ማርቲን ግሪፊዝ ሓላፊ ሰብኣዊ ጉዳያት ውድብ ሕቡራት ሃገራት (ስእሊ ሕ/ሃ)
ኣብ ሕቡራት ሃገራት ላዕለዋይ ሓላፊ ሰብኣዊ ጉዳያት ማርቲን ግሪፊዝ ብ13 ጉንበት 2024 ኣብ ዘውጸኦ መግለጺ “ሱዳን ኣብ ናይ መወዳእታ ጫፍ” ብዝብል ከም ዘጠንቀቐ ሱዳን ትሪቡን ሓቢራ። እቲ ላዕለዋይ ሓላፊ ነዚ ዝገለጸ ኣብ ሰሜን ዳርፎር ብፍላይ ኢል-ፋሸር ኣብ ዝተባህለት ከተማ ዘሎ ኩነታት ድሕሪ ምምዛን እዩ።
ኣብቲ ብመንገዲ ማሕበራዊ መራኸብታት ዝተዘርግሐ መግለጺኡ፡ ግሪፊዝ ቤት ጽሕፈት ሰብኣዊ ጉዳያት ሕቡራት ሃገራት፡ ሲቪል ወገናት ንምክልኻል የኽእል ዝበሎ እስትራተጂ ናብቶም ኣብ ሱዳን ዘለዉ ናይቲ ግርጭት ኣካላት ብተደጋጋሚ ከቕርብ ከም ዝጸንሐ ጠቒሱ። ምስዚ ኣተሓሒዙ ኣብቲ መግለጺኡ ህይወት ሲቪል ሕብረተሰብ ንምድሓን፡ “ሕቡራት ሃገራት እቲ ጉዳይ ዝምልከቶም ኣካላት፡ ሕብረተሰብ ዓለምን ኣህጉራዊ ሰብኣዊ ሕግታትን ዝጽበዮ ስጉምቲ ክወስዱ ትጽቢት ይግበረሎም” ክብል ምጥቃሱ ኣብቲ ዜና ተመልኪቱ።
በቲ መግለጺ መሰረት ኣብ ከተማ ኢል-ፋሸር ኣስታት 800 ሺሕ ሲቭል ወገናት፡ ተዓጽዮም፡ ኣደዳ ስእነት ሕክምና፡ ሕጽረት መድሃኒትን ካልእ መሰረታዊ ቀረባትን ኮይኑ ኣሎ።
እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ላዕለዋይ ወኪል ሕብረት ኤውሮጳ ጆሴፍ በረልን ናይቲ ሕብረት ኣተሓሕዛ ቅልውላው ኣመሓዳሪ ጃነዝን ኣብ ዳርፎር ዝረአ ዘሎ ቅልውላው ኣዝዩ ከም ዘሻቕል ጠቒሶም ሰብኣዊ ሓገዝ ብዘይገደብ ክቐርብ ዝጽውዕ ናይ ሓባር መግለጺ ኣብጺኦም።
ጉዳይ ሱዳን ኣብዚ እዋንዚ፡ በቲ ሓደ ወገን ውግእ ሩሲያን ዩክረይንን፡ በቲ ካልእ ወገ ከኣ ጉዳይ እስራኤልን ፍልስጤምን ካለኦት ዓለም ለኻውን ኣህጉራውን ብዕባለታት ሸፊነምዎ ኣቓልቦ ስኢኑ ዘሎ ናይ ከባቢና ምዕባለ እዩ።
ኣብዚ ዝሓለፈ ሰሙን ኣብ እስራኤል ከተማ ተልኣቪቭ ሓደ ኣባል መሪሐነት ህዝባዊ ማዕበል ብሪጌድ ንሓመዱ፡ ብደገፍቲ ህግደፍ ምዃኖም ዝተነግረሎም ዘይሓላልፍነታውያን ባእታታት ብዘስካሕክሕ ኣገባብ ከም ዝተቐትለ ምስ ሰማዕና ኣዚና ሓዚንና።
ናይቲ ቅትለት ጠንቂ፡ ናይ ሓሳብ ፍልልይ ዘኸተሎ ምዃኑ ከኣ ከም ኤርትራውያን ካብ ምጽውዋርን ምክእኣልን ኣዚና ርሒቕና መፍቶ ናይቲ ንዓና እንዳቃተለ ዕድመ ስልጣኑ ከናውሕ ውዲታት ዝኣልም ጉጅለ ህግደፍን ዓመጽ ዘሳውሩን ኮይንና ከም ዘለና ዘመልክት እዩ። ስለዚ ዝኾነ ይኹን ኤርትራዊ ንዝኣመነሉ ክድግፍ፡ ንዘይደገፎ ከኣ ክቃወም መሰለኑ ክነሱ፡ ብፍላይ ናይቲ ኣብ ዓዶም ምንባር ዝኸልኦም ስርዓት ደገፍቲ ኮይኖም፡ ኣብ ልዕልቲ ኣቦ 4ተ ቆልዑ ኣብ ተልኣቪቭ ዝተፈጸመ ቅትለት፡ ብሓፈሻ ከኣ ንኹሉ ቅድሚኡ ኣብ ዝተፈላለዩ ቦታታት ብተመሳሳሊ ኣገባብ ክፍጸም ዝጸንሐ ናይ ቅትለት ተርእዮታት ብትሪ ንኹንን።
በዚ ኣጋጣሚ ኤርትራውያን ነናትካ ርኢቶ ምውናን፡ ናይ ሓሳብ ፍልልይ እምበር ዘቃትል ጽልኢ ከምዘይኮነ ተረዲኦም፡ ምቅትታል ድሑር ኣተሓሕዛ ፍልልይ ምዃኑ ክግንዘቡ ነዘኻኽር። እቲ ጉዳይ ብቐረባ ዝምልከቶም ሓይልታት ጸጥታ መንግስቲ እስራኤል ድማ ንገበነኛታት ኣብ ቅድሚ ፍትሒ ከቕርብዎም ምሕጽንታና ነቕርብ፣
ኣብ መወዳእታ ንመዋቲ መንግስተሰማያት ከዋርሶ፡ ንስድራቤትቱን መቓልስቱን ድማ ጽንዓትን ኣኻእሎን ይሃቦም ኣናበልኩ፡ ብስም መሰረታትን መሪሕነትን ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ፡ ዝተሰመዓኒ ሓዘን ዳግማይ እገልጽ።
ገረዝጊሄር ተወልደ
ኣቦመንበር ሰዲህኤ
13 ጉንበት 2024
ጠቕላላ ኣኼባ ሕቡራት ሃገራት ብ10 ጉንበት 2024 ፍልስጤም ኣብ ሕቡራት ሃገራት ሓድሽ መሰልን ሓለፋን ክትረክብ ዘኽእላ ውሳነ ብዝለዓለ ድምጺ ኣሕሊፉ። ኣተሓሒዙ ድማ ቤት ምኽሪ ጸጥታ ነቲ ፍልስጤም መበል 194 ኣባል ሕቡራት ሃገራት ክትከውን ዘቕረበቶ ሕቶ ግምት ክህቦ ጸዊዑ።
እቲ ኣኼባ ነቲ ብፍልስጤምን ዓረብን ዝቐረበ ውሳነ ሓሳብ፡ ብ143 ደገፍ፡ 25 ዕቃበን 9 ተቓውሞን እዩ ኣጽዲቕዎ። እተን ዝተቓወማ፡ እስራኤል፡ ሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካ፡ ኣርጀንቲና፡ ስዘችሂኣ፡ ሃንጋሪ፡ ሚክሮነሲያ፡ ናዩር፡ ፓላዩን ነው ግኒያን እየን። ካብተን ድምጸን ዝዓቀባ 25 ሃገራት ድማ ጀርመን፡ ዓባይ ብሪታንያን ካናዳን ከም ዝርከበን ተፈሊጡ።
እቲ ዝተዋህበ ድምጺ፡ ናይ ፍልስጤም ምሉእ ኣባልነት ኣብ ባይቶ ሕቡራት መንግስታት ብኣህጉራዊ ደረጃ ብብዙሓት ሃገራት በቲ ክሳብ ሕጂ ኣብ ፍልስጤምዋያን ዝወርድ ዘሎ ጥፍኣትን ኣብ ከባቢ እቲ 1.3 ሚልዮን ፍልስጤማውያን ዝነብርዎ ከባቢ ራፋሕ ከየጋጥም ዘሎ ስግኣትን ሻቕሎትን ዘንጸባርቕ እዩ።
ሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካ፡ ኣብ ኣብዚ ኣኼባ ኣንጻር መስል ፍልስጤም ኣብ ልዕሊ ምድማጻ፡ ኣብ መጻኢ እውን ምስ እስራኤል ኣብ ጉዳያት ጸጥታ፡ ዶባትን መጻኢ ዕድል እየሩሳሌምን ብዘተ ክሳብ ትፍትሕ ንምሉእ ኣባልነት ፍልስጤም ከም እትዓግቶ ፈኪራ።
በዚ ሓድሽ ዋሳነ መሰረት ወኪል ፍልስጤም ኣብ ሕቡራት ሃገራት፡ ከም ኣባል ኣይከድምጽን እዩ። እንተኾነ፡ ኣብ ኣዳራሽ ብደረጃ ስሙ ዝጅምረሉ ፊደል/alphabetically፡ ተሰሪዑ ወንበር ይሕዝ። ምሳነ ሓሳባትን መተዓራረይን ርኢቶ የቕርብ። ኣብቲ ዝድመጸሉ ውሳነ-ሓሳብ ርኢቶ ክህብን ውሳነ-ሓሳብ ከመንጩን ድሕሪ ውሳነ ድማ ሚዛኑ ከንብር ይኽእል።
ወኪል ፍልስጤም ኣብ ሕቡራት ሃገራት ኣንበሳደር ሪያድ መንሱር፡ ኣብቲ ኣኼባ በቲ ውሳነ ሓጐሲ ክገልጽ እንከሎ፡ ወኪል እስራኤል ኣንበሳደር ጊላድ አርዳን፡ ድሕሪ ብስምዒት ብዙሕ ዘይእሩም ቃላት ምስምዑ፡ ብክቱር ሕርቃን ተቓውሞኡ ንምንጽብራቕ ጥሕሰት ተፈጺሙ ብዝብል ኣብቲ መድረኽ ንቻርተር ሕቡራት ሃገራት ቀዲዱ።
ፍሉይ ልኡኽ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ ኣምበስደር ማይክ ሃመር፡ ካብ 8 ክሳብ 19 ጉንበት 2024 ናብቲ ዝተላእከሉ ዞና ከምዝገሸ ቤት ጽሕፈት ወጻኢ ጉዳይ ኣመሪካ ሓቢሩ። እቲ ልኡኽ ከም ኣካል መገሻኡ ኣብ ናይሮቢ ንኬንያን ኣመሪካን ኣብ ዘገድሱ ሓባራዊ ዞናዊ ብደሆታት ምስ ላዕለዎት ሓለፍቲ ናይታ ሃገር ከም ዝመያየጥ ተሓቢሩ።
ኣብ ኣዲስ ኣበባ ድማ ምስ ሓለፍቲ ሕብረት ኣፍሪቃ፡ ላዕለዎት ሰብ መዚ ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያን ግዝያዊ ምምሕዳር ክልል ትግራይን ርክባት ከካይድ እዩ። ኣብ ኢትዮጵያ ምስዞም ኣካላት ዝዘራረበሉ ዛዕባ ንመስርሕ ኣተገባብራ ስምምዕ ፕሪቶርያን ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያን ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይን ዝምልከት ከም ዝኸውን ኣብቲ መገልጺ ተጠቒሱ። እቶም ኣብ ኣተገባብራ ዝረአዩ ፍልልያት ንድሕሪት ናብ ጐንጺ ከይምለሱን ብፖለቲካዊ ልዝብ ዝፍተሕሉ መንገዲ ምርካብን ኣብ ዝምልከት ዓሚቕ ልዝብ ከካይድ ትጽቢት ኣሎ።
ኣብ ርእሲዚ ኣብ ኢትዮጵያ ክልላት ኣምሓራን ኦሮምያን ዝካየድ ዘሎ ደማዊ ውግኣት ብዘተ ዝፍተሓሉ መንገዲ ኣብ ምርካብ ማይክ ሃመር ምስ ሓለፍቲ መንግስቲ ኢትዮጵያ ከም ዝመያየጥ እቲ ንመገሻኡ ኣመልኪቱ ዝወጸ መግለጺ ጠቒሱ።
እቲ ፍሉይ ልኡኽ ኣብቲ ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ ዝጸንሓሉ፡ ኣብ ጅቡቲ ከኣ ብዛዕባ ዞባውን ጸጥታውን ኩነታት ምስ ሓለፍቲ እታ ሃገር ከም ዝመያየጥ ተፈሊጡ።
ኣሜሪካ ኣብ ዝሓለፈ መዓልታት ኣብ ኣስመራ ብዘሎ ኤምባሲኣ ኣቢላ ብዘውጸኣቶ መግለጺ ንላዕለወት ሓለፍትን ስድሬቤትን ናይታ ሃገር ዘየጠቓልል ስሩዕ ኣገልግሎት ቪዛ ክትህብ ምዃና ምሕባራን፡ ድሮ ኣሸሓት ኤርትራውያን ከመልክቱ ቅሩባት ከም ዘለዉን ተሓቢሩ’ሎ።
ተቓላሳይ ሓው ግርማይ ኣብርሃ፡ ብ7 ጉንበት 2024 ኣብ ዓዲ እንግሊዝ ከተማ ለንደን ዓሪፉ፡ ዝብል ዘሰንብድ ዜና ብኣዝዩ ዓሚቕን መሪርን ሓዘን ሰሚዕናዮ። ካብ መቓልስቱን ብጾቱን ብዝተረኽበ ሓበሬታ መሰረት፡ ግርማይ ኣብርሃ ቅድሚ ናብ ሜዳ ምስላፉ፡ ኣብ ምስጢራዊ ስርርዕ፡ ብፍላይ ኣብ ኣስመራን ኢትዮጵያን ንሰውራኡ ኩሉ ዓይነት ኣበርክቶ ኣወፍዩ።
ምስጢሩ ብጸላኢ ምስተፈልጠ ከኣ፡ ናብ ቤት ፍርዲ ጸላኢ ቀሪቡ ናይ 13 ዓመታት ጽኑዕ ማእሰርቲ ተፈሪድዎ። ስርዓት ሃይለስላሴ ወዲቑ ብደርጊ ምስ ተተክኤ፡ እሱራት ሰምበል ምሕረት ክግበረሎም ክሕተቱ እንከለዉ፡ ሓደ ካብቶም 22 “ንሕና ዝፈጸምናዮ ገበን ስለ ዘይብልና ምሕረት ኣይንሓትትን ኢና” ዝበሉ ጽኑዓት ምንባሩ ብኽብሮት እዝክሮ። ህይወቱ'ኳ ንሞት ኣሕሊፉ ሂቡ እንተነበረ፡ በቲ ኣብ 1975 ብተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ዝተኻየደ ብጽፉፍ መጽናዕትን ተባዕ ተወፋይነትን ዝተሰነየ እሱራት ናይ ምፍታሕ ስርሒት ናጻ ወጺኡ ቃልሱ ኣብ ሜዳ ቀጺሉ።
ኣብ ሜዳ ኣብ ዝተሰለፈሉ ክፍልታት ብፍላይ ድማ ኣብ ክፍሊ መጐዓዝያ ዝለዓለ ተወፋይነት ኣርእዩ። ግርማይ ጻዕረኛ ጥራይ ዘይኮነ ምስ ሰባት ጽቡቕ ምቅርራብ፡ ሓልዮትን ምእዙዝነትን ከም ዝነበሮ ምስኡ ሓቢሮም ዝተቓለሱ ይገልጽዎ።
ደሓር ብስዑድ ዓረቢያ ኣቢሉ ናብ ዓዲ እንግሊዝ ምስ ኣተወ፡ ቅድም ኣባል ሰውራዊ ባይቶ፡ ቀጺሉ ከኣ ክሳብ ዕለተ-መስዋእቱ ምስ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ብዝለዓለ ጽንዓትን ተወፋይነትን ግቡኡ ከበርክት ዝጸንሐ እዩ።
ስለዚ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዛቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ) ናይቲ ሓዘን ተኻፋሊ ምዃኑ እናገለጸ፡ መሪሕነቱን መሰረታቱን ንስዉእ ብጻይና መንግስተ ሰማያት የዋርሶ፡ ንቤተሰቡ፡ ፈተውቱን መቓልስቱን ድማ ጽንዓት ኣኻእሎን ይሃበና ይብል።
ገረዝጊሄር ተወልደ ኣቦ-መንበር ሰዲህኤ
8 ጉንበት 2024
ናይቲ ልምምድ ተሳተፍቲ ብኸፊል (ዓረብ ኒውስ)
ኣብቲ ምስ ቀይሕ ባሕሪ ዝዳወባ ሃገራት ዝተሳተፍኦ፡ “ቀይሕ ማዕበል-7” ዝተሰምየ ልምምድ ሓይሊ ባሕሪ ይካየድ ከም ዘሎ ዓረብ-ኒውስ /ARAB NEWS ኣፍሊጣ። ኣብዚ ኤርትራ ዝበኾረትሉ፡ ኣብ መደበር ንጉሳዊ ሓይሊ ባሕሪ ሱዕድያ ዝተጀመረ ልምምድ፡ ሓይልታት ጆርዳን፡ ግብጺ፡ ጅቡቲ፡ የመንን ኣካላት ሓይሊ ምድርን ሓለዋ ዶብን ስዑድያን ይሳተፉ ኣለዉ።
ናይ ሱዕድያ ኣዛዚ ምዕራባዊ ሓይሊ ባሕሪ ሪር ኣድሚራል መንሱር ቢን ሳውድ፡ ናይቲ ልምምድ ዓላማ ናይተን ምስ ቀይሕ ባሕሪ ዝዳወባ ሃገራት ድሕነትን ጸጥታን ምሕላው ምዃኑ ምጥቃሱ ኣገልግሎት ዜና ሳዑዲ ብወገና ኣፍሊጣ። ብዘይካዚ እቲ ልምምድ ናይቶም ተሳተፍቲ ሕድሕድ ናይ ምምህሃር ዕላማ ከም ዘለዎ እውን ተሓቢሩ። ምስዚ ብዝተተሓሓዘ፡ ምስ ታክቲካዊ ዓቕሚ ምምዕባል ናይተን ዝተሳተፋ ሃገራት ዝተሓሓዙ ወተሃደራዊ መግለጽታት ክወሃቡ እዮም።
ብዘይካዚ ኣብቲ ልምምድ፡ ናይ መሬትን ሰማይን፡ ከምኡ እውን ኤለትሮኒካዊ ስርሒታት ዝምልከት ምንቅስቓሳት ክካየድ እዩ። ኣብ ርእሲዚ ሓለዋ መራክብን ምክልኻል ምጭዋይቲ መራክብን ንዝኣመሰሉ ጉዳያት ፍሉይ ቆላሕታ ዝህብ እዩ። እቲ ሱዕዳዊ ኣዛዚ ከም ዝገለጾ፡ ኣብቲ ውድድር፡ ወተሃደራዊ መራኽብ፡ ሄሊኮፕተራት፡ እግረኛ ሰራዊትን ሓይሊ ባሕርን ክሳተፉ እዮም።
ብወገን እቶም መዳለውቲ ናይቲ ወተሃደራዊ ልምምድ ኮነ ብወገን ምምሕዳር ህግደፍ ሰለምንታይ ኤርትራ ከም ዘይተሳተፈት ዝገለጸ ኣካል የለን።
ስእሊ ፋስ ዝሓዘ፡ ማርቲን ፕላውት ካብ ዘውጽኦ ጽሑፍ 06.05.2024
ደቂ 35ን 33ን ዓመት ኤርትራውያን ደገፍቲ ህግደፍ ኣብ ዝሓለፈ 5 ጉንበት 2024 ኣብ እስራኤል ከተማ ተልኣቪቭ ብፖሊስ ዞባ ኣያሎን ከም ዝተኣስሩ፡ ኣብ ጉዳይ ቀርኒ ኣፍሪቃን ደቡብ ኣፍሪቃን ዝነጥፍ፡ ጋዜጠኛ፡ ተመራማርን ደራስን እንግሊዛዊ ማርቲን ፕላውት ሓቢሩ። ዝረኸቦ ሓበሬታ: እቶም ዝተኣስሩ ተተኳሲ ነገራትን ፋስን ዝተዓጥቁን ነቶም ኣንጻሮም ንመንግስቲ ኤርትራ ዝቃወሙ ከጥቅዑ መደብ ዝነበሮም ምዃኖም ድማ ጠቒሱ። እቶም ዝተኣስሩ ኣቐዲሞም ብፖለቲካዊ ምኽንያት ኣንጻሮም ንዝተሰለፉ ከጥቅዑ መደብ ሰሪዖም ዝተበገሱ ምንባሮም ድማ ኣቃሊዑ።
ኣብ ወርሒ መስከረም 2023 ኣብ ከተማ ተልኣቪቭ ኣብ መንጎ ኤርትራውያን ተቓወምትን ደገፍትን ናይቲ ኣብ ሃገሮም ዘሎ ስርዓት ዓብይ ናዕቢ ተላዒሉ ምንባሩ እቲ ዜና ኣዘኻኺሩ። እቶም ናይ ሽዑ ተቐናቐንቲ ሓዲኦም ሰማያዊ እቶም ካለኦት ድማ ቀይሕ ዝለበሱ ምንባሮም ማርቲን ኣብዚ ጸብጻቡ ኣስፊሩ።
ኣብቲ ሽዑ ብኣእማንን ካራሩን ዝተኻየደ ሓያል ግጥም፡ 30 ናይ ፖሊስ እስራኤል መኮነናት ዝርከብዎም 135 ሰባት ቆሲሎም ብውሕዱ 39 ድማ ተኣሲሮም። እዚ ናይ ዕለት ትንሳኤ 5 ጉንበት 2024 ግጥም እውን ኣብ ደቡባዊ ክፍሊ ከተማ ተልኣቪቭ ዝርከብ ፍሉይ ዕጡቕ ሓይሊ ቀልጢፉ እንተዘየህደኦ ተመሳሳሊ ጉድኣት ናይ ምኽታል ዕድል ከም ዝነበሮ’ውን እቲ ጋዜጠኛ ኣብቲ ሓጺር ጸብጻቡ ኣስፊሩ።
ኣብ እስራኤል፡ ካብ ነዊሕ ግዜ ጀሚሩ ስርዓት ህግደፍ ዘዋፈረ እንተኣዋፈረ ክኸምሆ ዘይከኣለ፡ ዘይሰዓር መንእሰያዊ ናይ ለውጢ ሓይሊ ከም ዘሎ ዝፍለጥ እዩ።
ኣብ ኢትዮጵያ፡ ኣብ ግዜ ኢትዮጵያዊ ህዝባዊ ወያናይ ዲሞክራስያዊ ግንባር (ኢህወደግ)፡ ወሳኒ ፖለቲካዊ ግደ ካብ ዝነበሮም መራሕቲ ሓደ ዝኾነ ኣቶ በረኸት ስምኦን፡ ብ6 ጉንበት 2024 ናብ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ ከም ዝተሰደ ግዮን ዝተባህለት ማዕከን ዜና ሓቢራ።
ኣቶ በረኸት ስምኦን ቃልሱ ካብ ኢትዮጵያ ህዝባዊ ሰውራዊ ሰልፊ (ኢህሰሰ/ ኢህኣፓ/ EPRP፡ ዝጀመረ ኮይኑ; ድሕሪ ናይ ኢህኣፓ ምድኻም ኢትዮጵያዊ ህዝባዊ ዲሞክራስያዊ ምንቅስቓስ (ኢህድን) ብዝብል ንብሄር ኣምሓራ ዝውክል ውድብ መስሪቶም፡ ምስ ህወሓትን ዲሞክራሲያዊ ውድብ ኦሮሞን ብሓባር ደርጊ ስዒሮም መሰጋገሪ መንግስቲ ካብ ዝመስረቱ ባእታታን ሓደ እዩ።
ኣቶ በረኸት ስምኦን ኣብቲ ቀዳማይ ምኒስተር ኣቶ መለስ ዜናዊ ዝመርሖ መንግስቲ ኢትዮጵያ፡ ብደረጃ ሚኒስተር ዜና፡ ሓላፊ ሚኒስተሪ ርክባት፡ ኣመሓዳሪ ብሄራዊ ምርጫ ኢትዮጵያ 2005ን ኣብ ካልኦት ጽፍሒ ሓላፍነታትን ተመዲቡ ዝሰርሐ፡ ሓያል ተጽዕኖ ፈጣሪ ኣባል ፈጻሚ ኮሚተ ኢህወደግ እዩ ነይሩ።
ኣብ ግዜ ናይ ዶር ኣብይ ምንቅስቓስ ምድማር፡ ኣንበሳደር ኢትዮጵያ ኣብ ሕብረት ኢውሮጳ ክኸውን ተመዚዙ ድሕሪ ምሕሳሙ፡ ኣብ ክልል ኣምሓራ “ምጥፍፋእ” ብዝብል ጉልባብ ተኣሲሩ፡ ን6 ዓመታት ክእሰርድዎተፈሪዱ፡ ልዕሊ 4 ዓመታት ተኣሲሩ ዝተፈትሐ እዩ። ኣቶ በረኸት ንፖለቲካ ኢትዮጵያ ኣብ ዝምልከት 2ተ ኣገደስቲ መጻሕቲ ዝደረሰ ኣብ ልዕሊ ምዃኑ፡ ናይ ዶር ኣብይ ኣብ ስልጣን ምምጻእ ሓደገኛ ምዃኑ ንምግላጽ “እዚ ዝረአ ዘሎ ኣካይዳ ንመራሕቲ ክልል ኣምሓራ እውን ተመሊሱ ክበልዖም እዩ” ብዝብል ኣበሃህላኡ እዩ ዝዝከር።
በረኸት ኣብ ኣሚሪካ ዕቑባ ከም ዝሓትት ዝተሓብረ ኮይኑ፡ እንተኾነ “ናብ ፖለቲካ ኢትዮጵያ ይምለስዶ ኣይምለስን?” ከምዘይፍለጥ እቲ ዜና ሓቢሩ። ኣብ መዓርፎ ነፈርቲ ዳላስ ምስ በጸሐ ብበዓልቲ ቤቱ ወ/ሮ ኣሰፉ ፈንተን ከም ኣቶ ህላወ ዮሴፍ ዝኣመሰሉ ናይ ቀደም መቃልስቱን ከም ዝተቐበልዎ ከኣ ተፈሊጡ።
ግዝያዊ ምምሕዳር ክልል ትግራይ (ግምት)፡ ብ6 ጉንበት 2024 ኣብ ዘወጸኦ መግለጺ፡ ነቲ ተወርዋሪ ዕጡቕ ሓይሊ ሱዳን፡ “ሰራዊት ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ፡ ምስ መንግስታዊ ሰራዊት ሱዳን ኮይኑ ወጊኡኒ” ዝበል ንዘቕረቦ ክሲ ብትሪ ኮኒንዎ። እቲ ናይ ተወርዋሪ ሓይሊ ሰራዊት ሱዳን፡ ከምዚ ዝኣኣመሰል ክሲ ምቕራቡ፡ ነቲ ኣብ ሱዳን ተፈጢሩ ዘሎ ህይወት ኣሸሓት ዝበልዐ ውግእ ሕድሕድ ዓለም ለኻዊ መልክዕ ንምትሓዙ ዝተሃንደሶ መሰረተ ኣልቦ እዩ ኢልዎ።
እቲ መግለጺ በቐዳምነት ህወሓት ዝእዝዞ ስሩዕ ሰራዊት ዘየብሉ ፖለቲካዊ ውድብ ምዃኑ ኣስፊሩ። ብኻለኣይ ደረጃ ድማ ህዝቢ ትግራይ ምስ ህዝቢ ሱዳን ብተግባር ዝተፈተነን ነዊሕ ግዜ ዝጸንሐን ሕውነት ዘለዎ ህዝቢ እዩ ኢሉ። ኣብ ትግራይ ውግእ ምስተኸፍተ ኣብ ምዕራባዊ ዞባ ዝነበረ ትግራዋይ ናብ ካለኣይቲ ሃገሩ ሱዳን ዝወሓዘሉ ምኽንያት እውን ዘርዚሩ። ህዝቢ ሱዳን ምስ ኩሉቲ ዝነበሮ ብደሆታት ንሓዉ ህዝቢ ትግራይ ንምቕባል ንዘርኣዮ ልግስን ተገዳስነትን ጠቒሱ ድማ፡ ብመንጽርዚ ትግራይ ጉዳይ ሱዳን ንምግዳድ ኢዳ እተእትወሉ ምኽንያት ከምዘየለ ኣስፊሩ።
ህዝቢ ትግራይ እቲ ዘጋጠሞ ናይ ቀረባን ርሑቕን ኢድ ኣእታውነት ኣብ ጉዳዩ ዘውረደሉ ዕንወትን ጉድኣትን ካብኡ ንላዕሊ ዝርደኦ የለን ኢሉ። ብምቕጻል ድማ ክልቲኦም ሱዳናውያን ተዋጋእቲ ወገናት ኣብ ክንዲ ነቲ ኩነታት ኣብ ምግዳድ ዝጽመዱ ናብ ዘተ ክቢ ጠረጴዛ ክመጹ ኣተሓሳሲቡ። ኣብ ውግእ መቕጻል መፍትሒ ዘየምጽእ ኣብ ልዕሊ ምዃኑ ነቲ ሳዕቤን ከም ዘጋድዶ ኣፍሊጡ።
ኣብ መወድእታ ድማ ግዝያዊ ምምሕዳር ትግራይ፡ ኣብ ጉዳይ ናይቶም ኣብ ሱዳን ዝሳቐዩ ዘለዉ ተጋሩ ስደተኛታት፡ ብመሰረት ውዕል ፕሪቶርያ ምስ ፍደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያ ተቐራሪቡ ይሰርሕ ከምዘሎ፡ በቲ መግለጺኡ ኣፍሊጡ።
ካብ ናይ ዲረክተር ጀነራል ንላዕሊ መዝነት ዘለዎም፡ ላዕለዎት ሓለፍቲ ኤርትራ፡ ኣብ ውድብ ህዝባዊ ግንባር ንዲሞክራሲን ፍትሕን (ህግደፍ) ሓላፍነት ዝሓዙ፡ ከምኡ እውን ምስ ናይዞም ዝተጠቕሱ ኣካላት ተመሳሳሊ ሓላፍነት ዘለዎምን፡ ትሕቲ 21 ዓመት ዝዕድመኦም ደቆምን እቲ ኣብ ልዕሊኦም ተነቢሩ ዝጸንሐ ናብ ሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካ ዘእቱ ቪዛ ናይ ምርካቦም መሰል እገዳ ከም ዝቕጽል ተሓቢሩ። ነዚ ዝሓበረ ኤምባሲ ኣመሪካ ኣብ ኤርትራ ኣብዚ ዝሓለፈ መዓልታት ብዘውጸኦ መግለጺ እዩ።
ክፍሊ ገንዘብ ኣመሪካ ኣብ ወርሒ ነሃሰ 2021፡ ብሰንኪ ኤርትራ ኣብ ውግእ ትግራይ ኢድ ምእታዋ ኣብ ዘውጸኦ ጋዜጣዊ መግለጺ፡ ንሓለቓ ስታፍ ኤርትራ ጀነራል ፍሊጶስ ወልደዮሃንስ፡ ቀጺሉ ድማ ንሓላፊ ሃገራዊ ጸጥታ ህግደፍ ብሪጋደር ጀነራል ኣብርሃ ካሳን ሓልፊ ገንዘባዊ ጉድያት ህግደፍ ሓጎስ ገ/ህይወት ወልደኪዳንን ኣብ ዝርዝር ናብ ኣመሪካ ክኣትዉ ዘይፍቀደሎም ተደለይቲ ባእታታት ከም ዘእተዎም ይዝከር።
ኤምባሲ ኣመሪካ ኣብ ኤርትራ ነዚ ዝገለጸ፡ ኣብ ኣስመራ ብዝርከብ ቆንስላዊ ቤት ጽሕፈቱ ካብ 14 ጉንበት 2024 ጀሚሩ፡ ነቲ ካብ 13 መስከረም 2017 ንደሓር ኣቋሪጽዎ ዝጸንሐ፡ ንኤርትራውያንን ነበርቲ ኤርትራን ስሩዕ ናይ ቪዛ ኣገልግሎት ከም ዝህብ ኣብ ዝሓበረሉ ዜና እዩ።
ምምሕዳር ህግደፍ እዚ ናይ ኤምባሲ ኣመሪካ ሓድሽ ኣውጅ ቪዛ፡ ብመጽርቲ ኣብ መጎኦም ዝጸንሓ ናይ ነዊሕ ግዜ ምክሳስ ክቐበሎ ድዩ ኣይቅበሎን ዝተፈልጠ የለን።
More...
መልእኽቲ ዮሃና ኣቦመንበር ሰዲህኤ፡ ብምኽንያት በዓል ትንሳኤ
Written by ገረዝጊሄር ተወልደ ኣቦ መንበር ሰዲህኤ
ክቡራንን ክቡራትን፡ እነሆ ብምኽንያት በዓል ትንሳኤ ክርስቶስ 2024 ናይ ዮሃና መልእኽተይ ኣመሓላልፈልኩም። ብፍላይ ኣብ ጾም ዝጸናሕኩም ኣመንቲ ክርስትና ብሓፈሻ ድማ መላእ ኤርትራውያን፡ “እንኳዕ ጾመ-ልጓም ፈቲሑ፡ ኣብጻሓኩም ኣብጻሓና” እናበልኩ ሰናይ ምንዮተይ እገልጸልኩም።
በዓል ትንሳኤ ነቲ ህዝብና ዝሓልፎ ዘሎ ጸገማትን ምክልባትን ስዒርና፡ ራህዋ ናብ ዘምጽእ፡ ውግእን ወረ ውግእን፡ ስደትን ምክልባትን ኣብቂዑ፡ ሰላምን ርግኣትን ዝፍጠረሉ ክኾነልና፡ መልእኽቲ ሰናይ ትምኒት ደጊመ አመሓላልፈልኩም።
ኣብ መወዳእታ፡ ጾመ-ኣርበዓ ብሓያል እምነትን ጸሎትን ተዛዚሙ፡ ናብ ምኽባር ትንሳኤ እንቋዕ ኣብቅዓና እናበልኩ ብስም መላእ ኣባላት ሰዲህኤ ዮሃና እብለኩም።
ገረዝጊሄር ተወልደ
ኣቦመንበር ሰዲህኤ
5 ጉንበት 2024
ኣብ ኣዲስ ኣበባ ዝመደበሮም ኣባል ሃገራት ሕብረት ኤውሮጳን ሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካን ዝርከብዎ ጉጅለ 18 ሃገራት ምዕራባዊ ዲፕሎማሲያዊ ማሕበረሰብ፡ ኢትዮጵያ ብዘይፍትሓዊ ኣገባብ ኣሲራቶም ዘላ ጋዜጠኛታት ክትፈትሕ ብሓባር ጸዊዑ። ነዚ መጸዋዕታ ዘቕረቡ 3 ጉንበት ዓለምለኸ መዓልቲ ናጻ ፕረስ ምኽንያት ብምግባር ምዃኑ መርበብ ኣዲስ ስታንዳርድ (Addis Abeba) ኣፍሊጣ።
መዓልቲ ናጻ ፕረስ፡ ብዛዕባ ኣገዳስነት ምሕላው “ናጻነት ፕረስን መሰል ናይቶም ምእንቲ ሓቂ ዝቃለሱ ጋዜጥኛታትን መዲያን’ እተዘኻኽር ምዃና ዝገለጸ እቲ ናይ ሓባር ጋዜጣዊ መግለጺ፡ መሰል ምዝራብን ፕረስን ክዕቀቡ ዝግበኦም መሰረታዊ መሰላት ምዃኖም እውን ኣዘኻኺሩ።
ምስዚ ብምትሕሓዝ ድማ እቶም መግለጺ ዘውጽኡ፡ ኣብዚ እዋንዚ ኣብ ኢትዮጵያ ብዙሓት ጋዜጠኛታት ኣብ ስረሖም እናሃለዉ ከም ዝእሰሩ ብምጥቃስ፡ ነቲ ኣጋጣሚ ተጠቒሞም፡ ንመሰል እቶም እሱራት ከም ዝሕለቑን ጋዜጠኛታት ብናጽነት ዝጽብጽቡላ ናጻ ዓለም ንምፍጣር ክንሰርሕ ኢና ከም ዝበሉን ተሓቢሩ።
ናይዚ ዓመት መዓልቲ ናጽነት ፕረስ ትዝከር ዘላ፡ ኣብ ዝርዝር ናጻ ፕረስ ተንቆልቁል ኣብ ዘላትሉ ምዃኑ እቲ መግለጺ ጠቒሱ። ኢትዮጵያ ብመሰረት ጸብጻብ ዓለም ለኸ ትካል “ሪፖርተራት ብዘይዶብ” ኣብዚ እዋንዚ 15 ጋዜጠኛታት ኣብ ግቡእ ስረሖም እንከለዉ ብምእሳር፡ ካብ 180 ሃገራት ካብቲ ኣብ 2022 መበል 114፡ ኣብ 2023 መበል 131 ዝነበረት ኢትዮጵያ ኣብ 2024 ናብ መበል 141 ምውራዳ በዚ ድማ ሓንቲ ካብተን ጋዜተኛታት ብምእሳር ዝፍለጠ 3 ሃገራት ሳብሳህራን ምዃና’ውን ተገሊጹ።
ኢትዮጵያ ኣብ ኣተሓሕዛ ፕረስ ካብቲ ዝነበረቶ ብራኸ መመሊሳ ትወርድ ዘላ፡ ብሰንኪ ኣብታ ሃገር ድሕሪ ምኽታም ውዕል ሰላም ፕሪቶርያ እውን በብግዜኡ ዝምዕብል ዘሎ ሕድሕድ ውግኣት ምዃኑ እቲ በቶም ዲፕሎማሲ ጉጅለ ዝወጸ ጋዜጣዊ መግለጺ ኣዘካኺሩ።
ኤርትራ ኣብ 2023፡ ብመሰረት ጸብጻብ ትካል ጋዜጠኛታት ብዘይዶብ፡ “ንነዊሕ ግዜ ጋዜጠኛታት ብምእሳርን ንዝያዳ 20 ዓመታት ናጻ ፕረስስ ብምእጋድን ብደረጃ ዓለም ተወዳዳሪ ዘየብላ ሃገር” ተባሂላ ከም ዝተገልጸትን ድሕሪኡ ዝገበረቶ ምምሕያሽ ከምዘየለን ይፍለጥ።
.
ላዕለዋይ መሰጋገሪ ኣካል ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ(ላ.መ.ኣ.ፖ.ሓ.ኤ) ብ27 ሚያዝያ 2024 ኣብ ኣውስትራልያ ናይ ዝርከቡ ኣባላት ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ (ፖ.ሓ.ኤ) ኣኼባ ኣካይዱ። ኣብ’ዚ ብቤት ጽሕፈት ውደባን ፋይናንስን እተጸውዐ ኣኼባ ኩሎም ኣብ ኣውስትራልያን ኒውዚላንድን ዝርከቡ ኣባላት ናይ’ተን ጽላል ዘቖማ ሰለስተ ውድባት ተኻፊሎም ነይሮም።
እቲ ኣኼባ ብሓፍትና ተጋዳሊት ኣድያም ተፈራን ብሓው ጐይትኦም መብራህቱ ዝሃብዎ ናይ እንቋዕ ደሓን መጻእኩም ዝብል ቃል ድሕሪ ምኽፋቱ፥ ሓው ገረዝጊሄር ተወልደ፡ ኣቦ መንበር ላዕለዋይ መሰጋገሪ ኣካል ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ፥ እዚ ናይ ፖለቲካዊ ሓይልታት ልፍንቲ ንምቛም ዝተኸደ ጒዕዞን ዝተሳለጡ ዕማማትን ብዝርዝር ገሊጹ። ብድሕር’ዚ፡ ሓለፍቲ ኣብያተ-ጽሕፈታት ነቶም ተሳተፍቲ ኣኼባ ድሕሪ ምምስጋን፥ ኣብ ዝተወከልሉ ኣብያተ-ጽሕፈታት ዘሳለጥዎ ዕማማት ብዝርዝር ኣቕረቡ።
ስዒቡ፡ ሓው ተስፋይ ወልደሚካኤል (ደጊጋ) ሓላፊ ቤት ጽሕፈት ውደባን ፋይናንስን፡ ብሓፈሻ ሓያልን ድኹምን ጐድንታት ደምበ ተቓውሞ፥ ድኽመታት መሰጋገሪት ኣካል ፖ.ሓ.ኤ ድማ ብፍላይ ብዝርዝር ገሊጹ። ከምኡ’ውን ካብ ሕሉፍ ጉድለታትና ተማሂርና ነዚ ናይ ህልውን መጻእን ዕድላት ብኸመይ ክንጥቀመሉ ከምዝግብኣና ብሰፊሑ ኣብሪሁ።
ብ10 ልውካቲ 2024 ከኣ፡ ላዕለዋይ መሰጋገሪ ኣካል ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ከም’ዚ ኣብ ላዕሊ ተዘርዚሩ ዘሎ መግለጽታት ንኹሎም እቶም ኣብ ሰሜን ኣመሪካ፡ ኣውሮጳ፡ ማእከላይ ምብራቕን ካልእ ቦታታትን ዝርከቡ ኣባላት ብሓባር ኣብ ዝተዳለወ ኣኼባ ሰፊሕ መብርሂ ምሃቡ ዝዝከር ኢዩ።
.
ዓባይ ብሪጣንያ ካብ ነዊሕ ግዜ ሒዛቶ ዝጸንሐት፡ ካብ ዝተፈላለያ ሃገራት ኤውሮጳ ብዘይሕጊ ብጃልቡ ናብኣ ዝኣተዉ ስደተኛታት ናብ ሩዋንዳ ናይ ምስጋር መደባ ከተግብሮ ከም ዝጀመረት ቢቢሲ ሓቢራ።
እቶም እዚ ናይ ምስግጋር መደብ ዝምከቶም ስደተኛታት ናብታ ሃገር ካብ 1 ጥሪ 2022 ንደሓር፡ ካብ ፈረንሳን ካለኦት ሃገራት ኤውሮጳን ብዘይሓዊ ኣገባብ ብጀላቡ ዝኣተዉ እዮም። በቲ ዜና መሰረት እቶም ናብ ሩዋንዳ ዝሰግሩ ስደተኛታት ኣብኡ ኮይኖም ናብ ሳልሳይ ሃገር ዑቑባ ናይ ምርካብ መስርሖም ክቕጽልዎ መሰል ክህልዎም እዩ። ኣብ ርእሲዚ ምርጨኦም እንተኮይኑ፡ ኣብ ሃገር ሩዋንዳ ብቐጻሊ ናይ ምንባር ዕድል እውን ክወሃቦም እዩ።
ኣብቲ ቀዳማይ ድሕሪ 10 ወይ 12 ሳምንቲ ኣብ ወርሒ ሓምለ 2024 ዝጅመር ጉዕዞ፡ ክሳብ መወዳእታ 2024 ኣብ ዘሎ ግዜ 5700 ስደተኛታት ናብ ሩዋንዳ ክሰግሩ መደብ ወጺኡ ከም ዘሎ ተሓቢሩ። ካብቶም ክሳብ ሕጂ ኣብ ዓባይ ብሪጣታንያ ዘለዉ እሞ ጉዕዞ ናብ ሩዋንዳ ዝምልከቶም፡ ኣብ 2024 ዝኣተዉ ጥራይ 7500 ከም ዝበጽሑ እቲ ዜና ሓቢሩ። ሰበስልጣን ዓብይ ብሪታንያ ነዚ ስጉምቲ ዝወስዱ ነቲ ስደተኛታት ብዘይውሑሳት ጀላቡ ክኣትዉ እንከለዉ ዘጋጥሞም ሓደጋ ንምቁራጽ ምዃኑ ይገልጹ።
እዚ መደብ ኣብ ዓባይ ብሪጣታንያ ብዙሕ ከሰሓሕብን ብደረጃ ቤት ፍርዲ ክእገድን ክፍቀድን እኳ እንተጸነሐ፡ ኣብ መወዳእታ ግና ነቲ ናይ ቅድም ብይናት ብምስዓር ጣቕላሊ ላዕለዋይ ቤት ፍርዲ ናይታ ሃገር እዩ ኣጽዲቕዎ።
ኣካላት ጸጥታ ዓብይ ብሪጣንያ ከም ኣካል ምድላው ናይቲ ምስግጋር ናብ ሩዋንዳ ድሮ ኣብ ልዕሊ ሕጋውያን ኣይኮኑን ዝበልዎም ዝደተኛታት ማእሰርቲ ጀሚሮም ከም ዘለዉ ድማ ተፈሊጡ። ብዛዕባ ናይ ሩዋንዳ ቅሩብነት ብዙሕ ዘዛርብኳ እንተኾነ ብመትከል ከም ዝተቐበለቶ ክሕበር ዝጸንሐ እዩ።
ሩዋንዳ ቅድሚ ሕጂ ኤርትራውያን ዝርከብዎም ስደተኛታት ብተደጋጋሚ ካብ ሊቢያ ክትቅበል ከም ዝጸንሐት ዝዝከር እዩ።
