http://ascenteq.com/project/epdp

“ውድብ ወይ ምውዳብ” ዝብሉ ቃላት ንነዊሕ ግዜ ሓቢሮሙናን ሓቢርናዮምን ስለ ዝጸናሕናን፡ ንመጻኢ’ውን ሓቢርና ስለ እንህሉን ናብ ትርጉሞምን ኣድላይነቶምን ምድሃብ ብዙሕ ዘድሊ ኣይመስለናን። ቀንዲ መንቀሊና ስለ ዝኾኑ ግና ቁሩብ ሃሰስ ኢልካዮም ምሕላፍ ጽቡቕ እዩ። ምውዳብ ድሌቱን ዕላማኡን ናይ ሓባር ክነሱ፡ በበይኑ ዝጸንሐ ዓቕምን ኣተሓሳስባን ምእንቲ ኣብቲ ናይ ሓባር ስራሕ ከድምዕ ብሓባር ምውዳዱ ወይ ምቅርራቡ ማለት እዩ። እዚ ምውዳድ ወይ ምቅርራብ ኣብ ፖለቲካዊ ዕላማ ጥራይ ዝድረት ዘይኮነ፡ ካልእ ቁጠባዊ ይኹን ማሕበራዊ ዕማም ንምፍጻም እውን እንጥቀመሉ መተካእታ ዘየብሉ መሳርሒ እዩ። ናይ ሕጂ ኣድህቦና ግና ናብ ፖለቲካዊ ውዳበ ዘቋምት ክኸውን እዩ።

እዚ ውድብ ወይ ውዳበ ናይ ሓባር ዕማምን ባህግን እንዳሃለዎ ዝተበተነ ዓቕሚ ኣብ ናይ ሓባር ዕላማ ንከድምዕ ምቅርራቡ ጥራይ ዘይኮነ፡ እቲ ናይ ምቅርራብ ቃል ኪዳን ኣድማዕን ቀጻልን ምእንቲ ክኸውን ዝምረሓሉ መትከላት፡ ካብ ላዕሊ ክሳብ ታሕቲ ዝዝርጋሕ ዝቕየደሉ ሕግታትን ዝመርሖ ኣካልን ዘድልዮ ፍቱን ናይ ለውጥን ቃልስን መሳርሒ እዩ። እዚኦም ዝተጠቕሱ ረቛሕታት ኣብ ዘይተማልእሉ ግዜ ግና፡ እቲ ምቅርራብ ቀጥዕን ቀጻልነትን ዘየብሉ ሓንሳብ ተራእዩ ዝቅህም ናይ ሰባት ምትእኽኻብ ጥራይ ኮይኑ ዝተርፈሉ ዕድል ኣለዎ። ርግጽ እዩ ውድብ ስለ ዝሰራሕካ ጥራይ ኣይትዕወትን ኢኻ። መሳርሒ ወኒንካ ብግቡእ እንተዘይሰራሕካሉ ኣብ ፍረ ከም ዘይብጻሕ ርዱእ‘ዩ። ኣድማዕነት ውደባ እቶም ኣብኡ ዝስለፉ ኣካላት ብዘርእይዎ፡ ቅሩብነት፡ ተወፋይነት፡ ጹረት፡ ኣበርክቶን ሕራነን ዝውሰን እዩ። ኣብቶም ኣብቲ ውድብ ተሰሊፎም ዘለዉ ኣካላት ዝረአ ድኽመት ድማ፡ ናይቲ ውድብ ድኽመት ኮይኑ ይምዝገብ። ኣብ ከምዚ ዝኣመሰለ ኩነት ነቲ በቶም ኣብቲ ውድብ ዝዋስኡ ኣካላት ዘመዝግብዎ ድኽመት ኣብ ምምዛን ለውጢ ንምምጻእ መተካእታ ብዘየብሉ ንውደባ ምዅናን ከኣ ቅኑዕ ኣይኮነን። ንኣብነት ኣብዚ እዋንዚ ናይ ደንበ ተቓውሞና ጸገም ህላወ ውድባት ምዃኑ ኣምሲልካ ንምቕራብ ዝግበር ግጉይ ፈተነ ፈጺሙ ቅኑዕን ሓላፍነታውን ኣይኮነን። ንሓደ ውድብ፡ ኣብቲ ዝኽተሎ ፖሊሲ ድዩ ኣብቲ ዝመርሖ ዘሎ ኣካል ዘይዕግበት ምምዝጋብን ከተዐርዮ መተካእታ ሒዝካ ምቅላስን ግና ንቡርን መሰልን እዩ። ብሰንኪ ኣብቲ ፖሊሲ ድዩ ኣብቲ መሪሕነት ዘለካ ዘይዕግበት “ውድባት ኣየድልያን እየን” ዝዓይነቱ ንፋስ ምዝራው ግና፡ ዓብይ ጌጋ ጥራይ ዘይኮነ ብመሰረቱ ተወዲብካ ኣንጻር ምልኪ ምቅላስ ኣየድልን’ዩ ናብ ዝብል ግጉይ ኣንፈት ከየምርሕ”ሞ መፍቶ እቲ ኣብ ሃገርና ዘሎ ካብ ምኽላእ መሰል ምውዳብ ዝዕንገል ጉጅለ ከይትኸውን ዘሰክፍ‘ዩ።

“ህዝቢ መሰሉ ከውሕስ ይወደብን ይንቃሕን” ምባል ቅቡል እዩ። ናይ ኣብዘሓ ሰልፋዊ ስርዓት ተሓላቒ እየ እንዳበልካ፡ ህዝቢ ኣንጻር ህላወ ውደባት ክለዓል ኣለዎ ዝብል ስብከትን ጸዋዒትን ግና ፈጺሙ ቅቡል ኣይኮነን። ንገለ ወገናት ናብ ከምዚ ግጉይ መንገዲ ዝወስዶም ዘሎ ምናልባት ናይዘን ህሉዋት ውድባት ድኽመት ይኸውን። ነቲ ምኽንያት ከም ቅቡል  እንተወሲድናዮ‘ውን ነዚ ድኽመትዚ ንምፍዋስ ናብ ዘይቅቡል ኩነኔ ከይከድካ፡ ካልእ ኣመራጽታት ከም ዘሎ ምርኣይ ጽቡቕ ይመስለና። ንሱ ድማ ነቲ ኣብቲ ውድባት ትርእዮ ዘለኻ ድኽመት ኣብቲ ውድባት ኣቲኻ ብልዙብን መተካእታ ዘሰነዮ ኣገባብን ቃልሲ ስዒርካ፡ በቲ ናትካ ርእይቶ ከም ዝምራሕ ምግባር‘ዩ።

ብእምነትና ንሓደ ፍጻመ ግጉይ እዩ ኢልካ ክትቃወሞ እንከለኻ ከም ርዱእ ናትካ ዝሓሸ ኢልካ እትኣምነሉ መተካእታ ክህልወካ ናይ ግድን እዩ። ናትካ መተካእታ ዘይብልካ ክንስኻ ኣብ ጥራይ ኢድካ ምቅዋም ግና ሓጋዚ ኣይኮነን ዝብል እምነት እዩ ዘለና። እንተደኣ ኣብቲ ግጉይ ትብሎ ዘለኻ ውድባት ኣቲኻ ከተዕሪ ከምዘይትኽእል ደምዲምካ ከኣ፡ እቲ ዝሓሸ እትብሎ ፖሊሲ ንምዕዋት ዘኽእለካ ናትካ ውዳበ ፈጢርካ፡ ምስቲ ክትነቕፎ ዝጸናሕካ ውድባት ተወዳዲርካ ክትስዕር ምኽኣል እዩ። እዚ ነብስኻ ናይ ምውዳብ መሰል ናይ ማንም ፈቓድ ከይሓተትካ እትጥቀመሉ እዩ። ካብዚ ወጻኢ ነቲ ንስኻ ዘይትኣምነሉን እትነቕፎን ውድባት ካብ ሜዳ ቃልስን ውድድርን ኣውጺእካ፡ በይንኻ እትዕንድረሉ ፖለቲካዊ ሜዳ ክትውንን ምፍታን ዘይከኣል ኣብ ልዕሊ ምዃኑ፡ በሓቲ ኣተሓሳስባ ስለ ዝኾነ ቅቡል ኣይኮነን። ኣንጻር በሓትነት ይቃለስ ኣለኹ እንዳበልካ ኣብ ከምዚ ዓይነት ዘይቅዱስ ምርጫ ዳምዳም ምባል ድማ ዘተዓዛዝብ እዩ።

ንውድባት ምኹናንን ንህዝቢ ንክውደብ ምጽዋዕንከ ብኽመይ እዩ ክተዓረቕ ዝኽእል። ብእምነትና ህዝቢ ተወዲቡ ነቲ ብውድባት ክሳብ ሎሚ ዘይሰለጠ ዕማም ምውጋድ ጉጅለ ህግደፍን መተካእታ ኮይንካ ምቕራብን ንከተግብር መጸዋዕታ ምቕራብ ማለት’ኮ፡ ናይ ሓባር ዕላማ ክህልወካ እዩ፡ ንሕግታት ውዳበ ክትምእዘዝ ኢኻ፡ እትጥርነፈሉ መሪሕነት ክህልወካ እዩ …. ወዘተ ማለት ምዃኑ እዩ ዝርደኣና። ኩልና ከም እንርደኦ ውደባ ኣብ ሓደ ኣጋጣሚ ብውሱናት ኣብ ሓደ ጉዳይ ናይ ሓባር እምነት ብዘጥረዩ ውሱናት ሰባት ጀሚሩ እዩ እንዳዓበየን እንዳሰሰነን ዝኸይድ። እቲ ክጅመር እንከሎ ካብ ታሕቲ ኮነ ካብ ላዕሊ ዝነቐለ ውዳበ ብኸመይ ከም ዝዓቢ ንምጥጣሕ፡ ብመጀመርያ ከማለኦ ካብ ዝግበኦ መሰረታዊ ጉዳይ ዘሳልዮ መሪሕነትን ዝምረሓሉ መትከላትን ምፍጣር እዩ። ስለዚ ኣብቲ “ውዳበ ሓይሊ እዩ” ዝብል መትከል ብሓባር እንተሊና፡ እቲ ንቕሎ ብታሕቲ ይኹን ብላዕሊ ውጽኢቱ ውድብ ምፍጣር እዩ። ኣብ ከባቢኻ ብዛዕባ ዝረአ ፖለቲካዊ ኩነታት ኣብ መርተዖ ዝተመስረተ ርትዓዊ ነቐፈታ ምቕራብ መሰል እምበር ሓጥያት ኣይኮነን። እዚ ነቐፈታ ዝያዳ ኣድማዕን ሃናጽን ዝኸውን ግና፡ ብተግባር ካብቲ እትነቕፎ ኣካል በሪኽካን በሊጽካን ክትረአ እንከለኻ እዩ። ከምኡ እንተዘይኮይኑ ግና “ክንዳኻ ዘይኣኽላስ ብኣኻ ይወዓላ” ኢኻ እትበሃል።

ንሓደ ኣካል ክትነቅፍ እንከለኻ፡ ካብ ጸቢብ ውልቃዊ ወይ ጉጅላዊ ዘይዕግበት ነቒልካ ብእትስሕሎ ሴፍ ጉዳይ ህዝብን ሃገርን ከይተድሚ ምስትውዓል ኣገዳሲ እዩ። ምእንቲ እዚ ኢና ድማ፡ ብዛዕባ ጉዳይ ህዝብን ሃገርን ክንሓስብ እንከለና፡ ነቲ መስረታዊ ዘይኮነ ፍልልያትን ዘይዕግበታትን ንቕድሚት ከየምጻእና ካለኣይ ደረጃ ኣትሒዝና፡ ኣብ ዓበይቲ ናይ ሓባር ጉዳያት ከነድህብ ይግበኣና እንብል። እቲ ቅድሚት ክስራዕ ዘይግብኦ እንብሎ ዘለና ፍልልያት፡ ካብ ውልቃዊ ቅርሕንትን ረብሓን ወይ ናይ ድሕረ-ባይታ፡ ናይ እምነትን ናይ ተመኩሮን ፍልልይ ዝነቅል ግጉይ ሚዛን ክኸውን ይኽእል።

ናይ ሓባር እምንቶ ኣሕዲርካ ንእኡ ንምዕዋት ምውዳብ ሓደ እዩ። ድሕሪኡ ዝመጽእ ነዚ እምነትካ ዘዐውት መሪሕነት ክህልወካ ምጽዓት ናይ ግድን እዩ። ሓደ ውድብ መሪሕነት ክህልዎ ናይ ግድን ካብኮነ፡ መሪሕነቱ ካብ ውሽጡ እዩ ዝወጽእ። እቲ ክመርሕ ዝተመዘዘ ኣካል ከኣ፡ በቲ ውድቡ ዝምረሓሉ ሕግታት ተቐይዱ ክመርሕ መሰሉን ግዴታኡን እዩ። ኣብ ፖለቲካ ክትዋሳእ እንከለኻ ክትመርሕ ወይ ክትምራሕ ቅሩብ ምዃን ውሁብ እዩ። ካብዚ ወጻኢ ሓደ ውድብ ኣብቲ ዝወዳደረሉ ፖለቲካዊ ሜዳ ነቲ ቅኑዕ ኢሉ ዝኣመነሉ መትከላት ከዐውት መሪሕ ቦታ ክሕዝ እንተጸዓተ መሰሉ ኣኽበረ እምበር መሰል ህዝቢ ኣይገሃሰን። ንሓደ ፖለቲካዊ ውድብ፡ “ንምንታይ ናይ ህዝቢ ተቐባልነት እንተረኸበ ክመርሕ እየ” ካብ ዝብል ምጉጣጥ “ካብ ስለምንታይ ትቃለስ” ኢልካ ክትእግዶ ምፍታን ተፈልዩ ዘይርአ ግጉይ ኣቀራርባ እዩ። ከም ውድብ ኣብ ከምዚ ንርከበሉ ዘለና ሃዋህው መሪሕ ክትከውን ምሕላንን ምቅላስን ካብቲ ኣብ ፖለቲካ ዘለካ ተሳትፎ ፈሊኻ ዝረአ ኣይከውንን እዩ። ፖለቲካዊ ውድብ ኮይንካ “ንለውጢ ክቃለስ እየ ግን ከኣ ኣይመርሕን እየ ምባል ድማ ንተሳትፎኻ ጐደሎ እዩ ዝገብሮ። ኣብቲ ውድድር ብቕዓት ጐዲሉካ ወይ ናይ ህዝቢ ተቐባልነት ስኢንካ ክትመርሕ ተዘይክኢልካ ከኣ ብጸጋ ክትቅበሎ ዝግበኣካ ፖለቲካዊ ተረኽቦ እዩ። “ኣብቲ ንለውጢ ዝግበር ቃልሲ ተሳተፍ ግና ክመርሕ እየ ኣይትበል” ምባል ግና ፈጺሙ ቅቡል ኣይኮነን። ተቓወምቲ ፖለቲካዊ ውድባት ኤርትራ በዚ ዝኽሰሳሉ ምኽንያት የብለንን። ብመንጽር እዚ ናብ ደንበ ተቓውሞ ኤርትራ ክንመጽእ እንከለና፡ ጸገምና ህላወን ብዝሕን ውድባት ዘይኮነ፡ ጻዕረን ጌና ባህግታት ህዝብና ከማልእ ዘይምኽኣሉ እዩ።