http://ascenteq.com/project/epdp

ብምኽንያት ሃንደበታዊ ዕርፍቲ ብጻይና ኢሳቕ  ተስፋጋብር መዲን ዝተሰማዓና መሪር ሓዘን ንገልጽ። ብጻይና ኢሳቕ ምእንቲ ንጻነትን ሓርነትን ህዝብና ካብ ንእስነቱ ዝዓጠቐ ክሳብ ዕለት ዕርፍቱ ዘይሕለል ተቓላሳይ፡ ብጉልበቱ ይኹን ብገንዘቡ ውፉይ ኣባል ጨንፈር ስያትል ኮይኑ ንዓመታት ተቓሊሱ 18 ሓምለ 2022 ብሃንደበታዊ ሕማም ዓሪፉ።

ኣብርእሲ ኣባል ሰዲህኤ ምዃኑ ኣባል ማሕበር ምትሕግጋዝ ኤርትርውያን ስያትል ምንቅስቓሳት ንጡፍ፡ ንሃገሩን ህዝቡን ዘፍቅር፡ ብቐሊሉ ዘይትካእ ብጻይ ብምስኣና ዝስማዓና ሓዘን ዓሚቝ’ዩ።

በዚ ኣጋጣሚ’ዚ ንስድራቤት ብጻይና ኢሳቕ ጽንዓት ይሃብ እናበልና፡ ናይ ሓዘኖም ተኻፈልቲ ምዃና ንገልጽ። ከም ብጾቱ ድማ ኢሳቕ ዝተቓለሰሉ ፍትሓዊ ቃልሲ ህዝብና ክሳብ ብዓወት ዝድምደም፡ ኣሰሩ ተኸቲልና ክንቃለስ ምዃና ነረጋግጸሉ።

ክንዕወት ኢና

ዞባ ሰሜን ኣመሪካ

18 ሓምለ 2022

ክቡራት ኣባላት ኣዳላዊት መስራቲ ጉባኤ እዋና

ክቡራት ኣባላት እዋና

ክቡራትን ክቡራንን ተሳተፍቲ ጉባኤ ብሓፈሻ

ሎሚ 9 ሓምለ 2022 ኣብ ኣትላንታ “ናጻ ዉደባና ውሕስነት መሰልና” ኣብ ትሕቲ ዝብል ጭርሖ ኣብ ዝካየድ ዘሎ መስራቲ ጉባኤ ንኽንሳተፍ ንዝተገብረልና ዕድመ ብልቢ ነመስግን።

ንሕና ደቂ-ኣንስትዮ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ካብ ዝኾነ ይኹን ፖለቲካዊ ጸጊዕነትን ተጽዕኖን ናጻ ኮይኑ ርእሱ ዝኸኣለ ንመሰልን ማዕርነትን ጓል ኣንስተይቲ ኤርትራ ዝጣበቕ ማሕበር ክህልወና መትከላዊ እምነትና እዩ። ኣብ ውሽጢ ሰልፍና ነብስና ወዲብና ምስ ካልኦት ደለይቲ ፍትሒ ሓቢርና ኣንጻር እቲ ጠንቂ ወጽዓና ዝኾነ ድሕረትን ድንቁርናን ክንቃለስ ይግባእ ካብ ዝብል ጽኑዕ እምነት ነቒልና ምምስራት እዋና ብልቢ ከምእንድግፎን ኣካሉ ኰና ንምዕዋቱ ክንጽዕር ምዃና ነረጋግጸልክን።

ልዑላዊት ሃገርና ክውንቲ ንምግባር ብደቂ-ኣንስትዮ ኤርትራ ሰፍ ዘይብል ዋጋ ከምዝተኸፍለ ታሪኽ ዝምስክሮ እዩ። ይኹን’ምበር ብሰንኪ እቲ ስዒቡ ዝተኸስተ ዘስካሕክሕ ምልኪ ህዝብና ብሓፈሻ ደቂ-ኣንስትዮ ድማ ብፍላይ ኣደዳ ስደትን ውርደትን ኣብ ርእሲ ምዃና ብኣሕዋትና ደቂ-ተባዕትዮ ኤርትራ ግዳይ ሰብኣዊ ንግድን ንምእማኑ ዘጸግም ክሳብ ጨካን ቅትለት ዝበጽሕ ዘቤታዊ ዓመጽ ተሳጢሕና ንርከብ። ኣብ ርእሲ’ዚ ኣብ ጐረቤት ሃገር ኣብ ዝተወለዐ ዘይምልከተና ኲናት መንእሰይ ወሎዶና ተገዲዱ ብምእታው ከምዝጸንት ይግበር ኣሎ።

ኣብ ከም’ዚ ዝኣመሰለ ኣሰቃቂ ኩነታት እናሃሎና እዋና ብዕሊ ኣብ ሰሜን ኣሜሪካ ክምስረት ምኽኣሉ ኣብ’ቲ ድቕድቕ ጸልማት ንእሽቶ ጩራ ናይ ብርሃን ኮይኑ’ሎ።

ሃገርና ፍትሕን ሰላምን ዝሰፈና ብልዕልና ሕጊ እትምራሕ፡ ኣብ ክንዲ ዘዝተወልደ ራሕሪሑዋ ዝኸይድ፡ ተሰዲዱ ዝነበረ ዝምለሳ ክትከውን ኣብ እነካይዶ ፍትሓዊ ቓልሲ፡ እዋና ተራ ደቂ-ኣንስትዮ ዘዕዝዝ መደባት ሓንጺጹ ብዝሑነትና ዘረጋግጽ ንጥፈታት ከካይድ ዓቢ ተስፋን እምነትን ኣሎና። ብዘይካ’ዚ ምስ ዓለምለኻዊ ማሕበራት ደቂ-ኣንስትዮ ዝምድናታት ብምፍጣር ድምጺ ዉጹዓት ክኸውን ትጽቢትና እዩ።

ልዕሊ ኹሉ ድማ ንቕሓትናን ንቕሓት ህዝብናን ክብ ንምባል ምስ ኩሎም ደለይቲ ፍትሒ ሓይልታት ኤርትራ ጽኑዕ ዝምድናታት ምፍጣርን ጽዑቕ ወፈራ ምክያድን ቀንዲ ናይ እዋና ስራሕ ክኸውን ንላቦ።

ብዘይ ተሳትፎ ደቂ-ኣንስትዮ ዝዕምብብ ዲሞክራሲ የሎን!

ክብርን ሞገስን ንሰማእታትና!

ዓወት ንመስራት ጉባኤ እዋና!

ኣድያም ተፈራ

ኣባል ፈጻሚት ሽማግለ ሰዲህኤ

ሓላፊት ቤት-ጽሕፈት ጉዳት ደቂ-ኣንስትዮ

9 ሓምለ 2022

ርእሰ ዓንቀጽ ሰዲህኤ

ኤርትራውያን ነካይዶ ዘለና ቃልሲ ናይ ለውጢ  እዩ። ለውጢ ብለውጡ ከኣ መሰረታዊ። ለውጢ ክንብል እንከለና ናይ ግድን ክልወጥ ዝግበኦ ኣሎ ማለት እዩ። ለውጢ እቲ ሓደ ገጹ ዘየድሊ ምውጋድ ወይ ምልዋጥ   ኮይኑ፡ ካብኡ ፈሊኻ ዘይርአ ዝሓሸ መተካእታ ምቕራብ እውን ዘጠቓልል መስርሕ ቃልሲ እዩ። ካብዚ ብምንቃል እዩ ከኣ “ለውጢ ዝጸንሐ ምፍራስ ጥራይ ዘይኮነ ብዝሓሸ ምትካእ” ብምዃኑ ፍሉይ ግምት ዝወሃቦ። ካብቲ ንዘየድሊ ምውጋድ፡ እቲ ኣብ ቦታ’ቲ ብመስርሕ ቃልሲ ዝተወገደ መተካእታ ምህናጽ ዝኸበደን ዝያዳ ጥንቃቐ ዝሓትትን ምዃኑ ግንዛበ ዘድልዮ እዩ። እቲ መተካእታ ካብቲ ዝጸንሐ፡ ዝበረኸ፡ ዝሓሸን ኣርሒቑ ዝጠመተን ምእንቲ ክኸውን ከኣ ፍሉይ ምስትውዓልን ምግንዛብን የድልዮ።

ኣብ ናይ ለውጢ መስርሕ ቃልሲ፡ ካብቲ ቀዳምነት ዝወሃቦ፡ ነቶም ክቕየሩ ወይ ክውገዱ ዝግበኦም  ብመጽናዕቲ ብዝተሰነየ ኣገባብ ኣለሊኻ ከተነጽሮም ምብቃዕ እዩ። እቲ መሰረታዊ መጽናዕቲ ኣብቲ እተወግዶ ጥራይ ዝውሰን ዘይኮነ፡ እቲ ኣብቲ ዝፈረሰ ዝህነጽ መተካእታ እውን ቅድሚ ለውጢ ምርግጋጹ፡ ቀዳምነት እትህቦኳ እንተዘይኮነ፡ እቲ መስርሕ ካብ መጀመርታኡ ክሳብ መዓርፍኡ ንጹር ምእንቲ ክኸውን፡ ከሎ ጌና ክሰፍር ዝግበኦ  እዩ። እዚ ኣብቲ ዝውገድን መተካእታኡን ዝፍጠር ንጹሩነት፡ እቲ ኣንዊሑ ዝጥምት ራኢ ቃልስኻ እንታይ ምዃኑ ከተብርህ ዘኽእል እዩ። “ናይ ጽባሕ ውጽኢት ሎሚ እዩ ዝእመት” ዝበሃል እውን ብመንጽርዚ ኣገዳስነት እዩ። ኣብ ክንድዚ ሎሚ እውን ሓሓሊፉ ከም ዝስማዕ “ጥራይ ሎሚ ደኣ ከም ገለ ይኹነልና እምበር ናይ ጽባሕስ ሽዑ ንርእዮ እዩ” ዝብል ስምዒት፡ ናበይ ከምትኸይድ ከየነጸርካ ከም ምጉዓዝ  ስለ ዝኸውን ክእረም ዝግበኦ ኣካይዳ እዩ። ኣብዚ “ዘይሓስብ ኣይንገድ”  ዝብል፡ ልሙድ ኣበሃህላ ምስትብሃሉ ኣገዳሲ እዩ።

ቀዳማይ ምዕራፍ ብረታዊ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ከወግዶ ዓሊሙ ዝነቐለሉ መግዛእቲ እዩ። ኣብ ቦታ መግዛእቲ ኣማዕድዩ ዝጥምቶ ዝነበረ መተካእታ ከኣ ናጻን ልኡላዊትን ሃገር ኤርትራ ምውሓስ ነይሩ። ክንድቲ ዝድለኳ ብሱልን ዉሑስን እንተዘይነበረ “እታ እትወሓስ ናጻ ሃገር ኤርትራኸ ብኸመይ ትመሓደር?” ዝብል ኣንፈት እውን ነይሩ እዩ። ሳላቲ ኣብ ምዕናው ጥራይ ከይተደረት ናብ መተካእታ እውን ዝቋመት ኣጠማምታኡ፡ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ እቲ ቀዳማይ ገጹ ተዓዊቱ እዩ። ናይ ድሕሪ ናጽነት ሓርነታዊ ቃልስና እውን እንታይ የወግድ ብምንታይከ ይትካእ ዘነጸረን ነቲ ዝተጠልመ ሕድሪ ዘበራብርን ክኸውን ይግበኦ። ሓፈሻዊ ትሕዝቶ ናይቲ ነማዕድዎ መተካእታ ካብዚ ህዝብና ዘለዎ ደልሃመትን ጥልመት ብህግደፍን ናብ ዝበረኸ ወይ ዝሓሸ ዘብጽሕ ኣንፈት ክኸውን መተካእታ የብሉን። ኩሉ ካብ ዝነኣሰ ክሳብ ዝዓበየ ስጉምታትና ከኣ ካብ ወጽዓ ህግደፍ ኣውጺኡ፡ ነዚ ዘለናዮ ናብ ዝደግም ወይ ናብ  ዝኸፈአ ዝወስድ ኣቕጣጫ ከይከውን ክንጥንቀቐሉ ዝግበኣና እዩ። እቲ ተደጋጊሙ ዝስማዕ “ካብዚ ዝኸፈአ እንታይ ከይመጸና”  ዝብል ኣተሓሳስባ ከይወስደና ምስትውዓል ቅኑዕ እዩ።

ሎሚ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ተጻዒኑ ናይ ዘሎ ወጽዓ መርኣያ ዝኾኑ፡ እሞ ንምውጋዶም ንቃለሰሎም ዘለና መግለጺኦም ብዙሕ እዩ። ካብቶም ፍሩያት መርኣያታት፡ ዘይሕገመንግስታዊ ምምሕዳር፡ ንህዝቢ ጠሊሙ ብኢደ-ወነኑ ኣብ ስልጣን ዝተወጠሐ ዓመጸኛ ጉጅለ፡ መሰል ሓሳብካ ምግላጽን ምውዳብን ምንፋግን፡ ኣብ ክንዲ ብናይ ሃገርካ ኩለ-መዳያዊ ጸጋታታት ማዕረ ተጠቃምነት ምርካብ ኣደዳ ስደትን ሳዕቤናቱን ምዃን፡ ነጻነት ሃይማኖታዊ እምነት ዘይምህላው፡ ብሕጊ ብዘይስነ፡ መወዳታኡ ብዘይፍለጥን ብውልቀ ሰባት ብዝዝወርን ግዱድ ውትህድርና ምጽማድ፡ ዝብሉ ንኣብነት ዝኣክል ዝጥቀሱ እዮም። እዚኣቶም ክሳብ ብቓሊስና፡ ነቶም ዝጣበቕሎም ወገናት ስዒርና እንልውጦም ብቐጻሊ እንጠቕሶም እዮም።

እዚ ሎሚ ነካይዶ ዘለና፡ ቃልሲ ዝያዳ ጻዕርን ጥንቃቐን ዘድልዮ ዝኸውን ነዞም ዝተጠቕሱ መርኣያ ወጽዓን ጭቆናን ኣብ ምውጋድ ዝድረት ስለ ዘይኮነ እዩ። እቲ ቃልሲ ነዞም መርኣያታት ጭቆና ብዝበረኸን ዝሓሸን ምትከኦም ዘጠቓልል እዩ። እኳደኣ ካብዚ ንርከበሉ ዘለና ናይ ምቕያር መድረኽ እቲ ዝጽበየና ብዝሓሸ ናይ ምትካእ ሓላፍነት ዝያዳ ዝኸበደ፡ ዝነወሐ ግዜ ዝበልዕን ዝኸበረ ዋጋ ዘኽፍልን ኣብ ብዙሕ መዳያት ዝንጸባረቕን ብምዃኑ ከሎ ጋና ብሓባር ክንዳለወሉ ዝግበኣና እዩ። “ውሕጅ ከይመጸ መንገዲ ውሕጅ ጽረግ” ዝበሃል ከኣ ምእንቲዚ እዩ። እቲ መተካእታታት ነናቱ ጠባይ፡ መስርሕን ናይ ኣተገባብራ ስልትን ዝህልዎ ኮይኑ፡ ኣጠቓሊልካ ሕገመንግታዊ ምምሕዳር፡ ብናይ ህዝቢ ድምጺ ዝድይቡን ዝወርዱን መራሕቲ፡ ህዝቢ ኣብ ዝመረጾ እምነት ከምልኽ፡ ዜጋታት ቅኑዕ ኢሎም ዝኣመነሉ ሓሳብ ዘንጸባርቕሉን ብናጻ ዝውደበሉን፡ ህዝቢ ኣብ ገዛእ ሃገሩ ብጸጋታቱ ዝጥቀመሉን ካብ ስደት ተመሊሱ ናጻ ኮይኑ ዝሓርሰሉን ዝነግደሉን……..ወዘተ፡ ሕጋውን ቅዋማውን ውሕስነት ዝረኽበሉ ኩነታት ምፍጣር  እዩ። እዞም መተካእታታት ብናይ ዝተወሰነ ወገን ፍሉይ ድሌትን ጻዕርን  ዝረጋገጹ፡ ንውሱን ክፋል ብዘርብሕሉ ዝቕረጹ ዘይኮኑ፡ ብተሳትፎ መላእ ህዝቢ ዝረጋገጹን ናይ ብዙሓት ረብሓ ዝሕልዉን ምዃኖም ክዝንጋዕ ኣይግበኦን። እቲ ሓቢርካ ናይ ለውጢ ቃልሲ መድረኽ ምፍጣር ዘይስገር ዝኾነሉ መሰረታዊ ምኽንያት ከኣ እዚ እዩ።

ናይ ለውጢ ቃልሲ ብባህሪኡ ዝተሓላለኸ ምዃኑ ንዕዘቦ ኣለና። ኣብ ከምዚ ናትና ቃልሲ ከኣ ውሽጣዊ ብሓባር ናይዘምቅላስ ድኽመትና ተወሲኽዎ፡ ክሳብ ክንደይ ከም ዝኸብድ ተመኩሮና ባዕሉ መመሊሱ የርእየና ኣሎ። ኣብዚ ዓለምና ናብ ደረጃ ሓደ ገዛ ዝተቐራረበትሉ እዋን ነካይዶ ዘለና ኤርትራዊ ናይ ለውጢ ቃልሲ፡ በይንኻ ማዕጾኻ ዓጺኻ ዝካየድ ኣይኮነን። ኣብ ክንድኡ፡ ብረብሓ ህዝብኻን ክብሪ ሃገርካን ብዘይጻረር፡  ምስ ናትካ ናይ ሓባር ረብሓ ዘለዎ፡  ናይ ቀረባ ይኹን ናይ ርሑቕ ሓይሊ ግሉጽን ትካላውን ዝምድና ዝሓትት እዩ። በቲ ዝምድና ክምዝገብ ዝውጠን ዓወት ማእከላይ መዕቀኒኡ ረብሓ ህብኻን ክብሪ ሃገርካን ዝዕቅብ ክኸውን ዘይስገር እዩ። እዚ ሚዛንካ ሓሊኻ ምዝማድ ብትምኒት ዘይኮነ መተግበሪ ዓቕምን ብሱል ኣተሓሳስባን መትከላዊ ፖሊስን ብምጥራይ ዝረጋገጽ እዩ።  ነዚ ንምጽብራቕ እዩ ከኣ “እቲ ወሳኒ ውሽጣዊ ዓቕሚ ኮይኑ፡ እቲ ግዳማዊ መመላእታ እዩ” ዝበሃል። ስለዚ ኣብ ኩሉ ኣተሓሳስባናን ስጉምትናን ነቲ “ናይ ለውጢ ኣቕጣጫና ናብ ዝበረኸ እዩ” ዝብል ኣምር ከይንስሕት ንጠንቀቕ።

ናጻ ዉደባና ዉሕስነት መሰልና ኣብ ትሕቲ ዝብል ጭርሖ መስራቲ ጉባኤ እዋና ካብ 9 - ክሳብ 10 ሓምለ 2022 ኣብ ኣትላንታ ጆርጂያ ብዓወት ተዛዚሙ። እዚ ጉባኤ’ዚ ታሪኻዊ ዝገብሮ ናጻ ማሕበር ደቂ-ኣንስትዮ ኤርትራ ዝመስረተ ምዃኑ ጥራይ ዘይኮነ ኣብ ቤትና፡ ኣሕዋትና ኤርትራውያን ኣብ ዝተኸልዎ ማእከል ማሕበረኮም ዝተኻየደ ምዃኑ ንተሳተፍቲ ተወሳኺ ሓበንን ኩርዓትን ዝሃበ እዩ ኔሩ።

ባህግን ሕልሚን ህዝብናን ስዉኣትናን ጠሊሙ ንዲሞክራስያዊ መስርሕ ጓዕጺጹ ኣብ ስልጣን ዘሎ ምልካዊ ስርዓት ጠንቂ ድኽነትን ስደትን ዉርደትን ምዃኑ ዓለም ዝፈልጦ ክውንነት እዩ። ኣብ ርእሲዚ ኣብ ዘይምልከተና ኣብ ጐረበት ሃገር ኢትዮጵያ ዝተወለዐ ዉሽጣዊ ዉግእ ዋሕስ ልዑላውነትና ዝኾነ መንእሰይ ወሎዶና ብሓይሊ ኣሳቲፉ የጽንት ኣሎ። ኣብ’ዚ ከይተደረተ ንመላእ ቀርኒ ኣፍሪቃ ቅሳነት ዘስኣነ ስርዓት ኮይኑ’ሎ።

ኣብ ከም’ዚ ዝኣመሰለ ዘይርጉእ ኩነታት ሃገርና ደቂ-ኣንስትዮ ኤርትራ ኣብ ኩሉ መዳያት ሂወት ካብ ክፉእ ናብ ዝኸፍኤ ሃለዋት ክንወድቕ ምዃና ርዱእ እዩ። ብሰንኪ ግዱድ ዕስክርና ንቡር ሂወት ዝሰኣነት መንእሰይ ጓል ኣንስተይቲ፡ ኣቦ ዘይብሎም ቆልዑ ብዘይስሩዕ እቶት ክተዕቢ ትግደድ፡ ህጻናት ሒዛ ሃጽ ኢላ ትስደድ፡ ካልእ ዘርዚርካ

ዘይውዳእ ኣደራዕ ትስከም። ወላዲት ወላድ መኻን ኮይና። ብሓጺሩ ኣደ፡ ኣደ ምዃን ስኢና።

ኣብ’ዚ ክውንነት እዚ እትምስረት ዘላ እዋና፡

1)  ፍትሕን ሰላምን ዝሰፈና ኤርትራ ንምህናጽ፡ ሰብኣዊ መሰላት ብሓፈሻ መሰልን ማዕርነትን ደቂ-

ኣንስትዮ ድማ ብፍላይ ንምርግጋጽ ቀንዲ ዕላማኣ እዩ።

2)  ንፍትሕን ሰላምን ልዕልና ሕግን ኣብ ዝካየድ ዘሎ ቓልሲ ህዝብና እጃማ ክተበርክት እያ።

3)  ራእይ እዋና ኤርትራዊት ጓል ኣንስተይቲ፡ ብዘይድሩት ተሳትፎኣ ምሉ እ ሓርነትን ምዕሩይ ዕድላትን እትጎናጸፈሉ፡ ኣብ ኩሉ ጸጋ ሃገር ማዕረ ብጽሒት ክህልዋ፡ ዓቕማ ናብ ዝወሰዳ እት ዓብየሉ ኩነታት ምርግጋጽ እዩ።

4)  ምስ ኩሉ ኤርትራዊ ይኹን ካልእ ቦታዊ፡ ከባብያዊ፡ ሃገራዊ፡ ዓለምለኻዊ ናይ ደቂ-ኣንስትዮ ዉድባት

ምትሕግጋዝን ምስራሕን ሓደ ካብ ዕላማታት እዋና እዩ።

5)  እዋና ዕላማታታ ንምዕዋት ኣባላታ ነብስና ከነማዕብል ብኣትኩሮ ክትሰርሓሉ እያ።

መስራቲ ጉባኤ እዋና፡ ካብ ብዙሕ ዞናታት ሰሜን ኣሜሪካ ዝመጻ ደቂ-ኣንስትዮ ዝተሳተፈኦ ኮይኑ ቅዋሙ ኣጽዲቑ፡

15 ኣባላት ቦርድ ከምኡ’ውን ሰለስተ ተጠባበቕቲ ዘለዎኦ መሪሕነት መሪጹ ብልዑል ፍናን ስርሑ ደምዲሙ።

በዚ ኣጋጣሚ’ዚ እዋና ኣብ ሃገርና ንህዝብና ጅሆ ሒዙ ዘሎ ምልካዊ ስርዓት ብፍትሕን ልዕልና ሕግን ክትካእ ሓቢርና

ክንቃለስ ብፍላይ ድማ ደቂ-ኣንስትዮ ኣብ ቅኑዕ ዕላማ እዋና ኣሚነን ክጽንበራና ንጽውዕ። ንኩሉኹም ኣብ’ዘን ዝሓለፋ ክልተ ዓመታት እዋና ንምምስራት ዘካየድናዮ ጻዕሪ ዝሓገዝኩምናን ዘተባባዕኩምናን ምስጋና ነቕርብ።

ብዘይ ተሳትፎ ደቂ-ኣንስትዮ ዝዕምብብ ዲሞክራሲ የለን!

ዓወት ንፍትሓዊ ቃልስና!

ዝኽሪን ክብርን ንስዉኣትና!

10 ሓምለ 2022

ህዝቢ ኤርትራ ምእንቲ ናጽነቱ ንሰላሳ ዓመታት፡ ብቐጻሊ፡ ኣንጻር ሓይልታት መግዛእቲ ትንፋስ ዘይህብ ወተሃደራዊ ግጥማት ኣካይዱ። ህዝብና ኣብዚ ክትኣምኖ ዘጸግም ነዊሕ ጉዕዞ ውግእ ዝተጸምደ ከምቲ ጸላእቲ ኣብቲ  እዋን ቃልሲ ዝብልዎ ዝነበሩ፡ ናይ ውግእ ህርፋንን ትምክሕትን ዝደፍኦ ወይ ናይ ካለኦት ልኡኽ   ስለ ዝነበረ  ዘይኮነ፡ ናጽነቱ ብቓልሱ ካብ ምጭባጥ ሓሊፉ፡  ካልእ መተካእታ ስለ ዘይነበሮ እዩ። ዘካየዶ ቀጻሊ ውግኣት ፍትሓዊ ስለ ዝነበረ ከኣ ዝወሰዶ ግዜ ወሲዱ ክቡር ዋጋ ምስተኸፍሎ ተዓዊቱ። ምሳልያዊ ኣበሃህላ፡ “በትሪ ሓቅስ ትቐጥን እምበር  ኣይትስበርን”  ከኣ ብግብሪ ኣመስኪራ። ኣብቲ ነዊሕን መሪርን መስርሕ ዝተኸፍለ ዋጋን ዝተራእየ ጽንዓትን፡ ከምቲ ገለ ወገናት “ኣብ ሽፍትነት ዘጋጠመ ሞት” ገይሮም ክገልጽዎ ዝፍትኑ ዘይኮነ፡ እቲ መስርሕ ሓርበኝነት እቲ  ዋጋ ከኣ ክቡር መስዋእትነት ምንባሩ ኣብ ቅድሚ ዋናኡ ህዝቢ ኤርትራ  ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብ ኣእምሮ ብዙሓት ብኽብሪ ሰሪጹ፡ ናይ ብዙሓት ተቓለስቲ መወከሲ ኮይኑ ተመዝጊቡ ዘሎ እዩ።

ህዝቢ ኤርትራ ድሕሪ ናጽነት፡ ናብ ውግእ ክኣቱ ዘገድዶ ኩነታት ክፍጠር እዩ ዝብል ትጽቢቱ ኣይነበረን። ብግብሪ እውን ኣየጋጠመን። እቲ ዘሕዝን ግና ክሳብ ሕጂ’ውን ህዝቢ ኤርትራ ዋጋ ውግእ ካብ ምኽፋል ዓዲ ዘይምውዓሉ እዩ።  ዋጋ ምኽፋሉ ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብ ተመኩሮ ቃልሱ ኣሉታዊ ኮይኑ ተመዝጊቡ ምህላዉ  እዩ።  እቲ ውግእ ኣንጻር  ኣብ ግዜ ቃልስና ምእንቲ ናጽነትና ዝከኣለን ዝገበራን ሰውራናን ህዝቡን ዘዕቆባን ጐረባብትና ሃገራት ዘድሃበ  ምንባሩ ከኣ ዝያዳ የሕዝን። ኣብዚ ንውረድ ደይብ ተመኩሮ ዝምድና ኤርትራ ምስ ሱዳንን የመንን ድሕሪ ናጽነት ከም ኣብነት ዝውሰድ እዩ። ህዝቢ ኤርትራ ኣብዚ ጉጅለ ህግደፍ እንተዘየሳውሮ ከጋጥም ናይ ግድን ዘይነበረ ውግኣት ኣንጻር ጐረባብቲ ዝኸፈሎ ዋጋ፡ ካብቲ ኣብ ቃልሲ ምእንቲ ናጽነት ዝኸፈሎ እንተዘይበዚሑ ዝውሕድ ኣይኮነን። እቲ ነዚ ዳሕረዋይ ዋጋ  ዝያዳ ዝመረረ ዝገበሮ ድማ ብሰንኩ መጻኢ ዕድል ኤርትራን ህዝባን ጌና ኣሰካፊ መልክዕ ሒዙ ምህላዉ እዩ።

ህዝቢ ኤርትራ ድሕሪ ናጽነት፡ እቲ ናጽነት ዘግሃደ ነድሩ፡ ትብዓቱን ተወፋይነቱን ዝሒሉ ደሃይ ኣጥፊኡ “ስቕታ ስለ ዝመረጸ”፡ ገሪምዎም ብዙሓት ናይ ቅድም ትብዓቱን ጽንዓቱን ዝፈልጡ ወገናት፡ “እዚ ንሓይልታት መግዛእቲ ዘይተጻዕደ ህዝቢ እንታይ እዩ ዓዚምዎ?” ክብሉ ዝጸንሑን ዘለዉን ብዙሓት እዮም። ህዝቢ ኤርትራ፡ ህግደፍ ካብቲ ኣብ ቅድሚ ዓይኑ ብናቱ ዋጋ ዝተኻየደ ቀዳማይ ውግእ ኣንጻር ጐረባብትና ሃገራት ኣብ ክንዲ ዝመሃር፡ ሓሓሊፉ ዳግማይ ኣንጻር ጐረባብቲ ሃገራት ክወፍር እንከሎ፡ ስርዓት ህግደፍ ስለምንታይ ከምኡ ከም ዝገብር ስለ ዝርድኡ፡ ዝተፈላለዩ ወገናት ኣጻብዖም ናብ ህዝቢ ኤርትራ እዮም ከመልክቱ ጸኒሖም። ገለ ወገናት ህዝቢ ኤርትራ ብቕሉዕ፡ “ኣይፋል ንሓሓሊፍካ ውግእ”  ዘይምባሉ፡  ነቲ ናይ ጉጅለ ህግደፍ ምትንኳሕ ከም ዝደገፎ ገይሮም ክርድእዎ እንከለዉ፡ ዘየግሃዶ  ምኽንያት ደኣ ይህልዎ እምበር፡ ወዮ “ብዛዕባ ውግእን ክሳርኡን ኣዝዩ ዓሚቕ ተመኩሮ ዘለዎ ህዝቢ ኤርትራስ ውግእ ክድግፍ ዘይመስልዩ” ዝብሉ ወገናት እውን ኣለዉ። እቲ ምስጢር ስቕታኡ ከኣ ብሓባር ኣንጻር ህግደፍ ዓው ኢሉ ኩነኔኡ ዘይምስምዑ እዩ።

ህግደፍ ኣንጻር ጐረባብቲ ንዝኣጐዶ ውግኣት ዓው ኢሎም  ዝድግፉ ዝነበሩ ኤርትራዊ ወገናት፡ በብግዜኡ ካብታ ጃልባ ክወርዱ ከም ዝጸንሑ ዝተዓዘብናዮ እዩ። እዚ ብፍላይ ድሕሪ 2001 ጐሊሑ ዝተራእየ ነይሩ።  እንተኾነ ክሳብ ሎሚ ኣንጻር ሓቀኛ ረብሓ ህዝብና ተሰሊፎም፡ “ናብ ውግእ ንኺድ ጥራይ” ዝብልዎ ዘይሓላፍነታውያን ኣይተንጸንቀቑን። እዞም ወገናት፡ ሎሚ’ውን ካብቲ ብተኸታታሊ፡ ኣንጻር ሱዳን፡ የመን፡ ጅቡትን ዝተፈላለዩ ዙራት ኣንጻር ኢትዮጵያን ካብ ዝተኻየደን በብዓይነቱ ክሳራታት ዘኸተለን ውግኣት ተመኲሮም ኢደ-እግሮም ዘይምእካቦም ናይ ጥዕና ከምዘይኮነ ብሩህ እዩ። እዞም ወገናት ኣብ ኣእምሮኦም ሓይልን ዓመጽን ከም ናይ ብቕዓትን ብልጫን መመዘኒ ኮይኑ ዝሰረጾም እዮም። እዚ ስምዒት እዚ ኣብ ኤርትራዊ ደንበ ለውጢ እውን ሓሓሊፉ ይንጸባረቕ እዩ።  ጠንቁን ሳዕቤኑን ከይመርመርካን ምስ ህልዊ ኩነታት ከየመዛዘንካን ኣብ ኤርትራ ለውጢ ንምርግጋጽ፡ ዝያዳ ናብ ሓይሊ ዘዘንበለ ምርጫ ጥራይ እንተዘይተኸተልና፡ ንዝብሉ ዝያዳ ኣጉሊሕካ ንምቕራብ ዝረአ ኣድህቦ ናይዚ ስምዒት መግለጺ እዩ። ስለዚ እቲ ኣብ ክንዲ ንናይ ኣተሓሳስባ ብስለት፡ ውድዕነትን ቀጻልነትን ምግንዛብ፡ ኣብ ሓይሊ ምምላኽ ምስ ህግደፍ ጥራይ ተሓጺሩ ዝተርፍ ዘይኮነ፡ ግጉይ ኤርትራዊ ባይታ ዘለዎ ምዃኑ’ውን ምግንዛብ የድሊ። ንምርጫ ህግደፍ ምርጫኻ ናይ ምግባሩ ዝንባለ ዘለዎ’ውን ይመስል።

ብሰንኪ መንገዲ ሰላምን ርጉእ ጉርብትናን ጓስዩ፡ ዘይሓላፍነታዊ ውግእን ዕንደራን ዝመረጸ  ህግደፍ፡ ኣብ ልዕሊ ህዝብና ሞት፡ ምምዝባል፡ ስደትን ዕንወትን ከጋጥም ጸኒሑ እዩ ጌና’ውን ቀጻሊ ኣሎ። ነዞም በብግዜኡ ዘጋጠሙ ዕንወታት ከም ሳዕቤን ኣጉሊሕካ ምቕራቦም ጥራይ ዘይኮነ፡ ከም ጠንቂ መን ከም ዝሕተተሎም ኣዕሚቕካ ምግንዛብ ናይ ግድን እዩ። ህግደፍ ግና ናቱ ጠንቅነት ንምሕባእ፡ ነቲ ሳዕቤን ኣጉሊሑ ነቲ ተሓታትነት ካብኡ ንምርሓቕ እዩ ዝጽዕር። ብሰንኪቲ ኣብ 1998-2000 ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝተኻየደን ጌና ደበናኡ መሊኡ ዘይተቐንጠጠን መንቀሊኡ ካልእ ክነሱ፡ “ናይ ባድመ”  እናተባህለ ዝጽዋዕ ውግእ፡ ብዙሓት ኤርትራውያን  ካብ ኢትዮጵያ ዝተሰጐጉሉ ጠንቅን ሳዕቤኑን ካብኡ ንምርሓቕ ህግደፍ ዝገብሮ ጻዕርን፡ ዝጻሕተሮ ጽልእን ከም ሜላ መናውሒ ዕድመ ኣብ ስልጣን ዝተጠቕመሉ ንኣብነት ዝጥቀስ እዩ። ብዘይካቲ ህግደፍ ሓሓሊፉ ዝኣጐዶ  ውግኣት ዝጠፈአ ኤርትራዊ ህይወትን ዝዓነወ ንዋትን፡ ንሓፈሻዊ ዕቤት ኤርትራ ድሕሪ ናጽነት፡ ከኣ ንድሕሪት መሊስዎ ኢልካ ኣብ ዝግለጸሉ ደረጃ እዩ ዘሎ። እዚ መራሒ ህግደፍ እውን በብግዜኡ ተጠሊዑ ዝተኣመነሉ እዩ።  ድሌት ህዝብና ግና ቅድም፡ ሎሚ ኮነ ኣብ ንመጻኢ፡  ድሕሪ ናጽነት ሰላም ሰፊኑ ዕቤት ክብርኸሉ እዩ።  ካብዚ ብምንቃል ኢና እምበኣር “ምርጫ ህዝብና፡ ወትሩ ሰላምን ዕቤት’ዩ”  ኢልና እንጭርሕ።

ህዝቢ ኤርትራ፡ ነቲ ነዊሕን  መሪርን  ዝኾነ ጉዕዞ ሰውራ ኤርትራ ስጊሩ ሓንቲ ነጻ ( ልዕላዊት) ሃገር ክምስርት ከሎ፡ እቲ ዝበዝሐ ደጋፍን፡ ተደናጋጽን ህዝባዊ ግንባር፣ እቲ ኣባል መሪሕነቱ ፡ ብፍላይ ኢሰያስ ዝመርሖ ጉጅለ ከም'ዚ ኢሉ ክጠልሞ እዩ ነዚ ህዝቢ ዝብል እምነት ኣይነበረን።

 እቲ ኣብ ሜዳ ኤርትራ ብ ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራን ደጋፊ ህዝባን ግን ዋል እኳ ካብ መሬት ኤርትራ ኣብ 81 እንተወጸት፡ ከም ኣካል ህዝቢ መጠን ነቲ ትማሊ "ጀብሃ ክትሓቅቅ እያ" ዝበሎ ሎሚ " ገይም  ኦቨር" ጸወታ ተወዲኡ ዝበሎ መሪሕነት  ኢሰያስ ብህይወት ኣለናን ንቃልሰ ኣለናን፡ ነዚ ደንበ ተቋውሞ ክሳብ ሎሚ ሰሰይ ኣቢሎም ዘጽነሕዎ፡ እቲ  መሪሕነት ኣስመራ እንተ ኣትዩ፡ ህዝብና ብሽግርን ምሕደራ ናብ ምልኪ ክሳጣሕ እዩ ዝበሎ፡ ከም'ኡ ድማ ኮይኑ።

ልክዕ'ዩ ህዝቢ ኤርትራ ብፍላይ እቲ ኣብ ከተማ ነባሪ ነቲ ናይ ተሓኤ ታሪኽን ጉዕዞን ኣጸቢቁ ኣይፈልጦን'ዩ፡ ብፍላይ እቲ መንእሰይ ወለዶ ትሕቲ 40 ዓመት ዘለዉ ሓንቲ ኣፍልጦ ብዛዕባ ጀብሃ የብሎምን፡ ብጀካ እተን ግናይ ፖለቲካ ህግደፍ ዝመሃሮምን ምስ ወጹ ድማ ጥምዙዝ ፖለቲካ  ዝሓዙ ዝነዝሕዎ ናይ ጽልኢ ፖለቲካ እንተ ዘይኮይኑ።

 እተን ናይ መጀመሪያ ሸውዓተ ዓመት መገዲ ብተዛማዲ ሰላም ዝነበረላ ህዝቢ፡ ዝበሃል እንተነበረ፡ እቲ ዝተራእየ ውግእ ኢትዮ- ኤርትራ  ብዙሕ መንእሰይ ኤርትራ ህይወት ዝተኸፍሎን፡ ህዝብና  ድማ ዝተዛናበለሉ እዩ ነይሩ። ህዝቢ ኤርትራ ነቲ ውግእ ከም ናይ ወያነ ወራር ኢሉ ብስርዓት ኢሰያስ ከም መጻልኢ ክጥቀመሉ ዝጀመረ ኣብ'ቲ እዋን  እዩ። ስለ ሓቂ ድማ እቲ ኣካል ህዝብና ኣብ ኢትዮጵያ ዝቅመጥ ዝነበረን፡ ብሰንኪ እቲ ውግእ ዝገበሮም  ነገር ዘይብሉ ንብረቱን ገንዘቡን ራሕሪሑ ብመንግስቲ ኢትዮጵያ ህወሓት ዝመርሖ ተጠሪዙ  ናብ ኤርትራ ዝኸደሉ ብምንባሩ፡ እቲ ኣካል ህዝቢ እቲ ነቲ ኣብ ልዕሊኡ ዝተፈጸመ ቅሬታኡን ቂሙን ሒዙ፡ ሎሚ እቶም ነኣሽቱ ቆልዑ ዝነበሩ  ዓብዮም እቶም ኣብ ልዕሊ ወያነ (መንግስቲ) ኢትዮጵያ ቀንዲ ደገፍቲ እዚ ስርዓት ንኽኾኑ ኣኽኢሉ ምዃኑ እዩ።

ምልስ ኢልና ነዚ ስርዓት ኣስመራ ዘማሓድር ዘሎን መንግስቲ ትግራይ ( ህውሓት) ኣብ መቀለ ዘሎን ቅድምን ድሕሪ ነጻነት ኤርትራ ጽቡቅ ዝምንድናታት ብምንባሩ ህውሓት መንግስቲ ኣብ ኢትዮጵያ ምስ ሓዙ ነቲ ከጋጥም ዝኽእል ሽግራት ኣብ ምውሳን መጻኢ ዕድል ኤርትራ ክሽፈን ተኻኢሉ እዩ። እቲ ኣብ ኣስመራ ዝኣተወ ህግ ድማ ንህወሓት ይኹን ኢህወደግ ፖለቲካዊ ስልጣኑ ኣብ ኢትዮጵያ ንኽጭብጥ ዓቢ ኣበርክቶ ከም ዝገበረ ነቲ ሰውራ ኤርትራ ዝፈልጥን ዝተዓዘበ ዘሸግር ኣይነበረን።

እቲ ዝምድናታት እንበኣር እናኸፍኤ ብምኻዱ፡ እሞ እቲ ምስምስ ጉዳይ ዶብ ብናይ ዶብ ኮሚሽን መወዳእታን ቀያድን ዝብል ስምምዕ ኣብ ባይታ ክትግበር ኣይተኻእለን፡ ኣብ'ዚ ክልቲኡ ህዝቢ እኳ እንተኾነ፡ ብዝያዳ መንእሰይ ኤርትራ ተጎዳኢ ናይ'ዚ ዘይተቀባልነትን ዘይምትግባርን እዩ ኮይኑ፡ ገደብ ዘይብሉ ኣገልግሎት ኣብ ልዕሊኡ ተሸኪሙ ክኸይድ ተገይሩ። እቲ ውሳኔ መንግስቲ ኢትዮጵያ ብዘይ ቅድመ ኩነት ክቅበልዎ ነይርዎም፡ እቲ ብወገን ኤርትራ መንግስቲ እውን፡ እታ ውሳኔ ንኤርትራ ዝሕግዝ ብምንባሩ ጸገም ኣይነበረን ኮፍ ኢሎም ነእሽቱ ሽግራት ክፈትሑ። እዚ ዝኾነሉ ብኽልቲኦም ወገናት ካብ ዘይምትግባሩ ተረባሕቲ ነይሮም። እቲ ስርዓት ኣስመራ ብኣካይዳ እቲ ውግእን ሕቶ ቅዋምን ፡ስልጣንን ሓላፍነትን ህግደፍ ንምምይያጥ ዝጥለብ ዝነበረ ብላዕለዎት መራሕቲ  ጉጅለ 15 ዝፍለጡን፡ ጽዑቅ ጎስጓሳትን ቃለ - መሕትትን ናይ ብሕቲ ጋዜጠኛታት ፖለቲካዊ ግጥምያ ነቲ ስርዓት የንቀጥቅጥ ብምንባሩ፡ ኣቅልቦ ህዝቢ ኣብ ውሽጢ ጉዳይ ሃገሩ ከይሳተፍ ህዝቢ ናብ ጸላእቱ ናይ ግዳም ( ወያነ) ኮተኩር ገይርዎ። እቲ መንግስቲ ኢትዮጵያ'ውን ዋል እኳ ናይ ወተሃደራዊ ጸብለልትነት ኣብ ዶብ ምስጋር እንተኣርኣዩ፡ ነቲ ውሳኔ ምቅባል ኣብ ውሽጢ ፖለቲካ ህወሓት ( ትግራይ) ሽግር ፈጢሩ ብምንባሩ፡ በቶም ካልኦት ሓይልታት ኢትዮጵያ ፡ሕጂ'ውን ንኤርትራ ዘርብሕ ስምምዕ ፈሪሞም ከይበሃሉ፡ ዝያዳ ኢትዮጵያውያን ክመስሉ ነቲ ስምምዕ ተግራዊ ክኸውን ዝዓንቀጹ ንሶም እዮም ነይሮም።

    ደንበ ተቓውሞ

እዚ ሓይሊ'ዚ  ኣብ ሓንቲ ኤርትራ ዝኣምን፣ ብዙሕነት ህዝባ ዝኣምን ኮይኑ ንምልካዊ ስርዓት ኣልዩ ሓደ ንኹላትና ከም ህዝቢ እንቅየደሉ ቅዋማዊ ምሕደራ ዝነግሰሉ፣ ኣብ ትሕቲ ቅዋም ድማ ኤርትራዊ ዜጋ ነጻ ባእታ ንምርግጋጽ ፣ ፍትሕን ዲሞክራስን መበገሲ ከም መትከል፡ ህዝቢ ኤርትራ ናይ ባዕሉ መንግስቲ ክመርጽ፣ ኣብዝሐ- ሰልፍታት ዘእንግድ፥ ስልጣን ብሰላማዊ መንገዲ ምቅብባል ዝብሉ ከም ሓፈሻዊ ዕላማ ዝሰማማዕ እዩ።

ደለይቲ ለውጢ ይኹን ደለይቲ ፍትሒ ነቲ ስርዓት ምልኪ ንምውዳቅ እንተዘይኮይኑ ኣንጻር ሰባት፣ ጉጅለ፣ ሃይማኖት፣ ብሄር  ኣይኮነን፡ ወይ ድማ ኣንጻር ታሪኽ ህዝቢ ኤርትራን፣ ሰውራ ኤርትራን፡ ህላወን ቀጻልነትን ኤርትራ ከም ሃገርን ህዝብን ኣይኮነን። እቶም ዝብህጎም ሰላም፣ ምዕብልና፣ ቅሳነት፣ ዕቤት፣ ኣብ ውሽጢ ሃገር ውግእን ወረ ውግእን ኣጥፊኡ ፡ምስ ኩሎም ጎረባብቱ ኣብ  ሰናይ ጉርብትና ዝተመርኮሰ ዝፈጥር፡ ህዝቢ ኤርትራ ድማ ከም ታሪኽን ዘሎን ብተግባር ጻዕራም፣ ንስድራ-ቤቱ  ሓላይ ኣብ ዝኸዶ ቦታን ሃገር  ዓቢ ጽልዋ ዝገድፍ ብምዃኑ ኣብ ከባቢኡ ምስ ዝቅመጡ እንበኣር   እናተወዳደረ ናብርኡ ከማሓይሽ ከም ዝኽእል ተስፋ ዝቅመጦ ህዝቢ እዩ።

ናብኡ ንምብጻሕ እንበኣር ደንበ ተቋውሞ ሽግራቱ እናኣለየ፡ ብዝያዳ ሎሚ ኩላትና እቲ ውድቀት ናይ'ዛ ሃገርና ኤርትራ ብጀካ እዚ ሓይሊ ደንበ ናይ ለውጢ ካልእ፡ ከም ስርዓት ምልኪ ይኹን ካልእ ናይ ግዳም ሓይልታትን ተሓባበርቶም ደቂ እዛ ሃገር  ከድሕንዎ ክከላኸልሉ ኣይክእሉን። ስለዚ እዚ ደንበ'ዚ ብዙሕ ዝንቀፈሉ ጉዳይ ከም ዘለው ኩላትና እንረዳድኣሉ ነገር እዩ። እንተኾነ ኣብ'ቲ ዕላማ ስለዘይፈላለ ዝተወደበን ዘይተወደበን ብሃገራዊ ሓላፍነት ተደሪኽና፡ ነቶም ዘይገበርናዮም ዝምድናታት ሓልይታት ለውጢ ከነሐይሎም፡ እቶም ክሳብ ሎሚ  ሒዝናዮም ዘሎና ኣብ እምነት ህዝብናን ሃገርናን ክንቅጽሎ እዩ  ጻውዒት።

    ህወሓት ኣብ 4 ኪሎ

ከም ዝፍለጥ እቲ ድሕሪ ውግእ ኢትዮ- ኤርትራ መንግስቲ ኢሰያስ ነቶም ናይ ኢትዮጵያ ተቋወምቲ ናብ ኣስመራ ዓዲሙ ንኽንቀሳቀሱ ክገብር እንከሎ፡ መንግስቲ ኢህወደግ ( ህወሓት) ዝመርሖ ነቶም ኣቀዲሙ ምስ ህግደፍ ኮይኑ ዝኽልክሎምን ኣብ ሓደጋ ዘሳጥሖም ዝነበሩ ደንበ ተቋውሞ ናብ  ኢትዮጵያ ዓዲሞም ዝኣክል ሓገዛት ክገብርሎም ዝጀመሩሉ እዋን እዩ ነይሩ ኣብ'ቲ 2000 ዓ ፈ። እቲ ብኣወንታዊ ዝግለጽ  ኣበርክቶ ዝገበርዎ ከም መንግስቲ፡ ነቲ ስደተኛ መንእሰይ ኤርትራ ናይ ምቅባል ዘርኣይዎን፡ ብዝያዳ ድማ ህዝቢ ትግራይ ከም ኣካሉ ርእዩ ንኸይጋየሽ ኣኽኢሉዎ እዩ። ነተን ውድባት ኤርትራ ብላዕሊ ላዕሊ ክትርእዮ ከለኻ ንኽንቀሳቐሱን ናይ ሓገዝ  (ገንዘብ ) ይገብርሎም ከም ዝነበሩ ዝፍለጥ እዩ።

ኣብ ምምስራት ምሕዝነት ሓይልታት ኤርትራ  ጅምር ከየበለ ኣብ ውሽጣዊ ጉዳይ ብቅሉዕ ኢዶም ከእትዉ ብምጅማሮም ደንበ ተቋውሞ ስኽፍታ ከልዕል ጀሚሮም። ብዝለዓለ ድማ ነተን ዝነበራ ውድባት ፡በቲ ንሶም ዝርእይዎ ፖለቲካዊ  ርእይቶ ናይ ኤትኒክ ፈደራሊዝም  ከስርጹን፣ ክጸልዉን፣ ሓለፋ ክህቡን፡ ነተን ዘይተመስረታ ብሄራት ድማ እናኣተባብዑ ካብ ንቅድሚት ንድሕሪት መሊሲሞ። እቲ ዝኸፍኤ ድማ ብጀኻ ነታ ናጽነት ኤርትራ ምእማን ኣብ 91 ዘርኣይዎ ፡ ኣብ ኤርትራ ድሕሪ ህግደፍ  ቅዋማዊ ምሕደራ ዘለዋ ይትረፍ ሓንቲ ድኽምቲ ሃገር ንኽትህሉ ንሶም ድማ ብነጻ ንኢትዮጵያ ክገዝኡ ዝጽዕሩ እዮም ዝነበሩ፡ ክሳብ ሎሚ'ውን እቲ ሓሳብ ዝቀየርዎ ኣይመስለንን። እዚ ክበሃል ከሎ ድኽመት ኣይነበሮምን እተን ውድባት ማለት ኣይኮነን። ንሱ ድማ ብዙሕ ተዘሪብሉ ስለዝኾነ፡ ነቲ ደንበ ተቛውሞ ሓድሽ ነገር ኣይኮነን። ብሕጽር ዝበለ ህወሓት ዝመርሖ ኢትዮጵያ ንደለይቲ ለውጢ ኤርትራ ኣሉታዊ ግደ እዮም ተጻዊቶም እቲ መደምደምታ።

ናይ ቀረባ ኣብነት ፡እዚ ዘስካሕክሕ ወራር ብህግደፍ ዝተኣወጀ ንህወሓት ረኸብኩ ኢሉ ዝፈጸሞ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ትግራይ፡ ብጀካ ውሑዳት መሳርሕቲ ህግደፍ ህዝቢ ኤርትራ ቅሬታኡ ኣርእዩ፣ ደገፉ ለጊሱ፡ እቲ ዝተረፈ ዕንወትን በደልን ዝተፈጸመ  ኣብ ናይ ዓለም ሕጊ ቀሪቡ መዕጸዊ ይገበረሉ። እዚ ከይወርዶ ህዝቢ ትግራይ ብመጀመርያ ንህዝቡ ክከላኸል ኣየኽኣሎን፡ ነቶም ነቲ ስርዓት ክቅይሮ ዋናኡ ዝኾነ ህዝቢ ኤርትራ ውድባት ኤርትራ ኣብ ሓንቲ ልዕላዊት ሃገር ኣሚኑ ፡እሞ ንሳ እታ ኤርትራ ኣብ ሰናይ ጉርብትና ዝምርኮስ ንህዝቢ ትግራይ ብስትራተጂ ዓይኒ ኣወንታ ኢሎም ሓገዝ ኣብ ክንዲ ምሃብ፡ ምምቅቃል ንሶምን ህዝቢ ትግራይ ምደሓነ፣ እቲ ዝወረረ ድማ ካብ ስልጣኑ ብህዝቢ ኤርትራ ተኣልዩ ምነበረ። ሕጂ መንግስቲ ትግራይ ወይ ህወሓት ተማሂርኩም ዶ ትኾኑ? ዝብል ንዓኹም ይገድፎ።

  ሓይልታት ፈልሲ

ኣዚ ዝተራእየ ወራር ብፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያ ዕድመ ህግደፍ ዝሓወሰ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ትግራይን መሬት ትግራይን ንኹሉ ዘቆጠዕን ዘሎ ዝበሃል ተቋውሞ ምስ ህዝቢ ትግራይ ኮይኑ ሕልና ዘለዎ ኤርትራዊ ኣብ'ቲ ሓዘኑ ተሳቲፉ እዩ። እቲ ዝስዕብ ብልክዕ ከም'ዚ ክኸውን እዩ ንኽትብሎ ዘጸግም እንተኾነ መንገዲ ትግራይ ናበይ እዩ ዝብል ኣብ ዝበዝሐ ኤርትራዊ ነይሩን ኣሎን። እቲ ኣብ ቅድሚኡ ዘሎ ምርጫ ህወሓት ወይ መንግስቲ ትግራይ ንህዝቢ ትግራይ፡ ክክሕሶ እንተ ኾይኑ ሓንቲ ልዕልዊት ዝኾነት ሃገር ትግራይ ምምስራት ዝብል ርእይቶ ኣሎ። ህዝቢ ትግራይ መኪቱ ብመሪሕነት ህወሓት ናብ መቀለ ምስ ተመልሰ፡ እሞ ናብ ደቡብ ገጹ ክኸይድ ምስ ተራእየ፡ ስጊንጢር ፖለቲካ ገል ኤርትራውያን ሓ. ም. ት. TDF  ንሕና ንጸልኦ ንሶም ንህግደፍ ይጸልእዎ፡ ስለዚ ንኤርትራ ይውረርዋ ኢልካ ዘረባታት እታ ትግራይ ትዕወት ናብ ትግራይ ትውረር ዝብል ሰጊራ ፡እቲ ደንበ ተቋውሞ ኣጥርይዎ ዝነበረ ናይ ህዝቢ ደገፍ ፡ ኣብ ሓጺር ኣዋርሕ ከሲርዎ። ኣብ ዝሓለፈ 10 ዓመት ብፍላይ ዝተራእየ ጎስጓስን ጽልዋ ሓደሓደ ካድረታት ህወሓትን ተቀበልቶምን ንታሪኽ ሰውራ ምቁሻሽ ዝጀመርሉ፣ ኣብ ክንዲ ንህግደፍ ክጸልእ ምግባር ንሃገር ዝጸልእን ዘቋሽሹ፡ እታ ሽፍታ ገድሊ'ውን ኣብ'ታ ትግራይ እያ ጀሚራ፡ ፈላስፋታቱ ከኣ ርእይና ኢና።

ነቲ ንሶም ይጸልእዎ፡ ንሕና’ውን ንጸሎ ንህግደፍ፣ ምስ ህዝቢ ትግራይ ( ህወሓት) ብሓባር ኮይና ንእለዮ ዝበሃል፡ መን ብዘየገድስ ምስ ናይ ግዳም ሓይሊ ንልዕላውነት ሃገር (ኤርትራ) ምድፋር፡ ጥራሕ ዘይኮነስ ምኽሓድ እዩ ዘስምዕ።

እሞ እዞም የሕዋትና ፈልሲ ፖለቲካ ገዲፎም ኣብ ኤርትራ ከም ሃገር ክኣምኑ፣ እቲ ኩሉ ቃልሲ ድማ ንህዝቢ ኤርትራ ራህዋን ቅሳነትን ምምጻእ ስለዝኾነ፡ ብዝተፈላየ ምኽንያት ብዘየገድስ ምስ'ዚ ሓይልታት ፈልሲ ፍታሕ ክመጽእ ይትረፍ ንሶም ፡እቶም ዝጽበዩዎም ዘለዉ ክረድእዎም  ይትረፍ ዓብይ ጉዳይ ህዝቢ ትግራይ ኣለዎም። በዚ ምኽንያት ናብ'ቲ ዝነበርኩሞ ደንበ ተቋውሞ ተመለሱ እሞ ጉዳይ ገዛና ባዕልና ናይ ኤርትራውያን ይኹን።

5 ሓምለ2022

ዝምድና ኢሳያስ ኣፍወርቅን ኣብይ ኣሕመድን ዕድሚኣ ትሓጽር ዘላ ትመስል። ዕድመ ዝሃቦ ዝርእዮን ዝስምዖን ኣለዎ። እቲ ጸወታ ተወዲኡ ብምባል ንመንግስቲ ትግራይ ክትጥሕን ንህዝቢ ትግራይ ኣንጽፎ ዝብል ፋሽሽታዊ ወራር ኢሳያስን ንንዊሕ ግዜ ተጠጅኡ ዝጸንሐ ወራር ኣብ ልዕሊ ህዝብን መንግስትን ትግራይ ቅድሚ 19 ወርሓት ከም ዝተጸምቆ ንሕና ኤርትራውያንን ዓለምን በብተመስጠኦም መስክሮም ኢዮም። እቲ ነቲ ብሰሜንን ደቡብን ዝወፈረ ቀዛፊ መዓት ንምክልኻል ናይ ሞትን ህይወትን ምርጫ ዝነበሮ መሪሒነት መንግስቲ ትግራይ: ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ (ህወሓት) ምስቲ ህንዱድ ሓይሊ መልኣከ ሞት ኣብ ከተማታት ትግራይ ኮይኑ ክካላኸል ኣይመረጸን። ንኽተማታት ገዲፉ ናብቲ ሓርነት  ብረታዊ ቃልሲ ኣብ ሰብዓታት ዝጀመረሉ በረኻታት ዳግማይ ክወፍር ተፈሪዱስ: መሬትን ህዝብን ትግራይ መሰረት ገይሩ ነብሱ ተኻላኺሉ። ነቲ ንዘለእለም ክድምሰስ ፈሪድዎ ዝነበረ  ናይ ጸልማት ሓይልታት ንተግባሩ ዝገለጸ ጀነራል ታደስ ወረደ (ወዲ ወረደ) ”ሓመድ ኣልሑሶምና ግን ተሲእና” ኢሉ ዝመስከረላ ናይ ጸበባ ግዜ ብብዙሓት ተደጋጊማ እትስማዕ ነቲ ታርኽ ሞትን ህይወትን ብሓጸርቲ ቃላት እትገልጽ ኣብ ሓወልቲ ሰላም እትውቀጥ ኮይና ኢያ። ንሕና ኤርትራውያን ነዛ መጥሓን ህግደፍን መራሒኡን ኣቐዲምና ዝተመከርናያ ሰይጣናዊት መስርሕ ናብ ህዝቢ ትግራይ ዶብ ሰጊራ: ግፍዕታት ቅጥቀጣ ሰላማዊ ህዝቢ: ባህላዊ ክብርታት ኣዕንያ: ደቀ-ንስትዮ ብኣላማማ ክድፈራ በቲ ውልቀ መልኣከ ሞት መራሒ ዝተዋህበ መምርሒ ነውሪ ክፍጸሙ ሰሚዕና።

ነዚ ዝተዓዘበን ዝመርመረን ህቡብ ጀነራል መስፍን ሓጎስ: ምስ ኢሳያስ ኣፍወርቂ ዝተዕጓዞ ናይ ቃልሲ ዘመን ኣብ ልቡ ኣዋህሊሉ ድሕሪ ምጽናሕ: እዚ ናይ ህዝቢ ትግራይ ዓመጽን ገበንን ምስ ተፈጸመ: ቀንዲ ጸላኢ ህዝቢ ኢሳያስ ኣፈወርቅን መሓውራቱን ምዃኖም ዓው ኢሉ ገሊጹ። ሰድህአ ነዚ ጸላእ ህዝቢ ኤርትራ ብፍላይ ድሕሪ ፍጻመ ወራር ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ትግራይን መንግስቱን ንገበን ምልካውነት ኤርትራ ካብ ምጅማር እቲ ወራር ኣትሒዙ መግለጺ ኣውጺኡ ኢዩ። እቲ መግለጺታት ማእከላይ ባይቶን ፈጻሚ ኣካሉን በብግዚኡ ዘውጽኦ መግለጺታት ታሪኽ ሰኒድዎ ኣሎ።

ፈጻሚ ሽማገለ ሰልፊ ደሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ኣብ ዕለት 3 ሓምለ 2021 ከምዚ ክብል መግለጺ ኣውጺኡ ነይሩ። ”ስርዓት ኢሳያስ መቐጸልታ ናይቲ ኣብ ኤርትራ ዝፍጽሞ ዘሎ በደላትን ንሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ ኣብ ዘይምልከቶ ኣዕናዊ ውግእ ኣእትዩ ምስ ሓውና ህዝቢ ትግራይ ኣብ ክንዲ ሰናይ ጒርብትናን ምትሕብባርን ብሰላም ንነብር ብዘይ ድልየትናን ባህግናን ንኽልትኡ ህዝቢ ኣብ ዘይረብሕኡ ጽልኢ ከእትዎ ዝከኣሎ ኲሉ ገይሩ ኢዩ። እንተኾነ ስርዓት ህግደፍ ንህዝቢ ኤርትራ ከምይዘውክልን ህዝቢ ኤርትራ ብገበናት ናይ ጒጅለ ህግደፍ ከምዘይሕተትን ግንዛበ ክርክብ ዝግባእ ኢዩ። ክልቲኦም ህዝብታት ንሓድሕዶም ክትፋነኑ ዘይኮነስ ኣንጻር ናይ ሓባር ጸላኢኦም ህግደፍ ዝግበር ቃልሲ ክደጋገፉ እዋኑ ሕጂ ኢዩ”። ብምባል ንነባሪ ሕውነትን ጒርብትናን ህዝቢ ኤርትራን ህዝቢ ትግራይን ኣጒሊሑ ኣቐሚጥዎ ኣሎ። እዚ መገልጺ´ዚ ኣብቲ ምሉእ ትሕዝትኡ ሒዚዎ ዘሎ ውግእን ወረ ውግእን ኣብ መወዳእታ ብመሰረታዊ ፍታሕ ሽግራት ዘተ ተቓናቐንቲ ሓይልታ ዝመጽእ´ዩ ክብል ንፍልስፍና ሰላም ሰልፊ ደሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ መሪሒነቱ ማእከላይ ባይቶ ገሊጽዎ ኣሎ።

እቲ ብደቡብ ኣካል ህዝቢ ኢትዮጵያ ዝኾነ ህዝቢ ትግራይ ከጽንት ዝወፈረ ተግባር ቅድሚኡ ዝዓረፈ ፋሽታትዊ ወታሃደራዊ ስርዓት ደርግ ዝደገመ ነቲ ሓመድ ልሒሱ ዝተሰአ ናይ ሃለዋት ቃልሲ ህዝቢ ትግራይ: ”ከም ሓርጭ ዝተበተነ`ዩ” ክብል እቲ ኣብ ሓጺር ግዜ ተቐልቂሉ ክሳብ ናይ ሰላም ሽልማት ኖቤል ዝተቐበለ ስነ-ጥበባዊ ሓሶት ኣብይ ኣሕመድ: ሎሚ ድሕሪ ናይ 19 ወርሓት መኣዝን ብምቕያር ነታ ኣብ ስልጣን ዝመጸላ ሙዚቃ ሽሕጣን ”ፍቕሪ ያሸንፋል” ብሓድሽ ቅዲ ሰኒዑ. ምስ ህወሓት ዘተ ክገብር ብምክትሉ ደመቀ መኮነን ዝምራሕ ኮሚቲ ኣቚመ ኣለኹ ኢሉ ኣሎ። ህወሓት እውን ነዚ ብ መንጎኝነት ከንያ ዝግበር ዘተ ፖለቲካዊ ፍታሕ ናይቲ ጸበባ ተቐቢሉዎ ምህላው መግለጺ ኣውጺኡ ኣሎ። ህወሓት ንኣብይ ኣሕመድ ካልኣይ ከየጋግዮ ክጥንቀቐሉ ዘለዎ ሰብ`ዩ። ስለምንታይሲ: እዚ ሕጂ ኮሚቲ ዘተ ኣውጺአ ኣለኹ ዝብሎ ዘሎ መግለጺ ከቢድ ዋጋ ድሕሪ ምኽፋል ዝመጽእ ዘሎ ቃና´ዩ። ኣብቲ ሜዳ ጥምጥም ኣብ ምንጎ ህዝባዊ ናይ ምህላውን ሞትን ዝተኻየደ ጉዕዞ በቲ ሓደ: ብኻልእ ወገኑ ድማ ሽርክነት ኢሳያስ ዝመርሖ ሕሱም ወፍሪ እቲ ኣይብርከኽን ዝበለ መኸተ ህዝባዊ ማዕበል ዝፈጠሮ ናይ ምህላው ውጽኢት ዘምጽኦ መቐይሮ ቃናን: ድሕሪ ረድኤት ናብ ውጹዕ ህዝቢ ትግራይ ከይኣቱ ዝተገብረ ጨካን ክባን ዝፈጠሩ ናይ ዘመንና ሕሱማት ሓይልታት ገና ብህይወቶም ከም ዘለው ትኩር ጠመተ ዘድልዮ ኢዩ። እቶም ኢዶም ኣእትዮም ዘለው ናይ ደገ ሓይልታትውን እንተኾነ የርብሓና ዝብልዎ ስልቲ ተዓጢቖም ምህዎም ግንዛበ ዘድልዮ ኢዩ። ናይ ኢሳያስ ምስ ወራሪ ህዝቢ ኡክረይን ዝኾነ መንግስቲ ፑቲን ምውጋኑ እውን: ህዝቢ ኤርትራን ህዝቢ ትግራይን ክካታተሎ ዘለዎ ከቢድ መድረኽ ኣትዩ ምህላውን ህዝብታት ቀርኒ ኣፍሪቃ ኣብ ኣህጉራዊ ሓድሽ ተርእዮ ቅጥታን ውግእ ዝሑል ኲናትን ተጻጢሑ ምህላው ተረዲኡ፣ ፈትዩ ጸሊኡ ክመርጾ ዘለዎ ቀጽሪ ተፈጢሩ ኣሎ።     

እቲ ኣብይ ኣሕመድ ዕላምኡ ንምውቃዕ ዝጥቀመሉ ደፋር ጥበብ ሓሶት እውን እናሻዕ ክዝከር ዘለዎ ኢዩ። ብዛዕባ ህዝቢ ኤርትራን መግስቲ ኤርትራን ዝበሎ ገሊጹ ዘርኢ መግለጺ። ነቲ ዓለም ብምልኡ ዝኾኖኖ ስርዓት ጒጅለ ህግደፍ ኣብ 27 ሓምለ 2020 ዝኾሓሓሎ ንዝክሮ ኢና። ” ሓቂ ንምዝራብ ኣብዚ እዋን`ዚ እዚ መንግስቲ ኤርትራ: ናይ ሰላም ሓይሊ ምዃኑ ኢትዮጵያ ጥራይ ዘይኮነስ ምሉእ ዓለም ዝፈልጦን ዝኣምነሉን ጉዳይ ኢዩ” ክብል ኢሳያስ ኣፈወርቂ ንህዝቢ ኤርትራ ሓመድ ኣስሒንዎ ክነሱ: ከይሓፈረን ታሪኽከ ከመይ ክርእየኒ`ዩ ከይበለን ዝሃቦ ዘስደምም ናይ ሓሶት ምስክርነት ንህዝቢ ኤርትራ ብሕሰም ክግዛእ ዝፈርድ ቃላት ኣስሚዑና´ዩ። ብሓቂ ብጥንቃቐ ክተሓዝ ዘለዎ ሰብ ኢዩ፣ ኣብይ ኣሕመድን ተጋላባጢ ፖለቲካዊ ባህርያቱን። ብቐንዱ ግን ምስቲ ንኺዳናት ጥፍኣት ኢሳያስን ኣብይን ኣፍሺሉን ንሃለዋቱ ኣመስኪሩን ኣብ መቐለ መደበሩ ገይሩ ዘሎ መሪሕ ሓይልን ህዝብን ቆዋሚ ኣብ ምክብባር ህዝብታትን ዝተሰረተ ምሕዝነት ንምዕማቚ ብኹሉ ወገናት ክስርሓሉ ኣለዎ።

ረዘነ ተስፋጽዮን-ሽወደን