http://ascenteq.com/project/epdp

ኢትዮጵያ ከም ሓድሽ ሕቶ ምውናን ኣፍደገ ቀይሕ ባሕሪ ድሕሪ ምልዓላ፡ ኣብ መንጐ ኤርትራ ኢትዮጵያን ዝጸንሐ ካብ ቀደሙ’ውን  ዘይቕስን ዝምድና፡ ናብ ወጥሪ ይዓርግ ብምህላዉ፡ ኤውራጳዊ ኮሚተ ዝምድናታት ወጻኢ ጉዳያት ከም ዘሰክፎ ቅድሚ ሒደት መዓልታት ገሊጹ።  እዚ ዝረአ ዘሎ ወጥሪ ድሕሪ’ቲ ቅድሚ 7 ዓመታት ዝምድነአን ምምሕያሸን ተመሊሰን ናብ ወግእ ከይኣትዋ ኣብ ዘፍርሕ ደረጃ በጺሑሎ ኢሉ ከም ዝሰግእ ጠቒሱ።

እቲ ኮሚተ ካብቲ ዘስግኦ ምልክታት ክጠቅስ እንከሎ፡ መንግስቲ ኤርትራ ኣብዚ ቀረባ ግዜ መንእሰያት ናብ ሰራዊት ከም ዝኸቱ ከም ዝገበረ ጠቂሹ፡ ኢትዮጵያ ድማ ኣብቲ ንክልቲኣን ሃገራት ዘራኽብ ዶብ  ከበድቲ ኣጽዋርን መካናይዝድ ሰራዊትን ከም ዘስፈረት በቲ ዠውጸኦ ጸብጻብ ሓቢሩ። ኣብ ጉዳይ ኣፍሪቃ ፍሉይ ዲፕሎማሲያዊ ኣፍልጦ ዘለዎም ክኢላታት እውን እቲ ወጥሪ ናብ ሰፊሕ ወተሃደራዊ ረጽሚ ከይዓርግ ስግኣቶም ይገልጹ ከም ዘለዉ ናይቲ ኮሚቲ ስምዕታ ኣስፊሩ።

እቲ ኣካል  ኣብ ዝሓለፈ 17 ማዝያ 2025 እውን እቲ ቅድም ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን ን2ተ ዓመታት ዝተኻየደ ኣዕናዊ ውግእ ከይድገም ብዝሓደሮ ስግኣት ኣጠንቂቑ ከም ዝነበረ ኣዘኻኺሩ። እዚ ኣብ ሃገረ ጀርመን ከተማ በርሊን ዝመደበሩ ኮሚተ “መራሕቲ ክልቲአን ሃገራት ንትግራይ ኣብ ማእከሎም ገይሮም ኣብ ጌጋ ጸወታ ኣትዮም ኣለዉ” ከም ዝበለ፡ ኣብቲ ደጊሙ ዘውጸኦ መልእኽቱ ኣመልኪቱ።

እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ኣብዚ እዋንዚ፡ በቲ ሓደ ወገን ብሄራዊ ቦርድ ምርጫ ኢትዮጵያ ንህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ ካብ ውድብነት ብምስራዙ፡ በቲ ካልእ ወገን ድማ ኢትዮጵያውያን ናይ ጥዕና ክኢላታት ኣብታ ሃገር ምስ ዘሎ ቁጠባዊ ቅልውላው ብዝተተሓሕዘ ተቓውሞታት ይስምዑ ኣለዉ። ስለዚ ኢትዮጵያ ብዘይካቲ ምስ ኤርትራ ዘለዋ ወጥሪ ውሽጣዊ ኩነታታ’ውን ዘሻቕ ዝኸውን ዘሎ እዩ ዝመስል።

ጂም ሪች ኣቦመንበር ሰኔት ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ፡ ብ13 ጉንበት 2025፡ ኣብ ቅድሚ ኮሚተ ወጻኢ ዝምድናታት ናይቲ ሰኔት ብዛዕባ ምብራቕን ቀርንን ኣፍሪቃ ሰፊሕ ምልከታ ከም ዘቕረበ ናይቲ ሰኔት ምንጭታት ካብ ዋሽንግተን ሓቢሮም። እቲ  ሰኔተር “መቐይሮ ምብራቕን ቀርንን ኣፍሪቃ ኣብ ነጥበ” ኣብ ትሕቲ ዝብል ኣርእስቲ ምልክታኡ ዘቕረበ ዝተፈላለዩ እቲ ጉዳይ ዝምልከቶም ምኩራት ባእታታት ኣብ ዝተሳተፍሉ መድረኽ እዩ።

ንሱ ኣብቲ ሰፊሕ ምልከታኡ፡ “ኣመሪካ ኣብ ምብራቕን ቀርንን ኣፍሪቃን፡ ድሌትን ተገዳስነትን ከም ዘለዋ ኩልና እንፈልጦ  እዩ፡ እዚ ዞባ ምስ ቀይሕ ባሕርን ወሽመጥ ዓደንን ተተሓሒዙ ቀንዲ ናይ ንግዲ መንቀሳቐሲ እዩ። ኣብዚ ከባቢ ኣብቲ ኣብ ጅቡቲ ዘሎ ወተሃደራዊ መደበርና  ቀሊል ዘይበሃል ዓቕሚ ኣለና። ነዚ መስረት ብምግባር ሃገርና፡ ናብ ኬንያን ሶማሊያን ዘድህብ ወተሃደራዊ ስርሒት እተካይደሉ” ክብል ኣስፊሑ ኣቕሪቡ።

ኣተሓሒዙ ድማ “እንተኾነ ኣብዚ እዋንዚ ኣብ ሱዳን፡ ሶማሊያን ኢትዮጵያን ነቲ ዞባ ዝህውኽ ዘይርጉእ ኩነታት ይፍጠር ኣሎ፡ እዚ ኩነታትዚ ከም ሁቲ፡ ኣልሸባብን ንዝኣመሰሉን ንፈጠርቲ ራዕዲ ምቹእ ባይታ ዝፈጥር እዩ፡ ከም ቻይና፡ ኢራንን ሩሲያን ንዝኣመሰሉ ተዋሳእቲ እውን ዕድል ዝህብ እዩ፡ እዚ ድማ ንጸጥታ ናይቲ ከባቢ ህዝብን ኣመሪካን ዝዘርግዩ” ክብል ወሲኹ።

ሰኔተር ጂም ሪች ንጉዳይ ሱዳን ብፍሉይ ዓይኒ ብምርኣይ “ኣብ ሱዳን ንዘሎ ኩነታት ከም ሓደ ናይ ዓለምና ሓደገኛ ተረኽቦ ገይሮም ዝርድእዎ ኣሜሪካውያን ውሑዳት እዮም፡ ሱዳናውያን ኣብ ኣዝዩ መሊሱ ዝገድድ ዘሎ ሻቕሎት’ዮም ዝርከቡ፡ ኣብ ዳርፎር ዘጋጠመ ጽንተትን ብጃምላ ምምዝባልን ንኣብነት ዝጥቀሱ እዮም፡ እዚ ድማ ቀጥታዊ  ጸጥታዊ ስግኣት ኣመሪካ ኣብቲ ከባቢ እዩ፡ ኩሎም እዞም ኣሰከፍቲ ፍጻመታት ተደሚሮም ናይ ጽቡቕ ውጽኢት ምልክታት ኣይኮኑን፡ ኣብ ዝሓለፉ 4ተ ዓመታት ኣተሓሕዛ ኣሜሪካ ኣብ ጉዳይ ሱዳን ብፍላይ፡ ኣብ ጉዳይ ኣፍሪቃ ድማ ብሓፈሻ ዝተቖራረጸ ኮይኑ እዩ ጸኒሑ።” ክብል ተንቲንዎ።

.

መንግስቲ ፕረሲደንት ትራምፕ ረብሓ ኣሜሪካ ኣብዚ ዞባ ዝምልከት፡ ኣብቲ ቀዳማይ ዙር ምምሕዳሩ ዝሓሸ ተግባራት ይፍጽም ከም ዝነበረ ኣዘኻኺሩ፡ ሎሚ ከኣ ከም ማክሮ ሩቢዮ ጸሃፊ ወጻኢ ጉዳያት ዝኣመሰሉ ላዕለዎት ሓለፍቲ ኣሜሪካ ኣንጻርቶም ረብሓ ኣሜሪካ ዝዕንቅፉ ተግባራት ይንቀሳቐሱ ከም ዘለዉ ጠቒሱ፡ እዚ ከኣ ኣካል’ቲ ሰፊሕ ምንቅስቓስ  ንምርግጋጽ ረብሓ ኣሜሪካ እዩ ኢልዎ። እዚ ማለት ድማ ኣብዚ ዞባ ዘለዉ መሓዙት ኣሜሪካ ኣነጺርካ ምልላይ ዘጠቓልል ምዃኑ ኣተንቢሁ።

ሰኔትር ጂም፡ ኣብ ደቡብ ሱዳን ዝተበጽሐ ስምምዕ ሰላም ብተደጋጋሚ ይጠሓስ ከምዘሎ ጠቒሱ፡ ኣሜሪካ ደቡብ ሱዳን ሃገር ንክትከውን ብዙሕ ዋጋ ከም ዝኸፈለት ሓቢሩ፡ ብ2011 ነጻ ሃገር ካብ እትኸውን ንደሓር ድማ ክሳብ 10 ቢልዮን ዶላር ዝበጽሕ ከም ዝሓገዘታ ኣብቲ ምልክታኡ ኣመዝጊቡ። ምስዚ ኩሉ ግና ኣሜሪካ ውጽኢት ናይዚ ዝገበረቶ ደገፍ ከም ዘይረኣየትን ደቡብ ሱዳን ኣብ ንቡር ናይ ሃገር ተግባራትን ምውሓስ ሰላምን ከም ዘይበጽሐትን ንተሳተፍቲ እቲ ርክብ ኣስሚዑ።

ኢትዮጵያ፡ ኬንያን ኡጋንዳን ከኣ፡ ኣሜሪካ ኣብኣተን ግቡእ ወፍሪ ከተካይድ ብዝዕንቅፍ ውሽጣዊ ጸገማት ይሕመሳ ኣለዋ ኢልወን። እዚ ኩነታት ድማ ኣሜሪካ ነቲ ብዙሓት ሃገራት ኣፍሪቃ ምስ ቻይና ዝገብረኦ ዝምድና ክትቆጻጸሮን ሃጋራዊ ረብሓ ከነውሕስን ዘገድዳ እዩ ኢልዎ።

እዚ ዝተጠቕሰን ምስኡ ዝዛመዱ ጉዳያትን ምስ ጠቐሰ፡ ኣብ መወዳእታ  ናይቲ ዝቐረበ መበገሲ ሓሳብ፡ ህጹጽ ተደላይ ምንጻር እስትራተጅያዊ ረብሓ ኣሜሪካን ምሕዝነት ምስቲ ዞባ ምድልዳልን ኣድላይ ኣብ ዝኾነሉ ግዜ ምዃኑ ጠቒሱ። ኣተሓሒዙ ከኣ ኣሜሪካ ኣብዚ ዞባ ንዓኣን ንኣፍሪቃን ዘርብሕ ምሕዝነት ክንሃንጽ ተደሊ እያ ምስ በለ፡ እቲ ዝለዓለ ዕላማኡ ድማ ኣካል ናይቲ ኣሜሪካ ውሕስቲ፡ ሓያልን ብልጽግትን ናይ ምግባራ እስትራተጂ’ዩ ኢሉ።

እቲ ሰኔተር ኩነታት ዝተፈላለያ ሃገራት ምብራቕ ኣፍሪቃ ዝዳህሰሰ ተንታን ምቕራቡ፡ ኣሜሪካ ቆላሕታኣ ናብዚ  ዞባ ተዕዝዝ ከምዘላ ዘገምት ኮይኑ፡ ብዛዕባ ኤርትራ  ብጩቕ ዘይምባሉ ከኣ ዘተሓታትት ይመስል።

ናይቲ ኣብ ትሕቲ መኽሰብ ኣልቦ ኤርትራዊ ዲሞክራስያዊ ማሕበር ኣብ ጀርመን ዝካየድ ፈስቲቫል  ፍራንክፎርት 2025፡ ዝቆመት ኣሳናዳኢት ሽማገለ ፖሊቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ  2ይ ኣኼባኣ ብዕለት 13- 05-2025 ብመራኸቢ ብዙሓን ዙም ኣካይዳ ። ሽማገለ ፈስቲቫል ብ20 ኣባላት ዝቆመት ኮይና ፡ ዘማእክልዋ ሰለስተ ኣሕዋት ሰሚያ። ንሳቶም ድማ ሓው ጻሃየ ቀለታ ኣቦ መንበር ፡ ሓብትና ፋጥና ኑሪ  ቀዳመይቲ  ምክትል ኣቦ ወንበር ፡ ሓው ተድሮስ ጸጋይ ካልኣይ ምክትል ኣቦ ወንበር  ክኾኑ ነብሶም ሰሪዕዓም።  ቀጺላ ዝሓለፈ ተመክሮ ናይ ፈስቲቫል 2024 ብደቂቁን ብዝርዝሩን ሓሳብ ንሓሳብ ተላዋዊጣ  ነብሳ ኣብ 4ተ ናይ ስራሕ ጉጅለታት መቂላ ብስጥመት ስራሓታት ክትዓምምን ዘድልዩ መጽናዕትን ክገብራ ወሲነን።  ፈስቲቫል ፍራንክፎርት 2025 ካብ ዕለት 01 ነሓሰ ክሳብ ዕለት 03 ነሓሰ 2025 ኣብ ፍራንክፎርት ሃገረ ጀርመን ክካየድ  እዩ ። ኣብቲ ኣኼባ ክልተ ካብ ላዕሎዎት ኣዋሃዲት ሽማገለ  ተሳቲፎም  ኣላይን መሪሕ መበገስን ዝኾውን  ሰነድ ብምቅራብ ንኣኼባ  ዕዉትን መሃርን  ሓጋዝን  ኮይኑ ኣኼባ  ብምሉኡ ብጽሞና ሰሚዑ ክጥቀመሉ ኣስሚሩሉ።