http://ascenteq.com/project/epdp

ኤርትራውያን ብዙሓትን ውሁዳትን ኢና። እቲ ክሳብ ሕጂ ቅያ ክሰርሕ ዝጸንሐ ዓቕምና ከኣ ካብዚ ውሁድነትና ዝቕዳሕ እዩ። እቲ ናይ ብዙሕነት ኣቀዋውማ ኣባና ጥራይ ዝርአ ዘይኮነ ኣብ ክውንነት ህዝቢ ብዙሓት ሃገራት ዝርአ እዩ። ንኣብነት ንሕና ብዛዕባ ትሻዕተ ብሄራት ኢና እንዛረብ፡ ኣብዚ ድርኩዂትና ኢትዮጵያ ከኣ ካብ 80 ንላዕሊ ብሄራትን ቋንቋታትን ከም ዘሎ ንፈልጥ ኢና። ናብ ኣፍሪቃ እንተተቛሚትና ከኣ ልዕሊ ክልተ ሚእቲ ብሄራት ዘለወን ሃገራት ንረክብ። ንብዙሕነትን ውሁድነትን ኣመዛዚንካን ኣከኣኢልካን ከተመሓድር ምኽኣል ኣብ ናይ ሓደ ህዝብን ሃገርን፡ ልኡላውነት፡ ሰላም፡ ዕቤትን ቀጻልነትን ወሳኒ ብጽሒት ኣለዎ።

እዞም ኣብ ኤርትራ ኣንጻር ጉጅለ ህግዲፍ ንለውጢ ንቃለስ ዘለና፡ መጻኢ ህድኣት፡ ሰላም፡ ዲሞክራስን ልምዓትን እንብህግ ወገናት ረብሓና፡ ኣብ ሚዛናዊ ዝምድና ብዙሓነትን ውህደትን ዝምርኮስ እዩ። ከምኡ ስለ ዝኾነ ኢና ከኣ ምእንታኡ እንቃለስ። እዚ ጥራይ ዘይኮነ፡ እቲ ውሁድ ዝገብረና ኤርትራዊ ናይ ሓባር ጸጋታትት ክብርታትን ክብርኽ ኢና እንቃለስ። እዚ ክበሃል እንከሎ ግና ነቲ ካልእ ዝፈላልየና ናይ ብዙሕነትና መንነታዊ መምዘንታት ክብሪ ኣይንህብን ማለት ኣይኮነን። ቀንዲ መኽሰብና ኣብ ምብራኽ ኤርትራዊ ሓድነትና ዝምስረት ምዃኑ ግና ክሰሓት ዘይግባእ እዩ። እዚ ነቲ “ሓድነት ሓይሊ እዩ” ዝብል ኣብ ተመኩሮና ብተግባር ዝተፈተነ መባእታዊ ግንዛበ ዘዘኻኽረና እዩ።

ብኣንጻሩ ንህዝቢ ኤርትራ ብዘይጥዑይ ሜላ “ከፋፊልካ ግዛእ”፡ ኮለል ከብልዎ ዝደልዩ ወገናት፡ ኤርትራዊ ውህደት ዘዕኩኹዎ ዘይኮነ፡ ክህሉ እውን ኣይደልይዎን እዮም። ከምዚ ዝገብርሉ ቀንዲ ምኹንያት ከኣ ካብቲ ካብ ውሁድነትና ዝጥረ “ሓድነት ሓይሊ እዩ” ዝብል ኣምር ስለ ዝፈርሑ እዮም። ካብዚ ፍርሖም ነቒሎም ከኣ ኩሉ መፈላለይና ኣእማን ይፍንቅሉ። እዚ ነዚ ሎሚ ንህዝብና ብሓይሊ ዝገዝእ ዘሎ ጉጅለ ህግዲፍ ጥራይ ዘይኮነ፡ ኩሎም ዝተሳዕሩ ሰንሰለታዊ ገዛእቲ ኤርትራ እውን ፈቲነምዎ ዘይተዓወተ ሃቐነ እዩ። ናይ ኢጣልያ፡ ዓባይ ብሪጣንያ፡ ሃይለስላሴን ደርግን መግዛእታዊ ፋይላት ክግንጸል እንከሎ፡ ነዚ እዩ ዘርእየና። እቲ ካልእ ኣብቲ ዝሓለፈ ፋይላት ተሰኒዱ ዝርከብ ናይ ህዝቢ ኤርትራ “እምቢ ምውጋይ ኣብ ውህደትናን ሓድነትናን” ዝብል ሕራነን ጽንዓትን እዩ።

ኤርትራዊ ብዙሕነት ክንብል እንከለና፡ ኤርትራውያን ከባቢ ሓሙሽተ ሚልዮን ህዝቢ ኢና ማለትና ጥራይ ኣይኮነን። ኤርትራውያን ነቲ ጉጅለ ህግዲፍ ኣብ ዘይምልከቶ እንዳኣተወ ንህዝብና ዝሕምሶ ዘሎ ገዲፍካ፡ ኣብ ዝተፈላለየ ሃይማኖት ኢና እንኣምን። ኤርትራውያን ኣብ ዝተፈላለዩ ኣውራጃታትን መልከኣ-ምድራዊ ኣቀማምጣን ኢና እንነብር፡ ኣባላት ዝተፈላለያ ብሄራት ኢና፡ ዝተፈላለዩ ቋንቋታት ንዛረብ፡  “ዲሞክራስያዊ ሕቶ ኣብ መጻኢት ኤርትራ ከመይ ይፍታሕ?” ኣብ  ዝብል እውን ነናትና ናይ ኣተሓሳስባ ብዙሕነት ኣለና። እዚ ጥራይ ዘይኮነ ካለኦት ንብዙሕነትና ዘመልክቱ ንኡሳን ዝርዝራት እውን ምስፋር ይከኣል። እምባአር ከምቲ ኣቐዲምና ዝበልናዮ እዞም ናይ ብዙሕነትና መግለጽታት፡ ብሓላፍነት፡ ብልቦናን ብቕንዕናን ክመሓደሩ እንከለዉ፡ ከምቲ ብውሕሉል ኣገባብ ዝተቓነየ ሙዚቃዊ መሳርሕታት መሳጢ ድምጺ ዝህብ፡ ናይ ህዝቢ ሓያልነትን ጽንዓትን መግለጺ እዮም ዝኾኑ። እቲ ኤርትራውያን ሳላ ብዙሕነታዊ ውህደትና ክሳብ ሕጂ ዝሰገርናዮ ናይ ውሽጢ ይኹን ናይ ግዳም ፈተነታት ከኣ ናይዚ ኣብነት እዩ። ልኡላዊት ኤርትራ ንገዛእ ርእሳ ውጽኢት ናይቲ ብዙሕነትካ ዓቂብካ ኣብ መድረኽ ውህደት ዝተዓመ ብደሆ እዩ።

ኣብ መንጐ እዞም ንዛረበሎም ዘለና ብዙሕነትን ውህደትን ሚዛን ክመዛበል እንከሎ፡ እቲ ውጽኢት ኣድማዒ ኣይከውንን። ውህደት ክዕብልል እንከሎ ብዙሕነት ይጉዕጸጽ፡ ሚዛን ተሳሒቱ ብዙሕነት ክዕብልል እንከሎ ከኣ ውህደት ይዘልቕ። ኣብ ዘይተመጣጠነ ኩነታት፡ እዞም ክልተ ጫፋት ናብ ስኒት ዝመርሑ ኣይኮኑን። ስለዚ ኢና ከኣ ሚዛኖም ክሕለው ይግባእ እንብል። ሚዛን ዘይምሕላው ጥራይ ዘይኮነ ጸላኢ ኣብዚ ዘይምምጥጣን ሃጓፍ እዩ ዕድል ረኺቡ ኣትዩ ዝዘርግ።  በቲ ኮነ በቲ እምበኣር ነቲ ውህደት ዝያዳ ምድማቕን ምጉላሕን ተመራጺ እዩ። ምኽንያቱ ኣብዚ ናይ ሓባር ረብሓና በሪኹ ስለ ዝረአ። ውህደትና እንተደኣ ዛሕቲሉ  ከም ኤርትራውያን ንዝኾነ መጥቃዕቲ ከም እንቃላዕ ርዱእ እዩ። እዚ ናይ ብዙሕነትን ውህደትን ቅኒት፡ ካብ ታሕቲ ክልተ ሰለስተ ባእታታት ኮይና እንዋሰሉ ጀምርና፡ ክሳብቲ ኣብ መንጎ ፖለቲካዊ ውድባትን ሰልፍታትን፡ ከምኡ እውን ፖለቲካዊ ትካላትን ማሕበራትን እንምስርቶ ዝምድና ከነንጸባርቖ ዝግበኣና እዩ።

ኤርትራዊ ውህደትና ክዳኸም እንከሎ፡ ሕድሕድ ምትእምማና ይጐድል እዩ። ኣንጻር ናይሓባር ጸላኢና ናይ ምምካት ዓቕምና ይንኪ። ጸላእቲ ህዝቢ ኤርትራ ከኣ ኣይኮነንዶ ብናትና ድኽመት ውህደትና ተሃስዩ፡ ህዝቢ ኤርትራ ንምግዛእ፡ ከም ቅድመ-ኩነት ዝሰርዕዎ ሓድነት ህዝቢ ኤርትራ ምድኻም እዩ። ካብቲ መግለጺ ብዙሕነትና ሃይማኖት ድዩ ብሄር፡ ምናልባት እውን ኣውራጃ ይሰልጠና ዝበልዎ፡ መዚዞም ከባልሑ  ንዋታውን ገንዘባውን ዓቕሞም የፍስሱ። ነቲ ሎሚ ህግዲፍ ዝጥቀመሉ ዘሎ ፖሊሲ “ነቲ ሓደ ኣይዞኻ ነቲ ካልእ ከኣ ወይለኻ” ገዲፍካ፡ እዚ ውህደት ህዝቢ ኤርትራ ኣህሲስካ ኣብ መግዛእታዊ ዳንኬራ ዕድሜኻ ከተናውሕ ምፍታን ኣብ መግዛታዊ ስርዓታት፡ ኢጣልያ፡ እንግሊዝ፡ ሃይለስላሴን ደርግን፡ ከከም ነቲ ግዜ ይሰማማዕ ተባሂሉ ዝተሃንደሰ ኣገባብ ተፈቲኑ፡ ብሳላ ጽንዓትን ምስትውዓልን ህዝቢ ኤርትራ መኺኑ እዩ። እዚ ምምካን ኣብ መዋእል ህግዲፍ እውን ከም ዝድገም ዘጠራጥር ኣይኮነን። ኣብዚ እዋንዚ  ህዝቢ ኤርትራ፡ ሸኽን ፓትርያርክን ወይ ቤተ-ክርስትያንን መስጊድን ብህግዲፍ ክገሃሱ እንከለዉ ሓቢሩ ዝለዓለሉ ዘሎ ቀንዲ ምኽንያት ከኣ፡ ናይ ምክፍፋል ፈተነ ህግዲፍ እውን ከም ተመኩሮ ናይቶም ቅድሚኡ ንኤርትራ ዝገዝእዋ ሓይልታት ይንጸግ ምህላዉ ዘመልክት እዩ።

ኣብዚ እዋንዚ ብዙሓት ኤርትራዊ ወገናት ብዛዕባ ህልዊ ኩነታት፡ ሱዳን፡ የመን፡ ደቡብ ሱዳን፡ ጅቡትን ኢትዮጵያን ክጽሕፉ፡ ክምድሩን ክካትዑን ንዕዘብ ኢና። ርግጽ እዩ ከምቲ ወለድና “እንተ ክትድቅስ ጐረቤትካ ይደቅስ” ዝብልዎ ናይ ቀረብካን ጐረቤትካን ኩነታት ይጸልወካ ስለ ዝኾነ፡ ብዛዕባኡ ክትሻቐልን ክትሓስብን ኣገዳሲ እዩ። ከምቲ “ዓርክን ፈታውን እምበር፡ ጐረቤት ኣይምረጽን እዩ” ዝበሃል ጉዳይ ጐረቤትካ ትገጥሞ እምበር ትሃድመሉ ኣይኮነን። ብፍላይ ምስ ጉዳይ ኢትዮጵያ ብሓፈሻ ብፍላይ ከኣ ምስ ትግራይ ዘለና ምትእስስሳር ከኣ ሱር ዝሰደደ ስለ ዝኾነ ብኽንድኡ ደረጃ ከገድሰናን ከሻቕለናን ናይ ግድን እዩ።

ቅድሚዚ ጉዳይ ጐረቤትን ከባብን ግና ናትና ኤርትራዊ ዋኒን ኣለና። ጉዳይ ከባብናን ጐረባብትናን ክንዲ ዝደለዮ እንተሃደአን እንተተዓረየን፡ ናትና ኤርትራዊ ዘቤታዊ  ዋኒን ክሳብ ዘየዕረና ዋጋ የብሉን። ናትና ጉዳይ ብጋሕማጡ ኩነታት ጐረባብትናን ቀረብናን እንተዓረየ፡ እቲ ዝምድና ኣብ ሑጻ ከም ዝተሰረተ ህንጻ እዩ ዝኸውን። እቲ ቀንዲ ቁምነገር ከኣ ጉዳይ ሃገርና ካብ ጉዳይ እዘን ዝጠቐስናየን ሃገራት ኣዝዩ ዝለዓለ ኣዛራቢ ኣብ ዝኾነሉ መድረኽ ንርከብ ምህላውና እዩ። ገሊአን ሃገራት ብዛዕባ ምምሕያሽን ምቕያርን ሕገ-መንግስቲ ክዛረባ እንከለዋ ንሕና ግና ሕገ-መንግስቲ የብልናን። ገሊአን ብዛዕባ ምስፋሕን ምጽባብን ዲሞክራስያዊ መወዳደሪ ሜዳ ክዛረበ እንከለዋ፡ ንሕና ግና ፈጺሙ ፖለቲካዊ ውድድር ዝበሃል የብልናን። ገሊአን ብዛዕባ ፍትሓውነትን ናጽነትን ምርጫ ክዛረባ እንከለዋ፡ ኣብ ዓድና ግና እታ  “ምርጫ” ከም ቃል እውን ኣብ መዝገብ ኣይሰፈረትን። ገሊአን ሃገራት ብዛዕባ ፍትሓውነት ፍርዲ ክዛረባ እንከለዋ፡ ኣባና ግና እሱራት ኣይኮነንዶ ናብ ፍርዲ ክቐርቡ፡ ኣበይ ከም ዝተኣስሩ’ውን ኣይሕበርን እዩ። ኣብዘን ጐረባብትና ብዛዕባ ዝምድና መንግስትን ሃይማኖት መዛረቢ ክኸውን እንከሎ፡ ኣብ ሃገርና ግና “ምስ ኣምላኽ የራኽበኒ’ዩ” ዝበልካዮ እምነት ክትስዕብ ኣይፍቀደን። ኣብተን ዝርካበን ዝፍቀደለን ሃይማኖታት ዘሎ መንግስታዊ ኢድ-ኣእታውነት ከኣ ከምዚ እዩ ኢልካ ምግላጹ ዘጸግም እዩ። በዚ ኣገባብ ምውድዳር እንተቐጺልና እቲ ዝርዝር ኣዝዩ ነዊሕ እዩ።

ክብደት ጸገምና ክሳብ ክንድዚ ካብ ኮነ፡ ነዚ ጸገማት ስዒርና ናብ ራህዋ ክንበጽሕ፡ ብዙሕ መዛረቢ ኣጀንዳታት ክህልወና ውሁብ እዩ። እዚ ክበሃል እንከሎ ግና ክሳብ ሕጂ ንኹሎም ኣብ ቃልስና እጃም ዘለዎም ወገናት፡ ኣይጸዋዕናን ኣይተማሕጸናን ማለት ኣይኮነን። ግደ ፖለቲካዊ ተቓወምቲ ውድባት ኣብዚ መዳይዚ ምስ ኩሉ ናይ ዓቕሚ ውሱንነት ዕዙዝ እዩ። ብፍላይ ድሕሪ ናይ “ይኣክል” ምንቅስቓስ ኣብ ኩሉ ኩርነዓት ዓለም ዝግበር ዘሎ፡ ኣኼባታትን ሰላማዊ ሰልፍታትን ከኣ ጉዳይና ጉዳይ ኤርትራ በሪኹ ንክስማዕ ዕዙዝ ግደ ይጻወት ኣሎ። ህልዊ ጉዳይና ኣብ ቅድሚ ኩሉ ብሓፈሻ፡ ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ኤርትራ ከኣ ብፍላይ፡ ብሩህ ንክኸውን ዝግበር ጻዕሪ ምእንቲ ከድምዕ ውሁድ ከም ዝኸውን ምጽዓር መሰረታዊ እዩ። ወትሩ ካብ ምትህልላኽን ምጥልላፍ ወጺእና ኣብ ናይ ሓባር መድረኽ ንቃለስ፡  እንብለሉ ምኽንያት ከኣ እዚ እዩ። ዝተበተነ ድምጺ እንተዘይተጠርኒፉ ጸዊዑ ከምስምዕ ከምዘይክእል ተመኩሮና ብግብሪ ዘርእየና ዘሎ እዩ። ትካላዊ ሓቢርካ ናይ ምስራሕ ኩነታት ምፍጣር ሓደ ካብቲ ዓወትና ዘውሕስ ቅድመ-ተደላይነታት እዩ እንብለሉ ምኽንያት’ውን እዚ እዩ።

ብዛዕባ ኤርትራና ክንዛረብ እንከለና ኣብ ግምት ከነእትዎም ካብ ዝገባና ጉዳያት ሓደ፡ ኣብ ክንዲ ኣብ ሎሚ ኮይና ንድሕሪት ንጥምት፡ ኣብ ሎሚ ኮይና ብዛዕባ ጽባሕን ድሕሪኡን ክንሓስብ ይግበኣና። ኣብ ዝሓለፈ ናይ ቃልሲ ተመኩሮና ብዙሓት ክንፈትሖም ዝገበኣና ዝነበሩ ጸገማት ስለ ዘይፈታሕናዮም፡ ናብ ዘይተደላይ ኣቕጣጫ ዝመርሑናን ስንብራት ዝገደፉልናን ኣለዉ። ሎሚ ነዚኣቶም ዳግማይ ከይንጋገ ከም መምሃሪ ካብ ምውሳድ ሓሊፍና፡ ናይ ሕሉፍ እሱራት ኮይና ከም ቀንዲ ኣጀንዳ ክንዛረበሎም ኣይገበኣናን። እንተተዛረብናሎም እውን ቁስሊ እምበር፡ ስንብራት ስለ ዘይሓዊ ግዜን ጉልባትን ካብ ምብኻን ሓሊፉ ፋይዳ ኣይህልዎን። ካብዚ ሓሊፉ ግዳይ ናይቲ ህግዲፍ ዝጻውዶ ኣብ ሕሉፍ ናይ ምንባር መፈንጠርያ ከይንኸውን ምጥንቃቕ የድልየና።

ጉጅለ ህግዲፍ፡ ኤርትራዊ ጉዳይ ኣጀንዳኡ ክኸውን ኣይደልን እዩ። ብኣንጻሩ ኣብ ኤርትራ ዕለታዊ ተኹሲ ስለ ዘይስማዕ ጥራይ ሰላም እዩ ኢሉ ክሓልፎ ይደሊ። እቲ ህዝብና ብደምጸ-ኣልቦ ተዂሲ ዝሳቐዮ ዘሎ ንዓኡ ኣይንታዩን እዩ። ከም መርኣያ ህድማኡ ካብ ኤርትራዊ ኣጀንዳ እዩ ከኣ ዲክታቶር ኢሳይያስ ኣፈወርቂ፡ ኣይሰለጦን እምበር ሓደ እዋን፡ ብዛዕባ 5 ሚልዮን ህዝቢ ኤርትራ ዘይኮነ ብዛዕባ ኣስታት 480 ሚልዮን ህዝቢ ምብራቕ ኣፍሪቃ ኢና ክንሓስብ ዘለና  ኢሉ ክግደረልና ሰሚዕናዮ ኢና። እዚ ጥራይ ኣይኮነን ተጠሊዑ “ቀዳምነትና ጉዳይ ኢትዮጵያ ምትህድዳእ እዩ” ክብል እውን ሰሚዕናዮ ኢና።  ብግብሪ ግና ሎሚ ኣብ ኤርትራ ዘየድመዐ ኣብቲ መህደሚ ክጥቀመሉ ዝደሊ ሰፊሕ መድረኽ ከምዘየድምዕ ተረዲኡ ድሮ ጸግዑ ሒዙ ዘሎ። ብኣንጻሩ ንሕና ጉዳይና በይኑ ተነጺሉ ዝረአ ከምዘይኮነ’ኳ ዘይንስሕቶ እንተኾና፡ ከም ቀንድስ ብዛዕባና ኢና እንዛረብ። ናትና ኣቐሚጥና ምስቲ ብቐጥታ ዘይምልከትና ኣጀንዳ ምልሓግ ግና ምናልባት እውን ህድማ ክኸውን ይኽእል። ጉዳይና ዋላ ኣዚና ኣርሒቕና እንተኸድና፡ ኣብ ዘለናዮ መጺኡ “ኣለኹ” ኢሉ  ከርክበና ናይ ግድን እዩ።

ሓደ ኣብዚ ክንግንዘቦ ዝግበና ጉዳይና ንኹሉ ኤርትራዊ በብደረጃኡ ዝምልከቶ ምዃኑ እዩ። ሓደ ገዛ ዝሰርሕ ሓደ ድማ ኣብቲ ስሩሕ ገዛ ዝኣቱ ዘይኮነ፡ ኩልና ኢና ነቲ ንኹልና ዘጽልል ገዛ ክንሰርሖ ዝግበኦ። ኩሉ በብጽሒቱ ኣለዎ እምበር፡ ቃልሲ ኣንጻር ህግዲፍ ኤርትራዊ  ፖለቲካዊ ውድባትን ሰልፍታትን፡ ማሕበራት፡ ምንቅስቓሳት፡ ምሁራትን ዝተፈላለዩ ክፋላት ሕብረተ-ሰብን በብጽሒቶም ዘበርክትሉ ዓብይ ዕማም’ዩ። እቲ ቃልሲ ንውድባት ማሕበራትን ጥራይ ከምዝምልከት ወሲድካ ወሰን ሒዝካ “ከምዚ ዘይትገብሩ፡ ከምዚ እንተትገብሩ መተሳተፍና” ዝብል ኣገላልጻ ቅቡል ኣይኮነን። እቲ ብኻለኦት ክግበር እትደልዮ ባዕልኻ ክትገብሮ ምስታፍ እዩ እቲ ግቡእ መዋጸኦ።

ጉጅለ ህግዲፍ ቀጻልነቱ ኣብ ስልጣን ቅድሚ ኩሉ ሰሪዑ ዝንቀሳቐስ ብዛዕባ ምዃኑ ኣይኮነንዶ ንኤርትራዊ ንማንም ከም ሓድሽ ዝንገር ኣይኮነን። ናይቲ ኩሉ እዚ ጉጅለ ኣብ ልዕሊ ኤርትራን ህዝባን ክፍጽሞ ዝጸንሐን ዝቕጽሎ ዘሎን በደላት ዕላማ ከኣ፡ ንሱ እቲ ኣብ ስልጣን ናይ ምቕጻል ዘይረዊ ህርፋን እዩ። ኣብ ተመኩሮ ብዙሓት ኣብ ስልጣን ክቕጽሉ ወሲኖም፡ ዝተላዕሉ እቲ ዝመረጽዎ መንገዲ ኣንጻር ዕቤት ሃገርን ህዝብን ምዃኑ ምስ ኣረጋገጹ፡ ምእንቲ ህዝብን ሃገር ናብ ልቦም ተመሊሶም መንገዲ ደሓን ይሕዙ እዮም። እዚ ንኤርትራን ህዝባን ዝሕምሶም ዘሎ ጉጅለ ግና፡ ገበናቱ ኣዝዩ ስለ ዝሳዕረረን ኣእዳዉ ብደም ኣእላፍ ንጹሃት ስለ ዝጠልቀየን፡ ንድሕሪት ክምለስ ከምዘይክእል ብተግባሩ ካብ ዝነገረና ነዊሕ ግዜ ኮይኑ። ስለዚ ካብኡ ለውጢ ምጽባይ፡ ኣብ ዘይሰምዓካ ደብሪ ካብ ምምህላል ወይ ምሕቋን ማይ ፈሊኻ ዝረአ ኣይኮነን።

ብዙሓት ወገናት ኣብ ምረት ናይቲ ህግዲፍ ኣብ ኤርትራ ዝፍጽሞ ዘሎ በደልን ጭቆናን ፍልልይ የብሎምን። ምኽንያቱ፡ እቲ እኩይ ተግባራቱ፡ እንዳ ኩሉ ኤርትራዊ ዝኳሕኰሐን ኣብ መሬት ዝረአ ዝሎን ስለ ዝኾነ። መራሒ ህግዲፍ እውን ኣብቲ “ናይዚ ኩሉ ጠንቂ መንን እንታይን እዩ?” ዝብል ሕቶ ምምላስ እዩ ዘይተብዕ እምበር፡ ወትሩ እዩ፡ ኣብ ኤርትራ ማይ፡ ሓይሊ መብራህቲ፡ ትሕተ-ቅርጻ፡ ፋብሪካ…..ወዘተ የለን ክብል እንከሎ ኣብ ብዙሕ ኣጋጣምታት ንሰምዕ ኢና። ኣብ ከምዚ ኩነታት፡ እቲ ናይቲ ሕቶታት መላሲ ክኸውን ዝግበኦ፡ ሓታቲ ኮይኑ ክቐርብ ክፍትን እንከሎ ከኣ የተዓዛዝብ። ኣብዚ ጥራይ ዘይኮነ ናይ ህግዲፍ ኣካይዳ ወትሩ ዝተደዋወሰን ዘገርምን እዩ።  ጉጅለ ህግዲፍን መራሒኡ ዲክታቶር ኢሳይያስን ግና፡ ሓንሳብ “ኣብዛ ሃገር ነጸብቕ ንሕና ነኽፍእ ንሕና፡ መን ኣሎ ኣብ ቅድሜና” ካብ ዝብል ትዕቢትን ንዕቀት ህዝብን ስለ ዝነቕሉ፡ ኣብ ሕድሕዱ ዝጓነጽ ሓሳብ እንተቃልሑ እውን ዘሕምሞም ኣይኮነን። ምኽንያቱ ከምቲ “ሓንሳብ ዝጠልቀየ፡ ዝናብ ኣይፈርሕን’ዩ” ዝበሃል ነቲ ጸረ-ህዝብነት ናትና ኢሎም ሒዘምዎ እዮም።

ስለምንታይ እዩ ህግዲፍ ነዚ ብኹሉ መለክዒ መወዳድርቲ ዘይብሉ ናይ ጭካነ መንገዲ መሪጹ ኣብ ዝብል ብፍላይ ቅድሚ ሓያሎ ዓመታት ፍልልያት ነይሩ እዩ። ገለ ወገናት ብዘይካቲ እቲ ጉጅለ ዝመረጾ መንገዲ ካልእ ንኤርትራ ከም ሃገር ዘቐጽላን ዘልመዓን መንገዲ የለን ዝብል እምነት ዝሓደሮም ነይሮም። እዚኣቶም ገሊኦም ካብዚ ወጻኢ ምእንቲ ከይሓስቡ ብሓሳዊ ስብከት ናይቲ ጉጅለ ዝደንዘዙ እዮም። ገሊኦም ግና፡ እቲ መንገዲ ንኤርትራን ህዝባን መንገዲ ጥፍኣቶም ምዃኑኳ እንተዘይሰሓትዎ ብዘይነባሪ ረብሓ ዓዊሮም፡ ምስቲ ዘይነባሪ ህግዲፍ ክስለፉ ዝወሰኑ እዮም። ገለ ወገናት እውን ህግዲፍ ደላይ ራህዋኳ እንተኾነ፡ ንኤርትራን ህዝባን ካብዚ ዘለዉዎ ናይ ጸልማት ዘበን ናብ ዝሓሸ መንገዲ ክወስድ ዝኽእል ዓቕሚ ስለ ዘየብሉ እዩ ክብሉ ዝደናደኑ ነይሮም። ሕገመንግስቲ ምትግባር፡ ምርጫ ምክያድ፡ እሱራት ወይ ምፍታሕ ወይ ድማ ናብ ፍትሒ ምቕራብ፡ ወተሃደራዊ ኣገልግሎት ናብቲ ብኣዋጅ ዝተገልጸ ንቡር ግዜ ምምላሱ፡ ዜጋታት ዝመረጽዎ እምነት ከም ዝስዕቡ ምፍቃድ፡….. ወዘተ እንታይ ጸገም ኣለዎ? ክትብሎም እንከለኻ፡ መልሲ ክደልዩ’ኳ ኣእማን ዝፍንቅሉ እንተኾኑ ማይ ዝሕዝ ሓቂ ኣይነበሮም። ናይ መብዛሕትኡ ኤርትራዊ መልሲ ግና ህግዲፍ ኮነ ኢሉ ሃገርን ህዝብን ንምድዋት ዘዓጥቀን ናቱ ገበን ንካለኦት ምልጋብ ዝቐሎን ምዃኑ እዮም ዝኣምኑ።

ሎሚ ምስቲ ቅድሚ 20 ዓመታት ኣቢሉ ዝነበረ ኩነታት ኣዛሚድካ፡ እቲ ህግዲፍ ንኤርትራ ኣብዚ ዘላቶ ደረጃ ኣውዲቕሉ ዘሎ ምኽንያት ናይ ዓቕምን ክእለትን ጉዳይ ዘይኮነ፡ ናይ ጸረ-ህዝብን ሃገርን ባህሪ ጉዳይ ምዃኑ ዳርጋ መላእ ህዝቢ ኤርትራ ዝረዓሞ መደምደምታ ኮይኑ ኣሎ። እቶም ንጉጅለ ህግዲፍ ዘየሎ ክነሱ ደጋጊፎም “እነሆ እምበር” ክብሉ ዝጸንሑ ኣካላት ንጣር ኮይኖም እዮም። ኣብ ከምዚ ዓይነት ተረድኦ ምብጻሖም ኣብቲ ኣንጻር ህግዲፍ ዝካየድ ዘሎ ቃልሲ ኣበርክቶኡ ዕዙዝ እዩ። እቲ ቀንዲ ግና ኣብቲ ባይታ ብመሰረት ተረደኦኻ ብኸመይ ትቃለስን ትዋሳእን ምውሳን እዩ። ኣብ መንጎ “ህግዲፍ ጸረ-ሃገርን ህዝብን እዩ” ኢልካ ምእማንን በዚ እምነትካ መሰረት ኣብ ግብራዊ ቃልሲ ምውሳእን ሰፊሕ ፍልልይ ምህላዉ ምርዳእ ኣገዳሲ። ምርዳእ ጥራይ ዘይኮነ፡ እዚ ሃጓፍ  ተዓጽዩ፡ እቶም “ጉጅለ ህግዲፍ ግናይ እዩ” ኢልና እንኣምን፡ ኣብ ምልጋስ እቲ ግናይ ክንነጥፍ ናይ ግድን እዩ። ብክለሳ ሓሳብ ምእማን ብግብሪ እንተዘይተሰንዩ ዋጋ ስለ ዘየብሉ።

ህላወ ናይቶም ውሑዳት ህግዲፍ ኣብ ንቡር መስርሕ ዘሎ መሲልዎም፡ ኣብ ቅነ ሃገራዊ በዓላትን ምጅማር ሓድሽ ዓመትን፡ በቲ ኣብዛ ትመጽእ ዘላ በዓል ወይ ሓዳስ ዓመትስ ህግዲፍ “ሎምስ ገለ ክገብር እዩ” ዝብል ወረ እዩ ዝንዛሕ። እዚ ከምዚ ዓይነት ናይ ሓሶትን ሕልምን፡ እቲ ጉጅለ እውን ከም ኣካል ናይቲ ህዝቢ ናይ ምትላል ፖሊሲኡ ብናይ ጸጥታ ትካላቱ ተቓሚሙ ኮነ ኢልካ ይንዛሕ እዩ። ህዝቢ ከኣ ከምቲ “ነዳይስ ናይ ልቡ ይሓልም” ዝበሃል፡ እቲ ዝውረ ሓቂ እንዳመሰሎ በዓል መጸ ሓድሽ ነገር ሃረር ይብል። ንኣፍልጦ ኩልና ግና “ለውጢ ካብ ህግደፍ ምጽባይ፡ ማይ ከም ምሕቋን’ዩ።”

ሓንሳብ ምዕሻው ንቡር እዩ። በቲ ቅድም ዘዕሸወካ ኣካል ዳግማይ ምዕሻው ግና፡ እቲ ተዓሻዋይ ንገዛእ ርእሱ ዓሻ ምዃኑ እዩ ዘመልክት። ከምቲ “ክትከይድ እንከለኻ ዘዕንቀፈትካ እምኒ፡ ክትምለስ እንከለኻ እንተ ደጊማትካ ንስኻ ኢኻ እምኒ” ዝበሃል። ህግዲፍ ንህዝብና ሓንሳብ ክልተሳብ ዘይኮነ፡ ብዙሕ ግዜ እዩ ኣዕሽይዎ። ስለዚ ናይ ህግዲፍ ምትላል ርዱእ ኮይኑ፡ “እቲ ዝታለል ህዝቢኸ ወትሩ ድዩ ዝታለል?” ዝብል ሕቶ ዘልዕል ምዃኑ  ምስትውዓል ዘድልዮ እዩ። ህግዲፍ ዘዕሽወሉ ባይታን ዝዕሸወሉ ህዝብን እንተዘይረክብ፡ ብምዕሻው ዕድሜኡ ከናውሕ ዕድል ከምዘይነበሮ ነስተብህ’ሞ ሕሳብና ንግበር።

ጉዳይ ኤርትራ ጉዳይ ህዝባ እዩ። ብዛዕባቲ ሎሚ ዘላቶ ሓደገኛ ኩነታት ምሉእ ብምሉእ ዝፈልጥ ከኣ ንሱ ህዝቢ ኤርትራ እዩ። ኤርትራ ካብዚ ዘላቶ “ከምዚ እዩ” ኢልካ ምግላጹ ዘጸግም ጋሕማጥን ኣጨናቕን ኩነታት ከድሕና ዝኽእል’ውን ህዝባ ባዕሉ እዩ። እዚ ማለት ግና ኣብ ርእሲ እቲ ወሳኒ ጸዓቱን ቃልሱን ናይ ግዳም ፍትሓውያን ኣካላት ሓገዝን ምድግጋፍን ኣየድልዮን ማለት ኣይኮነን። ከምኡ ስለ ዝኾነ ኢና ከኣ ወትሩ ይምልከቶም ናብ እንብሎም ኣካላት ምሕጽንታ እነቕርብ።

ዝተፈላለዩ ወገናት ብዘለዎም ዝለዓለ ጽልዋ ተመኪሖም፡ ከባብያውን ዞናውን ረብሓኦም ንምሕላው፡ ነቲ ባዕልና እንፈልጦ ኩነታት ሃገርና ንዓኣቶም ብዝጥዕሞም ኣቐይንኖም ከቕርቡልና ክፍትኑ እንከለዉ፡ ንሳቶም ደኣ ኣብ ትዕዝብቲ ይወድቁ እምበር ፍጹም ተቐባልነት የብሉን። እዞም ወገናት ብዛዕባ ሃገርናን ህዝባን ክሓስቡ እንከለዉ፡ ሃገራዊ ድዩ ዞባዊ ረብሓኦም ኣብ ግምት ከእትዉ ንቡር እዩ። እዚ ብጋህዲ ብዋጋ ህዝብናን ሃገርናን ከኸውን እንከሎ ግና ኣዝዩ ዘተሓሳስብ እዩ። ኣብዚ ዝሓለፈ ሰሙን ምክትል ዋና ጸሓፊት ቤት ምኽሪ ጸጥታ ውድብ ሕቡራት ሃገራት፡ ወ/ሮ፡ ኣሚና መሓመድ ዝመርሐኦ ካብ ሕቡራት ሃገራትን ሕብረት ኣፍሪቃን ዝኣባላቱ ጉጅለ ኣብ ኤርትራ በጺሑ ነይሩ። እተን ነቲ ጉጅለ ዝመረሓ ምክትል ዋና ጸሓፊት ቤት ምኽሪ ጸጥታ፡ ኣብ መወዳእታ መገሸአን ብቐበጥበጥ ዝተዓብለለ  ልምዓት ኣብ ኤርትራ ኣብ ጽቡቕ ኩነታት ከምዘሎ ኣምሲሉ ዘቕርብ ምስክርነት ሂበን።

እዘን ወይዘሮ ነዚ መሻረዊ ምስክርነት ከም መወከሲ ረኺበን ዘዘራረበኦም ኣካላት ህግዲፍ፡ ዲክታቶር ኢሳይያስ ኣፈወርቂ፡ የማነ ገብረመስቀል፡ ልኡል ገብረኣብ፡ ሓጐስ ክሻ፡ ፎዝያ ሓሽም ተኽኣን ዝኣመሰሉ ምዃኖም ከኣ ነቲ ጉዳይ ዝያዳ ዘገርም ይገብሮ። እዚ ነቲ ወለድና “ወጠጦ ንወጠጦ ፍረዱ እንተበልዎምስ ከይንሕረድ በቃ”  ዝብልዎ ምስላ  የዘኻኽረካ። እዘን ምክትል ዋና ጸሓፊ፡ ኩሉ ገዲፍና ምስቲ ንዝያዳ ወርሒ፡ ርህይዎ እንተተባህለ ንሓደ ስድራቤት 2 በርሚል ማይ ጥራይ መቑነን ዝወሃቦ፡ ነባሪ ከተማ ኣስመራ እንተዝራኸባ ህልዊ ሓቀኛ ኩነታት ህዝብና ኣበየናይ ደረጃ ከም ዘሎ መተረደኣ። እንተኾነ ከምቲ “ዒራ ዘይኩርምትኻስ ሑጻ ቆርጥመሉ” ዝበሃል፡ እቲ ዘገድሰን ወዲስካ ወዳዲስካ እቲ ዲክታቶር ዝመርሖ ኣብዚ ዞባ ከዳምን ተላኣኣኽን ጉጅለ ምፍጣር እምበር፡ ጸገም ህዝቢ ኤርትራ ተረዲእካ መፍትሒ ንምርካብ ስለ ዘይኮነ እቲ ዝኸዳሉ መንገዲ መሪጸን።

ኣብ ኤርትራ ወይ ንመግቢ ናብ ዝኸውን ኣሕምልት ፍረታትን ወይ ንመብራህትን መብሰልን ናብ ዝኸውን ሓይሊ ዘይተቐየሩ፡ ብናጻ ጉልበት መንእሰያት ኤርትራ ዝተሃንጹ፡ ገርገራን ዓዲ ሃሎን ዝኣመሰሉ ዲጋታት ኣለዉ። እዚኣቶም ከም መግለጺ ባህታ ኢሳይያስን ንከም በዓል ወ/ሮ ኣሚና መሓመድ ዝኣመሰሉ ኣጋይሽ ካብ ምዕሻውን ሓሊፎም ምስ ጸገማት ህዝብና ዝዛመድ ኣበርክቶ የብሎምን። ስለዚ ማይ ምዕቋር ብጥሪኡ መርኣያ ልምዓታዊ ገስጋስ ክኸውን ኣይክእልን እዩ። እቶም ዝዓቖረ ማይ ርእዮም ዝንእዱ እውን ኪኖቲ ምዕቋር ማይ ክጥምቱ መተገበኦም።

ቀደም ኣብ ግዜ መግዛእቲ፡ ገዛእቲ “ኤርትራ መሬታ እምበር፡ ህዝባ ኣየድልየናን እዩ” ይብሉ ከኣም ዝነበሩ ይዝንተወልና እዩ። ብግብሪ እውን ኣብ ግዜ ቃልስና ምእንቲ ናጽነት ነዚ ኣበሃህላኦም ዘግህድ ግፍዕን ብርሰትን ኣብ ልዕሊ ኤርትራ ክፍጸም ተዓዚብና ኢና። ኣብዚ ዘለናዮ መድረኽ እውን ብዙሓት ንኤርትራ ኣብ ዞባናን ከባቢ ቀይሕ ባሕርን ዘለዋ ተበሃግነት ዘህርፎም ወገናት፡ ዋላ ኣፍ ኣውጺኦም ኣይዛረቡ “ኤርትራ፡ እቲ ከም ድላዩ ዘኳድዳ ዘሎ፡ ንዓና እውን ክለኣኸና ዝኽእል ጉጅለ እምበር፡ ህዝባ ኣየድልየናን እዩ” ዝብሉ ዘለዉ እዮም ዝመስሉ። ከምኡ እንተዘይከውን፡ ነዚ ብኢደወነኑ ኣብ ስልጣን ዝተኾደጨ ጉጅለ፡ ኣብራሲ ክነሱ ዳርጋ ናይ ልምዓትን ሓድነትን ጀግና ገይሮም ክገልጽዎ ኣይመሃቀኑን። ካብዚ ሓሊፉ፡ እዚ ምእንቲ ክለኣኾም ዘጸባብቕዎ ዘለዉ ዲክታቶር ኣብታ ናይ ቀደሙ ጸረ-ህዝቢ ትዕቢትን ብደዐን ኮይኑ፡ ብዘይ ናይ ኣተሓሳስባ ለውጢ፡ ንኤርትራ ብዘይሕገመንግስቲ፡ ብዘይተመርጸ መሪሕነት፡ ብዘይልዕልና ሕጊ፡ ብዘይምኽባር ሰብኣውን ዲሞክራስያውን መሰላት ይድህካ ከም ዘሎስ ኣይፈልጡን ማለት ኣይኮነን።

ላዕለዎት ሓለፍቲ ሕቡራት ሃገራት ቅድሚ ሕጂ ንኢሳይያስ ክሳብ ብማዕቀብ ዝቐጽዖ፡ ንዓቶም ስለ ዘይተኣዘዞም ጥራይ ምንባሩ ኣብቲ እዋኑ ብዙሕ ተዛሪብናሉ ኢና። ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን ምስ ዝነበረ ሓላው ሰላም ሰራዊቶም ዘይምትሕብባሩ፡ ኣብ ጉዳይ ሶማልያ ንዞናዊ ረብሓኦም ኣንጻር ኣልሸባብ ዘይምውግኡ፡ ምናልባት እውን ምስ ኣልሸባብ ብምትሕብባሩ ክብሮም ከም ዝተንከፈ ስለ ዝቖጸርዎ እዮም ዝገሰጥዎን ዝቐጽዕዎን። ሎሚ ከኣ ብመንጽር ኤርትራን ህዝባን ክረአ እንከሎ እኳደኣ መሊሱ ናብ ዝኸፈአ ጫፍ እንዳኸደ፡ እንተኾነ ብርኮም ስዒሙ ክለኣኾም ስለ ዝረዓመ እዮም እገዳ ኣልዒሎም ከመላኽዕዎ ዝፍትኑ ዘለዉ። ናይተን ምክትል ዋና ጸሓፊት ርዝነት ዘየብሉ ዲፕሎማስያዊ ዘይኮነ ፕሮፓጋንዳዊ መልእኽቲ፡ ንኢሳያስ እውን ዘየደቅስ “ኣበ መጻኢ ንርእዮ ኣሎ” ዝብል መንፈስኳ እንተለዎ፡ ንህልዊ ኰነታት ህዝብና ኣብ ግምት ዘእተወ ዘይምዃኑ ግና ብሩህ እዩ። እዚ ዘረድኦ ከኣ ኣብ ኣካላት ሕቡራት ሃገራት እውን ንኩነታት ኤርትራ ዝምልከት ግቡእ ምንባብ ዘየለ ምዃኑ እዩ። ሓደ ኣካል ሕቡራት ሃገራት፡ ኣብ ኤርትራ ስልታዊ ህዝቢ ናይ ምጽናት ገበን ከም ዘሎን፡ በዚ  ሰብኣዊ ግህሰት ዝጥርጠሩ ኣካላት መንግስቲ ኣብ ቅድሚ ፍትሒ ክቐርቡን ብተደጋጋሚ ክጽውዕ ጸኒሑ። ካልእ ኣካል ናይዚ ዓለም ለኻዊ ትካል ከኣ እነሆ ዳርጋ ናይ ውዳሰ መዝሙር የስምዓና። እዚ ኩሉ ተደሚሩ ዘመሓላልፎ መልእኽቲ እምበኣር፡ ጉዳይና፡ ናትና እምበር ጉዳይ ካለኦት ከምዘይኮነ እዩ።

እዚ ኩነታት ናብ ህግዲፍ ዘመሓላልፎ መልእኽቲ ኣለዎ። እቲ መልእኽቲ ኤርትራዊ ጉዳያት ዓብዒቡ ደገደገ ጥራይ ብምርኣይ ምስሉ ከዕሪ ከም ዝኽእል ኮይኑ ክስመዖ ዝገብር እዩ። ናባናን ናብ ህዝብናን ዘመሓላልፎ መልእኽቲ ከኣ፡ ካብ ኣበርክቶናን ቃልስናን እምበር ካብ ናይ ዝኾነ ናይ ግዳም ሓይሊ ዝመጽእ ለውጢ ከምዘየለ ዘዘኻኽር እዩ። ስለዚ ሃየ ሎሚ’ውን  ሓላፍነትና ንረከብ ።

ኣህዛብ ናይ ዝተፈላለያ ጎረባብቲ ሃገራት በቶም ኣብ ስልጣን ዝመጹ ዘገራጭውዎም እንተዘይኮይኑ ክንዲ ፍረ ኣድሪ ትኸውን ጽልእን ቅርሕንትን የብሎምን። የግዳስ ኣብ ውሽጢ ሓንቲ ሃገር ዘሎ ህዝቢ ብናይ መገሃጫ፥ መሬት ዝርከብ ምግርጫዋት ይበዝሕ ካብ ምስ ጎረባብቲ ሃገራት።

ኣብ ህዝቢ ኤርትራን ኢትዮጵያን፡ ኣብ ህዝቢ ኤርትራን ሱዳንን እንተመጺእና፥ ኣህዛብ ሰለስቲኡ ሃገራት መንግስቲ ምስ መንግስቲ ይገራጮ እምበር ክሳብ ሕጂ ኣህዛብ እዚ ቦታታት እዚ ተገራጭዩ ኣይፈልጥን።  ልክዕ እዩ ኣብ መንጎ ክልተ ወይ ልዕሊ ክልተ ተዳወብቲ ጎረባብቲ ሃገራት ሕቶ ዶብ፥ ከምኡ እውን ኣፍደገ ባሕሪ፥ እንተልዩ ግርጭት ክፍጠርን ቀንዲ ጠንቂ  ውግእ ዘልዕል ኢዩ ዝኸውን። ንኣብነት ኣብ መንጎ ሱዳንን ኤርትራን ምንም ግርጭት ወይ እውን ውግእ ኣይተራእየን። ምኽንያቱ ንውግእ ዘልዕል ናይ ዶብ ሕቶ ይኹን ኣፍደገ ባሕሪ የለን።

ናይ ኤርትራን ኢትዮጵያን ጉዳይ ግን፥ ሓደ ኤርትራ ብጣልያን ካብ ኢትዮጵያ ተፈልያ ዝብል እምነት ከም ኣካል ናይ ኢትዮጵያ ዝቘጽራ ህዝቢ ኣሎ። ካልኣይ ድማ ብሰንኪ እዚ እቲ ኢትዮጵያ ዝነበራ ኣፍደገ ባሕሪ ንደገ መእተውን ምውጽእን ክትስእን ተገይሩ ብዝብል ምስምስ ናብ  ግርጭታት ከእቱ ይኽእል እዩ። ምናልባት ኤርትራ እቲ ዕድል ጆግራፊካዊ ኣቀማምጣ እንተዘይነበራ  ውግእ ዘልዕል ምኽንያት ኣይምሃለወን ነይሩ። እንተኾነ ግን ሕማቕ ትዕድልቲ ህዝቢ ኤርትራ ኮይኑ፥ እቶም ንባድመ ኣብ ትሕቲ ወያኔ ክትመሓደር ዘፍቀዱ ኩሎም መሪሕነት ህዝባዊ ግምባር፥ እቲ ረፈረንዱም  ወይ ህዝባዊ ወኸሳ ክካየድ ከሎ ኣቐዲሞም ዶብና ይፈለጥ ወያኔ ድማ ካብ ባድመ ትውጻእ ክብሉ ዝግበኦም ክንሱ ብጉርሒ ሰጊሮማ። ነዛ ጉዳይ እዚኣ ግን ስለምንታይ ከምዝሰገርዋ ዝተሓሳስብ እዩ።

ድሕሪ እቲ ውግእ እቲ  ዝተኻየደ ስምምዕ ምስ ወያኔ ዘይኮነስ ኣብ መንግስቲ ኤርትራን ኢትዮጵያን ኢዩ ዝነበረ። እዚ ኩሉ ሕልኽልኻትን ማሕለኻታትን ግን ‘ነቲ ፋስ መን ሰረቖ’ ዝዓይነቱ እናኾነ እዩ ዝኸይድ ዘሎ። ሎሚ ድሌት መንግስቲ ኤርትራን መንግስቲ ኢትዮጵያን ብጉዳይ ዶብ እንታይ ከም ምዃኑ ዝተነጸረ የለን። ምኽንያቱ ኢሰያስ በቲ ዘውጽኦ ቃላት ማለት ኪኖ ዶብ ክንሓስብ ክብል ከሎ፡ ነቲ ዶብ ክሕንጸጽ ድሌት ከምዘይብሉ እዩ ዝእምት። መንግስቲ ኢትዮጵያ እውን ነቲ ውዕል ኣልጀርያ ከተግብሮ እምበር፥ ንኤርትራ ዝምልከት ክትዛረብ ከላ ንናይ ዶብ ምሕንጻጽ ትደልዮ ኣይመስልን። እዚ ናይ ክልቲኦም ዶክተር ደብረጽዮንን ዶክተር ኣብይን ቁርቁስ ንኢሰያስ መን ከሰበ ዝኸይድ ኣገባብ ንህዝቢ ኤርትራ ቅሳነት ዝህብ ኣይኮነን።

እቲ ኣብ መንጎ መንግስቲ ክልል ትግራይን መንግስቲ ኢትዮጵያን ዘሎ ዝተሓላለኸ ጉዳይ ነቲ ዶብ ዘይምሕንጻጽ ተወሳኺ ምኽንያት እዩ። ብቐንዱ ነቲ ምሕንጻጽ ዶብ ስርዓት ኢሰያስ ዘይተበገሰሉ እኳ ይኹን እምበር፥ እቲ ምድንጓይ ምሕንጻጽ ዶብ ጽባሕ ዘወልዶ ሽግር ኣይፍለጥን እዩ። እዚ ማለት ዶክተር ኣብዪ ነቲ ዶብ በቲ ውዕል ኣልጀርያ ንምትግባር ተሰማሚዐ ክብል ከሎ፥ በቲ ሓደ ሸነኽ  ድማ ዶክተር ደብረጽዮን የለን ህዝቢ ዘይተሓወሶ ክኸውን ኣይክእልን ብምባል ጭርጭር ዓበደ ይጸወት ከምዘሎ ነስተብህል። ቀጥታ ትርጉሙ ንሕና ዘይተሰማማዕናሉ ኣይከውንን ኢዩ ካብ ምባል ካልእ ትርጉም የብሉን።  ስለዚ ጉዳይ ዶብ ከም ሓደ ዓቢ መፈራርሂ ካርታ እዩ ኮይኑ ዘሎ።

ኢሰያስ ብወገኑ ጉዳይ ዶብ ረሲዑ ንጉዳይ መላእ ቀርኒ ኣፍሪቃ እንተዘይኮነ ንመላእ ሃገራት ኣፍርቃ እዩ ዝሓስብ እንዳበለ እዩ ዝሃድም ዘሎ። እቲ ካልኣይ ሸነኽ ድማ ዶክተር ኣብዪ  ውዕል ኣልጀርያ ከተግብር’ኳ ቃል እንተኣተወ፥ መንግስቲ ክልል ትግራይ የለን ህዝቢ ዘይተሓወሶ ብምባል ክትግበር ኣይተኻእለን።  እዚ እውን ዶክተር ኣብዪዶ ዶክተር ደብረጽዮን ኢልና ክንመቓቕሎ ዘይኮነስ እቲ ቀንዲ ቀሪም ወይ ዋና ነዚ ጉዳይ እዚ ብዓብይኡ መንግስቲ ኢትዮጵያ እምበር መንግስቲ ክልል ትግራይ ኣይኮነን። ምኽንያቱ በዚ ዝረአ ዘሎ ኩነታት ንጉዳይ ዶብ ዝፈትሕ መንግስቲ ኢትዮጵያ ዓቕሚ የብሉን፥ መንግስቲ ክልል ትግራይ ውን ከምኡ እዩ ስለዚ ዝተደጐለ ጓህሪ ኮይኑ ኢዩ ክተርፍ።

በዚ ዝኣክል ህዝቢ ኤርትራ ምስ መላእ ህዝቢ ኢትዮጵያ ዝዛመድ እምበኣር፡ ፈልዩ ዝጸልእ ወይ ዝድግፍ ኣይኮነን። እዚ ማለት ምስ መላእ ህዝቢ ኢትዮጵያ ጽልኢ ይኹን ቅርሕንቲ ስለዘይብሉ ከም ጎረባብቲ ሃገራት መጠን ናይ ምድጋፍን፥ ብሰላም ናይ ምንባርን ድሌቱ ዕዙዝ ኢዩ። ካብዚ ነቒልና ንመራሕቲ ኢትዮጵያ ኮነ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ ፈላሊና ናብ ሓዲኡ ክንዘዙን ብኡ መሰረት ድማ ነቲ ህዝቢ ንድግፎን ንነጽጎን ጉዳይ ክኸውን ኣይግባእን። ከመይሲ ህዝቢ ትግራይ ኣካል ናይ ህዝቢ ኢትዮጵያ ብምዃኑ።

ጨንፈር ፍራንክፎርትን ከባቢኡን ብዕለት 27 ጥቅምቲ 2019 ሰዓት 14፡00 ኣብ ዝገበሮ ኣኼባ፡ ድሕሪ ብኣቦ መንበር እንቋዕ ደሓን መጻእኩም ዝብል ናይ ሰላምታ መኽፈቲ፡ ኣብቲ መዛረቢ ኣርእስቲ ተኣትዩ።

ከምቲ ልሙድ ድሕሪ ፈስቲቫላትናን ጉባአታትናን ገምጋም ምግባር ኣገዳሲ ኮይኑ ምጽንሑ፡ ጨንፈርና ድማ ነዚ ናይ ዓመተ 2019 ዝነበረ ፈስቲቫልና ኣብ ናይ ዝሓለፈ ወርሒ ኣኼባና ገምጋሙ ኣቐሚጡሉ ከም ዝነበረ ዝዝከር‘ዩ። ብግዜ ምሕጻር ኣብ ጉባአና ዘሎና ገምጋም ዝሓለፈ ወርሒ ጀሚርና ዘይወዳእናዮ ስለ ዝነበረ ቀንዲ መዛረቢና ንሱ ኮይኑ እዩ ውዒሉ።

ድሕሪ ብዛዕባ ሓፈሻዊ ኩነታት ሃገርናን ሃለዋት ህዝብናን ምዝርራብ ድማ፡ እቶም ብጨንፈርና ተወኪሎም ኣብ ጉባአ ዝተሳተፉ ኣባላትና፡ ብዛዕባ ጉባአ ከመይ ከም ዝነበረ ካብ ምስንዳኡ ኣትሒዙ ክሳብ ምድምዳሙ እናተመላልኡ መግለጺ ኣቕሪቦም። ካብኡ ብምቕጻል‘ውን ብኣኼበኛታት ዝቐረበ ሕቶታት ኣብ ምምላስ ተኣትዩ። ኣኼበኛታት ድማ ርእይቶታቶም እናኣፍሰሱ ክሳብ ኣኼባ ኣብ ሰዓቱ ዝውዳእ ቀጺሎም።

እቲ ቀንዲ ኣኼበኛታት ዘተኮሩሉን ዘሞጐሱዎን ጉዳያት ድማ፡ ኣብ ሰልፍና ተኣታትዩ ዝጸንሐ ንጽፈትን ስሉጥነትን ኣሰራርሓ፡ ንዲሞክራሲ ንምስፋሕን ምዕማቝ፡  ግሉጽነትን ኣሳታፍነትን ኣባላት ሕጂ‘ውን ብዝበለጸ ስለ ዝተሰርሓሉ እዩ።

ንሱ ድማ፡-

• ንድፊ ቅዋምን ፖለቲካዊ ፕሮግራምን ኣቐዲሙ ኣብ ምሉእ ዓለም ዘለዉ ጨናፍር ሰልፊ ወሪዱ ክረዳድእሉ ስለ ዝሓገዩ፡ ኣብ ርእሲ‘ቲ ኣብ ጉባአ ናይ ግዜ ኣሳልጦ ዝሃቦ፡ ኣብ ጉባአ ዝተሳተፉ ወከልቲ ጥራሕ ዘይኮነ፡ ምሉኣት ኣባላት ሰልፊ ኣብ ምጽፋፍ ናይዚ 2 ዓበይቲ ዕማማት‘ዚ ተሳቲፎም ማለት‘ዩ። ስለዚ እዚ ኣሰራርሓ‘ዚ ንጉባአና ዝያዳ ዲሞክራስያውን ኣሳታፍን ስለ ዝገብሮ፡ ኣኼበኛ ንኢዱ።
• ኣሰራርሓ ናይ ሓጻይት ሽማግለ‘ውን ከምኡ፡ ንመሪሕነት ሰልፊ ዝሕጸዩ ኣባላት ብኣባላት ምሉእ ጨናፍር ሰልፊ ስለ ኣብ ጨጨናፍሮም ዝተረቝሑ፡ ኣብ ጉባአ ድማ ብኣባላት ጉባአ ክውሰኹዎም ዕድል ተዋሂቡ፡ ነቲ ኣብኡ ዝግበር ምርጫ ብቑዓት ሰባት ተዘንጊዖም ከይተርፉ ዝሕግዝን ብብርቱዕ ምጽራይ ከም ዝካየድ ምግባሩን ኣኼበኛታት ኣሞጒሶም።
• ኣብዚ ጉባአ‘ዚ ተሳታፍነትን ብቕዓትን ደቂ-ኣንስትዮ ጎሊሑን በሪኹን ዝተራእየሉ ስለ ዝነበረ፡ 8 ካብኣተን ኣባላት መሪሕነት ኮይነን ዝለ ዝተመረጻ መርኣያ ምሉእነት ሰልፊ ምዃኑ ኣኼበኛ ኣስሚሩሉ።
• ካልእ ኣገዳሲ ጉዳይ ኣኼበኛታት ዝረኣዩዎ ድማ፡ እቲ ኣቦመንበር ሰልፊ ካብ 2 ግዜ (ናይ ጉባአ ግዜ) ክምረጽ የብሉን ዝብል ገደብ ናይ ሓላፍነት ብቕዋም ደረጃ ምውሳኑ እዩ።
• እቲ ፖለቲካዊ ውሳኔታትን ካልእ ዓበይቲ ጉዳያትን ጉባአ ዘውጽኦ፡ ብፍላይ ድማ እቲ ቀንዲ ህይወት ናይ ሓይልታት ተቓውሞ ምጥርናፍ ወይ ሓቢርካ ምስራሕ ስለ ዝኾነ፡ ጉባአ ነቲ ቅድሚ 2 ዓመት ዝወጸ እማመ ናይ ምስ ኩለን ሰልፍታትን ውድባትን ተቓውሞ ዘተ ምክያድ ዝብል መርገጽ፡ ተጀሚሩ ዝጸንሐ ክቕጽልን ካልእ ዘይተጀመረ ድማ ክጅመርን ዝብል ኣፍ ደገ ናይ ዘተ ክፉት ምግባሩን ንመሪሕነት ሓላፍነት ምስካሙን‘ዩ።  

እቲ ድሕሪ ውድቀት ምልካዊ ስርዓት ዝትከል ደሞክራይያዊ ስርዓት ውሑስ ዝኸውን፡ ካብ ሕጂ ኩለን ውድባትን ሰልፍታትን ኣብ ውሽጠን ዲሞክራስያዊ ኣሰራርሓ ከዘውትራ ምስ ዝኽእላ ጥራይ ምዃኑ ኣኼበኛ ኣስሚሩሉ።   

ኣኼበኛታት ነዚ ጉዳይ‘ዚ ብሰፊሑ ተረዳዲኦሙሉን፡ ሰልፍና ድማ ከይሰልከየ ነዚ ኣብ ተግባር ክትርጕም ክጽዕት፡ ኩልና ተቢዕና ከይተሓለልና ክንቃለስ ኢና ብምባል ድሉውነቶም ኣረጋጊጾም።

በዚ ድማ ኣኼባ ኣብ ሰዓቱ ተደምዲሙ

ህዝቢ ኤርትራ  ምእንቲ ሃገሩን ህዝቡን ኢሉ፣ ብሓድነት ንዓመታት ድሕሪ ምቅላሱ፣ ክንደይ ቀያሕትን ጸለምትን ኣወፍዩ ክንሱ፣ ሃገሩ ሓንትን፣ ብልጽግትን፣ ደሞክራስያዊትን ሃገር፣ ክትኮነሉ እዩ ዝነበረ ትምኒቱ። ባዓል እከይ ግብሪ ኣብ ውሽጡ ሰሊኾም ብምእታው ፣ንህዝቢ ኤርትራ እታ እንኮ ሓድነቱ ክዘርግዎ፣ ዘይፈንቀልዎ እምኒ የሎን። ሰለዚ ነዚ ኣብ ሃገርና ቢኢድ ዋኒኑ፣ ኣብ ኮረሻ ስልጣን ኮፍ ኢሉ ዘሎ ስርዓት ፣እንታይነቱ ክፈልጦ ህዝቢ ኤርትራ ግዜ ወሲዱሉ እዩ፣ ሎሚ ግን ኣታሓሕዙን ተግባራትን፣ ህግደፍ ከም ጻሓይ በርቂ ኣናበርሄ ሰለ ዝመጸ፣   ብሕለፊ እቶም ኣባላቱ ኢና  ባሃልቲ፣ ኣፎም ብጭቅ ኣይበል እምበር፣እምንቶም እናጎደለ፣ እቲ ዘወፍዮዎን ዝኸፍልዎን ዝነበሩ ገንዘብ፣   እናዛሕተለ፣ድሕሪ ምኻድ፣ ህግደፋውያን ነዚ ተረዲኦም፣ ካልእ ገንዘብ ዝእትውሉ ምንጪ ሃሰስ ክብል ጀመሩ። ንሱ ኻኣ  ህዝቢ ብብዝሒ ዝርከበሉ፣ ከም ሃይማኖታት ፣ ስፖርት፣ ዝኣመሰሉ ኣብ ውሽጢ ኣቲኻ ከፋፊልካ፣ እቲ ዝተረኽበ ገንዘብ፣ ከመይ ገርካ ኣብ ቆፎ ህግደፍ ብተዛዋወሪ መንገዲ ትእትዎ፣ ዝብል  ሜላ ሒዞም ፣ ኣብ ምድንጋር ተዋፈሮም ኣለው ።

ህግደፋውያን፣ ብኻላይ መንገዲ፣ ብዝላዓለ ፍርሓት ንስልጣኖም ንምሕላው እውን እዩ፣ ከምቲ ኣብ ላዕሊ ዝጠቀስክዎ እቲ እምነት እናጎደለ፣ ኣኸባታት ህግደፍ ህዝቢ እናዋሓደ፣ ሕሜታ በብኹርንዑ እናዛየደ፣ ድሕሪ  ምዕዛቦም፣  ሓደ ማዓልቲ  ገዲፉና፣ ናብ ተቃውሞ ደንበ ንኸይጽንበር፣ ዓቢ ስጋኣት ስለ ዝሕደሩ፣ ናይ ግድን እዩ፣ ንህዝቢ መጻወድያ   ከዳልወሉ፣   ንህዝቢ በታቲንካ፣ ኣብ ሞንጎ ህዝቢ ምትእምማናት ኣጥፊእካ፣   ድሕረይ ሳዕሪ ኣይትብቆላ ዝዓይነቱ፣ ብዓሌትን፣ ብኣውራጃን፣ ብሃይማኖትን፣ ከፋፊልካ ስረሔይ ኢሉ ። እታ እንኮ መናዊሒት ስልጣኑ  በዛ መንገዲ ኢዚ ምስ ዝኽተል ጥራይ  እዩ።

ሓደ ነገር ከጻውተኩም፣  ኣብ ናይ ኤንባሲ ህግደፍ ፣ኣብ  ከተማ ሮሞ ዓዲ ጣልያን ዝተገብረ፣  እቲ ዝሓበረኒ ሰብ፣ ሎሚ ኣብ ቤትጽሕፈት ኤንባሲ የሎን፣ ድሮ ኣብ ደንበ ፍትሒ ተጸንቢሩ ይርከብ። ብ 2001 ኣብ ቤትጽሕፈት ኤንባሲ ከተማ ሮማ፣ ኣብ ዝነበርኩሉ፣ ሓደ ወኪል ናይ ህግደፍ ካብ ኤርትራ መጺኡ፣ ኣኸባ ይገብረልና፣ ድሕሪ ነዊሕ ዘረባ፣ ከምዚ እንዳበለ፣ ኣብዚ ገዛ  ብዓሌትን፣ ብሃይማኖትን፣ ካብ ትፋላለዩ ግዜ በሊዕኩም ኣለኹም ፣ ምስ በለና፣   ኣብኡ ዝነበርና ኩሉና ካብ ኤንባስና ኣትሒዝና፣  ኣቶኪርና ጠመትናዮ፣ ነንሕድሕድና እውን ተጣማሚትና ፣ ገረምና እውን ፣ ካብ ኩሉ ዝገርመካ መን ኣበይ ዓዱ ተሓታቲንና ኣይንፈልጥን፣ ብኣስማትና ግን ኣስላማይን ክርስትያንና ከም ምኻና ንፍለጥ። ግርም እዩ ዘብለካ በለኒ፣ ብድሕሪኡ ነንሕድሕድና፣  ኣብ ውሽጥና ፍርሓት ኣሕዲሩልና።  ነዚኣ ተኩሲልና ከደ ፣ ስለዚ ህግደፍ ብዝያዳ ድሕሪ 2001 እዩ እዚ ደይመደይ ኢሉ ክዋፈረሉ ዝጀመረ በለኒ።

 ስለዚ ኣብሞንጎ ሃይማኖትን ምንቅስቃስን ኣቲኻ ፣ ንሃይማኖታት ኣብ ውሽጢ ከፋፊልካ፣ ነቶም ሕይል ዝበሉ ዲያቆናት ዲዮም ኣቅሽሽቲ፣ ኣስማቶም ኣና ጸለምካ (መናፍቃት) እዮም ወዘተ--እናበለ፣  ንዓመታት ክሰርሓሉ ጸኒሑን፣  ኣሎን ፣ ብኻል መንገዲ እውን፣ ስፖርት ተባሂሉ ካብ ኮንስላዊት ቤተጽሕፈት መምርሒ ተዋሂቡ፣ ኩዑሶ ተጀሚሩ ነይሩ ፣   ካብ ቡዙሓት ከተማታት ጀርመን ናይ ውድድር ኩዑሶ ብምእንጋድ፣ ካብ ኤርትራ ናይ ስፖርት ሚኒስተር ዝመጸሉ፣ ዓቢ በዓል ኣብ ከተማ ሮተንቦርግ ኣውራጃ ባደንቩተንበርግ ሃገረ ጀርመን፣ ተገይሩ፣ እዚ እውን ገንዘብ ምኽዕበቲ ንህግደፍ እዩ ነይሩ።  ካብቲ ባዓል እቶት ዝተረኽበ፣ ኣዳለውቲ ናይቲ ባዓል ቀንዲ ህግደፋውይን  ዝነበሩ፣ ኣብ ምጥፈፋእ ገንዘብ ስለ ዝተዋፈሩ፣  ኣብ ነንሕድሕዶም ምርድዳእ ስለ ዘይተረኽበ፣ ናብቲ ዝላኣኾም ኮንስላዊ ቤት ጽሕፈት ፍራንክፎርት ተኻሲሶም ከዱ። ድሕሪኡ ናይ ስፖርት ነገር ክቅጽል ኣይካኣለን።    እዚ ጉሉጽነት ዝጎደሎ ኣሳራርሓ ኣብ ትሕቲ ቤተ ክርስትያን ብሕልፊ ኣብ ምእመናን ተዋህዶ ብስልያ ህግደፍ ከም ዝዋፈር ኣብ ውሽጢ ሃገር ጥራይ ዘይኮነ፣ ኣብ ስደት እውን ዑሱባት  ኣዋፊሩ፣ ካዝና ቤተክርስትያን ኣብ ኽንዲ መማዕበልን፣ መዕበይን፣ ቤተክርስትያን ዝኾውን፣ ንቆፎ ህግደፍ ንምምላእ እዩ ዕላምኡ።እዚ ኻኣ ብሽፍን ሽፍንፍን ህዝቢ ዘየሳተፎ ውልቃውያን ዑሱባት ህግደፍ ጥራይ ዝቃጻጸርዎ፣ ካልእ ምእመናታት ዘይምልኮቶም  ገንዘብ ቤተክርስትያን ኣበይ ኣትዩ ዘይፍልጡ፣  ንነዊሕ ዓመታት ከዳናግሩ  ጸኒሖምን፣ ኣለውን።

“ቆልዓን ከልብን ከይጸዋዕካዮም ይመጹ ከምዝባሃል“ እቲ ደም ንጹሃት ኤርትራውያን  ከምዘይለቆም ዘይፈልጡ፣ ገሊኦም ሳናቲም ንምምእራር ዝጎዩ፣ ገለ ኻኣ ከምቲ ኣብ ላዕሊ ዝጠቀስክዎ ጭው ዝበሉ ናይ ህግደፍ መሳርሒ፣ ናበይ ከም ዝኽዱ ዘይፈልጡ፣ ነተን መረባዓት ዝሰርሕወን ኣብ  ኤርትራ፣ ብሕልሚ ምሸት ሎሚስ ህግደፍ ቀንጢጥወን ኢሎም፣ ኣብ ሞንጎ ድቃሶም ሰንቢዶም ዝትስኡ፣ ድቃስ ለይቲ ዘይብሎም ሓሻኻ ዝሕዝኑ፣ ሎሚ ሃገሮምን፣ ሃይማኖቶም፣ ክሸጡ ክትሪኢ ከለኻ፣ መስደመም ኢልካ ኢኻ ሱቅ ትብል።

ቤተክርስትያን ተዋህዶ ኣብ ባድንቩተንበርግ ጀርመን፣ ኣጃማምርኡ ሕጽር ኣቢለ ክገልጾ ክፍትን እየ፣ ከምቲ ኣብ ላዕሊ ዝጠቀስክዎ ኮንስላዊ ቤት ጽሕፈት፣ ሓንቲ ዘዋሪት ጽሑፍ ንኣባላቱ ህግደፍ ድሕሪ ምስዳድ፣ ስቱትጋርድ ኻኣ ነዚ ከም ስራሕ ሒዛቶ ክትዋፈር ጀመረት።

 ቤተክርስትያን ነቅውም ብዝብል ሃታሃታ ዝታሓወሶ ክቆውም ተገብረ፣ ሓደ ክልተ፣ ኣብ  ህግደፍ ኣባል ዘይነበሩ፣  ነታ ዝፈትውዋ ሃይማኖቶም  ሃይማኖት ተዋህዶ  ቤተክርስትያን፣ ብቅንዕና መሲልዎም ክሕወስዎ ጀመሩ፣ ከም ኣብነት ሓደ ሎሚ ብሂወቱ ዘሎ  ኣባል ህግደፍ ዘይነበረ፣ሽማግለ ናይ ቤተክርስትያን ክኸውን ኢሎም ዕድመ ላኣኹሉ፣ ኣብቲ ዝበልዎ ኣኸባ ድሕሪ ምክፋል፣  ሓንቲ ማዓልቲ ድሕሪ ምዕዛብ፣ ኩሎም እቶም ቀራናት ናይ ህግደፍ ኮይኖም ምስ ጸንሕዎ፣ ካላኣይ ማዓልቲ ኣይተመልሶምን።ዝኾነ ኾይኑ እቲ ቤተክርስትያን ቆመ፣ ብድሕሪዚ ቀሺ ኣሎ ፣ ቀሺ ዘርኦም ኣብርሃ ፣ኣብ ከተማ ኡሉም  ምስ ተባህለ፣ን ቀሺ ዘርኦም ኣብርሃ ድሕሪ ምውካሶም ተቀበሎ። ቀሺ ዘርኦም ኣብ ከተማ ኡሉም ኣብ ዝነበረሉ፣   ተቀባልነት ስለ ዘይነበሮ፣ ማለት ስለ ዝተነጽገ፣ ኣብ ከተማ ኡሉም ፣ካብ ከተማ ኡሉም ወጻእን ዝነበሩ  ደለይቲ ፍትሒ፣ ላዕልን ታሕትን ኢሎም ፣ በዞም ሰባት እዚኣቶም፣ ብምትሕብባር። ተቀባልነት ክረክብ ኸኣለ። ስድርኡ ኣብ ኤርትራ ስለዘላዉ፣ ከምጽእሉ ይተሓባበርዎ ነይሮም እዮም፣ ግን ስራሕ ይጀምር እንበር፣ ክነምጻኣሉ ኢና  እውን ተባሂሉ ነይሩ እዩ። ኮይኑ ግን፣ ዕድለ ናይ ቀሽነት ምስ ተሳማመዔ ስቱትጋርድ ቀየረ።   ኣብቲ ቤተክርስትያን ቀሺ ኾይኑ ምግልጋል  ጀመረ።  ድሕሪኡ  ቀሺ ዘርኦም ኣብርሃ ግልብጥ ኢሉ፣ ቀንዲ ኣገልጋሊ ናይ ህግደፍ ክኸውን መረጸ። ንመንእሰያትና ወረቀት ኣምጹኡ ካብ ኤርትራ እናበለ፣ ከሽግሮም ጸኒሑን፣ ኣሎን።

 እዚ ሽፍንፍን ኣሳራርሓ ህግደፍ ምስ ግዜ እናበርሄ ምስ መጸ። ኣብ ምሉእ ዓለምና ኣብ ውሽጢ ቤተክርስትያን ተዋህዶ ከዳናግሩ ዝጽንሑ፣ ሎሚ ፣ ኣቀሽቲ ህግደፍ እና ተባረሩ እዮም ዝርከቡ ዘለው። ከም ኣብነት ኣብ ቱቢንገንን ከባቢኣን ዝርከቡ ፣ ሓያላት መንእሰያት ድያቆንትን ኣቀሽሽትን፣ እቲ ንህግደፍ ዝምውሉዎ፣ ዝጸንሑ ባዓል ቀሺ ዘሮኦም ኣብርሃ ዘለውዎም ገለ ዕድመ ዝደፍኡ  ኤርትራውያንን፣ ካብቲ ዝቅድሱሉ ዝነበሩ  ቤተክርስትያን ተባረሩ፣ እቲ ቀንዲ ጠንቒ ንነዊሕ ግዜ ዘይምርድዳእ ዘኸተለ ኾይኑ፣ ንሕና ብፓትርያርክ ቁዱስ ኣንጦንየስ ኣብ ቅዳሴና ክንዝክሮም ኣሎና፣ መንእስያት ክብሉ ከለው። ክምኡ ውን  እዚ ኩሉ ዝኣቱ ገንዘብ፣ ኣብይ ከም  ዝኸይድ እንፈልጦ ነገር የሎን። ስለዚ መዕለቢ ገንዘብ ቤተክርስትያንና ኣፍሉጡና፣ ኣብ ዝብል ክርክር ነበረ ፣ እዚ ብቁዕ መልሲ  ስለ ዘይረኸቡ፣መንእሰያትና  ውሳኔ ክውስኑ ተገደድ።ስለዚ ህግደፋውያን ውሱን ግዜ ተዋሂብዎም ካብቲ ዝነበርዎ ቤተክርስርትያን ኣቁሑቶም ጠርኒፎም ድሕሪ ምውጻእ፣ ንብረቶም ከም ጸናጽል፣ ዝኣመሰለ ኮበሮ ታሓንጊጦም፣ ኣብ ፎቆዶ ቤተክርስትያን ይኹሕኩሑ ይውዕሉ ኣለዉ።  መግለጺኦም ሎሚ ኣቅሽሽቲን ዲያቆናትን ህግደፍ፣ ኣብ ሰበኽ ሳግም እዮም ተቀይሮም ኣለው።

ገለ ሰባት እዚ ሰባይ እንታይ ወረድዎ ፣ ብዛዕማ ሃይማኖትና ተዋህዶ ሃለውለው ዝብል ትብሉ ኣይትስኣኑን፣ እዚኦም ከምዚ ዝብሉ ነቲ ስሮዓት ህግደፍ  ኣገልገልቲ ኢና ባሃልቲ፣ ህግደፍ ግን ከም ዘለው ዘይፈልጦም፣ ክብሉ ምኻኖም ርዱእ እዩ።

እወ ኣነ ብወላዲየይን፣ ብወላዲተይን ፣ ካተሊካዊ እየ፣ ግን ካተሊካዊ ሃይማኖት ኣብ ኤርትራ ጥራይ ምህላዋ ኣይኮነን ዘገድሰኒ። ዘገድሰኒ ኤርትራ እያ፣ ኤርትራ ማለት ካኣ፣ እቲ መሰረት ናይ ህዝብና ባህሊ ልምንዲ ሃይማኖት ዘለዎን፣ ኩለን እተን ኩቡራት ሃይማኖትናን ኣብ ኤርትራ ክህልዋ እዩ ዘገድሰኒ፣ ማለት ምስልምና ሃይማኖት፣ ሃይማኖት  ተዋህዶ፣ሃይማኖት ካቶሊክ፣ ሃይማኖት ፕሮተስታንት፣ እዚኤን እየን ኤርትራ፣  ነዚኤን ኣንተደይ ኣኽቢርናየን፣ ሓብሒብናየንን፣ ህላውነትና የለን።

ሰላም ምሳኾም

26.10.2019

እቲ ሜዳ ኤርትራ ብ1981 ብህዝባዊ ግንባር ምስ ሽርክነት ህወሓት (TPLF)  ዝተፈጸመ መጥቓዕቲ ነታ ዝነበረት ተሓኤ ( ጀብሃ) ናብ ሱዳን ስለዝደፍእዋ ብሓደ ውድብ ተባሒቱ ክሳብ ነጻነት ኤርትራ እዩ ኸይዱ። ድሒሩ እውን ክሳብ ሎሚ  ኤርትራ ብሓደ ጉጅለ ናይ ምልክነት ምሕደራ ዝነገሰሉ እዩ ዘሎ ።

እቶም ነዚ ስርዓት ኢሰያስ ዝቃወምዎ ዝነበሩን ዘለዉን መብዛሕትኦም እቶም ናይ ጀብሃ ድሕረ ባይታ ዘለዎም ክኾኑ ናይ ግድን ይኸውን፡ ምኽንያቱ እንተ ኢልና ንሶም ኣብ ሜዳ ኤርትራ ብቐረባ  ግዳይ ናይቲ ማህረምቲ ዝወረዶም ስለዝኾኑ። እቲ ኣብ'ቲ እዋን ወይ ከባቢ 1981-1982 ዝነበረ ሃለዋት ተሓኤ ኣብ ሰለስተ ጉጅለታት ክፈናጨል እዩ ተራእዩ። እቲ ናይ ሰሜን ሓይሊ እንብሎ ኣብ'ቲ ግዜ ብዓብደላ ኢድሪስ ናይ ወተሃደራዊ ቤት ጽሕፈት ሓላፊ ዝነበረ ናብ ራሳይ ገጹ ተፈልዩ፥ እቲ ክንስጉም ኣለና ንእቶ  ሜዳ ዝሓዝናሒና ኢሉ ሳግም እንብሎ ደግሓኤ ብበዓል ተወልደ ገብረስላሴ ዝምራሕ ተፈልዩ፥ እቲ ዝተረፈ ሓይሊ ብኣሕመድ ናስር ዝምራሕ ጉድለታትና ኣሪምና ንቐጽል ዝበለ እዩ ነይሩ ጽሟቅ ተዘክሮታት።

 መቸስ ታሪኽና ምፍንጫልን ውግእ- ሕድሕድ እንድዩ ክሳብ ሕጂ እናሰዓበና ዝኸይድ ዘሎ ስለዝኾነ ሎሚ ንዝኾነ ሰብ ንደንበ ተቛውሞ ተኸታታሊ ምስ እንሓትት ልዕሊ 30 ውድባት ኣለዋ ዝብሉ ብዙሓት ኢዮም።

 እሞ እቲ ብዝሒ ውድባት ነቲ ብማዕዶ ዝከታተል ኣሰካፊ ምዃኑ ዝዝንጋዕ ኣይመስለንን። እቲ ስንፍ ዝብል እውን ክላእ ተስፋ የብሉን ኢሉ ዝርሕቕ ፥ ገለ እውን ነቲ ቓልሲ ከም ጽቡቕ ጸብሒ ተኸሺኑ እንጌራ ተሰንኪቱ ንዑ መኣዲ ተቐሪቡ ተባሂሎም ክጽውዑ ዝጽበዩ ብዙሓት ኣለዉ።

 ምስ ዕቤት ቓልሲ መስመራትን ፖለቲካዊ ርእይቶታትን እናተነጸሩን እናበርሁን ስለዝኸዱ ብፍላይ ኣብ መወዳእታ 90 ፍልልያት ናይተን ኣብ ኤርትራዊ ምሕዝነት ሓይልታት ዝተጠራነፋ ( ግንባር) ዝመስረታ ልዕሊ 10 ውድባት ዝኾና  ውድባትን፡ ሲዒቡ ኣብ 2005 ኣቢሉ ኤርትራዊ ዲሞክራስያዊ ኪዳን ነቲ ጽላል ዘመሓየሻን ክሳብ ሎሚ  እናበርሄ ዝኸደ ኮይኑ ይስመዓኒ።

 እዚ ደንበ ተቛውሞ ኣብ ሰለሰተ መሰረታዊ ፍልልያት ዘለዎ እዩ ኢለ ይኣምን። ንሱ ድማ ነቲ ዝቓለሱዎ ስርዓት ኣስመራ ( ኢሰያስ) ብፖለቲካዊ ርእይቶ ከመይ ይመዝንዎ። እቲ ካልኣይ ፍልልይ ድማ ድሕሪ ውድቀት ሰርዓት ኤርትራ ብኸመይ ትመሓደር እዪ እቲ ፍልልይ።

 ቅድሚ ምቕጻል ከም መበገሲ ክኾነና ኣነ ዝብሎ እዘን ውድባት  ካብ 21 ዘይውሕዳ እየን ዝብል እምነት ኣለኒ።

* እቲ ቐዳማይ

እዘን ውድባት ሓደ ማዕረ ዝሓዘ ቑጽሪ ሓደ ሲሶ ናይ ተቓውሞ ንኩነታት ኤርትራን ሽግራቱን ክመዝኑ ከለዉ ክልተ ኤርትራ እዩ ዘሎ፥ ንሱ ድማ ከበሳን መታሕትን ፥ ክርስትያንን እስልምን እቲ ሓደ ነቲ ሓደ ማለት ኣብ ፖለቲካ ኤርትራ እቲ ክርስትያንን ከበሳውን ኩሉ እቲ ፖለቲካን ስልጣንን ጸጋ ሃገርን ገቢቶሞ እቲ ሓደ ወገን ወዲ ሃገር ክነሱ ዋላ ሓንቲ ግደ ዘይጻወት፥ ተዓዛባይ ቋንቋኡ ተደፊኑ፥ ተኣሲሩ ዝኸይድ ስለዝኾነ ፥ እቲ ቓልሲ ወይ ክንስዕሮ ነዚ ሓይሊ ወይድማ ብማዕረ እንዋስኣላ ሃገር ክትከውን ኣለዋ። ድሕሪ ውድቀት ስርዓት ኢሰያስ እዮም ዝብሉ።

 * እቲ ካልኣይ

እዚ ጉጅለ 9 ብሄራት ኤርትራ ኢየን ዘለዋ ይብሉ ፡ንሕና እተን ዘለዋ ብሄራት ብሓደ ብሄረ ትግርኛ እንውጻዕ ዘለና ኢና ስለዚ ቀንዲ ጸላኢና እዚ እዩ፡ ንሕና እዘን ብሄራት ብማዕረ እንመሓደረሉ በብብሄርና ማለት ብሄራዊ ምሕደራ ዘለዋ ሃገር ክንምስርት ንደሊ፥ እንተዘየለ ንሕና ብመሰል ርእሰ-ውሳኔ መሰረት ካብ ኤርትራ ክንግንጸል መሰል ኣለና ኢና ዝብሉ ክኾኑ እንከለዉ፡

* እቲ ሳልሳይ

 እዚ ጉጅለ ኣይፋልኩምን ኤርትራ ሓንቲ ሃገር እያ ፡እዚ ዘሎ ስርዓት ናይ ማንም ጉጅለ ተጠባቓይ ወይ ዝሓሊ ኣይኮነን፥ እዚ ንትግርኛ፥ ሳሆ፥ ትግረ፥ ብሌን፥ ዓፋር ወዘተ በልማማ ዝጭፍጭፍ ጉጅለ  እንበር ህዝቢ ኤርትራ ዘየገድሶ ኣይኮነን ዝብል እዩ። እዚ ስርዓት መግለጺኡ ምልኪ እዩ። እቲ ጸገምና ሃይሞኖት ወይ ቋንቋ ኣይኮነን። ስለዚ ሽግርና ምልኪ ስለዝኾነ  እንስዕሮ ድማ ኣብ ሓንቲ ኤርትራ ኣሚንና ፍትሕን ዲሞክራስን ኣንጊስና ቅዋማዊ ምሕደራ ተኸቲልና ኩሉ ኤርትራዊ እንታይ ሃይማኖቱ፥ ቋንቋኡ፥ ካበይ ስድራ ቤት ተወሊዱ ብዘየገድስ ኣብ ቕድሚ ቕዋም ማዕረ እዩ ዝብል እዩ እምንቶ እዚ ሳልሳይ ጉጅለ።

 ስለዚ እቶም መሰረታውያን ፍልልያት ከም ዘለዋ እናተፈልጠ ኣብ ቃልሲ ናይ ቐረባን ናይ ርሑቕን ምሕዝነት ስለዘድሊ ምስቲ ብተደጋጋሚ ዘጓንፈና ናይ ምፍንጫላት ጸገም ክንሰግሮ እናተቓለስና ብትኹረት ነቲ ደንበ ተቓውሞ እናተኸታተልናን እናተሳተፍናዮን ናብቲ ናይ ኩላትና ዓወት ከነብጽሖ ኢደይ ኢድካ ንበል ይኣክል ብማዕዶ ማዕዶ ምጥምማት ኣይኮነን።