http://ascenteq.com/project/epdp

ኣብ ኢትዮጵያ ምስ ምምጻእ ኣብይ ኣሕመድ ብዙሕ ምዕብልናታት ኢዮም ተፈጺሞም፡ ብፍላይ ምስ ስርዓት ኣስመራ ናይ ሰላም መንገዲ ምኻድ ብዝብል ነቲ ናይ ዶብ ብይን ብዘይቕድመ-ኩነት ክቕበሎ ድሉው ምዃኑ ገሊጹስ ኣስመራ-ኣዲስ ኣበባ ምምልላስ  ናይ ክልተኦም መንጎናን ብዝሒ ክንርእይ ክኢልና።

 እቶም ዝበዛሕና ኤርትራውያን ንጽበዮ ዝነበርና እቲ ዶብ ክሕንጸጽ፣ እቲ መንእሰይ ካብ ደረት ዘይብሉ ኣገልግሎት ክናገፍ፥ ህዝቢ ድማ ብዓቢኡ ናብ ዝደለዮ ሃገራት ክገይሽ፡ እሞ ደቑን ፈተውቱን ክርእይ ኢዩ ነይሩ ትጽቢት፡ ግን  ኩሉ በኒኑ ተሪፉ።

ኢህወደግ ዝመርሖ ዝነበረ ፖለቲካ ኢትዮጵያ ድማ ኣብ ውሽጡ ጸገማት ስለዝጸንሖ ናይ ፖለቲካ ስነ-ሓሳብ ድዩ ፡ናይ ምሕደራ ብልሽውና ኣብ ውሽጡ ተሓቑኑ ዝጸንሐ፡ ከሰጋግሮ ኢሉ ዝወሰኖ ድማ ናይ ኣብይ ኣሕመድ ምምጻእ ኣብ ስልጣን ከም ቐዳማይ ሚኒስተር ኮይኑ መጺኡ። ምምጽኡ ብብዙሓት ኢትዮጵያውያን ነቲ ሒዙዎ ዝመጸ ጭርሖ ምድማር ብዙሕ ተስፋ ተነቢርሉ።

ኣብ'ዚ ዝሓለፈ 3 ዓመት ብወገን ኤርትራ መንግስቲ ካብ'ቲ ትጽቢት ህዝቢ ወጻኢ ማለት ዶብ ክሕንጸጽ፣ እሱራት ክፍትሑ፣ ኣገልግሎት ከብቕዕ ወይ ክሓጽር ዝብሉ፡ብኣንጻሩ ድፍረት ንልዕላውነት ኤርትራ ፣ ነዚ ኹሉ መስዋእቲ ዝተኸፍሎ ቓልሲ ካብ መግዛእቲ ምንጋፍ ኣይከሰርናን ፣ ነቲ ን30 ዓመት ከም ሃገር ዝኾነት ሃገርን ልዕላውነት ዘለዎ ህዝኒ ኤርትራ ድማ ' ክልተ ህዝቢ ኢና ዝብል ታሪኽ ዘይፈልጥ'ዩ " ተባሂልና ብኢሰያስ ኣብ መሬት ኢትዮጵያ ኮይኑ።

ምስ'ዚ እቲ ናይ ዝወሃብ ዝነበረ ውሑዳት ቓለ-መሕተት ኢሰያስ እንታይ ይሓስብ ከም ዝነበረ ንመብዛሕትኡ ኤርትራዊ እቲ ሓደጋ ዝመጽእ ይረኣዮ ነይሩ፡ ምናልባት ናይ ግዜ ምፍልልይ እንተዘይኮይኑ። ብወገን ኢትዮጵያ ድማ እቲ ኢህወደግ ዝመርሕ ዝነበረ ህወሓት ካብ ኣዲስ ኣበባ ናብ መቐለ ክቕይር ተገዲዱ፡ ምስ'ዚ ተተሓሒዙ ኢትዮጵያ ናበይ ወይ መንገዲ ትግራይ ከመይ ይመስል ዝብል ድማ ብግሁድ ዝኸይድ ዝነበረ ምዃኑ ርዱእ እዩ።

ኣብ ትግራይ ዝኸይድ ዘሎ ምዕብልናታት ድማ ብፍላይ ካብ ውርሒ 11 ናይ ዝሓለፈ ዓመት እንተ ርእይና፡ መንገዲ ትግራይ ናበይ ዝብል ክለዓል ግድን እዩ።

ሓደ ነገር ንጹር ክኸውን ዘለዎ ብዘየወላውል፡ ናይ ኤርትራ ሰራዊት ኣብ ውሽጢ ጉዳይ ኢትዮጵያ ብመትከል ጣልቓ ምትእትታው ንጹግ፣ ግጉይ ዘይቕቡል ፍጻሜ ስለዝኾነ ኩላትና ኤርትራውያን ብዘየገድስ ፍልልያትና ክንኩንኖ ይግባእ፡ ሕጂ'ውን ብዘይምስምስ ይውጻእ።

ኤርትራውያን ነዚ ኣብ ጎረቤትና ዝፍጸም ዘሎ ኩነታት ብቐጥታ ይኹን ብተዘዋዋሪ ይጸልወና ስለዝኾነ፡ብፍላይ ድማ ኤርትራ ኣብ ጉዳይ ውግእ ኣብ ትግራይ ኢዳ የእትያ ስለዘላ ንመጻኢ ጉዳይ ኤርትራ ድማ ዘሻቕል ስለዝኾነ ዝተፈላለ ርእይቶታት ሓንሳብ እውን ርሱን ክትዓት ይካየድ ምህላዉ ንኹላትና ብሩህ እዩ።

ኣብ'ዚ ቐረባ እዋን ኣብ መንጎ ኤርትራውያን ሓሳባት ንሽግራትና ንምቕላልን መፍትሒ ነቲ ስርዓት ምልኪ ክንስዕሮ ዝብሉ ብዙሓት እዃ እንተኾኑ፡ ገለ ካብ'ቶም ምጥቓስ ፡እቲ ብሓውና ሳልሕ ዮኑስ ዝቐረበ  ሓሳብ "መንግስቲ ኣብ ስደት" ዝብል ክኸውን ከሎ፡እቲ ሓደ ሽነኽ ድማ ብሓውና ኣማንኤል ኢያሱ ዝቐርብ ዘሎ ድማ " ኩሉ ዓቕምና ምስ ትግራይ ጥራሕ ኮይና ነቲ ስርዓት ምውዳቕ"ዝብሉ  እዮም።

እቲ መንግስቲ ኣብ ስደት ዝብል ሓሳብ ክዕወት ክልተ ጉጅለታት ስርሖም ክገብሩ ኣለዎም' ዩ ኢሉ መግለጺኡ ዝጀመረ ሓው ዮኑስ፡እቲ ቐዳማይ ጉጅለ ብተመክሮን ብታሪኽን ህዝባዊ ግንባር ዝመጸ፡ነቲ ታሪኹ ዝበረዘ ስርዓት ህግደፍ መኪቱ ጉዳይ ህግ መዕጸዊ ክገብረሉ ኣለዎ፡ብምቕጻል እቶም ኣብ 1987 ካልኣይ ጉባኤ ዝተመርጸ ማእከላይ ሽማግለ፡እሞ ግዚያዊ መንግስቲ ኤርትራ ዝመስረቱ ኣባላት ስለዝኾነ እቶም ኣብ ግዳም ብህይወት ዘለዎ፡ነዚ ስርዓት ዝቛወሙዎ ዘለዉ ፡በዚ ተመክሮ ዝሓለፉ ጥራሕ ዝእከብዎ/ ጉባኤ ሰሪሖም፡መሪሕነት መስሪቶም ንሕና ኢና ወከልቲ ህግ ኢሎም ንህዝቢ ከለዓዕሉ፡እቲ ካልኣይ ጉጅለ ድማ ብተመክሮ/ ታሪኽ ተጋድሎ ሓትነት ኤርትራ ዝመጽእ ነዚ ኣስመራ ዝኣተወ ስርዓት ኢሰያስ ዘይቕበል ዝነበረን ዘሎን ስለዝኾነ፡እዚ'ኦም ድማ ብወገን ባይቶ ተጠርኒፎም ዘለዉ ይብል ሳልሕ ዮኑስ፡ምናልባት ነቲ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ዝብል ዘንግዒዎ ከይከውን ምኽንያቱ እቲ ባይቶ ኣካል ( ኣባል ) ናይ ፖሓኤ እዩ ክትንጸር መታን ካልእ ትርጉም ከይህልዋ።

እዞም ጉጅለ ድማ ሓደ ሰፊሕ ጽላል መስሪቶም ምስቶም ብጾቶም ብህግ ዝመጸኡ ተራኺቦም ድማ ሓንቲ ናይ ሓባር መሪሕነት  መንግስቲ ኣብ ስደት ዝብል ካብ'ቲ ምርኽኻብን ምልዛብን ዝመጽእ ክገብሮ ዝኽእል ስራሕ፡ህዝቢ ተስፋ ዘቐምጠሉ ኣካይዳ ምምስራት እዩ ተረድኦይ፡ሓደ ስጉምቲ ንቕድሚት እዩ ዝብል ርእይቶ ድማ ኣለኒ።

እንቱም ፖለቲካ ውድባት ዘለናዮ ኩነታት ምስ'ቲ ዓቢ ሽግራት ዘለና ህዝቢ ይዓስሎ የለን ነዚ ቓልሲ ብፍላይ በቲ ስርዓትን ናይ ግዳም ሓይልታት ብጎረባብትና ዝመጽእ ኣዕናዊ ወፈራ ዝተኻየዶ መንገዲ ኣግእዝያን፣ ትግራይ-ትግርኚ ፣ጸልማት መጻኢ ትስሕትዎ ስለዘይኮንኩም ከም ብዝወሓደ ነጥቢ / ደረጃ ዋላ እቲ ዝሕሰብ መንግስቲ ኣብ ስደት እንተዘይሰርሐ እዞም ክልተ ጉጅለታት ሰስራሕና እንተ ሰራሕና ምእንቲ እቲ ህዝብና ጽቡቕ እዩ፡ኮፍ ኢልካ ኣይሰርሕን እዩ ምባል ናይ ተቓለስቲ ስራሕ ኣይኮነን።

እቶም ቓልስና ምስ ምውህሃድ ትግራይ ጥራሕ ዝኣምን ወይ ዝቕበል እትብል ኣሰካፊት ኮይና ረኺበያ፡እቶም ክልእ ርእይቶ ዘለዎም ከመይ ኢዮም ዝርእይዎም ዝብሉ ክምለሱ ይግብኦም።

ኣብ'ቲ ኣገላልጻ ካብ'ቲ ናይ ጸላእየይ ጸላኢ ፈታውየይ ዝብል ናይ የዋህ ኣተሓሳስባ ዝተበገሰ ክኸውን ከሎ፡ነቲ ጉዳይ ኤርትራን ኢትዮጵያን ከም ክልተ ሃገራት ዘይምግንዛብ ዘሎ ይመስል።ንሶም እቶም ትግራዎት ኣብ ውሽጢ ትግራይ ዝገብርዎ ቃልሲ ፍትሓዊ ቓልሲ እዩ፡ምኽንያቱ እቲ ንህላዌኦምን ንክብሮም ዝገብርዎ ስለዝኾኑ፡እንተ እቲ ንሕና ምስኦም ኮይና፡ኣብ ውሽጢ ትግራይ ብረት ዓጢቕና ኣንጻር ስርዓት ኢስርያስ ዲና ንቓለሰ ዘለናስ ዋላ ኣንጻር ውጹዕ መንእሰይ ኤርትራ? ነዚ ከይተመሃርናሉ ትማሊ ዓሰርተ ዓመት ኣብ ደንበ ተቓውሞ ፈላልዩና ዝነበረ ኣዕናዊ /ኣፍራሲ ናይ ካላሽን ናፍቖት ዘለዎም ሸንኮለል ዘበሉና፡ትማል ህወሓት ኣብ ስልጣን ኢትዮጵያ ከለዉ ዘይገበርዎ ሕጂ ቐዳምነት ዝህብዎ ስርዓት ኢሰያስ ኣይኮነን፡ህላዌኦም እዩ እሞ ዘየዐውት ስትራተጂ እንደገና ንሽመም ከምዘለና እዩ ዝሕብር፡ብተወሳኺ ካብ ሕሉፍ ተመክሮ ግደ ህወሓት ኣይተመሃርናን።

ንሕና ኤርትራውያን ብዝያዳ ክንመሃረሉ ዘለና ንሶም ንሕና ዝብል ኣዕናዊ ገዲፍና ኣብ ክትዕ ኣቲና ክንቐራረበሉ ዘለና መንገዲ ምንዳይ ኣገዳሲ እዩ፡ ጽባሕ ኣብ ካልእ ቦታ ኣቐሚጥካዮ ዝጸናሕካ ብሓባር ክትስርሕ የሸግር እዩ እሞ፡ብፍላይ እዚ ንሶም ከይዶም ንሕና ድማ ናትና ንግበር ዝበሃል ናይ ለባማት ዘረባ ኣይመስለንን።ብፍላይ ድማ ኣብ ውድባትን ውልቐ-ሰባትን እናኣነኣኣስካ እሞ ድማ ዘራጊ ግደ እናተጻወትካ እንከለኻ ብእትብሎ ዘይኮነስ ብእትገብሮ ስለዝዕቐን ቕሩብ ነዚ ክንቑጠበሉ ይድለ።

ብዝተረፈ እዞም ብጾትና ምስ ትግራይ ኮይንካ ኢኻ ትቓለስ/ትዕወት ዝብሉ ካብ ጽቡቕ ድሌት ክኸውን ይኸውን ዝብል እምነት ኣለኒ።

ኣብ መወዳእታ ብውልቐይ ርእይቶ ዘለኒ ከቐምጥ፡

እዚ ኩነታት ኣብ ትግራይ ተፈጢሩ ዘሎ ብጀካ እቲ ሃሰያ ረኺቡዎ ዘሎ ህዝቢ ትግራይ ብጣዕሚ ንሕና ኤርትራውያን ዝሓለፍናዮ መከራ ብመግዛእቲ ኢትዮጵያ ኣብ ልዕሊ ህዝብና ተቐቲሉ፣ ዓዱ ነዲዱ፣ ንብረቱ ተዘሪፊ ኣብ ሜዳ ኤርትራ ድማ በሽሓት መስዋእቲ ዝተኸፍለሉ ልክዕ ከም'ቲ ናትና ክውርዶ ከሎ ብጣዕሚ ዘሕዝን እዩ፡ብፍላይ ናቱ ዝብሎ መንግስቲ።

ትግራይ ሃገር ክትከውን ህዝቢ ትግራይ ክእውጅ እዩ ዝብል ርእይቶ ኣለኒ፡እዚ ድማ ህዝቢ ትግራይ ተመሊሱ ናብ ዝጨፍጨፎ ስርዓት ወይ ሃገር ክምለስ እዩ ዝብል ግምት የብለይን።ምእዋጁ ዝሓሸ ምኾነ ንጹር ቓልሲ መታን ክኸውን።

 እዚ ቕድሚ ሕጂ ንእሽተይ ሓሳብ " ህወሓት ወስኑ" ከምኡ'ውን ሕጂ'ውን ወስኑ ዝብላ ጽሕፋት ብዓቕመይ ፈይ ኣቢለ ነይረ፡ስለዚ ብዙሕ ከይከድኩ ሓንቲ ትግራይ ከም ሃገር ኣብ ጎረቤት ንዓና ኤርትራውያን ጽቡቕ እዩ። ሓንቲ ድኽምቲ ኢትዮጵያን ሓንቲ ዓቕምና ዝኾነት ትግራይ፣ ኣብ መንጎናን ኣብ መንጎ ኣምሓራ ወይ ኦሮሞ ዝመርሓ ኢትዮጵያ ንደቡብ እተማዕዱ ግን ብሰላም ሰናይ ጉርብትና ስርዓት ህግደፍ ዘይብላ ብቕዋም እትመሓደር ኤርትራ እትምስርት ዝብል ስትራተጂ ዝኽተሉ መራሕቲ ኤርትራ እንተረኽብና ንህዝብና ዝሓሸ ምርጫ እዩ።

ስለዚ እቲ ናይ ትግራይ ንህዝቢ ትግራይ ይምልከት ፡እቲ ንሕና ኤርትራውያን ድማ ዘይናትና ኣይንደልን፡ኣብዘይናትና ድማ ኣይንኣቱን ኢና፡ግን እቲ ስርዓት ኢሰያስ ሰራዊትና ሰራዊት ኤርትራ ( የሓዋትን/ኣሓትና) ካብ ትግራይ ይውጻእ!!!

ሃገርና ብሰንኪ ጉጅለ ኢሳያስ ኣብ ከመይ ዝኣመሰለ ዘገርም መከራ ከም ዘላ ንህዝቢ ኤርትራ ምዝርዛር “ንቐባሪ ምርዳእ” ስለ ዝኸውን ምድጋሙ ኣድላይ ኣይኮነን። ህዝብና ሕማቕ ዘበን የሕልፍ ከም ዘሎ ግና ዓለም እውን ዝመስከሮ እዩ። ኤርትራ ብሰንኪ ጉጅለ ህግደፍ ኣብ ኩሉ ናይ ሕማቕ ኣብነት እያ ቅድሚት እትስራዕ። ናይ ቀረባ ግዜ ኣብነት ንጥቀስ’ኳ  እንተበልና ዶብ ኣልቦ ጋዜጠኛታት ዝተባህለ ዓለም ለኻዊ ትካል “ኤርትራ ብምእጋድ ፕረስ፡ ካብ 180 ሃገራት መበል 180 ኮይና” ኢሉ ዘስፈሮ ጸብጻብ ምጥቃስ ይከኣል። “ስለምንታይ እዩ ጉጅለ ህግደፍ ክሳብ ክንድዚ ኣብ ልዕሊ ኤርትራን ህዝባን ዝጭክን?” ዝብል ወትሩ ዝለዓልን ዝተፈላለዩ ወገናት ነናቶም ምላሽ ዝህብሉን ሕቶ እዩ። ነዚ ሕቶዚ ዝኸውን መልሲ ንምርካብ ዝግበር ምምርማር ቀጻሊ እዩ። ክሳብ ሕጂ ዘሎ ብዙሓት ዝሰማምዕሉ ዕኹኽ መልሲ ግና “ሕድሪ ሰማእታት ዝጠለመ፡ ጸረ-ህዝቢ ጉጅለ ስለ ዝኾነ፣ ብኡ መጠን ካብ ተሓታትነት ዝኽወል መሲልዎ እዩ” ዝብል ምውሳድ ዝቐለለ ኮይኑ ኣሎ።

ነዓና ነቶም ጸረ-ህዝባውነት ጉጅለ ህግደፍ ስዒርና መሰረታዊ ለውጢ ከነምጽእ ተወዲብና ንቃለስ ዘለና ዝምልከት ወትሩ ዝለዓል ግና ዘይተመለሰ ሕቶታት እውን ኣሎ። ናይ “ክሳብ ሕጂ ናይ ዘይምዕዋትና ጠንቂ እንታይ እዩ?” ዝብል ሕቶ መንቀሊ፡ ኣብ ናይ ለውጢ ቃልሲ ዘሕለፍናዮ ግዜን ዘመዝገብናዮ ኣውንታዊ ውጽኢትን ዘይመጣጠን ምዃኑ እዩ። እዚ ሕቶዚ ብግብሪ ኣብ ባይታ ብዝረአ ውጽኢት ተሰንዩ ክሳብ ዘይተረጋገጸ ኣብ መጻኢ እውን ብቐጻሊ ክለዓል ናይ ግድን እዩ። ብዝተፈላለዩ ኣካላት ዝወሃብ  መልሱ ከኣ፡ ናብ ሓደ መኹባዕቲ ዝፈስስ ኮይኑ ከከም መላሲኡ ዝተፈላለዩ መልከዓት ክሕዝ ጸኒሑ። እቲ መስርሕ መቛጸሪ ክሳብ ዝረክብ ከኣ እቲ ሕቶን መልስን ቀጻላይ እዩ።

በብወገና ከም ናይ ምዕዋትና መግለጺ ቀዳምነት ረኺቦም ክረጋገጹልና እንደልዮም ብዙሓት እዮም። እዚ  ነናትና ቀዳምነታት ኣለዉና ማለት እዩ። እንተደኣ ቅሩብነት ሃልዩና ጉዳይ ህዝብናን ሃገርናን ዘቐንዝወና ኮይኑ ግና ናይ ሓባር ቀዳምነት ምሓዝ ዘጸግመና ኣይከውንን። ቅድሚ ድሕነት ሃገርናን ረብሓ ህዝብናን ንሰርዖ ካልእ ንኡስ ዛዕባ እንተልዩና ግና፡ ነቲ ክሳብ ሕጂ ከም ናይ ዘይምዕዋትና ጠንቂ ኮይኑ ዘሎ፡ ናይ ሓባር ቀዳምነትካ ኣለሊኻ ናይ ዘይምርካብ ጸገምና ክቕጽል እዩ። ዘይምዕዋትና እውን ከምኡ ቀጻሊ ክኸውን ባህርያዊ እዩ። ናትና ዘይምዕዋት ክቕጽል እንከሎ  መፍቶ መን ከም እንኸውን ርዱእ እዩ። እቲ ዝያዳ ዝብደል ከኣ እቲ ብሰንኪ ናትና ዘይምዕዋት  ግዳይ ዝኸውን ህዝብና እዩ። ብሰንክና ግዳይ ምዃኑ ቀጻሊ እንተኮይኑ ከኣ፡ ሓደ እዋን ዕድል ኣብ ዝረኸብሉ ኣጋጣሚ ከም ዝሓተና ኣይንዘንግዕ። ጉጅለ ህግደፍ ግና በዚ መልክዕ ቃልስና ብግቡእ ክንሰርዕ ዘይምኽኣልና ብኩርምቱ እንዳሰሓቐ ናብ እሩም ቃልሲ ከይንመጽእ ብዘለዎ ዓቕሚ ከም ዝተናኾለና ፍሉጥ እዩ።

እዚ “ክሳብ ሕጂ፡ ናይ ዘይምዕዋትና ጠንቂ” ዝብል ሓረግ ከም ሓደ ግዜ ዝሓለፎ ዛዕባ፡ ኣዘንቲናዮ ንሓልፍ ኣይኮነን። ጌና ንቕድሚት ከይንስጉም ቀፊዱ ሒዙና ዘሎ ስለ ዝኾነ፡ ክንምልሶ ናይ ግድን እዩ። ንኩነታትና ብህድኣትን ሓላፍነትን እንተመዚናዮ ንኹልና ዘማእክለና ቀዳምነት ንጉጅለ ህግደፍ ምስ ኩሉ ንጠለባት ህዝቢ ኤርትራ ዘየማእክል ጨካን ትግባራቱን ኣተሓሳስባኡን ምውጋድ እዩ። ነዚ ቀዳምነትዚ ከም ናይ ሓባር ሕርያ ወሲድና እንተ ኣዐዊትናዮ ናብቲ ኩሉ ብሓባር ኮነ ብውልቂ ንሓቶ ሕቶታት ንምልሰሉ ህዝባዊ ኣዳራሽ ዘእትወና እዩ። ናብዚ ብዙሕነትና ዝንጸባረቐሉ፡ ፖለቲካዊ ምርጫታትና ብዛዕባ ብዙሓት ጉዳያት ብሕጋዊ ኣገባብን ሰላማዊ መድረኽን ዝወዳድርሉ ምዕራፍ ዘእትወና ኣፍደገ እንተዘይከፊትና፡ ካብ ሕጂ ንደሓር እውን  መጻኢና ሸንኮለል ናይ ምዃን ዕድሉ ክፉት እዩ። እቲ ናይ ሓባር ቀዳምነት ከይሓዝና ብሓባር ንኽንቃለስ ክንገብሮ ዝጸናሕና ፈተነታት ኩሉ ባዶ ነይሩኳ እንተዘየበልና፡ ብኸምቲ ዝተጸበናዮ ከምዘየዕወትና ካባና ንላዕሊ ዝፈልጦ የለን። እንተኾነ እንተዘይ ተማህርናሉ ነቲ ጸገም ምፍላጥና ጥራይ ትርጉም የብሉን።

ቀዳምነት ኣትሒዝና ኣብ ዉሱናት መሰረታዊ ጉዳያት ኣብ ክንዲ ምድማዕ፡ ብሓንሳብ ብዙሓት ዛዕባታት ዓትዒትካ ምሓዝ ከም ዘየዕውተና ርኢና ኢና። ስለዚ ኣብ ክንዲ በቲ ከምዘየዕውተና ኣሰራርዓ ቀዳምነትን መንገድን መመሊስና ምኹዳድ፡  ክሳብ ሕጂ ተፈቲኑ ዘይፈሸለ ዘዕውት ዝተጸንዐ ናይ ሓባር መንገዲ ክንሕዝ ይግበና። ኣብዚ ቃልስና ንወሳንነትን ተጽዕኖን ግዜ ግቡእ ቦታ ክንህቦ ይግበኣና። ብፍላይ ኣብዚ እዋንዚ ይረአ ንዘሎ ኤርትራውን ዞባውን ምዕባለታት፡ ክንድቲ ዝግበኦ ክብደት ሂብና ፍኒሕኒሕ ክንብል ይግበኣና እምበር፡ ንከባቢና ኣብ ግምት ከየእተና በቲ ሓንሳብ ዝጀመርናዮ ኣካይዳ ጥራይ ለመም ክንብል ክንነብር ኣይግበናን። ዘለናዮ እዋን ዝያዳቲ ዝሓለፈ ዘየቕስን ዘየደቅስ ምዃኑ መዓጹና ይኩሕኩሕ ስለ ዘሎ ነጋሪ ንጽበየሉ ኣይኮነን። ስለዚ ክሳብ ሕጂ ካብ ዘየዕወቱና ጠንቅታት ሓደ ምዃኑ ተረዲእና፡ ናይ ሓባር ቀዳምነትና ንናይ ምንጻር ዕማም ቀዳምነትን ግቡእ ክብደትን ሂብና፡ ንምዕዋቱ ብኹሉ ዝካኣለና ናህሪ ምስጓም የድልየና ኣሎ።

“ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ዝወርድ ዘሎ ጸገም እንታይ እዩ?” ኢልካ እንተ ሓቲትካ፡ ናይቲ ጸገም ዝርዝር ኣዝዩ ነዊሕ ስለ ዝኾነ፡ “እንታይከ ራህዋ ኣለዎ?” ኢልካ ምምላሱ እዩ ዝቐለለ። እቶም ወጽዓ ህዝብና   ምእንቲ ክውገድ ንለውጢ ንቃለስ ዘለና ከኣ፡ ኣብ ርእሲቲ ጸገም ህዝብና ጸገምና ምዃኑ፡ ካልእ ነብሱ ዝኸኣለ ክፍታሕ ዝኽእል ክነሱ ዘይፈታሕናዮ ግድል ኣለና።  ናይዚ ግድልና ቀንዲ ማእከል  ብሓባር ክንቃለስ ዘይምብቃዕና እዩ።

ነዚ በበይንኻ ናይ ምኻድ ጸገምዚ ብሓባር ናብ ዘስርሕ ጸጋ ንምቕያሩ፡ ብዘይካ መፍትሒ ክትረክብ ቅሩብነት ምሕዳር እምብዛ ካልእ ከቢድ ዋጋ ዘኽፍልና ኣይኮነን። ቅሩብ ክትከውን እንከለኻ ከኣ ህልዊ ኩነታት ህዝብናን ሃገርናን ህጹጽነት ኣብ ከባቢና ዝረአ ዘሎ ቅልጡፍ ምዕባለታትን ኣብ ግምት ምእታው የድሊ። መሰረታዊ ህዝባዊ ጉዳያት ልዕሊ እቶም ናእሽቱን ሎሚ እንተዘይተላዒሎም ጉድኣት ዘየስዕቡን  ምስራዕ ይግባእ። ዝያዳ ኩሉ ከኣ፡ ምእንቲ ዝዓበየ ዕላማ ከተዕውት ውልቃዊ፡ ጉጅላዊ፡ ሰልፋዊ፡ ውድባውን ናይ ማሕበርን ስምዒታትካን ድሌታትካን በቲ ሃገርን ህዝብን ናይ ምድሓን በሪኽ ዕማም ምቕናይ ናይ ግድን እዩ። ነዚታት ብልቢ ቀጻልነት ብዘለዎ ከየመሓደርካ ብጥሪኡ ካብ ክሳድ ንላዕሊ “ቅሩብ እየ” እናበልካ ምጭራሕ ጥራይ ግን፡ ዓዲ ዘእቱ ኣይኮነን።

ንናይ ምርሕሓቕ ጸገማት ናብ ሓቢርካ ናይ ምስራሕ ጸጋ ምቕያር፡ ናይ ኩሎም እቶም “ጉዳይ ህዝብን ሃገርን ጉዳይና ስለ ዝኾነ ይምልከተና እዩ” ኢሎም፡ ብዝመረጽዎ ኣገባብ ውዳበ ተሰሊፎም ዘለዉ ኤርትራዊ ወገናት እምበር፡ ናይ ውሱናት ካብቶም ዝምልከቶም ሓላፍነት ኣይኮነን። ንሓቢርካ ኣንጻር ጉጅለ ህግደፍ ምቅላስን ምስዓሩን፡ ካብ ዘለካ ባህግን ናይ ዓወት ህርፋንን “እዘን ሰልፍታት፡ ውድባት፡ ማሕበራትን ምንቅስቓሳትን እንታይ ይገብራ ኣለዋ?” ዝብል ሕቶ ምስማዕ ልሙድ ካብ ዝኸውን ነዊሕ ግዜ እዩ። ርግጽ እዩ እዘን ዝጠቐስናየን ኣካላት ነቲ ህዝባዊ ናይ ለውጢ ቃልሲ ኣቕጣጫ ናይ ምትሓዝ ሓላፍነት ስለ ዘለወን ከምዚ ዓይነት ሕቶታት ናብኣተን ክቕሰር ቅቡል እዩ። ግና ድማ ቅድሚ ናብኣተን ኣጻብዕትኻ ምቕሳር “ኣነኸ ክሳብ ክንደይ ብሓሳብ ይኹን ብግብሪ እታ ዓቕመይ ይገብር ኣለኹ?” ብዝብል ሕቶ ምጅማር ኣዝዩ ተመራጺ እዩ። ወጻዒ ጉጅለ ህግደፍ ተሳዒሩ እቲ ንብህጎ ለውጢ ንክመጽእ፡ ተወዲቡ ድዩ ከይተወደበ ብውልቁ ብዘየገድስ፡ ናይ ግድን ናይ ኩሉ ኤርትራዊ ኣበርክቶ ዝሓትት እዩ። እቲ ዝያዳ ዝምረጽ ግና ውዳበ ሓይሊ ስለ ዝኾነ፡ ምስ ዝመረጽካዮ ሰልፊ ድዩ ውድብ ምናልባት እውን ማሕበር ተወዲብካ ቀጥ ኢልካ ምቅላስ ምዃኑ ክርሳዕ ኣይግበኦን። “ኣበየናይ ኣተሓሳስባን ምስ ኣየናይ ውዳበን ክውደብ?”  ዝብል ሕቶ ክትምልስ እንከለኻ ከኣ፡ መጻኢኻ ዝውስን መሰረታዊ ስጉምቲ  ስለ ዝኾነ ምጥንቃቕ የገድስ።

ኣብዚ እዋንዚ ደገፍቲ ጉጅለ ህግደፍ ገዲፍካ፡ ዝኾነ ኤርትራዊ ኣካል ሓቢርካ ምስራሕ መተካእታ ከም ዘየብሉ ይኣምን እዩ ኢልካ ምድምዳም ዘጸገም ኣይኮነን። ብኸመይን ምስመንን ይዛመድ እውን እቲ ተዛማዲ  ነናቱ “እዚ እዩ ዘዕውተና” ዝብሎ ርኢቶ ኣለዎ። ሸቶኡ ሓቢርካ ተቓሊስካ ንጉጅለ ህግደፍ ምውጋድ ካብ ኮነ፡ በቶም ተዛመድቲ ካብ ዝቐርብ ርኢታቶታ ኣዋጺእካ ንኹልኻ ዘማእክል  ናይ ሓባር መቃለሲ ባይታ ምርካብ ዘጸግም ኣይኮነን። እዚ ግና ከምቲ ኣቐዲምና ዝጠቐስናዮ እታ ካብ ሓደ ናብቲ ካልእ ዝሓሸ መጻኢ መድረኽ እተሰጋግር  “ልባዊ ቅሩብነት” እንተልያ ጥራይ እዩ። እንካን ሃባን ተበሃሂልካ ናይ ሓባር መፍትሒ ናይ ምርካብ ቅሩብነት እንተዘየልዩ ግና፡ ዝኾነ ኣብ ናይ ሓባር መድረኽ  ዘይሰርሕ ሃናጺ ሓሳብ ይሃሉ፡ ኣብ ገንኢ ዝበርህ ሽምዓ ኮይኑ እዩ ዝተርፍ።

እቲ ብሓባር ዘቃልስ ናይ ብዙሓት መድረኽ፡ ግንባር፡ ምጥርናፍ፡ ልፍንቲ፡ ምሕዝነት፡ ጽላል፡ እቲ ዝማዕበለ ከኣ ምሉእ ሓድነት ክኸውን ይኽእል። ካብዚ ኣየናይ መድረኽ ትመርጽ ካብ ዝውስኑ ረቛሕታት ኣብ ሕድሕድ እቶም ነቲ ናይ ሓባር መድረኽ ዝፈጥሩ ኣካላት ዘሎ ናይ ርኢቶ ፍልልይን ተመሳሳልነትን ዕምቆት እዩ። ኩሉ እዚ ሓቢርካ ናይ ምስራሕ መድረኻት ዕምቆቱን ክብደቱን ይፈላለ እምበር፡ በበይኑ ዝባኽን ዓቕምን ግዜን ኣሕቢርካ፡ ብጸላኢኻ ንዝምሃዝ ናይ ምክፍፋል ውዲት ኣምኪንካ፡ ኣብ ልዕልቲ ንምውጋዱ ትቃለሶ ዘለኻ ጉጅለ ህግደፍ ቅልጡፍን ንድሕሪት ዘይምለስን ድማዕ ንምምጻእ እዩ።

እቲ ዝምስረት ናይ ሓባር መድረኽ ሓንሳብ ምስ ተደኰነ ኣብ ዘለዎ ተገቲሩ ዝነብር ኣይኮነን። ብኣንጻሩ ኣብ መስርሕ ብሓሳባት ተሳሒሉ እናማዕበለን እናሰሰነን ናብቲ ዝበረኽ ደረጃ እንዳደየበ ዝህብትም እዩ። ኣብቲ ቀዳማይ ምዕራፍ ዝጥረ ተመኩሮ፡ ነቲ ቀጻሊ ሓቢርካ ናይ ምስራሕ ምዕራፋት ዝያዳ ኣድማዒ ይገብሮ። ከምዚ ንክኸውን ግና ናይቶም ተዋሳእቲ ነታ ቅድም ዝተበገሱላ ንእሽቶይ ዘሰማምዓቶም ርኢቶ ናይ ምዕባያን ነቲ ዓበይቲ ዝመስል ዝፈላሊ ሕሳባት ናይ ምጽባቡ፡ ካብ ህዝባውን ሃገራውን ሓልዮትን ተገዳስነትን፡ ዝነቅል ትብዓት ከጥርዩ የድሊ። ተወፋይነት ኣብ ዓውዲ ውግእ ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብዚ ናይ ሓሳባት እካን ሃባን መኸተ እውን ክሳብ ክንደይ ወሳኒ ምዃኑ ብግብሪ ምምስካር የድሊ። ከምዚ ስለ ዝኾነ እዩ ከኣ፡ መስርሕ ሓቢርካ ተኸኣኢልካ ምስራሕ፡ ካብቲ ምጅማሩ፡ በቲ ዝጀመርካዮ ሓዲድ ምቕጻሉ ዝያዳ ተወፋይነትን ኣኽእሎን ዝሓትት። ኣብዚ መዳይዚ ተመኩሮና እንተ ዳህሰስና እውን ነዚ እዩ ዘመልክተና።

ናይ ኤርትራ ናጽነትን ልኡላውነት ምናልባት ንድሕሪት ክመልስ ዝፍትን እምበር፡ ዝኽእል ሓይሊ የለን። እቲ  ጉጅለ ህግደፍ ድሕሪ ናጽነት ዝሰነዖ ኣገባብ ምምሕዳር ነቲ ናጽናትን ልኡላውነትን ኤርትራ ንምምጻእ ዝተኸፍለ ክቡር ዋጋ ዝምጥን ኣይነበረን ኣይኮነን። እዚ ተግባሩ “ሓደገኛ ሳዕቤን ደኣ ከየምጸኣልና” ዝብል ከኣ ብኹሪ ሕቶ ህዝቢ ኤርትራ ነይሩ። ንናይ ጉጅለ ህግደፍ ብተንኮላት ዝተላዕጠጠ፡ ብጉርሒ ዝዘቕበበ ኣተሓሕዛ ዝተዓዘበ ህዝቢ ኤርትራ፡ ኣብዛ ናጻን ልኡላዊትን ሃገሩ ምእንቲ ዘተኣማምን ራህዋን ቅሳነትን  ክቃለስ ግድን ስለ ዝነበረ እነሆ  ይቕጽል ኣሎ።

ናይዚ ዝቕጽል ዘሎ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ መዓርፎ ኣበይን መዓስን ምዃኑ ዝኣገሞምን ምንዋሕ ናይቲ ቃልሲ ጸላዕላዕ ዝበሎምን ኣካላት “ሕጂኸ ናበይን ክሳብ መዓስን?” ዝብል ሕቶ ብተደጋጋሚ ክሓቱ ምስማዕ ዝተለምደ እዩ። ናይዚ ሕቶዚ መልሲ ብሩህ እዩ። ኤርትራ ካብዚ ሎሚ ዘላቶ ናይ “ጸልማት፡ ተነጽሎን ድኽነትን ሃለዋት” ወጺኣ ልዕልናን ወሳንነትን ህዝባ ዘውሓሰ ራህዋ ክሳብ እተበስር እቲ ቃልሲ ቀጻሊ እዩ። እቶም ነዚ ዘዕውቱ ተቓልስቲ ከኣ ተተኻኻእቲ እምበር፡ ሓደ ወለዶ ጀሚሩ ንሱ ዝውድኦ ኣይኮነን።  ስለዚ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ክቱር ወጽዓ ዝመንቀሊኡ፡ ኩለ-መዳያዊ ራህዋ ዝመዓርፎኡ ናይ ወለዶታት ቃልሲ እምብር፡ ንስለ ሸንኮለል ዝተኣጉደ ሓምኹሽቲ ኮይኑ ዝተርፍ ባርዕ ከም ዘይኮነ ብፍላይ መንእሰያት ብሓፈሻ ከኣ ኤርትራውያን ክንርድኦ ይግበኣና።

ሓደ እዋን ብሰንኪ ንሕቡእ ኣጀንዳ ጉጅለ ኢስያስ ዘይምርዳእ፡ ወይ ካብቲ  ንሱ ዝፍሕሶ ተንኮል “ተጠቃሚ እየ” ብዝብል፡ ዕባራ ምኽንያት፡ ነቶም ምእንቲ መሰረታዊ ለውጢ ንቃለስ ዝነበርናን ዘለናን “ሎሚ ድሕሪ ናጻ ሃገር ምውናንናከ እንታይ ደልዮም እዮም?” ዝብል ምሉስ ሕቶ ናብቶም ንምውጋድ ጉጅለ ህግደፍን እኩይ ኣተሓሳስባኡን ክንቃለስ ዝሓረንና ክቐርቡ ጸኒሖም እዮም። እንዳወዓለ እንዳሓደረ ግና ናይዞም ሚዛኖም ዝሰሓቱ ሓተትቲ ቁጽሪ እናነከየ ምኻዱ ተስፋ ዝህብ እዩ።

ናይዚ ስንኩፍ ሕቶ ናይዞም ዘይርጡባት ወገናት መልሲ ከም ናይ ጸሓይ ብርሃን  ንጹር እዩ። ዕላማ ናይዚ ካብ ጽባሕ ናጽነት ኤርትራ ጀሚርና ነካይዶ ዘለና ቃልሲ ብሓፈሻ፡ ምእንቲ ብዙሕ ሕቶታት ዝምልስ መስረታዊ ለውጢ ኣብ ኤርትራ ምርግጋጽ እዩ። ኣብ ዝርዝሩ እንተኣቲኻ ከኣ ብዘይካ መሰረታዊ ፖለቲካዊ፡ ቁጠባውን ማሕበራውን ሕቶታት ህዝቢ ኤርትራ ምምላስ፡ ካልእ ካብ ህዝቢ ዝተሓብአ  ምስጢርን ውዲትን የበሉን። ከምቲ ኩሉ ግዜ ኣብ ፈቐዶ ኣደባባያት እንምድሮን ኣብ ኩሉ መድረኻት እንጽሕፎን፡ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ፡ ዝኾነ ይኹን መልክዕ ይሓዝ፡ ዝኾነ ይኹን ኣገባብ ይከተል፡ ወጽዓን በደልን ኣብ ኤርትርና ዝነጽግ፡ ብኣንጻሩ  ራህዋን ምሉእ ዘይጐደሎ ሓርነትን ህዝቢ ከረጋግጽ ዝጽዕትን እዩ። መስርሕ ቃልስና ኣብ መንጎ ተሓለቕቲ ለውጥን ኣምለኽቲ ወጽዓን ብዘሎ ግብግብ ዝግለጽ እዩ። እዚ መስርሕ ብብዙሓት መድረኻዊ ተርኽቦታትን ክብን ለጠቕን ዝተሰነየ እዩ።  ዝኾነ ሓድሽ ተርእዮ ኣብ ዝኽሰተሉ ከኣ “ሕጂኸ ናበይ?” ዝብል ሕቶ ይዕድም። ጉጁለ ህግደፍ ኣብ ናይ ምልኪ ዕድመኡ፡ ደጊም ናይ ውድባት ሓሸውየ የለን ክምድር፡ ስንኩላት ብዘይፍርዲ ክርሻን፡ ተጋደልቲ ክኣስር፡ ምስ ሱዳን፡ የመንን ጅቡትን ውግኣት ክጽሕትር፡ ምስ ኢትዮጵያ ብጉዳይ ዶብ ተጐልቢቡ ውግእ ክእውጅ፡ ነባራት መራሕቲ ህዝባዊ ግንባርን ኣባላት ባይቶን ክስውር፡ ናይ ብሕቲ ሚድያ ጋዜጠኛታት ክኣስር፡ ኣብ ደሴት ላምፓዱዛ ናይ ዝሃለቑ ኣማኢት ኤርትራውያን መንእሰያት ኣስከሬን ክጽየፍ፡ ንመንእሰያት ኣብ ዶባት ክርሽንን ምስ ቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ዶ/ር ኣብይ ኣሕመድ ዘይግሉጽን ዘይትካላውን ዝምድና ክፈጥርን እንከሎ ደጋጊምና “ሕጂኸ ናባይ?” ዝብል ሕቶ ኣልዒልና ኢና። ሎሚ ንዓለም ብዘገረመ፡ ዜቤታዊ ሓላፍነትካ ራሕሪሕካ መትሓጃ ብዘየብሉ ቀትዒ፡ ኣብ ውግእ ትግራይ ኢዱ ኣእትዩ ግፍዕታት ምስ ፈጸመ እውን እነሆ ከም ወትሩ “ሕጂኸ ናበይ?” ንብል ኣለና። ሎሚኳ እዚ ሕቶዚ ናትና ናይ ኤርትራውያን ጥራይ ዘይኮነ ኩሎም እቲ ተረኽቦ ዝደንጸዎም ዝሓትዎ ዘለዉ እዩ። ንሕቶኦም ብእገዳን ካልእ ቀጻዒ ስጉምትን ክምልስዎ ዝጀመሩ እውን ይረኣዩ ኣለዉ።

መልሲ ጉጅለ ህግደፍ ነዚ ወትሩ ዝለዓል “ሕጂኸ ናባይ?” ዝብል ሕቶ ፡ ካብ ተመኩሮ ተማሂሩ ሎምስ “ናብ ዝሓሸ መንገዲ ራህዋን ሰላምን” ዝበል ዘይኮነ፡ በቲ ሓንሳብን ንሓዋሩን ዝተሸኽሎ “ካብ ዝኸፍአ ናብ ዝገደደ” ዝብል ምዃኑ እንግንዘቦ ዘለና እዩ። ናትና ናይ ሓይልታት ለውጢ መልሲ ከኣ፡ ባዕልና ብግብሪ ሰሪሕና እነቕርቦ  “ድሕሪ ሕጅስ ናብ ራህዋ” ክኸውን እዩ ዝግበኦ። እንተኾነ  ክሳብ ሕጂ ነዚ ርትዓዊ መልሲ ኣይተዓወትናሉን። ከምኡ ስለ ዝኾነ ኢና ከኣ ደጋጊምና  እንሓትት ዘለና። ከምቲ ኩልና ነቲ ሕቶ እነልዕሎ፡ መልሱ እውን ካብ ኩልና ምዃኑ ክንዝንግዕ ኣይግበኣናን። ክሳብ ሕጂ ክንድቲ እንሓቶ፡ መልሲ ናይቲ ሕቶና ኣብ ምርካብ ሓላፍነታውያን ኣይጸናሕናን። ሓደ ለውጢ ዝጽበ፡ እንታይ ከም ዝሰራሕካ እዩ ዝሓተካ እምበር፡ ንሱ ብወገኑ እንታይ ከም ዘበርከተ ኣየርእየካን። ኣብ መንጎ ሓደ ኣባልን ሰልፉን ውድቡን፡ ኣብ መንጐ ሓደ ኣባልን ማሕበሩን፡ ኣብ መንጎ ሓደ ዝተወደበን ዘይተወደበን፡ ኣብ መንጎ ውድባትን ሰልፍታትን፡ ማሕበራትን ምንቕስቓሳትን ዘሎ ናይ ሓታታይን መላሳይን ዝምድና እውን ካብዚ ዝተፈልየ ኣይኮነን። እዚ ኩነታት በዚ እንተቀጺሉ “ኩልና ሓተትቲ እንተኮይና ደኣ መንዩ መላሲ ክኸውን?” ናብ ዝብል ሽንኮለል እዩ ዝወስደና።

ጉጅለ ህግደፍ ሒዝዎ ዘሎ መንገዲ ከም ልማዱ ሎሚ እውን ተደራራቢ ሕቶታት ዘኸትል እምበር ሕቶ ዝምልስ ኣይኮነን። እቲ ኣቐዲሙ ዝወሰዶ ስጉምቲ ዘስዓቦ ሕቶታት ከይመለሰ፡  ካልእ ሕቶ ዝፈጥር ዘይሓላፍነታዊ ስጉምቲ ይወስድ። ንኤርትራውያን መንእሰያት ጥራይ ዘይኮነ እንተላይ ህጻናት ኣብ ዘይምልከቶም ውግእ ትግራይ ኣእትይዎም ኢልና ከነማርርን ክንሓትትን ጸኒሕና። ኢሳያስ ብዝኸፈቶ ኣፍደገ ኣትዩ ዲና ሙፍቲ ዝተባህለ ኢትዮጵያዊ ኣንበሳደር “ኤርትራውያን ካብ ኢትዮጵያ ንዝተፈልዩላ ዕለት ኣይፈትዉዋን ኣየኽብርዋን እዮም”  ብዝብል ብዝፈጠሮ ህቦቡላ መዓት ሕቶታት ሓቲትና። ኤርትራን ኢትዮጵያን ብፈደርሽንዶ ብኮንፈደረሽን ክሰምራ እየን ዝብል ከኣ ብዙሓት ተንተንቲ ንኣተገባብራኡ ከይተረፈ ዝቀባበልሉ ኣጀንዳ ኮይኑ ኣሎ። እዚ ከኣ ዓብይ “ሕጀኸ ናበይ?” ክንብል ዝድርኸና ዛዕባ እዩ። ኮታ ዓይንና እንዳረኣየ፡ እዝንና እንዳሰምዐ “መርዓ ጓለን ቀላቅል መዓለን” ከይንኸውን ዘየስግእ ኣይኮነን። ካብዚ ጽልግልግዚ እቲ ቀንዲ መዋጸኦ፡ ሕቶ ሓቲትካ መልሲ ካብ ካለኦት ምጽባይ ኣይኮነን። ኣብ ምምላስ እቲ ሕቶ ዓቕምኻ ዘፍቅዶ ከተበርክት ድልዊ ምዃን ኣብ ቅድሚ ኩልና ተገቲሩ ዝጽበየና ዘሎ ሓላፍነት እዩ። ከምዚ እንተዘይኮይኑ፡ መልሲ ዘይረክብ “ሕጅኸ ናበይ?” መናብርትና ክኸውን እዩ። ወይ ደሓር ተጣዒስካ ብዘይምለስ ግጉይ መልሲ ክምለስ እዩ።

ኣብ ዝሓለፉ ዓመታት ካብ ኤርትራ ነጻን ልዕላዊት ሃገር ካብ ትኸውን ኣትሒዛ፡ብዙሓት ውድባት ኣንጻር እዚ መላኺ ስርዓት  ንህዝቢ ዘለወን ሓሳብትን ርእይቶን ኣብ ልዕሊ እቲ ስርዓትን፡ንሰን ዘለወን ዕላማ ወይ ፖለቲካ ፕሮግራመን ከብርሃ በቲ ዘለወን ድሩት ዓቅሚ ክሳብ ሎሚ ደንበ ተቓውሞ ኣበርክቶ ገይረን ስለዝኾና ምስጋና ይግበኤን፡ነቶም ክሳብ ሎሚ እውን ደኺምና ከይበሉ/ ከይበላ ዝቓለሱ ንዘለዉ ከም ሰባት ካብ ብልቢ ዝነቕለ ኣኽብሮተይ ክገልጽ እፈቱ።

እዚ ነዊሕ ዝኸደ ፖለቲካናን ኣገባብ ኣቐላልሳናን ግን ብደቒቕ መጽናዕቲ ወይ ሰፊሕ ግምገማ የድልዮ ዝብል እምነት ኣሎ። እቲ ኩላትና ብፍላይ ድማ ድሕረ-ባይታና ካብ ጀብሃ ዝመጻእና ዋላ እቲ ቕድመ-ናጽነት ዝነበረ  እገባብ ኣቐላልሳና ፍኒሕ ዘይበይለ ፡ኣብ ክንዲ ንቕድሚት ምሕሳብ ናብ'ቲ ኣብ ውሽጢ ተሓኤ ዝነበረ ኣብ ምግላጽን ብዛዕብኡን ወቐሳን ብዙሕ ግዜ ሓላፉ። ምስ ምምጻእ ናጽነት ኤርትራ'ውን ነቲ ሰውራ  መሪሑ ዝኣተወ ህዝባዊ ግንባር እተን ዝነበራ ውድባት ኣብ ክንዲ ነቲ ዝተረፈ ዕላማ ሕቶ ሓርነትን ቕዋማዊ ምሕደራ ምትዃር ናይ ጽልኢ ፖለቲካ ነጊሱ ካብ እቲ ሰፊሕ ህዝቢ ዳርጋ ተነጺለን እየን ጸኒሐን።

እተን ኣብ'ቲ እዋን ዝነበራ ውድባት ገለ ፈተነታት ግንባር ንምፍጣር  ፍተነታት ይገብራ እኳ እንተነበራ ፡ከም'ቲ ትጽቢት ናይቶም ዝቓለሱ ዝነበሩ ክኸይድ ኣይከኣለን፡ እቲ ህዝቢ ክስዕበን ዝግብኦን ነቲ ርዱእ ዝኾነ ኣበርክቶ ናይተን ውድባት ኣብ ግዜ ብረታዊ ቓልሲ ረሲዑ ፡ሂወቱ ምስ'ቲ ዝሰዓረ ውድብ ከመይ ገይሩ ይሰርዓ እዩ እቲ ቐንዲ መንገዲ ተታሒዙ ዝነበረ።

ኣብ'ቲ ሰውራ ኤርትራ ምልስ ኢልና እንተ ጠሚትና እቲ ብዝያዳ ኣቕልቦ ረኺቡ ዝኸይድ ዝነበረ እቲ ቐዳማይ ጸላኢና እንብሎ መግዛእቲ ኣምሓራ፡ሃይለስላሴ ይኹን መንግስቱ ሃይለማርያም ዝመርሕዎ ነቲ ህዝቢ ኤርትራ ከሳቕይዎን ፣ ክኣስርዎን፣ ንብረቱ ክዝርፍዎን፣ ዓዱ ከንድድዎ ብተኸታታሊ ይቕጽል ስለዝነበረ እተን ውድባት ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራን ፡ ህዝባዊ ሓይልታት ደሓር ህዝባዊ ግንባር ፡ናይ ግድን እዩ ኣንጻር እዚ ጸላኢ ኣብ ፍቐዶ በረኻ ይኹን ጎላጉል ኤርትራ ክረባረባ። በዚ ምኽንያት ከም'ቲ ዝድለ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ፡ ኣብ'ታ ነጻ ኤርትራ ካብ ባዕዲ እንታይ ዓይነት ስርዓት ክንምስርት ከም እንኽእልን፡ ህዝቢ ድማ ነቲ ዝመጽእ መንግስቲ ንሱ ቖጽሊ ዘቐመጠሉ ክኸውን፣ ዲሞክራስያዊ መሰሉ ተጠቒሙ እውን ኣብ'ቲ ኣብዝሐ-ሰልፍታት ዘለዋ ሃገር ድምጹ ዝህበሉ ዝብል ኣየትሓዝናዮን ዕድል እውን ተሳኢኑ ክበሃል ይከኣል።

እተን ንናጽነትን ንሓርነትን ዝብላ ሓረጋት ኣብ ሜዳ ኤርትራ ዝውቱራት እየን ነይረን፡እቲ ናጽነት ነቲ መሬትን ህዝብን ካብ ባዕዲ ነጻ ንምግባር ክኸውን እንከሎ፡ እቲ ሓርነት ድማ ኣብ'ቲ ነጻ መሬት ህዝቢ ሓርነት ሃልይዎ ማለት መሰለ ዝኽበረሉ ብሕጊ ዝቕየድ ፣ ቕዋማዊ ምሕደራ ዘለዋ ሃገር፣ ፍትሕን ዲሞክራስን ዝነግሰሉ ስርዓት ፣ ናቱ ብዝብሎ ቖጽሊ ዘቐመጠሉ ሰልፊ ክመርሖ ዝብል ፡ እዚ ድማ ጥጡሕ ባይታ ነቶም ምዕብልቲ፣ ብልጽግቲ፣ ሓድነታ ኣብ ብዙሕነታ " ንገድ ነጋዳይ ሕረስ ሓረስታይ "ንዝብሉ ምቹእ ዕድል ይኸፍተሎም።

እዚ ኮይኑ ፡ምልስ ኢልና ክርኤ ዘለዎ ክልተ ነጥብታት ከልዕል ክፍትን፡

ሀ  ምፍንጫልን  ምትሕንፋጽን

ለ  ስርዒታዊ ድኽመት ኣብ ሰልፊ

ሓደ ብዓቢኡ ክጽናዕ ዘለዎ እኳ እንተኾነ ብተደጋጋሚ ደንበ ተቛውሞ እንሓልፎ ዘለና ምፍንጫላት ብኩራት ሕቶ ዲሞክራሲ በሃላይ እየ እቲ ጠንቒ። እዚ ማለት ሓደ ሰልፊ ነቲ ፖከቲካዊ መደብ ዕዮኡ ከተግብር ብመጀመርታ ብዲሞክራስያዊ ኣገባብ ዝተመርጸ መሪሕነት የድልዮ። ንሱ ድማ ነቲ ኣብ መንጎኡ ዘሎ ዝድለ ዕድላት ናይ ክትዕ ሃልዩ ኣብ ሓደ መድረኽ ውሳኔ ክሓልፍ ስለዘለዎ ኣቦ ወንበር/ ኣደ ወንበር ብዝማእክልዎ ናይ ብዙሓት ውሳኔ ይሓልፍ።እዛ ውሳኔ ኣገዳሲት እያ ክትስገር ዘይብላ ንኹሉ ብኹሉ ቕብልቲ ክትከውን ዘለዋ ዲሞክራስያዊት ውሳኔ እያ።እዚ'ኣ እያ ድማ ቐንዲ ናይ ምፍንጫል ምኽንያት እትኸውን፡እቲ ሕቶ ስለምንታይ እዩ፡ ዝኾና ውድባት በዚ ተመክሮ ዝሓልፋ፡እቲ ውሳኔ ዘድሊ ምድላዋትን ናይ ንጹር ብዝተቐመጠ ኣገባብ ክትዓት ስለዘይወሃቦ እሞ ናብ ቕልጡፍ መደምደምታ ብምኻድ ድዩ? ወይ እቶም ኣባላት መሪሕነት ብፍላይ ኣብ'ቲ ተሰዓሪ ውሳኔ ዝነበሩ ነቲ ዲሞክራሲያዊ ውሳኔ ኣብ ክንዲ ብግብኡ ምቕባል ፖለቲካ ቒምታ ብምሓዝ ኣብ ክንዲ ነቲ ዝተሰዓርካሉ ሓሳባት ኣብ ዝመጽእ ምስ እዋን ሰዓራይ ምዃን ናብ ካላእ ውድብ ምፍጣር ፈንጠርጠር ምባል ዝርኤ።ኣብ'ዚ ግን ነቲ ሓሳብ ንውሳኔ ክቐርብ እንከሎ ማዕረ ክንደይ ግዜ ይወሃቦ ንኽትዕ ዝብል ምርኣይ ክድለ ምዃኑ ክዝንጋዕ የብሉን።

እቲ ጉዕዞና እንበኣር ንፍንጨል፡ ድሕሪ ቕሩብ ዓመታት ድማ ምስ ካልእ ውድብ ንሰምር፡ እቲ ዝሰመረ ውድባት ድማ ድሕሪ ውሱን ዓመታት እንደገና ይፈናጨል፡ እዚ እዪ እቲ ተመክሮና። እቲ ዘሕዝን ኣብ'ቲ ሰፊሕ ህዝቢ ብፍላይ ኣብ'ቲ ከባቢ ተቓውሞ ዓገብ ዝብል ኣብ ክንዲ ዝርኤ ኣብ ብዙሓት ከም ጽቡቕ ዜና ዝውሰደሉ እዋን ኣሎ፡ ነዞም ኣካላት ናይ'ቲ ሓደ ምፍንጫል ንዕዮኦም ረብሓ ስለዝሓስብዎ እዩ።

 እቲ ሕቶ ሓድነት ስለምንታይ ነልዕሎ? ተግባራዊ ዘይኮነ ነገር ኣብ'ዚ ተኣሲርና ንምንታይ ንነብር? ንመን ኢና ነስምር? ተዓዊትና ዲና? ውድብ ፣ሰልፊ ኣይኮነን ዝዕወት ዝብል እምነት ኣለኒ፡ እቲ ድሕሪ ምውዳቕ ስርዓት ዘለካ ዕላማን ንዕኡ ንምትግባር እትኸዶ ናይ ኣገባብ ኣቀላልሳ እንወስዶን ብሰፊሕ ህዝቢ ተቐባልነት ዝረክብ ምስ ትገብር ኢኻ፡ ነቲ ሕቶ ሓድነት ዝብል ዘየዕውት ሰጊርካ ናብ  ህዝቢ ዝዓስሎ ሰልፊ ከተብጽሖ ምስ ትኽእል ኢኻ ትዕወት፥ እቶም ካባኻ ዝፍንጨሉ ዝጸንሑ ዘይኮኑስ እቶም ዝስዕብዎም ናባኻ ምስ ዝዘዝዉ፡ነቲ ንሶም ክኣትውዎ ዝኽእሉ ኣብ ሓንቲ ኤርትራ፣ ቅዋምነትን ዲሞክራስን፣ ማሕበራዊ-ፍትሒ ካብቶም ቐንዲ መትከላት ምስ ዝበርህ እቲ ባይታ ናይ ፖለቲካ ትዕብልሎ ወይ ዘዋሪኡ ትኸውን።

እቲ ሓድነት ዝብል ካበይ ይብገስ እኳ ብሩህ እንተኾነ ብተግባር ተራእዩ ድዩ? ኣብ ሜዳ ኤርትራ ጀብሃ ምስ ህዝባዊ ግንባር ክትሰምር፡ብስምረት ድማ ቑልጡፍ ዓወት ክምዝገብ  ዝብል ሓሳብ ተዓዊቱ ድዩ? ዝሰዓረ ኣስመራ ኣትዩ፡ ዝተሳዕረ ድማ ሱዳን ኣትዩ፡ ኤውሮጳ ፣ ካናዳ፣ ኣመሪካ፣ ኣውስትራልያ ፋሕ ኢሉ። ሓድነት ኣይኮነን ኣብ ዓወት ዘብጽሕ፡ ነቲ ዕላማ ናይ ቓልስኻ ኣብ ህዝቢ ኣስሪጽካ ረብሓ ናቱ ኣብ ጽባሕ ቕዋማዊት ምሕደራ ዘለዋ ሃገር ምስ ተኣምን ሓድነት ዘይኮንካ ተመዝግብ ዘለኻ ኣብ'ቲ ዝበዝሐ ህዝቢ ጽልዋ ምስ እትገብር፡ ነዚ ንምዕዋት ድማ ንነብስኻ ብዲሞክራስን ፍትሕን እትግዛእ ንቑሕን ተወፋይን ኣባል ምስ ዝህልወካ፡ ጸላእትኻ ወይ ዝቛወሙኻ ሰባት ዘይኮኑስ ሓሳባት ምዃኖም  ምግንዛብ።

ኣብ'ዚ ዝባኸነ ግዜ ንብዙሓት ተቓለስቲ ዘሰልቸወ  ኮይኑ ብዝያዳ ኣብነት ክጥቐስ እንተኾይኑ እታ ዝዓበየት ዝሰፍሐ ሰዓብቲ ዝነበራ ሰውራዊ ባይቶ ነተን ዝነበራ ውድባት ከተስምር ብማለት ንሓድነት ክትጽውዕን ክትጽበን ዘይተግባራዊ ነገር ኣበይ ወዲቓ? እቲ ዝኸደቶ ናብ ሰልፊ ንምምስግጋር ዝብል ቕዱስ ዕላማ ስሒተዮ ኣይኮንኩን፡ንሱ ተባዕን እዋናውን፡ምዃኑ እዩ።ካብ 2010 እውን ክንደይ ውረድ ድይብ ተሓሊፉ ፡እዚ ማለት ካብ'ቲ ሰውራዊ ባይቶ ዝሓለፎ ኣይተመሃርናን ንማለት እዩ።ኣቲ ብሓድነት ኣቢልካ ኢኻ ንዓወት ትበጽሕ ዝብል ፈጺሙ ክቕየር ዘለዎ ኣተሓሳስባ እዩ።

 ምስ ምምጻእ ምሕዝነት፣ ኪዳን ፣ ባይቶ ሓጂ እውን ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ሽግራቱ ክንርእይ እንተ ኾይና ምትሕልላውን ከይተርፍ ብዝብል ንምፍቓድ ( ክቑጸር) ጥራሕ ዝሕወስዎ፡ ክመርሕዎ ዝግባእ ከይተሰማማዕካ ንእትገብሮ ወይ ትምስርቶ ጽላል ሓደ ስጉምቲ ኣይከይድን እዩ። ሓያል ወይ ድልዱላት ውድባት እየን ሓያል ጽላል ዝፈጥራ እንበር ከምዚ ንርእዮ ኣይኮነን፡ ማለት ሓያል ሰልፊ እያ ጽልዋ ትገብር እንበር ክትጽበ ዝጸንሐትን ንዘይሰምሩ/ ዘየድምዑ ከፍርዩ ምጽባይ ጌጋ ንባብ ኣሎ ኢልካ ኢኻ ትድምድም።

  ንእብነት ክኾነና ፡ኣብ ደንበ ተቛውሞ ሰለስተ ዝተፈላልዩ ፖለቲካ ሓሳባት ኣለዉ ኢለ ይኣምን፡ንሶም ድማ እቲ

1.ሽግርና ኣብ መንጎ ከበሳን መታሕትን ኣስላማይን ክርስትያንን ስለዝኾነ እቲ ክርትያናዊ ሓይሊ ክሰዓር እንተዘይኮነ ድማ ኣብ'ቲ ዝምስረት ስርዓት ቦታናን እጅምናን ብማዕረ ዝብሉ ክኸውን እንከሎ

2.እቲ ሽግርና ኣብ ኤርትራ ሓደ ብሄር ትግርኛ ዝዓብለሎ ስርዓት ስለዘለና እቶም ዝተወጻዕና ሓደ ብሄራዊ ፈደራሊዝም ስርዓት እንምስርተሉን ፡እንተዘይጠዓመ ድማ ብመሰል ርእሰ-ውሳኔ ክሳብ፡ምግንጻል ምርጫ ኣሎ ዝብሉ

3.እዞም ጉጅለ ሽግር ኤርትራ ሕቶ ምልካዊ ስርዓት እዩ፡ ስለዚ እቲ ፍታሕ ሓንቲ ብቕዋማዊ ምሕደራ እትኸይድ ፍትሕን ዲሞክራስን ዝመትከሉ ኣብ ሓንቲ ኤርትራን ምስ ብዝሑነታ ዘለዋ ስርዓት ምፍጣር ዝብል ፡ሓደ ሃይማኖት፣ ብሄር፣ ኣውራጃ  ኣብ ልዕሊ ሓደ ዝውጽዓሉ ዘሎ ዘይኮነ፡ኩላትና ብምዕረ ውጽዓት ህዝቢ ኢና ዝብሉ እዮም።

 እቲ ካልኣይ ነጥቢ ስርዒታዊ ድኽመት ዝብሎ እቲ ኣብ መብዛሕትኤን ውድባትን ሰልፍታትን ኤርትራ ዝርኤ ኣቛቑማኤንን ስርዒታዊ ስእሊ ክትርኢ ከለኻ ጉባኤ ፣ ማእከላይ መሪሕነት ፈጻሚት ኣካል፣ ኣቦ/ ኣደ ወንበር ቤት ጽሕፈታት ፣ ዞባ ፣ ጨንፈራት እናበለ ዝኸይድ እዩ ሓፈሻዊ ስእሊ።ካብ'ዚ እንተ ተበጊስካ ዝለዓሉ ነጥብታት ወይ ሕቶታት ኣለው፡ ማዕረ ክንደይ እዩ  እቲ ኣቦ/ኣደ ወንበር ነጻነት ዘለዎም ካብ'ቲ ዝሓጸዮም ፡ዝመረጾም ማእከላይ መሪሕነት? ስለምንታይ ንኣቦ/ንኣደ ወንበር ብፍሉይ መልክዕን ኣገባብን ኣብ'ቲ ጉባኤ ዘይምረጹ? እቲ ዝምረጽ ክመርሕ ናቱ መሳርሕቱ ብመሰረት ሕጊ ሰልፊ መሳርሕቱ ነተን ቤት ጽሕፈት ዘይሓጽዩ? ዝብሉ ሕቶታት ብጥልቕ ዝበለ ክትዓት እንተርእይና መፍትሒ ክንረክብ ንኽእል ኢና በሃላይ ኢየ።

ብመጀመርያ እንበኣር ክንርእዮ ዘለና ፡እብል እቲ ፖለቲካዊ ቤት ጽሕፈትን እቲ ሰልፊ ነንበይኑ ክኸውን ኣለዎ።እቲ ስልፊ ሰልፋዊ ምምሕዳር፡ ጉባኤ ምድላው፡ኣባላት ዝምዝገብሉ ቕጥዒ ቕዋምን ጽሕፋትን ዘዳሉን ዝዝርግሕን ይኸውን ብከፊሉ፡እቲ ፖለቲካዊ መሪሕነት ዕላማን ፖሊሲን ሰልፊ ናብ ህዝቢ ዝዋፈር ዘዕቢ ሰልፊ ክኸውን እንከሎ እቲ ዝመረጾ ኣካል ድማ ሓጋጊ ኣካል ተባሂሉ ነቲ ኣብ ጉባኤ ዝጸደቐ  ስልጣን ተጠቒሙ ነቲ ፖለቲካዊ መሪሕነት ዝቖጻጸረሉን፡ነቶም ብኣቦ / ኣደ ወንበር ዝሕጸዩ መርሚሩን ኣጽኒዑን ዘጽድቕ ስልጣን ዝህልዎ፣ ሕጊ ብዘፍቕደሉ ድማ ብቐጥታ ጸዊዑ መብርሂ ዝሓተሉ፣ ንኣቦ /ኣደ ወንበር ድማ  እንተ ወሓደ ኣብ ሓደ ዓመት ብኣካል ማለት ተክኖሎጂ ብዘፍቕዶ ሓፈሻዊ ግዕዞ ሰልፊ ናበይ ይኸይድ ከም ዘሎ ዝሕብርሉ ምፍጣር።

  ኣብ'ዚ ሕጊ ብዘፍቕዶ ኣብ ጉባኤ ብሚስጢር ድምጺ ኣብ ሰለስተ ሕጹያት ክኾኑ ንሰልፊ ክመርሕዎ ዝደልዩ ኣባላት ቕድሚ 3 ወርሒ ዘይበዝሕ ናብ'ቲ ሰልፊ ጉባኤ ዘዳሉ ሽማግለ ብጽሑፍ ድልውነቶም የረጋግጹ ፡እቶም ተሳተፍቲ ጉባኤ ድማ ነዚ ሓበሬታ ብምርካብ ቕድሚ ጉባኤ ምስ እቶም ተወዳደርቲ ብዝተመደበሎም ሰዓት እዋን ንዘለዎም ሓሳባት ዝገልጽሉ ምፍጣር፣ በዚ መሰረት እቶም ተሳተፍቲ ጉባኤ ንፖለትካዊ መሪሕነትን    ንኣባላት ሓጋጊ ኣካል ከምዝመርጹ ተዳልዮም ፣ ሓሲቦም ነታ ዲሞክራያዊት መሰሎም  ናይ ምድማጾም ስራሕ ይፍጽሙ። ኣብ'ዚ እቲ ሰልፊ ሕቶ ምትኽኻእ ብሞት ምፍላይ መራሒ ሰልፊ ኣብ'ቲ ቕዋሙ ከስፍሮም ይግባእ፡ብተኻእለ መጠን ግን ካብቶም ሓጋጊ ኣካል ኣባላት ኣይምረጽን።

እዚ ነቲ ተበላሕነትን ነጻነትን ናይ'ቲ ዝመርሕ ዕድል ምሃብ ክኸውን ከሎ፡እቲ ዝርኤ ኣብ ውሽጢ ሰልፊ ንዘሎ እቅልቦኡ ከተኩርን ዳርጋ እሱር ናይ'ቲ ማእከላይ ሽማግለ ኮይኑ ካብ ሽግር ናብ ሽግር ብምስግጋር ካልእ ክዕወት ዘለዎ ናይ ግዳም ስራሕ ይበኩር።ስራሕ ፖለቲካዊ መራሒ ሰልፊ ኣብ ግዳም ምስ ህዝቢ ብናይ መድያ ኣቢሉ ዕላማ ሰልፍን ፖሊሲታትን እናብርሀ ዝኸደሉ፣ምስ ህዝቢ ኣኼባ ዝገብረሉ፣ ምስ ዓበይቲ ኪኢላታትን ምሁራትን ዕዶት ምግባርን፣ ምስ ዝተፈላለያ ሃገራት ዝምድናታትን መግለጽን ምሕዝነትን ምምስራትን ይኸውን ካብ'ቲ ቐንዲ ስራሕ።

ስለዚ እዚ እንርእዮ ውድብ/ሰልፊ ናትና ሓደ መድሃኒቱ ኣብ'ቲ ቕርጻ ዘስርሕ ምቕማጥ ሓደ ዓቢ ኣገዳስነት ዘለዎ ምዃኑ ዘይምዝንጋዕ፡ምኽንያቱ ኣቲ ዝበዝሐ ሽግራትና  ካብ'ቲ መሰረታዊ ተደላይነት ውደባን ንሓደ ፖለቲካ ስልጣን ምዃኑ ዘንጊዕካ ነቶም ትማል፣ሎሚ፣  ጽባሕ ሕብሮም እናቐየሩ ኣንጻርካ ዝለዓሉ ከተስምር ብእኡ መሰረት ስርዓት ከተውድቕ ማለት ዘይሕሰብ እዩ።

ካብ'ዚ ሓሊፉ ነዚ ናይ ስርዓት ኢሰያስ ብደማዊ ውግእ ዶ ወይ ብፖለቲካ ክንኣልዮ ማለት ህዝቢ እንቢ ክብል ምግባር ፡ኣብ ውሽጥን ግዳምን ደላይ ለውጢ ብምልጋብ ለውጢ ብውሑድ ክሳራ ዝብል እውን ሓደ ካብ'ቲ መሪሕነት ዝስእን ዘሎ እዩ።ኣብ'ዚ እውን ኣብ ዝሓለፈ ዓሰርተ ዓመት ብወገን ናይ ኢህወደግ መንግስቲ ብፍላይ እቲ ህወሓት ንደንበ ተቛውሞና ሸንኮለል ከብሎ ንቓልሲ ህዝቢ ኤርትራ ብፍላይ ንውድባት ኤርትራ ከዳኽምን መኣዝኑ ክስሕት ፣ ኤርትራዊ ሃገራውነትን መንነትን ዝፍሑቕ ኣሉታዊ ግደ ዝተጻወተ፡እንሆ ሎሚ ገድሊ ኤርትር ሽፍታ እናበልካ፡ መጽረይ ኣፍ ኮይኑ ንሶም ዝያዳ ድምጾም ዘጉልሑሉ ንሕና ድማ ትም ኢልና  ኣእዳውና ኣጣሚርና ዘለና እዋን ንመስል።

ብዝተረፈ ሰፊሕ መጽናዕቲ  ወይ ምግምጋም፡ ዘድልዮ ምዃኑ ብዘይምዝንጋዕ ኣቕልቦ ክግበረሉ ሓደራ እናበልኩ ንኹሉኹም ብፍላይ ድማ ነቶም ንነዊሕ ዓመታት ትቓለሱ ዘለኹም ብዘየገድስ ኣበይ ውድብን ሰልፍታትን ትሃልው ደጊመ ከመስግን እፈቱ።