ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተር ናይቲ ብጀነራል ዓብደል ፈታሕ ኣልቡርሃን ዝምራሕ መንግስቲ ሱዳን ዓሊ ኣል ሳዲቕ ኣብ መንጎ ዋና ጸሓፊ ሕቡራት ሃገራት ኣንቶኒ ጉተረዝን ኣዛዚ ህጹጽ ሓይሊ ሱዳን ጀነራል ኣሕመድ ደጋሎን ንዝተገብረ ናይ ቴለፎን ርክብ መንግስቶም ከም ዝነጽጎ ገሊጾም። እቲ ርክብ ወገን ጀነራል ዳጋሎ  ኣብ ማሕበራዊ መዲያ ናይ ፕሮፓጋንዳ መሳርሒ ከም ዝጥቀመሉ’ውን እቶም ሚኒስተር ወጻኢ ጉዳይ ሓቢሮም።

እቶም ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተር ሱዳን ነዚ ተቓውመኦም ነቶም ንመጀመሪያ ግዜ ዝረኸብዎም ኣብ መወዳእታ 2023 ናብ ሱዳን ዝተመደቡ ሓድሽ ወኪል ሕቡራት ሃገራት ራማታነ ላማምራ ከም ዝገለጽሎም እቲ ዜና ኣፍሊጦም። እዞም ሓድሽ ወኪል ሕቡራት ሃገራት ሰዳን ናይ ቅድም ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተር ኣልጀሪያ ዝነበሩ እዮም።

ምስዚ ብምትሕሓዝ ሚኒስተር ዓሊ ኣልሳዲቕ ኣብ መግለጺኦም፡ ድጋሎ ብሕቡራት ሃገራት ኮነ ማሕበረሰብ ዓለም ዝተፈልጠ ግህሰታት ዝፈጸሙ ምዃኖም ብሰፊሑ ዘርዚሮም። ኣተሓሒዞም ድማ ከምዚ ዓይነት ኣፍልጦ ምሃቦም ንፕሮፖጋንዳ ዳጋሎ ዘሕይል ብምዃንኑ ክቋረጽ ጸዊዖም።

ጀነራል ዳጋሎ ብወገኖም ምስ ውና ጸሓፊ ጉተረዝ ከም ዝተራኸኡ ተኣሚኖም ኣብ ዘውጽእዎ መግለጺ፡ ብዛዕባቲ ኣብ ሱዳን ብደብዳብ ነፈርቲ ጀነራል ኣሉርሃን ኣብ ልዕሊ ሲቪል ሰባት ዝወርድ ዘሎ ጉድኣትን ሰብኣዊ ረዲአት ናብ ዝምልከቶም ከይበጽሕ ዕንቅፋት ይኸውን ምህላዉን ጠቒሶም፡ ንወገን ጀንነራል ኣል ቡርሃን ከሲሶም። ኣተሓሒዞም ድማ ጉዳይ ሱዳን ብኸመይ ከም ዝፍታሕ ዘለዎም ርኢቶ ነቶም ዋና ጸሓፊ ከም ዝገለጽሎም ተፈሊጡ።

 ኣብቲ ኢጋድ ን18 ጥሪ 2024 መዲብዎ ዘሎ ፍሉይ ኣኼባ ክልቲኦም ሱዳናውያን ጀነራላት ክራኸኡኳ ትጽቢት እንተለዎ፡ ተቐባልነት ምርካቡን ዘይምርካቡን ግና ዘጠራጥር እዩ።

Sunday, 14 January 2024 14:25

Dimtsi Harnnet Sweden 13.01.2024

Written by

ኢጋድ ነቲ ድሕሪ ኣብ መንጎ ፈደራዊ መንግስቲ ኢትዮጵያን ርእሰ ምምሕዳር ረፑብሊክ ሶማሊላንድ መረዳድኢ ሰነድ ምኽታሙ፡ ኣብ መንጎ ኢትዮጵያን ሰማልያን ተፈጢሩ ዘሎ ወጥርን ካብ ወርሒ ማዝያ 2023 ዝጀመረ ውግእ ሱዳንን ብዝምልከት ህጹጽ ኣኼባ ከም ዝጸውዐ ኣገልግሎት ዜና ጅቡቲ ኣፍሊጡ።

ናይዚ እዋን ኣቦመንበር ኢጋድ ጅቡቲ ሚኒስተር ወጻኢ ጉዳይ  ከም ዝገለጽዎ፡ እቲ ኣኼባ ምስ መራሒ ኡጋንዳ ዩወሪ ሞሰቪኒ ብምርድዳእ እቲ ኣኼባ 18 ጥሪ 2024 ኣብ ከተማ ካምፓላ እዩ ክካየድ። ኣብዚ ኣኼባ ኣብ ርእሲ መራሕቲ ኣባል ሃገራት ኢጋድ  ሕብረት ኣፍሪቃን ዓለም ለኻዊ ተሓባበርቲ ትካልትን እውን ንክሳተፉ ተጸዊዖም ኣለዉ።

ናይዚ ኣኼባ ተሳተፍቲ ብዛዓባ’ቲ ኣብ መንጎ ኢትዮጵያን ሶማሊያን ብሰንኪ ምፍራም መረዳድኢ ሰነድ ኣብ መንጎ ኢትዮጵያን ሶማሊላንድ ተፈጢሩ ዘሎ ወጥሪ ዝፍተሓሉ መንገዲ ከናዲ ትጽቢት ይግበረሉ። ኣብ ርእሲዚ እቲ ኣብ ሱዳን ኣብ መንጎ ብጀነራል ዓብደል ፈታሕ ኣልቡርሃንን ጀነራል ሓምዳን ደጋሎን ዝምርሑ ተቐናቐንቲ ወገናት ዝካየድ ዘሎ ውግእ ጠጠው ኢሉ ናብ ምቁራጽ ተኹሲ ንምብጻሕ ከም ዝጽዕር እቲ ዜና ኣፍሊጡ።

እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ኣብቲ ኣብ መንጎ ኢትዮጵያን ሶማሊያን ተፈጢሩ ዘሎ ወጥሪ፡ እንታይ ከም እትብል ብዙሓት ክጽበይዋ ዝጸንሑ ቻይና፡ ብ11 ጥሪ 2024 ማኦ ኒንግ ብዝበሃል ወሃቢ ቃላ ኣቢላ  ልኡላውነትን ሓድነትን ሶማሊያ ከም እትድግፍ ኣፍሊጣ’ላ።

ወሃቢ  ቃል ዋና ጸሓፊ ጉተረዝ፡ ስተፋነ ዱጃሪክ

ዋና ጸሓፊ ውድብ ሕቡራት ሃገራት ኣንቶኒዮ ጉተረዝ፡ ብ10 ጥሪ 2024 ብዛዕባቲ ኣብ ከባቢ ቀርኒ ኣፍሪቃ መሊሱ ዝድገስ ዘሎ ወጥሪ ምስ ፕረሲደንት ፈደራላዊ ረፐብሊክ ሶማልያ ሓሰን ሸይኽ ማሕሙድ ብስልኪ ከም ዝተዘራረቡ ወሃቢ ቃሎም ስተፋነ ዱጃሪክ ሓቢሮም።

ኣብቲ ኣብ መንጎ ክሊቲኦም ዝተገብረ ናይ ተለፎን ርክብ፡ በቲ ብ1 ጥሪ 2024 ኣብ መንጎ ፈደራላዊ ሪፐብሊክ መንግስቲ ኢትዮጵያን ርእሰ-ምምሕዳር ሶማሊላድን ዝተኸተመ መሰማምዒ ሰነድ ዝሓደሮም ሻቕሎት ከም ዝገለጹ እቲ ወሃቢ ቃል ናይቶም ዋና ጸሓፊ ጠቒሱ። ኣብቲ ዝርርብ ዋና ጸሓፊ ሕቡራት ሃገራት ኣንቶኒዮ ጉተረዝ፡ ቤት ምኽሪ ጸጥታ ሕቡራት ሃገራት፡ ሎሚ እውን ልኡላውነትን ግዝኣታዊ ሓድነትን ረፐብሊክ ሶማሊያ ንክዕቀብ ከም ዝድግፍ ኣረጋጊጾም።

ዋና ጸሓፊ ጉተረዝ ኣብ መወዳእታ፡ ፈደራላዊ መግስቲ  ኢትዮጵያን ረፖብሊክ ሶማሊያን ኣብ መንጎኦም ዝባላሕ ዘሎ ፍልልይ ናብ ዝኸፈአ ደረጃ ቅድሚ ምዕራጉ፡ ብሃናጽን ሓላፍነታውን ዘተ ንክፍታሕ ኣተሓሳሲቦም።

እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ኣብዚ ሳልስቲ፡ ፕረሲደንት ሶማሊያ፡ ደገፍ ንምርካብ ናብ ኤርትራን ግብጽን በጺሖም። ሚኒስተር ወጻኢ ጉዳይ ናይታ ድሕሪ ሕጂ ብጉዳይ ሓጽቢ ኣባይ ምስ ኢትዮጵያ ከምዘይትዛተ ዝወሰነት ግብጺ ድማ፡ ናብ ኤርትራ በጺሖም። ምስዚ ብዝተተሓሓዘ ክሳብ ሕጂ ብዛዕባቲ ምኽታም መረዳድኢ ሰነድ ርኢቶ ዝሃቡ ሃገራትን ንሕብረት ኤውሮጳን ሕብረት ኣፍሪቃን ወሲኽካ ኩሎም ኣህጉራዊ ትካላት ንልኡላውነትን ሓድነትን ሶማሊያ ብምድጋፍ፡ “ጸገምኩም ብዘተ ፍትሕዎ” ዝበል እምበር፡  ንምኽታም እቲ ሰነድ ብቐጥታ ዝደገፈ የለን።

Thursday, 11 January 2024 20:13

Dimtsi Harnnet Kassel 11.01.2024

Written by

ህንጻ ቤት ጽሕፈት ትምህርቲ ክልል ትግራይ መቐለ

ቤት ጽሕፈት ትምህርቲ ክልል ትግራይ ብሰንክቲ ድርቅን ውግእን ዘስዓቦ ጥሜት ኣብ 625 ኣብያተ ትምህርቲ ይመሃሩ ካብ ዘለዉ ተመሃሮ 223 ሽሕ ትምህርቶም ከየቋርጹ ኣስጊኡ ከም ዘሎ ኣፍሊጡ። እቲ ቤት ጽሕፈት ምስዚ ኣተሓሒዙ ኣብተን ዝያዳ ብጥሜት ዝተጠቕዐ ከባቢ ዝርከባ ኣብያተ-ትምህርቲ ብውሕዱ ኣብ መዓልቲ ሓደ ግዜ ንሓደ ተመሃራይ ብሕሳብ 12 ብር፡ መግቢ ናይ ምቕራብ መደብ ንምጅማር 365.1 ሚልዮን ብር ከም ዘድሊ ምግላጹ ቢቢሲ ሓቢራ።

ሓላፊ ቤት ጽሕፈት ትምህርቲ ትግራይ፡ ዶር ኪሮስ ጉዑሽ ከም ዝገለጽዎ፡ ኣብዚ እዋንዚ ኣብ ትግራይ ካብ ሓደ ሚልዮን ንላዕሊ ተመሃሮ ኣብ መኣዲ ትምህርቲ ክህልዉ እንከለዉ፡ እዞም ኣብ ሓደጋ ምቁራጽ ወዲቖም ዘለዉ ካብተን ኣብ ሓደጋ ጥሜት ዘለዋ 36 ወረዳታት ዝርከባ 213 ቀበለታት ዝመሃሩ ዘለዉን ብመጽናዕቲ ዝተለለዩን ምዃኖም  ከም ዝተረጋገጸ ሓቢሮም።

እዚ ከምዚሉ እንከሎ ምስቲ ኣብ ትግራይ እናገደደ ዝኸይድ ዘሎን ምስቲ ኣብ ትግራይ ብ1985 ኣጋጢሙ ዝነበረ ጥሜት ከም ዝመሳሰልን ብምዝማድ፡  ፕረሲደንት ግዝያዊ ምምሕዳር ትግራይ ኣቶ ጌታቸው ረዳ ናብ ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያ ናይ 50 ሚልዮን ብር ልቃሕ ሓቲቶም ከምዘለዉ ኣብ ዝሃብዎ ጋዜጣዊ መግለጺ ኣፍሊጦም። በቲ ካልእ ወገን ድማ ብደረጃ ትግራይ ናይ ህጹጽ ቀረብ ኣካል ኣቚሞም ኣለዉ። ፈደራላዊ መንግስቲ ግና ኣብ ደርጃ እቲ ጥሜት ዝተፈልየ ሚዛን ከም ዘለዎን እቲ ዝተሓተ ዓቐን ገንዘብ ከምዘይተረኽበን ተፈሊጡ። ኣብዚ እዋንዚ ብዙሓት ወገናት ኣብ ትግራይ ህይወት ንምድሓን ይረባረቡ ኣለዉ።

ናይቲ ክልል መራኸቢ ብዙሓን ክሳብዚ እዋንዚ ኣብ ዝተፈላለዩ ከባብታት እታ ክልል፡ ኣዴታትን ህጽናትን ዝርከብዎም ብኣማኢት ዝቁጸሩ ሰባት ብጥሜት ይሞቱ ከም ዘለዉ ጸብጻባት የቕርባ ኣለዋ።

ሶማሊላንድ፡ ድሕር’ቲ ምስ መንግስቲ ኢትዮጵያ፡ ኣብ ከም ሃገር ኣፍልጦ ምሃብ፡ ምክራይ መሬት ካብ ገማግም ባሕራ ንኢትዮጵያ ከምኡ ድማ ካብ መንገዲ ኣየር ኢትዮጵያ ዝተወሰነ ብርኪ ምውሳድ ዝምልከት መረዳድኢ ሰነድ ምኽታማ ኣዛራቢት ኣጀንዳ ኮይና ኣላ። ምስዚ ብዝተተሓሓዘ “መን እያ ሶማሊላንድ?” ዝብል ሕቶ ክለዓል ባህርያዊ ስለ ዝኾነ፡ ነዚ ሕቶ ኣብ ምምላስ እንተሓገዘ ብዝብል፡ ኣብ ዝተፈላለዩ ማሕበራዊ መድያታን ኣብዚ ቅንያት ካብ ዝተዋህቡ ቃለ መጠይቓትን ዝነቕል ብውሱን ምስኣ ከነላልየኩም።

ሶማሊላንድ “ረፑብሊክ ሶማሊላንድ” እናተባህለት እትጽዋዕ፡ ኣብ ምብራቕ ኣፍሪቃ  እትርከብ ባዕላ ናጽነት ዝኣወጀት፡ እንተኾነ ብኻለኦት ኣፍልጦ ዘይረኸበት ነብሳ ክኢላ እተመሓድርን ዝምድናታት እትፈጥርን ዘላ እያ። ሶማሊላንድ ኣብ ደቡባዊ ወሽመጥ ባሕሪ ዓደን እትርከብ፡ ብሰሜናዊ ምዕራብ ምስ ጅቡቲ፡ ብደቡብን ምዕራብን ምስ ኢትዮጵያን ብምብራቕ ድማ ምስ ሃገረ ሶማሊያ ባዕላ እትዳወብ እያ።

ስፍሓት መሬታ 177 ሺሕ ትርብዒት ኪ/ሜ ኮይኑ ብዝሒ ህዝባ ድማ 5 ሚልዮን ይግመት። ጻዕቂ ዝርጋሐ ህዝባ  28.27 ኣብ ሓደ ትርብዒት ኪ/ሜት እዩ። ኣብ 6 ኣውራጃታትን 22 ወረዳዳትን ድማ ትኽፈል። ዋና ከተማኣ ሃርገሳ ክትከው እንከላ፡ በርበራ ድማ ኣብ ገማግም ባሕሪ  እትርከብ ወደባዊትን ዋና ከተማ ኣብራጃ ሳሂልን እያ።  ከምኡ እውን ኣብ ግዜ ምምሕዳር ዓባይ ብሪታንታ ዋና ከተማ ሶማሊላንድ ዝነበረት እያ። ኣብ መንጎ ክልቲአን ከተማታት ዘሎ ርሕቀት 160 ኪ/ሜት እዩ። ርሕቀት ወደብ በርበራ ካብ መቃድሾ 1408.72 ኪ/ሜት ክኸውን እንከሎ፡  ካብ ኣዲስ ኣበባ ድማ 705 ኪ/ሜት እዩ።

ሶማሊላንድ ካብ 1800ታት ጀሚራ ውሱን ቅርጺ ሒዛ ሓንቲ ካብ ኣውራጃታት ሶማልያ ዝነበረት፡ ኣብ ግዜ መግዛእቲ ኤውሮጳ ከኣ እቲ ካልእ ልፍሊ ሶማሊያ ኣብ ትሕቲ ኢጣልያ ክመሓደር እንከሎ  ክሳብ 1960 ኣብ ትሕቲ ግዝኣት ዓባይ ብሪታንያ ዝነበረት እያ። ኣብ 1960 ድማ ን5 መዓልታት ጥራይ ዝጸንሐ ናጽነት ዝኣወጅትን ድሕሪኡ ግና ክሳብ 1991 ኣካል ሶማሊያ ኮይና ዝቐጸለት እያ።

እዛ ሰፊሕ ካብ መሬታ ሓውሲ-ምድረበደ ዝኾነ ሶማሊላንድ ኣብ 1991 ነቲ ናይ ምፍልላይ ቃልሲ ዘስዓበ ውድቀት ሰርዓት ዘይድ ባረ ተኸቲላ ኣብ ዞባ ቀርኒ ኣፍሪቃ ናይ ገዛእ ርእሳ ናጽነት ኣውጃ። እንተኾነ “ርእሰ-ምምሕዳር” ተባሂላ ካብ ምጽዋዕ ሓሊፋ ክሳብ ሎሚ ብዝኾነ ኣካል ከም ሃገር ኣፍልጦ ኣይረኸበት።

ሶማሊላንድ ብ2001 ብህዝባዊ ረፈረንዶም ብዘጽደቐቶ ሕገ-መንግስቲ እያ እትመሓደር። በዚ እናተመሓደረት ከኣ ካብ 2002 ጀሚራ ኣብ ነፍሲ ወከፍ 5 ዓመት ምርጫ ተካይድ ኣላ። በዚ ምርጫታት ዝተመስረቱ  ቤት ምኽሪ  ተወከልቲ (ሓጋጊ ኣካል)፡ ባይቶ ዓበይቲ ዓድን ከምኡ’ውን  ፈጻምን ፈራድን ኣካላት ኣለዉዋ። እቲ ዘሎ ምምሕዳራ ኣሃዳዊ ኮይኑ ኣብዘሓ ሰልፍታት ዘሳትፍ ክኸውን ግን ክፉት እዩ። እቲ ቤት ምኽሪ ተወከልትን ባይቶ ዓበይቲ ዓድን ነፍሲ ወከፎም 82 ወናብር ኣለዉዎም።

ቁጠባዊ ፖሊሲኣ ናጻ ወፍሪ እንተላይ ንወጻእተኛታት ስለ ዘፍቅድ ካብ ሃገራት ቀርኒ ኣፍሪቃ ዝተረጋግአ ቁጠባ ዘለዋ ምዃና ይንገረላ። እቲ ከም ሃገር ኣፍልጦ ዘይምርካባ ገዲፍካ፡ ነታ ብ1991 ናጻ ዝወጸት፡ ብ1993 ድማ ልኡላዊት ዝኾነ ኤርትራ ኣብ ኩሉ ፖለቲካዊ፡  ቁጠባውን ማሕበራውን መዳያት ኣዝያ እትበልጻ ምዃና ብዙሓት ክኢላታት ዝምስክርዎ ዘለዉ እዩ። ኣብዛ ርእሰ-ምምሕዳር ቋንቋታት፡ ማልኛ፡ ዓረብኛን እንግሊዝኛን ይዝረብ።

 

 

ነቲ ንህዝቢ ኤርትራ ብዘይንሕስያ ዝድህኽ ዘሎ ስርዓት ህግደፍ ዝቃወሙ ኣዝዮም ብዙሓት እዮም። እቲ ቀዳማይ ቀዋሚ ተቓዋሚኡን ወርትግ ንምውጋዱ ዝቃለሶ ዘሎን ከኣ  ህዝቢ ኤርትራ እዩ። ካብዚ ሓሊፉ ካለኦት በብግዜኡ ዝለዋወጡን ረብሓኦም ዘቐድሙን ናይ ቀረባን ርሑቕን ተቓወምቲ እውን ኣለዉዎ። ካብ  እዞም ተቓወምቱ ብዝኾነ ይኹን መንገዲ “ደሓን ይእቶ” ዝብሎ ከምዘይብሉ ከኣ ብተግባር ክንዕዘቦ ዝጸናሕናን ዘለናን እዩ።

ንህግደፍ ዝቃውምዎ ወገናት ነናቶም ምኽንያታትን ፖለቲካዊ ሕሳባትን ኣለዎም። ህዝቢ ኤርትራ ንህግደፍ ዝቃወመሉን ንምውጋዱ ዝቃለሰሉን ምኽንያታት  ኣብዚ እዋንዚ ኣይኮነንዶ ንህዝቢ ኤርትራ ንሕብረተ-ሰብ ዓለም እውን ብሩህ ስለ ዝኾነ፡ ምዝርዛሩ ኣድላይ ኣይኮነን። ብሓፈሻኡ ንምግላጹ ግና “ኣብዛ ህዝብና ብገዛእ  ደሙን ድምጹን ዘረጋገጻ ልኡላዊት ሃገር፡ ፖለቲካዊ፡ ቁጠባዊ፡ ማሕበራውን ሰብኣውን መሰላቱ ስለ ዝገፈፎ እዩ ዝቃለሶ ዘሎ” ኢልካ ናብ ካልእ ምሕላፍ ይከኣል።

ዝተፈላለያ ጐረባብትን ናይ ርሑቕን ቀረባን ሃገራትን ነናተን ናይ ሓጺር ይኹን ናይ ነዊሕ ግዜ ንህግደፍ ዝኹንናሉን ኣንጻሩ ክስለፋ ዝግደዳሉን ምኽንያታት ኣለወን። ህዝቢ ትግራይ ንህግደፍ ኣትሪሩ ዝቃወመሉ ምኽንያት ጌና ናህሩ ዘይወደአን ኣብ መስርሕ ዘሎን ናይ ቀረባ ግዜ ተዘክሮ ስለ ዝኾነ፡ ኣብ ዝርዝሩ ከይኣተና፡ ብዘይካ ጽልእን ቅርሕንትን ካልእ ምኽንያት ብዘይብሉ ኣብ ውሽጣዊ ጉዳዩ ኣትዩ፡ “ከምዝን ክንድዝን” ኢልካ ምጽብጻቡ ዘጸግም ጉድኣት ስለ ዘውረደሉ እዩ። ህዝቢ ሱዳን እውን ኣብ ውሻጣዊ ጉዳዩ ኣትዩ ከፋፋልን ዘራግን ታራ ይጻወት ስለ ዘሎ ንህግደፍ ምቅዋሙ ምኽንያታዊ እዩ። ህዝቢ ጅቡቲ እውን ህግደፍ ሓደ እዋን ዶቡ ጥሒሱ በደል ምስ ፈጸመ ዝሓደሮ ስግኣት  ኣይተመልሰን።

ሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካን ካለኦት ምዕራባውያን ሃገራትን ከኣ ንህግደፍ ንክጸልአኦን ክቃወማኦን መንቀሊ ኢለን ዝዝርዝረኦ ምኽንያታት፡ ህዝባውን ሰብኣውን ትሕዝቶ ከም ዘለዎ ኣምሲለን’ኳ ዝገልጸኦ እንተኾና፡ እቲ ቀንዲ ዘይዕግበተንሲ፡ ብመንጽር ከባብያዊ ረሓታተን ምዕዋትን ዘይምዕዋትን ዝውሰድ እዩ።  መንግስቲ ኢትዮጵያ’ውን፡ ትማሊ ብተደጋጋሚ “ኢሱ፡ ወዲ ኣፎም” እናበለ፡ ቃል ኪዳን ክኣኣስረሉ ከምዘይጸሐ፡ እነሆ “ንልኡላውነት ኤርትራ” ብዝፈታተንን “ናይ ህግደፍ ጉዳይ እዩ” ኢልና ክትሓልፎ ብዘጸግመናን ኣንጻር ኤርትራ ዝጠማመት ዘሎ ንህዝቢ ኤርትራ ደንጊጹ ኣይኮነን።  ወዮ ደኣ ኣይሰምረሉን እምበር፣ ካብ ሕዱር ዓመጸኛ ኢትዮጵያዊ ሒሳብ ነቒሉ ምዃኑ ኢትዮጵያውያን ከይተረፉ ዝምስክርዎ ዘለዉ እዩ።

እቲ ዝኸበደ ኣርዑት ጭቆና ህግደፍ፡ እቶም ካለኦት ካብ ዝመዝንዎ  ንላዕሊ፡ ኣብ እንግደዓ ህዝቢ ኤርትራ ዝተጻዕነ ጾር ምዃኑ ኩሎም ወገናት ዝዝንግዕዎ ኣይኮነን። ነዚ ኣርዑት ጭቆና ንምስባር ይግበር ኣብ ዘሎ ቃልሲ ከኣ ዝተወደበ እጃም ህዝቢ ኤርትራን ናይ ለውጢ ሓይልታቱን ዝዓበየ፡ ወሳንን መሰረታውን እዩ። እቲ ካልኦት ከካብ ናቶም ረብሐ ነቒሎም ኣብ ልዕሊቲ ጉጅለ ዘሕድርዎ ተጽዕኖ ከኣ “መተካእታ ዘይኮነ መመላእታ”፡ ናይቲ ህዝቢ ኤርትራ ኣርዑት ወጽዓ ህግደፍ ሰይሩ፡  በዂርዎ ዘሎ ኩለ-መዳያዊ ረብሓታቱን መሰላቱን ሕገመንግስታዊ ውሕስነት ብዘለዎ ኣብ ኢዱ ንምእታው ዘካይዶ ዘሎ ቃልሲ  እዩ።

ሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካ፡ ብዘለዋ ሓያልነትን ኣብ ፖለቲካ ኤርትራን ኢትዮጵያን  ብዝጸንሓ ታሪኻዊ ጽልዋን፡ ኣብዚ ኣንጻር ህግደፍ እነካይዶ ዘለና ቃልሲ ስማ ብቐጻሊ ክለዓል ልሙድ እዩ። ኣብቲ  ዝግበር ቃልሲ፡ ማዕረ ወይ ልዕሊ ግደ ህዝቢ ኤርትራ ብጽሒት ከም ዘለዋ ጌርካ ምውሳዳ ግጉይ ክነሱ፡ ብግብሪ   ዝረአ ዘሎ እዩ።  እቲ ሓቁ ግና ህዝቢ ኤርትራ ኣንጻር ህግደፍ ክቃለስ እንከሎ፡ ካብቲ ኣብ ርእሲኡ ዝወርድ ዘሎ ክብደት ወጽዓ እዩ ዝነቅል። ብዘይካ ኣንጻር ህግደፍ ምዕዋት ከኣ ካልእ መተካእታ የብሉን።  ኣሜሪካን ካለኦት ንህግደፍ ዝነቕፉ ሓይልታትን ግና ነናይ ሃገሮም ልዕልና ዓቂቦም፡ ኤርትራ ናይ ዘለዋ ስትራተጂያዊ ኣቀማምጣ ተጠቒሞም ልዕልናኦም ንምርግጋጽን ዘይምርግጋጽን እዮም ንህግደፍ ዝቃወሙ። ናይ ዓወቶም መረጋገጺ ድማ ኣርዑት ወጽዓ ህዝቢ ኤርትራ ምስባሩን ዘይምስባሩን ዘይኮነ፡ ኣብ ኤርትራ ዘገልግሎም “ብስም ኤርትራ ዝዋገ” ምስሌነ መራሒ ብምርካብን ዘይምርካብን ዝውሰን እዩ። ንኢሳያስ ንሓንሳብ ዝቃወምዎ ንሓንሳብ ከኣ ዝድግፍዎ ድማ በዚ መዕቀኒ እዮም።

ኣሜሪካ ኣብ ዝተፈላለዩ መድረኻት ንህግደፍ ብዝተፈላለዩ ዘየድምዑ እገዳታት ክትቀጽዖ ፈቲና እያ። ናይዚ ምኽንያታ ከኣ ምእንቲ ኣብ ዞባና እትኽተሎ ናይ ምምራሕን ምቁጽጻርን ፖሊሲኣን ክብራን እምበር፡ ብሰንክቲ ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ከውርዶ ዝጸንሐን ዘሎን ዘይዛሪ በደላት ኣይነበረን። በብግዜኡ ብጉዳይ እቲ ኣሜሪካ ኣብ ልዕሊ ህግደፍን ላዕለዎት ሓለፍቱን ክትውስኖ ዝጸንሐት እገዳታት  ክለዓል እንከሎ፡ “ነቲ ሓቀኛ ኤርትራዊ ዘቤታዊ ምኽንያታት ኣብ ግምት የእቱ የለን”  ክንብሎ ዝጸናሕና እውን ብመንጽር እዚ እዩ።

ኣብዚ ዝሓለፈ ሰሙናት ወያ “ብዛዕባ ኩነታት ኤርትራ  ድሕሪ ውድቀት ኢሳያስ ኣፈወርቂ ክንሓስብ ኣለና፡ ኤርትራ ሰራዊታ ካብ ትግራይ መሊኣ ከተውጽእ ይግበኣ፡ እሱራት ብናጻ ይፈትሑ ወይ ናብ ፍርዲ ይቕረቡ፡  ኩነታት ሰብኣዊ መሰል ኣብ ኤርትራ ዘጽንዑ ኣካላት ናብታ ሃገር ክኣትዉ ይፈቐደሎም…….ወዘተ” ክትብል ዝጸንሐት ኣሜርካ ቃንኣ ቀይራ ምስ ኢስያስ ክትመሓዞ ድልየት ከም ዘለዋ ዘምስል ምልክታት ኣርእያ።  እዚ ምግልባጥ ናይ ኣሜሪካ፡ ምእንቲ እስትራተጅያዊ ረብሓአ፡ ምስቲ “ተጨኒቑ ስለ ዘሎ ጠቢርካ ክለኣኽ ይኽእል እዩ” እትብሎ ኢሳያስ ክትቀራረብ ምድላያ ዘመልክት’ዩ። እዚ ንህዝቢ ኤርትራ ሓድሽ’ኳ እንተዘይኮነ፡ ዝያዳ ከስተብህለሉ ግና ይግበኦ። እቶም እቲ ምቅርራብ ብብቕዓትን መኸተን ኢሳያስ ዝመጸ ለውጢ ዝመስሎም ከኣ ከምኡ ዘይኮነስ፡ ብሰንኪ ኢሳያስ ፈቓድ ጐይተቱ መሊኡ ክኽድም ቅሩብነት ምርኣዩ ዝተኸስተ ምዕባለ ምዃኑ ክስሕትዎ ኣይግበኦምን።

እዚ ዝረአ ዘሎ ናይ ኣሜሪካ ናይ መርገጽ ለውጢ ምልክት፡ ኣብ ልዕሊ ህዝብና  ዝወርድ ክቱር ወጽዓ ከምቲ ዘለዎ፡ እኳ ደኣ ብዝገደደ ኣብ ዝቐጸለሉ ህሞት እዩ።  ስለዚ ህዝቢ ኤርትራ እቲ ብካልኦት ኣንጻር ህግደፍ  ዝግበር ተጻብኦ “መተካእታ ዘይኮነ መመላእታ”  ምዃኑ ተገንዚቡ፡ ዝተመንዘዐ ሓርነቱን መሰሉን ንምምላስ ኣብ ነብሱ ተኣማሚኑ ትብዓቱን ሓድነቱን ከብ ምድልዳል ካልእ መተካእታ የብሉን።

ሚኒስተር ኣብዲጋኒ ማሕሙድ ኣቲየ፡

ሚኒስተር ምክልኻል ሶማሊላንድ ካብ ስልጣኑ ከም ዝወረደ ብ7 ጥሪ 2024 ኣፍሊጡ። ሚኒስተር ኣብዲጋኒ ማሕሙድ ኣቲየ፡ ነዚ ዝገለጸ፡ “ሆያል” ምስ እተባህለት ናይታ ርእሰ ምምሕዳር ተለቪዥን ኣብ ዘካየዶ ቃለ መጠይቕ እዩ። ሚኒስተር ኣብዲጋኒ ኣብቲ ቃለ መጠይቑ ካብ ስልጣን መልቀቒኡ ምኽንያት እቲ “”ዘይሕጋዊ” ዝበሎ ሶማሊላንድን ኢትዮጵያን ኣብ ኣዲስ ኣበባ ብ1 ጥሪ 2024 ዝፈረመኦ መረዳድኢ  ሰነድ  ምዃኑ ሓቢሩ።

እቲ ሚኒስተር  ነቲ ስምምዕ፡ ወደብን ኣፍደገ ባሕርን ጥራይ ዘይኮነ፡ መሬት እውን ንኢትዮጵያ ዝህብ እዩ” ምስ በለ፡ ፕረሲደንት ሙሰ ኣብዲ ቅድሚ ምኽታሙ ብዛዕባቲ መረዳድኢ ሰነድ  ምስ ሚኒስተራት ከምዘይተመያየጠሉ ጠቒሱ፡ ህዝቢ ሶማሊላንድ እውን ነቲ ስምምዕ ከምዘይተቐበሎ ጠቒሱ።

ሃበርለር /HABERLER.COM/ ዝተባህለት መርበብ ሓበሬታ ብወገና ከም ዝገለጸቶ፡ እቲ ሚኒስተር ካብ ስልጣኑ ክለቅቕ ዝወሰነ፡ ብ7 ጥሪ 2024 ህዝቢ ቦራማ ኣብ ዝተባህለት ቦታ ትውልዱን ዋና ከተማ ኣውራጃ ኣውዳልን ኣንጻርቲ ምስ ኢትዮጵያ ዝተኸተመ መረዳድኢ ሰነድ  ሰፊሕ ናይ ተቓውሞ ሰልፊ ምስ ኣካየደ እዩ።

እዚ ከምዚሉ እንከሎ ነቲ ምኽታም መረዳድኢ ሰነድ ብተሪር ተቓዊሙ  ኣዊጁ ከብቅዕ፡ ኣብ ርእሲኡ ድማ ዘይሕጋዊ ዝገብሮ ሕጊ ኣጽዲቑ። ፕረሲደንት  ሶማሊያ ሓሰን ሼኽ ማሕሙድ ድማ ብ8 ጥሪ 2024 ናብ ኤርትራ ኣቕኒዑ።

Page 36 of 576