ጨንፈር ሰዲህኤ ቁ.2 ብዕለት 23/07/2019 ብኤለትሮኒካዊ መራኸቢ ብዙሓን 7ይ ስሩዕ ኣኼባ ናይ ምሉኣት ኣባላት ኣካይዱ። ኣቦ ወንበር ጨንፈር ብሰላምታ ከፊቱ ዝቀረባ 3ተ ኣጀንዳታት  ኣርጊኡ፡ ህልዊ ጨንፈርን ንጥፈታቱን ብጉዳይ ንብረትን ብብሩህ ሓቢሩ።

 2ይ. ኣጀንዳ  ከኣ ኮንፈረንስ ሰዲህኤ ብዕለት 20ን 21 07/2019 ሓያሎ ሰዓታት ዝወሰደ ናይ ክልተ መዓልታት ዕዉት ከም ዝነበረ ፡  ናይ 4ተ ዓመታት ጸብጻብ ስራሓት 9 ቤት ጽሕፈታት ፈጻሚት ሽማገለ  ሰ.ዲ.ህ.ኤ.ብቀደም ተኸተል ቀሪቡ። እቲ ኮንፈረንስ ኣብ ኩሉ ኩርናዓት ዓለም ዝርኸቡ ኣባላት ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ዝተሳተፍዎ ኮይኑ ዓሚቅ ክትዓትን ርእይቶን ለወባን ሂቦም ከም ዝዛዘምዎ ሓቢሩ። ብምቅጻል ካብ ተመክሮና ናይ ስምረትን ምምርኳስን ከኣ ህልዊ ኩነታት ዝጠልቦ ብንቅሓት እሩም ዝኾነ ኣቃራርባን ኣኽብሮት ሓዘል ሃነጽቲ ዝኾኑ ልዝብ ክዋስኡ ነዚ ንምእዋጁ ተዳልዩ ዘሎ ዕዉት 3ይ ሓድነታዊ ጉባኤ ሰዲህኤን ግንባር ሃገራዊ ድሕነት ሕድርን  ንወከልቲ ጉባኤ ተላብዮም። ህልዊ ህዝባዊ ማዕበል ይኣክልን ዝኸዶ ዘሎ ናህርን ብትብባዕን፡ ከኣ ኣብ ገለ ንዉድባት ዘግለለ ኮይኑ ይንህር ስለ ዘሎ ብጥንቁቅ ኣገባብ ክጽናዕን ስጡም ሓባራዊ ክኸውንን፡  ማለት ንሕና ካብ ንግሆ ይኣክልን ዝበልና ንብል ዘሎናን ስለ ዝኾና  ናይ ሎሚ ተባዓት መንእሰያት ቀጸልቲ ድኣ እምበር  ጀመርቲ ወይ መስረቲ ከም ዘይኮኑ ከነረድኦም ኣሎና ኢሎም።  ሰ.ዲ.ህ.ኤ. ኣብ ጉዳይ ናይ ሓቢርካ ምስራሕ ዝኣወጆ እማመ መሰረት ተሰማዕነት እናረኸበ ይመጽእ ብምህላው ብዕቱብ ክቕጽሎን መሪሕ ግደ ንሓድነት ክህልዎን መሪሕነት ሰልፊ ቀዳምነት ሂቡ ንምዕዋቱ ክጽዕር ምሉኣት ኣባላት ኣስሚሮምሉ። ኣብ መደምደምታ ንናይቲ ዓመት ዓመት ዝካየድ ሰፊሕ በዓል ኤርትራ ፈስቲቫል ፍራንክፎርት 2019 ኣሳናዳኢ ሽማገለ ድሮ ምድላዋታ ወዲኣ ብምህላዋ ኩሉም  ኣባላት ከኣ ንምዕዋቱ  ዕጥቆም ክድርቡ ምኳኖም ቃል ኣትዮም ኣኼባኦም ዛዚሞም።

ሓቢርና ንስራሕ ከነድምዕ ሓቢርና ነድምጽ ከነስምዕ !!!

ነባሪ ክብርን ዝኽርን ንጀጋኑ ስዉኣትና !!!

ዉድቀት ዕንወትን ንዉልቀ መራሒ ህግደፍ።

23 / 07 / 2019

Image copyright Reuters ናይ ምስሊ መግለጺ እቲ ጠያይቲ ዝተተኮሰሉ ቦታ ዘርእይ ብፖሊስ ዝተገብረ ምልክት

Image copyright KARPOV/SOS MEDITERRANEE ናይ ምስሊ መግለጺ ኣብ ንኢሽተይ ጀልባ ተጸቓቒጦም ይጓዓዙ ዝነበሩ ስደተኛታት ብኣባላት ምድሓን ሓገዝ እናረኸቡ

ሸሞንተ ሃገራት ኤውሮጳዊ ሕብረት ኣብ ዳግመ-ምጥያስ ካብ ማእከላይ ባሕሪ (ሜዲተራንያን) ዝደሓኑ ስደተኛታት አእጃመን ንምፍጻም ኣብ ስምምዕ ምብጸሐን ፈረንሳ ሓቢራ።

ጣልያን ኣብቲ ዝተበጽሐ ስምምዕ ከም ዘይትርከብ እቲ መግለጺ ኣረዲኡ።

ፕረዚደንት ፈረንሳ ኢማኑኤል ማክሮን፡ ሃገሩ፡ ነቲ ሸኽሚ ኣብ ምቅላል እጃመን ንዘይፍጽማ ሃገራት እትገብሮ ገንዘባዊ ሓገዝ ከም ዘይህሉ ኣፍሊጡ።

ብዋሕዚ ስደተኛታት ተዕለቕልቕ ዘላ ጣልያን ግን ኣብዚ ጉዳይ ንዝግበር ዘተ ኣስተናዒቓቶ'ላ።

ናይታ ሃገር ሚንስትር ውሽጣዊ ጉዳያት ማቲዮ ሳልቫኒ፡ ጣልያን ኣብ ጉዳይ ስደት ዘለዋ ጽኑዕ ቅዋም ከይቕየር ይሙጉት ከም ዘሎ ይግለጽ።

• ፖሊስ ከተማ ካይሮ ብዙሓት ኤርትራውያን ሰልፈኛታት ኣሲሩ
• ጳጳስ ፍራንሲስ ስደተኛታት ዝሓዛ መራኽብ መዕለቢ ክረኽባ ጸዊዑ
• ሃለዋት ኤርትራውያን ስደተኛታት ኣብ ሊብያ

ኣብ ዓመት ብኣሽሓት ዝቑጸሩ ስደተኛታት ንማእከላይ ባሕሪ (ሜዲተራንያን) ኣቋሪጾም ናብ ኣውሮጳ ክበጽሑ ይፍትኑ። ሊብያ ድማ ቀንዲ መበገሲ ጉዕዞኦም'ያ።

እቶም ስደተኛታት እኹል ጽገና ብዘይተገበረለንን ልዕሊ ዓቐን ሰባት ብዝጸዓናን ጀላቡ ነቲ ባሕሪ ከቋርጹ ኣብ ዝፍትኑሉ እዋን ብዙሓት ህይወቶም ስኢኖም'ዮም።

ኣብ ጉዳይ ስደተኛታት ሓድሽ ኣማራጺ ንምድላይ ዓሊሙ ትማሊ ሰኑይ ኣብ ዝተኻየ ዘተ፡ ሚንስትራት ጉዳያት ውሽጢን ወጻእን ሃገራት ኣውሮጳ ተራኺቦም።

ፕረዚደንት ማክሮን ከም ዝሓበሮ ካብ 14 ሃገራት እተን ሸሞንተ፡ ኣብቲ ዝቐረበ ኣማራጺ ሓቢረን ንምስራሕ ኣብ ስምምዕ በጺሐን ኣለዋ።

ንሱ፡ ብዛዕባ እቲ ዝተበጽሐ ስምምዕ ዝሃቦ ዝርዝር መብርሂ የለን።

እተን ሸሞንተ ሃገራት ከኣ ክሮሺያ፣ ፊንላንድ፣ ፈረንሳ፣ ጀርመን፣ ኣየርላንድ፣ ሊቱንያ፣ ላክሰምበርግን ፖርቱጋልን ከም ዝኾና ተፈሊጡ'ሎ።

ዝኾነ ይኹን ቃልሲ ግዜ ከይበልዐ ቅልጡፍ ወይ በቋራጭ ዓወት ክጎናጸፍ ኣይክእልን እዩ። እዚ ብዙሕ ምኽንያታት ክህልዎ ይኽእል እዩ። በሓጺሩ ግን ነቲ ደጋዊ ይኹን፥ ከባብያዊ፥ ዘለዎ ጽልዋ ገዲፍና፥ እቲ ቀንዲ ሽግር ሓደ ዝተጸንዐን ስነፍልጠታውን  ኣገባብ ሒዝካ ዘይምኻድ ካብቲ ቀንዲ ግዜ ዝበልዕ እዩ። ሓደ ካብቲ ዓቢ ሽግር ድማ ንህላዌ ሰልፍታት ዝነጽግ ወይ እውን ክህልዋ የብለንን ዝብል ሓሳብ እዩ።

ፖለቲካዊ ሰልፍታት ከም መደናጐይቲ ዓወት ኢየን ተባሂለን ስለዝግመታ እዩ እቲ ቀንዲ ምኽንያት። ኣብ ክንድኡ እኩብ ወይ ብዝሒ ህዝቢ (mob) ህዝባውነት ወደባ እዩ ቅልጡፍ ዓወት ዘምጽእ ዝብል እምነት ይትካእ ኣሎ። በዚ ዝኣክል “ውደበይ ውድብካ ኣየድልን እዩ” ፖለቲካዊ መደብ ዕዮአን ገዲፈን ኣብ ህዝባዊ ምንቅስቓስ ክጽንበራ ኣለወን እናተባህለ ይዝረብ። እዚ ኣተሓሳስባ’ዚ ግን እቲ ህዝቢ እንታይ ከምዝደሊ፥ ንዓኡ ዝምእምኦ መንግስቲ ኣብ ምምስራት ጋን ክኣትዎ ምዃኑ ዘይምርዳእ እዩ። እዚ ማለት እቲ ገዛኢ ወይ ጨቋኒ ጥራሕ ይተኣለ ብምባል ንግሩህ ልቢ ሰብ ዝማርኽን፥ እቲ ህዝቢ እዘን ውድባት ኣይረብሓን ኢየን።  ብዝብል መለዓዓሊ ይጥቀምሉ። እዚ ከኣ እቲ ጨቋኒ ምስተኣልየ ርህው ዝብሎም ዝመስሎም ብዙሓት ኣለዉ። 

ፖለቲካዊ ሰልፍታት ወይ ውደባ፡  ካብ ምልኪ ናብ ዲሞክራሲ መሰጋገሪ መሳርሒ ምዃነን ክንርዳእ ይግባእ። እዚ ሓጺር ጉዕዞ፡ ነቲ ጽባሕ እንታይ ክወልድ እዩ ዝብል ፈጺምካ ስለዘይሕሰበሉ ዘምጽኦ መዘዝን፥ ነቲ ስነፍልጠት ጥሒስካ ብፊን ዝበለካ ናይ ምኻድ ኣንፈት የኸትል። በዚ ዝኣክል ፖለቲካዊ ሰልፍታት ብሓጺሩ ንስልጣን ጥራይ ዲየን ዝወዳደራ ወይ ድማ ንስልጣን ጥራይ ዲየን ዝቃለሳ ዝብል ሓሳብ ንምርዳእ ይሕርብቶም ይኸውን። ኣብዚ ጉዳይ እቲ ስልጣን ዝህብ ወይ ዝኸልእ እቲ ህዝቢ ኢዩ። እቲ ስልጣን ክኸልእ ይኹን ክህብ ብዛዕባ እንታይነት ናይ መንግስቲ፡ ዲሞክራስን ፍትሕን ክርዳእ ኣለዎ። ነዚ ከኣ እተን ሰልፍታት ነናተን መደብ ዕዮ ዘለወን ነቲ ህዝቢ ዓቢ ዓውዲ ምህርቲ ፍልጠት እዩ ዝኾኖ። በዚ ምኽንያት ሰልፍታት ቀንዲ ተዋሳእቲ ናይ ዲሞክራሲያዊ ምስግጋር ስለዝኾና ህላዌአን ኣገዳሲ እዩ።

ፖለቲካዊ ሰልፍታት ነቲ ናብ ህዝቢ የርብሕ ኢለን ኣብ ፖለቲካዊ መደብ ዕዮአን ዘቐመጠኦ ዕላማ፥ ዘብጸሐን  መሳርሒ እዩ። ህዝቢ ቆጽሊ ዘውደቐለን ድማ ስልጣን ተውዳዲረን ይጭብጣ። እዚ ስለዝኾነ ግን ንስልጣን ጥራይ ኢየን ዝቃለሳ ኢልካ ውዱእ ሓሳብ ምሓዝ ግን ካብ ስነፍልጠት ዝረሓቐ ኢዩ። ከም ናይ ኤርትራ ዝኣመሰለ ንሰላሳ ዓመት ዝወሰደ ብረታዊ ሰውራን ከምኡውን ድሕሪ ናጽነት ኤርትራ ንምልኪ ኣሊኻ ስርዓት ዲሞክራሲ ንምንጋስ ዝግበር ቃልሲ ምስ ህላዌ ፖለቲካዊ ሰልፍታት ዝተኣሳሰር ክኸውን ናይ ግድን እዩ። ሰባት ኣብ ሓደ ጉዕዞ ንዘለዎም ሽግራት ንምፍታሕ ፖለቲካዊ ሰልፊ ብምምስራት፥ ኢሂን ምሂን ብምባል ንምፍትሑ ዝገብርዎ መሳርሒ እዩ። ኣብ ሰውራ ኤርትራ እውን ውድባት ስለዝነበራ፥ ህዝቢ ኤርትራ ነቲ ባዕዳዊ ገዛኢ ሓይሊ ንኽኣሊ ኣብተን ዝነበራ ውድባት ኢዩ ተጸንቢሩን ተቓሊሱን። ኣብ መወዳእትኡ ድማ ታሪኻዊ ኣጋጢሙ ረኺቡ ናብ ኤርትራ ዝኣተወ ውድብ ህዝባዊ ግንባር እዩ።

ነዚ ድሕሪ ናጽነት ዝተኸስተ ጭቆና ድማ፥ ከሎ ገና ንእንታይነት መሪር ጭቖና ስርዓት ኢሰያስ ዝተረደኣ ወድባት፥ ኣብ ግዳም ተወዲበን ንዲሞክራሲያዊ ለውጢ ይቃለሳ ኣለዋ። እቲ ሕቶ ክሳብ ሕጂ እንታይ ገይረን ዝብል ነጽንሓዮ እሞ፥ ንምንታይ እየን ተወዲበን ዝቓለሳ ዘለዋ፣ ብፍላይ ኣብ'ዚ ዘለናዩ ነዚ ዲክታቶርያዊ ስርዓት ንምእላይ እንታይ እዩ ግዲአን? ውድባት ንምልኪ ንምእላይ ክቃለሳ እንከለዋኸ መተካእታ ህግደፍ ድየን ክኾና፣? ወይ ከም'ዚ ሓደ ሓደ ዝብልዎ፡ ነቲ ፖለቲካዊ መደብ ዕዮኤን ኣቐምጠን ጽባሕ ህግደፍ ምስ ወደቐ እቲ ቅዋም ኣፍ ሃሊዩዎስ “ሕጂስ ሓላፍነትክን ተሰካማ” ዲዩ ክብለን፣? እዝን ወዲ ከምዝን ንፖለቲካዊ ሰልፍታት ንስልጣን ስለዝቓለሳ ንሕና ድማ ህዝቢ ምድሓን ስለ እንቓለስ ኣየድልያን ዝብሉ ንብዙሓት ካብ ምውዳብ  ኣርሒቖም፥ ነቲ ካብ ምልኪ ናብ ዲሞክራሲ ምስግጋር ቀንዲ ተዋሳእቲ ምዃነን ዝሓክኽ እዩ። ፖለቲካዊ ሰልፍታት በቲ ዝሓንጸጸኦ ፖለቲካዊ እምነትን መብጽዓ ዝገበራኦ፥ ካብቲ ህዝቢ ዝሓንጸጾ ቅዋም ከይወጻ፥ መንግስቲ የቚማ።  ኣብ መወዳእታ ድማ እቲ ዝቖመ መንግስቲ ብልሽው ምሕደራ ምስ ዘካይድ እተን ኣብ ውድድር ዝተሳዕራ ውድባት ብወገንን ተቓወምቲ ይኾና እሞ ዲሞክራሲ ውሕስነት ከምዝህልዎ ንምኽኣል ነቲ ቅኑዕ ምሕደራ ዝሰሓተ መንግስቲ ኣገባቡ ክእርም ይቃለሳ።

ኣብ ደንበ ተቓውሞ ተወዳዲሩ ዝሰዓረ፣ ወይ ዝተሳዕረ ኣሎ ድዩ? ነየናይ ስልጣንከ እዩ ዝወዳደር? እዚ ፈጺሙ ስለዘየለ በቲ ንቡር ከም ኣብ ዘዘለናዮ ሃገራት ግደን ዕላማን ሰልፍ ዘሎ ኣብ ኤርትራ የለን። ንዘየለ ድማ ግዜ ምጥፋእ ጽቡቕ ኣይኮነን። ስለዚ  እቲ ንቡር ንሱ ካብ ኮነ እተን ዘለዋ ውድባት እንታይ እዩ  ስርሐን ምስ እንብል ፣ ውድባትን ሰልፍታት ኤርትራ ሓንትን ንጽሩነትን ነዚ ስርዓት ኣሊኻ ዲሞክራሲያዊ መንግስቲ ምምስራት እዩ። ስለዚ ፖለቲካዊ ሰልፍታትን ውድባትን ስረሐንን ሓልፍነትን ንምልክን ምልካዊ ኣተሓሳስባን ምድምሳስ፥ ኮይኑ፡ ብግዝኣተ ሕጊ ዝኣምንን ዲሞክራሲያዊ ለውጢ ንምግባርን ውሑስ ዝገብራ እየን።

ውህደት ደቒንስትዮ ኤርትራ (ውደኤ) ኣብ ስደት፡ ነቲ ኣብ ኤርትራ ብቤት ክህነት ካቶሊካውያን ዝመሐደራ ዝነበረ ናይ ጥዕና ትካላት ምዕጻው ኣጥቢቓ  ትኹንን።

መንግስቲ ኤርትራ ከም መቀጸልታ ናይ`ቲ ብሰፊሑ ዘካይዶ ዘሎ ናይ ጥዕና ትካላትን ብሓልዮት ሃይማኖታት ዝካየዳ ቤት ትምህርትታትን ናይ ምዕጻው ስጉምቲ፡ ንኹሉ ኤሪትራዊ ብፍላይ ንደቀንስትዮን ሕጻናትን፡ ብሕልፊ ኣብ መንግስታዊ ሆስፒታላት ክበጽሖ ዘይኽእል ቦታታት ኣብ ገጠራት ኣገልግሎት ዝህባ ዝነበራ 29 ናይ ጥዕና ትካላት ከም ዝዓጸወ ተፈሊጡ።  እዚ ብዘይሐደ ምኽንያትን ብሐሶት ክሲ ጥሩፋት ሃይመናታውያን እዮም እናበለካ ኣብ ልዕሊ ዜጋታት ዝግበር ዝነበረ ማእሰርትን ንናይ ነዊሕ ታሪኽ ባህሪ ግፍዕን ግህሰትን ስርዓት ህግደፍ  ዘቃልሕን ዘጋልጽን`ዩ።

“እዚ ብመንግስቲ ዝተወሰደ ስጉምታት ዝኹነ ይኹን ምኽኒያት ዘይብሉ`ዩ። እዚ ስጉምታት`ዚ ነቶም ኣዚዮም ብድኽነት ዝተጠቀዑ ድኻታት ንዝሕግዙን ዝከናኸኑን ኣካላት ዝቐጽዕ ተግባር`ዩ። መብዛሕትኦም ተጠቀምቲ ናይ`ዚ ሕክምናዊ ኣገልግሎት`ዚ ኣመንቲ ሃይማኖት ኮቶሊኽ ጥራይ ዘይኮኑ፡ ካልኦት ኣመንቲ ተዋህዶ ክርስትና ሃይማኖትን ኣመንቲ ሃይማኖት እስልምናን ኣባላት ተኸተልቲ ካልኦት ሃይማኖትን እዮም ነይሮም። ብዙሕ ክፋላት ናይ`ዚ ትካልት`ዚ ኣብ ገጠራት ኣብ ርሑቕ ቦታታትን`ዩ ነይሩ” ኣባ ሙሴ ዘርአይ። 

እዝን ብካቶሊክ ቤተ ክርስትያን ዝመሐደራ ናይ ጥዕና ትካላት ነቲ ኣብ ገጠር ዝነብር ህዝቢ ብቁሩብ ገንዘብ ወይ ድማ ብነጻ ናይ ጥዕና ኣገልግሎት ዝህባ ዝነበራ`የን።  እዚ በይናዊ ህላውነት ናይዘን ትካላት ከኣ እዩ ነቲ ኣብ ገጠር ዝነብር ብዙሕ ሕዝቢ ብሕልፊ ደቀንስትዮን ሕጻናትን ኣዚዩ  ወሳኒ መተካእታ ዘይብለን  ናይ ጥዕና  ኣገልግሎት ዝህባ ትካላት ዝገብረን።  ስለዚ ምዕጻው ናይዘን ትካላት`ዚኤን ነቲ ተጠቃሚ ማሕበረ ሰብ  ዓቢ ጉድኣት ከም ዘስዕበሉ ርጉጽ`ዩ።  ኣብዚ ከኣ ናይተን ንነብሲ ወከፍ ኤርትራዊ መሰረታዊ ጥዕናዊ ኣግልግሎት ብሕልፊ ከኣ ንደቂኣንስትዮን ሕጻናትን ኣብ ምቕራብን፡ ኣብ`ቲ መንግስቲ ኤርትራ ዝፈሸለሉ ክበጽሖ ዘይኸኣለን ንዝርከቡ ዘኽታማት ሕጻናት ምንባይን ምክንኻንን ወሳኒ ተራ ዝተጻወታ ደናግል ከይተዘከረ ክሓልፍ የብሉን። እዚ ኣብ ን100,000 ሰብ 6 ዶከተራት ዘለዋ ሃገር -(ካብ ሰነዳት  WHO) ብቤት ክህነት ካቶሊክ ዝመሓደር ትካላት ብዘይ ሌላን ጉሌላን ንኹሉ ኤርትራዊ ዘቅርቦ ዝነበረ ንሕጽረታት መንግስቲ ዝሽፍን ጥዕናዊ ግብረ ሰናይ ትካላት ምዕጻው  ዘይሓላፍነታዊ ስጉምቲ እዩ።  እቶም ነዚ ትካላት`ዚ ንምዕዛው ዝመጹ ወተሃደራት ነተን ኣብኡ ዘገልግላ ዘነበራ ደናግል ብሓይሊ ምውጻእን ትካላት ምዕጻውን ርኡይ ግፍዒ ነይሩ።

ንሕና ውህደት ደቀንስትዮ ኤርትራ  ኣብ ስደት  ከም ተጣበቅቲ መሰላት ኩለን ኤርትራውያን ደቀንስትዮ መጠን ብዛዕባ ሃለዋት ናይቶም ካብቲ ሆስፒታል ዝተሰጉ ሕሙማትን ናይ`ተን ውፍያት ደናግልን ኣቕሽሽትን ናይቶም ኣብቲ ትካላት ንማሕበረ-ሰባት ኣገልግሎት ዘቅርቡ ዝነበሩ ሰራሕተኛታት ንሐትት። ከምኡ ድማ ነዚ ዘይሕጋዊ ተግባራት`ዚ ደረት ክግበረሉን፡ ነዚ ግፍዓዊ መንግስቲ ኣብ ኤሪትራ  ናይ ዝፍጽሞ ተግባራት በተሓታትነት ክቀርብ ንጽውዕ።

ውህደት ደቀንስትዮ ኤርትራ

ዕለት፡ 13 /07/2019 

ኢመይል፡ This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

ካብ ምልኪ ናብ ዲሞክራሲ እትሰጋገር ሃገር፥ ዲሞክራሲያዊት ንኽትከውንን፥ ዲሞክራሲያዊ መደባታት ብግቡእ ኣብ ግብሪ ውዒሉ ውሕስነት ዝረክብን፥ ሓያል ፖለቲካዊ ስልፍታትን ሲቪላዊ ማሕበራትን የድሊያ።  ብፍላይ ድማ ህላዌ  ፖለቲካዊ ሰልፍታት ኣዝዩ ኣገዳሲ እዩ።

ፖለቲካዊ ሰልፍታት ከምቲ ኣብ ብዙሕ ፖለቲካዊ ጽሑፋት ዝብሎ፡ “ኣብ ዘመናዊ ውክልናዊ ዲሞክራሲ ዓቢ ግደ ክጻወታ ይኽእላ እየን።” ልክዕ እዩ ፖለቲካዊ ሰልፍታት ንመላእ ህዝቢ ኣይወከላ እምበር፥ ካብቲ ህዝቢ ዝመጽእ ርእይቶታት ይኹን ሓሳባት ወይ እውን ዝቐርብ ጠለባት ይኹን ጥርዓናት ኣዋህሊለን ንድሌትን ትጽቢትን ህዝቢ ንምምላስ ይማጎታን ይቃለሳን።

ፖለቲካውያን ሰልፍታት ንስልጣን ጥራይ እየን ዝወዳደራ ብምባል ብዙሕ ብድሆታት እዩ ዘጋጥመን። መጀመርያ ከምዚ ናይ ኤርትራ ሰልፍታት ኣብ ደገ ብምህላወን ንሓድሕደን’ውን ምድምማጽ ይኹን ምስምማዕዕ የብለንን። ካልኣይ ነጥቢ ነቲ ክለሳ ሓሳባውን መትከላትን ኣተሓሕዛ ንድሕሪት  ገዲፈን፡ በቲ ናይ ጽባሕ ዝትግበር ግዜኡ ዘይሓለወ ናይ ስልጣን ውድድር ቁርቁስ ይኣትዋ። በዚ ዝኣክል ኣብ ነንሓድሕደን ክወቓቐሳን ክፈናጨላን ከይኣክል፡ ተጓነጽቲ ይኾና እሞ  ንረብሓ ዕድመ ስልጣን መላኺ  ስርዓት ይኸውን። ካልእ ኣጸቢቑ በዳሂ ዝኸውን እቲ ኣብ መንጎ ስቪል ማሕበራትን ፖለቲካዊ ሰልፍታትን ዘሎ ምትእትታው፥ ፖለቲካዊ ውዳቤ የዳኽሞ እዩ። ከምኡ እውን ንህላዌ ፖለቲካዊ ሰልፍታት ብዝጻረር መልክዕ ጐስጓሳት ስለዝካየድ፥  ዘይምስታፍን ኣንጻር ሰልፊ ምኻድን የስዕብ። ህዝቢ እውን ኣብ ልዕሊ ሰልፍታት እምነት ከም ዝጉድል ይገብር። 

ህላዌ ፖለቲካዊ ሰልፍታት ይብዝሓ ይውሓዳ ብዙሕ ዘጸገም ኣይኮነን። እንታይ ደኣ፥ ኣብ ነሓድሕደን ነቲ ዲሞክራሲዊ ለውጢ ብኸመይ ኣወሃሂደን ብሓባር ይሰርሓ እዩ እቲ ዘገድስ። ስለዚ ክዛተያን ሓቢርካ ብምስራሕ ብስልጡን ኣገባብ ክዋሳኣ ዘይምኽኣለን እዩ እቲ ዓብይ ጸገም።

ልክዕ እዩ፡ ሎሚ ሰልፍታትን ውድባትን ኤርትራ፡ ወጻኢ ካብ ሃገረን ምህላወን፥ ህዝቢ ኣብ ፖለቲካዊ ብስለትን፥ ንዲሞክራሲያዊ መስርሕን ክከታተልን ከተግብርን ተኽእሎ የለን። ከምቲ ኣቐዲሙ ተጠቒሱ ዘሎ፡ እቲ ኣብ ውሽጢ ይኹን ኣብ ደገ ዘሎ ህዝቢ ንፖለቲካዊ ሰልፍታት ፋይዳ ከምዘይብለን ገይሩ ይቖጽረን። እንተኾነ እዚ ሚዛንዚ ሕመቕ እምበር መንፈዓት ኣይኮነን። ምኽንያቱ ህዝቢ ኣብ ፖለቲካ ተሳታፍነት ዘይብሉ እንተኾይኑ፥ ነቲ ምልካዊ ስርዓት ኣውዲቕካ ኣብ ክንድኡ ህዝቢ ዝደልዮ ምሕደራ ክትትክእ ኣጸጋሚ ስለ ዝገብሮ።  

ስለዚ ህዝቢ ብፖለቲካዊ ስነሓሰብ ምስ ዝወዳደብን፥ ጽባሕ ክበጽሖ ንዝደልዮ መትከላት ምስዘነጽርን፡ ህዝቢ ረብሓኡን መሰላቱን የውሕሰለይ ኢሉ ዝኣምነሉ ምርጫ ክርክብ ዕድል ኣለዎ። እዚ ፖለቲካዊ ኣወዳድባ ግን፡ ነቲ ናይ ጽባሕ ዲሞክራሲያውን ግዝኣተ-ሕግን ዝነግሰሉ ባይታ ንምጥጣሕ ክኸውን ይግበኦ።

ሎሚ፡  ፖለቲካዊ ውድባትን ሰልፍታትን ይኹና ሲቪላውያን ማሕበራት ንዲሞክራሲያዊ መስርሕ ዘራጉዳን ዝጣበቓን እምበር ክሰሓሓባን ክካሰሳን ዝውዕላ ክኾና ቅኑዕ ኣይኮነን። እዚ ዘሎናዮ መድረኽ ካብ ምልኪ ናብ ዲሞክራሲ ምስግጋር እዩ፡፡ እቲ ቀዳምነትና ነቲ ወጻዕን ጸረ ህዝብን ስርዓት ምውጋድ እዩ። ጎኒ ጎኑ ድማ ካብ ህልኽን ምውጣጥን ወጺካ ንዲሞክራሲ ብኸመይ ንርዳእን ኣብ ግብሪ ነውዕሎን ሓቢርና ንቃለስን  እንውስነሉ ኣገዳሲ መድረኽ እዩ።

ቃልስና ቃልሲ ኤርትራውያን ዕድሚኡ ነዊሕ እዩ። ሕጂ’ውን እቲ ነዊሕ መንገዲ ቃልሲ ቀጻሊ እምበር መሊኡ ኣብ ዘተኣማምን ዛዛሚ ምዕራፍ ዘይበጸሐ መስርሕ እዩ። እዚ ነዊሕ ግዜ ኣብ መስርሕ ዘሎ ጉዕዞ ቃልስና ነናቶም ባህርን ተዋሳእትን ዘለውዎም ምዕራፋት ኣለዉዎ። ኣብዚ ቃልስና ምዕራፍ ምርግጋጽ ናጽነት ተዛዚሙ እዩ። ሕጂ ንዋሰኣሉ ዘለና ምዕራፍ ከኣ ምያው ኣሎ። ጌና ዘይተተንከፈ ውሑስ ሰላም፡ ዲሞክራስን ምዕባለን መጻኢ ምዕራፍ እውን ኣብ ቅድሜና ኣሎ። እዞም ምዕራፍት በበይኖም ቆራሪጽካ ነቲ ሓደ እንዳቕረብካ ነቲ ካልእ እንዳርሓቕካ እትርእዮም ዘይኮኑ ኣብ ሕድሕድ ሰንሰለታዊ ምትእስሳርን ምምልላእን ዘለዎም ተጸላለውትን ናይ ኣረካብን ተረካብን ትውልዳዊ መስርሕ ኣካላት እዮም።

እዚ ሰንሰለታዊ ዝበልናዮ ነዊሕ ዝዕድሚኡ ኤርትራዊ ፖለቲካዊ ናይ ምቅብባል ቃልሲ፡ ብዙሓት ምዕራፋት ኣለዉዎ። እዞም ምዕራፋት ካበይ ናበይ ኢልካ ይቕየሱን ከከምቀያሲኡ ከኣ ክበዝሑን ክውሕዱን ይኽእሉ። ብዘይካዚ ተልእኮኦም ሓደ ምህናጽ ናጻ፡ ልኡላዊትን ምዕብልትን ኤርትራ ኮይኑ፡ ከከምቲ ዝገሃድሉ መድረኽ ነናቶም ባህርያት ኣለዎም። ብዙሓት ከም ዝርድእዎ፡ እቲ ቅድሚ ብረታዊ ቃልሲ ኣንጻር መግዛእቲ ዝተኻየደ ቃልሲ ከይዘንጋዕካ፡ ቅድምን ድሕርን ናጽነትን ድሕሪ ውድቀት ጨቋኒ ጉጅለ ህግዲፍን ኢልካ ከም ዓበይቲ ምዕራፋት ምርኣዮም ዝተለምደ እዩ። እቲ ብትማሊ እንምስሎ ቅድመ-ናጽነት ኤርትራ ዝነበረ መሪር ቃልሲ እዩ። እዚ ምዕራፍሲ ኣንጻር መግዛእታዊ ሓይሊ ኮነ ኣብ ሕድሕድ ኣብ ዝተኻየዱ ውግኣት ኤርትራዊ ዛርዩ ዘይውዳእ ደም ዝፈሰሰሉን ኩምራ ኣዕጽምቲ ዝተኸስከሰሉን ኣስካሕካሒ ምዕራፍ እዩ። እንተኾነ እዚ ምዕራፍ ኣብ መወዳእታ ብናጽነት ስለ ዝተዛዘመ፡ ነቲ ኩሉ መሪር ዋጋ ደቢስዎ እዩ። በቲ ኣብዚ መድረኽዚ ዘጋጠመ ክሳራ ዝሕበን እምበር ድሕሪት ተመሊሱ ዝጠዓስን ዝቑዝምን ኤርትራ ኣይነበረን።

እዚ ብሎሚ እንምስሎ ልዕሊ 27 ዓመት ዝዕድሚኡ ጌና ኣብ መስርሕ ዘሎ ምዕራፍ ቃልሲ ግና፡ ምስቲ ናይ ትማሊ ናይ ሕራነን ተስፋን ቃልሲ ቀጻሊ ዋሕዚ ኣይሓዘን። ብኣንጻሩ ናይ ህዝቢ ናይ ራህዋ ተስፋ ዘቕሃመ፡ ናይ ህዝቢ ኤርትራ ክቡር ዋጋ ዝጠለመ፡ ኣንጻር ኩሉ ረብሓታትን ተስፋታትን ህዝቢ ዝዓንቀጸ ኩነት እዩ ፈጢሩ። እቲ ኣብ ቃልሲ ምእንቲ ናጽነት ዝጐሃረ ተስፋን ትጽቢትን ናብ መሰረታዊ መሰል ህዝቢ ዘውሕስ መጋርያ ክዓርግ ትጽቢት ዝተገብረሉ ምዕራፍ፡ እነሆ ወዮ ጓህሪ ኣብ ክንዲ ነበልባል ተስፋ፡ ዘይትስፉው ሓምኹሽቲ ወሊዱ። ወዮ ክሳብ ናጽነት ኣብ ዝነበረ ግዜ ቃል ዝኣተወ፡ ታሪኻዊ ዕድል ኣጋጢምዎ ናጽነት ዝተረከበ ጉጅለ ኢሳይያስ ቃሉ ዓጺፉ ክሕደት መሪጹ። ህዝቢ ኤርትራ ከኣ በቲ ከይተጸበዮ ዘጋጠሞ ክሕደትን ጥልመትን ሕጉስ ኣይነበረን። ሕጉስ ኣይነበረን ጥራይ ዘይኮነ፡ ከይጃጀወ፡ ምዕራፍ ድሕሪ ናጽነት ክዕረየሉ ዝጀመሮ ቃልሲ ብዘይምስካይን ተስፋ ብዘይምቑራጽን ቃልሱ ይቕጽል ኣሎ። ናይ ግዜ ጉዳይ እንተዘይኮይኑ ከምቲ ንናይ ቅድሚ ናጽነት ኤርትራ ምዕራፍ ሓቚኑሓቚኑ ኣጻዕዩ ዝተዓወተ፡ ኣብዚ ተተሓሒዝዎ ዘሎ፡ ናይ ድሕሪ ናጽነት ምዕራፍ እውን ነቲ ዓወቱ ክደግሞ ምዃኑ፡ ብፍላይ ኣብዚ እዋንዚ  ብዙሓት ምልክታት ንዕዘብ ኣለና።

ኣብዚ ናይ ሎሚ ምዕራፍ ቃልስና፡ ንናይ ትማሊ ኤርትራዊ መስተንክራዊ ሓርበኝነት ዘንጊዕካ ጐናይ ንትማሊ ዘይፈልጥን ቅያታቱ ዘየኽብርን  መንገዲ ንምሓዝ ዝግበር ድንዕምንዕ ንዕዘብ ኢና። እንዳሓደረ  እንዳወዓለ፡ ንትማሊ ካብ ሎሚ፡ ንሎሚ ካብ ጽባሕ ፈላሊኻ ምርኣይ፡ መሰረት ኣብ ዘይሓዘ ብናሕሲ ጥራይ ገዛ ክትሰርሕ ናይ ምፍታን ኣቕጣጫ ምዃኑ ብብዙሓት ግንዛበ ዝረክብ ዘሎ እዩ። ጽባሕ እውን ከምኡ ካብ ናይ ሎሚ ዝተነጸለ ህላወ ከምዘየብሉ ግንዛበ ክረክብ ይግበኦ። ሓቂ እዩ እዞም ምዕራፋት ነናቶም ተዋሳእቲ ኣለዎም። ብዘካዚ እዞም ምዕራፋት ነናቶም ብዙሓት ዞባውን ዓለማውን ተጽዕኖታትን ጽልዋታትን ኣለዉዎም።  ኣብ ኤርትራዊ ቃልስና ናይ ቅድሚ ናጽነት ምዕራፍ ኣብ በረኻ ዝተኻየደ፡ ብምዕቡል ዘመናዊ መራኸብታት ዘይተሰነየ ነይሩ። ናይ ዓለምና ፖለቲካዊ ቅኒትን ናይ ሓይልታት ኣሰላልፋን’ውን ከምዚ ናይ ሎሚ ኣይነበረን። ብኣንጻሩ ናይ ሎሚ ናይ ዲሞክራስን መሰረታዊ መሰላትን ቃልስና፡ ኣብ ማእከል ህዝቢ ዝካየደ ብምዕቡልን ስሉጥን ማሕበራዊ መረኻብታት ዝተሰነየን ብዓለማውነት ዝተጸልወን እዩ። ስለዚ ኣብዚ ሕጂ ዘለናሉ ምዕራፍ ቃልሲ በቲ ናይ ቅድሚ ናጽነት ቅዲ ክንዋሳእ ኣይከኣልን። ጉጅለ ህግዲፍ ግና ነዚ ንርከበሉ ዘለና ስሉጥን ምዕቡልን መድረኽ በቲ ናይ ቅድሚ ናጽነት፡ ኣብ ሎሚ ኮይንካ ክምዘን እንከሎ ግዜ ዝሓለፎ ስልቲ እዩ ኣብ ሕሉፍ ክነብር ዝጽዕት።

 መስርሕ ቃልሲ ምስ ኩነታት ዝምዕብል እምበር ንሓዋሩ ኣብቲ ዝሓለፈ ስልትታቱ ኣይንበር’ዩ፡ ክንብል እንከለና፡ ነቲ ዝሓለፈ ኤርትራዊ ቅያ ፈጺምና ንረሰዓዮ ማለት ኣይኮነን።ብኣንጻሩ ነቲ ናይ ሽዑ ቅያ ንሎሚ ብዝምጥንን ዝሰማማዕን ስልቲ ኣሕዲስና ንቕድሚት እንዳማዕደና ንሓዞ ኢና ንብል ዘለና። ሎምን ትማልን ከነወዳድር እንከለና፡ ካብቲ ዝሓለፍናዮ ተማሂርና ንናይ ቅድም ጌጋ ኣይንድገም ማለትና እዩ። ኣብ ሎሚ ኮይንካ ንናይቲ ዝሓለፈ ምዕራፍ ጌጋ ምድጋሙ ግና ፈጺሙ ናይ ሎሚ ክንስኻ ኣብ ናይ ቀደም ምንባር ማለት እዩ ዝኸውን። እዚ ኣብ ሃገርና ብጉጅለ ህግዲፍ ዝረአ ዘሎ ድሑርን ጨቋንን ኣተሓሕዛ ጉዳያት ናይ ሕማቕ መርኣያ እዩ። ናይ ጉጅለ ህግዲፍ ግጉይ ኣተሓሕዛ ክሳብ ክንደይ ድሑር ምዃኑ ዘዛርብ ኣይኮነን። ምኽንያቱ ኩሉ ነገራቱ ብሓሶትን ባዶ ተስፋን ዝተላዕጠጠ፡ ዓንቂ ስለ ዝኾነ።

እዚ ኣቐዲሙ ዝሰፈረ መልእኽቲ ናብቲ ክዕረ ተስፋ ዘይብሉ ህግዲፍ ዘይኮነ፡ ናባና ናብ ሓይልታት ለውጢ እዩ። ናይ ሎሚ ተዋሳእቲ ክንስና ብናይ ትማሊ ሜላ ክንጻወት ኣይግበኣናን። ትማሊ ዝፈጸምናዮም ጌጋታት ዋጋ ኣኽፊለሙና ዝሓለፉ እምበር ዝምለሱ ኣይኮኑን። ነቶም ዝሓለፉ ዕድላት ሎሚ ክንመሃረሎም ግና ናይ ግድን እዩ። ትማሊ ብሰንኪ ብሓባር ዘይምስራሕ ዘጋጠመና ክሳራ እንተልዩ፡ ሎሚ ኣብ ክንዲ ንዓኡ ንደገም ካብኡ ተማሂርና ከነእርም እዩ ዝግበኣና። ኮታ ትማሊ፡ ሎምን ጽባሕ እንተዘይተመላሊኦምን ኣብ ዓወት ክንበጽሕ ኣይንኽእልን ኢና።