http://ascenteq.com/project/epdp

ፈትልን ስምዕን ሓቢረን ጥዋፍ ወይ ሽምዓ ኮይነን  ብርሃን ይህባ። በበይነን እንተ ነዲደን ግና ንገዛእ ርእሰን እየን ዝጠፍኣ እምበር፡ ዝህበኦ ብርሃን የለን። እዚ ኣብ ክንዲ በበይንኻ ኣብ ዘየዐውት  እትደክም፡ እንተሓቢርካ ክሳብ ክንደይ ከም እተድምዕ ዘገንዝብ ኣብነታዊ ምስላ እዩ። ኣብ ዝሓለፍናዮ ቃልስና እውን፡ ጉዕዞ ሓድነትና ዕንቅፋታት ዘይተፈልዮኳ እንተነበረ፡ ዕዙዝነት ሓድነት እዩ ዘዘክረና። ተመኩሮና ከም ዘረደኣና ኣድማዒ ሓድነት ብፈተነታትን ምውዳቕን ምትንሳእን ዝሓልፍን ወትሩ ምኹስኳስን ሓለዋን ዘድልዮ እምበር፡ ብዘይውሁድን ቀጻልን ጻዕሪ ዝረጋገጽ ከምዘይኮነ ምርድኡ ኣዝዩ ኣገዳሲ እዩ።

ብዛዕባ ኣድላይነት ሓቢርካ ምድማዕ ንፈላለየሉ ኣይኮነን። ሓቢርካ ምድማዕ፡ ኣብ ፖለቲካ  ከይተወሰነ፡ ኣብ  ቁጠባ፡ ማሕበራውን ካልእ መደያት ህይወትን እውን ዝረአ እምበር፡ ኣድላይነቱ ኣብ ውሱን መዳይ  ዝድረት ኣይኮነን። ኣብ ባህላዊ ናይ ምምልላእ ውርሻና ከም ወፈራዊ ስረሓት ዝኣመሰሉ ኣምራት ነዚ እዮም ዘርእዩ። ምናልባት ምስ ዝፍጠር ምዕባለታት እቲ ሓቢርካ ምውፋር ኣብ ሓደ ውሱን ዛዕባ ዝያዳ ዘተኩረሉ ኩነታት ከጋጥም ይኽእል። ንኣብነት ኣብዚ እዋንዚ  ኣብ ሓይልታት ለውጢ ኤርትራ ዝያዳ ኩሉ፡ ፖለቲካዊ መዳይ ኣቐዲምና ኣብቲ ዝተረፈ መዳያት እውን ምቅርራብና ምሕያል ዘይስገር ኮይኑ ቀሪቡ ኣሎ።

ብዛዕባ ሓድነት ወትሩ ነንብብን ነዘንቱን፡ ንጭርሕን ንእውጅን። ምኽንያቱ ብዘይካኡ ካብዚ ዘለናዮ ሕድሕድ ምምዕዳው  ካልእ መዋጸኦ ስለ ዘየብልና። ኣብዚ መዳይዚ ብግብሪ እነመዝግቦ ዓወት ማዕረቲ ንደልዮን ንጭረሖን ዘይምዃኑ ከኣ ኣዝዩ ኣሻቓሊ እዩ። ስለምንታይ ነቲ “ገ እናበሉኻዶ ትጋገ” ዝብል ኣበሃህላ ዘይነስተብህለሉ ምህላውና ድማ የገርም። እቲ ድሌት ኣባና፣ እቲ ዓቕሚ ኣብ ኢድና፡ እቲ ውጽኢቱ ከኣ ንዓወትና እንከሎ፡ ሓቢርና ከይንቃለስ መን ብኢደ-እግርና ከም ዝሓዘና ከኣ ዘየተሓሳስብ ኣይኮነን። ምስዚ ኩሉ ግና መስርሕ ሓድነት “ረብሪበ” ኢልካ ትጓስዮ ስለ ዘይኮነ ምስ ኩሉ’ቲ ዝሓቶ ዋጋ ክንቅጽሎ ግድን እዩ።

ኣብ ሓቢርካ ምቅላስ ናይቶም ክሓብሩ ዝግበኦም ኣካላት ማዕረ ኣበርክቶ ዝሓትት እምበር፡ ሓደ ተጸባዪ እቲ ካልእ ከኣ ኣበርካቲ ዝኽወነሉ ኣይኮነን። ብቲ ዓወት ዝምጎስን በቲ ውድቀት ዝውቀስን እውን ኩሎም እቶም ሰብ ዋኒን እዮም።  ኣብዚ መስርሕ ቃልሲ ንምውሓስ ሓድነት፡ ግዳማዊ ዕንቅፋት ከም ዝህሉ ተገማቲ እዩ። ንኣብነት ህግደፍ ሓድነት ተቓወምቱ ንከይረጋገጽ ዘለዎ ገንዘባዊ በጀትን ሓይሊ ሰብን መዲቡ ኣስማትን ኣገባባትን እናቐያየረ፡ ዘርእዮ ዘሎ ላዕልን ታሕትን ርኡይ ኣብነት እዩ። እቲ ቀንዲ ዕቅፋት ግና ናይቶም ሰብ ዋኒን በዓል ቤታዊ ዘይብቕዓት ምዃኑ ክንሃድመሉ የብልናን።  ባዕላዊ ድኽመትና እንታይ ምዃኑ ስለ እንርደኦ ምዝርዛር ዘድልዮ ኣይኮነን። ኣብ ክንዲ ናብ ካልእ ኣላጊብካ ምህዳም፡ ካብ ውልቂ ጀሚርካ ክሳብ ሰልፊ ወይ ውድብ ደፊርና በብጽሒትና ወሲድና ክንፍውስ ክንበቅዕ ይግበና። ነዚ ክንበቅዕ ከኣ፡ ኣብ ክንዲ ሰልፍን ውድብን ጉዳይ ህዝብን ሃገርን ዘቐድም፡ ኣብ ክንዲ ንሕናን ንስኻትኩምን “ንሕና” ዘቃልሕ፡ “ሃገርን ህዝብን ናይ ሓባር እዮም እምነት ግና ናይ ግሊ እዩ” ዝብል ዝተገንዘበ፡ ሕድገትን ምክእኣልን ዝተዓጥቀ ኣተሓሳስባ ከነጥሪ እንተ ክኢልና ኣብ ቅድሚ ናይ ሓባር ቃልሳ ዝጸንሕ ዓንቃጺ ሓይሊ የለን።

መንቀሊኻን መዓርፎኻን ተመሳሳሊ ካብ ኮነ፡ ኣብቲ እትሰማመዓሉ ዛዕባታት፡ ሓቢርካ ምጉዓዝ ናይ ዕንቅፋት መፍትሒ እዩ። ኣብዚ እዋንዚ  ንኤርትራዊ ሓይልታት ለውጢ፡ መንቀሊና ምውጋድ ህግደፍን መሓውሩን እዩ። መዓርፎና ድማ ምትእትታው ህዝባዊ፡ ብዙሕነታዊ ዲሞክራሲያዊ ስርዓት እዩ።  ካብዚ ሓሊፉ ብመንጽር ዘቤታዊ ኮነ ዞባውን ዓለም ለኻውን ምዕባለታት እውን ብዘይካ ሓቢርካ ምቅላስ ካልእ መዋጸኦ የብልናን። ከምኡ እንተዘይጌርና ግና ምህላውና ኮነ ምዕዋትና ኣብ ሓደጋ ከም ዝወድቕ ባዕሉ ዝዛረብ ሓቂ እዩ። ብፍላይ ከምቲ ወለድና “ሓምለ-ሰነ ኣይኮነንዶ ናትካ ናይ እንዳማትካ ጉልበት እትደልየሉ ናይ ሕርሻ ወቕቲ እዩ” ዝብልዎ፡ ኣብዚ ኣብ ቅድሜና ዝረአ ዘሎ ኣዝዩ ቅልጡፍ  ናይ ሓይልታት ኣሰላልፋ ምልውዋጥ ዝረኣየሉ ዘሎ ነጥበ-መቐይሮ መድረኽ ተዓዘብትን ሰማዕትን ጥራይ ኮይና ከነራጥጥ ኣይግበኣናን።

ህልዊ ዝምድና፡ ኤርትራ ምስ ኢትዮጵያ፡ ትግራይ፡ ኣምሓራ፡ ሶማሊያን ሱዳንን፡ ኩነታት ኢትዮጵያ ምስ ሶማሊያ፡ ሶማሊያላንድ፡ ሱዳን፡ ግብጽን ጅቡትን ምስ ቅልውላው ክልላት ኣምሓራን ትግራይን ደሚርና ክንመዝን እንከለና፡ ህግደፍ ዕድመ ስልጣኑ ንምንዋሕ ክጣለዓሉ እንከሎ፡ “ንሕናኸ ኣበይን ምስ መንን ኢና ዘለና”?  ኢልና ክንሓትትን ንሕቶና መልሲ ክንረኽበሉን ግድን እዩ።  ምስቲ ተባራዒ ኩነታት፡ ሩስያን ዩክረይንን፡ እስራኤል፡ ፍልስጥኤምን የመንን እንተ ኣተኣሳሲርናዮ ድማ ነዊሕ ናይ ሕቶታት ዝርዝር እዩ ዘኸትል። ነዚ ዝተጠቕሰን ዝኣመሰለን ሕቶታት ሓቲትና እንተዘይመሊስና ከኣ ካብ ሜዳ ቃልሲ በዂርና ኣለና ማለት እዩ። ናይቲ ሕቶታት መልሲ፡ ኣይኮነንዶ በበይንና ብሓባር ንምምላሱ እውን ክሳብ ክንደይ ከም ዝኸብድ ንስሕቶ ኣይኮነን። ስለዚ እዩ ድማ  ሕቶ ሓድነት ሓይልታት ለውጢ ዝያዳ ካልእ ግዜ ህጹጽ መልሲ ዘድልዮ ኮይኑ ዘሎ።

ሓቢርካ ክትቃለስ ምብቃዕ ብሓንሳብ ዝረጋገጽ ዘይኮነ፡ ብውረድ ደይብ ተፈቲኑ ዝሓልፍ መስርሕ እዩ። እንተኾነ ብጉልባብ መስርሕ ዘይቅቡል ዕባራ ምኽንያታት እናፈጢርካ ዘይተደላይ ግዜ ምብላዕ  ቅቡል ኣይኮነን። ሓድነት ዘሊልካ ብውድባት ጥራይ ዝፍጠር ዘይኮነ፡ እቲ ሓደ ኣብ ልዕሊ ናይቲ ካልእ ኣበርክቶ ናቱ ብጽሒት እናወሰኸ ኣብ ሎሚ ጥራይ ከይተሓጽረ ንተመኩሮ ትማልን ናይ ጽባሕ መጻእን ከይዘንግዐ ዝብርኽ እዩ። ኣምር ሓድነት ብመጀመርያ ኣብ ሕልና ነፍሲ ወከፍ ተቓላሳይ ሰሪጹ ድልዱል ቦታ ክረክብ ይግበኦ። በዚ መስርሕ ኣቢሉ ዝበረኸ ዓቕሚ ሰልፍታትን  ውድባትን ምስተቐራረበ ከኣ፡ ሓይልታት ለውጢ  ኣሳንዮም ኣብ ትሕቲ ባዕሎም ዝስይምዎ ዓይነት ጽላል ዝዋስእሉ ምጥርናፍ ይፈጥር። ስለዚ ኢና ከኣ ናይ “ፈትልን ሽምዓን” ዝምድና ኣብነት ብምዃን ዝኾነ ኣካል “ብዛዕባ ሓድነት እንታይ ይግበር ኣሎ?” ኢሉ ዝሓትት ዘይኮነ፡ ንሓድነት እጃሙ  ዘበርክት ክኸውን ይግበኦ እንብል።

ኣብ ኢትዮጵያ እቲ ዝዓበየን ነባርን መንግስታዊ ንግዳዊ ባንክ፡ ብሰንኪ ዘጋጠሞ ናይ ሲስተም ጸገም ልዕሊ 2.6 ቢልዮን ብር ብዘይሕጋዊ ኣገባብ ከም ዝተወስዶ ተፈሊጡ። እቲ ጸገም 16 መጋቢት 2024 ድሕሪ ፍርቂ ለይቲ ጀሚሩ ንኣስታት 6 ሰዓታት ከም ዝቐጸለን፡ ነዚ ኩነታት ተጠቒሞም ብለይቲ ገንዘብ ዘውጽኡ ናይ ዩኒቨርስቲ ተመሃሮ ምዃኖም ቢቢሲ ኣፍሊጣ።

ብሓፈሻ ናይ ኩለን ብፍላይ ድማ ናይ ዲላ፡ ጅማን ሃዋሳን ዩኒቨርስታት ተመሃሮ፡ ካብቲ ባንክ በቲ 24 ሰዓታት ከገልግል ኣብ ቀቀጽሮም ዝተተኽለ ናይ ገንዘብ መውጽኢ ካርድ ኢቲኤም/ATM ተጠቒሞም ብተደጋጋሚ ኣብ ሕስባቶም ካብ ዝነበረ ዓቐን ገንዘብ ንላዕሊ ከውጽኡን ኣብ ካልእ ባንክታት ናብ ዘለዎም ሕሳባት ከመሓላልፉን ከም ዝሓደሩ እቲ ናይ ቢቢሲ ሓበሬታ ኣረዲኡ።

ኣብቲ ናይ 6 ሰዓታት ግዜ ልዕሊ 25 ሺሕ ናይ ምውጻእን ምትሕልላፍን ምንቅስቓስ ከም ዝተኻየደ ዝጠቐሰት ቢቢሲ፡ ሓደ ተመሃራይ ካብ ሓደ ሚልዮን ብር ንላዕሊ ዘውጸኣሉ ኣጋጣሚ ተፈጢሩ ከም ዝነበረን ኣብ መወዳእታ ነቲ ቀጻሊ ምንቅስቓስ ዝተዓዘቡ ኣባላት ፖሊሲ ጠጠው ከም ዘበልዎን ተፈሊጡ።

ንግዳዊ ባንክ ኢትዮጵያ፡  ብፌስቡኩ ብዝሃቦ ሓበሬታ፡ እቲ ጸገም ከም ዘጋጠመ ተኣሚኑ፡ እቲ ዝወጸ ገንዘብ እውን ምስቲ ቢቢሲ ዝጠቐሰቶ ተመሳሳሊ ምዃኑ ኣስፊሩ። ምስዚ ኣተሓሒዙ ከኣ እቲ ጸገም ብሰንኪ ናይ ኣሰራርሓ ዘይምትዕርራይ ዘጋጠመ እምበር፡ ናይ ወጻኢ መጥቃዕቲ ከም ዘይኮነ ጠቒሱ። ናይቶም ኣብቲ ባንክ ገንዘቦም ዘቐመጡ ዓማዊሉ ሕሳብ በቲ ዘጋጠመ ኩነታት ከምዘይትንከፍ ከኣ ኣረጋጊጹ።

እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ እተን ዩኒቨርሲታት ናይ ኤቲኤም ቁጽሮም እናረኣያ፡ ተመሃሮ ዝወሰድዎ ገንዘብ ከም ዝመልሱ ይገብራ ኣለዋ። ካለኦት ባንክታት ድማ ኣብተን እተወሰና 6 ሰዓታት ካብ ንግዳዊ ባንኪ ናብኣተን ዝተመሓላለፈ ገንዘብ ከይንቀሳቐስ ከም ዝኣገዳ ተፈሊጡ። ምስዚ ብዝተተሓሓዘ ገለ ናይቲ ባንኪ ሰራሕተኛታት ይእሰሩ ከምዘለዉ’ውን ተፈሊጡ።

ናይቲ ኣብ ትሕቲ “ብሓድነት ንሓርነት” ዝብል ጭርሖ ክካየድ ተመዲብ ዘሎ ዋዕላ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ኣብ ምስንዳእ  ዘላ ሽምግለ ኣኼባ፣ ብዕለት 17 መጋቢት 2024 ንሳልሳይ ግዜ ተኻይዱ። ኣብቲ ኣኼባ ካብ ላዕለዎት ኣካያዲ ኣካኣላት ዝቐረቡ ኣገደስቲ ናይ ስራሕ መደባትን ሓበሬታትን ብዝርዝር ቐሪቦም ዝርርብ ተገይርሎም። ተግባራውነቶም ኣብ ምርግጋጽ ድማ ኣሳናዳኢት ሽማግለ ኣድላዪ ናይ ስራሕ መደባት ሓንጺጻ ምውጻኣ ተፈሊጡ ኣሎ። 

ዋዕላ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ዝጋባእሉ ቦታን ዕለትን ድሮ ተሓዚኡ ምህላዉ ድሕሪ ምርግጋጽ፣ ነቶም ብዝተፈላለየ ምኽንያታት ብኣካል ክሳተፍ ዘይኽእሉ እንተተርኺቦም’ውን፣ ብኩራትን ምቁራጽን ተሳትፎ መታን ከይፍጠር፣ ብዘመናዊ መራኸቢ ተሳትፎኦም ንምርጋጽ ኩሉ ዝካኣል ዘበለ መሰናድኦ ኣቐዲሙ ክውዳእን ክማዓራረን ሽማግለ ካብዝራኣየቶም ዓበይቲ ጉዳያት ነይሮም።

ብዘይካዚ፣ ዋዕላ ፖለቲካዊ ሓይልታት ዕዉት ኮይኑ ንኽወጽእ፣ ነፍሲ ወከፍ ኣካል፣ ካብኡ ዝጥለብ ዘበለ ነገራት ንምምላእ ደረት ናይ ግዜ ከምዘድልን፡ ተሳተፍቲ ከማልኡዎ ዘለዎም ቀጥዕታት ንምምላእ ዝሕግዞም ፎሩማት ግዜ ከይወሰደ ብመንገዲ ኣቦ መንበራቶም ኣቢሉ ክበጽሖም ከምዝግባእን ሽማግለ ካብዝተዛረበሎም ጉዳያት’ዮም።

ድሕር’ዚ፣ እተን ኣቐዲመን ዝቆማ ንኡሳን ሽማግለታት ብዘቕረብኦ ሓበሬታዊ ጸብጻብ መሰረት፣ ክሳብ’ቲ ዕለተ ኣኼባ ብነፍሲ ወከፍ ኣካል ዝተኻየዱ ዕማማት ኣወንታውን ስሉጥን  ኣንፈት ሒዞም ምህላዎም ሽማግለ ገምጊሙ።

ኣሳናዳኢት ሽማግለ ዋዕላ፣ ብማዕረ ካብ ነፍሲ ወከፍ ፖለቲካዊ ሓይሊ ብሰለስተ ኣባላት ዝውከል ኮይኑ፣ ጠቕላላ ትሻዓተ ኣባላት ዘለዉዎ፣ ብሓውቲ ኣድያም ተፈራ ዝምራሕ ነጋሲ ሓምደን ንጉሰ ጸጋይን ካብ ሰዲህኤ፣ ሃይለማርያም ተስፋይ፣ ጎይትኦም ክፍሎምን ክብራኣብ ምስግናን ካብ ኤስሃግ፣   ዑመር ዓሊ፡  ኑር ጉሕመት ዓሊን ሂላል ጣሃን ከኣ ካብ ዲውዓቀባ ምዃኖም ይፍለጥ።

ኣብ መጠረስታ ኣኼባ ሽማግለ፣ ናይ ዝመጽእ ትልሚ መደብ ስራሕን ናይ ቆጸራ ግዜን ፈልዩ ብስኒትን ምርድዳእን ተደምዲሙ።