http://ascenteq.com/project/epdp

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰደህኤ

ኣብ ህልዊ ኤርትራዊ ጉዳይና ኣዘራረብቲ ካብ ዝኾኑ ጉዳያት ሓደ፡ ጉዳይ ማዕቀብ ወይ እገዳ ኣብ ልዕሊ ጉጅለ ህግደፍ ምዃኑ ፍሉጥ እዩ። ከምቲ ኣብ ብዙሓት ኣገደስቲ ዛዕባታት ዘለና ፍልልይ፥ ኣብዚ እውን ኤርትራውያን ወገናት ነናቶም ርኢቶ ኣለዎም። ኣብዚ ጉዳይ ዝቐርብ ፍልልያት ነቲ ንጉጅለ ህግደፍ ምቅዋም ወይ ምድጋፍ ዘንጸባርቕ እዩ። ደገፍቲ ህግደፍ ነዚ ኣብ ልዕሊ እቲ ጉጅለ ዝተበየነ ማዕቀብ ይቃወሙን ናይዚ ተሓተትቲ ናይ ግዳም ሓይልታት ገይሮም የቕርቡን። ተቓወምቲ ጉጅለ ህግደፍን ተሓለቕቲ ፍትሕን ድማ ነዚ ቀጻዒ ማዕቀብ ይድግፍዎን ናይዚ ተሓታቲ ባዕሉ እቲ ጉጅለ ምዃኑን ይኣምኑን። እዚ ዳሕረዋይ ሚዛን እዩ ድማ እቲ ቅኑዕ።

መንግስታት ብደረጃ ዓለም ዝወጹ፡ ኣካል ሕገ-መንግስቶም ገይሮም ክቕየድሎም ዝግበኦም ቻርተራት ኣለዉ። ነዞም ቻርተራት እዚኣቶም ዘይምኽባር ድማ ናይ ግድን የቕጽዕ እዩ። መንግስታት ኣብ ልዕሊ ህዝቦም ዝፍጽምዎ በደል እውን ኣየቕጸዖምን ማለት ኣይኮነን። ሕቡራት መንግስታትን ካለኦት ዞባውያን ትካላትን ዝያዳ ዝግደስሉ ግና እቲ ቻርተሮም ክጠሓስ እንከሎ እዩ። ኣብ ተመኩሮ ከም እንርእዮ ገለ መንግስታት ምስ ህዝቦም ጥዑይ ዝምድና ይህልዎም እሞ ምስ ዓለም ለኻዊ ቻርተራት ይጓነጹ። ገለ ድማ በቲ ቻርተራት ምእዙዛት ይኾኑ እሞ፡ ኣብ ልዕሊ ህዝቦም ድማ በደላት ይፍጽሙ። ጉጅለ ህግደፍ ግና ፍሉይ እዩ፡ ዓለም ለኻዊ ቻርተራት ብዘይምኽባሩ ንጹልን ጽሉእን እዩ። ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ኤርትራ እውን ብዘይሕገ-መንግስቲ ዝመርሕ ገበነኛ እዩ። እዚ ጉጅለ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ዝፍጽሞ ዘሎ በደል ነዊሕ ግዜ ዝገበረን ሰራውር ዘለዎን እዩ። ህዝቢ ኤርትራ ምናልባት ደኣ ድምጹ ሰማዒ እዝኒ ኣይረኸበን እምበር ናብ ዓለም ካብ ዘእዊ ነዊሕ ግዜ ኮይኑ እዩ።

ውድብ ሕቡራት መንግስታት ንእከይ ተግባራት ናይቲ ጉጅለ ዝያዳ ቆላሕታ ዝሃቦምን ክቐጽዖ ዝጀመረን ናቱ ሕግታት ክጥሕስ ምስ ጀመረ እዩ። ኣብቲ መጀምርያ ኣብ ልዕሊ ጉጅለ ህግደፍ ማዕቀብ ዝተበየነሉ ግዜ፡ ነቲ ማዕቀብ ዝደገፉ ኣካላት ኣብቲ ዝርዝር ምኽንያት እቲ ጉጅለ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ዘውረዶ በደላት ብዝግባእ ዘይምንጽብራቑ ቅሬታኦም ይገልጹ ምንባሮም ዝዝከር እዩ። ሎሚ ግና ዝምልከቶም ኣካላት ጉጅለ ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ዓለም ለኻዊ ቻርተራት ዘፍጽሞ ግህሰታት ጥራይ ከይተደረቱ፡ እንተላይ ንውሽጣዊ ኤርትራዊ በደላቱ እውን ኣብ ግምት ከእትውዎ ጀሚሮም ኣለዉ። ምቛምን ንጥፈታትን መርማሪት ኮሚሽን ሰብእዊ መሰላት ከም ኣብነት ዝጥቀስ እዩ።

ንጉጅለ ህግደፍ ካብዚ መቕጻዕቲ ከድሕንዎ ዝደልዩ ኣካላት፡ እዚ ጉጅለ ዘቕጽዕ በደል ኣይፈጸመን ኢሎም ኣይከራኸሩን እዮም። ንሳቶም ከጉልሕዎ ዝደልዩ እዚ ማዕቀብ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ጉድኣት ዘውርድ እዩ ዝብል እዩ። እቲ ዘገርም ከኣ ጉጅለ ህግደፍ ግዳይ ማዕቀብ ንክኸውን ዝፈጸሞ በደል ሃልይዎ ዘይኮነስ ብጸላእቲ ኤርትራ ዝተማህዘ ዘይክውንነታዊ ስጉምቲ እዩ ይብሉ። እቲ ማዕቀብ ክለዓል እሞ እቲ ጉጅለ ንህዝቢ ኤርትራ ዝድህኽ ቅልጽሙ ክትርንዕ ዝጽውዕሉ ኣጋጣምታት እውን ኣሎ። እስኪ እቲ ጉጅለ ምስ ሕብረተሰብ ዓለም ዘለዎ ኩርኳሕ ዝምድና ይጽነሓልና እሞ፡ ናብቲ ብወጻዕን ተወጻዕን ዝግለጽ ዝምድና ጉጅለ ህግደፍን ህዝቢ ኤርትራን ንመለስ። ጉጅለ ህግደፍስ ዘቕጸዖ ተግብራት ይፍጽም የለን ድዮም ክብሉ ዝደልዩ ዘለዉ። ያኢ ጉጅለ ህግደፍ ዘቕንእ ምስሊ ሃልይዎስ ገለ ሃገራት ስለ ዝቐነኣሉ እየን ማዕቀብ ወሲነናሉ ምባልከ እንታይ ክበሃል ይከኣል። ከምዚ ዓይነት ኣቀራርባ ጉጅለ ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ህዝብና ይፍጽሞ ንዘሎ በደል ንክቕጽሎ ካብ ምትብባዕ ሓሊፉ እንታይ ትርጉም ክህልዎ ይኽእል።

ጉጅለ ህግደፍ ዕድመ ስልጣኑ ንከንውሕ ካብ ዝጥቀመሉ ኣገባባት፡ ናይ ካብ ህዝቢ ንህዝቢ ምምሕዳር ዘይኮነ ክነሱ፡ ኣብቲ ህዝቢ ከም ቁርዲድ ተጣቢቑ ክድሕን ዝገብሮ ፈተነ እዩ። ነቲ ህዝቢ ንከዕሽዎ ድማ “ንሕና ንሱ፡ንሱ ንሕና” ብዝብል ከብዲ ህዝቢ ክበልዕ ይፍትን። ነዚ መታለሊ ኣቀራርባኡ ንዝተወሰነ ግዜ ኣይተጠቕመሉን ማለት ኣይኮነን። ካብዚ ናይ ሓሶት ስብከትን ርህራሀን እንዳነቐለ፡ ንህዝብና ኣብ ብዙሕ ንረብሓኡ ዘይኮነ ናይ ጥፍእት ተግባራት ኣጊድዎ እዩ። ድሕሪ ድጊም ግና እዚ ቀጻሊ ኣይኮነን። ሰልፊ ደሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ እቲ ዝግበር እገዳ ነቲ ጉጅለ ካብቲ ኣበሳ ዘየብሉ ህዝቢ ኤርትራ ፈልዩ ዝወቅዕ ክኸውን ከም ዝግበኦ ክምሕጸን ጸኒሑ ኢዩ። እዚ ምሕጽንታ እዚ ሎሚ’ውን ቀጻሊ እዩ። እቲ ማዕቀብ ዝውስን ኣካል እውን ማእከሉ ጉጅለ ህግደፍ እምበር ህዝቢ ኤርትራ ከምዘይከውን ፍሉጥ እዩ። ኣብዚ ግና ከምቲ “ምስ ዓጋም ዝተጸገዐት ቆልቋል ክትነብዕ ትነብር” ዝበሃል ህዝብና እውን በቲ ናብቲ ጉጅለ ዘተኮረ ማዕቀብ ኣይጽሎን እዩ ማለት ኣይክነን። እቲ ቀምነገር ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ብሰንኪ ማዕቀብ ጉድኣት ተገጠሞ’ውን እቲ ዝሕተት እቲ ማዕቀብ ዝወሰነ ኣካል ዘይኮነስ እቲ ማዕቀብ ንክውሰን ምኽንያት ዝኾነ ቀይዲ በተኽ ጉጅለ ምዃኑ ግንዛበ ክረክብ ይግበኦ። ህዝቢ ኤርትራ እውን ነዚ እዩ ክርደኦ ዝግብኦ። ጸላኢኡ ምስኡ እንከሎ ናብ ነውዮርክ ኮነ ብሩሰልስ ዘመዓድዎ ምኽንያት የብሉን። ነቲ ገበናት እንዳፈጸመ ማዕቀብን ተነጽሎን ዝጽወዓሉ ዘሎ ጉጅለ ባዕሉ ያዕ ክብሎ ይግባእ። ማዕቀብ ንናትና ጻዕሪ ዘራጉድ እምበር፡ ንኣበርክቶና ተኪኡ ፍታሕ ዘምጽእ ከም ዘይኮነ ከኣ ኩልና ክንርዳእ ይግበኣና።

15 ጥቅምቲ 2015

“ኣብ ምምሕዳር ህግደፍ ዘይተነግረ’ምበር ዘይተገብረ እከይ ነገር የለን።” እዚ ሎሚ ኣብ ኤርትራውያን ኣብ ልዕሊ ህግደፍ ዘለካ ጽልኢ ንምግላጽ ልሙድ ኮይኑ ዘሎ ኣበሃህላ እዩ። እዚ ብውሕዱ እዩ። ክንደይ ካልእ ህዝቢ ኣብቲ ጉጅለ ዘለዎ ቂም ዝገልጸሉ ናይ ኣሽሙር ኣገባባት ኣማዕቢሉ ኣሎ። ካብቲ ብዙሕ ሓንቲ ኣብዚ ቀረባ ግዜ ዝሰማዕናያ ከነካፍለኩም። ከምቲ ኩልና ኣብ ተለቪዥን ኤርትራ እንዕዘቦ ኣምሰሉ ኢሳይያስ ኣፈወርቂ ዋላ ኣጋይሽ ክቕበል እንከሎ፡ ምስቲ ኩነታት ዘይከይድ ካምቻ ይኽደን። ምስኡ ድማ ሰንደል ሳእኒ ይውስኸሉ። ደሓር ሓደ ክፉእ ዝረኣየ ኤርትራዊ ንቡር ሳእኒ ገዚኡ የምጸኣሉ’ሞ እቲ ሳእኒ ድማ ዕቅኑ ይኸውን። ኢሳይያስ ድማ በቲ ናይቲ ሰብኣይ ዓቐን ሳእኑ ምፍላጡ ይግረም እሞ “ከመይ ጌርካ ደኣ ቁጽሪ ሳእነይ ፈሊጥካዮ?” ኢሉ ይሓቶ። ወዮ ተረካብ ዝዘረብኡ ሳእኒ ገዚኡ ዘምጸአ ውሽጡ ሕሩር ኤርትራዊ ድማ “እንታ ክቡር ፕረሲደንት ወዮ እዚ ኩሉ ረጊጽካናስ ከመይሉ ደኣ ቁጽሪ ሳእንኻ ክጠፍኣና” ኢሉ መለሰሉ ይበሃል።

ኢሳይያስን ጉጅልኡን ኩሉ ህይወቶም ኣብ ልዕሊ ህዝቢ በደልን ዓመጽን ምስ ምፍጻም ዝተተሓሓዘ እዩ። እቲ ህዝቢ ድማ ካብቲ ጉጅለ ዝጽበዮ ጽቡቕ ነገር’ኳ እንተዘየለ፡ ሓደ ጉዳይ ተፈጺሙ ክበሃል እንከሎ ብዛዕባቲ ፍጻመ ካብ ምዝራብን ምጽሓፍን ዓዲ ኣይውዕልን። ሰባት ኣሲሩ፡ ኣብያተ-ትምህርቲ ዓጽዩ፡ ናይ ብሕቲ ንግዲ ከልኪሉ፡ መንእሰያት ገፊፉ፡ ኣብ ዶባት መንእሰያት ረሺኑ፡ ምስ እገለ ዝበሃል ሃገር ተባኢሱ፡ ምስ እገለ መራሒ ዝተፈራረሞ ስምምዕ ጥሒሱ … ወዘተ ኩሎም ደድሕሪ ኣፍራሲ ፍጻመታት እቲ ጉጅለ ዝዝረበሎምን ዝጸሓፈሎምን ተረኽቦታት እዮም።

እነሆ ድማ ኣብዚ እዋንዚ፡ ሓድሽ ፍጻመ ዘይኮነ ክነሱ ህግደፍ ኣባይቲ ኣፍሪሱስ፡ እቶም ኣብቲ ዝፈረሰ ኣባይቲ ዝነበሩ ኤርትራዊ ስድራቤታት መዕቆቢ ስኢኖም ኣደዳ ጸሓይን ንፋስን ኮይኖም ኣለዉ ይበሃል ኣሎ። ገሊኦም ተዓዘብቲ ግና ህግደፍ ደኣ ሃገርን ህዝብን ከፍርስ ዘይሓነኸስ ኣባይቲ ኣፍሪሱ ኢልካ ምዝራብ ኣብ ምንታዩ ክስቆሮ ይብሉ። ሓቃቶም ከኣ፡ እቲ ምፍራስ ኣባይቲ’ውን ክኹነን ይግበኦ እሞ ህግደፍ ንኤርትራ በታ ናቱ ቀጣን ናይ ጥፍኣት መንገዲ ክኸይድ ቅሩብ ንዘይኮነ ዜጋ ክመቁሕን ክቐትልን እንዳወዓለ፡ ካብዚ ሓሊፉ ናይ ሰባት ኣተሓሳስባ ኣፍሪሱ ብዘይድሌቶም ናይ ጥፍኣት ኣተሓሳስባ ከመንግጎም ዘይሓፈረ፡ “ገዛውቲ ኣፍሪሱ ንዜጋታት ኣብ ማእከል ጐልጐል ደርብይዎም” ዝብል ወረ ከመይ ኢሉ ከም ሓድሽ ጸይቂ ክውሰድ ይከኣል እንተበሉ እውን ኣየኽፈኣሎምን።

እቶም ሎሚ ኣብ ገዛእ ሃገሮም ምንባር ምስ ሰኣኑ፡ ስደት መሰረታዊ መፍትሒ ከምዘይኮነ ስሒተምዎ ዘይኮነስ ካልእ መተካእታ ምስ ሰኣኑ ሃገሮም ራሕሪሖም ሃጽ ኢሎም ክኸዱ እንከለዉ፡ እቲ ክምርዓውሉን ክድርዓውሉን ዝግበኦም ኣባይቶም ጥራይ ዘይኮነ ኤርትራ ብዓባያ እያ ትፈርስ ዘላ። ኤርትራዊ ባህሊ ምክብባር ተሰሪዙ ሓድሽ ናይ ምንዕዓቕን ምዝንጣልን ባህሊ ከስፋሕፍሕ እንከሎኸ ምፍራስ ሃገር ማለትዶ ኣይኮነን። መራሕቲ ሃይማኖት ነቲ ብመንፈስ እንመርሖ ህዝቢ ኣንጻር ሃይማኖታዊ እምነቱ ክንፍጽም ኣይንሰብኽን ኢና ስለ ዝበሉ ክእሰሩ እንከለዉኸ ከመይ ኢሉ እዩ ምፍራስ ሃገር ዘይከውን። ጉጅለ ህግደፍ መላእ ዓለም በቶም ኣብ ባሕሪ ላምፓዱሳ ብሓንሳብ ዝሃለቑ 368 ዜጋታትና ክትሓዝን እንከላን ብፍላይ ገለ ሃገራት ንወግዓዊ ዝኽሮም ባንደራታተን ለጠቕ ኣቢለን ክሰቕላ እንከለዋ፡ ጉጅለ ህግደፍ ግና ነቶም ግዳያት “ኤርትራውያን” ኢሉ ምጥቃሶም ተጸይፉ “ኣፍሪቃውያን ስደተኛታት” ኢሉ ሸፈፍ ክብሎም እንከሎ ገለ ክብሪ ሃገር ይፈርስ ከምዘሎዶ ኣየመልክትን። ብዙሓት ዜጋታትና ኣብታ ብደሞም ዝመጸት ነጻ ሃገር፡ ኩሉ እቲ ዝተነፈጎም መሰረታዊ መሰላት ከይኣክል፡ ብህግደፍ ኣብ ሃገሮም ናይ ምቕባር መሰሎም ክንፈጉ እንከለዉ ክብሪ ሃገር ኣብ ሓደጋ ይኣቱ ምህላዉ ብኸመይ ንዝንገዖ።

ትማሊ ትማሊ ብናይ ህዝባ ጅግንነት፡ ተጸዋርነት፡ ዘይተንበርካኽነትን ጽንዓትን ብዓብይኡ ድማ ብሓድነት፡ ስማ በሪኹ ዝጽዋዕ ዝነበረት፡ ኣፍሪቃዊት ሃገር፡ ሎሚ በቲ ሓደ ወገን ብሰንኪ ዘይውሕሉል ዲፕሎማሲያዊ ኣተሓሕዛ ናይቲ ጉጅለ ካብ ከም ኢጋድ ዝኣመሰሉ ዞባዊ ውዳበታት ተገሊላ፡ በቲ ካልእ ወገን ድማ ካብተን ብዙሓት ካብ ዜጋታተን ዝተሰደድወን ሃገራት ንሓንሳብ ቀዳማይ ንሓንሳብ ድማ ካለኣይን ሳልሳይን ተርታ ክትስራዕ ምርኣይ እውን ሃገር ጥዕና ከምዘይረኸበት ዝሕብር ምልክት ናይ ምፍራስ ሓደጋ እዩ። ነዚ ኩሉ ከሎ ጌና እንተዘይፈዊስናዮ ናብ ምፍራስ ገጹ ዝእምት ምልክታት ብምስትብሃል ኢና እምበኣር “ህግደፍ ደኣ ኣባይቲ ጥራይ ድዩ ዘፍርስ” ክንብል ዝተገደድና። እዚ ማለት ግና ጉጅለ ህግደፍ ካብኡ ዝዓቢ ገበናት ስለ ዘለዎስ፡ ገዛውቲ የፍርስ’ሞ ስቕ ኢልና ንርኣዮ ማለትና ኣይኮነን። ይዕበ ይንኣስ ኩሉ ኣፍራሲ ተግብራቱ ክኹነን ስለ ዝግበኦ።

ሰልፊ ደሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ንምፍራስ ኣባይትን ግናይ ምስሊ ጉጅለ ህግደፍን ግቡእ ቆላሕታ ሂቡ ንምቅላዕን ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ዝወርድ በደል ኣብ ልዕሊኡ ከም ዝወረደ ገይሩ ከም ዝወስድ ንምርኣይን ኣብ ውሳነታት 2ይ ጉባኤኡ “እቲ ስርዓት ከምዚ ዓይነት ተወሳኺ ሰብኣዊ ግህሰት ክፍጽም እዚ ናይ መጀመርታኡ ከም ዘይኮነ እንዳተረዳእና ነዚ ንዜጋታትና ኣብ ገዛእ እታ ብቓልሶም ዘውሓስዋ ሃገር ብዘይ ንጹር ሕግን እቲ ዋና ህዝቢ ዘይርደኦ ኣገባብን የካይዶ ንዘሎ ምፍራስ ኣባይቲ ጉባኤና ይኹንኖ። ሕቶ መጽለሊ ኣብ ህልውና ዘለዎ ወሳንነትን ክብደት ግህሰቱን ብምርዳእ ሕብረተሰብ ዓለም ንክኹንኖ ኣብዚ ኣጋጣሚ ንጽውዖ።” ዝበለ እውን ካብዚ ነቒሉ እዩ።

9 ጥቅምቲ 2015

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰደህኤ

ዝኾነይኹን ተጨቚነ ኢሉ ተወዲቡ ዝቃለስ፥ ራእይን ዕላማን ከምዘለዎ ርዱእ እዩ። እዚ ራይን ዕላማን እዚ ንጽባሕ  ይጽነሓለይ ዝበሃል ኣይኮነን። እንታይደኣ ካብ ግዜ ናብ ግዜ ኣብ ቀጻሊ መስርሕ እናማዕበለን እናተመሓየሸን ዝኸይድ ስለዝኾነ ኣብዚ እዋንዚ ተጀሚሩ ኣብዚ እዋንዚ ይውዳእ ዝብል ውሱን ናይ ግዜ ገደብ የብሉን። ኣብ ዝኾነ እዋን ዝጅምር ኣብ መስርሕ ድማ እናዓኾዀ ክቕጽል ናይግድን እዩ፡ በዚ መንጽር  ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ “መጻኢት ኤርትራ ከመይ ክትመስል እያ?” ዝብል ሕቶ ንምምላስ ብብሩህ ኣነጺሩ ኣስፊርዎ ኣሎ።

ብመንጽር’ዚ እቲ ቀዳማይ ዕላማን እምነትን፡ ምንጪ ስልጣን፥ ናይቲ  ዝቐውም መንግስቲ ብመሰረቱ ዋንኡ ህዝቢ ምዃኑን  ሰላማውን ዲሞክራሲያውን መስርሕን ውድድራትን ኣብ መንጎ ኣብዘሓ ሰልፍታት ዘፍቅድ ተሓታቲ ዝኾነ ስርዓት ክትተክል ምብቃዕ እዩ። ምስ እዚ ኤርትራ ሰላምን ሓድነትን ዝሰፈና ሃገር ክትከውን ናይ ህዝቢ ኤርትራ ሃይማኖታዊ ፥ ብሄራዊ፥ ቀቢላዊ፥ ባህላውን ቋንቋውን ብዙሕነት ቅሙጥ ሃገራዊ ጸጋን  ሓይልን ብምዕቃብን ምምዕባልን ጥራሕ እዩ ዝብል እምነቱ ካልእ ናይ ዕላምኡ መርኣያን ውሕስነትን ኢሉ ዝቃለሰሉ እዩ። ብዘይካዚ፡ ዲሞክራሲያዊ ምሕደራ ህያው ንምግባር፥ ኣብ መንጎ ብሄራትን ሕብረተሰብኣዊ ጉጅለታትን ሰላም፡ ቅሳነትን ምክብባርን ተወሃሂድካ ናይ ምንባር ባህልን ከሰፍን ከኣ ባይታ ዝምድመድ ማዕርነታዊ ዝኾነ ምምቕራሕ ስልጣንን ጸጋታት ሃገርን  ኣገዳሲ ምዃኑ እዚ ሰልፊ ዝኣምነሉ ጥራይ ዘይኮነስ ዝቃለሰሉ እዩ። ነዚ ዘራጒድ ድማ ኩሎም ዜጋታት ብዘይተጽዕኖ ኣብ ፖለቲካዊ መስርሕ ሃገሮም ክሳተፉን ንዝመረጽዎ መንግስቲ ክቆጻጸሩን ሓላፍነቶም ምዃኑ ካብ ብሕጂ ክርድኡ ከምዘለዎም ይኣምንን ንግብራውነቱ ዓቕሙ ዝፈቐዶ ይገብርን። ካብ ታሕቲ ክሳብ ላዕሊ ኣብ ዘሎ ጽፍሕታት ብሓላፍነት ክዋስኡ ዝተመደቡ ኣካላት ህዝቢ ከገልግሉ ዘኽእሎም ስርዓተ-ምሕደራ ንመሰል ውሁዳን’ውን ዘኽብር   ዘይምእኩል ምሕደራ ምዃኑ  እምነቱ  እዩ።

ነዚ ኩሉ ዝተጠቕሰ ኣብ ግብሪ ንምውዓል ከኣ እቲ ዝቐውም መንግስቲ ኣገልጋሊ ህዝቢ ደኣ እምበር ተገልጋሊ ከኸውን ከምዘይብሉን፥ መሰልን ረብሓን ህዝቢ ዝሕልዉ ሕግታት ውሑስ ብምግባር ከም ዝትግበር ይኣምንን ምእንታኡ ይቃለስን። ካብዚ ሓሊፉ “ሃይማኖት ናይ ግሊ ሃገር ግና ናይ ኩሉ” ዝብል ሓሳብ ከም ኣካል ዕላማኡ ይቕበል። ብእምንቶ ሰደህኤ ሃይማኖት ርእሱ ዝኸኣለ ናጽነቱ ሓልዩ መንፈሳዊ ኣገልግሎቱ ዘበርክት እዩ። መንግስቲ ከኣ ንሕብረተሰብ ኤርትራ ዝወጽእ ሕግታት መሰረት፡ ከይጠሓስ ብማዕረ ዘመሓድር፡ ህዝቢ ከይብደልን ደሞክራሲያዊ መሰላቱ ከይጠሓስ ዝከታተልን ዝክላኸልን ኣካል እዩ። ብሓጺሩ ኣብ መንጎ መንግስተን ሃይማኖትን ዝህሉ ዝምድና ጣልቃ ኣእታውነት ዘይፈቅድ ኣብ ምትሕብባርን ምትሕግጋዝን ዝተመስረተ እዩ።

ምስዚ ከኣ፡ ንምልካዊ ኣተሓሳስባን ስርዓትን ካብ ሱሩ ምሕዩ ንምድርባይ፡ ንህዝባዊ ሓያልነትን ነቲ ለውጢ ካብ ውሽጢ ዝብል እምነቱ ኣብ ግምት ብምእታውን ዘይጐነጻዊ ኣገባብ ቃልሲ ምምራጹ  ዋሕስ ናይ ፍትሒ ብምኻኑ ዕላማን ራእን ሰልፊ ደሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ እዩ። ሰልፊና ምስ ህልዊ ኩነታት ኤርትራና ነዚ ኣገባብ ዝመርጸሉ ምኽንያታት ብዙሕ ኮይኑ፡ ናይ መላእ ህዝቢ ተሳትፎን ዋንነት ኣብቲ ዝምዝገብ ዓወት ዘረጋግጽን፡ ሰላማውን ህዝባውን ኣገባብ ምስግጋር ስልጣንን ዘተባብዕን እዩ ኢሉ ስለ ዝኣምን እዩ። እዚ ኣገባብ ካብቲ ካልእ ምርጫ ተመራጺ ጥራይ ዘይኮነ ዝያዳ ጻዕርን ድኻምን ከም ዘድልዮ እውን ይኣምን። ከምኡ ስለ ዝኾነ እዩ ድማ ብፍላይ ንመንእሰያት ተረከብቲ ሕድሪ ብምዃኖም ቀጻሊ መጸዋዕታ ቃልሲ ናብ ህዝቢ ዘቕርብን ዝምሕጸንን።

5ጥቅምቲ 2015

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰደህኤ

ቅድሚ ክልተ ዓመት ብ3 ጥቅምቲ 2013 “ኣብ ኢጣልያዊት ደሴት ላምፓዱሳ ልዕሊ 350 ኤርትራውያን ዝርከብዎም ኣፍሪቃውያን ናብ ስደት እንዳምርሑ፡ ኣብ ባሕሪ ጥሒሎም ሞይቶም” ዝብል ዜና ምስተሰምዐ፡ ኣይኮናንዶ ምቃል መሰንገለኦም ዝኾና ኤርትራውያን ዓለም ብዓለማ ሰንቢዳን ኣንቀጥቂጣን። ተረኽቦ ላምፓዱሳ ብሓንሳብ ዝለዓለ ብዝሒ ኤርትራውያን ዝሃለቑላ ኣጋጣሚ ብምንባራ ነቲ ስንባደን ሓዘንን ኣዕሪጋቶ እምበር፡ እዚ ሓደጋ ናይ መጀመርያ ወይ ናይ መወዳእታ ኣይነበረን። ቅድሚኡን ድሕሪኡን፡ ብዙሓት ኤርትራውያን፡ ካብ ዓዶም ወጺኦም  ክስደዱ እንከለዉ ኣብ ዶባት ዝተረሸኑ፡ ኣብ ጉዕዞ ኣብ ምድረበዳታት ብጽምእን ጥሜትን ዝሓለፉ፡ ኣብ ባሕሪ ዝጠሓሉ፡ ብጥሩፋት ዝተቐንጸሉ፡ ውሽጣዊ ኣካላቶምኣብ ዕዳጋ ወሪዱ ዝተሸጠ፡ ኣብቲ ክበጽሕዎ ዝተጸበይዎ ቦታ ምስ በጽሑ እውን ብዝተፈላለየ ሓደጋታት ዝጠፍኡ ዘለዉ ኤርትራውያን  ውሑዳት ኣይኮኑን።

ድሕሪ ተረኽቦ ላምፓዱሳ፡ መብዛሕትና እዚ ሓደጋዚ ዘመሓላልፎ ናይ “ንጠንቀቕን ንለብምን” መልእኽቲ ስለ ዝህሉ፡ እቲ ህልቂት ኣይክድገምን እዩ ዝብል ተስፋ ነይሩና። እንተኾነ ምናልባት ደአ እቲ ናይ ሓደ መዓልቲ ህልቂት ኣሃዝ ይንኪ ይኸውን እምበር እቲ ናይ ኤርትራውያን በተመሳሳሊ ኣገባብ ምጥፋእ ኣይዓረፈን ምናልባት እውን ወሲኹ ይኸውን። እዚ ድማ ተረኽቦ ላምፓዱሳ ኣሕዛኒ ዝኸውን በቲ ብ3 ጥቅምቲ 2013 ዘጋጠመ ማህሰይቲ ጥራይ ዘይኮነስ፡ ክንመሃረሉ ብዘይምኽኣልና’ውን እዩ። ኤርትራውያን፡ ዘይውሑስን ዘይጽኑዕን ስደት ከም መፍትሒ ዝመርጽሉ ዘለዉ ምኽንያት ወይ እቲ ጠንቂ እቲ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ኣይግዳዱ ጉጅለ ህግደፍ ምዃኑ ፍሉጥ እዩ። እንተኾነ እዚ ጉጅለ’ዚ ንኤርትራውያን ዝርህርህ ልቢ ከም ዘየብሉ ጥራይ ዘይኮነስ ንጥፍኣቶም ዝተዓጥቀ ምዃኑ ባዕሉ ብተደጋጋሚ ነጊሩና ክነሱ፡ ሰለምንታይ ናብቲ መፍቶኡ ዝኾነ ኣህላቒ መጻወድያ ንኣቱ ኣለና? ንዝብል ክንሓስበሉ ዝግበኣና እዩ።

ካብ’ቲ ንጥፍኣት ኤርትራን ህዝባን ዝተዓጥቀ ጉጅለ ህግደፍ ንጽበዮ ጽቡቕ ነገር ከም ዘየለ ንፈልጥ ኢና። በቲ ድሕሪ ህልቂት ላምፓዱሳ ዘርኣዮ ኣሽካዕላልን፡ ዓለም በቲ ጉዳይ ከተእውን መፍትሒ ከተናዲ ክትለዓዓል እንከላን  ዝሕጭጮ ዝነበረን፡  ንሬሳታት ናይቶም ግዳያት ብዝነፈጎ ክብርን ድማ ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ዘለዎ ንዕቀትን ዝከሓነ ጽልእን ክሳብ ክንደይ ደረቱ ዝሓለፈ ምዃኑ ኣራጒዱ ኣርእዩና እዩ። ካብዚ ነቒልና ኢና ድማ ናይ ከምዚ ዓይነት ጸገም ፍታሕ ብፍጹም ካብ ህግደፍ ንጽበዮ ኣይኮነን እንብል። እቲ መመሊሱ ዘሕዝን ናይዞም ግዳያት ኣስከሬናት ክሳብ ሎሚ መንነቱ ዘይተነጸረን ዘይተቐብረን ምዃኑ እዩ። እዚ ኩነታት ብኹሉ ማሕበራዊ መዕቀኒ ክምዘን እንከሎ፡ ክሳብ ክንደይ ከም ዘቐንዙን፡ ኣብ ልዕሊ ቀረባቶም ዝገድፎ በሰላ መሪር ምዃኑን ምግማቱ ዘጸግም ኣይኮነን።

ኣብዚ ናይ ሓዘን ዝኽሪ ኮይና ብዛዕባዚ ዝሓለፈን ቀጻሊ ዘሎን ህልቂት ምስትንታን በይኑ መፍትሒ ከም ዘየምጸኣልና ንርደኦ ኢና። እቲ መፍትሒ ተሓጋጊዝካ ነቲ ጠንቂ ምውጋድ እዩ። እቲ  ካልእ እንተላይ ስደት መፍትሒ ከምዘይከውን ብግብሪ ተረጋጊጹ እዩ። ስለዚ ናይ ሕማምና መፈወሲ ፈሊጥናዮ ኣለና። ፈውስና እንዳፈለጥናዮ ክንፍወስ ዘይምኽእልናን በቲ ሕማም ንሳቐ ምህላውናን ከዓ ካልእ ዘገርም ተርእዮ እዩ። እቶም በቲ ኣብ ግዜ ላምፓዱሳ ኮነ  ቅድሚኡን ድሕሪኡን ብዘጋጣመ ሓደጋ እንሓዝን ብዙሓት ኢና። እቶም መፍትሒ ኣብ ምምጻእ ነናትና እጃም ዘለና እውን ብዙሓት ኢና። እቶም ዘይውሑስ መንገዲ ስደት ብምምራጾም ግዳያት ዝኾኑ ዘለዉ፡ ህዝቢ ኤርትራ ብሓፈሻ ብፍላይ ድማ ወለድን ቤተሰብን ግዳያት፡ ተቓወምቲ ፖለቲካውን በርገሳውን ሓይልታት ኤርትራ፡ ኣብ ዶባት ኣሕዋቶምን ኣሓቶምን ክርሽኑ መምርሒ ዝተዋህቦም ኣባላት ሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ፡ ከምኡ እውን ሕብረተሰብ ዓለም መፍትሒ ኣብ ምርካብ ነናቶም ብጽሒት ኣለዎም። እቲ ዝኸበደ ጾር ግና ናትና ናይ ኤርትራውያን እዩ።

ጻዕርናን ጻዋዒትናን’ኳ ሓድሽ ተዘይኮነን፡ ሰልፊ ደሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ፡ ሎሚ እውን ብሓፈሻ ሕብረተሰብ ዓለም ብፍላይ ድማ ነቲ ንቡር ዘይረኸበ ናይ ዜጋታትና ኣስከሬናት ከዚኑ ዘሎ መንግስቲ ኢጣልያ፡ ኣብ ልዕሊ እቲ ካብቲ ንቡር ባህልና ወጺኡ በቲ ሓመድ ኣዳም ዘይለበሰ፡ ሬሳታት ዝሕጭጭ ዘሎ ጉጅለ ህግደፍ ተጽዕኖ ብምፍጣር፡ መንነቶም ብግቡእ ተነጺሩ ኣብ ዓዶም ዝቕበርሉ ኩነታት ክፈጥር ንጽወዖ ኣለና። እዚ ጻውዒት ናብ ኩሎም ምእቲ ሰብኣዊ መሰላት ንዝተሰለፉ ዞባውያንን ዓለም ለኻውያንን ኣካላት እውን ዝምልከት እዩ። ካብዚ ሓሊፉ ምስዚ ኩሉ ውህሉል ገበናቱ ነቲ ጉጅለ ዘህጥርን ነቲ ኣብ ልዕሊ ህዝብና ተኺልዎ ዘሎ ናይ ጭቆና ኣጽፋር መሊሱ ዘትርርን ናብቲ ውጹዕ ህዝብና ዘይበጽሕ፡ ካልእ ጉልባብ ብምልባስ ሓገዝ ከይወሃቦ ነዘኻኽሮም። ምስዚ ብዝተተሓሓዘ እቶም ድሕሪ ክንደይ ፈታኒ መጻወድያታት ሓሊፎም ኣብቲ መዕለቢና ዝበልዎ ሃገር ምስ በጽሑ  ዘይተጸበይዎ ጸገማት ዘጋጥሞም ዘሎ ግቡእ ቆላሕታ ክግበረሎምን፡ ጠንቂ ስደቶም ሕሱም ፖለቲካዊ ወጽዓ ምዃኑ ብሩህ ክንሱ፡ ምስ ቁጠባዊ ምኽንያት ኣተሓሒዝካ መሰል ስደተኛ ንምንፋጎም ዝረአ ዘሎ ምልክታት ጠጠው ክብል በዚ ኣጋጣሚ  ዝኽሪ 2ይ ዓመት ላምፓዱሳ ደጊምካ ምጽዋዕ ቦታኡን ግዜኡን እዩ ዝብል እምነት ኣለና።

2 ጥቅምቲ 2015