http://ascenteq.com/project/epdp

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ

ህዝቢ ኤርትራ እቲ ዝኸበረ ናይ ሓባር ንብረቱ ናጽነቱን ልኡላውነቱን እዩ። እዚ መግለጺ መንነቱ ዝኾነ ክብረቱ ክቡር ዝኾነሉ ምኽንያት ብህያብ ዝመጸ ዘይኮነ፡ ኣዝዩ ክቡር ኩለ-መዳያዊ ዋጋ ዝተኸፍሎ ስለ ዝኾነ እዩ። እቲ ነዚ ክቡር ንብረት ዝተኸፍለ ክቡር ዋጋ ሰፊሕ መግለጺ ዝርዝር ዘለዎ እዩ። 30 መረርቲ  ዓመታት ኣብ ትንፋስ ዘይህብ መሪር ቃልሲ ዝተጓዕዘሉን ናብ ሚእቲ ሺሕ ዝገማገም ስዉኣት ዝተኸፍልሉን ምዃኑ ጥራይ መርኣያ ክብሪ ናይቲ ዋጋ እዩ።

ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ እዚ ክቡር ዋጋ ዝኸፈለሉ ናጽነቱን ልኡላውነቱን ኣብ ምውሓስ ጠጠው ዝብል ኣይኮነን። ነቲ ክሳብ ሕጂ ዘይተመለአ፡ ሰላማዊት፡ ዲሞክራስያዊትን ምዕብልትን ኤርትራ ናይ ምውሓስ ናይ ድሕሪ ናጽነት ቀጻሊ ዕማሙ ንምዕዋት ከኣ ጌና ይቃለስ ኣሎ። እዚ ሕጂ ዘለዎ ሃለዋት ከኣ ነዚ ዝገልጽ እዩ። ኣብ መስርሕ እቲ ምእንቲ ናጽነት ዝተኻየደ ቃልሲ፡ ብፍሉይ ዓይኒ ዝረኣዩን ፍሉይ ክብደት ዝወሃቦምን፡ ፍጻመታት፡ ቦታታት፡ ዕለታትን ውልቀሰባትን ኣለዉ። ዕለታት  ጀማሪት ሰውራ ኤርትራ ባሕቲ መስከረምን ተረካቢት ናጽነት 24 ጉንበትን ከኣ ብኣብነት ዝጥቀሳ እየን።

24 ጉንበት መዓልቲ  ናጽነት ኤርትራ፡ ካብተን ብኤርትራውያን ፍሉይ ግምት ዝወሃበን ታሪኻዊ ዕለታት ብኣብነት እትጥቀስ ዕድለኛ መዓልቲ እያ። ህዝቢ ኤርትራ ንመዓልቲ ናጽነት ዘኽብራ፡ ፍረ ናይ 30 ዓመታት መስዋእቱ ሓፊሱ ናብ ሓድሽ ምዕራፍ ዝሰገረላ ስለ ዝኾነት እዩ።  ንመዓልቲ ናጽነት፡ ካብቲ ንነጻነትን ልኡላውነትን ኤርትራ ዝወሃብ ክብርን ምስጢርን ዘይፍለ ግምት ክትረክብ ውሁብ እዩ። ነዛ ዕለት እዚኣ ግቡእ ክብሪ ዘይምሃብ፡ ናብ ንናጽነትን ልዑላውነትን ኤርትራ ዋጋ ምንፋግ ዝወስድ ሓደገኛ ኣጠማምታ እዩ። “ኤርትራውያን ንመዓልቲ ናጽነት “ኣይፈትዉዋን ኣየኽብርዋን እዮም” ዝብል ኣበሃህላ ከኣ ነቲ ህዝቢ ኤርትራ ዝኸፈሎ ክቡር መስዋእትን ኣብ ግዜ ረፈረንዱም ዝሃቦ 98.8 ሚእታዊት ናይ “እወ ንናጽነት” ድምጽን ክሒዱ ናብ “ኤርትራውያን ንናጽነቶምን ልዑላውነቶም ኣይድግፍዎን እዮም” ዝወስድ ጠላም  ተረድኦ’ውን እዩ። ክሳብ ክንድዚ ሓደገኛ ስለ ዝኾነ እዩ ከኣ፡ ናይ 30 መጋቢት 2021 ዘይሓላፍነታዊ ሰሙናዊ  ጋዜጣዊ መግለጺ ኣንበሳደር ዲና ሙፍቲ፡ ወሃቢ ቃል ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ኣብ ኤርትራውያን ቁጠዐን ሕርቃንን ኣሕዲሩ ዘሎ።

ኤርትራውያን በዚ ንህዝባዊ ክብሮም ዝግህስ ኣበሃህላ ኣንበሳድር ዲና ሙፍቲ ዝለዓለ ቁጠዐ ከም ዘኸትል ከይተሓልመ ዝተፈትሐ  ነይሩ። ከምኡ ከኣ ኮይኑ። ምኽንያቱ “ብዘይምጻእ ኣይትምጸኣና” ዝብል መልእኽቲ ዘመሓላልፍ  ስለ ዝኾነ። እንተኾነ ብጥሪኡ ብድድ ኢልካ ምቑጣዕ ዘይኮነ “እዚ ኣንበሳደር መን ኣጆኻ ምስ በሎ እዩ  ከምኡ ኢሉ፡ መን ብዝኸፈተሉ ናይ ንዕቀት ኣፍደገ እዩኸ ኣትዩና?” ኢልካ ምሕታት የድሊ። ምሕታት ጥራይ ዘይኮነ ክሳብ  ናይዚ ሕቶዚ መልሲ ምርካብ ምኻድ እውን ግድን’ዩ።

ንመዓልቲ ናጽነት ጥራይ ዘይኮነ ብመሰረቱ እውን ንናጽነትን ልኡላውነትን ኤርትራ ኣብ ሓደጋ ዘውድቖ ዘሎ ዲክታተር ኢሳያስ ኣፈወርቂ እዩ።፡ ኣብ ዝተፈላለዩ መድረኻት፡ “ድሕሪ ሕጂ  ቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ እዩ ዝመርሓና፡ ኣነ ከኣ ኣብ ጐኑ ኣለኹ። ኣብ ቃልሲ ምእንቲ ናጽነት ዘሕለፍናዮ ግዜ ዝባኸነን መዋእል እዩ።  ህዝቢ ኤርትራን ህዝቢ ኢትዮጵያን ክልተ ህዝብታት እዮም ዝብሉ ነቲ ሓቅን ታሪኽን ዘይፈልጡ እዮም።” ምባሉ ክሳብ ክንደይ ንልኡላውነትና ንሓደጋ ከም ዘቃልዖ ምርዳእ ዘጸገም ኣይኮነን። እዚ ዘይሓላፍነታውን ሃላልን ኣበሃህላ ኢሳያስ ደኾን ንብደዐ ዲና ሙፍቲ ኣተባቢዕዎ ይኸውን? ኢልና ክንሓትት ይግበኣና። መልሱ “እወ” ከም ዝኸውን ከኣ ርዱእ እዩ።

 ኢሳይስ ንዝሓለፈ 3 ዓመታት ብጉዳይ ልኡላውነትና  ንብዙሓት ብዘስደመመ ከም ድላዩ ክጣላዕ ጸኒሑን ኣሎን። ነቲ ምቁማሩ ዕታር ዕንበባ እንዳሃብካን ናይ ቅብጡሮት ኣስማት እንዳኣውጻእካን “ቀጽል ጥራይ” ክትብሎ ጸኒሕካ፡ ሎሚ ንዲና ሙፍቲ “ዓይንኻ ንሓመድ” ምባል “ሕነ ቀራናት ንጓዕማማት” ዝየብል ኣይኮነን። እዚ ማለት ግና ንዲና ክንቃወሞ ኣይነበረናን ማለት ኣይኮነን። ኣብ ናይ 2019 በዓል ጥምቀት ኣብ ኢትዮጵያ ከተማ ጐንደር ዝተጸንበለሉ፡ ኤርትራ ኣካል ኢትዮጵያ ምዃና ዘርኢ ናይ ቀደም ካርታ ብዓብይ ቅርጺ ንምርኢት ካርኒቫል ቀሪቡ ነይሩ። ኣብቲ መድረኽ ዝነበረ ኣንበሳደር ሰመረ ርእሶም ዝመርሖ ልኡኽ ህግደፍ ብሕም ከምዘይበለ ንዝክሮዶ ንኸውን?

ኣብዚ እዋንዚ ጉጅለ ህግደፍ ኣብ ናይ ኢትዮጵያ ሓይልታት ኣሰላልፋ፡ ምስቶም ካብ መሰረቱ ተገዲዶም እምበር ናይ ኤርትራ ናጽነት ዘይቅበሉን ንህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ (ህወሓት) ከኣ “ንኤርትራ ኣሕሊፍካ ብምሃብ” ዝኸሱን ወገናት እዩ ወጊኑ ዘሎ።  ምውጋን ጥራይ ዘይኮነ፡ ምስኣቶም ኮይኑ እዩ ኣንጻር’ቶም ክሳብ ሕጂ ንልኡላውነት ኤርትራ ዘይጠለሙ ኢትዮጵያውያን ዝዋጋእ ዘሎ። ናይ ኢሳያስ ናይ ኣሰላልፋ ሕሳብ፡ ኣንዊሑ ዘይጥምት ኣብ ጸቢብ ምርዋይ ስምዒቱን ምጽምጻብ ሕዱር ቂምን እምበር ኣርሒቑ ብዛዕባ ናጽነትን ልኡላውነትን ኤርትራ ኣብ ግምት ዘእተወ ከምዘይኮነ ምርድኡ ዘጸግም ኣይኮነን።

ኣንበሳደር ዲና ሙፍቲ ብማዕበል ኤርትራዊ ቁጠዐ ሰንቢዱ “ኣበሃህላይ ብጌጋ ተወሲዱ ኣሎ” ብዝብል ከብርህ ፈቲኑ እዩ። በቲ ኮነ በቲ ነታ “ኣብዚ እዋንዚ እንተዝሕተቱ ኤርትራውያን፡ ካብ ኢትዮጵያ ንዝተፈልዩላ ዕለት ኣየኽብርዋን ኣይፈትውዋን እዮም።” እትብል ምልእቲ ሓሳቡ ግና እትእረም ትኽእል ኣይኮነትን። እዚ ኣንበሳደር ምናልባት ደኣ ኣብ ኣመራርጻ መድረኽን ኣቀራርባ ሜላን ጌጋ ፈጢሩ ይኸውን እምበር፡ “ካብ መሬት ቦግ ኣቢሉ” ዝበሎ ኣይክኸውንን እዩ፡ ዝብል ናይ ብዙሓት ግምት እዩ።

እቲ ጉዳይ ኢሳያስ ክመጾ ንዝጸንሐ መንገድን በጺሕዎ ዘሎ ናይ ጥልመት ብራኸን ኣብ ግምት ኣእቲኻ፡ ሓድሽን ሃንደበታውን’ኳ እንተዘይኮነ፡ ብኽንድዚ ደረጃ ንኤርትራውያን ምቑጥዑ ዝድገፍ እዩ። ምክትል ቀዳማይ ሚኒስተርን ሚኒስተር ወጻኢ ጉዳያትን ኢትዮጵያ ኣቶ ደመቀ መኮነን፡  ሰራሕተኛታት ኤምባሲ ህግደፍ ኣብ ዝተረኽብሉ ይቕረታ ሓቲቱ ዝብል መደዓዓሲ ዜና’ውን ሰሚዕናዮ። እዚ  እሞ ከኣ “ዝኣኽለን ጥሒነንስ በዓለ-ማርያም ይብላ እዩ።” ደሓር ባዕሉ እቲ ቀንዲ ናይቲ ጉዳይ ጠጃኢ ኢሳያስ ይቕረ ዘይበለላ ልኡላዊት ሃገር ብናይ ደመቀ ይቕረታን ብናይ ዲና ሙፍቲ ምትዕርራይ ቃላትን  ክትድሕን እያ ኢልካ ምሕሳብ  ግርህነት ወይ ኮነ ኢልካ ዝተሃንደሰ መዳህለሊ ተቓለስቲ  እዩ። እንተ’ቲ ክንዲ ህግደፍ ዝኣክል ጠላም ጉጅለ ኣቐሚጥካ ንዲና ጥራይ ምርጋም ግን “ዓንጸዓንጾ ንማዕጾ” ስለዝኾነ፡ ቀዳማይ ጠመቴና ሓግሒግካ ምድርባይ ኢሳያስን ስርዓቱን ዳኣ ይኹን።