ባህግና Bahgna 182፣ ኣገደስቲ ሰሙናዊ ዜናታት ሃገርናን ከባቢናን መፍቶ ህግዲፍ ንዘይምዃን ዘርእስቱ ርእሰ ዓንቀጽ ሰልፊን 24.12.2023
Written by Bahgna MediaMedia
ምስሊ ኤርትራውያን ስደተኛታት ኣብ ጅቡቲ (ካብ ማሕበራዊ መዲያ)
ኣብ ጅቡቲ ብፍላይ ዓሊ-ዓዴሃ ኣብ ዝበሀል መደበር ዝርከቡ ኤርትራውያን ስደተኛታት፡ ካብ ነዊሕ ግዜ ዝጀመረ ጸገሞም መፍትሒ ስለ ዘይረኸበ ኣብ ሕማቕ ኩነታት ከም ዝርከቡ “ኢሪሳት” ካብቲ ቦታ ምንጭታት ብምጥቃስ ሓቢራ። ካብቲ ቀንዲ ጸገሞም ሕጽረት መግብን ሕክምናዊ ኣገልግሎትን ምዃኑ ከኣ ተፈሊጡ።
እቲ ዜና ካብዞም ስደተኛታት ኣብቲ መደበር ክሳብ 8 ዓመት ዝጸንሑ ከም ዝርከብዎም ጠቒሱ፡ ካብቲ ቦታ ናብ 3ይ ሃገር ንክጣየሱ፡ ወይ ኣብታ ሃገር ሰሪሖም ክነባበሩ ዘቕረብዎ ጠለብን ካልእ ሕቶታትን ከምዘይተመለሰሎም ኣፍሊጡ። ብዘይካዚ ላዕለዋይ ኮሚሽን ጉዳይ ስደተኛታት ብጉዳዮም ከምዘይግደስን ሓለፍቲ ጅቡቲ ድማ ከም መርከቢ ሓገዝ ስለ ዝጥቀምሎም ካብታ ሃገር ክወጹ ከምዘይደልይዎምን እቶም ስደተኛታት ከምዘቃልዑ ተፈሊጡ። ኩነታት ናይቶም ኣብ ርእሰ ከተማ ጅቡትን መደበራት ኦበክን ሓሊ-ሖሌንን ዝነብሩ ኤርትራውያን’ውን ተመሳሳሊ ምዃኑ ተፈሊጡ።
ላዕለዋይ ኮሚሽን ጉዳይ ስደተኛታት ብወገኑ፡ ክሳብ ጥቅምቲ 2022 ኣብ ዝነበረ ግዜ 1,600 ኤርትራውያን ስደተኛታት ኣጻርዩ ከም ዝመዝገበ ጠቒሱ፡ ካብ ወርሒ ጥሪ 2023 ንደሓር ግና ኣብ ጅቡቲ ኣብ ትሕቲኡ ዘለዉ ስደተኛታት ምጽራይን ናይ ገንዘብ ሓገዝ ምሃብን ከም ዘቋረጸ ኣረጋጊጹ።
እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ክሳብ 19 ሕዳር 2023፡ ኣብ ዝነበረ ግዜ ካብቶም ኣብ ሃገረ ግብጺ ተመዝጊቦም ዘለዉ 426, 190 ስደተኛታት ልዕሊ 30 ሺሕ ኤርትራውያን ከም ዝርከብዎም እቲ ላዕለዋይ ኮሚሽን ጉዳይ ስደተኛታት ሓቢሩ። ብጸብጻብ ናይቲ ኮሚሽን መሰረት ኣብ 2022 ጥራይ 37, 537 ኤርትራውያን ካብ ሃገሮም ናብ ዝተፈላለዩ ኣቕጣጫታት ተሰዲዶም።
ሓያሎ ሃገራት፡ ኣብ ማእከላይ ምብራቕ ብቀይሕ ባሕሪ ዝመሓላለፋ መራክብ ብድሮንን ሚሳይላትን ከይጥቀዓ፡ ንምሕላው “ስርሒት ሓለዋ ምዕባለ” ብዝብል ኣብ ዝቐውም ሓይሊ ዕማም ከም ዝሳተፋ ኣፍሊጠን። ነዚ ዝሓበሩ ወተሃደራዊ ጸሓፊ ሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካ ሊዮድ ኣዩስቲን ብ18 ታሕሳስ 2023 ብዛዕባ ኣድላይነት ሓባራዊ ስጉምቲ ንድሕነት ሰቪላዊ መራክብ ኣብ ቀይሕ ባሕሪ ኣመልኪቶም ኣብ ዝሃብዎ መግለጺ እዩ።
እቲ መግለጺ፡ ኣብዚ ቀረባ እዋን ብናይ የመን ጉጅለ ሑቲ ኣስታት 100 ግዜ ብድሮን ወይ ብላስቲክ ሚሳይላት ከም ዝተተኮሰን እቲ ተኹሲ ን35 ሃገራት ናብ ዝትንክፋ 10 መራክብ ዘቕነዐ ምንባሩ፡ ኣብቲ ብማሕበራዊ መራኸቢ ዝተኻየደ ናይተን ሃገራት ኣካላት ጸጥታ ዝተሳተፍዎ ኣኼባ ከም ዝተገልጸ ተሓቢሩ። ነዚ “ስርሒት ሓለዋ ምዕባለ” ኣብ ደቡባዊ ቀይሕ ባሕሪ ዝረአ ዘሎ ናይ ጸጥታ ስግኣት ንክምክታ ቅሩባት ምዃነን ካብ ዘረጋገጻ ሃገራት፡ ዓባይ ብሪታንያ፡ ባህሬን፡ ካናዳ፡ ፈረንሳይ፡ ኢጣልያ፡ ኔዘርላንድስ፡ ነርወይ፡ ስቸልስን ስፐይንን ከም ዝርከአን ተሓቢሩ።
እቶም ኣሜሪካዊ ወተሃደራዊ ኣዛዚ፡ እቲ ዕማም፡ ናይቲ ኣብ ባህሬን ዝመደበሩ፡ ውሁድ ሓይሊ ባሕርን 153 ዝበሃል 39 ሃገራት ዝሳተፍኦን ሓይሊ ዕማሙን ከም ዝኾነ ኣብቲ ኣኼባ ኣፍሊጦም። እዚ ሓይሊ ዕማም ናብ ወሽመጥ፡ ዖማን፡ ህንዳዊ ውቅያኖስ፡ ፐርሺያ፡ ቀይሕ ባሕርን ዓደንን ዝጥምት ምዃኑ እውን ሓቢሮም።
ናይ ፈረንሳይ ሓይሊ ባሕሪ ብወገኑ፡ ኣብ ዝሃቦ ሓበሬታ፡ ኣብ ዓመት ክሳብ 20 ሺሕ ዝኾና መራክብ ንግዲ፡ ብወሽመጥ ዓደንን ቀይሕ ባሕርን ይመሓላልፋ። እቲ መበል 153 ዝበሃል ሓይሊ ዕማም ሓይሊ ባሕሪ ኣብ 2022 ዝተመስረተ ኮይኑ፡ ንቀይሕ ባሕሪ ዝከታተልን ዘይሕጋዊ ምዝውዋር ሰባትን መራክብ ዝኸትሩ ኣካላትን ናይ ምቁጽጻር ዓማም ዘለዎ እዩ። እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ጉጅለ ሑቲ የመን ናብኣቶም እንተ ተተኲሱ፡ ግብረ-መልሲ ከም ዝህቡ ኣፍሊጦም።
ባንክ ልምዓት ኣፍሪቃ፡ ካብ ኢትዮጵያ ሰራሕተኛታቱ ከውጽእ ወሲኑ
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ባንክ ልምዓት ኣፍሪቃ፡ ብሰንኪ ብሓይልታት ጸጥታ መንግስቲ ኢትዮጵይ ኣብ ልዕሊ ኣባላቱ ዝወረደ ማህሰይቲ፡ ዘይኢትዮጵያውያን ሰራሕተኛታቱ ካብ ኣዲስ ኣበባ ከውጽእ ከም ዝወሰነ ማዕከን ዜና ሮይተርስ ብ20 ታሕሳስ 2023 ሓቢራ። እቲ ባንክ ኣብ ዘውጸኦ መግለጺ፡ ብ31 ጥቅምቲ 2023 ኣብ ልዕሊ ክልተ ካብ ሰራሕተኛታቱ “ሰሻቕል ዲፕሎማሲያዊ ተረኽቦ” ዝበሎ፡ ማእሰርትን ጉድኣትን ምስ ወረደ ናብ ኣካላት መንግስቲ ኢትዮጵያ ሓቢሩ እተኾነ መልሲ ከምዘይረኸበ ጠቒሱ።
በቲ መግለጺ መሰረት፡ ናይቲ ባንክ ልምዓት ፕረሲደንት ኣኪንዉሚ ኣደሲና፡ ብ29 ሕዳር 2023 ምስ ኣካላት መንግስቲ ዝራኸብ ላዕለዋይ ልኡኽ ናብ ኣዲስ ኣበባ ከም ዝለኣኹ፡ እንተኾነ በዚ እውን ናይቲ ጸገም መፍትሒ ከም ዘይተረኽበ ሓቢሮም። በዚ ድማ ባንኮም ስግኣት ከም ዝሓደሮን ድሕነት ናይቶም ሰራሕተኛታት ክሕሎ ኣይክእልን እዩ ዝብል እምነት ከም ዝሓደሮን ተፈሊጡ።
መንግስቲ ኢትዮጵያ ብዛዕባቲ ጉዳይ ጸብጻብ ምስ ቀረቦኳ ከም ዘጻርዮን መልሲ ከም ዝህቦምን ቃል ኣትዩ እንተነበረ ብግብሪ ግና ዝኾነ መፍትሕን መልስን ኣይሃበሉን ተባሂሉ። ባንክ ልምዓት ኣፍሪቃ ክሳብ ዝሓለፈ መወዳእታ ወርሒ መስከረም፡ ኣብ ኢትዮጵያ 1.24 ቢልዮን ዶላር ዝግመት 22 ፕሮጀክትታት ከም ዝነበሮ ኣብቲ መግለጺኡ ተሓቢሩ።
ናይቲ ባንክ ፕረሲደንት፡ እቲ ቤት ጽሕፈት ከምይዘዕጾን እቲ ውሳነ ከኣ ንኢትዮጵያውያን ሰራሕተኛታት ናይቲ ባንኪ ከምዘይምልከትን ክጠቕሱ እንከለዉ፡ ገለ ወገናት ግና እቲ ቤት ጽሕፈት ናብ ኬንያ ወይ ደቡብ ኣፍሪቃ ክቕየር ይኽእልዩ ዝብል ግምት ኣለዎም።
ፓርላማ ኢትዮጵያ፡ መዝነት ኣደመንበር ሃገራዊ ቦርድ ምርጫ ኣጽዲቑ
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ሓዳስ ኣደ መንበር ሃገራዊ ቦርድ ምርጫ ኢትዮጵያ ቃለ-መሓላ እናፈጸመት
ቤት ምኽሪ ተወከልቲ (ፓርላማ) ኢትዮጵያ፡ ብ19 ታሕሳስ 2023 ብቀዳማይ ሚኒስተር ኣብይ ኣሕመድ ናይ ዝቐረበትሉ ሕጽይቲ ኣደመንበር ሃገራዊ ቦርድ ምርጫ መዝነት ከም ዘጽደቐ፡ መርበብ ሓበሬታ ኣዲስ ስታንዳርድ ኣፍሊጣ። እታ ቅድሚ 6 ኣዋርሕ ካብ ሓላፍነታ ንዝለቐቐት ናይ ቅድም ኣደ መንበር ናይቲ ቦርድ ወ/ሮ ብቱካን መደቅሳ ንክትክእ ዝተመዘት ወ/ሮ ሜላትወርቅ ሃይሉ ምዃና እውን እቲ ዜና ሓቢሩ።
ወ/ሮ ሜላትውርቅ ሃይሉ፡ ልዑል ደረጃ ትምህርትን ሃብታም ናይ ስራሕ ተመኩሮን ከም ዘለዋ ኣብቲ ቦርድ ሓላፊት ቤት ጽሕፈት ኮይና ከም ዝሰርሐትን ከኣ ኣብቲ ፓርላማ ተጠቒሱ።
ናብዚ ውጽኢት ንምብጻሕ 8 ኣባላት ዘለዉዋ ሕጹያት ከተጻሪ ዝቖመት ኣካል ከም ዝነበረት እሞ ቅድም 55 ሕጹያት ኣዳልዩ፡ ደሓር ብምጽራይ ናብ 5 ኣጻርያ ኣብ መወዳእታ ድማ ነዛ መዝነታ ዝጸደቐላን ካልኣያን ናብ ቀዳማይ ሚኒስተር ኣብይ ከም ዘቕረበትን ኣብቲ መዝነታ ዝጸደቐሉ መስርሕ ተገሊጹ።
እቲ ብወግዒ ዝተገልጸ ምኽንያት ካብ ሓላፍነት ምልቃቕ ብርቱካን ሚደቅሳ፡ ሕማምን ናይ ስራሕ ድኻምን እዩ። እንተኾነ ብሓፈሻ ኣብ ብዙሕ ጉዳያት ብፍላይ ከኣ ኣብ ጉዳይ ዳግመ-ምምዝጋብ ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ ከም ዕላዊ ውድብ ብዝተፈጥረ ዘይምርድዳእ እዩ ዝብሉ ወገናት’ውን ኣለዉ።
ጉዳይ ምርጫ ክለዓል እንከሎ፡ ኤርትራ ኣብ ዝሓለፈ ናይ 32 ዓመታት ዝኾነ ምርጫ ከምዘየካየደትን፡ ህግደፍ ከኣ “ምርጫ ናይ ዲሞክራሲ መግለጺ ኣይኮነን” እናበለ ከም ዘላግጽን ዝፍለጥ እዩ።
ኤርትራውያን ሓድነትና ወትሩ ዋሕስ ዓወትናን ህልውናናን እዩ። ናይዚ ሓቅነት ንምርግጋጽ ካብ ዝሓለፈ ተመኩሮና ብዙሕ ኣብነታት ምጥቃስ ይከኣል። ብዓብይኡ ነቲ ነዊሕ ኣዝዩ ክቡር ዝዋግኡ ቃልሲ ምእንቲ ናጽነት ክንበቅዕኳ፡ ብሃገር ዝበቆል ስርዓት ንጭቆን እንተሃለና፡ ዋና ናጻን ልኡላዊትን ሃገር ምዃና ምስጢሩ ሓድነትና ምዃኑ ምስኩር እዩ። ብኣንጻሩ ናይ ግዳም ይኹኑ ናይ ውሽጢ ጸላእትና ንሓድነትና ከም ቁርን ኣስሓይታን ከም ዝፈርሕዎ ብታሪኽ ዝተረጋገጸን ሎሚ እውን ህያው ዘሎን እዩ። ስለዚ ኣሰላልፋ ህዝቢ ኤርትራን ጸላእቱን ቅድም ኮነ ሎሚ “ከመይ ነይሩ ከምይከ ኣሎ? ክበሃል እንከሎ፡ በቲ ሓደ ወገን ብሓፈሻ ህዝብና ብፍላይ ከኣ ደምበ ተቓውሞ ሓድነቱ ክዕቅብ፡ በቲ ካልእ ወገን ከኣ ጸላእትና ድሑር ዝንባለታት ብምጽሕታር ሓድነት ህዝብና ከፍርሱ ዝግበር ምትሕንናቕን ምጥምጣምን እዩ።” እንተዝበሃል፡ ግቡእ መልሲ እምበር ምግናን ኣይኮነን።
ህዝቢ ኤርትራ ሳላ ሓድነቱ ዝዓቀበ እዩ ተዓዊቱ ክበሃል እንከሎ፡ ቅድም ኮነ ሎሚ ፍልልያት የብሉን ማለት ኣይኮነን። እዚ ሓድነቱ ኣብ ብዙሕነት ሃይማኖቱ፡ ቋንቋኡ፡ ባህሉ፡ ብሄሩ፡ ከባብያዊ ምምሕዳሩን ዝኣመሰሉን ፍልልያት ኣብ ግምት ዘእተወ ምዃኑ ዘይዝንጋዕ እዩ። በዞም ፍልልያት ዝንጸባረቑ ስምዒታት እውን ኣለዉ። ኣብ ርእሲዚ ኣብ ዝተፈላለዩ ፖለቲካዊ ዛዕባታትን መድረኻትን ናይ ፖለቲካዊ ኣተሓሳስባን ኣመዛዝና ምዕባለታትን ፍልልያት ክህልዉና ከኣ ንቡር እዩ። ኣብዚ እዋንዚ ኣብ በበይኑ ውድባት፡ ሰልፍታት፡ ምንቅስቓሳትን ማሕበራትን ናይ ምስላፍና ምስጢር እውን እዚ ናይ ኣተሓሳስባ ፍልልያትና ዝፈጠሮ እዩ። “እቲ ናይ ኣተሓሳስባ ፍልልያትና ክሳብ ክንድዚ ብዝሒ ነናትና ውድብ ክህልወ ዘገድድ ሰፊሕን መሰረታውን ድዩ?” ዝብል ሕቶ ግና ከዛርብ ዝጸንሐን ዘሎን እዩ። በዚ ኮነ በቲ ቅድሚ ሕጂ ሓድነትና ኣጽኒዕና ተዓዊትና ክንብል እንከለና፡ ሳላ ንፍልልያትና ኣከኣኢልና፡ ነቲ መሰረታዊ ንኹልና ማዕረ ዝብጸሓና ኤርትራዊ ሸቶ ዘይዘንጋዕና ኢና።
ኣብቲ ቀዳማ ምዕራፍ ቃልስና እቲ ቅድሚት ዝሰራዕናዮ ዕማምና መግዛእቲ ስዒርካ፡ ናጻን ልኡላዊትን ሃገር ምውሓስ ነይሩ። ኣብዚ ሎሚ ነካይዶ ዘለና ሓርነታዊ ቃልሲ ከኣ፡ ቀዳምነትና ውጽዓ ህግደፍ ኣወጊድካ ሓድነት ህዝባ ዝደልደለ፡ ሰላማዊት፡ ምዕብልትን ዲሞክራሲያዊትን ሃገር ምህናጽ እዩ። ኣብዚ ወዮም መግለጺ ብዙሕነትና ዝኾኑን መናብርትናን ዝበልናዮም ፍልልያት፡ ነቲ ዓብይ ናይ ሓባርና ባህጊ ብዘይዕቅፍዶ ይመሓደሩ ኣለዉ ኣይፋሎምን? ዝብል ሕቶ፡ ኣፍካ መሊእካ “እወ” ኢልካ እትምልሶ ዘይኮነ ጌና ጸገማት ዘለዉዎ ምዃኑ ርእይ እዩ። ክንድቲ ዝድለ ብናይ ሓባር ቅኒት ኣብ ትሕቲ ሰፊሕ ጽላል ኣንጻር ህግደፍ ብዘተኣማምን ክንስለፍ ናይ ዘይምብቃዕና ምኽንያታት ሓደ ከኣ ንሱ እዩ። እንተኾነ እቲ ክሳብ ሎሚ ናብዚ ናይ ሓባር ጽላል ንምምጻእ ዝግበርናዮን ንገብሮ ዘለናን ፈተናታት ተስፋ ዘቑርጽ ስለ ዘይኮነን ካልእ መተካእታ ስለ ዘየብልናን ብዘለና ዓቕሚ ክንደፍኣሉ ዝግበኣና ዕማም እዩ።
ናይ ሎሚ ጨቋኒና ህግደፍ፡ ሓድነት ህዝቢ ኤርትራ ዕድመኡ ዘሕጽር ምዃኑ ተመኩሮ ቃልስና ዘርኣየናን ንሱ እውን ዝርደኦን እዩ። ስለዚ ከምቲ ንሕና ሓድነትና ክንዕቅብ እንጽዕቶ ንሱ ከኣ ሓድነትና ንምፍራስ ክሃልኽ ናይ ግድን እዩ። ምኽንያቱ ኣብ ዝፈረሰ ሓድነት እምበር ኣብ ዝደልደለ ሓድነት ህዝቢ ረብሓ ስለ ዘየብሉ። ህግደፍ ኣፍራሲ ዕላማኡ ንምዕዋት ዝጥቀመሉ ስልቲ፡ ነቲ ክመሓደር ዝግበኦ ፍልልያት ብግጉይን ዘይሓላፍነታውን ኣገባብ ብምሓዝ ቀዳምነትና ንክንስሕት ተንኮላት ምፍሓስ እዩ ዝጥቀም። ስርዓት ህግደፍ ክሳብ ሎሚ ሳላ ጽንዓትን ምስትውዓልን ህዝብና፡ በዚ ኣፍራሲ ተኮላቱ ክንድቲ ዝሓልሞ ኣይተዓወተን። ቀዳሞት ገዛእቲ ኮኑ ህግደፍ ኣብ ምፍራስ ሓድነት ህዝብና ዘይምዕዋቶም ድማ ቀንዲ ናይ ውድቀቶምን ስዕረቶምን ምኽንያት ከም ዝነበረን ዝኾነን ርዱእ ኮይኑ፡ ዝገድፎ ኣሉታዊ በሰላ ግና ቀሊል ግምት ዝወሃቦ ከምዘይከውን ምስትብሃል ዘድልዮ እዩ።
“ኣታሓሳስባታትና ኣቀራሪብና ንህግደፍ ተቓሊስና ንስዓሮ” ምባልና ንፍልልያትና ነከኣእሎ እምበር ነወግድ ማለት ከምዘይኮነ ብሩህ እዩ። እኳደኣ ከምቲ “ዕንበባ መሮር እውን ዝተፈላለዩ ሕብርታት ክህልዎ እንከሎ ዝያዳ ይምልክዕ” ዝበሃል፡ ብዙሕነትና መልክዕናን ጸጋናን እዩ። ፍልልያትና መልክዕን ጸጋን ዝኸውን ግና ቀዳምነቱ ሓልዩ፡ ዝተሰርዐን ዝተወሃሃደን ክኸውን እንከሎ ጥራይ እዩ። ናይ ኩልና ቀዳምነትን ረብሓን፡ ሕገመንግስታዊት፡ ህዝባዊት፡ ብዙሕነታዊትን ዲሞክራሲያዊትን ኤርትራ ብምህናጽ ዘረጋገጽ እዩ። ስለዚ እቲ መግለጺ ብዙሕነትና ዝኾነ ፍልልያትና ናይ ብሓቂ ሓይልናን ዓቕምናን ምእንቲ ክኸውን፡ ነቲ ናይ ሓባር ቀዳምነትና ብዘይጻባእ ከነተግብሮ ናይ ግድነት እዩ። ምኽንያቱ እታ ናይ ሓባር ቀዳምነትና ዝበልናያ ጽባሕ ክትኮነልና ንቃለሰላ ዘለና ኤርትራ፡ ኣብ ዘይተረጋገጽትሉ ዋላ ሓንቲ ካብቲ ናይ መንነትና መግለጽታት ክዕወትስ ይትረፍ ክህልው እውን ኣይክእልን እዩ። ስለዚ ኢና ኤርትራ ብውሽጢ ኮነ ብደገ ኣብ ሓደጋ ኣብ እትኣትወሉ ሃይማኖት ኮነ ካልእ ናይ በይንና ንብሎ መንነት ህላወ’ውን የብሉን እንብል።
ኣብዚ እዋንዚ ብሓባር ኣንጻር ህግደፍ ዘቃልሰና፡ መድረኽ ክንፈጥር ዘይምኽእልና ኣብ ቅድሜና ዘሎ ዓብይ ብደሆ እዩ። እዚ ክንሃድመሉ ዘይንኽእል ብደሆ ብናይ ኩልና ተሳትፎ እምበር፡ ብናይ ዝተወሰኑ ኣካላት ጻዕሪ ዝረጋገጽ ከምዘይኮነ ብግብሪ ርኢናዮ ኢና። ስለዚ እቶም ንምቅርራብ ዝጽዕቱ ዘለዉ ዝያዳ ናህሮም ክውስኽ፡ እቶም በዂሮምን ኣጽቂጦምን ዝጸንሑ ከኣ ክበራበሩ እዋኑ ምዃኑ ብትሪ ነዘኻኽር። በዚ ዘለናዮ ሓላፍዘላፍ ኣተሓሕዛ እንተቐጺልና ግና፡ መፍቶቲ ኣብ ምቅርራብና ዘይኮነ፡ ኣብ ምትፍናና ዝረብሕ ህግደፍ ክንከውን ኢና። ስለዚ ኢና ከኣ “ክሳብ መዓስ ኢና መፍቶ ህግደፍ ክንከውን?” ዝብል ሕቶ ክንሓትት እንግደድ።
ባህግና Bahgna 180: ኣገደስቲ ሰሙናዊ ዜናታት ሃገርናን ከባቢናን ምስ ርእሰ ዓንቀጽ ሰዲህኤ፣ መልእኽትና ንክልቲኡ ህዝብታት 17.12.2023
Written by Bahgna MediaMedia
ማእሰርቲ ኤርትራውያን ኣብ ኢትዮጵያ፡ ምጥሓል ስደተኛታት ኣብ መዲተራንያን።
Written by ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
ኣብ ከተማ ኣዲስ ኣበባ ብብዝሒ ኤርትራውያን ይእሰሩ ከም ዘለዉ፡ ናይ ዓይኒ መሰኻኽር ካብቲ ቦታ ሓቢሮም። እቶም ዝእሰሩ መብዛሕቶም፡ ካብ መዘናግዕን መእከብን ቦታታትን ኮይኖም ኣብ ጐደናታት ኣብ ዝግበር ጐርጓር ዝተሓዙ ከም ዘለዉ እውን ተፈሊጡ። ካብቶም ዝእሰሩ፡ መብዛሕትኦም ናይ መንበሪ ፈቓዶም መዓልቱ ዘሕለፈ ምዃኑ እውን ተሓቢሩ።
ኣብዚ እዋንዚ እቲ “እንዳ ኣራ” እናተባህለ ዝጽዋዕ፡ ምስ ላዕለዋይ ኮሚሽን ጉዳይ ስደተኛታት ሕቡራት ሃገራት ዝሰርሕ ኢትዮጵያዊ ትካል “ኣገልግሎት ስደተኛታትን ካብ ስደት ተመለስትን”፡ ንኤርትራውያን ስደተኛታት መንበሪ ከሕድሰሎምን ናይ መርዓን ካልእ ሕጋዊ ኣገልግሎትን ክህቦምን ጀሚሩ ከም ዘሎ ከኣ እቶም ምንጭታት ሓቢሮም።
በቶም ምንጭታት መሰረት እቲ ማእሰርቲ ነዊሕ ግዜ ዝገበረ እምበር ምስዚ ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝረአ ዘሎ ምስሕሓብ ዝምድና የብሉን ይብሉ። እንተኾነ ብዙሓት ኤርትራውያን በቲ ኩነታት ስግኣት ስለ ዝሓደሮም ካብ ኣዲስ ኣበባ ናብ ኬንያን ኡጋንዳን ይወጹ ከም ዘለዉ ዝሕብሩ ወገናት ከኣ ኣለዉ።
ብኻልእ ወገን ድማ፡ ኣብ ገማግም ባሕሪ መዲትራኒያን ሊቢያ 61 ስደተኛታት ጥሒሎም ዝብል ስግኣት ተፈጢሩ ከም ዘሎ ሮይተርስ ንዓለምለኻዊ ውድብ ስደተኛታት ኣይ ኦ ኤም (IOM) ብምጥቃ ሓቢራ። እቲ ብሮይተርስ ዝተዘርግሐ ዜና ካብቶም ግዳያት ካብ ናጀርያ፡ ጋምቢያን ካለኦት ሃገራት ኣፍሪቃን ከም ዝርከብዎም ክጠቅስ እንከሎ፡ ኤርትራውያን ምንባሮምን ዘይምንጋሮምን ዝበሎ የለን።
እታ ስደተኛታት ጽዒና ዙዋራ ካብ እትበሃል ከተማ ሊቢያ ዝነቐለት ጃልባ 86 ሰባት ኣሳፊራ ከም ዝነበረትን ካብኣቶም 25 ከም ዝደሓኑን ካብቶም ግዳያት ደቂ ኣንስትዮን ህጻናትን ከም ዝርከብዎም ተፈሊጡ።
ኣይ ኦ ኤም፡ እቲ እዞም ስደተኛታት ክሰግርሉ ዝፈተኑ መስመር ሓደገኛ ምዃኑ ብምጥቃስ፡ ኣብ 2023 ጥራይ ኣብቲ መስመር ኣስታት 2,200 ሰባት ከም ዝሞቱን እዚ ኣሃዝ ካብቲ ቅድሚኡ ዝነበረ ዓመት ከም ዝዛየደን ኣፍሊጡ። ኣብዛ ትውዳእ ዘላ ዓመት 153 ሺሕ ኣፍሪቃውያን ስደተኛታት ብመንገዲ ሊቢያ ኢጣልያ ከም ዝበጽሑ ድማ ተተቒሱ።
More...
EPF Statement in Observance of the Ona and Besikdira Massacre of 1970
Written by EPF Higher Transitional Body
Following Emperor Haile Selassie’s illegal dissolution of the UN-voted Eritrea-Ethiopia federation in 1962, Ethiopia’s occupation army pursued a scorched-earth strategy in Eritrea aimed at creating a country without a people. As a consequence majority of civilian Eritreans in their villages, cities and even Eritreans inside Ethiopia became victims of indiscriminate imprisonment, torture and executions.
The worst phases of their policy of ‘drying the sea to kill the fish’ were witnessed in 1967 when large-scale killing and burning operations were launched everywhere in the land with the futile object of separating the revolution from the Eritrean people and starving it of lack of support base. To this effect, the occupation authorities issued a decree ordering the people to abandon their villages and concentrate in a few locations under government control. Following the passing of this law the regime started to burn villages and commit massacres against civilians residing in the Eastern and Western lowlands. Some of the worst hit villages that were wiped out together with most of their inhabitants included Ad’Abrihim, Ad’Kukui, Tekhombia, Mesyam, Hazomo. Soyra, Aylet, Akhwar, Gemhot, Hirgigo, Jengeren, Halhal, Medeka, Funa …etc. As a result of those countless atrocities, more than 30,000 Eritreans sought refuge in the Sudan in the early months of 1967. Most of those refugees have not to this day returned to their homeland.
Eritrean Liberation Army (ELA) units that were taking different measures they could to stop the criminal operations of the Ethiopian occupation army in late 1970 ambushed and killed the head of the Ethiopian army in Eritrea, General Teshome Ergetu. The general with his convoy was on his way from Asmara to Keren to visit the centre of operations for their burning and killing mission.
In retaliation for the general’s execution and the huge loss that was inflicted on the Ethiopian forces, the occupation authorities embarked on more barbaric atrocities targeting villages around Keren. On 30 November and 1st December 1970, it was the turn of Besikdira and then Ona to bear the brunt of the worst attacks for that week.
The residents of Besikdira, estimated at over 200 souls, were asked to separate themselves on religious lines – Christians on one side and Muslims on the other. But the villagers refused to do so saying that they were inseparable brothers and sisters. Following this united stand by the people, the enemy gave instructions to the Muslims to enter the Mosque leaving the Christians outside it. The people again decided to have a united response choosing to live or die together. Then all were forced to enter a crowded Mosque, and all were machine-gunned inside it. Only a few survived the slaughter by some miracle.
The next day, 1st of December 1970, the occupation army surrounded nearby Ona which was by then a huge concentration camp sheltering residents from many other villages. It was another barbarous day in which hundreds of innocent men, women and children were mercilessly murdered point blank. Not less than 900 souls perished in this single one-day massacre of Ona, a couple of kilometres near Keren.
On this 53rd anniversary of the massacres of Ona and Besikdira, we pay tribute to all of our heroic people who faced death as one people for their national cause. Today, Eritreans have the same obligation to stand as one people. May the souls of all Eritrean Martyrs Rest in Peace.
EPF Higher Transitional Body
08 December, 2023
ብምኽንያት ዝኽሪ ህልቂት ሰላማዊ ህዝቢ ዓድታት ዖናን በስክዲራን ውድባዊ መግለጺ ላ.መ.ኣ.ፖ.ሓ.ኤ ታሕሳስ 2023
Written by ላዕለዋይ መሰጋገሪ ኣካል ፖሎቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ
መግዛእታዊ ስርዓት ሃጸይ ሃይለስላሰ፡ “ኤርትራ፣ መሬታ እንበር ህዝባ ኣየድልየናን’ዩ” ካብ ዝብል ጭርሖ ተበጊሱ፡ ኣብ ከተማታትን ገጠራትን ኤርትራ ይኹን ኣብ ከተማታት ኢትዮጵያ ማእለያ ዘይብሎም ኤርትራውያን ግዳይ ማእሰርትን ቅንጸላን ገይርዎም ኢዩ።
ብ1967 ዓ.ም ድማ “ዓሳ ንምቕታል ባሕሪ ምንጻፍ” ካብ ዝብል ኣረሜናዊ ፖሊሲታቱ ተበጊሱ ነቶም ካብ ከተማታት ወጻኢ፡ ኣብ ደንበታትን ንኣሽቱ ቁሸታትን ዝነብሩ ኤርትራውያን ናብ ወተሃደራቱ ዝቆጻጸርዎም ዓበይቲ ከተማታትን ዓድታትን ክግዕዙ ዘገድድ ውሳኔ ኣሕለፈ። ካብ’ዚ ውሳኔ’ዚ ተበጊሱ ድማ ኣብ ምዕራባውን ምብራቓውን ቆላታትን ኣብ ኣከለጉዛይን ሰንሒትን ዝርከባ ዓድታት ከቃጽልን ክቐትልን ጀመረ። ገለ ካብ’ተን ኣብ’ዚ እዋን’ዚ ዝተቓጸላን ህዝበን ድማ ግዳይ ናይ ቅትለት፡ ምፍንቃልን ስደትን ዝዀና ዓድታት ንምጥቃስ ዝኣክል ዓድ’እብራሂም፡ ዓድ ኩኩይ፡ ተኾምብያ፡ ምስያም፡ ሃዘሞ፡ ሶይራ፡ ዓይለት፡ ኣኽዋር፡ ገምሆት፡ ሕርጊጎ፡ ጀንገሬን፡ ሓልሓል፡ ፋና . . .ወዘተ ከም ኣብነት ምጥቃስ ይከኣል። ከም ሳዕቤን ናይ’ዚ ግፍዕታት’ዚ ብ1967 ዓ.ም ልዕሊ 30,000 ዝዀኑ ኤርትራውያን ናብ ሱዳን ተሰዲዶም፥ ክሳብ ሕጂ ድማ ውሑዳት እንተዘይኰይኖም እቶም ዝበዝሑ ናብ ዓዶም ኣይተመልሱን።
ነዚ ናይ ዓድታት ምቅጻልን ህዝቢ ምጽናትን ዝከታተላ ዝነበራ ኣሃዱታት ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ኣብ’ቲ ካብ ኣስመራ ናብ ከረን ዝወስድ ጽርግያ ኣድብየን ብምጽናሕ ኣብ ልዕሊ’ቲ ንህዝቢ ንምብስባስ ንጀነራል ተሾመ እርገቱ ኣሰንዩ ዝወፍር ዝነበረ ሰራዊት ኢትዮጵያ፡ ኣብ ባልዋ ዝተባህለ ቦታ፡ ዕዉት በርቃዊ መጥቃዕቲ ብምክያድ፡ ኣደዳ ሞትን ቁሱላትን ገበርኦ። ጀነራል ተሾመ እርገቱ እውን ኣብ’ዚ ውግእ’ዚ ኢዩ ተቐቲሉ።
መግዛእታዊ ስርዓት ሃይለስላሰ፡ ሕነ ናይ’ዚ ዝወረዶ መጥቃዕቲ ንምፍዳይ ካብ 30 ሕዳር ክሳብ ታሕሳስ 1970 ኣብ ዘሎ እዋን ኣብ ልዕሊ ኣብ ከባቢ ከረን ዝርከባ ብዙሓት ዓድታት ኣረሜናዊ ናይ ምቅጻልን ምቕታልን ተግባራት ኣካየደ። በዚ መጥቃዕቲ’ዚ ዝያዳ ዝተጐድኣ ድማ፡ እተን ኣብ’ቲ እዋን’ቲ ኣዝየን ዕሙራት ዝነበራ ዓድታት ብስክዲራን ዖናን ኢየን።
ብ1 ታሕሳስ 1970 ዓ.ም ሰራዊት ጸላኢ ነቶም ኣብ ዖና ተኣኪቦም ዝነበሩ ካብ ዝተፈላለየ ከባቢታት፡ እንተላይ ካብ ብስክዲራ ዝመጹ ተቐማጦ ዝርከብዎም ኣኪቡ ኣስላም ዲኹም ክርስትያን ዝብል ሕቶ ብምቕራብ ብሃይማኖት ክፈላልዮም ፈቲኑ። ህዝቢ ግን፡ ኣስላምን ክርስትያንን ኢና ዝብል መልሲ ብምሃብ ነቲ ሸርሒታቶም ነጸጎ። ብድሕር’ዚ፡ እሞ እቶም ኣስላም ኣብ መስጊድ እተዉ እቶም ክርስትያን ድማ ኣብ’ዚ ተኣከቡ ዝብል ትእዛዝ ምስ ኣመሓላለፍሎም፥ ህዝቢ ብሓደ ንመውት ወይ ድማ ብሓደ ንነብር ድኣ’ምበር ኣይንፈላለን ኢና ዝብል መልሲ ምስ ሃቦም፥ ንኹሎም ኣብ’ታ መስጊድ ኣእትዮም ብመሳዂትን ብማዕጾን ጠያይቲ ብምዝናብ ልዕሊ 900 ዝኸውን ቆልዓ ሰበይቲ፡ ኣወዳት ኣዋልድ፡ መንእሰይ ሽማግለ ከይበሉ ኣብ ሓጺር ግዜ ብዘስካሕክሕ ኣገባብ ኣህለቑዎም።
ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ፡ በዚ ኣጋጣሚ’ዚ ምቛም ናይ ላዕለዋይ መሰጋገሪ ኣካል ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ እናበሰረ፥ ነቲ ኣብ ዖናን ብስክዲራን ከምኡ’ውን ኣብ ኩሉ ኩርንዓት ኤርትራ ዝፈሰሰ ደም ኤርትራውያን፥ ሰላም፡ ፍትሒ፡ ዲሞክራሲ፡ ልዑላውነትን ቅዋማውን ሕጋውን ምሕደራን ንምጥጣዕ ክውዕል ብጽንዓት ክቃለስ ምዃኑ ንህዝቢ ኤርትራን ፈተውቱን ከረጋግጸሎም ይፈቱ።
ከምኡ’ውን፡ ብምኽንያት መበል 53 ዓመት ዝኽሪ ህልቂት ዖናን ብስክዲራን ንኹሎም ሰማእታት ኤርትራ መንግስተ-ሰማይ ክዋርሶም እናተመነና፥ እቶም ካብ ሃገሮም ርሒቖም ኣብ መላእ ዓለም ፋሕ ኢሎም ዝርከቡ ኤርትራውያን ድማ ኣብ ዝሓጸረ እዋን ናብ ሃገሮም ዝምለስሉ ምቹእ ባይታ ንምፍጣር ናይ ኩሉ ኤርትራዊ ሓላፍነት ምዃኑ ከነዘኻኽር ንፈቱ።
ነዚ ኣብ ዓለምናን ዞባናን ዝዝንቢ ዘሎ ናይ ጥፍኣትን ህልቂትን ደመና ንምዝራው ድማ፡ ምስ ኩሎም ደለይቲ ሰላምን ፍትሕን ኢድ ንኢድ ተታሓሒዝና ክንሰርሕ ጻውዒትና ነቕርብ።
ሰላምን ፍትሕን ይንገስ!!
ዓመጽን ውግእን ምልክን የልግስ!!
ላዕለዋይ መሰጋገሪ ኣካል ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ /ላ.መ.ኣ.ፖ.ሓ.ኤ/
8 ታሕሳስ 2023
ቤት-ጽሕፈት ጉዳያት ደቂ ኣንስትዮ ሰዲህኤ፡ ብ10 ታሕሳስ 2023 ስሩዕ ኣኼባኣ ከም ዘካየደት ኣደመንበር ናይቲ ቤት ጽሕፈት ብጸይቲ ኣድያም ተፈራ ሓቢራ። ተሳተፍቲ ኣኼባ ዛዕባ ንጥፈታት ናይታ ቤት ጽሕፈት፡ ኣብ ነፍሲ ወከፍ ዞባ ብተናጸልን ብሓባርን ዳህሲሰን ሓፈሻዊ ሚዛን ኣንቢረን።
ኣባላት ምምሕዳር ናይታ ቤት ጽሕፈት ሰዲህኤ፡ ወ/ሮ ኣስገደት ምሕረትኣብ፡ ወ/ሮ ገርጊሽ ነጋሽን ወ/ሮ ገነት ሃብተጊዮርጊስን ኣብ ዞባታት ይግበር ብዛዕባ ዘሎ ናይ ምሕዳስ ጎስጓታትን ዝተወስደ ስጉምትታትን ዝምልከት ጸብጻባት ኣቕሪበን፡ ኣብ ቐጻሊ ክስርሓሉ ምዃኑ ድማ ሓቢረን።
ወ/ሮ ትዕበ ተኬኤ ኣባል ምምሕዳር ቤት ጽሕፈት ወድባዊ ጉዳያት ሰዲህኤ፡ ንዳግማይ ምብርባርን ዳህሳስን ብዝምልከት ወጺኡ ዘሎ መደብ ስራሕ፡ ብመገዲ ምምሕዳር ቤት ጽሕፈት ወድባዊ ጉዳያት፡ ኩሉ ክግበር ዝከኣል ንክስራሕ፡ ብዕቱብ ክትነጥፈሉ ምዃና ሓቢራ።
ብድሕሪ እዚ ኣደ መንበር ምትእስሳር ደቂ ኣንስትዩ ሰዲህኤ፡ ወ/ሮ ኣስገድት ምሕረተኣብ፡ በታ ትመርሓ ዘላ ምትእስሳር ዝግበር ዘሎ ስራሕ ዝምልከት ጸብጻብ ኣቕሪባ። ኣብ 3ይ ጉባኤ ምትእስሳር ደቂ ኣንስትዮ ሰዲህኤ ዝቐርብ ንምምሕያሽ ውሽጣዊ ቅዋም ዝምልከት ነጥብታት ከኣ ገሊጻ። ወ/ሮ ጸጋሂወት ሓጎስ ተሓዚት ገንዘብ ፕሮጀክት ምትእስሳር ደቂ ኣንስትዩ ብወገና፡ ጽብጽብ ኣቕሪባ። ኣኼባ ወ/ሮ ሉላ ተስፋዝግን ወ/ሮ ግድይ መሓርን ንምዕዋት ፕሮጀክት ይወስድኦ ንዘለዋ ኣብነታዊ ንጥፈታት ኣድንቖቱን ሞጎሱን ኣቕሪቡለን።
ተሳተፍቲ ኣኼባ ነቲ ብበርገሳዊ ማሕበራት ደቂ ኣንስትዩ ዝካየድ ዘሎ ስራሓት ዝምልከት ሓፈሻዊ ምይይጥ ኣካይደን። ምስ ካብ ሰልፊ ወጻኢ ዝካየድ ምንቅስቓስሳት ደለይቲ ፍትሒ ኤርትራውያን ደቂ-ኣንስትዮ ዓቕመን ብዝፈቕዶ ምትሕብባር ክገብራ ምዃነን ድማ ተስማሚዐን። ብምቅጻል ይካየድ ንዘሎ መስርሕ ሓባራዊ ቃልሲ ናይ ኩለን ኤርትራዊ ዉድባት፡ ሰልፍታትን ህዝባዊ ምንቅስቓሳትን ኣብ ዝምልከት ድማ ናብቲ ዘይተርፍ ዓወት ሓርነታዊ ቃልሲ ንምብጻሕ፡ ዘትስፉ ቀዳማይ ስጉምት ስለ ዝኾነ ኣመጒሰን፡ዝያዳ ንኽስስንን ንኽዓብን ከኣ ኩሉ ንኽሰርሓሉ ተማሕጺነን። ኣብ መድምደምታ ደቂ ኣንስትዮ ኤርትራ ዋሕስ ሓርነት ህዝብን ሃገርን ስል ዝኾና፡ ኣብ ኩሉ መዳያት ቃልሲ ግቡእ ቦትእን ንክሕዛ፡ እተን ተሳተፍቲ ጻዊዕተን ኣቕሪበን።
