኣ ሓቢርና ከይነፍርሶ ኣብ ነንሓድሕድና እናተጣማመትና ገና ኣብ ዕንይንይ ኣለና። ንሱ ግን ከሓዲ ስርሑ ብምቕጻል እንሆ ንሃገርን መላእ ህዝብን ኣብ ዕዳጋ ኣእትዩ ንርእዮ።
ቅዱስ ፓትርያረክ እንጠንዮስ ነቲ ፈተና ስዒሮም ንውርሻ ላዕላይ መንግስቲ ሓሊፎም ኣለው። ንጉዕዞኦም ዝገልጽ ግጥምታት መዛሙራት መደራታት ዜተታት ተኻይዱ። ገናውን ይካየድ ኣሎ። እውራ ግን ካብ መጽሓፍ ቅዱስ ጠቒሶም ንጉዕዝኦም ዘብርሀ ጥቕሲ ዝጸሓፉ ኣለው። ከምዚ ዝብል፣ ” ኣነስ ካብ ሕጂ እስዋእ ኣለኹ። እታ መዓልቲ ምስንባተይ`ውን በጺሓ እያ`ሞ: ሰናይ ገድሊ ተጋዲለ: እቲ ጉያ ወዲአ: ነታ እምነት ሓልየ። ደጊምስ ጎይታይ ንሱ እቲ ጻድቕ ፈራዲ: በታ መዓልቲ እቲኣ ዝህበኒ ኣኽሊል ጽድቂ ተነቢሩለይ ኣሎ። እዚ ግና እቶም ምግሃዱ ዜፍቅሩ ዂላቶም ድማ ኢዩ እምበር ንዓይ ጥራይ ኣይኮነን”። ካልኣይ መልእኽቲ ጳውሎስ ናብ ጢመተዎስ ምዕራፍ 4 ካብ ቊጽሪ 5 ክሳብ 8። ኣቦና እንጠንዮስ ሃዋርያ ጳውሎስ ካብ ዝተነበየሎም ቅዱሳን ሓደ ኢዮም።
እቲ መሪሕ ጸልማት ኣብታ ዝድህካ ዘሎ ሃገርን ህዝባን ዙፋን ሰይጣንነቱ ተኺሉ: ንቑዱሳትና ደፊሩ: ቤተ-ክርስትያናትና ዓጽዩ ኣድባራትናን ቅርስታቶምን ጊሂሱ ኢዩ። እዚ ተግባር´`ዚ ማዕረ እቲ ብርሃን ይስጒም እሎ። ኣብ መወዳእታ ግን ጸልማት ብብርሃን ክስዓርዩ።
ቅዱስ ፓትራያረክ እንጠንዮስ ጒዕዞ መንፈሳውነቶም ገና ብህጻኖም ከለው ኢዩ ዝጅምር። ኣብኦም ቀሺ ገብረመድህን ወዲ ሓሙሽተ ዓመት ከለውዮም ንገዳም ዝወፈይዎም። ታሪኾም ነቲ ኣብ ኦርት ዘፍጥረት ምዕራፍ 22 ዘሎ ዛንታ ኣቦና ኣብርሃም ወዲ ታራ ዝማሳሰል`ዩ። ኣቦና ኣብርሃም ንኣይሁድነት: ክርስትናን ምስልምናን ዝጠመረ ኣቦ እምነት ኣምላኽና ኢዩ። ኣብርሃም ምስ ኣረገ ሳራ ሰበይቱ ናይ ምውላዳ ግዜ ምስ ሓለፈ ትንቢት መጺኡ ክትወልዲ ኢኺ ውላድኪ ድማ ገጽ ምድሪ ዝኸድን ህዝቢ ክኽውንዩ ተባሂልዋ። እስሃቅ ተወሊዱ። ግን ድማ እግዚኣብሄር እምነት ኣብርሃም ክፍትን ደልዩ: ነቲ ሓደ ወድኻ ሰውኣለይ ስለ ዝበሎ: ካርኡ መዚዙ ገመድ ተማሊኡ ናብቲ መስዋእቲ ዘቕርበሉ ቦታ ምስ ወዱ እናተጓዕዘ: ኣቦይ እቲ ዝስዋእ ኣበይ ኣሎ ኢሉ ይሓቶ እስሃቅ ነብኡ ኣብርሃም። ኣብርሃም ከኣ ወደይ እቲ ዝስዋእሲ ኣምላኻ ሒዚዎ ኣሎ ይብሎ። እታ ህሞት ናይ መስዋእቲ ምስ ኣኸለት: ኣብርሃም ካርኡ ናብ ወዱ ከቕርብ ምስ ጀመረ ድምጺ እግዚእብሄር መጺኡ ነቲ ኣብ ጎድኑ ዝቐረበሉ ገንሸል ክስውኦ ገዲፍዎ።
መስዋእትን ስጋዊ ስቓይን ኣቦና ፓትርያረክ እንጠንዮስ ብዓይኒ መንፈሳውነትን ሕልናን ተመልኪትካ ንዓናን ነመጻኢ ታሪኽ ወለዶናን መርኣያ ጽኑዕ እምነትን ሓይልን ኢዩ። ምስዋእቲ እምነትን ንተስፋና ዘኾለዐ ከአ ኢዩ። በቲ ኻልእ ድማ እዚ ታሪኽ፣ ደወል ስምዕታ እውን ኣለዎ። ብልብን ኣእምሮን ካብ ባርነት ፍርህን ዘይምትእምማንን ተናጊፍና ኣስላምና ክርስትያና ነዚ ሕሱም ጸላኢና ምስምስ ከይደሌና ኣንጻሩ ብዂሉ ሓይልና ደው ምባል: መገዲ ህይወትን እምነትን ኣቦና ፓትርያረክ ምስዓብ ኢዩ።
ዕላማ ጸላኢና ንዂሉ ሰብኣውነትናን ክብሪ ህልውናናን ኣጽኒቱ: ከም ሃገርን ህዝብን መጣልዒ ፖለቲክኡ ንምግባርና ዝወሰነዩ`ሞ ደጊምሲ ይኣክል ንበሎ።
እግዚኣብሔር ንሃገረ ኤርትራ ዓቂቡ ምሕረት ህዝባ ድማ የርእየና።
ረዘነ ተስፋጽዮን-ሽወደን
19 ለካቲት 2022
ብጻይ ፍሳሃ ገብረማርያም
ነፍሰ-ይምሃር ፍሳሃ (ፍሳሃጼን) ካብ ወላዲኡ ኣቶ ገብረምርያም ግርሙን ካብ ውላዲቱ ወይዘሮ ብጭር ብላታ ክፍለማርያምን ብዕለት 20 ጥቅምቲ 1933 ዓ.ም እዩ ኣብ ዓዱ፣ ሓዳስ ወረዳ ቴድረር ኣውራጃ ኣከለጉዛይ ተወሊዱ።
ናይ ትምህርቲ ዕድመ ምስ በጽሔ፡ ኣብቲ እዋንቲ ብዝነበረ ሕጽረት ናይ ኣብያተ ትምህርትን ብዘይካ ንደቂ ፍሉያት፡ ንደቂ ተራ ኤርትራዊ ገባራይ ናይ ምምሃር ዕድል ስለዘይነበረን፡ ብድልየት ወለዱን ናይ ቤተ ክህነት ተማሃርይ እዩ ነይሩ። ይኹን እምበር ፍሳሃ ዓቐመ ኣዳም ምስበጽሔ፡ ስድራ ንምሕጋዝ ካብዝነበሮ ድልየትን ሓላፍነትን ተበጊሱ ንዝጀመሮ ትምህርቲ ገዲፉ፡ ኣንጊሁ ኣብ ናይ ስራሕዓለም ንኽዋፈረ ንኣስመራ ኣተወ ።
ፍሳሃ ኣብ ኣስመራ ስራሕ ኣብዝጀመረሉ ግዜ፣ ሓደ ካብቶም ናይ መጀመርታ ውሕስነት ስራሕ ንምርግጋጽን መሰል ሰራሕተኛ ንምሕላውን ዝቆመ ማሕበር ምህላዉ ይሰምዕ ስለዝነበረ፣ ኣብቲ ብመምህር ወልዳኣብ ወልደማርያም ዝቆመ ነጻ ማሕበር ሰራሕተናታት ተመዝጊቡ ናይ ኣባልነት ካርድ ወሰደ። ነዚ ዝፈለጠ ዋሃቢ ስርሑ ካብቲ ዝጀመሮ ስራሕ ስለዘውጻኦ ግን ንኣዲስ ኣበባ ተሰደ። ኣብ ኣዲስ ኣበባ ምምራሕ መኪና ተማሂሩ ኣብ ቶታል ካምፓኒ ተቆጺሩ ቕዉም ስራሕ ጀመረ። ብቃል ኪዳን ድማ መነባብርኡ ክመርሕ ጀምረ።
ብጻይ ፍሳሃ፣ ዋላዃ ካብታ ዝተወልደላ ሃገርን ዓድን እንተራሓቐ፣ ሃገራዊ ስምዒቱን መንፈሱን ስለዘይራሓቐ ግን፡ ኣብ መጀመርታ 1970 ዓ.ም. ኣብ ተጋድሎ ሓርንት ኤርትራ ተውዲቡ። ፍሳሃ ኣብ ሕምብርቲ ጸላኢ ኣብ ማእከል ኣዲስ ኣበባ ኮይኑ፡ ውሽጣዊ ስርርዓት ኣብ ምስፋሕን ተልእኮ ውድቡ ኣብምፍጻምን ግቡኣቶም ካብዝፍጽሙ ዝነበሩ ተባዓት ሃገራውያን እዩ ነይሩ። ብዝነበሮ ትብዓትን ተወፋይነትን ድማ ድሕሪቲ ኣብ 1977 ዓ.ም ብፈዳይን ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራን ኢፒኣርፕን ኣብ ውሽጢ ኣዲስ ኣበባ ዝተኻየደ ስርሒት ዝተሳተፉ ተዋጋእቲ ኣብ ሓደጋ ንኸይወድቁ መካይኖም ከፊቶም ዝጽበዩን መድሕን ንኽኾኑ ካብዝተመደቡን ዝከታተሉን ዝነበሩ ስሩዓት ሓደ እዩ። ንዝተዋህቦ መደብ ብዝግባእ ምፍጻሙ ድማ ታሪኽ ዝምስክሮ እዩ።
ኣብ ከምዚ ኩነታት ሰውራ ኤርትራ ኣብ መላእ ህዝቢ ብዘሕደሮ ናይ ቃልስ ጽልዋን ስፍሓትን ብንእስነቱ ንዝጀመሮ ቃልሲ ንምዕዋት፡ ድሕርቲ ዝተኻኣየደ ስርሒት ድማዩ፣ መነባብርኡ ወጊኑ ኣብ መጀመርታ ወርሒ 01.1978 ኣብ መሳርዕ ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ተሰሊፉ። ወታሃደራዊ ታዓሊም ድሕሪ ምውሳዱ ኣብ ጋሽ ዝነበረ ተዋጋኢ ሰራዊት ተመዲቡ። ይኹን እምበር፣ ነዊሕ ከይጸንሔ ኣብ ክፍሊ መጓዓዝያ ተመዲቡ ኣብቲ ዳርጋ ክልት ኣዋርሕ ዝውሰደ ውግእ መረብ 1978 ሰራዊት ብዕጥቂ ንኸይጽገምን፣ ብሕጽረት ስንቂ ብጥሜት ከይጉዳይን፣ ካብቶም ደኺምና ከይበሉ ለይቲ ምስ ማዓልቲ ንብረት ህዝብን ሰውራን ንምዕቃብ፡ ኩሉ ዝካኣሎም ዘበለ ዝኽፈሉ ተጋዳልቲ ሓደ ፍሳሃ ገብረማርያም እዩ ነይሩ። ክሳብ 1981 ድማ ኣብዚ መዳይዚ ብተወፋይነት ንሰውርኡ ኣገልጊሉ። ኲነታት ሜዳ ኤርትራ ተቐይሩ ማለት ጀብሃ፡ ኣብ ልዕሊኣ ብዝተኣወጀ ዘይቅዱስ ምሕዝነታዊ ንይ ጥፍኣት ውግእ ተደፊእ ዶብ ሱዳን ዝዓስከረትሉ ግዜ፡ ፍሳሃ ንሱዳን ኣተወ። ንሱዳን ምስ ምእታዉ ግን፡ በቲ ሓደ ወገን መራሕ ዓባይ መኪና ኮይኑ ናብርኡ ከካይድ ከሎ፡ በቲ ካልእ መዳይ ድማ ናይ ቃልሲ መስመሩ ከይበተኸ፣ ብዝኾነ ይኹን ምድንጋራት ከይተታለለን ከይተዳህለን ክሳብ 1989 መወዳእታ ኣባል ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ሰውራዊ ባይቶ ኮይኑ ቃልሱ ቀጸለ።
ስደት ህዝብና ዘይተወድኤን ገና ቀጻሊ ስለዘሎን፡ ብጻይ ፍሳሃ ገብረማርያም ኣብ ወርሒ 01.1990 ዓ,ም ጀርመን ኣትዩ ሓድሽ ሂይወት ጀመረ። ኣብ ጀርመን ምስ ኣተወ’ውን ካብ ብጾቱ ከይተፈልየን ንሓንቲ ማዓልቲውን ትኩን ናይ ቃልሲ መንፈሱ ከይቀየረን ኩሉቲ ውድቡ ዝሓለፈቶ ጸገማት ከም ኣመጻጽኣኡ ገጢሙን ሰጊሩን ኣባል ሰዲህኤ ኮይኑ ቀጸለ። ኣብዝሓለፈ ፖለቲካዊ ፍልልያት፡ መለለይን ሕላገትን ፍሳሃ ገብረኣርያም ድማ ኤርትራን ኤርትራውነት እዩ። ካልእ ኩሉ ድሕርዚ እዩ ዝስራዕ። ብጻይ ፍሳሃ ኣብ ሃይማኖታዊ እምነቶን ዕላምኡ ጽንዑን ሓያልን እሙን ተቓላሳይ እዩ ነይሩ።
ፍሳሃ፣ እታ ዝፈትዋን ዝናፍቓን ሃገሩ ሃረር እንዳበለ እዩ፣ ሕጅስ ንህዝበይን ንእምነተይን ዝገበርክዎ ይኣኽለኒ ኢሉ ብዕለት 10 ለካቲት 2022 ኣብ መበል 89 ዓመቱ ኣብ ሆስፒታል ሃውዘን ፍራንክፎርት ክእለ ድሕሪ ምጽንሑ ካብዛ ዓለም ተፈልዩ።
ፍሳሃ፡ ለጋስን ፈቓርን ዓብዪ ንእሽቶ ከይበለ ንሰብ ዘኽብር ፣ ኩሉ ዘመልካዓሉ፣ ዓቃቢ ባህልን ሕድርን ህዝቢ ነይሩ። ብስጋ ካባና እዃ እንተተፈልየ፡ ኣብ ሕልናን መንፈስን መቃልስቱን መዛንኡን ህዝቡ ግን ህያውዩ፣ ፍሳሃ ኣቦ ሰለስተ እዩ፣ ብደቁ ወይዘሮ ኣጸደ፡ ኣቶ ተስፉን ሳምሶንን ደቆምን ድማ እንዳተዘከረ ክነብር እዩ። መስዋኣቱ ድማ ኣብ ናይ ክብሪ መዝገብ ክሰፍር እዩ።
ቃልሲ ጽንዓትካ ነመስግን!!
መንግስተ ሰማያት የዋርስካ!!
ጽንዓትን ጹረትን ንመላእ ቤተሰቡን ናይ ቃልሲ ብጾቱን!!!
ሓርበኛ ተጋዳላይ መሓመድ ዓሊ ኢብራሂም
ኣባል ማእከላይ ባይቶን ፈጻሚ ሽማግለን ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) ዝነበረ ሓርበኛ ተጋዳላይ መሓመድ ዓሊ ኢብራሂም፡ ቀትሪ ምድሪ ብመጋበርያታት ዲክታቶርያዊ ስርዓት ህግደፍ ካብ ከተማ ከሰላ ተጨውዩ ድሃዩ ካብ ዘጥፍእ ሎሚ 14 ለካቲት 2022 ዓሰርተ ዓመቱ ኮይኑ። እዛ ዕለት እዚኣ ከኣ፡ ሓንቲ ካብተን ናይ ሕሰምን መከራን ኮይና፡ ከምተን ከምኡ ዝኣመሰሉ ብጾት ዝጠፍኡለን ዕለታት እንዝክረላ ዕለት እያ። ከምዛ ንዕኡ ዘጋጠመቶ ሓደጋ መጭወይቲ ዘጋጠሞም፡ ናይ ቃልሲ ብጾትና፡ ተጋደልቲ ወልደማርያም ባህልብን ተኽለብርሃን ገ/ጻድቕን እውን ኣይንርሰዖምን ኢና። እዞም ክልተ ሓርበኛታት እውን ካብ ሱዳን ከተማ ከሰላ ካብ ዝጭወዩ ድሕሪ 2ተ ኣዋርሕ 30 ዓመት ክመልኦም እዩ። እነሆ ከኣ ዕድመ ማእሰርቶም ንዕድመ ማእሰርቲ ናይቲ ናይ መሰል ተቓላሲ ደቡብ ኣፍሪቃዊ ኔልሰን ማንደላ ሓሊፍዎ።
ተጋዳላይ መሓመድ ዓሊ ኢብራሂም ሓደ ካብቶም ጣዕሚ ንእስነትን መተዓብይትን ከየስተማቐሩ፣ በጃ ህዝቦምን ሃገሮምን ንኽውፈዩ ኣብ ዕሸል ዕድሚኦም ናብ ቃልሲ ካብ ዝወፈሩ ሓርበኛታት ሓደ ኢዩ። ተጋዳላይ መሓመድ ዓሊ ኢብራሂም ንእስነቱ ኣብ ቃልሲ ዘሕለፈ፡ ራህዋን፡ ሰላምን፡ ቅሳነትን ህዝቢ ኤርትራ ካብ ዝብህጉን ምእንታኡ ኩሉ ዝካኣሎም ዘበለ ካብ ዘበርከቱን ኤርትራውያን ሓደ ኢዩ። ወዲ 17 ዓመት ኣቢሉ ምስ በጽሐ’ዩ ሰራዊት መግዛእቲ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ዝፍጽምዎ ዝነበሩ ኣስካሕካሒ ግፍዕታት ከይተወገደ ሰላምን ቅሳነትን ክርከብ ከምዘይካኣል ተገንዚቡ ኣብ ዕሸል ዕድሚኡ ኣብ ወርሒ መጋቢት 1968 ኣብ ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ተሰሊፉ። ወተሃደራዊ ትምህርቲ ድሕሪ ምውሳዱ ሰውራ ኤርትራ ኣብ ስሳታት ዝነበሮ ጸገማትን ሕልኽልኻትን ተጻዊሩ መባእታዊ ሕክምናዊ ትምህርቲ ተኸታቲሉ ኣብ 1970 ኣብ ሓይሊ 501 ሓኪም ጋንታ ኮይኑ።
ኣብ 1971 ቀዳማይ ሃገራዊ ጉባኤ ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ (ተሓኤ)፡ ብዛዕባቲ ብስም ሰልፊ ናጽነት ካብ ተሓኤ ዝተፈንጨለ ኢሳያስ ዝመርሖ ጉጅለ፡ ብመንጽር ሃገራዊ ስምረት ሓድነት ህዝቢ ኤርትራን መዚኑ ብዛዕባኡ እዚ ዝስዕብ ከም ዝወሰነ ዝዝከር እዩ።
ሀ. ንኢሳያስን ብጾቱን ነዚ ናብ ሃገራዊ ስምረት ዝመርሕ መደብ ዕዮን ውሳኔታትን ቀዳማይ ሃገራዊ ጉባኤ ተሓኤ ተቐቢሎም ክምለሱ ይጽውዕ።
ለ. መሪሕነት ተሓኤ ሓድነት ህዝቢ ኤርትራን ገድልን ምእንቲ ክሕሎ፡ ከምኡ ድማ እዚ ጸገም እዚ ንኽፍታሕን ካብቲ ዝነበሮ ከይገድድን ዘድሊ ስጉምትታት ትወስድ፡ ብዝብል ዝወሰኖ ውሳነታት መስረት፡ መሓመድ ዓሊ ኢብራሂም ሓደ ካብ ኣባላት ናይታ ሸውዓተ ዝኣባላታ ኣብ ወርሒ ለካቲት 1972 ምስ ጉጅለ ኢሳያስ ንኽትራኸብ ብመሪሕነት ተሓኤ ዝቆመት ሽማግለ ነይሩ። ሰውራ ኤርትራ ግን ብሰንኪቲ « ንሕናን ዕላማናን » ዝብል ኢሳያስ ዘበገሶ ጸቢብን ዘይግሉጽን መደባት ካብ ምብትታን ኣይዳሓነን። እቲ ዝገደደ ምብትታንን ብርሰትን ህዝቢ ኤርትራ ከኣ ሎሚ ኣብ ትሕቲ ጭቆና ኢሳያስ ዝመርሖ ጉጅለ ህግደፍ ኣብዚ ንዕዘቦ ዘለና በጺሑ እነሆ። መሪሕነት ተሐኤ ምስቲ ዝነበሮ ጉድለታት፡ ሓድነት ህዝቢ ኤርትራን ሰውርኡን ንምርግጋጽን ኣብዚ ሕጂ ሃገርና በጺሓቶ ዘላ ኲነታት ንኸይትወድቕ፣ ከቢድ ጻዕርታት ገይራ እያ። ኢሰያስ ታሪኻዊ ምስክርነት ቃልሲ ህዝቢ ንምቕባርን ዕድመ ስልጣኑ ንምንዋሕን ከምእኒ ተጋዳላይ መሓመድ ዓሊ ኢብራሂም ዝኣመሰሉ ንጹሃት፡ ተቓለስቲ ብዘይካ ንፍትሕን ሓርነትን ህዝቢ ካልእ ንዘይባሃጉ ተጋደልቲ ጨውዩ ከጥፍእ እዩ መርሆኡ።
ተጋዳላይ መሓመድ ዓሊ ኢብራሂም፣ ክሳብ 1976 ቅድም መራሒ ሓይሊ ደሓር ከኣ ኮምሽነር ሓይሊ ኮይኑ ተቓሊሱ። ድሕርዚ ኣብቲ ብሓልዮት ፈለስጢናዊ ውድብ ፈትሕ/Fatih-PLO: ዝካየድ ዝነበረ ትምህርቲ ናይ ምስታፍ ዕድል ስለዝረኸበ፡ ኣብ ሶርያ ደማስቆ ናይ ሓደ ዓመት ወተሃደራዊ ትምህርቲ ተኸታቲሉ ብደረጃ መዓርግ ትሊንቲ (ሓለቓ100) ተመሪቑ ናብ ሜዳ ተመሊሱ ብዝዓበየ ዓቕሙ ቃልሲ ቀጸሉ። ብዙሕ ከይጸነሐ ከኣ፡ ኣብታ ኣብ ከበሳ ንሓይልታት ደባይ ተዋጋእቲ ደገፍን ደጀንን ኰይና ዝነበረት በጠሎኒ 107 ክሳብ 1978 መራሒ ሓይሊ ነይሩ። ቀጺሉውን ክሳብ 1980 : ኣብ ትሕቲ መራሕ ብሪገድ 61 ስዉእ ወልደዳዊት ተመስገን፡ ቀዳመይቲ በጠሎኒ መሪሑ። ብ1981 ከኣ መራሒ ቀዳመይቲ በጠሎኒ ብሪጌድ 72 ኰይኑ ተቓሊሱ።
ድሕሪ ውግእ ሕድሕድ፣ ሰራዊት ሓርነት ኤርትራ ኣብ ዶባት ሱዳን ምእታዉ ተጋዳላይ መሓመድ ዓሊ ናይ ቃልሲ ፍናኑ ከየውደቐን ተስፋ ከይቆረጸን ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ንምሕዳስን ንምቕጻልን ኣብ ዝተኻየደ ቃልሲ፡ ብሚያዝያ 1982 ኣባል ናይታ ሰራዊት ንምምራሕ ዝቆመት ግዚያዊት ሽማግለ ኮይኑ ተመሪጹ። ኣብ መወዳእታ 1982 ተሓኤ-ሰውራዊ ባይቶ ምስ ህዝባዊ ሓይልታት ሓርነት ኤርትራ ሸነኽ ዑስማን ሳልሕ ሳበ ብዝተገብረ ሓድነታዊ ስምምዕ መሰረት፡ ኣባል ናይታ ብኣርባዕተ ተጋደልቲ ዝቆመት ወተሃደራዊ ሽማግለ ኰይኑ ንዝሰመረ ሰራዊት መሪሑ። ይኹን እምበር መሪሕነት ህሓሓኤ ነቲ ስምምዕ ብትሕዝትኡን መንፈሱን ክፍሑቊን ከፍርስን ምስ ዝጀመረ መሓመድ ዓሊ ኢብራሂም ብመስከረም 1983 ብጸጥታ ህዝባዊ ሓይልታት ሓርነት ኤርትራ ተኣሲሩ። ህሓሓኤ ኣብ መፋርቕ 1984 ሓደ ውድብ ኮይኑ ክቕጽል ስለዘይካኣለ ድማ፣ ክንፊ ዑስማን ሳልሕ ሳበን ኣሕመድ ጃስርን ተባሂሉ ኣብ ዝተፋናጨለሉ መሓመድ ዓሊ ኢብራሂም ዝርከቦም ልዕሊ 73 ኣባላት ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ - ሰውራዊ ባይቶ ብፖለቲካዊ ርእይትኦም ጥራይ፣ በብእዋኑ ተኣሲሮም ኣብቲ ቤት ማእሰርቲ ብወታሃደራዊ ክንፊ ጉጅለ ጃስር ካብ ዝተሓተ ክሳብ ሓሙሽተ ዓመታት ብማእሰርቲ ተሳቐዩ።
ተጋዳላይ መሓመድ ዓሊ ኢብራሂም ብሓሙሽተ ዓመታት ማእሰርቲ ኣይሓለፈሉን። ሓይሊ ጃስር ኣብ ኣጋ መወዳእታ 1988 ብሰራዊት ህዝባዊ ግንባር ሓርነት ኤርትራ ምስተጠቕዐ፡ መደበራትን ቤት ማእሰርትን ጉጅለ ጃስር ኣብ ትሕቲ ምቁጽጻር ህግሓኤ ስለዝኣተወን፡ ካብቲ ማእሰርቲ ናይ ምምላጥ ዕድል ስለዘይተረኽበን እንደገና ኣብ ቀይዲ ህዝባዊ ግንባር ኣተወ። ካብ ጸልማት ናብ ዝኸፍኤ ጸልማት ኣብ ትሕቲ ህዝባዊ ግንባር ሓርነት ኤርትራ ክሳብ ድሮ ናጽነት ኤርትራ ተኣሲሩ።
እዚ ኩሉ ኣብ ልዕሊ መሓመድ ዓሊ ኢብራሂም ዝወረደን ገና ዝወርድ ዘሎን ሕሰምን ኣደራዕን ኣብ ምንቲ ምንታይ ኮን ይኸውን ? ንዝብል ሓታቲ፡ እቲ መልሲ፣ ኣብ መንጎ ፈራሓት መለኽትን ኣብ መንጎ ተባዓት ህዝባዊ ዕላማታት ንምርግጋጽ ዝብጀዉ ተቓለስትን ዘሎ ፍልልይ ጥራሕ እተዘይኮይኑ ካልእ ብውልቁ ዝሓተቶ ጠቕሚ ኮነ ዝፈጸሞ ገበን የለን። ድሕሪ ናጽነት ኤርትራ፡ ምርጫኡ ንኽወስድ ንዝተዋቦ ዕድል ተጠቂሙ ምስ ምስኡ ተኣሲሮም ዝነበሩ ናይ ቃልሲ ብጾት ናብ ሱዳን ተመሊሱ ኣብታ ዋሕስ ህዝብና ክትከውን ዝጽበያ ውድብ ተሓኤ-ሰውራዊ ባይቶ ተመሊሱ ኣንጻር ምልኪ ቃልሱ ቀጺሉ። ገለ ካብቶም ተመሳሳሊ ጸገማት ማእሰርትን ናብ ሱዳን ናይ ምእታው ዕድል ረኺቦም ናብ ውድቦም ተጸንቢሮም ቃልሶም ዝቐጸሉ ተጋደልቲ ኣሰፋው በርሀ፡ ብርሃነ ተስፋጋብርን፡ ዑስማን መሓመድን ዝርከብዎም ነይሮም። ከምኡ ውን ብጻይ ተስፋይ ርእሶምን ካልኦትን ድሕሪ ነጻነት ካብ ኣስመራ ናብ ሱዳን ናይ ምእታውን ዕድል ካብዝረኸቡን ኣብ ውድቦም ብምጽንባር ቃልሶም ዝቐጸሉን ብጾት እዮም።
ብጻይ መሓመድ ዓሊ ኢብራሂም ብዘጋጠሞ ማእሰርትን ስቅያትን ኣይተዳህለን ኣይሰኮነን ዝያዳኳ ዳኣ መሊሱ ሓሪኑ ካብ ናይ 1995 ራብዓይ ጉባኤ ተሓኤ-ሰውራዊ ባይቶ ክሳብ 2010 ዝነበረ እዋን ኣብ ዝተገብረ ጉባኤታት ኣባል ባይቶ ተመሪጹ፡ ብደረጃ ኣባል ፈጻሚ ሽማግለን ሓላፊ ዝተፈላለያ ኣብያተ-ጽሕፈታትን ኮይኑ ተቓሊሱ። ኣብ 2011 ኣብ ዝተኻየደ ቀዳማይን መስመርን ጉባኤ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ድሕሪ ምምራጹ እውን ኣባል ፈጻሚ ሽማግለ ኮይኑ ኣብ ቃልሲ እንከሎ ብዕለት 14 ለካቲት 2012 ብጸጥታዊ መሓውር ዲክታቶርያዊ ስርዓት ኢሳያስ ካብ ከተማ ከሰላ ምስ ተጨውዩ፡ ክሳብ ሎሚ ኣሰሩ ኣብዘይርከበሉ፡ ድምጹ ኣብዘይስማዓሉ ካብ ጎዳጉዲ ምልኪ ተሰዊሩ ዘሎ።
ብጻይ መሓመድ ዓሊ ኢብራሂም ባዓል ሓዳርን ኣቦ ክልተ ኣወዳትን እዩ። በዂሪ ወዱ ናስር ኣብኡ ኣብ ቤት ማእሰርቲ ህሓሓኤ ምስ ኣተወ ስለ ዝተወልደ፡ ንሸሞንተ ዓመታት ዝኣክል ኣብኡ ከይሓቆፎ ዓብዩ። ዋላኳ ንይምሰል እንተነበረ፡ ጉጅለ ጃስር ብምኽንያት ሓደ መስከረም ኣብ ዝገበሮ በዓል ናይ 1986 ወይዘሮ ሓሊማ በዓልቲ ቤቱ ናብቲ በዓል ናይ ምስታፍ ዕድል ስለዝረኸበት፡ ኣብ በረኻ ንሓጺር ግዜ ምስ ስድርኡ ክራኸብን ዓይኒ ንዓይኒ ክራኣኣዩን ዕድል ረኪቡ ከም ዝነበረ ይዝከር። ማጂድ ወዲ 19 ዓመት ምስበጽሐ፡ ኣብታ ኣቦ ዝደልየላ ናይ ንእስነቱ እዋን፡ ኣቡኡ ወፊሩ ክምለስ እንዳተጸበየ እንከሎ፣ ስለ ዘይመጾ ዘኽቲሙ ዓብዩ።
በዚ ኣጋጣሚ፡ ኣብ ኤርትራ ብሰሪ ምልኪ ዘይዘኽተመትን ዘይተበታተነትን ስድራ ከምዘየላ ኩልና ንፈልጦ ካብ ኮነ፡ እታ ብደምን መስዋእትን ህዝባ ናጽነታ ዘረጋገጸት ሃገርና ዝያዳ ኣብ ሓደጋ ዝኣተወትሉ እዋን ንርከብ ካብ ሃለና፡ ኩልና ኤርትራውያን ናይ ቃልሲ መሳርዕና ኣዋሃሂድና፡ ልኡላውነት ሃገርና ንምዕቃብና መሰረታዊ ለውጢ ንምርግጋጽ ናይ ሓባር ቃልሲ ይጽበየና ከምዘሎ ተገንዚብና ክንላዓል ይግባእ።
ዓወት ንቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ!!
ምልኪ ይፍረስ፣ ስርዓተ ሕጊ ይንገስ
ኣብዚ ዝሓለፈ ሰሙን ኣብ ማሕበራዊ መራኸብታት ናይዚ ከባብና ክቃልሑ ካብ ዝቐነዩ ዛዕባታት ሓደ፡ እቲ “ደደቢት-ሚድያ” ዝተባህለት፡ ብዩቱብ ንኤርትራ ዝምልከት ዘቃለሓቶ መልእኽቲ እዩ። ኣርእስታ “ትግራይ ወናኒት ባሕሪ እያ፡ ባሕሪ ናይ ምውናን ታሪኻውን ሕጋውን መሰል ኣለዋ” ዝብል ኮይኑ፡ ንልኡላውነት ኤርትራ ግሂሱ ቀይሕ ባሕርናን ወደባትናን ናብ ምውናን ዝዓለመ ወስታ እዩ። ብዛዕባ ተጠቃምነት ወደባት ኤርትራ ኮነ ቀይሕ ባሕሪ ዝምልከት ጥራይ ነይሩ እንተዝኸውን ኣይመዛረበን። ምኽንያቱ ተጠቃምነት ንልኡላውነት ኤርትራን ዋንነት ባሕራን ወደባታን ብዘይትክፍ፡ ብፈቓድ ህዝባ፡ ኣህጉራዊ ሕግን እሞ ድማ ናይ ሓባር ረብሓ ብዝማእከሉ ቅጥዕን ውዑልን ዝትግበር ስለ ዝኸውን።
ብኣመሓደርቲ ደደቢት ሚድያ ክበሃል ዝተሰምዐ ግና፡ ቀይሕ መስመር ልኡላውነትና ሰጊሩ “እታ ዋናታት ዘለዉዋ ሃገር ኤርትራ ናትና እያ” ዘስምዕ፡ ታሪኻዊ ኮነ ሕጋዊ መሰረት ዘየብሉ ናይ ቀትሪ ሕልሚ ስለ ዝኾነ፡ ብኹሉ መልክዑ ቅቡል ኣይኮነን። ብፍላይ ከኣ “ህልውና ትግራይ ንምርግጋጽን፡ ዝተወስደ መሬታ ራያን ወልቃይትን ንምምላስ ይቃለስ ኣለኹ” ካብ ዝብል ሚድያ “ጽባሕ ትግራይ ንኤርትራ ወሪራ ባሕርን ወደባትን ክትውንን እያ” ብዝብል፡ ምስ መግዛእቲ ዕድመኡ ብዘብቀዐ ስምዒት ተጐልቢብካ መልእኽቲ ምትሕልላፍ ተጋራጫዊ ኣካይዳ እዩ።
ኣብ’ዚ ህዝቢ ኤርትራ ኮነ ህዝቢ ትግራይ ብኸመይ ጸረ ሰላም ሓይልታት ተሳዒሮም ናይዚ ጐረባብቲ ህዝብታት ሰላም ናብ ንቡር ይምለስ ኢሉ ሃንቀው ዝብለሉ ዘሎ እዋን ብኣካየድቲ ደደቢት ሚድያ፡ ዝተላዕለ ሓሳብ ንህዝቢ ትግራይ ይውክልዩ ዝብል እምነት የብልናን። ካብዚ ሓሊፉ ህዝቢ ትግራይ ካብዚ ብዝተፈላለዩ ኣካላት ተኸቢቡ ንዓለም እውን ኣብ ዘጨንቕ ናይ ምህላውን ዘይምህላውን ኩነታት እናሃለወ፡ ከምዚ ዓይነት ዛዕባ ምልዓል ብሓጺሩ ግጉይ እዩ። እዚ ዝያዳ ንምብራሁ “ተጋሩ ንቀይሕ ባሕሪ ኤርትራን ወደባቱን ብሓይሊ ክንውንን ኢና” ኢልካ ከተፈራርሕ ምህቃን ኣብ ትሕቲ ዝኾነ ይኹን ኩነታትን ግዜን ቅቡል ኣይኮነን ማለትና እዩ።
ደደቢት ሚድያ ድምጻ ምስቶም ካብ ቀደሙ ናጽነት ኤርትራ ዘይተዋሕጠሎም ሎሚ እውን ተስፋ ዘይቆረጹ ሓይልታት ኢትዮጵያ ምስርዑ ኣዝዩ ዘሕዝን ኮይኑ፡ መርገጽ ህወሓት ኣብ ልኡላውነት ኤርትራ ግና ንህዝቢ ትግራይ ዝውክልዩ ዝብል እምነትና ጽኑዕ እዩ። ዝተፈላለዩ ኣብ ፖለቲካ ትግራይ ዝነጥፉ ማሕበራዊ ሚድያታት፡ ትካላት ዜናን ጸለውቲ ባእታታትን፡ ንቐጻሊ ሰላም፡ ምክብባርን ናይ ሓባር ተጠቃምነትን ክልቲኡ ህዝብታት ኣብ ግምት ኣእትዮም፡ ንዓሻ ድፍረት ኣካየድቲ ደደቢት ሚድያ ዘስምዕዎ ናይ “ዓገብ” ድምጺ ዝድገፍን ሓላፍነታውን እዩ።
ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ንጉዳይ ጉርብትና ምስ ህዝቢ ትግራይን ፖለቲካዊ ሓይልታቱን ብመንጽር ፖሊሲ፡ ሰናይ ጉርብትና፡ ናይ ሓባር ረብሓን ሰላምን ኢድ ዘይምትእትታውን እዩ ከመሓድሮ ጸኒሑ። ሕጂ እውን ካብዚ ኣርሑቑ ዝጥምት ረብሓ ክልቲኡ ህዝብታት ዝማእከሉ፡ ሓላፍነታዊ ኣተሓሕዛኡ ፈልከት ኣይብልን እዩ። በዚ መዕቀኒ ንጸረ ልኡላውነት ኤርትራ ኣተሓሳስባ ኣካየድቲ ደደቢት ሚድያ ብዘይንሕስያ ይቃወሞ። ማእከላይ ባይቶ ሰዲህኤ፡ ኣብ ድሮዚ ናይ ደደቢት ሚድያ ዘይቅቡል ሓሳብ ምዝርጋሑ ብ29 ጥሪ 2022 ኣብ ዘካየዶ ህጹጽ ኣኼባኳ፡ “ህዝቢ ኤርትራ ኣብቲ ብሰንኪ ኢድ ኣእታውነት ህግደፍ ዝካየድ ዘሎ ኲናት ቀንዲ ዋጋ ዝኸፍል ዘሎ ንሱ ስለ ዝኾነ፡ ንተግባራት ናይዚ ንኤርትራ ዝጭቁንን ምስ ጐረባብታ ዘዳምን ዘሎ ጉጅለ፡ ነቲ ዘቕርቦ ምስምሳት እዝኒ ከይሃበ ብኹሉ ዓቕሙ ክኹንኖን ክቃለሶን ባይቶ ሎሚ’ውን ከም ቅድሚ ሕጂ ይጽውዕ።” ዝብል ሓሳብ ዝርከቦ ውሳነታት እዩ ወሲኑ።
በዚ ኣጋጣሚ ኣካየድቲ ደደቢት ሚድያ፡ ኤርትራውያን ካብ ብዙሕነትና ዝነቅል ክመሓድር ዝኽእል ናይ ኣተሓሳስባ ፍልልያትኳ እንተለና፡ ብዘይካ ወለቕዘለቕ ጉጅለ ህግደፍን ውሑዳት ደቂ ልቢ ገርሃን ኣንጻር ከምዚ ናይ ደደቢት ሚድያ ንልኡላውነት ኤርትራ ዝደፍር ግህሰት ግና ሓደ ከም ዝኾነና ክርድኡ ነዘኻኽሮም። ንድፍረቶም ብኤርትራውያን ዝወሃብ ዘሎ ግብረ መልሲ ድማ ነዚ እዩ ዘብርህ።
ነፍሰሔር ፍስሃ ገብረማርያም
ነፍሰሔር ክቡር ሓውናን ኣቦናንን ኣቶ ፍስሓ ገብረማርያም (ሓወቦይ)ብሕማም ምኽንያት ኣብ ሆስፒታል (Nord west krankenhaus) ፍራንክፎርት ክእለ ድሕሪ ምጽንሑ፣ ትማሊ ሓሙስ ዕለት 10-02-2022 ዓ.ም ካብዛ ዓለም ብሞት ተፈልዩና ምህላዉ ምስ መሪር ሓዘና ንሕብር። ሓዘን ዝግበረሉ ቦታ ኣብ St. Hedwig Gemeinde Elsterstr 18, 65933 Frankfurt Griesheim (ኣብ ካቶሊካዊት ኪዳነ ምህረት ቤት ክርስትያን ግሪስሃይም ) ኮይኑ፣ ንሰኑይን ሰሉስን ዕለት 14-02-2022 ዕለት 15-02- 2022 ካብ ሰዓት 12.00 ክሳዕ ሰዓት 20.00 ዘሎ ሰዓታት ተፈቒዱልና ኣሎ። ቅዱስ ፍትሓትን ስነ-ስርዓት ቀብሪን ዝግበረሉ ዕለትን ቦታን ድሒርና ክንሕብር ምዃና ነፍልጥ።
መጓዓዝያ፣ ካብ ፍራንክፎርት ቀንዲ መደበር ባቡራት ንሆክስት ገጸን ዝኸደ Strassenbahn 11 ን 21
መላእ ስድራቤት
