http://ascenteq.com/project/epdp

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ

ተደጋጊሙ ከም ዝግለጽ ልዕሊ ህዝቢ ሓያል የለን። እቲ ካልእ ትካላት፡ ካብ ህዝቢ ዝወጽእ ኣብ ልዕሊ ምዃኑ፡ መመላእታ ወይ መቀላጠፊ እምበር ምስ ናይ ህዝቢ ዝዳረግ ቀያሪ ዓቕሚ የብሉን። ካብ ፈቓድ ናይዚ ሓያል ዓቕሚ ዝውንን ህዝቢ ዘይወጽእን “ድሌትካ ድሌተይ ዓቕምኻ ዓቕመይ” ኢሉ ዝለዓል ዝኾነ ውዳበን ትካልን ምናልባት ደኣ ምድንጓይን ሓጐጽጐጽን ይገጥሞ እምበር፡ ምዕዋቱ ዘይተርፍ እዩ። ብኣንጻሩ ንህዝቢ “ኣበይ ከይበጽሕ” ብዝብል ትዕቢት፡ ወይ ድማ “ኣበይ ከይርደኦ” ብዝብል ጉርሒ ናይ ህዝቢ ወሳኒ መሰል ዘስተናዕቕ ውዳበ ወይ ትካል ውድቀቱ ዘይተርፍ እዩ።

ናይ ዝኾነ ሃገር ዘመሓድር መንግስቲ ብርታዐን ድኻምን ዝልከዓሎም ብዙሓት መምዘንታት፡ ቁጠባዊ፡ ወተሃደራውን ጸጥታውን ወይ ኣህጉራዊ ዝምድና እንዳበልና ነዊሕ ዝርዝር ምስፋር ይከኣል። እቲ ቀንዲ ግና  ናይ ገዛእ ርእሱ ህዝቢ ተቐባልነትን እምነትን እዩ። ኣብዚ መሰረታዊ መምዘኒ ዘድመዐ ስርዓት ወይ ምምሕዳር ዝመጸ እንተመጾ ፈንጢስካ ናይ ምሕላፍ ዕድሉ ኣዝዩ ልዑል እዩ። ምኽንያቱ ጽኑዕ መጸግዒ ዓንዲ ስለ ዝወነነ። ብኣንጻሩ ከምቲ ኣቐዲሙ ዝተገልጸ ንወሳኒ ግደ ህዝቢ ኣነኣኢሱ፡ ብዝሃነጾ ወተሃደራውን ጸጥታውን ትካላት፡ ካብ ኣፍ ህዝቢ መንጢሉ ብዘህጠሮ ካዝናታት፡ “ኣለናልካ” ብዝብልዎ ዓንገልቱ ናይ ግዳም ሓይልታት ተነይቱ፡ ተሰንዳሕኩ ዝብል ኣካል ውድቀቱ ዘይተርፍ እዩ።

ህልውናኻን ቀጻልነትካን ንምውሓስ ናይ ህዝቢ ደገፍ ምርካብ ማለት፡ እንተ ብፍቶት ወይ ብምግዳድ ምስቲ ህዝቢ ተላሒግካ ብምንባር ዝረጋገጽ ኣይኮነን። ሓቀኛ ናይ ህዝቢ ወገን ንምዃን መሰረታዊ ሕቶ ናይቲ ህዝቢ ብዘይደረት ክትምልስን ተሳትፎኡ ከተረጋግጽን ናይ ግድን እዩ። እዚ መሰረታዊ መሰል እንብሎ ሓደ ንገዛእ ርእሱ “ኣነ እየ ዝመርሓካ” ኢሉ ዝተኾደጨ ከምዚ ናይ ሃገርና ህግዲፍ ፊን ከም ዝበሎ እንዳቖንጠረ ዝህቦ፡ ክጸልእ እንከሎ ዝዓጽዎ፡ ክፈቱ እንከሎ ከኣ ዝኸፍቶ ዘይኮነ ብዘይገደብ ዝውሕዝ እዩ። እዚ ኣብ ኩሉ መዳያት ህይወት ብዝረአ ተሳትፎ ዝረጋገጽ፡ ብውልቀ ሰባት ዘይኮነ ብሕግን ስርዓትን ዝቕለስ ልዕልና ሕጊ ዘውሕስ መሰል እዩ። ካብዚ ሓሊፉ ከምዚ ናይ ህግዲፍ ዝተወሰኑ ጐሓላሉ ጉጅለ ፈጢሮም፡ “ንሕና ህዝቢ ንሕና ሃገር” እናዜሙ፡ “ምርጫን ዲሞክራስን እንጀራ ኣይከውንን እዩ” ኢሎም እንዳሽካዕለሉ፡ ደገፍ ህዝቢ ክረኽቡ ማለት ዘበት እዩ።

ኣብ ሃገርና ዘሎ ካብ ህዝቢ ከም ዝወጸ ዝረሰዐ ጉጅለ፡ ኣብ ልዕሊ እቲ ሓያል፡ ዕጉስን ዘይሕለልን ህዝቢ ኤርትራ ክፍጽሞ ዝጸንሐን ዘሎን በደልን ብጥሪኡ “መሰል ህዝቢ ዘየኽብር” ኢልካዮ እትሓልፍ ጉዳይ ዘይኮነ፡ ኣዝዩ ዓሚቑ ጥልመት እዩ። ኣብ ኤርትራ ትካላት ፍትሒ ኣሎ እንተኾነ ኣድልዎ ኣሎ ዝበሃሎ ዘይኮነ፡ ጠቕሊሉ ትካላት ፍትሒ የለን። ገለ መሰል ይኽበር ግና ምሉእ ኣይኮነን ዝበሃሎ ዘይኮነ፡  ፈጺሙ ዝሕለው መሰል የለን። ቁጠባዊ ተሳትፎ ህዝቢ ኣብ ጉዳይ ሃገሩ ድሩት እዩ ዝበሃሎ ዘይኮነ፡ ህዝቢ ዝኾነ ይኹን ተሳትፎ የብሉን። ጉዳይ ሕገመንግስቲ፡ ጉዳይ ምርጫን ናጻነት ሓሳብካ ምግላጽን፡ ጉዳይ ግዱድ ውትህድርናን ኣተሓሕዛ እሱራትን፡ ጉዳይ ፍልሰት፡ እንተዘርዚርና እውን እቲ ሓደ ካብቲ ካልእ ዝገደደ ኮይኑ ኢና እንረኽቦ።

ኣብዚ ሓደ ክዝንጋዕ ዘይግበኦ፡ ህዝቢ ከምቲ መለኽቲ ዝግምትዎ፡ ብዛዕባቲ ኣብ ርእሲኡ ዝወርድ በደልን ናይ መሰል ምጭዋይን ዘይርዳእ ኣይኮነን። ንመለኽቲ ቀልጢፉ ከም ዝፈለጦም ብዘይምንጽብራቑ ዘይፈለጦም ይመስሎም እሞ፡ ንሓዋሩ ክሳዱ ኣድኒኑ ዝነብር ይመስሎም። ካብ ሃገር ናብ ሃገር፡ ናይ ህዝቢ ቅልጡፍ ግብረመልሲ ምሃብን ምዕጋስን ይፈላለ እዩ። ብመንጽር እዚ እቲ  ኤርትራዊ ናጽነትን ልኡላውነትን ዝተረጋገጸሉ መስርሕ ነዊሕን መሪርን ምንባሩ ስለ ዝርዳእ ህዝቢ ኤርትራ ንህግዲፍ ኣዝዩ ተዓጊስዎን ዕድል ሂብዎን እዩ። ብኣረዳድኣ እንዳ ህግዲፍ ግና እቲ ትዕግስቲ ፍርሃትን ተንበርካኽነት ተገይሩ ከም ዝተወስደ ክንዕዘቦ ዝጸናሕና እዩ። ሎሚ ግና ክልቲኡ መሊኡ ይፈስስ ኣሎ። ናይ ህዝቢ ትዕግስቲ ተወዲኡ፡ ኣብ ኤርትራን ካብ ኤርትራ ወጻእን ብኤርትራውያን ተቓንዩ ናይቲ ክካየድ ዝጸንሐ ውህሉል  “ይኣክል” ወሊዱ። በቲ ካልእ ወገን ወዮ ህዝባዊ ማዕበል ከምዘይምሕሮ ዝተረደአ፡ ንህዝቢ ኤርትራ ጥራይ ዘይኮነ እንተላይ ነቲ ከም ትካል ናተይ ዝብሎ ህግዲፍ እውን ዝጠለመ መላኺ፡ ውሑዳት መጣፍእቱ ሒዙ ከም ዕቡድ ኩሉ ኣብ ቅድሚኡ ዝጸንሖ ኣእማን ይድርቢ ኣሎ። ሕሉፍ ሓሊፉ ኣንጻር መስረታዊ መሰላት ህዝቢ ምዃኑ ነብሱ ንምቅላዕ፡ እቲ ካብኡ ተስፋ ዝቖረጸ ህዝቢ ዝእለየለን ዝነበረ ትካላት ጥዕና ካቶሊካዊት ቤተክርስትያን ኤርትራ ኣብ ምርሳይ በጺሑ ኣሎ። ሓድነትና ንምብታን ዝሰለጦ፡ ሃይማኖታዊ ድዩ ወገናዊ መርዚ ክነዝሓልና ከም ዝፍትን ከኣ ኣይንዘንግዕ።

ጉዳይና ቀንዲ ንዓና ኤርትራውያን ከም ዝምልከት ርዱእ ኮይኑ፡ ንካለኦት ምእንቲ ደሞክራስያውን ሰብኣውን ይምልከት እዩ። እቲ ካብ ቅድም ዝጸንሐ ሎሚ ከኣ ዝያዳ ዝምዕብል ዘሎ ካብ ባይቶ ሰብኣዊ መሰል ሕቡራት ሃገራት ጀሚርካ ብዙሓት ሃገራት ኣንጻር ኢሳይያስ ኣግሂዶም ናይ “ዓገብ” ድምጾም የስምዑ ኣለዉ። እንተኾነ ብሓፈሻ ኩሉቲ ኣንጻር ኢሳይያስ ዝቐንዕ ዘሎ ብልሕታት ብፍላይ ከኣ እቲ ኤርትራውያን በብደረጃኡ ዝዋስእሉ ዘለዉ “ይኣክል” ምእንቲ ንድሕሪት ብዘይምለስ፡ ዝያዳ ክሕይልን ክውደብን ከም ዝግበኦ ክንዝንግዕ ኣይግበአናን። ነዚ እንተዘይበቒዕናዮ ግና እቲ ክቕልጥፍ እንደልዮ ጉዕዞ ህግዲፍ ንቑልቁል ክንዲ ትጽቢትና ዘይክኸውን ይኽእል።