http://ascenteq.com/project/epdp

ህዝቢ ኤርትራ ካብ ንግሆኡ ንናይ ርሑቕ ባዕዳውያን ወረርቲ ኮነ፡ ቅድሚኡ ንዝነበሩ መስፍናውያን ዓመጽቲ ሓንጐፋይ ኢሉ ኣይፈልጥን እዩ። ብኣንጻሩ’ኳ ደኣ ኣንጻሮም ተቓሊሱ። ኣብቲ እዋንቲ ዓቕሙ ውሱን ብምንባሩ፡ ቃልሱ ኣንጻር ወጻዕቱን ወረርቱን በሪኽ ስለ ዘይንበረ፡ ህዝቢ ኤርትራ ንወረርትን ወጻዕትን ኣሜን ኢሉ ከም ዝተቐበሎም ገይሮም ዝወስዱ ግሩሃት ሓሓሊፎም ይስምዑ እዮም። ካብዚ ስንኩፍ መደምዳምታኦም ነቒሎም ኣንጻር ልኡላውነት ሃገርና ክሽፍጡ ዝደልዩ’ውን ኣይተሳእኑን። ሕሉፍ ሓሊፎም ህዝቢ ኤርትራ ብገዛእቱ ዝተሰንዐ እምበር ናቱ ኤርትራዊ ባህልን መንነትን ኣይነበሮን ዝብሉ እውን ኣለዉ። ፕሮፈሶር መድሃኔ ታደሰ፡ “ውግእ ኤርትራን ኢትዮጵያን፡ ናይቲ ጐንጺ መበገስን መወዳእትኡን” ብዝብል ብ2000 ብኣምሓርኛ ኣብ ዘሕተምዎ መጽሓፍ “ ኤርትራዊ ብሄርተኝነትን፡ ምስኡ ዝተሓሓዝ መንነትን፡ ስርዓት ደርጊ ኣብ ልዕሊ ኤርትራ ዝፈጸሞ ዘስካሕክሕ ውግእ ምምካት ንከኽእል ኢልካ፡ ደሓር ዝተፈጥረ ተረኽቦ እዩ።” ብዝብል ዘስፈርዎ ኤርትራዊ ሃገርነትን መንነትን  ንምቁንጻብ ናይ ዝግበር ፈተነ ኣብነት እዩ።

እቲ መግዛእታዊ ግዜ እንዳነወሐ፡ እቲ ወጽዓ ኣብ ልዕሊ ህዝብን መንነቱን እንዳመረረ ምስ ከደ፡ መኸተ ህዝቢ ኤርትራ’ውን ብኣኡ ደረጃ እንድጐለሐ ከም ዝኸደ ርዱእ እዩ። ብፍላይ ድሕሪ ስዕረት ኤውሮጳዊ መግዛእቲ ኣብ ኣፍሪቃ፡ ኤርትራ ከም ሃገር ልኡላውነታ ዓቂባ ናይ ምቕጻል መሰላ ከም ዝተገፈ ምስተጋህደ፡ ህዝቢ ኤርትራ ኣንጻር ናይ ርሑቕን ቀረባን ወጻዕቱን ጓዕጸጽቱን ዘካየዶ ቃልሲ ዝያዳ’ቲ ቅድሚኡ ዝነበረ መድረኻት በሪኹ ተራእዩ። ብፍላይ እቲ ካብ ኣጀማምራኡ፡ ንድሌትን ድምጽን ህዝቢ ኤርትራ ኣብ ግምት ዘየእተወ፡ ብናይ ቀረባን ርሑቕን ውዲታት ንኤርትራ ምስ ኢትዮጵያ ቆሪንካ ንናጽነት ኤርትራን መሰል ህዝባን ንሓዋሩ ንምቕባሩ ዝተወጠነ ረፈረንዱም ምፍራሱ፡ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ንመሰል ርእሰ-ውሳነ ሰማይ ዓሪጉ።

እቲ ሽዑ ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ኤርትራ ዝነበረ ክብደት ቃልሲ፡ ኣብ መዳያት ዲፕሎማስን ፖለቲካን ክረጋገጽ ከምዘይክእል ተነጺሩ፡ ብረታዊ ቃልሲ ከም ናይ ግድን ምርጫ ተወሲዱ ምስተበሰረ  ከኣ፡ እቲ በብመድረኹ ክካየድ ዝጸንሐ ተኸታታሊ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ዝበለሐ ጥርዙ ሒዙ። እዚ መድረኽ  ብረታዊ ቃልሲ ምስ ኩሉቲ ኣብ ኣጀማምራኡ ዝነበሮ ወድዓውን በዓልቤታውን ሕጽረታት፡ ብዝሰፍሐ ደረጃ ንመላእ ኤርትራ ኣሳቲፉ። እቲ ጸላእቲ ብዙሕነቱ መዝሚዞም፡ ጸቢብ ዝንባለታት እንዳጻሕተሩ ከዳኽምዎ ተስፋ ኣሕዲረምሉ ዝነበሩ ሓድነት ህዝቢ ኤርትራ ድማ መሊሱ ኣብ ዙርያ ተረድኦ ፍልልያዊ ሓድነት ተሪሩ። እቲ ንኤርትራ ገሊኡ ኣካላን ህዝባን ናብ ምዕራብ ዝተረፈ ድማ ናብ ደቡብ ገማሚዕካ ህልውነኣ ከም ሃገር ንምጥፋእ ዝነበረ ሃቐነ ኣበርዒኑ። ንብምልእታ ኤርትራ ምስ ኢትዮጵያ ንምቑራና ዝተኻየደ ሸርሒ እውን ኣይተዓወተን ጥራይ ዘይኮነ፡ ንኢትዮጵያ ቅድም ኣብ ቀጻሊ ሕማም ርእሲ ዘውደቓ፡ ደሓር ከኣ ናይ ስዕረታ ተመኩሮ ኮይኑ ሓንሳብን ንሓዋሩን ተሰኒዱ።

ውጽኢት’ቲ ተኸታታሊ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ በብእዋኑ ናብቶም ወረርቱ ኮነ ናብ ሕብረተሰብ ዓለም መልእኽታት ከመሓላልፍ ጸኒሑ እዩ። ኣብ መወዳእታ ከኣ ንድሕሪት ብዘይምለስ ብግብርን ብሕግን ናብ ምርግጋጽ ናጽን ልኡላዊትን ኤርትራ ዓሪጉ። ምስዚ ኩሉ ግና ሎሚ እውን ህዝቢ ኤርትራ ናብቲ ካብ በኹሪ ቃልሱ ጀሚሩ  ከረጋግጾ ዝተንሰኣሉ ሸቶ ኣይበጸሐን። ክሳብቲ ናብቲ ቅድም ዝኣመቶ  ሸቶኡ ዝበጽሕ፡ ተኸታታሊ ናይ ወለዶታት ቃልሱ ኮይኑ ክቕጽል ባህርያዊ ስለ ዝኾነ፡ እነሆ ሎሚ እውን እቲ መስርሕ ተኸታታሊ ናይ ለውጢ ቃልሲ ቀጺሉ።

ድሕሪ ናጽነት ኤርትራ ስልጣን ዝሓዘ ጉጅለ ህግደፍ፡ ነዚ ተኻታታሊ ቃልሲ ህዝብና ምእንቲ ናጽነትን ልኡላውነት ሃገር፡ ናብ ሓድሽ ምዕራፍ ቃልሲ ምእንቲ ህንጸት ሓዳስ ሃገርን ዕቤታን ከሰጋግሮ ሕድሪ ህዝብን ሰማእታትን ነይርዎ። እንተኾነ እዚ ጉጅለ እውን ካብቶም ተኻታተልቲ ህዝቢ ኤርትራ ክስዕሮም ዝጸንሐ ናይ ግዳም ገዛእትን ጨቆንትን ዝተፈልየ ድሌትን ባህርን ስለ ዘየርኣየ፡ እቲ ተኸታታሊ ቃልሲ በቲ ዝሓዞ ኣቕጣጫ ይቕጽል ኣሎ። ኣቶ ነጋሲ ጸጋይ ተኽለ ካብ ኔዘርላንድ ብ2010፡ ናብ ሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ ኣብ ዝጸሓፎ ናይ “ኣይትተሃመሉ” መዘኻኸሪ፡ ዲክታቶር ኢሳይስ ኣፈወርቂ ፡ ንህዝቢ ኤርትራ ዝኣተወሉ ቃሉ ክዓጽፍ እንከሎ፡ ኣብ ሓደ ኣጋጣሚ “እንታይ ማለት ኢዩ ደሞክራስያዊ  ምርጫ እናበልካ ዝግበር ናይ ምቑጽልጻል ዘረባ? እንታይ እዩ ቑንቑኛኡ? ንምንታይ ኣብ ሱዑድ ዓረብ፡ ሰሜ፡ ኮርያን ኩባን ምርጫ ዘይተኻየደ ኢሎምዶ ሓቲቶም ይፈልጡ ? ቅዋም ማለት እኮ ከም ዝኾነ ጽሑፍ ዝጸሓፍ ኢዩ።……..ህዝቢ ኤርትራ ሕጂ  ቅጫ ኢዩ ዘድልዮ ዘሎ ደሞክራሲዶ ምርጫ መግቢ ክኾኖ ኣይክእልን ኢዩ።” ከም ዝበለ ኣስፊሩ። እዚ ከኣ እቲ ቅድም ኣንጻር ባዕዳውያን ኮነ፡ ሎሚ ኣንጻርቲ ዲክታቶርን ጉጅለኡን ዝካየድ ቃልሲ ከም ዝመሳሰል ዘርኢ እዩ።

ነዚ ተዓዚብካ፡ ህዝቢ ኤርትራ ክሳብ ክንደይ ንቃልሱ ዝምጥን ጻማ ዘይረኸበ ኣንጻር በብዋኑ ትሕዝቶኦም ዘይኮነ መልክዖም ዝቐያይሩ ገዛእትን ወጻዕትን ሓይልታት ኣብ ተኸታታሊ ቃልሲ ተጸሚዱ ከም ዝጸንሐን ከም ዘሎን ምርዳእ ይከኣል። ከምዚ ዝኣመሰለ ትንፋስ ዘይህብ ሰንሰለታዊ ቃልሲ ከም ዘድክምን ኣብ ዝተፈላለዩ መዳያት ተጽዕኖ ከም ዘሕድርን ፍሉጥ እዩ። ቀንዲ ድሌት ወጻዕቲ ከኣ ንህዝቢ ኣዳኺምካ፡ ኣረብሪብካን ተስፋ ኣቑሪጽካን ድላይካ ምግባር እዩ፡ ብግብሪ እውን ኣብ ህግዲፋዊ ባይታ ዝረአ ዘሎ ከምኡ እዩ። እንተኾነ እቲ ዘሕብን እቲ ተጽዕኖ ኮነ ናይ ምድኻሙ ውዲት ንህዝቢ ኤርትራ ናብ “ኣላሽ በህልነት” ዘይኮነ፡ መመሊሱ ናብ “ሕራነን ተጻዋርነትን” ዝወስዶ ዘሎ ምዃኑ እዩ። ሕጂ እውን እቲ ዘይከኣል ዝመስል ዝነበረ፡ መስርሕ ቃልሲ ምእንቲ ናጽነት ዘኽኣል ኤርትራዊ ኒሕን ሓቦን፡ ነዚ ዘለናሉ መድረኽ ብዝምጥን ኣገባብ ኣብ ቦታኡ ዘሎ እዩ። ኣብ ድሮ ምሕፋስ ዓወት ናይቲ ተኸታታሊ ቃልሱ ከም ዘሎ ከኣ ምልክታት ባዕሉ ይዛረብ ኣሎ።

እዞም ክልተ ነጥብታት፡ ልኡላውነት ሃገርናን ሓድነት ህዝብናን ናይ ህልውናናን ቀጻልነትናን መሰረታዊ ኣዕኑድ እዮም። እዚኣቶም ኣብ ዱልዱል ባይታ ኣብ ዘይተሰረትሉ፡ ከም ሃገር ኮነ ከም ህዝቢ ዓው ኢልና ክንዛረብን ኣደልዲልና ክንረግጽን ኣይንኽእልን ኢና። እቲ ቀደም ናብ ቃልሲ ዝወፈርና እውን ነዚኣቶም ናብ ንቡር ቦታኦም ንምምላስ እዩ ነይሩ። ከምቲ ዝወጠናዮ ከኣ ኮይኑ። እዞም ክልተ ኣገዳስቲ ኣምራት ፈላሊኻ ዘይረኣዩ፡ እቲ ሓደ ብዘይካቲ ካልኣዩ ህልውና ዘየብሎም እዮም።

ልኡላውነት ሃገርን ሓድነት ህዝብን ናይ ህልውናና ወሰንቲ ስለ ዝኾኑ፡ ንምውሓሶም ዝተኸፍለ ዋጋን ዝተወስደ ግዜን ኣዝዩ ክቡር እዩ። ልኡላውነትን ሓድነትን ሓንሳብ ኣውሒስካዮም “ድሕሪ ሕጂ ዝንቕንቖም የለን” ኢልካ እተራጥጠሎም ዘይኮኑ፡  ከም ናይ ዓይንኻ ብሌን  ቀጻሊ ሓለዋን ክንክንን ዘድልዮም እዮም። ከምኡ ስለ ዝኾነ ኢና ከኣ ንዓኣቶም ዝትንክፍ ተጻባኢ “ቀርማሕ” ክብል እንከሎ ኤርትራውያን “ኣለና” ዝብል ናይ ተዳሎ ሓባራዊ ድምጺ ከነስምዕ ወትሩ ድሉዋት እንኸውን። እዚ ድሉውነት፡ ተደለኻ ተንቅዶ ተዘይደለኻ  ተዋድቖ ዘይኮነ፡ ዘይተርፍ ንኹልና ማዕረ ዝብጸሓና ዜግነታዊ ግቡእ እዩ።

ንልኡላውነት ሃገርና ኮነ ንሓድነት ህዝብና ዝጻባእ ሓይሊ ከይመጽእ ክንሕሉ እንከለና፡ ናብ ደገ ገጽና ጥራይ ከነማዕዱ ኣይግባእን። ዘይናትና ክነሱ ናትና መሲሉ ኣጽቂጡ ዝጸንሐ ካብ ውሽጢ ዝጠልም ጉሒላ ከየጋጥም ናብ ውሽጢ ገጽና ከነማዕዱ’ውን  ናይ ግድን እዩ። እኳደኣ ከምቲ “ካብ ፈታውየይ ደኣ ሓልወኒ እምበር፡ ናይ ጸላእየይስ ባዕለይ ኣለኹዎ” ዝበሃል፡ እቲ ሓደገኛ ንዓና ዝመስል ግና ከማና ዘይኮነ ኣካል፡ ብውሽጢ ኮይኑ ነቶም ልኡላውነትናን ሓድነትናን ስለ ዘይተዋሕጠሎም ድምጾም ሓቢኦም ዝጸናጸኑ፡ ኣፍደገ ከፊቱ ወራሪ ክጽወዓልና እንከሎ እዩ።

ኤርትራ ኣይኮነንዶ ልኡላውነታን ሓድነት ህዝባን ዘስተናዕቕ ሓይሊ ኣጋጢምዋ፡ ነዞም መሰረታዊ ኣዕኑዳ ኣብ ዘውሓሰትሉ እውን ቀሲናስ ካብ ቃልሲ ኣንጻር ወጽዓ ዓዲ ኣይወዓለትን። ብሰንኪ ህግዲፍ፡ እቲ ናይ ኩሉ ሕግታት ቀላሲ ዝኾነ ሕገ-መንግስቲ የብላን፡ ፍትሒ የብላን፡ ሰላም የብላን፡ ልምዓትን ዲሞክራስን እውን የብላን። ምናልባት ናይቲ “የብላን” ዝርዝር ንምሕጻር፡  “ኤርትራ ካብቲ መግለጽታት ልዕልና ህዝብን ቅኑዕ ምምሕዳርን ዘመልክት መዕቀንታት ዋላ ሓንቲ የብላን” እንተ ኢልና ንህልዊ ኩነታት ሃገርና ብዝምልከት ሚዛናዊ  መግለጺ ክኸውን ይኽእል። እዚ ከኣ ህዝብና፡ ፖለቲካዊ ሓይልታቱ ኮነ ዝተፈላለዩ ህዝባዊ ምንቅስቓሳቱ ኣሜን ኢልና እንቕበሎ ዘይኮነ፡ መፍትሒ ክንረኽበሉ ንቃለሰሉ ዘለና ካልእ ዘይስከመልና ጾርና እዩ።

ንሃገርና ካብዚ ብሰንክቲ ጉጅለ ህግዲፍ ዘላቶ ሕማቕ ሃለዋት ከነናግፋ ሓያልን ዘየቋርጽን ቃልሲ ከም ዝሓተና ብሓፈሻኡ ርዱእ እዩ። ኣከናውና ህዝብና ብዝተፈላለዩ ከም ሃይማኖት፡ ቋንቋ፡ ኣተሓሳስባን ዝኣመሰሉን መዕቀንታት ብዙሕነታዊ እዩ። እዚ ብዙሕነትና ዝጸልዎ ኣወዳድባና ከኣ ብዙሕ እዩ። ብመንጽር እዚ ካብዚ ዘለናዮ ሃለዋት ንምውጻእ እነቕርቦ ናይ ፍታሕ መማረጽታት እውን ብዙሕ እዩ። እዚ ኩሉ ናይ ኣከናውናና ኮነ ናይ ኣወዳድባና ብዙሕነታት ከም ዘለዎ ኮይኑ፡ መዋጸኦ ክንእምትን ዝምድናታት ክንትልምን እንከለና፡ ክንዝንገዖ ዘይግበኣና መሰረታዊ ጉዳይ “ልኡላውነት ሃገርናን ሓድነት ህዝብናን” ኣጽኒዕካ ምሓዝ እዩ። ኣብዞም መሰረታዊ ኣዕኑድ ዕጥይጥይ እንተ ኢልና፡ ኩሉቲ “ምእንቲ ኤርትራን ህዝባን” እናበልና እንኸዶ መንገዲ “ተፈታሕካዮስ ቁጻር ጥራይ” እዩ ዝኸውን።

ጉጅለ ህግዲፍ ኣራዊት ክነሱ፡ ቆርበት በጊዕ ተኸዲኑ ኣድብዩ ምስ ጸንሐ፡ ኣብ ኤርትራ ሰላም፡ ልምዓትን ዲሞክራስን ከተኣታቱ ተሓቲቱ ንረብሓኡ ስለ ዘይኮነ፡ ምሕንጋዱ ከይኣኽሎ፡ ብኣዕኑድ ህልውና ኤርትራ ዝኾኑ ልኡላውነታን ሓድነት ህዝባን ይዋገ ኣሎ። እዚ ሓደጋ’ዚ ካብ ህግዲፍ ክመጽእ እንከሎ፡ ህዝቢ ኤርትራ ዝሓለፈ ትዕዝብቱ ጸብጺቡ ዝግምቶ ስለ ዝኾነ፡ እምብዛ ዘሰንብዶ ዘይኮነ ንክቃለሶ መሊሱ ዘሕርኖ እዩ። ንህልውና ኤርትራ ከም ሃገርን ነቲ ብደምን ኣዕጽምትን ዝተነድቀ ሓድነት ህዝባን ኣብ ምልክት ሕቶ ዘእቱ ወስታ፡ “ኣንጻር ዲክታቶር  ኢሳያስ ኣፈወርቂ እቃለስ ኣለኹ”ካብ ዝብል ወገን ክቀላቐል እንከሎ ግና ቃልስና ክሳብ ክንደይ ዝያዳ ወርቃዊ ግዜን ክቡር ዋጋን ክሓተና ምዃኑ ዘገንዝብ እዩ።

ንብዙሕ ዓመታት ሱር ሰዲዱ ዝጸንሐ ዲክታቶር ኣወጊድካ፡ ኣብ ክንድኡ ዲሞክራስያውን ህዝባውን ስርዓት ምትካል ዝኣመሰለ ዓብይ ዕማም ሒዝና፡ ኣብዚ ግሎባላውነት ልዕልና ዝሓዘሉ ዓለም ምስ ዘዕውቱና ናይ ቀረባን ርሑቕን ሓይልታት ዝምድና ክንገብር ከም ዘድልየና ውሁብ እዩ። እንገብሮ ዝምድናታት ካብ ጐርባትና ሃገራት  ጀሚርካ ክሳብ ርሑቕ ዝምጠጥ ስለ ዝኾነ፡ ዕምቆት ናይቲ ዝምድና ከከምቲ ክብደት ጽልዋኡ ኣብ ጉዳይና ዝፈላለ እዩ ዝኸውን። ናይቲ ዝምድና ዕምቆት ክሳብ ክንደይ ይኸውን ብዘየገድስ፡ ኣብ ሉኣላውነት ኤርትራን ሓድነት ህዝባን ዘይማታእ፡ ግሉጽን ትካላውን ክኸውን ናይ ግድን እዩ።

ከም ኣብነት ምስዚ ኣብ ኢትዮጵያ ዝረኣ ዘሎ ኢሳያስ እውን ናይ ሓደ ገጸ-ባህሪ እጃም ተዋሂብዎ ዝዋሰኣሉ ዘሎ መዕለቢኡ ዘይተፈልጠ ማዕበል፡ ንኤርትራ ጥራይ ዘይኮነ ንምብራቕ ኣፍሪቃን ዞባ ቀይሕ ባሕርን እውን ከም ዝጸልው ብብዙሓት ናይ ከባቢና ተንተንቲ ዓብይ ግምት ዝተዋህቦ እዩ። ነቲ ነባር ፖለቲካዊ ምጽልላው ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝያዳ ክብ ከም ዘብሎ ከኣ ርዱእ እዩ።

እቲ ኣብ መንጐ ኢሳያስ ኣፈወርቂ ብስም ኤርትራን ዶ/ር ኣብይ ኣሕመድ ዓሊ ብወገን ኢትዮጵያን ዝተጀመረ ብዙሕ ዝዋጠየሉ ዘሎ ዘይትካላውን ዘይግሉጽን ዕርክነት ከም ዘለዎ ኮይኑ፡ እዚ ሓሓሊፉ ዝስማዕ፡ ንትግራይን ዝተወሰነ ከባብታት ኤርትራን  ጥራይ፡ ንምዝማድ ዝህቀን፡ ነቲ “ልኡላውነት ሃገርናን ሓድነት ህዝብናን ቀዳምነትና እዮም” ዝብል እምነት ጓስይዎ ክኸይድ ዝፍትን እንተኾይኑ፡ ሳዕቤኑ ኤርትራ ከም ሃገርን ንህዝባ ከም ህዝብን ዝብትን ስለ ዝኾነ፡ ንሕልምታት ኢሳያስ ካብ ምግሃድ ሓሊፉ ካልእ ትርጉም ኣይክህልዎን እዩ። ኣብዚ ዛዕባዚ ግሉጽን ትካላውን ሚዛን  ሰዲህኤ፡ “ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝህሉ መሰረታዊ ረብሓን ሰላምን ህዝበን ኣብ ግምት ዘእተወ፡ ብድሌት ውልቀ-መራሕቲ ዘይኮነ፡ ብትካላዊ ኣሰራርሓ ዝተዋሕሰ፡ ኣብ ናይ ሕድሕድ ጉዳይ ጣልቃ ዘይምትእትታው ዝብል ፖሊሲ ዝተሰረተ ዝምድና ንኽህሉ …..።”  ዝብል ኣብ ጉባአኡ ዝጸደቐ እዩ።

እዞም ክልተ ነጥብታት፡ ልኡላውነት ሃገርናን ሓድነት ህዝብናን ናይ ህልውናናን ቀጻልነትናን መሰረታዊ ኣዕኑድ እዮም። እዚኣቶም ኣብ ዱልዱል ባይታ ኣብ ዘይተሰረትሉ፡ ከም ሃገር ኮነ ከም ህዝቢ ዓው ኢልና ክንዛረብን ኣደልዲልና ክንረግጽን ኣይንኽእልን ኢና። እቲ ቀደም ናብ ቃልሲ ዝወፈርና እውን ነዚኣቶም ናብ ንቡር ቦታኦም ንምምላስ እዩ ነይሩ። ከምቲ ዝወጠናዮ ከኣ ኮይኑ። እዞም ክልተ ኣገዳስቲ ኣምራት ፈላሊኻ ዘይረኣዩ፡ እቲ ሓደ ብዘይካቲ ካልኣዩ ህልውና ዘየብሎም እዮም።

ልኡላውነት ሃገርን ሓድነት ህዝብን ናይ ህልውናና ወሰንቲ ስለ ዝኾኑ፡ ንምውሓሶም ዝተኸፍለ ዋጋን ዝተወስደ ግዜን ኣዝዩ ክቡር እዩ። ልኡላውነትን ሓድነትን ሓንሳብ ኣውሒስካዮም “ድሕሪ ሕጂ ዝንቕንቖም የለን” ኢልካ እተራጥጠሎም ዘይኮኑ፡  ከም ናይ ዓይንኻ ብሌን  ቀጻሊ ሓለዋን ክንክንን ዘድልዮም እዮም። ከምኡ ስለ ዝኾነ ኢና ከኣ ንዓኣቶም ዝትንክፍ ተጻባኢ “ቀርማሕ” ክብል እንከሎ ኤርትራውያን “ኣለና” ዝብል ናይ ተዳሎ ሓባራዊ ድምጺ ከነስምዕ ወትሩ ድሉዋት እንኸውን። እዚ ድሉውነት፡ ተደለኻ ተንቅዶ ተዘይደለኻ  ተዋድቖ ዘይኮነ፡ ዘይተርፍ ንኹልና ማዕረ ዝብጸሓና ዜግነታዊ ግቡእ እዩ።

ንልኡላውነት ሃገርና ኮነ ንሓድነት ህዝብና ዝጻባእ ሓይሊ ከይመጽእ ክንሕሉ እንከለና፡ ናብ ደገ ገጽና ጥራይ ከነማዕዱ ኣይግባእን። ዘይናትና ክነሱ ናትና መሲሉ ኣጽቂጡ ዝጸንሐ ካብ ውሽጢ ዝጠልም ጉሒላ ከየጋጥም ናብ ውሽጢ ገጽና ከነማዕዱ’ውን  ናይ ግድን እዩ። እኳደኣ ከምቲ “ካብ ፈታውየይ ደኣ ሓልወኒ እምበር፡ ናይ ጸላእየይስ ባዕለይ ኣለኹዎ” ዝበሃል፡ እቲ ሓደገኛ ንዓና ዝመስል ግና ከማና ዘይኮነ ኣካል፡ ብውሽጢ ኮይኑ ነቶም ልኡላውነትናን ሓድነትናን ስለ ዘይተዋሕጠሎም ድምጾም ሓቢኦም ዝጸናጸኑ፡ ኣፍደገ ከፊቱ ወራሪ ክጽወዓልና እንከሎ እዩ።

ኤርትራ ኣይኮነንዶ ልኡላውነታን ሓድነት ህዝባን ዘስተናዕቕ ሓይሊ ኣጋጢዋ፡ ነዞም መሰረታዊ ኣዕኑዳ ኣብ ዘውሓሰትሉ እውን ቀሲናስ ካብ ቃልሲ ኣንጻር ወጽዓ ዓዲ ኣይወዓለትን። ብሰንኪ ህግዲፍ፡ እቲ ናይ ኩሉ ሕግታት ቀላሲ ዝኾነ ሕገ-መግስቲ የብላን፡ ፍትሒ የብላን፡ ሰላም የብላን፡ ልምዓትን ዲሞክራስን እውን የብላን። ምናልባት ናይቲ “የብላን” ዝርዝር ንምሕጻር፡  “ኤርትራ ካብቲ መግለጽታት ልዕልና ህዝብን ቅኑዕ ምምሕዳርን ዘመልክት መዕቀንታት ዋላ ሓንቲ የብላን” እንተ ኢልና ንህልዊ ኩነታት ሃገርና ብዝምልከት ሚዛናዊ  መግለጺ ክኸውን ይኽእል። እዚ ከኣ ህዝብና፡ ፖለቲካዊ ሓይልታቱ ኮነ ዝተፈላለዩ ህዝባዊ ምንቅስቓሳቱ ኣሜን ኢልና እንቕበሎ ዘይኮነ፡ መፍትሒ ክንረኽበሉ ንቃለሰሉ ዘለና ካልእ ዘይስከመልና ጾርና እዩ።

ንሃገርና ካብዚ ብሰንክቲ ኣብዚ እዋንዚ ካብኡ ዝኸፈአ ጸላኢ ዘየብልና ጉጅለ ህግዲፍ ዘላቶ ሕማቕ ሃለዋት ከነናግፋ ሓያልን ዘየቋርጽን ቃልሲ ከም ዝሓተና ብሓፈሻኡ ርዱእ እዩ። ኣከናውና ህዝብና ብዝተፈላለዩ ከም ሃይማኖት፡ ቋንቋ፡ ኣተሓሳስባን ዝኣመሰሉን መዕቀንታት ብዙሕነታዊ እዩ። እዚ ብዙሕነትና ዝጸልዎ ኣወዳድባና ከኣ ብዙሕ እዩ። ብመንጽር እዚ ካብዚ ዘለናዮ ሃለዋት ንምውጻእ እነቕርቦ ናይ ፍታሕ መማረጽታት እውን ብዙሕ እዩ። እዚ ኩሉ ናይ ኣከናውናና ኮነ ናይ ኣወዳድባና ብዙሕነታት ከም ዘለዎ ኮይኑ፡ መዋጸኦ ክንእምትን ዝምድናታት ክንትልምን እንከለና፡ ክንዝንገዖ ዘይግበኣና መሰረታዊ ጉዳይ “ልኡላውነት ሃገርናን ሓድነት ህዝብናን” ኣጽኒዕካ ምሓዝ እዩ። ኣብዞም መሰረታዊ ኣዕኑድ ዕጥይጥይ እንተ ኢልና፡ ኩሉቲ “ምእንቲ ኤርትራን ህዝባን” እናበልና እንኸዶ መንገዲ “ተፈታሕካዮስ ቁጻር ጥራይ” እዩ ዝኸውን።

ጉጅለ ህግዲፍ ኣራዊት ክነሱ፡ ቆርበት በጊዕ ተኸዲኑ ኣድብዩ ምስ ጸንሐ፡ ኣብ ኤርትራ ሰላም፡ ልምዓትን ዲሞክራስን ከተኣታቱ ተሓቲቱ ንረብሓኡ ስለ ዘይኮነ፡ ምሕንጋዱ ከይኣኽሎ፡ ብኣዕኑድ ህልውና ኤርትራ ዝኾኑ ልኡላውነታን ሓድነት ህዝባን ይዋገ ኣሎ። እዚ ሓደጋ’ዚ ካብ ህግዲፍ ክመጽእ እንከሎ፡ ህዝቢ ኤርትራ ዝሓለፈ ትዕዝብቱ ጸብጺቡ ዝግምቶ ስለ ዝኾነ፡ እምብዛ ዘሰንብዶ ዘይኮነ ንክቃለሶ መሊሱ ዘሕርኖ እዩ። ንህልውና ኤርትራ ከም ሃገርን ነቲ ብደምን ኣዕጽምትን ዝተነድቀ ሓድነት ህዝባን ኣብ ምልክት ሕቶ ዘእቱ ወስታ፡ “ኣንጻር ዲክታቶር  ኢሳያስ ኣፈወርቂ እቃለስ ኣለኹ”ካብ ዝብል ወገን ክቀላቐል እንከሎ ግና ቃልስና ክሳብ ክንደይ ዝያዳ ወርቃዊ ግዜን ክቡር ዋጋን ክሓተና ምዃኑ ዘገንዝብ እዩ።

ንብዙሕ ዓመታት ሱር ሰዲዱ ዝጸንሐ ዲክታቶር ኣወጊድካ፡ ኣብ ክንድኡ ዲሞክራስያውን ህዝባውን ስርዓት ምትካል ዝኣመሰለ ዓብይ ዕማም ሒዝና፡ ኣብዚ ግሎባላውነት ልዕልና ዝሓዘሉ ዓለም ምስ ዘዕውቱና ናይ ቀረባን ርሑቕን ሓይልታት ዝምድና ክንገብር ከም ዘድልየና ውሁብ እዩ። እንገብሮ ዝምድናታት ካብ ጐርባትና ሃገራት  ጀሚርካ ክሳብ ርሑቕ ዝምጠጥ ስለ ዝኾነ፡ ዕምቆት ናይቲ ዝምድና ከከምቲ ክብደት ጽልዋኡ ኣብ ጉዳይና ዝፈላለ እዩ ዝኸውን። ናይቲ ዝምድና ዕምቆት ክሳብ ክንደይ ይኸውን ብዘየገድስ፡ ኣብ ሉኣላውነት ኤርትራን ሓድነት ህዝባን ዘይማታእ፡ ግሉጽን ትካላውን ክኸውን ናይ ግድን እዩ።

ከም ኣብነት ምስዚ ኣብ ኢትዮጵያ ዝረኣ ዘሎ ኢሳያስ እውን ናይ ሓደ ገጸ-ባህሪ እጃም ተዋሂብዎ ዝዋሰኣሉ ዘሎ መዕለቢኡ ዘይተፈልጠ ማዕበል፡ ንኤርትራ ጥራይ ዘይኮነ ንምብራቕ ኣፍሪቃን ዞባ ቀይሕ ባሕርን እውን ከም ዝጸልው ብብዙሓት ናይ ከባቢና ተንተንቲ ዓብይ ግምት ዝተዋህቦ እዩ። ነቲ ነባር ፖለቲካዊ ምጽልላው ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝያዳ ክብ ከም ዘብሎ ከኣ ርዱእ እዩ።

እቲ ኣብ መንጐ ኢሳያስ ኣፈወርቂ ብስም ኤርትራን ዶ/ር ኣብይ ኣሕመድ ዓሊ ብወገን ኢትዮጵያን ዝተጀመረ ብዙሕ ዝዋጠየሉ ዘሎ ዘይትካላውን ዘይግሉጽን ዕርክነት ከም ዘለዎ ኮይኑ፡ እዚ ሓሓሊፉ ዝስማዕ፡ ንትግራይን ዝተወሰነ ከባብታት ኤርትራን  ጥራይ፡ ንምዝማድ ዝህቀን፡ ነቲ “ልኡላውነት ሃገርናን ሓድነት ህዝብናን ቀዳምነትና እዮም” ዝብል እምነት ጓስይዎ ክኸይድ ዝፍትን እንተኾይኑ፡ ሳዕቤኑ ኤርትራ ከም ሃገርን ንህዝባ ከም ህዝብን ዝብትን ስለ ዝኾነ፡ ንሕልምታት ኢሳያስ ካብ ምግሃድ ሓሊፉ ካልእ ትርጉም ኣይክህልዎን እዩ። ኣብዚ ዛዕባዚ ግሉጽን ትካላውን ሚዛን  ሰዲህኤ፡ “ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝህሉ መሰረታዊ ረብሓን ሰላምን ህዝበን ኣብ ግምት ዘእተወ፡ ብድሌት ውልቀ-መራሕቲ ዘይኮነ፡ ብትካላዊ ኣሰራርሓ ዝተዋሕሰ፡ ኣብ ናይ ሕድሕድ ጉዳይ ጣልቃ ዘይምትእትታው ዝብል ፖሊሲ ዝተሰረተ ዝምድና ንኽህሉ …..።”  ዝብል ኣብ ጉባአu ዝጸደቐ እዩ።

ኤርትራ ድሕሪ 2ይ ውግእ ዓለም ከምተን ካለኦት ኣብ ትሕቲ መግዛእቲ ጸኒሐን፡ ናጽነተን ዓቂበን ሃገርነተን ዘውሓሳ ሃገራት ዘይትኾነሉ ቅቡል ምኽንያት ኣይነበረን። እንተኾነ በቲ ሓደ ወገን ናይ ኤርትራ ምቹእ ስትራተጅካዊ ኣቀማምጣ ብሂጎም፡ በቲ ካልእ ወገን ድማ ምስ ኢትዮጵያ ዝነበሮም ናይ ነዊሕ ግዜ ዝምድና ክኸስሩ ስለ ዘይደለዩ  ሓያላት ተረባሕቲ ንኤርትራ ምስ ኢትዮጵያ ከም እትቑረን ገይረምዋ።

እቲ ብምቑራን ብረቂቕ ዝተቓነየ መስርሕ ምጉባጥ፡ ብጥበብ ዝተታሕዘ ብቐጥታ ዘይኮነ ብተዓጻጻፊ ሜላታት ዝተፈጸመ’ዩ ነይሩ። ናይ ህዝቢ ኤርትራ፡ ናጻ ህዝብን ሃገርን ናይ ምዃን ምርጫ ተነጺጉ። ንይምሰል መዳህለልን ስምዒት ህዝቢ ኤርትራ ንምዝሕሓልን ረፈረንደም ተኻይዱ። እቲ ረፈረንዱም ከም ቀጻሊ ፍታሕ ዝተወስደ ዘይኮነ ናብቲ ንኤርትራ ኣካል ኢትዮጵያ ናይ ምግባራ ሸቶ ከም መሰጋገሪ ዝተመርጸ ጥበብ ከም ዝነበረ ኣብቲ ደሓር ብዝተወስደ ናይ ትሕሰት ስጉምቲ ተረጋጊጹ እዩ። እቲ ጉሒላ መስርሕ ሓድነት ህዝቢ ኤርትራ ኣብ ዝደልደለሉ ከም ዘይትግበር ዝተረድኡ ናይ ሽዑ በሃግቲ ኤርትራ ምልሕላሕ ሓደነት ህዝቢ ኤርትራ ከም ቀንዲ ወሲደም ክሰርሕሉ ፈቲኖም። ኣብ ምትግባሩ ከኣ ሃይማኖት፡ ኣውራጃውን ዝኣመሰሉን ስምዒታት ከም መተፋነኒ ተጠቒሞም፡ ጸረ ሓድነት መፈንጥርያታት ኣጸዊዶም። መጻወድያታቶም ግና ግዝያዊ እምበር፡ ከምቲ ዝተጸበይዎ ቀጻሊ ኣይኮነሎምን።

ጉዳይ ኤርትራን ኢትዮጵያን ካብ ሽዑ ምስተጠናነገ እቲ ናይ ክልቲአን ምጽልላዉ ኣየቋረጸን። ብዛዕባ ኤርትራ ክትመዝን እንከለኻ ጉዳይ ኢትዮጵያ ምትንካፍ ኣይተርፍን። ጉዳይ ኢትዮጵያ ክትድህስስ እንከለኻውን ከምኡ ጉዳይ ኤርትራ ይተናኸፍ። ኣብዚ እዋንዚ ዝኾነ ነገር “ገልጠም” ክብል እንከሎ፡ እቲ ቀቢጹ ዝደቀሰ ዝመስል ኢትዮጵያዊ ባህግን ህርፋንን ኣብ ልዕሊ ኤርትራ ዝተዓጽወ መዝገብ ክነሱ ፈኸም ይብል እዩ። እቲ ንዝህቢ ኤርትራ ከፋፊልካ ኣብ ሕድሕዱ ናይ ምትፍናኑ ሕማም እውን ወትሩ ዝድገስ ሕዱር ሕማም እምበር ተስፋ ኣይቆረጸን። እቲ ኣብዚ እዋንዚ’ውን ሓሓሊፉ ዝስማዕ ንቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ምእንቲ ናጽነቱን ናይቲ ቃልሱ ሰማእታትን ናይ ምንእኣስን ምርኻስን ስምዒታት ናብ ዝተወደበ ደረጃ ንምድያቡ ዝግበር  ናይ ቀደም ናፈቕቲ ምንብሃቘ ናይዚ መርኣያ እዩ።

ቅድሚ ክልተ ዓመታት ኣብ ኢትዮጵያ ሓያል ምውጣጥ ዘስዓበ፡ ሓድሽ ፖለቲካዊ ምዕራፍ ተኸፊቱ። እዚ ሓድሽ ምዕራፍ ብዙሓት ኢትዮጵያዊ ኣጀንዳታት ኣግሂዱ ክሳብ ሕጂ’ውን ጋና ቃልቃል ዝብል ዘሎ እዩ። ኣብ ኢትዮጵያ ከይተደረተ ናብ ኤርትራ እውን ብኽንድቲ ትጽቢት ዝተገብረሉ’ኳ እንተዘይኮነ ጽልዋ ኣሕዲሩ’ዩ። እቲ ድሕሪ ውግእ ኤርትራን ኢትዮጵያን ጠጠው ምባሉ ንኣስታት 20 ዓመታት ኣብ ኩነታት “ኣይሰላም ኣይውግእ” ኮይኑ ኣንጻር ኢትዮጵያ ክኮራበብን ቀንዲ ተሓላቒ ልኡላውነት ኤርትራ መሲሉ ክቐርብን  ዝጸንሐ ኢሳያስ ኣፈወርቂ፡ ብድሕሪቲ ኣብ ኢትዮጵያ ክጥጃእ ዝጸንሐ ማዕበል ስለ ዝነበረ፡ ነቶም ነቲ ኩነታት ክከታተልዎ ዘይጸንሑ ወገናት ሃንደበት ብዝኾኖም ቅልጣፈ ልኡኻት ኢትዮጵያ ተቐቢሉ ንሱ ከኣ ቀልጢፉ ናብ ኣዲስ ኣበባ ከይዱ።

ኢሳይስ ናብ ኢትዮጵያ ኣጋይሻኡ ንቡር ኣይነበሮን። ነቲ ዝተኸተሎ ኣገባብ ብጽሞና ክትመዝኖ እንከለኻ፡ ነቲ ብመስዋእቲ ጀጋኑ ዝተረጋገጸ ልኡላውነት ሃገረ-ኤርትራን ሕቡን ህዝብናን ኣብ ሓደጋ ዘውድቕን ነቲ ታሪኽ ኮይኑ ፋይሉ ዝተዓጸወ፡ ናይ ግዳም ሓይልታት ህርፋን ኣብ ልዕሊ ኤርትራ ዘለዓዕልን ቅድሚ ሕጂ ኣብ ልዕሊ ኤርትራ ዝወሰድዎ ዓመጸኛ ቅዲ ዘዘኻኽርን እውን ነይሩ። ከምቲ ኣብ መንጐ ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝነበረ ውዕል ክፈርስ እንከሎ ሳዕቤኑ ዘይተረድኡ በሃግትን ሃረፍትን ኤርትራ ዘካይድዎ ዳንኬራ፡ በቲ  ናይ ቅድሚ 2ተ ዓመታት መገሻ ኢሳያስ ናብ ኣዲስ ኣበባ እውን “ኣይበልናንዶ ኤርትራ ካብ ኣዲኣ ኢትዮጵያ ተፈልያ ክትነብር ኣይትኽእልን እያ፡ ኢሳያስ ንዝበደላ ኢትዮጵያ ክኽሕስን ይቕረታ ክሓትትን ምምጻኡ ዘንእዶ’ዩ….… ወዘተ” ዝብሉ ሰባት ኣብ ጐደናታት ኣዲስ ኣበባ ብዙሓት ነይሮም። ብዘይካ ዓጀውጀው ንጹርነት ዘይነበሮ፡ መደረታትን ዘይውርዙይ ኣካላዊ ምንቅስቓሳትን ኢሳያስ እውን ኢትዮጵያውያን ከምኡ ኢሎም ክግምቱ ዘተባብዕ እዩ ነይሩ። ንኣብነት ብክልተ ኢዱ ኣፍልቡ እንዳወቕዑ ሓጐሱ ምግላጹ። እቶም ኤርትራ ናይቲ ሓቦኛ ህዝባ ክንሳ፡ ቀደም ኣብ ናይ ግዳም ሓይሊ፡ ሎሚ ከኣ ኣብ ኢሳያስ ተኣማሚኖም “ኤርትራ ኣካል ኢትዮጵያ ክትከውን’ያ” ኢሎም ተስፋ ዘሕደሩ ብፍላይ ነቶም ፊደል ዝቖጸሩ ዘየገምቶም ኣይነበረን።

ኣብዚ ልኡላውነት ኤርትራን ክብሪ ህዝባን ናይ ምዕቃብ ብደሆ ኣፍጢጡ ቅድሚት ዝመጸሉ ወሳኒ ግዜ፡ ከምቲ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) ኣብ 3ይን ሓድነታውን ጉባአኡ ህልዊ ኩነታት መዚኑ “ምልካዊ ስርዓት ኤርትራ፡ ኣብ ውሽጣዊ ጕዳያት ኢትዮጵያ ኢድ ብምእታው፡ ነቲ ኣብ መንጐ ክልላትን ብሄራትን ኢትዮጵያ ዝተኸስተ ግርጭታት ንምብላሕ ዝኽተሎ ዘሎ ሻራዊ ፖሊሲ ጕባኤ ኰኒኑ። መንግስቲ ኢትዮጵያ ድማ፡ ምስ ምልካዊ ስርዓት ኤርትራ ዝገብሮ ዘሎ ስዉር ውዕላትን ስምምዓትን ንዝሓለፍናዮ መሪር ተመኵሮ ዝደግም ከይከውን ስግኣት ከምዘለዎ ጕባኤ መዚኑ።” ዝበሎ፡ ኣብ ፖሊሲ ዝተሰረተ መርገጽካ ምንጻር ኣገዳሲ እዩ። እዚ ንጹር መርገጽ ብሓድነት ህዝቢ ኤርትራን ፖለቲካዊ ሓይልታቱን ብዝተቓነየ ውሁድ ግብራዊ ስጉምቲ እንተዘይተሰንዩ ግና፡ ወዮ ድሕሪ ሕጂ ኣይምለስ ዝበልናዮ ተደጊሱ ኤርትራ ኣብ ኢድ ናይ ግዳም በሃግታን ሃረፍታን ከምዘይትወድቕ መረጋገጺ የብልናን። ሓይልን ዓመጽን ሕጊ ካብ ዝኾነሉ ዓለማዊ ኩነታት ከምዘይወጻእና ምዝካር ከኣ ከድልየና እዩ።

ዲክታተር ኢሳያስ ኤርትራ ኣብ ትሕቲኡ ካብቲ “ናይ ኣፍሪቃ ሰሜን ኮርያ” ዝብል ዓለም ዝሃበታ ስም ወጺኣ፡ ብዶ/ር ኣብይ ኣሕመድ፡ “ሓቂ ንምዝራብ ኣብዚ እዋን እዚ መንግስቲ ኤርትራ ናይ ሰላም ሓይሊ ምዃኑ ኢትዮጵያ ጥራሕ ዘይኮነትስ፡ ምሉእ ዓለም ዝፈለጦን ዝኣመነሉን ጕዳይ ኢዩ።” ካብ ተባህለት ልቓሑ ንምኽፋል  ንኤርትራ ኣብ ሓደጋ ካብ ናይ ምውዳቕ ተግባሩ ኣይክምለስን እዩ። እዚ ጥልመቱ ሓድሽ ዘይኮነ፡ ንገሌና ደኣ ተሓቢኡና ጸኒሑ’ምበር፡ ኣብዚ እዋንዚ ብዙሓት ኢትዮጵያውያን ከይተረፉ ኢሳያስ ካብ ቅድም ናብ ኢትዮጵያ የቋምት ከም ዝነበረ ዝነግሩና ዘለዉ ምዃኑ ምስትብሃሉ ጠቓሚ እዩ። ተደጋጋሚ ዝቐርብ ምስክርነት ሻለቓ ዳዊት ወልደጊርጊስ ነዚ ኣብነት እዩ።

ሰዲህኤ፡ ኣብዚ ኣቐዲሙ ዝተጠቕሰ ጉባአኡ ስግኣቱ ኣብ ልዕሊ ምግላጹ ነዚ ንምግታእ ክግበር ብዛዕባ ዝግበኦ እውን “ህዝቢ ኤርትራ ከምወትሩ ኣብ ጐድኒ ልዑላውነት ሃገሩ ደው ክብል 3ይን ሓድነታውን ጕባኤ ጸዊዑ። ኣብ ርእስ’ዚ፡ ነቶም ኣብ ጐድኒ ልዑላውነት ኤርትራ ደው ዝብሉ ኢትዮጵያውያን እናመጐሰ፤ ነቶም ንኤርትራ ዳግም ኣብ ትሕቲ ባዕዳዊ መግዛእቲ ንኸመልስዋ ዝሕልኑን ኣብ ውሽጣዊ ጕዳያት ኤርትራ ጣልቃ ዝኣትውን ኢዶም ከልዕሉን ንኵናት ጻሕታሪ ዝዀነ መግዛእታዊ ፖሊሲታቶምን መርገጻቶምን ዳግመ-ርእይቶ ክገብርሉን ጕባኤ ይጽውዕን የጠንቅቕን።”  ዝብል ሓሳብ ኣስፊሩ እዩ።

 ኣብ ዕለት 1 ነሓሰ 2020 ኣብ ጀርመን ዝርከብ ንኡስ ዞባ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ናይ ምላእ ኣባላት ጨናፍር  ብመራኸቢ ብዙሓን ሰፊሕ ኣኼባ ኣካይዱ። ኣቦ ወንበር ንኡስ ዞባ ጀርመን ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ኣቶ ተስፋማርያም ክብራኣብ፡  ብኣጋጣሚ ኣብዚ ማዓልታት ይባዓል ንዘሎ  ዒድ  ኣልኣድሓ  ኣልሙባርክ ምኽንያት ብምግባር፡ ንመላእ ኣመንቲ ምስልምና ብሓፈሻ፡ ንኤርትራውያን ምእመናን ምስልምና ድማ ብፍላይ እንቋዕ ናብዚ ክቡር ዒድ ኣልኣድሓ ኣብጻሓኩም ኣብጽሓና ብማለት ሰናይ ምንዮቱ ኣማሓላሊፉ፡ ንኣኼበኛ ድማ ምስጋናኡ ኣቕሪቡ። 

  ኣቦ ወንበር ንኡስ ዞባ ጀርመን ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኣርትራ ድሕሪ ሓጺር መእተዊ ምግባር ኣጀንዳ ኣኼባ ብቀደም ተኸትል ድሕሪ ምሕባር፡ ላዕሎዎት ኣማራርሓ ኣባላት ባይቶ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ፡ ዞባ ኤውሮጳ ኣካል ናይቲ ኣኼባ ክኾኑ ዕዱማት ብምንባሮም መድረኽ ንዓኣቶም ኣረከበ፡፡ ብምቕጻል ንቀዳማይቲ ዕድምቲ ኣባል ባይቶ  ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ወይዘሮ ትዕበ ተኪኤ መድረኽ ብምርካብ ንውሽጣዊ ጉዳይ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ዞባ ኤውሮጳ ብሕጽር ዝበለ ድሕሪ ምሕባራ፡ ኣብቲ ቀንዲ እዋናዊ ጉዳይ ኮይኑ ዘሎ ሓቢርካ ናይ ምስራሕ ደምበ ተቓውሞ ዘማሓላልፎ ብዙሕ ዓንቀጻት ዝሓዘ ፖሎቲካዊ ወሳኔታት ናብ ኩሉ ኣባል ሕብረተሰብ ኤርትራ ንኽበጽሕ ተራ ናይ ኩሉ ግዱስ ዜጋ ዝተወደበን ዘይተወደበን ዝምልከት ሰለዝኾነ ኣበርቲዕካ ክስርሓሉ ከምዘሎዎ መልእኽታ ኣማሓላሊፋ፡፡ ብተወሳኺ ኣቦ ወንበር ዞባ ኤውሮጳ ኣቶ ኢሳቅ ወልደማርያም ዘማሓላለፎ መልእኽቲ ሓፈሻዊ ስእሊ ጨናፍር ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኣርትራ ኣብ ዞባ ኤውሮጳ ድሕሪ ምሕባር፡ ደምበ ተቓውሞ ኤርትራ በጺሕዎ ዘሎ ኣዎንታዊ ምዕብልናን ብስፍሕ ዝበለን ዑምቀት ዝመልኦን ካብ ዝሓለፈ ግዜ ዝያዳ ተቢዕካ ክትሰርሕ ዝዕድም ጽቡቕ መንፈስን ዓቢ ተስፋ ዝመልኦን ብምንባሩ ኣኼበኛ ጽቡቅ ጌሩ አስሚርሉ፡፡ ኩሉ ኣባል ሰልፊ  ነዚ እዋናዊ ንምዕዋት ዝካኣል ዘበል ክፍጽም ድልውነቱ ኣረጋጊጹ።

 ድሕሪ እዚ ኣብቲ ብቕደም ተኸትል ካብ ዝተሰርዓ ኣጀንዳታት፡ ጉዳይ ሰፊሕ በዓል ፈስቲቫል ኤርትራ ፍራንክፎርት ኮይኑ፡ ልክዕ ኣብዚ ኣኼባ ዝካየደሉ ዕለት ቀዳማይ ሰሚን ናይ ወርሒ ነሓሰ ይብዓል  ስለዝነበረ ኣብ መንፈስ ነብሲ ወከፍ ኣባል ናቱ ፍሉይ ስሚዒትን ትዝታዊ ቦታን ዝነበራ ዕለተ ኣኼባ ኮይና ተረኺባ። ኣብ ሕሉፍ ተመኩሮ ፈስቲቫላት ኤርትራ ብሓፈሻ ፈስቲቫል ፍራንክፎርት ድማ ብፍላይ ኣብ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ኣንጻር ዲክታቶርያዊ ስርዓት ፖለቲካዊ ዲፕሎማስያውን ኣስተዋጽኣኡ ዓብዪ ተራ ካብዝነበሮም መድረካት ብምንባሩ በቲ ሓደ ሸነኽ፡ ኣብ ማሕበራውን ባህላውን መዳይውን ነቲ ንዓመታት ተፈላልዩ ዝጸንሔ ዜጋታት፡ መተዓብይቲ። መቓልስቲ፡ ካብ ኤውሮጳ ሓሊፉ፡ ርሑቕ ኣወስትራልያን ኣመሪኻን ካብዝነብሩ ኣራኺቡ ዝምድናታቶም ክዕቀቡን ክቕጽሉን ዝነበሮ ስነ ኣእምራውን ማሕበራውን ግደ ዝዝንጋዕ ብዘይምንባሩ እዩ።

ካብዚ ሓሊፉ፡ ብሰሪ ለበዳዊ ሕማም ኮቪድ-19 ናይ 2020 ፈስቲቫል ኤርትራ ፍራንክፎርት እዃ እንተተጎናደበ፣ ብሰናይ ድልየትን ተበግሶን ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ምድላዋቱ ብደረጃ መላእ ኣባላት ፖለቲካዊ ሓይልታት ኣብ ጀርመን ክዳሎን ክዕመምን ምውሳኑ ከይዘከርካ ዝሕለፍ ኣይነበረ። ካብዚ ሓቂዚ ብምንቃል ድማያ ሽማግለ ምውህሃድ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኣብ ጀርመን ምውንዛፍ ፈስቲቭል 2020 ብጽሒፍ ንህዝቢ ዝገለጸት። ብኩራት ፈስቲቫል 2020 ድማ ንድሕነት ህዝብናን ህዝቢ ንነብረሉ ሃገራትን ምዃኑ ተገንዚብና፡ ሓደጋታት ሕማም ኮሮና ቫይረስ ኣብዘኽትመሉ እዋን፡ ብሓድሽ መንፈስን መደባትን ፈስቲቫላት ኮነ ካልኦት መደባት ናይ ቃልሲ ንምዕዋት ከቶ ኣይክንሕለልን ኢና። ስለዚ ድማ እዩ ኣኼበኛ ንኡስ ዞባ ጀርመን ንፈስቲቫል 2020 ብመራኸቢ ብዙሓን ተዘክሮታቱ ብምግላጽ ዘብዓላን ዝዘከራን።

በዚ መሰረት፡ ኹሉቲ ፈስቲቫል ክግበር ትጽቢት ኣምቢሩ ዝጸንሔ ሕበረተሰብና ነዚ መልእኽቲዚ ብምግንዛብ፣ ከምቲ ዝተመደበላን ትጽቢት ተጌሩላ ዝጸንሓን ኣብ መጻኢ ክትግብር ኩልሻዕ ዱሉዋት ከምዘሎናን ግን በዚ ኣጋጣሚ ኣኼበኛታት መልእኽቶም ኣማሓላሊፎም።

ድሕሪ ዝኽሪ ፈስቲቫል ኣብዝተረፈ ኣጀንዳታት ሓደ ብሓደ ብምዝታይ ኣኼባ ብስፍሕ ዝበለ ርእቶታት ምህብታምን ለበዋታት ምስማዕን፡ ነዚ ንዓለምና ናብ ከቢድ ቅልውላው  የእትዩ ዘሎ  ሕማም ኮሮና ቫይረስ (Covid 19 ) ከምቲ ብሰብ ሞያ ዝወሃበና መምርሕን ኣስተምህሮን እናተመራሕና ንነብስና እናተኻላኸልና ድሕነት ሰድራቤትና ክንሕሉ ከምዘሎና በዚ ኣጋጣሚዚ ብደረጃ ንኡስ ዞባ ጀርመን ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ  መልእኽቲ ብምትሕልላፍ፡ ኣኼባ  ብዝኽረ ሰማእታት ተዛዚሙ፡፡

ንቕዋማዊ ምሕደራን ዲሞክራስን ልምዓትን!

ውድቀት  ንዲክታቶርያዊ ስርኣት! 

      ዕለት 2.8.2020

ዝኸበርካ ህዝቢ ኤርትራ፡ ይኣክል ኮይኑ እቲ ኣምር ንኣርእስተይ ተሞርኲሰ መልእኽተይ ከመሓላልፍ ሕልናይ ይድርኸኒ። ምእንቲ ሕብረተ-ሰበይን ሃገረይን ብሓፈሻ፡ ምእንቲ ክብሪ ወዲ-ሰብ ንሓቂ ተሞርኲሰ ክዛረብን ብጽሑፍ ዘሎናዮ ኣስጋኢ ኵነታትና ከመሓላልፍ እንከሎኹ፡ ከም ሰብ ሕልናዊ ዕረፍቲ ይህበኒ። እዚ ከኣ ንህዋሳተይ ነጻ ጌረ፡ ብርእሰ-ተኣማንነት በብናቶም ክዛረቦም ምኽኣለይ ናይ ሰብ መሰልን ክብርን ስለ ዘሎኒ፡ ናይ ወዲ-ሰብ ክብሪ ከኣ አዐርየ ስለ ዝፈልጥ‘የ። ስለዚ ወዲ-ሰብ ክብረ-መሰሉ ኣብዛ ዝነብረላ ሃገሩን ዓለሙን ክብሪ ናቱ ነጻነትን ሓርነትን ኣብ ነፍስወከፍ ፍጡር ወዲ-ሰብ ህዋሳት ናቱ ምስ ደሙ ዝተወሃሃደ እዩ። ነዘን ምስ ደሙ ዝተወሃሃዳ ክብሪ ናይ ወዲ-ሰብ ካብ ውልቀሰብን ኣህዛብን ሕብረተሰብን ጠቒሰየን ዘለኹ ቀንዲ ኣምራት፥ ንእአን ጠርኒፉ ዝኣልይን ሓደ ገዚፍ ኣምር ካብ ወለዶ-ንወለዶ እናኣመዓራረየን እናኣሰጋገረን ዝኸይድን፡ እቲ እንኮ ቅዋማዊ ግዝኣተ-ሕጊ ጥራሕ‘ዩ።

ዝኸበርካ ህዝቢ ኤርትራ፡ ኣነ ከም ሓሳብ ኣቕራብን ጸሓፍን ሓደ ነገር ኣሎ ዝገርመንን ዘተሓሳስበንን፡ ድሕሪ ብግልጺ ምዝራብ፡ ኣንታ ክቡር ህዝቢ ክብረትካን ነጻነትካን ሓርነትካን እናተቐንጠጠ እንከሎ እንታይ ዘጸቢ ኣሎካ? ሃገር ናትካ ክንሳ፡ ሃገርካ ብመስዋእቲ ደም ደቅኻን ብሓፈሻ ምሉእ ህዝቢ ኤርትራን ዝመጸት ክንሳ፡ ይኣክል፡ ቅዋም ይተርጐም፡ እሱራትና ይፈትሑ፡ ወፍሪ ባርነት ሳዋ ደው ይበል ክትብል ይግባእ። ሳዋ ብርሰት መንእሰይ ወለዶ ኣእሙራዊ ድንቍርና‘ዩ። እዚ ኣበሃህላ‘ዚ ለመና ዘይኮነስ ናይ ሓደ ሕብረተሰብ ልቦና ዝመልኦ ኣበሃህላ‘ዩ። እዚ ኣበሃህላ‘ዚ ኣብ ቦትኡ ኮይኑ፡ ሕጂ‘ውን ደጋጊመ ክብለካ ዝደሊ ዝኸበርካ ኤርትራዊ፡ እዚ ስርዓት‘ዚ ጌግኡ ዘይዕረ፡ እቕሬታ ዘይበሃለሉ፡ ህዝብን ሃገርን መንነትን ባህልን ክድምስስን ዝመጣጠር ዘሎ ሕሱም ስርዓት ስለ ዝኾነ፡ ብድሕረይ ሳዕሪ ኣይብቈላ ስለ ዝብል፡ ናይ ምድሓን ዕድል‘ውን ስለ ዘየብሉ፡ ኣብ መወዳእታ ናቱ ዕላማ ለኪመ ምጥፋእ ጥራሕ‘ዩ። እዚ ከኣ ባህሪ ወይ ባህርያት መለኽቲ (ዲክታተራውያን) እዩ። እዚ ክብል እንከለኹ፡ ንሕና ኤርትራውያን ወይ ሕብረተ-ሰብ ኤርትራ ከኣ፡ ነቲ ጨካን ዲክታተራዊ ባህርያቱ ኣብ ማይ ከም እንልውጦ ጥርጥር የብለይን። እዚ ከኣ ብካልእ ኣዘራርባ፡ መንእሰይ ወለዶ ምስ ይኣክል ተወሃሂዱ ሓዞ-ሓዞ ዝብለሉ ዘሎ፡ መንእሰይ ወለዶ ኣለኹ ባዕለይ ተሓበን ኤርትራዊ መንነት ይብለካሎ። እዛ ሃገር - ሃገረይ ሰብ ከም ዘለዋ አረጋግጸልካ ኣለኹ።

ዝኸበርካ ህዝቢ ኤርትራ፡ እቲ “ይኣክል” ነድሪ ኤርትራዊ፡ እቲ እንኮ ምርጫ ኤርትራዊ ከይወዓለ ከይሓደረ “ይኣክል” ጥራሕ ዘይኮነስ ኣልግስ ኢድካ ሃብ‘ዩ ደጋጊመ ህዝቢ ኤርትራ ዝብለካ። ነቲ ኣብ ላዕሊ ኣስፊረዮ ዘለኹ ደጋጊምካ ክትሰምዖም ከሎኻ፡ ሓደ ብሓደ ብእዝንና ዝሰማዕናዮ ብዓይንና ዝረኣናዮ፡ ኣንታ ክቡር ህዝቢ፡ እዚ ስርዓት‘ዚ ሃገርን ልዑላውነትን ነጻነትን ኣብ ዋጋ ዕዳጋ ዘእቱ ዘሎን ቅልጡፍ ኣበሃህላ ጸጸኒሑ ዘንጸባርቕ ዘሎን፡ ንሽዱሽተ ሚልዮን ህዝቢ ኤርትራ ዘመልክት ሕቶ ጌሩ ዘሎ‘ዩ፡፡ እዚ ከኣ ዝኸበርካ ህዝቢ ኤርትራ፡ ስቕታኻን እምነትካን ኣንዒቑካ፤ ዘገርም! ክሳብ ክንድ‘ዚ ኤርትራዊ ብሂወትካ ከሎኻ ከም ዘየሎኻ፡ ስዉእ ወድኻ ስውእቲ እታ ክብርትን ሕፍርትን ዋዕሮ ጅግና ጓልካ ሰሚዓ ሰሚዑ፡ መቓብሮም ዘንቀጥቅጥ ዘሎ‘ዩ።

ዝኸበርካ ህዝቢ ኤርትራ፡ እቲ ን30 ዓመታት ተቓሊስካ መስዋእቲ ከፊልካ ዘምጻእካዮ ነጻነትካን መንነትካን ባህልኻን ልዑላውነትካን ንወሎዶታት ዘሐበንካ ኢኻ። ሕጂ ድማ ዘስደምምን ዘገርምን፡ እቲ ናይ 40ታት–50ታት ክቀላቐል ክንጸባረቕ፡ ብጉልባብ ሓባራዊ ስራሕ ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ፡ ከምኡ ከኣ ብጉልባብ ጀኦ ፖለቲካ እናበልካ ልዑላውነትን መሬትን ሃገርን ምድፋር፡ ዳግማይ ሓውሲ መግዛእቲ ክካየድ ምሕሳብ፡ ኣነ ከም ጸሓፋይ ሓሳብ አቕርብን፡ “ ኣንቱም ትሓልሙ ናይ ሰብ ሕሰቡ፡ እንተ‘ቲ ስርዓት ናይ መወዳእታ ዕምሩ ስለ ዝኣኸለ‘ዩ፡ ንሕና ኤርትራውያን ሎሚ ከም ትማሊ ኣብ ልዑላውነትናን ሃገርናን መንነትናን ዝሓስብን ዝደናደንን መንዩ ብዘየገድስ ወይልኡ እዩ እቲ መልሲ።

ዝኸበርካ ህዝቢ ኤርትራ፡ ከምቲ ኣብ ኣርእስተይ ኣስፊረዮ ዘለኹ፡ ቅደም ተኸተል ሓደ ብሓደ ኣመልኪተ ብጽሑፍ ከስፍሮ እንከለኹ እዚ ዝስዕብ ይመስል፡-

1 – “ሕጂ ኢና መራሒ ዝረኸብና”፡ ቃል-ንቓል ከም ኤርትራዊ ትሓፍር፤

2 - መስደምም ዘረባ “ኣይከሰርናን”፡ ዘገርም፡ እንታይ ማለት‘ዩ ኣይከሰርናን? ህዝቢ ኤርትራ ብሉጻት ደቁ‘ባ ከሲሩ፤ ዘገርም ንዕቀት ዕንደራ፥ ካብዚ ንደሓር እንታይ ትጽበ ኣሎኻ ህዝቢ ኤርትራ?

3 - ውልቀ መላኺ ዲክታቶር ክዛረብ ክትሰምዕ ከሎኻ መመሊሱ ዘስደምም፡ “ካብ ሕጂ ንደሓር ንስኻ ኢኻ ትመርሓና፡ ስልጣነይ ንኣኻ ሂበካ ኣለኹ፡ እዚ ንቀልዓለም ኣይኮንኩን”፤

4 - ናይ‘ዚ ስርዓት እዚ‘ኳ እናሓደረ እንድዩ ዘስደምም፥ ‘‘ሕጂ ቀዳምነትና ኵነታት ኢትዮጵያ ኢና ነረጋግእ”፤ እዚ ንባዕልኻ ዘየሎኻ ከም ዘሎኻ ምምሳል ባህሪ ናይ‘ዚ ጨካን ስርዓት ስለዝኾነ፤ ኣነ ከም ጸሓፋይን ሓሳብ ኣቕራብን ኣይገርመንን‘ዩ፡ ምኽንያቱ ህዝቢ ኤርትራ ስለ ዝረስዖ ጥራሕ‘ዩ፤

5 – “ኲናት ባድመ ናይ ዶብ ኲናት ኣይኮነን”፡ እዚ ኩሉ መስዋእቲ ንልዑላውነት ሃገርዶ ኣይኮነን? እዚ ኩሉ ለይለይ መንእሰይ ዝወደቐ ኣበይ ደኣዩ ወዲቑ? ኣንታ ክቡር ህዝቢ ኣንታ ጅግና ኤርትራዊ ነዚ ሰሚዕካ ደቂስካ ትሓድር ኣሎኻ?

6 - እቲ ዘገርም፡ “ካብ ሕጂ ንደሓር ክልተ ሃገር ወይ ህዝቢ ዝብል ዘይፈልጥ ጥራሕ እዩ”፤ እቲ መልሲ ንሕና ኤርትራውያን ሃገርን - መንነትን እንፈልጥ ክብረ ነጻነት ዘሎና ሕብረ ብሔራት ሕብረተ-ሰባት ኢና።

ዝኸበርካ ህዝቢ ኤርትራ፡ ኣብ መወዳእታ ክብሎ ወይ ከመሓላልፎ ዝደሊ፡ ከም ሰብ ኣእምሮ ዝተዓደልና ወይ ዝተዓደልካ ክንስኻ ኣእምሮ ወዲ-ሰብ ከኣ ንዝኾነ ነገር ፈላልዩ ዝጥምተሉን ዝመምየሉን፡ ካብኡ ሓሊፉ‘ውን ዕድል ጸጋ ትምህርቲ ምስ ዝረክብ ምስ ልቦና ዝተሓወሶ ዝያዳ ዕምቈት ይውስኸሎም። ዝኸበርካ ወዲ-ሰብ፡ ካብ ክልቲኡ ሓዲኡ ከም ዘሎካ ኣይጠራጠርን። ኣነ ከም ሰብ ከማኻ ስለ ዝኾንኩ ብዙሕ ይገርመኒ። ምኽንያቱ ወዲ-ሰብ ክንስኻ፡ ሕልናኻ ከይተቐበሎ ህዋሳትካ ኣምኪንካ ምኻድ እሞ ከማኻ ሰብ ንህዋሳትካ ክቈጻጸሮም ከሎኻ ሞትዩ ክብል እንከለኹ፡ ኣብ ቅድሚ ሕብረተ-ሰብካ ናይ ክብሪ መጸውዒ ዘይብልካ፥ ኣብ ቅድሚ ወሎዶታት ሕማቕ ታሪኽ ከይትገድፍ። ልክዕ‘ዩ ኣነ ከም ሓሳብ ኣቕራቢ ይርደኣኒ‘ዩ ግዳይ ንቕሓት ከም ዝኾንካ፡ ሕጂ ግን ደጋጊምካ ተጋግየ ይቕሬታ ምባል ንሕብረተ-ሰብካ ናይ ለባማት‘ዩ። ንዝወለድካዮም ደቅኻ ኮሪዖም መረጽትን-ተመረጽትን ኮይኖም ክነብሩ፡ ስርዓት ሓላፋይ‘ዩ ህዝቢ ግን ነባሪ፡ ኤርትራዊ/ት ሓወይ ሓብተይ ደጋጊመ ለበዋይ ብትሕትና አመሓላልፍ።

ክፍላይ ተኪአ

ጀርመን  

25.07.2020  

ዝኾነ ይኹን ውዱብ ይኹን ዘይተወደበ ኣካል፡ ብሃይማኖት፥ ብሄር፥ ኣውራጃን ዓሌትን ተጽልዩ ኣብ ልዕሊ ካለኦት ልዕልናን ኩርዓትን ስምዒት ምስ ዘርኢ ፍትሓዊ ክኸውን ኣይክእልን እዩ። ኣብ ርእሲዚ ናይ ፖለቲካ ሀሁን ኣፍልጦን ዘየብሉን ናይ ኣተሓሳስባን  ተጽዋዋርነትን’ውን ዘይብሉን እዩ ዝኸውን። ከምዚ ዝኣመሰለ ባህሪ ዘርኢ ኣካል ኣብ ውድባት፥ ማሕበራትን ውልቀሰባትን ኣይሰኣንን ኢዩ። እቶም ከምዚ ዝዓይነቱ ኣተሓሳስባ ዝውንኑ ባእታታት ድማ ንኣወንታዊ ፖለቲካዊ ለውጢ ዘዕውቱ ዘይኮኑስ ቀንዲ ናይ ለውጢ ዓንቀፍቲ እዮም ዝኾኑ።

ወዲ ሰብ ብተፈጥርኡ ንመነባብሮኡ ዝኸውን መሰረታዊ ነገራት ክምእርር ፋሕተርተር ክብል ናይ ግድን ስለዝኾነ፡ ውዒሉ ሓዲሩ ናይ ብሓትነትን ዓብላልነትን፡ ወይ’ውን ምስ ደቂ ሰባት ተኻፊሉን፥ ሽግር ካልኦት ከም ጸገሙ ርእዩ ፍታሕ ዘናድን ስምዒት ከሕድር ይኽእል።  እቲ ናይ ዓለማዊ ወይ ምድራዊ ነገር ዝያዳ ዝዕብልል ስለዝኾነ፡ ኣብ “መን ከማይ” ወይ  “ሓቢርካ ምንባር” ሕልና ካብ ክልቲኡ ሓዲኡ ክዛዙ ይኽእል። እዚ ኮይኑ እቲ፥ ደቂ ሰባት ካብ ጽልኢ ብፍቕሪ፥ ካብ ባእሲ ብዕርቂ፡ ካብ ስስዐ ብምክፍፋል፥ ካብ ውግእ ብሰላም፥ ካብ በደል  ብይቕረ ዝብሉ፥ ኮታ ንደቂ ሰባት ብዘተሓቛቚፍን ሓቢርካ ዘናብርን ኣምር ክንምራሕ የድሊ።

ዓለምና ብዝተፈላለዩ ዓሌታትን፥ ሃይማኖታዊ እምነታትን፥ ቋንቋታትን ኣተሓሳባታትን ዝተመልአት ኢያ። ይኹን እምበር ወዲ ሰብ ክፍጠር እንከሎ፡ ቋንቋ ይኹን እምነት ወይ ጠባይ ዝሕብር  ምልክት ሒዙ ከምዘይውለድ ኩልና እንርደኦ እዩ። ኩልና ድማ፡  ዋላ ብሕብሪ ቆርበት እንተተፈላለና፥  እቲ ሓደ ዝገብረና ናይ ክብርና ምልክት ሰብ  ብምዃኑ እዩ። እታ ካልኣይቲ ድማ ካብቲ ምማቚ ኣዳራሽ ማሕጸን ወላዲት ክንወጽእ እንከለና እንህቦ ድምጺ ናይ ብኽያት ከይተረፈ  ይቐጥንን ይረጉድን እምበር፡ ምልክት ናይ ሓደ ምዃና እዩ። ስለምንታይ ደኣ ኢና እዚ ዘመሳስል እናሃለወና ኣብ ሕድሕድና ክሳብ ናብ ህልቂት ዘብጽሕ ጭካኔን ናይ ኣረመነ ስራሓት እንሰርሕ? እወ! ንኣእምሮና  ብመን ዓብለለ፥ ኣነነታውን ብዘይካይ ካልእ ዝፈልጥ የለን ወይ ከኣ ካልእ ናይ ብሓትነት ስምዒታት እንሰጓጉድ። እዚ ጸቢብ ምስጓድ ዝህቦ ምህርቲ እንታይ ምዃኑ ከኣ ቅድም ኣብ ሩዋንዳ፡ የመን፥ ሱርያን ሕጂ ድማ  ኣብ ሊብያን ኢትዮጵያን ዝረአ ዘሎ ናይ ምዕናው ስራሕት እዩ ዝኸውን።

ብሄርን ሃይማኖታዊ እምነትን፥ ቋንቋን መብቆልን ዘባእስን ክሳብ ክንድዚ ዝኣክል ብጉራደ፡ እምንን፥ ካራን….. ወዘተ ንወዲ ሰብ፥ እሞ ፍጡር ከማኻ ከም ተመን ምጭፍጫፍ ዘብጽሕ። ሳዕቤኑ ክሳብ ክንድዚ ካብ ኮነ፡ ዓሌታውነትን ሃይማኖታዊ እምነትን ናይ ግልና ስለዝኾነ ነዚ ጸቢብነት ኣወጊድና ናብ ሓዲሽ ናይ ሰላም ብርሃን ዘይነማዕዱ። ኣብ ኢትዮጵያ ዝረአ ዘሎ ናይ ጥፍኣት ምልክት ንኤርትራ’ውን ክጸልዋ ምዃኑ ዘይከሓድ ሓቂ ኢዩ። ኣብ ኢትዮጵያ መንግስትን ተቓወምትን ወይ ተወዳደርቲ፡ በቲ ካልእ ገጽ ከኣ ክልል ትግራይ ኮይኖም ኣብ ሰለስተ መደብር ሓይሊ ተመቒሎም ኣለዉ። ኩሎም ድማ ናይ ውግእ ከበሮ እዮም ዝድስቑ ዘለዉ። እዚ ጉዳይ’ዚ ካብ ዋናታቱ ንላዕሊ ዝፈልጦን ዝምልከተንን  ኮይኑ ዘይኮነ፡ እቲ ዝኸይድ ዘሎ ፖለቲካዊ ቁርቁሳት ንኤርትራ ብቐረባ ይኹን ብርሑቕ ከም ዝጸልዋ ንምእማት’የ ዝጠቕሶ ዘለኹ።

ውግእ ንዝኾነ ይኹን ሽግር ቅኑዕን ንኹሉ ዘዕግብን ፍታሕ ከምዘየምጽእ ዘረድእ ብዙሕ ተመኩሮታትን ናይ  ታሪኽ መሳግብትን ኣሎና። እቲ “ቅኑዕ ህዝባዊ ምሕደራ፡ ነጻነትን ዲሞክራስን ዝሰፈኖ መንግስቲ ክምስርት እየ” ክትብል ጸኒሕካ ምልስ ኢልካ፡ ነቲ ናብ ዲሞክራሲ ዝወስድ ጐደና ስሒትካ ኣብ ናይ ጐነጽ ኣተሓሳስባ ምእታው ይረአ እዩ። እዚ ኣብ ኢትዮጵያ ተረኺቡ ዘሎ ድማ ንሱ እዩ። ኣብ ክንዲ ኮፍ ኢልካ ዘለካን ዝስመዓካን ጸገም ኣብ ባይታ ዘርዚርካ ብምውራድ፡ ብምጽውዋርን ሕድገታትን ንህዝቢ ናብ ሰላማውን ሓባራውን ናብራ ኣብ ክንዲ ምምራሕ፥ “ኣነባ ኣነባ” እናተበሃሃልካ ብሄራዊ ስምዒት፡ ሃማኖታዊ እምነታትን ቋንቋታትን ከም መፈላለዪን መገራጨውን ተጠቒምካ ውልቃዊ ረብሓታትካ ንክተዕውት እናመደርካ ጥራይ  ቅኑዕ ክትመስል ዘይከኣል ኢዩ።

ኣብዚ ኣብ ኢትዮጵያ ዘሎ ግርጭታት፡ ኢሳያስ ምስ ዶክተር ኣብይ፥ ኤርትራውያን ተቓወምቲ  ድማ ምስ ክልል ትግራይ ምምሕዛው፡ ምስቲ ኣብ ኢትዮጵያ ዝረአ ዘሎ ምስሕሓብ ኣምሓራዶ፡ ኦሮሞ፥ ወያኔዶ ደቡብ፡ እናተበሃሃሉ ንሕና ኤርትራውያን’ውን ናብቲ ናቶም ደርፊ ንኣቱ ምህላውና ኣዝዩ ዘተሓሳስብ እዩ።  ኤርትራውያን  ንሰላሳ ዓመታት ክንቃለስ እንከለና ፍትሒ፡ ዲሞክራስን ናጽነትን ኣብ ሃገርና ክሰፍንን ምስ ኣህዛብ ጐረባብትና  ጣልቃ ብዘይምትእትታው ብሰላም ንምባር እዩ ነይሩ።  ሎሚ ግና ነቲ ዕላማ ቃልስና ስሒትና ኣብ ናይ ብሄር፡ ሃይማኖትን ቋንቋን   ክንሽከል  እንከለና ፖለቲካዊ  ድኽነትና ዘመልክት እዩ። ኣብዚ ምስ ኢሰያስን ኣቢይን ወይ ህወሓት  ምጽላእን ምፍታውን ዘይኮነ፡ “እታ ሓቂ ምስ መን ኣላ? ብኽመይከ ክትትግበር ኣለዋ?” ኢልካ  ምፍታሽ እዩ እቲ ዘድሊ። ኣብዚ ሕጂ ዝረአ ዘሎ ኣብ ጓል ነገርን ዘይብሱል ፖለትካዊ ኣተሓሳስባን ዝኸይድ መናፍሕ እምበር፡  ንሰላምን ርግኣትን መላእ ህዝቢ ኢትዮጵያ ዘየርብሕ ምዃኑ ብሩህ’ዩ።

ኤርትራውያን ኣብ ጉዳይ ኢትዮጵያ ይኹን ኢትዮጵያውያን ኢድ ኣእታውነት ወጊድና ብስልጡንን ሰላማዊ ኣገባብን ከም ክልተ ጐረባብቲ ሃገራት ንኹልና ዘርብሕ ክንሓስብ እዩ ዝግባእ። ኤርትራ ርእሳ ኽኢላ ልኡላውነታ ዘረጋገጸት ኣብ ሕቡራት ሃገራት ካብ ዘለዋ ሃገራት ሓንቲ ኢያ። ኢትዮጵያውያን  ተመሊሶም ብውግእ ጥሒሮም ንመሬት ኤርትራ ክጎብጡ ምስ ዝህቅኑ መላእ ህዝቢ ኤርትራ ድግድጊት ተዓጢቑ ንሃገሩ ክከላኸል ምዃኑ ዘይከሓድ ሓቂ ኢዩ። ይኹን እምበር ንሕና ኤርትራውያን ናጽነት ኤርትራ ዘይተዋሕጠሎም  ሓደ ክልተ ኢትዮጵያውያን ብዝብልዎ  ኤርትራ ተመሊሳ ኣብ ትሕቲ ኢትዮጵያ ክትኣቱ እያ ዝብል ርድኢት ክህልወና ኣይግባእን። ክሳብ ክንድኡ ስግኣት  እንተልዩና ኩልና፡ ነዚ ውልቀ-መላኺ ስርዓት ኢሰያስ ተቐላጢፍና ክነውግዶ ሓባራዊ ሃገራዊ ቃልሲ ነዕዝዝ።

ስለዚ  ስርዓት ወልቀ መላኺ ኢሰያስ  ሎሚ’ውን ንሃገርና ኣብ ትሕቲ ኢትዮጵያ ክቖርና ህርድግ ይብል ከምዘሎ ካብ ተረዳእና፥ ጥርናፈና ብብሄረይዶ ብሄርካ፥ ሃይማኖተይዶ ሃይማኖትካ፥ ቋንቋይዶ ቁንቋኻ እናተበሃሃልናዶ ሃገርናን ህዝብናን ክነድሕንዶ ንኽእል? ኣይንኽልን። ሃገርናን ህዝብናን ዘይኮነስ ንነፍስና’ውን ክነድሕን ኣይክንክእልን ኢና። ብጸቡብ ኣገባብ ኣወዳድባ፡ ጻባሕ ንግሆ ኣብ ኤርትራ እንዘርኦ መርዛም እሾኽ ፈርዩ ከም ዝወግኣና ኣይንዘንግዕ።  ምኽንያቱ እቲ ዝንዛሕ ናይ ምፍልላይ ጐስጓስን ምውዳብን፥ እዚ ብሄር እዚ ኢዩ ተቓሊሱ ወይ እዚ ብሄር እዚ ኢዩ ተሰዊኡ፥ ወይ እውን እዚ ብሄር እዚ እዩ ስልጣን ጨቢጡ ህዝቢ ዘከላብት ዘሎ፡ ዝብሉ ናይ ጥፍኣት ምልክታት እምበር ናይ መሰል ምኽባር ኣይኮኑን። ብሄራዊ መንነትካ ይኹን እምነትካ ወይ እውን ቋንቋኻ ኣሳቢብካ ዝግበር ጸቢብ ጐስጓሳት  ናይ ዘይምጽውዋር፡ ዘይምክእኣልን ሓቢርካ ምንባር ናይ ዘይምድላይን  መርእያ ምዃኑ ፍሉጥ እዩ። ውጽኢቱ  ድማ ከምዚ ኣብ ከባቢና ንዕዘቦ ዘለና፡ ደሞክራሲያውነትን ሰብኣውነትን ዝጐደሎ እዩ ክኸውን ዝኽእል።