في الثاني عشر من يناير 2018م اطلعنا بموقع مسكرم علي بيان ينتحل اسم حزبنا، لذا وجب علينا التوضيح.
حزب الشعب الديمقراطي الارتري لا يجيز دستوره ولا برنامجه السياسي وأهدافه، كما لا ينتخب أو يقيل قيادته إلا من خلال مؤتمراته. وفي مؤتمره الثاني المعقود في يوليو 2015م أجاز برنامجيه السياسي والتنظيمي، وانتخب بطريقة ديمقراطية قيادة تتكون من 33 عضواً عاملاً و4 مناوبين. من هؤلاء السبع وثلاثين عضواً بالمجلس المركزي للحزب خمس فقط تقدموا باستقالاتهم وانضموا الي المجموعة المنشقة صاحبة البيان المنتحـِـل لاسم الحزب.
حزب الشعب الديمقراطي الارتري ليس حزباً يتيماً يبحث عن أب كما زعم موقع مسكرم، بل حزب حي ونشط يملك كافة مقومات الشرعية والاستمرارية، فهو يتمتع بامتلاك النصاب الشرعي الذي يلبس كافة قراراته ثوب الشرعية السياسية والقانونية حيث تضم هيئته التشريعية أكثر من ثلثي عضوية القيادة، مالياً له حسابات بنكية تتمتع بالحصانة المصرفية، اعلامياً له جهاز اعلامي ضخم يضم كافة الوسائل السمعية والبصرية، تنظيمياً يتمتع بعضوية وفروع مترامية الأطراف قائمة بنشاطاتها وواجباتها التنظيمية والسياسية علي أكمل وجه، دبلوماسياً يملك أنشطة وهيئات وبعثات دبلوماسية تغطي جميع أصقاع العالم.
حزبنا لا يعترف بمسرحيات تلك الطغمة غير المستندة الي أي شرعية ولا بما يترتب علي نشاطها التضليلي وما تنتحله أو ترتكبه باسمه من أنشطة اعلامية أو سياسية غير مسنودة بأي مبررات شرعية تخولهم تمثيل الحزب في أي منبر من المنابر.
نريد أن نوضح لشعبنا أن معظم من شاهدنا صورهم بالموقع المذكور والذين يدَّعون أنهم قيادة الحزب قلة قليلة نصبت نفسها قيادة غير منتخبة من مؤتمر، يقيم معظم أتباعها بامريكا، وبعد أن ظلت لفترة طويلة تعكر صفو الحياة الحزبية المنضبطة ها هي اليوم قد اختارت الانقسام بعد أن يئست من تحقيق أهدافها المريضة، ولا يحمل هؤلاء المنشقون من سمات الانتماء لحزبنا سوى كونهم أعضاء سابقون بالحزب.
نحن لا نود الحديث عن 21 عضواً زعموا أنهم أعضاء مجلسهم المركزي لأننا لم نتعرف عليهم بعد.
حزب الشعب الديمقراطي الارتري وإن كان لا يعترض طريق من ترك الحزب طواعيةً وأسس أو انضم الي حزبٍ آخر واختار له الاسم الذي يروقه، إلا أنه في الوقت ذاته يرفض بشدة أن يقوم ذلك الشخص أو الكيان بنشاطات تضليلية وغير شرعية منتحلاً صفة الحزب أو اسمه أو اسم أي جهاز من أجهزته الرسمية.
من جهتنا نناشد الشعب الارتري الصامد أن ينبذ ويدين مثل هذه التصرفات الصبيانية الملتوية والمخالفة للقوانين والقيم الفاضلة وأن يصطف خلف القوى الساهرة علي المبادئ الديمقراطية ويساندها بكل ما يملك.
لا نصر ولا مكسب يتحقق بالانقسام
منقستئاب اسمروم
رئيس الحزب
15 يناير 2018م
መግለጺ ኣቦ መንበር ሰዲህኤ ብዛዕባ’ቲ ብስም ሰልፍና ኣብ መስከረም.ነት ዝወጸ ጽሑፍ
Monday, 15 January 2018 20:51 Written by መንግስተኣብ ኣስመሮም
ብ12 ጥሪ 2018 “መግለጺ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)” ዝብል ጽሑፍ ኣብ መስከረም.ነት ከምዝወጸ ርኢና።
ሰዲህኤ፡ ዕላማታቱ፡ መደብ ዕዮታቱን ቅዋማቱን ኣብ ጕባኤታት ዘጽድቕ፣ መሪሕነቱ ብጕባኤታት ዝመርጽን ዘውርድን ሰልፊ ኢዩ። ኣብ’ቲ ኣብ ሓምለ 2015 ዘካየዶ 2ይ ውድባዊ ጕባኤኡ ድማ፡ ፖለቲካውን ውድባውን መደብ ዕዮኡ ኣጽዲቑ፡ 33 ቀወምትን 4 ተጠባባቕትን ዘለዉዎ መሪሕነት ድማ ብዲሞክራስያዊ ኣገባብ መሪጹ። ካብ’ዞም 37 ኣባላት ማእከላይ መሪሕነት፡ ካብ ኣባልነቶም ዝሰሓቡን ምስ’ዚ መግለጺ ዘውጽአ ተፈንጫሊ ሸነኽ ዝርከቡን 5 ጥራሕ ኢዮም።
ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ፡ ምስ ምሉእ ሕጋዊ ቍጽሪ መሪሕነቱ (ልዕሊ ክልተ-ሲሶ)፣ ናይ ቍጠባ (ባንክን ሕሳባቱ)፡ ዜናን (ወብሳይት፡ ረድዮታት፡ መጽሔታት) ውደባን (ብዞባታትን ጨናፍን ተወዲቦም ዘለዉ ኣባላቱ) ናይ ዲፕሎማስያዊ ትካላቱን ዝቕጽል ዘሎ ህያው ሰልፊ ኢዩ።
እዞም፡ ነንሓድሕዶም ተመራሪጾም፡ ብስም “ሰዲህኤ” ዝንቀሳቐሱ ዘለዉ፡ ንህዝቢ ንምድንጋር እንተዘይኰይኑ፡ ንሰዲህኤ ክውክሉ ዘኽእሎም ሕጋዊ መቆሚታት ስለዘይብሎም ሰልፍና ኣይፈልጦምን ብዝገብርዎ ተዋስኦታት ድማ ኣይሕተትን ኢዩ።
ኣብ መስከረም.ነት ዝርኣናዮም፡ ኣብ ጕባኤ ዘይተመርጹ ኣባላት መሪሕነት ኢና ዝብሉ ዝርከብዎም፡ ምስ ቍንጣሮን መብዛሕትኦም ከኣ ኣብ ኣመሪካ ዝርከቡን ሰዓብቶም፡ ኣብ ውሽጢ ሰልፊ ንንውሕ ዝበለ ግዜ ክዘርጉ ፈቲኖም ስለዘይተዓወቱ፡ ክፍንጨሉ ዝመረጹ ኣባላት ሰዲህኤ ነበር ምዃኖም ንህዝብና ከነፍልጥ ንፈቱ። እቶም 21 ኣባላት ማእከላይ ባይቶ ዝብልዎም ድማ፡ መን ምዃኖም ስለዘይተፈልጡ ሕጂ ብዛዕብኦም ንምዝራብ ኣይከኣልን ኢዩ።
ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ንዝዀነ ይኹን ኣካል ብወለንታኡ ካብ ሰልፊ ወጺኡ ካልእ ሰልፊ ከቕውም ይኹን ዝደለዮ ስም ክመርጽ ክኽልክል ኣይክእልን ኢዩ፡ ብስሙ ንዝግበር ዘይሕጋዊ ምንቅስቓስን ምድንጋርን ግን ኣትሪሩ ከምዝቃወሞ በዚ ኣጋጣሚ’ዚ ክንሕብር ንፈቱ።
ህዝቢ ኤርትራ ድማ፡ ንኸም’ዚ ዝኣመሰለ፡ ካብ ሕግን ሞራልን ወጻኢ ዝዀነ ስነ-ምግባር ክዅንንን ንዲሞክራስያዊ ውሳኔን ኣሰራርሓን ክጣበቕን ንጽውዕ።
ብምፍንጫል ዝረጋገጽ ዓወት የለን
መንግስተኣብ ኣስመሮም
ኣቦ መንበር ሰዲህኤ
15 ጥሪ 2018
بيان تقييمي من الحزب حول التوترات في منطقتنا واصطفافات القوى الاقليمية
Saturday, 13 January 2018 07:10 Written by منقستئاب أسمروم
منذ أحقاب طويلة ظلت شعوب منطقة القرن الافريقي تعاني من سوء الإدارة والجفاف والحروب، وَمَن تشرَّدَ واختار المنافي بالملايين من شعوب هذه المنطقة يقف خير مثال علي هذه الحقيقة.
الشعب الارتري ومنذ حقبة الطليان والي يومنا هذا يعيش مآسي الحروب وتبعاتها، وخلال سنوات الاستقلال العجاف زجَّ بهذا الشعب البريء في عدة حروب عبثية مع دول الجوار المباشر وغير المباشر، وكذا الحال في دولة جنوب السودان. كما تعيش منطقتا القرن الافريقي والشرق الأوسط أجواء حرب ودمار لا توحي باستراحة محارب لشعوبها.
اليمن تخوض حرب وكالة نيابة عن السعودية وإيران، ولم تلبث ارتريا أن انخرطت في تقديم كل التسهيلات الممكنة للحلف الأول بما في ذلك قاعدة عسكرية في جنوب دنكاليا. كما ذكرت مصادر عليمة أن نظام اسمرا قد بعث بقوات له لدعم حلفه بقوات برية، وبذلك أصبحت ارتريا جزءاً من الحرب الاقليمية الدائرة في شرق البحر الأحمر، الأمر الذي مكن نظامها من استحلاب واستجلاب النقود والوقود من الخليج، مما أطال عمره ورجح كفته في الصراع بينه وبين الشعب الارتري الأسير.
مصر أيضاً تساند حلف الخليج، هذا فضلاً عن دخولها في حربٍ صامتة مع اثيوبيا جراء إقدام الأخيرة علي بناء سد ضخم (سد النهضة) علي النيل الأزرق، المصدر الرئيس لمياه النيل، السودان بدوره صار جزءاً من الصراع المصري الاثيوبي بوقوفه مع الاثيوبيين نكايةً بمصر التي تحتل جزءاً من أرضه (مثلث حلايب). أضف الي ذلك بين نظامي القاهرة والخرطوم ما صنع الحداد إذ يأخذ السودان علي مصر انقلاب السيسي العسكري علي صديقها في الأيديولوجيا محمد مرسي رئيس مصر المنتخب، أيضاً مصر تأخذ علي كلٍّ من تركيا وقطر صداقتهما العميقة للسودان وإيواءهما معارضيها من الإخوان المسلمين، كما تتهم تركيا مصر بمساندة المحاولة الانقلابية الفاشلة ضد الرئيس التركي أر دوغان، لذلك مصر قلقة للغاية لسماح السودان لتركيا بموطئ قدم في ميناء سواكن.
إذاً وضعت اصطفافات القوى الاقليمية ارتريا ضمن الحلف المصري والسودان في الحلف الاثيوبي، فبينما طار رئيس ارتريا أفورقي الي الإمارات طار رئيس الوزراء الاثيوبي هيلي ماريام دسالنج الي قطر العدو اللدود للإمارات. وبوصول قوات ومعدات عسكرية مصرية الي ارتريا فضلاً عن خبراء عسكريين ورجال استخبارت مصريين علي مستوىً سياسيٍّ وعسكريٍّ عالٍ للقيام بتدريب وتسليح وتموين جيش ارتريا ومعارضة السودان واثيوبيا وما أعقب ذلك من تسارع السودانيين الي اتخاذ إجراءات عسكرية واستخباراتية واحترازية (قفل الحدود) مشددة بل والعمل بتشريعات طوارئ داخل وخارج ولاية كسلا الواقعة علي بعد عدة كيلو مترات من الحدود مع ارتريا، كل ذلك يضع بلادنا علي فوهة بركان وشيك الانفجار.
السودان عضو فعال في الحلف السعودي في حرب اليمن ويحتفظ في ذات الوقت بعلاقات طيبة مع تركيا ذات العداوة التقليدية مع السعودية. لقد عكست تلك الائتلافات والاختلافات أبعاداً دينية وأيديولوجية، فحتى داخل المعسكر السني هناك خلاف أيديولوجي يتمثل في اتباع السعودية للمذهب الوهابي واتباع كلٍّ من تركيا والسودان وقطر لأيديولجيا الإخوان، مما أسفر عن صراع نفوذ ل أتـَـى بتركيا البعيدة جغرافياً عن المنطقة لتؤسس قاعدتين عسكريتين بكلٍّ من السودان والصومال. وهذا بدوره يؤجج قلق البلاد العربية من ما تعتبره محاولة تركية جديدة لاستعادة أمجاد وسيادة الامبراطورية العثمانية علي العالم العربي والبحر الأحمر، مما يخشى منه تعريض هذا البحر شرقاً ومغرباً أو ضفتيه الافريقية والآسيوية الي حروبٍ وأخطارٍ جمة. وإذا تواصل وجود ذلك الخطر بهذه المنطقة فسوف يتعرض خط سير التجارة الدولية الي خطر عظيم بل قد تتوقف التجارة عن المرور بهذا الخط.
إن التحالفات الجارية في منطقتنا بالإضافة للتجاذبات الواقعة بين وداخل أقاليم العالم المختلفة مثل حلف تركيا، روسيا، إيران من جهة وحلف امريكا واسرائيل من جهة أخرى يضع في رأينا كحزب معنيٍّ بالمنطقة اقليمنا وأقاليم أخرى علي حافة متاهة من الحروب والأزمات يصعب التكهن بمآلاتها.
اعتراف الرئيس الامريكي دونالد ترمب بالقدس عاصمةً رسمية لإسرائيل وجد معارضة معظم المجتمع الدولي وأجج مشاعر الغضب لدى كافة شعوب وحكومات العالمين العربي والاسلامي، مما يحيل المنطقة الي برميل بارود لا ينقصه إلا عود ثقاب.
انطلاقاً مما تقدم ذكره من حقائق عالمية واقليمية نتوجه بالنداء الوطني المسئول الي دول المنطقة بحل نزاعاتها سلمياً وأن تخلي أوطانها من القواعد العسكرية الأجنبية بأقصى سرعة ممكنة، كما نناشدها الخروج من تلك التحالفات والاستقطابات غير المبنية علي مصالح الشعوب.
كذلك ندعو الشعب الارتري وقواه السياسية المعارضة الي النظر الي الأمور بأفق واسع ومن ثم إدراك أن التقاعس عن تأدية واجباتنا الوطنية واجترار الخلافات القديمة قد يضع قضايانا الوطنية خارج سيطرتنا لتفرض علينا الوصاية الاقليمية أو الدولية أو كلاهما معاً.
في الختام نناشد الجهات الدولية والاقليمية المعنية الوقف الفوري للحرب في اليمن وتسهيل طرق توصيل المساعدات الإنسانية الي مستحقيها في جميع أنحاء البلاد.
تهانينا الحارة بقدوم العام الميلادي الجديد
منقستئاب أسمروم
رئيس الحزب
8 يناير 2018م
“ሰዲህኤ፡ ነቲ ንሃገርና ካብ ዓለም ነጺሉ ኣንጻር ሃገራዊ ረብሓታትና ዝሰርሕ ዘሎ ግጉይ ፖሊሲታት መላኺ ስርዓት ጨሪሱ ብምሕካኽ፡ ምስ ሃገራት ዓለም፡ ኣውራ ድማ ምስ ጐረባብቲ ህዝብታትን መንግስታትን፡ ኣብ ሓባራዊ ረብሓን ምርድዳእን ዝተሰረተ ፖሊሲ ወጻኢ ዝምድናታት ክኽተል እዩ። ….. ኣብ ዞና ቀርኒ ኣፍሪቃ፡ ሰላምን ቅሳነትን ሓባራዊ ምጣኔ ሃብታዊ ዕብየትን ብምድግጋፍ ክረጋገጽ ምቅላስ።” (ኣብ ፖለቲካዊ መደብ ዕዮ ሰዲህኤ ንወጻኢ ዝምድናታት ካብ ዝምልከት ዓንቀጽ ዝተወስደ)
ብዛዕባ’ታ ብሰንኪ ጉጅለ ህግደፍ ኣሻቓሊ ዜና ዘይፍለያ ሃገርና ኤርትራ ሎሚ ዝውረ ዘሎ’ውን ዘደቅስ ኣይኮነን። ጐረቤት ሱዳን “ምስ ኤርትራ ዘለዋ ዶብ ዓጽያ” ዝብል ወረ ብዝተፈላለዩ ኩርነዓት ይስማዕ ኣሎ። ንመሰረታዊ ትሕዝቶ፡ ተልእኮን ጠንቅን ምዕጻው ዶብ ኤርትራን ሱዳንን ብዝምልከት ብዝተፈላለዩ ወገናት ሓበሬታታት ይወሃብ ኣሎ። እቶም ወገናት ነቲ ሓበሬታት ከከም ዘለዎም ሕሳባትን ዝንባለታትን ስለ ዝቕምርዎ፡ ኣፍካ መሊእካ “ከምዚ እዩ” ኢልካ ምድምዳም የጽገም። እዚ ድማ መርኣያ ናይቲ ንኤርትራ የመሓድር ኣለኹ ዝብል ኣካል ዘይግሉጽነትን ዘይሓላፍነታውን ባህሪ ዘርኢ እዩ። በቲ ኮነ በዚ ግና እቲ ዜና ንህዝቢ ኤርትራ ከምቲ “ኣብ ርእሲ ዘላታስ ተወሰኸታ” ዝበሃል፡ ንህዝቢ ኤርትራ ተወሳኺ ቁጠባዊ ኮነ ማሕበራዊ ጸቕጥን ቅልውላውን ዘሕድር ዘይቅርዑይ ዜና እዩ።
ንርከበሉ ዘለና ግዜ ዓለማውነት (globalization) ስለ ዝኾነ ሓንቲ ሃገር በይና ተነጺላን ማዕጾኣ ዓጽያን እትነብረሉ ከም ዘይኮነ ርዱእ እዩ። ካብዚ ብምብጋስ ሃገራት በብደረጃኡ ካብ ጐረቤት ጀሚረን ኣብ ርሑቕ ክሳብ ዘለዋ ሃገራት ዝምድና ክገብራ እንከልዋ ቀንዲ ማእከለን ናይ ገዛእ ርእሰን ሃገራዊ ረብሓ ምውሓስ እዩ። ናትካ ሃገራዊ ረብሓ ከተውሕስ እንከለኻ ናይቲ መዛምድኻ ረብሓ እውን ብሚዛናውነቱ ምሕላው ከም ዘድሊ ክሰሓት ዘይግበኦ እዩ። ከምኡ እንተዘይኮይኑ እቲ ዝምድና ቀጻልነት ስለ ዘይህልዎ። ኣብዚ ሃገራዊ ረብሓ ክንብል እንከለና ብዓይኒ ብቑጠባውን ወፍርን ጥራይ ዘይኮነ፡ ቀንዲ ናይ ህዝብኻ ድሕነትን ሰላምን ኣጉሊሕካ ብምቕራብ ምዃኑ ምስትውዓል ዘድልዮ ቁምነገር እዩ። ከም ጉጅለ ህግደፍ ዝኣመሰሉ ስግንጢር ኣካላት ግና ኣብ ዝምድና ማእከሎም እቲ ካብ ጽቡቕ ድሌትን ፈቓድን ህዝቦም ዘይረኸብዎ ኣብ ስልጣን ምቕጻል ብናይ ግዳም ሓይልታት ሓገዝ ምርግጋጽ እዩ። ጉጅለ ህግደፍ ኣብ ስልጣን ዘሎ ሕገመንግስቲ ደጊፍዎ ወይ ህዝቢ ኤርትራ መሪጽዎ ከም ዘይኮነ ስለ ዝፈልጥን ንመጻኢ እውን ናይ ህዝቢ “ይኹነና” ከም ዘይረክብ ስለ ዝፈልጥ ንእስትራተጅያዊ ተደላይነት ሃገርና መዝሚዙ ብናይ ግዳም ኢደበይዛነትዩ ከረጋግጾ ዝሕልን። ኢሳይያስ ኣፈወርቂ ካብ ሱዕድያ ናብ ሕቡራት ዓረብ ኢሚረይት፡ደሓር ከኣ ናብ ግብጽን ዝጻፋዕ ዘሎ ከኣ ምእንቲ እዚ እዩ። ንህዝቢ ኤርትራ ግና “ኣብዚ ከባቢና ከምዚ ዝኣመሰለ ኩነታት ይፍጠር ኣሎ’’ ኢሉ ኣይሓበሮን። እዚ ከኣ መቐጸልታ ናይቲ ኣብ ልዕሊ ህዝብና ብቐጻሊ ከርእዮ ዝጸንሐ ንዕቀት እዩ።
ጉጅለ ህግደፍ ካብ ውግእ ኣንጻር የመን 1995 ጀሚሩ፡ ክሳብዚ ናይ ሎሚ ውዲታት ምስ በዓል ሱዕድያ፡ ኢመረይትን ግብጽን ምእታው ዝመረጸሉ ቀንዲ ምኽንያት ንውሽጣዊ ኤርትራዊ ጸገም ብናይ ግዳም ምስሕሓባት ንምኽዋል እዩ እምበር፡ እቲ ክፍጠር ዝጸንሐን ዘሎን ምስሕሓባት ኣብዚ “እንተ ንምፍልላይ እንተ ንምስምማዕ እቲ ዝመረጽ መንገዲ ዘተን ሕጋዊ ኣገባብን እዩ” ኣብ ዝበሃለሉ መዋእል እንተስ ብልዝብ እንተስ ኣብ ሕጋዊ መድረኽ ክፍታሕ ዘይክእል ግድል ስለ ዘጋጠሞ ኣይኮነን። እዚ ሰይጣናዊ ጉጅለ ህግደፍ፡ ኣብቲ ንህዝቢ ዘርብሕ እዩ ካብ ህዝቢ ዘርሕቕ እምበር፡ ኣብቲ ስልጣኑን ዝናኡን ንምብራኽ ዝኣጉዶ ሓውስ ብህይወት ደቂ’ቲ ፍትሕን ራህዋን ዝብህግ፡ ግና ዘይሰመረሉ ህዝቢ እዩ ዝቋመር። ኣብ ኩሉ’ቲ ኣብ ዕድመ ስልጣኑ ዝተቛመሮ ቁማራት ዝጠፍአ ህይወትን ዝዓነወ ንብረትን፡ ዝተደወነ ምስልን ናይ ኤርትራ እዩ። ኣብ ከምዚ ኩነታት ዓው ኢሉ ዝዛረብ ኤርትራዊ ድምጺ ስለ ዘይሰመዐ ከኣ እነሆ መመሊሱ ይሻድን።
እዚ ንርከበሉ ዘለና እዋን ነቲ ዓለም ዝፈለጦ ጸረ ህዝቢ ተግባራት ህግደፍ ንደጋግመሉ ኣይኮነን። ኣብዚ እዋንዚ ሃገርናን ህዝባን ነሕልፎ ዘለና ህይወት ብኹሉ መልክዑ ብሓደ ቃል “ኣዝዩ ሕማቕ” ኢልካ ዝግለጽ እዩ። እንተኾነ ከምቲ “ነቲ ሕማቕ ዝሓመቐ ኣለዎ” ዝተበሃለ ኩልና ኤርትራውያን ንሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ’ውን ወሲኽካ ናብ ዝሓሸ ክንመልሶ ዝግበኣና ከቢድ ሓላፍነት ኣብ ቅድሜና እንከሎ፡ ናብቲ ዝሓመቐ ከይንኸይድ ከነስተብህል ይግበኣና። ጉጀለ ህግደፍ ንሃገርና ዝዕድመላ ዘሎ ከም ናይ የመን ናይ ሓያላት መዋግኢ ዓውዲ ናይ ምዃን ሕማቕ ዕድል እዩ። ንሕናኸ? ህዝብናኸ? እንታይ ንጽበ ኣሎና። ስለዚ ከምቲ ኣቦመንበር ሰልፊ ደሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ኣቶ መንግስተኣብ ኣስመሮም ነዚ ኣብ ልዕሊ ሃገርናን ጐረባብትናን ዘድበንብን ዘሎ ጥፍኣት ኣመልኪቱ ብ8 ጥሪ 2018 ኣብ ዘውጸኦ መገልጺ “ህዝብን ተቓወምቲ ውድባትን ኤርትራ ድማ፡ ካብ ሓጺርን ጸቢብን ኣጠማምታ ወጺኦም፡ ናይ ኤርትራ መጻኢ ብኤርትራውያን ጥራሕ ዘይኰነስ፡ ብዞባውያንን ኣህጕራውያንን ሓይልታት እውን ዝጽሎ ምዃኑ ክግንዘቡን ካብ ኣብ መንጐኦም ዘሎ ዘይመሰረታውን ንኣሽቱ ፍልልያትን ንዝዓበዩ ብድሆታት ክጥምቱን ኣርሒቖም ክሓስቡን ከነዘኻኽር ንፈቱ።” ዝበሎ ህዝብናን ሃገርናን ኣብ ምድሓን እጃምና ከነበርክት መድረኽ ይጠልበና ኣሎ።
መግለጺ ሰዲህኤ ብዛዕባ’ቲ ኣብ ከባቢና ዝኸይድ ዘሎ ወጥርን ኣሰላልፋ ሓይልታትን
Monday, 08 January 2018 11:13 Written by መንግስተኣብ ኣስመሮምኣህዛብ ዞባ ቀርኒ ኣፍሪቃ፡ ንነዊሕ እዋን ግዳይ ሕማቕ ምሕደራ፡ ግዳይ ድርቅን ውግእን ኰይኖም ጸኒሖምን ኣለዉን ኢዮም። ኣብ ዓለም ተሰዲዶም ዝርከቡ ኤርትራውያን፡ ኢትዮጵያውያን፡ ሱዳናውያንን ሶማልያውያን ድማ ነዚ ሓቂ’ዚ ዘረጋግጹ ህያው ምስክርነት ኢዮም።
ህዝቢ ኤርትራ ድማ፡ ካብ ወራር ጣልያን ጀሚሩ ክሳብ ሕጂ ብውግእን ሳዕቤናቱን እናተሳቐየ ኢዩ ዝነብር ዘሎ። ኤርትራ ኣብ’ዘን ዝሓለፋ 26 ናይ ናጽነት ዓመታት ጥራሕ እኳ ምስ የመን፡ ኢትዮጵያን ጅቡትን ኣብ ውግእ ምእታዋ ኣብ መዛግብ ታሪኽ ሰፊሩ ዝርከብ ሓቂ ኢዩ። ደቡብ ሱዳን እውን ካብ ናጽነት እተጓናጸፈትሉ ዕለት ክሳብ ሕጂ ኣብ ናይ ሕድሕድ ውግእ ኢያ ተሸሚማ ትርከብ።
ሕጂ እውን ኣብ ዞባ ቀርኒ ኣፍሪቃን ማእከላይ ምብራቕን ዝዝንቢ ዘሎ ሓደጋታት ብርሰትን ዕነወትን እምበር ምልክታት ናይ ሰላምን ርግኣትን ብልጽግናን ኣይኰነን።
ኣብ የመን ዝካየድ ዘሎ ውግእ ናይ ስዑዲን ኢራንን ውግእ ብውክልና ኢዩ። ኢራን ንሓይልታት ሖትይን ክትድግፍ ከላ፡ ብስዑዲ ዓረብ ዝምራሕ ልፍንቲ ሃገራት ወሽመጥ ዓረብ ድማ ንፕረሲደንት የመን፡ ዓብዱሮቦ መንሱርን ይድግፉ ኣለዉ።
ኤርትራ ድማ፡ ነቲ ብስዑዲ ዓረብ ዝምራሕ ልፍንቲ፡ ኣብ ገማግም ደንካልያ፡ ኣንጻር ሖትይን ዝግልገለሉ ወተሃደራዊ መደበር ኣፍቂዳትሉ ኣላ። ካብኡ ሓሊፉ እውን ኤርትራ ገለ ወተሃደራዊ ኣሃዱታት ናብ የመን ልኢኻ ኣብ ውግእ ትሳተፍ ምህላዋ ዝዛረቡ ምንጪታት ኣለዉ። በዚ ድማ፡ ኣካል ናይ’ቲ ኣብ ምብራቓዊ ቀይሕ ባሕሪ ዝካየድ ዘሎ ውግእ ኰይና ኣላ። ኣምሳያ ናይ’ዚ ኣበርክቶ’ዚ ከኣ፡ ኤርትራ ብሚልዮናት ዝቝጸር ዶላራትን ነዳድን ትረክብን ዕድመ ዲክታቶርያዊ ስርዓት ከተናውሕን ክኢላ ኣላ።
ግብጺ ከኣ፡ ኣካል ናይ’ቲ ብስዑዲ ዓረብ ዝምራሕ ልፍንቲ ሃገራት ወሽመጥ ኢያ። ግብጺ ብምኽንያት ምህናጽ ግድብ ትንሳኤ ኣብ ፈለግ ኒል፡ ምስ ኢትዮጵያ ኣብ ከቢድ ወጥሪ ኣትያ ትርከብ። ሱዳን እውን፡ ካብ ኣብ ፈለግ ኒል ዘለዋ ረብሓን ካብ’ቲ ምስ ግብጺ ዘስሓሕባ ናይ ዶብ ሕቶ (ሓላይብ)፡ ተበጊሳ ኣብ ጐድኒ ኢትዮጵያ ኢያ ደው ኢላ ዘላ። ኣብ ርእስ’ዚ፡ ኣብ ሱዳን ዝመርሕ ዘሎ ናይ እኽዋን ኣልሙስልሚን (እስላምዊ ሕውነት) ስነሓሳብ ዝኽተል መንግስቲ ሃገራዊ ድሕነት ሱዳን (ኢንቃዝ) በቲ ኣብ ልዕሊ ናይ ስነ-ሓሳብ መሓዛኡ ዝዀነ ፕረሲደንት ሙርሲ ብፕረሲደንት ዓብዱልፈታሕ ኣልሲሲ እተኻየደ ዕልዋ ሕጉስ ኣይኰነን። ግብጺ እውን፡ ቱርክን ቀጠርን ንኣባላት ኣኽዋን ሙስልሚን ናይ ግብጺ ዑቝባ ምሃበን ሕጕስቲ ኣይኰነትን። ኣንጻር ፕረሲደንት ኣርዱኻን ናይ ቱርኪ ኣብ ዝተኻየደ ናይ ዕልዋ ፈተነ እውን፡ ቱርኪ ንግብጺ ኢድ ኣለዋ ኢላ ትኽሳ ኢያ። ስለዚ፡ ወተሃደራዊ መደበር ቱርኪ ኣብ ሰዋኪን ምህላው ንግብጺ ዘቕስን ኣይክኸውንን ኢዩ።
ስለ’ዚ፡ ኣብ’ቲ ናይ ቀርኒ ኣፍሪቃ ዘሎ ኣሰላልፋ ናይ ሓይልታት፡ ኤርትራን ግብጽን ኣብ ሓደ ሸነኽ፤ ኢትዮጵያን ሱዳንን ድማ ኣብ’ቲ ካልእ ሸነኽ ኣለዋ። ፕረሲደንት ኢሳያስ ኣብ ዓራብ ዓማራት ብጽሖት ክገበር እንከሎ፡ ቀዳማይ ሚኒስተር ሃይለማርያም ደሳለኝ ኣብ ቀጠር ኢዩ በጺሑ። ላዕለዎት ወተሃደራት ግብጺ ናብ ኤርትራ ይመላለሱ ምህላዎም፡ ኣብ መደበር ሳዋ ንተቓወምቲ ውድባት ናይ ጐረባብቲ ሃገራት ዘጠቓለለ ናይ ስልጠና መደባት ንሰራዊት ኤርትራ ክህቡ ምጅማሮምን ካልእ ወተሃደራዊ ሓገዛት ምሃቦምን ምስ ተሰምዐ፡ ሱዳን ብኡ ንብኡ ኣብ ኣውራጃ ከሰላ ናይ ህጹጽ ኵነት ኣዋጅ ምእዋጃን ምስ ኤርትራ ዘዳውብ ከባቢታታ በሽሓት ዝቝጸር ተወርዋሪ ሰራዊታ ብምልኣኽ ምዕጻዋን እቲ ሓደጋታት ኣብ ኣፍደገ ገዛና በጺሑ ምህላዉ ዝሕብር ምልክት ኢዩ።
ሱዳን ዋላ እኳ ብወግዒ ኣካል ናይ’ቲ ብስዑዲ ዝምራሕ ልፍንቲ እንተዀነት፡ ብግብሪ ግን ምስ ቱርኪ ዘለዋ ዝምድናታት ከተደልድል ኢያ ትርአ ዘላ። እቲ ዝግሃድ ዘሎ ምትእኽኻባትን ምፍልላያትን ሃይማኖታውን ስነ-ሓሳባውን ትሕዝቶ ዘለዎ ውን ኢዩ። ኣብ ውሽጢ እቲ ሱኒ ዝዀነ እስላማዊ ዓለም፡ ስዑዲ ዓረብ፡ ናይ ውሃብይን ሃይማኖት ተኸታሊት ክትከውን እንከላ፣ ቱርኪ፡ ሱዳንን ቀጠርን ድማ ናይ እኽዋን ኣልሙስልሚን ተኸተልቲ ኢየን። ካብ’ዚ ብምብጋስ፡ ኣብ’ዚ ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃን ቀይሕ ባሕርን ዝኸይድ ዘሎ ቅድድም ናይ ጽልዋታትካ ምስፋሕ፡ ቱርኪ ኣብ ወደብ ሰዋኪን ናይ ሱዳንን ኣብ ሶማልያን ወተሃደራዊ መደበር ክትምስርት ትርአ ኣላ። እዚ ድማ፡ ንሃገራት ዓረብ፡ ናይ ቀደም ዑስማናዊ ንግስነት ናይ ቱርኪ ናብ ባሕሪ ዓረብ ዝዀነ ቀይሕ ባሕሪ ይመጽእ ኣሎ ዝብል ስግኣታት ይፈጥረለን ኣሎ።
ስለ’ዚ፡ ሓደጋታት ናይ ውግእ ኣብ ልዕሊ ክልቲኡ ክፋላት ማለት ምብራቓውን ምዕራባውን ወይ ኣፍሪቃውን እስያውን ገማግም ቀይሕ ባሕሪ ኢዩ ዝዝንቢ ዘሎ። ክልቲኡ’ዚ ዞባ’ዚ ሰላም እንተደኣ ስኢኑ፡ ብቀይሕ ባሕሪ ዝሓለፍ ንግዲ እውን ኣብ ሓደጋ ክኣቱ ኢዩ።
ነዚ ኣብ ዞናና ንርእዮ ዘሎና ምቛም ናይ ምሕዝነታት፡ ምስ’ቲ ሩስያ፡ ቱርክን ኢራን ብሓደ ሸነኽ፡ ኣመሪካን እስራኤልን ድማ ብኻልእ ሸነኽ፡ ኣብ ማእከላይ ምብራቕ ዘካይድኦ ዘለዋ ውድድራት እንተደኣ ኣጣሚርናዮ፡ ኣብ ሃገራት ቀርኒ ኣፍሪቃ ዝፍጠር ውሽጣዊ ቅልውላው፡ ናብ ዓቢ ዞናዊ ባርዕ ክሰጋገር ዝኽእለሉ ዕድላት ሰፊሕ ምዃኑ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ይመዝን። ፕረሲደንት ዶናልድ ትራምፕ፡ ንየሩሳሌም ከም ርእሰ-ከተማ ናይ እስራኤል ምፍላጡ፡ ካብ ኵሉ ኵርንዓት ናይ ዓለም ብሓፈሻ፡ ካብ እስላማውን ዓረባውን ዓለምን ድማ ብፍላይ ብርቱዕ ናይ ተቓውሞ ድምጺ ምስዓቡ፡ እቲ ተደጕሉ ዘሎ ሓዊ ንኽባራዕ ክርቢት ጥራሕ ዝጽበ ዘሎ ምዃኑ ኢዩ ዝሕብር።
ካብ’ዚ ገምጋምን ሚዛንን ብምብጋስ ከኣ፡ ሃገራት ቀርኒ ኣፍሪቃ፡ ኣብ መንጐአን ዘሎ ግርጭታት ብሰላማዊ ኣገባብ ክፈትሓ፡ ኣብ ሃሃገረን ዝርከብ ናይ ግዳም ሓይልታት ወተሃደራዊ መደበራት ብቕልጡፍ ከውጽኣን ካብ’ዚ ኣብ ረብሓ ናይ ኣህዛብ ዘይተመርኰሰ ምሕዝነታት ክወጻን ንጽውዕ።
ህዝብን ተቓወምቲ ውድባትን ኤርትራ ድማ፡ ካብ ሓጺርን ጸቢብን ኣጠማምታ ወጺኦም፡ ናይ ኤርትራ መጻኢ ብኤርትራውያን ጥራሕ ዘይኰነስ፡ ብዞባውያንን ኣህጕራውያንን ሓይልታት እውን ዝጽሎ ምዃኑ ክግንዘቡን ካብ ኣብ መንጐኦም ዘሎ ዘይመሰረታውን ንኣሽቱ ፍልልያትን ንዝዓበዩ ብድሆታት ክጥምቱን ኣርሒቖም ክሓስቡን ከነዘኻኽር ንፈቱ።
ኣብ መወዳእታ ድማ፡ ኣብ የመን ዝካየድ ዘሎ ውግእ ብዙሕ ዕንወትን ህልቂትን የስዕብ ስለዘሎ ብቕልጡፍ ደው ክብልን ሰብኣዊ ረዲኤት ናብ ህዝቢ ዝበጽሓሉ መገዲታት ክፉት ክኸውንን ንጽውዕ።
ርሑስ ሓድሽ ዓመት ይግበረልና
መንግስተኣብኣስመሮም
ኣቦመንበርሰዲህኤ
8 ጥሪ 2018
ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ
ብሓፈሻ ኣብ ኩሉ ካብ ሓደ ብርኪ ናይ ግዜ ናብ ካልእ ክትሰጋገር እንከለኻ፡ ብፍላይ ከኣ ሓደ ፍሉይ ኣጋጣሚ ኣፋኒኻ ናብ መጻኢ ሓድሽ ክትሰጋገር እንከለኻ፡ “ዓመት ናብ ዓመትየ ይዕቆረና” ምምርራቕ ዝተለምደ እዩ። እዚ ብፍላይ ኣብ ግዜ ዮሃንሰ-መስቀለ ብመሳጢ ዜማ ደቂ ኣንስትዮ ይስነ እዩ። እነሆ ከኣ ዓመተ 2017 ኣፋኒና 2018 ኣብ እንቕበለሉ በጺሕና እሞ “ዓመት ናብ ዓመትየ ይዕቆረና” ንብል። ካብቶም ብናይ ዝኾነ ተጽዕኖ ካብቲ ልሙድ ኣካይደኦም ዝያዳ ዘይቅልጥፉ ወይ ዘድንጉዩ ብናቶም ናይ ዑድት ሕጊ ዝግዝኡ መስረሓት ግዜ ሓደ እዩ። ግዜ ናጻ እዩ። ኣብቲ ባህርያዊ ቦታኡ ይወግሕ ይዓርብ። ይመውቕ ይቖርር። ይዘንብ ይጻሒ። ወዲ ሰብ ከኣ ግዜ ናብኡ ክመጽእ ከምዘይክእል ስለ ዝርዳእ ምስቲ ግዜ ዘምጸኦ ምዕባለታት ክመሳሰል ይግደድ። ስለዚ 2017ን 2018ን ምርኽኻብ ስለ ዝፈጸማ፡ 2018 እንዳበልና ክንቆጽር ቅሱባት ኢና። ነዚ ናይ ግዜ ሓያልነት ስለ እንርዳእ ኢና ድማ ሓደ ሓድሽ ምዕባለ ከጋጥመና እንከሎ “ግዜ ወይ ዘበን ኣምጸኦ” እንብሎ።
ግዜ ኣብ ህይወትና ፈጣሪ ተጽዕኖ ምዃኑ ስለ እንርዳእ፡ ሓደ ክፋል ግዜ ንኣብነት ዓመት ክሓልፍ እንከሎ፡ ብዛዕባቲ ዝመጽእ ሰናይ ትምኒትና ክንገልጽን መብጸዓታት ክንኣቱን እንከለና፡ ንግዜ ዘለና ክብሪ ንገልጽ ምህላውና ብሩህ እዩ። ኣይኮነንዶ ንናይ ዓመት ምቅይያር ንናይ ወርሒ መጀመሪ ባሕቲ እውን ትርጉም ንህቦ ኢና። እዚ ከኣ ካልእ ንክብሪ ግዜ ዘመላኽት እዩ። በዚ መሰረት ኣብ ከምዚ ሕጂ ዘለናዮ ናይ ክልተ ዓመታት ናይ ሓላፍነት ምርኽኻብ “እንኳዕ ኣብጸሓና ኣብጸሓኩም” ተተበሃሃልና ተዘይንኢሱና ኣይዓብየናን እዩ። ስለዚ “ርሑስ ዓድሽ ዓመት 2018 ይኹነልና”። እዚ ግብራዊ ዝኸውን ግና ብምምናይና ዘይኮነ፡ ትምኒትና ኣብ ምትግባር ብቑዓትን ትጉሃትን ኮይና እንተቐሪብና ጥራይ እዩ።
ከምቲ ኣብ ኩሉ ተረኽቦታት ኣድህቦናን ኣቓልቦናን ናብቲ ዝሓለፈ ዘይኮነስ ናብ መጻኢ ዝያዳ ከማዕዱ ይግበኦ እንብል፡ ዓመት ሓሊፉ ሓድሽ ዓመት ክትካእ እንከሎ እውን፡ ኣብ ክንዲ ነቲ ኣብ’ቲ ዝሓለፈ ዓመት ክንዓሞ ዝግበኣና ብዘይምዕማምና እነስቆርቁርን እንጠዓስን፡ ናብቲ ኣብዚ ሓድሽ ዓመት ክንዓሞ ዝግበኣና ዝያዳ ከነድህብ ይግበኣና። ናይ ዝሓለፈ ዓመት ተመኩርና ክንመሃረሉን ክንውከሶን ግና ናይ ግድነት እዩ።
ኣብ ጉዳይና ክንምለስ እንከለና ኣብዛ ነፋንዋ ዘለና ዓመት 2017 ክንዓሞ ዝግበኣና ከምቲ ትጽቢትና ከምዘይዓመምና ፍሉጥ እዩ። እቲ ምኽንያታት ከኣ ገሊኡ በዓል ቤታዊ ገሊ ከኣ ወድዓዊ እዩ። ከምኡ ስለ ዝኾነ ከኣ እዩ ውጽዓ ህዝብና ዘይተወገደ ጥራይ ዘይኮነስ ትስፉው ኣንፈት’ውን ክሕዝ ዘይከኣለ። ከምዚ ብምዃኑ እዩ ከኣ እዚ ኣጋጣሚ እንዳስሓቐ ዘሕዝን ዝኸውን። ኣብ ሓድሽ ዓመት ብምጻሕና ንሕጐስን ንስሕቕን፡ ዓሚ ክንዓሞ ኢልና ዝኣመትናዮ ክንዓምም ብዘይምብቃዕና ከኣ ንትክዝ። ምስዚ ኩሉ ግና መጻኢ ምርኽኻብ 2018ን 2019ን ከምዚ ናይ ሎሚ ጐበጨረ ዘይኮነስ ምሉእ ብምሉእ ትስፉዋት ናብ እንኾነሉ ክንቅይሮ ክንጽዕት ይግበኣና። ነቲ ኣብ ሃገርና ዝረአ ዘሎ ክንዲ ትጽቢትና’ኳ እንተዘይኮነ ጉጅለ ህግደፍ ይድፈር ከም ዘሎ ዘመልክት ቁልዒ ግሁድ ተቓውሞ ናብ ሃልሃልታ ክንቅይሮ ክንጽዕት ይግበኣና።
ኣብዛ ነፋንዋ ዘለና ዓመት ወጽዓ ህግደፍ ብትሕዝቶ ከምቲ ናይ ዝሓለፈ ነይሩ። ኣብቲ ዝርዝራቱ ከኣ ዝያዳ ገዲዱ። ቁጠባዊ ጸገማት ህዝብና ዝያዳ ዓሪጉ፡ ምጥፍፋእ ላዕለዎት ሓለፍቲ ህግደፍ ከኣ ዝያዳ ሳዕሪሩን ዶብ ሰጊሩን። ጉጅለ ህግደፍ ሓድሽ ብልኡላውነት ሃገርን ሃብታን ናይ ምጥላዕ ምዕራፍ ከፊቱ፡ ስደት መንእሰያት እንተዘይወሲኹ ኣይነከየን። ስርዓት ህግደፍ ሃይማኖታዊ ትካላት መሳርሒኡ ክገብረን ኩሉ መሰላት ክገፍፍን ዝወጠኖ ውጥን መመሊሱ ይገድድ ኣሎ። ኤርትራውያን መንእሰያት ኣብ ስደት ዘሕልፍዎ ዘለዉ ህይወት ጌና ይብእስ ኣሎ። ብኣንጻሩ ናይቶም ነዚ ኩነታት ንምቕያርን ናብ ራህዋ ንምስግጋሩን እንቃለስ ዘለና ሓይልታት ለውጢ፡ ብቑዕ ውጥን ህግደፍ ዝዓጽፍ ዓቕሚ ክንከውን ኣይከኣልናን። እቲ ዝያዳ ከተሓሳስበና ዝግበኦ ከኣ ህግደፍ ናይ ባህሪ ጉዳይ ኮይንዎ፡ ወጽዓኡ ኣብ ህዝብና መመሊሱ ምጽንዑ ዘይኮነ፡ ካብ ነብስና ንምጅማር ንሕና ክንገብሮ ዝግበኣና ክንገብር ዘይምብቃዕና እዩ።
እምበኣር ሓደስቲ “ከምዚ ክንገብር ኢና” በሃልቲ’ኳ እንተዘይኮንና ሕጂ እውን ኣብዚ ፍሉይ ግዜኡ ሕልዩ ዝመጽእ ኣጋጣሚ ቃል ምእታው ቀጻልነት ምእማት ስለ ዝኾነ፡ ቃል ክንኣቱ ግድን እዩ። ካብቲ ጐዲሉና ዘሎ ዓበይቲ ጉዳያት ሓደ ሓድነትና ኣጽኒዕናን ፍልልያትና ኣመሓዲርናን ክንስጉም ቃል ክንኣቱ ይግበኣና። ምኽንያቱ ከምቲ “ዝነቐዐ እንቋቁሖ መጻወቲ ሃመማ ይኸውን” ዝበሃል፡ ንሕና ከኣ ሓድነትና እንተዘየረጋጊጽና መፍቶ ጉጅለ ህግደፍ ከም እንኸውን ኣይንረስዕ።
ሰዲህኤ፡ ነቲ ኣጋጢምዎ ዝነበረ ሓድነት ናብ ምድኻም ዝመጣጠር ተጻብኦ ሳላ ተወፋይነት ኩሎም ኣካላቱ መኪቱ፡ ሓድነቱ ምስ ኣውሓሰ፡ ምስ ኩሎም ፖለቲካዊ ውድባትን ሰልፍታትን ዘስርሕ ሰፊሕ ጽላል ንምምስራት ዘኽእል ናይ ዘተ እማመ ኣቕሪቡ ኣሎ። ነዚ እማመኡ ብመደብ ምሕዳስ ሰልፊ ከሰንዮ ወጢንዎ ዘሎ ዕማም ኣብዛ ንኣትዋ ዘለና ዓመት’ውን ብዘሎ ዓቕሙ ክሰርሓሉ ምዃኑ የረጋግጽ። በዚ ኣጋጣሚ ከኣ እዚ ዕማም’ዚ ናይ ሓደ ውሱን መሪሕነት ወይ ሰልፊ ዕማም ስለ ዘይኮነ፡ ኣባላቱ ኮኑ መሓዙት ውድባት ኣብ ምዕዋቱ ንምርብራብ ዳግማይ ቃሎም ክሕድሱ ጸዋዒቱ የቕርብ።
ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ
“ኣብ ሓራ ደሞክራስያዊት ኤርትራ፡ ምንጪ ስልጣን ዝቐውም መንግስቲ፡ ህዝቢ ምዃኑ ይኣምን። ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ተሓታቲ ዝዀነ፡ ኣብዝሓ ሰልፍታትን ሰላማዊ ውድድርን ዘፍቅድ፣ ንመሰረታዊ ሰብኣውን ዲሞክራስያውን መሰላት ዜጋታት ዘኽብርን ዝጣበቕን፤ ስርዓተ-መንግስቲ ብምርጫ ህዝቢ ክውሰን ከም ዘለዎ ይኣምን።” (ካብ ፖለቲካዊ መደብ ዕዮ ሰዲህኤ ዝተወስደ)
ኣብ ከምዚ እነካይዶ ዘለና ናይ መሰረታዊ ለውጢ ቃልሲ፡ እቲ ቀንዲ ዋና ቃልሲ ህዝቢ ምዃኑ እንገልጸሉ ምኽንያታት ብዙሕ ኮይኑ፡ እቲ ዝያዳ ዝውጻዕን በቲ ለውጢ ዝጥቀምን ንሱ ኣብ ልዕሊ ምዃኑ ናይቲ መዐወቲ ናውቲ ወናኒ’ውን ንሱ እቲ ውጹዕ ህዝቢ ስለ ዝኾነ እዩ ኢልካ ምጥቕላል ይከኣል። ካብዚ ብምንቃል ኢና ከኣ ኩልና ውድባት፡ ሰልፍታት፡ ማሕበራትን ብኻልእ መልክዕ ዝተሰለፍና ኤርትራዊ ናይ ቃልሲ ባእታታትን ወርትግ ውክልናናን ተሓላቕነትናን ናይ ህዝቢ ምዃኑ እነነጽርን እነቃልሕን።
ኣብ ከምዚ ኩነታት ብዛዕባ ሓደ ጉዳይ ግና ድማ ብዝተፈላለዩ መልከዓት ዝካየድ ንቕሎን ዝቃላሕ ጭረሖን ኩሉ ቅኑዕ ዘይክኸውን ይኽእል። ኣብ ከምዚ ኩነታት ናይ ህዝቢ ዝመስል ግና ድማ ናይ ህዝቢ ዘይኮነ ወፍርታት ከጋጥም ስለ ዝኽእል ህዝቢ ነቲ ምስ መሰረታዊ ድሌቱ ዘሳንን ዘየሳንን ኣተኲሩ ናይ ምልላይ ንካልእ ኣሕሊፉ ዘይህቦ ሓላፍነቱ እዩ። ኣተኲርካ ምርኣይ ጥራይ ዘይኮነ ነየናይ “ቅኑዕ” ነየናይከ “ግጉይ” ትብል ናይ ምውሳን ሓላፍነትን እውን ኣለዎ። ህዝቢ ኤርትራ ዝደልዮን ብቓልሱ ከረጋግጾ ዝጽዕተሉን እንታይ እዩ ዝብል፡ ናብ ሰፊሕ ዝርዝር ከም ዝወስደና ፍሉጥ እዩ። ብውሕዱ ግና ሓድነቱን ሓድነት ሃገሩን ዘውሕሰሉ፡ ኣብ ጉዳዩ ኣብ ዝበረኸ ናይ ምውሳን ደረጃ ዝቕመጠሉ፡ ኩሉ መሰላቱ ዝረጋገጸሉን ካብ ድኽነትን ድሕረትን ዝወጸሉን ኩነታት ምርግጋጽ ከም ዝድግፍ ኣፍካ መሊእካ ምዝራብ ይከኣል።
ህዝቢ ኤርትራ ብሰንኪ መቑሓዊ ኣመሓዳድራ ጉጅለ ህግደፍ ብዛዕባዞም ዝተጠቕሱ ጉዳያት ኣፍ ኣውጺኡ ክዛራብ ኣብ ዘይክእለሉ ዓባሲ ኩነታት ከምዘሎ ፍሉጥ እዩ። እንተኾነ ካብ መቑሕ እቲ ጉጀል ዝወጸሉ ኩነታት ርሑቕ ከምዘይከውን ዘመላኽቱ ምዕባለታት ከኣ ኣለዉ። ናይዚ ቀረባ ግዜ ተረኽቦ ኣኽርያ ምስቲ ቅድሚኡ ዝነበረ ትንዕምነዓት ደሚርካ ብኣብነት ዝጥቀስ እዩ። ካብዚ ሓሊፉ ብዛዕባ’ቲ “ምእንታኻ’የ” ዝብሎ ካብኡ ርሒቑ ዝካየድ ዘሎ ናይ ለውጢ ውዳበታት እውን ወረን ሓበሬታን የብሉን ማለት ስለ ዘይኮነ፡ ብዛዕብኡ ከሎ ጋና ንጹር ሓሳብ ክህልዎ ይግባእ። ምኽንያቱ ጽባሕ ካብዚ ንጹር ሓሳብ ዝነቅል ተግባር እዩ ዝድህሰስ ውጽኢት ዝርከብ። ህዝቢ ኤርትራ ናብዚ ክበቅዕ ክዕቅቦም ካብ ዝግበኦ ጸጋታት ቀንዲ እቲ ብዝተፈላለዩ፡ ኣስማት ዝቐያይሩ ወገናት፡ ብውሽጥን ብወጻእን ዝህደድ ዘሎ ሓድነቱ እዩ። ሓድነቱ ንዝህድዱ ኣተሓሳስባታት፡ ሎሚ ብሓሳብ ጽባሕ ድማ ብተግባር “ኣይደልዮምን” ክብሎም ናይ ግድን እዩ። ምኽንያቱ ውጽዓ ኣብ ሓድነቱ ዘየደልደለ ህዝቢ እዩ ዝሰፍር። ምድልዳል ሓድነትን ምዕዋት ኣንጻር ወጽዓን ፈላሊኻ ከምዘይረኣዩ ኣብ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ዝተረጋገጸ ተመኩሮ’ውን ስለ ዝኾነ።
እቶም በጃ ህዝቢ ኢና እንብል፡ ግና ድማ ብኣካል ካብቲ ህዝቢ ርሒቕና ንነብር ዘለና ናይ ለውጢ ሓይልታት እውን ህዝብና ቀንዲ ዋሕስ ቃልስና ምዃኑ ኣብ ምርግጋጽ ክንሕግዞ’በር ክንትከኦ ኣይኮነን ዓላማና። ነዚ ክንበቅዕ ከኣ እንምረሓሉ ናይ ቃልሲ ጭረሖ ንህልዊ ኩነታት ህዝብናን ሃገርናን ብግቡእ ዘንጸባርቕ እምበር ንናይ ውሱን ውዳበ ስምዒት ሒዙ ዝዕንድር ክኸውን የብሉን። እዚ ክበሃል እንከሎ ግና እቲ ሓቀኛ ህዝቢ ዝውከል ርኢቶን ኣተሓሳስባን ጽባሕ ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ኤርትራ እምበር፡ ሎሚ ምሉእ ብምሉእ ክጻፈፍ ዝኽእል ከምዘይኮነ ብምዝንጋዕ ኣይኮነን። ከምዚ ስለ ዝኾነ ኢና ከኣ ጽባሕ ብናይ ህዝቢ ቅዋማዊ ውሳነ ናይ መወዳእታ መልክዑ ብዝሕዝ ፍልልይ ሎሚ ኣይንረሓሓቕ እንብል።
ፍልልይ ምስ ህዝቢ ኮነ ኣብ ሕድሕድ ውድባትን ሰልፍታትን ናብ ጽልኢ፡ ባእስን ተረሓሒቕካ ምንባር ዝመርሕ ክኸውን ከምዘይግበኦ ብሓሳብ ደረጃ ኩልና ንሰማመዓሉ ኢና። ብተግባር ግና ኣይከምቲ ብሓሳብ እንረዳድኦን። ገለ ወገናት ናይ ሓሳብ ፍልልይ ካብ ሰባት ስለ ዘይፍለ ዳርጋ ተፈጥሮኣዊ ገይሮም ይወስድዎ እዮም። እዚ ፍልልያት ኣብ ሕድሕዱ ተፈሓፊሑ ዝወልዶ ናይ ሓባር ሓሳብ ከኣ እቲ ምሩጽ ዘሳኒ ሓሳብ ምዃኑ ፍሉጥ እዩ። ብመንጽር እዚ ኣብዚ እዋንዚ ብዛዕባ ኣተሓሕዛ ጉዳይ ሃይማኖት፡ ዝርጋሐ ምሕደራ፡ ግደ ቋንቋታትን ባህልታትን ,,, ወዘተ ዓብዪ ናይ ሓባር ጸረ ህዝቢ ጸላኢ ኣቐሚጥና ምስሕሓብ መግለጺ ዘይምክእኣልና ተዘይኮይኑ ካልእ ትርጉም የብሉን። ምክእኣል ከኣ ሓቢርካ ናይ ምንባር ወርቃዊ ሜላ እዩ። እዚ ክከኣኣል ዝግበኦ ሓሳባት ተፈራሪሑ ድዩ ተነዓዒቑ ከካብቲ ዘለዎ ሳናዱቕ ወጺኡ ኣብ ናይ ሓባር መድረኽ ተራኺቡ ተፈሓፊሑ ማእከላይ ሃናጺ ሓሳብ እንተዘይወሊዱ ከኣ ትርጉም ኣይህልዎን እዩ።
ስለዚ “ዋና ናይቲ ቃልሲ፡ ወትሩ ህዝቢ እዩ፡ ለውጢ ከኣ ብህዝቢ ንህዝቢ እዩ” ክንብል እንከለና፡ መሲልካ ንምቕራብን ንመሕብእን ዘይኮነ እንግዘኣሉ መትከል ክኸውን ይግበኦ። ህዝቢ ኤርትራ’ውን ካብ ናይ ክሳብ ሕጂ ተመኩሮኡ ተማሂሩ፡ በታ ዘላቶ ውስንቲ ዕድል እውን እንተኾነ፡ ክሳብ ጽባሕ ሓሳቡ ብሰላማዊ ሰልፍን መሰል ናይ ኣደባባይ መድረኽን ዝገልጸሎ ዕድል ዝፈጥር መን እንታይ ይብል ኣሎ ምክትታሉ ክገብር ይግበኦ።
ርሑስ ክልቲኡ ናይ ልደት ኣጋጣምታትን ሓድሽ ዓመት 2018ን
ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ
“ከም መቐጸልታ ናይ ቅድሚ ሕጂ ጻዕርታቱ፡ መስርሕ ምርግጋጽ ኣድማዒ ተሳትፎ ኤርትራዊ መንእሰይን፡ ምቅልጣፍ ምስግጋር መሪሕነታዊ ተራ ኤርትራዊ መንእሰይ፡ናብ ክዉንነትን ምቕያር ዘኽእል መሳለጥያታትን ኣገባባትን ምፍጣር ሓደ ካብ ናይ’ዚ እዋን ቀዳምነታቱ ምዃኑ የረጋግጽ።” (ካብ ፖለቲካዊ ውሳነታት 2ይ ጉባአ ሰዲህኤ ዝተወስደ)
ጉዕዞ ቃልሲ መስርሕ ምቅብባልን ምርኽኻብን ምዃኑ ኣብ ቅድሚ ኩልና ርዱእን ተመኩሮና ዘርኣየናን እዩ። ካብዚ ሓሊፉ ቃልሲ ብሓደ ኣካል ተጀሚሩ ዝውዳእ ዘይኮነ፡ በብምዕራፉ ኣገባቡ እንዳቐያየረ ዝቕጽል መስርሕ እዩ። ኣብዚ ዘየቋርጽ ቃልሲ ካብ መድረኽ ናብ መድረኽ ሓደ ከረክብ እቲ ካልእ ከኣ ክርከብ እቲ መስርሕ ቀጻሊ እዩ። እቲ ቃልሲ ኮነ ግደን ሓላፍነትን ናይቶም ተዋሳእቲ፡ እቲ ቃልሲ ብዝሓልፎ ናይ ርሑቕን ቀረባን ምዕብልናታት፡ ብባህሪ ናይቲ ቃልስን ዓቕምን ሓላፍነትን ናይቶም ተዋሳእትን እንዳተቕያየረ እምበር ከምቲ ዝተጀምረሉ ኩነታት ብዘይክብ ለጠቕ ዝቕጽል ኣይኮነን። መስርሕ ምርኽኻብ በዚ ጀሚሩ ኣብዚ ክውዳእ እዩ ኢልካ ውዱእ ቆጸራ ዝተሓዘሉ ዘይኮነ ብመስርሕ ዝግዛእ እዩ። እቲ ዘረክብ መድረኽ እንዳገደፈ፡ እቲ ዝርከብ ድማ ቦታኡ እንዳስፈሐ ብዘገምታ ዝካየድ እዩ።
ከምቲ ቐዲሙ ዝተገልጸ፡ ቃልሲ ናይ ወለዶታት ምቅብባልን ቀጻልነትን እዩ። እቲ መስርሕ ነባር ብሓድሽ ናይ ምትካእን ንሓደ ምዕራፍ ቃልሲ ሰጊርካ ናብ ሓድሽ ምዕራፍ ናይ ቃልሲ ናይ ምእታው ተግባር’ዩ። እቶም ተቓለስቲ እውን ከምኡ ኣብቲ ነባር ምዕራፍ ዝነበሩ፡ ንናይቲ ሓድሽ ምዕራፍ ተቓለስቲ መንእሰያት እንዳረከቡ እቲ መስርሕ ብዘይምቁራጽ ይቕጽል። እዚ ምስግጋር ንቀጻልነትን ዓወትን ቃልሲ ወሳኒ እዩ። ወሳኒ ዝኾነሉ ቀንዲ ምኽንያት ብዘይምስግጋርን ምውርራርስን ውሕስነት ቀጻልነት ስለ ዘየለ እዩ። ቀጻልነት እንተዘየልዩ ድማ እቲ መልክዑን ኣገባቡን ደኣ ይቕይር እምበር ቃልሲ ኣየቋርጽን እዩ። “ምስግጋር ክሳብ ክንድዚ ናይ ምቕጻልን ዘይምቕጻልን ወሳኒ ግደ እንዳሃለዎ ክሳብ ክንደይ’ሞ ንግደሰሉን ንጥንቀቐሉን? ዝብል ጉዳይ ቆላሕታ ዘድልዮ እዩ።
ምስግጋርን ምትኽኻእን ከምዚ ዝተጠቕሰ ኣገዳሲ ጥራይ ዘይኮነ፡ ከቢድ ምዃኑ እውን ካባና ኤርትራውያን ናይ ለውጢ ሓይልታት ዝያዳ ምስክር ኮይኑ ዝቐርብ የለን። ብተመኩሮ ደረጃ እንተኾይኑ ናትና ናይ ምስግጋር ሃብታም ተመኩሮ ኣለና። እቲ ቅድሚኡ ዝነበረ ገዲፍና፡ እቲ ካብ 1961 ንነጀው በብምዕራፉ ዝተፈላለዩ መልከዓት እንዳሓዘን ንውረድ ደይባት እንዳመከተን ዝቕጽል ዘሎ ቃልስና ብመስርሕ ምርኽኻብዩ ኣብዚ በጺሑ። እቶም ነቲ ቃልሲ ዝጀመርዎ ሎሚ ኣብ መድረኽ የለዉን። ቃልሶም ግና ሳላ ምርኽኻብን ምብርራይን እነሆ ህያው ኮይኑ ይቕጽል ኣሎ። እቲ ትማሊ ተረካቢ ሕድሪ ኮይኑ ነቲ ቃልሲ ኣብዚ ሕጂ ዘለናዮ ዘብጸሐ ነባር ከኣ እነሆ ናብ መንእሰያት ናይ “ተረኪብኩም ሕድርኹም ፈጽሙ” መጸዋዕታ የቕርብ ኣሎ። ኤርትራውያን መንእሰያት ከኣ ናይ ተረኪብካ ሕድሪ ጀጋኑኻ ምፍጻም ታሪኻዊ ሓላፍነት ኣብ ቅድሚኦም ተገቲሩ።
ንሕና ኤርትራውያን ንለበዋ ሕድሪ ጀጋኑና ዕዙዝ ክብሪ ኣለና። እቲ ብህይወት ዘሎ በቶም ሕድሪ ገዲፎም ዝሓለፉ ይምሕል። ኣብ ኣኼባን ካልእ ኣገዳሲ መድረኽን ከኣ ብዝኽሮም ጀሚርና ብዝኽሮም ንዛዝም። እዚ ሕድሮም ወትሩ ምሳና ከም ዘሎ ንምንጽብራቕ ዝውሰድ ስጉምቲ እዩ። ነቲ ናይ ሕልና ዝኽሪ ክሳብ ክንደይ ብተግባር ነሰንዮ ኣለና ግና ነባራትና መንእሰያትና ብጽሞና ነብስና ክንሓከሉ ዝግበኣና እዩ። መስዋእቲ ክቡር ስለ ዝኾነ ንስዉኣት ዝያዳ ክብሪ ምሃብ ቅቡል ኮይኑ፡ እዚ ክብሪ ነቶም ዓቕሞም ዝፈቕዶ ኣበርኪቶም ኣብ ናይ “ሃየ ተረከቡና” ደረጃ ዝበጽሑ ነባራት እውን ክንፈግ ኣይግባእን። እቲ ክብሪ ከኣ ካብ ልቢ ብዝነቐለ “ኣብዚ ኣብጺሕኩሙና ኢኹም ኢኹም’ሞ ደጊም ንሕና ኣለናዮ” ዝብል ብተግባር ዝስነ ቃል ክኸውን ይግበኦ።
ምርኽኻብ ናይ ሰባት “እንካን ሃባን” ምብህሃል ጥራይ ዘይኮነ፡ ነቲ መስርሕ ቃልሲ እውን ካብቲ ዝነበረ ነባር ኣተሓሳስባ ናብ ሓድሽ ምዕራፍ ዘሰጋግር ተግባር እዩ። እቲ ምስግጋር ሃናጽን ኣድማዕን ክኸውን ከኣ ኣብ መንጎ እቶም ዝረኻኸቡ ነባርን መንእሰይን ምትእምማንን ግቡእ ኣፍልጦ ምውህሃብን ክህሉ ናይ ግድን እዩ። እቲ ተረካቢ መንእሰይ ነቲ ነባር ኣረካቢ ክኸዶ ዝጸነሐ ምስርሕን ዘንጸፎ መሰረትን፡ ብመንጽር ሕጂ ዘሎ ሃዋህው ጥራይ ዘይኮነ፡ በቲ ቅድም ዝነበረ ምዕብልና ምስ ህልዊ ኩነታት ቃንዩ ከም ኣገዳሲ መንጠሪ ተመኩሮ ክጥቀመሉን ይግበኦ። እቲ ነባር ብወገኑ፡ በቲ ንሱ መንእሰይ ዝነበረሉ ኩነታት ዘይኮነ፡ ብመንጽር ናይ ሎሚ ዕቤት ናይ ጽባሕ ትጽቢትን መዚኑ ኣብቲ መንእሰይ ግቡእ እምነት ኣሕዲሩ ከረክቦን ኣብቲ ቅኑዕ ናይ ቃልሲ ርኻብ ክሳብ ዝረግጽ ክሕግዞን ክበቅዕ ይግበኦ። ካብዚ ሓሊፉ እቲ ናይ “ክነረክብ ቅሩባት ኢናን ከንርክብ ድልዋት ኢናን” መብጸዓታት ከኣ ካብ ክሳድ ንላዕሊ ክኸውን ኣይግበኦን። ምስዚ ኩሉ ከኣ ምርኽኻብ ቀንዲ ኣካል ናይ ቃልሲ ስለ ዝኾነ ብሓላፍነታዊ ምክእኣል ዝፍታሕ ምስሕሓብ እንተጋጠሞ ክሰንብደና ኣይግባእን።
ከምዚ ኣብ ተመኩሮና ንዕዘቦ ዘለና፡ እቲ ነባር “መንእሰይ ናይ ሎሚ ከምዚ እዩ ኣደቡ” እንዳበለ፡ በቲ ካልእ ወገን ድማ እቲ መንእሰይ ብናይ ማዕዶ ትዕዝብቲ “ክላእ እዞም ናይ ቀደም እንታይ ገይሮም፡ ኣብኡ ክነብሩ እምበር ሓላፍነት ከረክቡ ቅሩባት ኣይኮኑን” ዝብል ኩርባባን ኩራን ንረብሓ ሓይልታት ለውጢ ኣይኮነን። እዚ ናይ ምርኽኻብ ሓላፍነት ብማዕዶ ኣእማን ተደራቢኻ ዝሕለፍ ዘይኮነ፡ ክልቲኦም ወገናት ትውልድን ቃልስን ናይ ምቕጻል ሓላፍነት ስለ ዘለዎም ግድን ክኸፍልዎ ዝግበኦም ዋጋ እዩ። እቲ ሓደ ናይቲ ካልእ ድኽመታት ብምቑላል ካብ ተሓታትነት ንምድሓን ዝገብሮ ፈተነ ከኣ ቅቡል ኣይኮነን። ካብዚ ቀረባ እዋን ግንዛበን ሓላፍነትን ክልቲኡ ወገናት እንዳዓኾዀ በቲ ነባር ኣረካቢ ኮነ በቲ ተረካቢ መንእሰይ ወለዶ ዝረአ ዘሎ ናይ ምቅርራብ ኣንፈት ግና ክቕጽል ዝግበኦ እዩ።
ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ
ኣብ ኤርትራ ርግኣት፡ ልዕልና ሕግን ዕቤትን ዘውሕስ ለውጢ ንምምጻእ እንቃለስ ዘለና ኣካላት ኣብ ጽላል ዝተፈላለየ ውዳበታት ክም ዘለና’ኳ ርዱእ እንተኾነ፥ ብጉዳይ ሃገር ግን ክንፈላለ ኣይግባእን። ከምኡ ስለዝኾነ ክኣ ኣብ ዝተፈላለዩ ኣኼባታት፡ ጉባአታት፡ ሰላማዊ ሰልፍታትን ዝኣመሰሉ ኣጋጣምታትን ንራኸብ ኢና። ወትሩ ከኣ ብዛዕባ ሃለዋት ህዝብናን ሃገርናን ፖለትካዊ ዝርርብ ምግባርና ኣይተረፈን። ኣብዚ ወግዓዊ ይኹን ዘይወግዓዊ ርክባትና ንሰማምዓሎምን ዘይንሰማመዓሎምን ዛዕባታት የጋጥሙና እዮም። ምናዳ ምናዳ ቅንዕናን ሓልዮትን እንተተወሲኽዎ፡ እቶም እንሰማመዓሎም ካብቶም ዘይንሰማመዓሎም ከም ዝበዝሑ ርዱእ እዩ። ዕምቆት ግፍዒ ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ህዝብና መሪር ምዃኑ ኣይንፈላለየሉን። ህዝቢ ኤርትራ ኣብ ትሕቲ ኣርዑት ህግደፍ ዝሓልፎ ዘሎ መሪር ህይወት ክትኣምኖ ክሳብ ዘጸግም ዘስካሕክሕ ምዃኑ የሰማመዓና’ዩ። እዚ ክሳብ ክንድዚ በደሉ ሰማይ ዝዓረገ ርጉም ጉጅለን ናይ ጭቆና መሳርዑን ይወገዱ ኣብ ዝብል እውን ንረዳዳእ። ካብዚ ሓሊፉ፡ ሓድነትና ምስጢር ዓወትና ምዃኑ፡ በዚ ዘለናዮ ናይ በበይንኻ ወፍሪ ለውጢ ከነረጋግጽ ከምዘይንኽእል .. ወዘተ ኣብ ዝብሉ ሓሳባት እውን መሰረታዊ ፍልልይ የብልናን።
ነዚ ኣቐዲሙ ግናይ መንነቱ ዝተገልጸ ሳራም ጉጅለ ህግደፍ ጸራሪግካ ኣብ ኤርትራ ሰላም፡ ደሞክራስን ዕቤትን ዘውሕስ ኩነታት ምፍጣር ከም ዘድሊ ከኣ ናይ ኩልና እወታ ዘለዎ መፍትሒ ምዃኑ ወርትግ እንኮማስዖ ናይ ሓባር መደምደምታና እዩ። እዚ ዘርእየና ሓባራዊ ናይ ለውጢ ድሌትና ህያው ምዃኑ እዩ። ሓደ ጉዳይ ንክትፍጽም ድሌት ምሕዳር ሓደ ስጉምቲ ንቕድሚት ምዃኑ ዘይከሓድ ኮይኑ፡ ብተግባር እንተዘይተሰንዩ ግና እቲ ድሌት ሕልሚ ኮይኑ እዩ ዝተርፍ። ርግጽ እዩ ሓደ ጉዳይ ስለ ዝደለኻዮ ጥራይ ዘይክፍጸም ይኽእል። ነዚ ምኽንያት ካብ ዝኾኑ ጉዳያት ሓደ ማዕረ ድሌትካ ዝምጥን ዓቕሚ ዘይክህልወካ ስለ ዝኽእል እዩ። በዚ መሰረት ኣብ መንጎ ድሌትን ናይ ምርግጋጹ ዓቕምን ፍልልይ እንተተራእየ ዘገርም ኣይኮነን። ዓቕሚ ኣብ መስርሕ ክጥረ ስለ ዝኽእል፡ ሎሚ ዘይተተግብረ ጽባሕ ብዝፍጠር ዓቕሚ ክምላእ ስለ ዝኽእል። እቲ ቀንዲ ጉዳይ ሎሚ ኣብ ኢድካ ብዘሎ ዓቕሚ ክትብገስ ምኽኣልን ዘይምኽኣልን እዩ ዝኸውን።
ክግበር ኣለዎ ኢልካ እትእምነሉን እትደልዮን እንዳዘመርካ ጥራይ ምንባር ግና ግጉይ እዩ። ግጉይ እዩ ጥራይ ዘይኮነ ኣብቲ “ከምዚ ክግበር ይግባእ” እትብሎ ንዘለካ መርገጺ ኣብ ምልክት ሕቶ ዘውድቕ እውን እዩ። “ጉጅለ ህግድፍ ክውገድ ኣለዎ” እንዳበልና ነዚ ግብራዊ ናብ ዝገብር ገጽና እንተዘይወፊርና ዘተሓታትት እዩ። እቲ ዝፈላልየና ኣተሓሳስባ፡ ኣብቲ ንሰማመዓሉ ሓቢርና ከይነድምዕ ጽልዋ የብሉን ማለት ኣይኮነን። እንተኾነ ናይቲ ዝፈላልየና ኣሉታዊ ጽልዋ ዝዳኸም ኣብቲ ዘሰማመዓና ሓቢርና ብምስራሕ እዩ። ፍልልያትና ከነወግድ ንደኽመሉ ምኽንያት የብልናን። ኣብቲ ንሰማመዓሉ ዛዕባታት ብሓባር ብምስራሕ ናብ ዘይዕንቅፈና ደረጃ ምውራዱ ግና ግድነት ክንጽዕተሉ ዝግበኣና እዩ።
እቲ ብሓባር ከስርሕ ዝኽል መዋጸኦ ንምፍጣር ናይ ሓደ ኣካል ሓላፍነት ዘይኮነ፡ ኩሎም መሻርኽቲ ኣካላት ክሰርሕሉ ዝግበኦም እዩ። ናይ ኩሎም መዋጸኦ ሓሳባት ብሓላፍነታዊ ዘተን ልዝብን ረጊኡ ተሓቒኑ ምስ ጸዓየ እዩ ከኣ ናይ ሓባር መዋጸኦ ክኸውን ዝበቅዕ። “እዚ እዩ ናተይ ሓሳብ” ክንብል እንከለና፡ ካብቲ መኻይድና “እዚ ድማ ናተይ” ዝብል ዝተፈለየ ደሃይ ክንጽበ ይግበኣና። ኣብዚ እዋንዚ ኣብ ውድባትና በዂሩ ዘሎ ከኣ እዚ እዩ እምበር፡ እቲ ድሌትስ ወትሩ ብመደረታት፡ ብኣዋጃትን መግለጽታትን ክንጸባረቕ ንዕዘቦ ኣለና። “እቲ ድሌት እንዳሃለወ ናብ ተግባር ንከይንሰግር ከሊሉና ዘሎ ዓለባ ሳሬት ደኣ እንታይ እዩ?” ዝብል ሕቶ ንምምላስ ብዙሕ ምናልባታት ምቕራብ ከም ዝከኣል ርዱእ እዩ።
ሰልፊ ደሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ፡ እቲ ደውታ መዓልቲ ክበልዕ ምስ ተዓዘበ፡ “እሞ እንታይ ደኣ ይገበር?” ዝብል ሕቶ ክምልስ ተበግሶ ወሲዱ ኣሎ። እዚ ተበግሶኡ ድማ በቲ ብ4 ሰነ 2017 ዘውጸኦ “ምዕቃብ ልኡላዊ ግዝኣት ኤርትራ፤ ምውዳቕ ዲክታቶርያዊ ስርዓት ህግደፍን ምልጋስ መሓውራት ጭቆናኡን፤ ድሕሪ ውድቐት ስርዓት ህግደፍ ኣብዝሓ ሰልፋዊ ስርዓት ዝሰረቱ ህዝባዊ ዲሞክራስያዊ ስርዓት ምቛም፤ ግዝኣተ ሕግን ዲሞክራስያዊ መሰላትን መላእ ሓርነታትን ህዝቢ ምቕባል፤” ዝብሉ ነጥብታት ዝሓዘ እማመኡ ኣነጺርዎ ኣሎ። ሰዲህኤ ነዚ ክእምም እንከሎ፡ ከምቲ “ኣብ ኢዱ ዘሎ ዝደርበየ ፈራሕ ኣይበሃልን” ዝበሃል፡ ድሕሪ ዓሚቕ መጽናዕቲ ዝበጸሖ ርኢቶ ንምቕራብ እንተዘይኮይኑ፡ “እቲ ቅኑዕ ርኢቶ ምሳይ ጥራይ እዩ ዘሎ” ካብ ዝብል በሓቲ ሰምዒት ከምዘይኮነን ደጋጊሙ ኣነጺሩ’ዩ። ብመሰረቱ እውን እማመኡ ጻዋዒት ንዘተ እምበር ናይ “ነዚ ተቐበሉለይ” ምሕጽንታ ኣይኮነን። እዚ ማለት ናይ ካልኦት ሰብ ጉዳይ መኻይዱ ዝተፈልየ ርኢቶ ክሰምዕ ምስ ልዑል ሃንቀውታ እዩ። ስለዚ ኢና ከኣ “እቲ ክንገብሮ እንኽእልከ ዘይንገብር?” ንብል ዘለና።
ኣብቲ ነዊሕን መሪርን ቃልስና ምእንቲ ናጽነት፡ መላእ ህዝቢ ኤርትራ ኣብ ኩሉ ኩርነዓት ሃሙን ቀልቡን ሓደ ኮይኑ ኣብ ጐኒ’ቲ ፍትሓዊ ቃልሱ ተሰሊፉ። ኣብቲ እዋንቲ ናይቲ ዝነብረሉ ቦታታት ራሕቅን ካልእ ናይ ስምዒታት ፍልልያቱን ብሓደ ከይስጉም ኣይዓንቀፎን። ዋላውን’ቲ ኣብ ትሕቲ መግዛእታዊ ሓይሊ ዝነበረ ህዝቢ ኤርትራ ራሕቅን ጽንኩር ሓለዋን ካብ ቃልሱ ኣየርሓቖን።
ድሕሪ ናጽነት ምስቲ ቅድሚኡ ዝነበረ ቃልስን ኣሰላልፋ ሓይልታትን ክወዳደር እንከሎ ዝረቐቐ ቃልሲ ምእንቲ መሰረታዊ መሰላት ተጀሚሩ፡ እነሆ ከኣ ሕጂ’ውን ቀጻሊ ኣሎ። ኣብዚ ዳሕረዋይ ምዕራፍ ቃልሲ ርኢቶታት ህዝቢ ኤርትራ ኣብ ክልተ ዝተኸፍለ ነይሩ። ንስርዓት ህግደፍ ዝድግፍን ዝቃወምን። ኣብቲ መጀመርያ ብዙሓት ንኣበርክቶኡ ኣብ ቃልሲ ምእንቲ ናጽነት ጥራይ ኣብ ግምት ኣእትዮም “እዚ ውድብ እንታይ ዘይገበረ” ዝብሉን ዲክታቶር ኢሳይያስ ብጉርሒ ንዝብሎ ሸርሕታት ዝደጋግሙ ደገፍቱ ካብቶም ካብ ንግሁኡ ኣነቓቕላኡ ጠላሕ ዘይበሎም ተቓወምቱ ዝበዝሑ ነይሮም። እንዳወዓለ እንዳሓደራ ግና ሓቀኛ ባህርያት ናይቲ ሕጂ ሃገርን ህዝብን ዘማስን ዘሎ ጉጅለ እንዳተቓለዐ ምስ መጸ ደንበ ደገፍቲ ህግደፍ ክጥምዝሕን ክሽምረርን እንከሎ፡ ደንበ ተቓወምቱ ከኣ እንዳሰሰነ መጺኡ። ብዙሓት ከኣ በቲ ነቲ ጉጅለ ዝድግፍሉ ዝነበሩ ልሳኖም ኣብ ግጉይ መስርዕ ከም ዝነበሩ መስኪሮም ኣንጻሩ ከኣ ተሰሊፎም።
ኣብዚ ኣሰላልፋ እዚ እውን ከባቢ፡ ወጻእን ውሽጢ ሃገርን፡ ዓበይትን ናእሽቱን፡ ደቂ ኣንስትዮን ደቂ ተባዕትዮን፡ ኣስላምን ክርስትያንን ከነወዳድር እንከለና፡ ኣብ ኩሉ ኩርነዓት ተቓወምቲ ስርዓት ኮነ ደገፍቲ ስርዓት ንረክብ። እቲ ቁጽሪ ከኣ ይፈላለ። ደገፍቱ ውሑዳት ተቓወምቱ ከኣ ብዙሓት። ብዝሒ ብጽፉፍን ጽኑዕን ውዳበ እንተዘይተሰንዩ ንበይኑ እኹል ናይ ለውጢ ሓይሊ ይኸውን ማለት ከምዘይኮነ ምስትብሃል ዘድልዮ እዩ። ኣብ መስርሕ ብዙሓትን ጥምዙሓትን ናይ ምዃን ዕድል ክፉት ስለ ዝኾነ።
እቲ እንቃለሰሉን ወትሩ ንጽበዮን “ለውጢ ኣብ ኤርትራ” ስለ ዝኾነ፡ “ለውጢ ብመን? ንረብሓመን” መዓስከ?” ዝብሉ ሕቶታት ወርትግ እነዘውትሮም እዮም። ኣብቲ መልስና ከኣ፡ ለውጢ ብተፈጥሮኣዊ ሕልፈት ዲክታቶር ኢሳይያስ፡ ብወተሃደራዊ ዕላዋ፡ ካብ ውሽጢ ብዝግንፍል ህዝባዊ ሓይሊ …. ወዘተ ዝብሉ ሓረጋት ብብዝሒ ምንባብን ምስማዕን ዝተለምደ ኮይኑ ኣሎ። ርግጽ እዩ ነቲ ናይ ኩሉ ቀንድን መሰረትን ዝኾነ ሓይሊ ህዝቢ ዝትክእ ዓቕሚ የለን። ካብዚ ብምንቃል ኢና ከኣ ለውጢ ካብ ውሽጢ ብህዝቢ ንዝብል ሓረግ ኣበሪኽና እነቃልሖ። እዚ ክንብል እንከለና ግና ካብ ኤርትራ ወጻኢ እውን ብኹለንተናኡ ካብ ርኢቶን ኣተሓሳስባን ናይቲ ህዝቢ ዘይፍለ ወገን ከም ዘሎ ብምዝንጋዕ ኣይኮነን። እዞም ክልተ ወገናት ከኣ ዶብ ዘይድርቶ ናይ ርኢቶ ሓድነት’ዩ ዘልዎም። ኣብ ሕድሕዶም ኣፍልጦ ክወሃሃቡን ክናበቡን ከኣ ናይ ግድን እዩ። ብኣንጻሩ ለውጢ ካብ ውሽጢ እዩ ክንብል እንከለና፡ ኣብ ማእከልዚ ለውጢ ዝብህግን ብለውጢ ዝረብሕን ኣብ ትሕቲ ህግደፍ ዘሎ ህዝቢ፡ ምስቲ ጉጅለ ብረብሓን ኣረኣእያን ኢድን ጓንትን ዝኾኑ “ህልውናናን ጥፍኣትናን ብሓንሳብ” ኢሎም ዝተመሓሓሉ ግና ድማ ውሑዳትን ተሰዓርትን ከም ዘለዉ ምዝንጋዕ ኣይግባእን። እቲ ለውጢ ካብ ውሽጢ ዝብል ከኣ ነዚኣቶም ኣይምልከቶምን እዩ ጥራይ ዘይኮነ ተጻረርቱ እዮም።
ሎሚ ብምልኡ ኢልካ ምድምዳም’ኳ ዘጸግም እንተኾነ፡ ካብ ህዝቢ ኤርትራ እቲ ዝበዘሐ ለውጢ ዝጽበን ዝብህግን እዩ። እዚ ለውጢ ንብዙሓት ዘርብሕ ካብ ኮነ ምርግጋጹ’ውን ብናይቶም ብዙሓት በሃግቱ ምዃኑ ግቡእ ኣስተብህሎ ክወሃቦ ዝግባእ እዩ። እቲ ዝያዳ ዝምረጽ መንገዲ ለውጢ ተወዲብካ ምቅላስ እዩ። እዚ “ውዳበ ሓይሊ እዩ” ብዝብል ዝተረጋገጸን ኣድማዕነቱ ዘመስከረን እዩ። ካብዚ ሓሊፉ ብውልቅኻ ዝካየድ ናይ ምሁራትን ምኩራትን ውልቃዊ ኣበርክቶ እውን ቀሊል ግምት ዝወሃቦ ኣይኮነን። ምስዚ ኩሉ ግና ኣየናይ ኣገባብ ኣብ ቃልሲ ትመርጽ ብዘየገድስ ሸቶኻ ሓደ ካብ ኮነ ምድግጋፍን ምንባብን ግድን እዩ። ብኣንጻሩ ሽቶኻ ሓደ ክነሱ፡ ኣብ ሕድሕድ ምንቛርን ምንእኣስን መደምደምታኡ ክሳራን መፍቶ ህግደፍ ምዃንን እዩ። ካብዚ ሓሊፉ፡ “ህግደፍ ከምዚ እዩ ኣደቡ፡ ተቓወምቲ ከኣ ዝገብርዎ የብሎምን” ዝብል ናይ ርሑቕ ተዓዛባይ ምዃን ሓጋዚ ኣይኮነን። ውድባት ኣይነቐፋ ማለት ኣይኮነን። እንታይደኣ እቲ ነቐፈታ፡ እንዳተዓዘብካ ዘይኮነስ፡ እታ እትኽእላ እንዳኣበርከትካ ክኸውን እንከሎ ጥራይ እዩ ሰማዒ እዝኒ ዝረክብ። ካብዚ ሓሊፉ “ንስኻኸ ኣንታይ ገባሪ ኢኻ” ዝብል ናይ ሕድሓድ ሸንኮለል ረብሓ የብሉን። ስለዚ እቶም ሓደ ዓይነት ናይ ለውጢ ኣረኣእያ ዘለና ራሕቂ ኮነ ዶብ ከይደረተና ናይ ሓባር ቃልስና ነስጥም።
