ልዕሊ ዓቕሙ ስም ዝተዋህቦ፡ ውሽጡ ባዶ ሆቴል ፕላዛ ኣስመራ
ብሓፈሻ ኣብ ኩሉ ከተማታት ኤርትራ፡ ብፍላይ ድማ ኣብታ ዝናኣ ተደዊኑ፡ ስም ጥራይ ሒዛ ተሪፋ ዘላ ከተማ ኣስመራ፡ ሆቴል ፕላዛ ኣስመራ ወሲኽካ፡ ዓበይቲ ዝበሃላ ሆቴላት ከይተረፋ፡ መባእታዊ ቀረብ ኣጋይሸ ከምዘየማለኣ ሬድዮ ኤረና ምንጭታታ ካብ ኣስመራ ብምጥቃስ ኣቃሊዓ።
በቲ ሓበሬታ መሰረት፡ ከም “ሆቴል ኣስመራ ፓላስ” ዓበይቲ ከይተረፋ፡ ኣብ ርእስቲ ናይ ማይ መስመረን ሰኣን ጽገና ዘይሰርሕ ምዃኑ፡ ብሳንኬሎ እንተኾነ እውን እኹል ዓቐን ስለ ዘየቕርባ ወጻእተኛ ኣጋይሽ ከይተረፉ ነቲ ዘይፈልጥዎ ብታኒካ ገጽካ ምሕጻብ ዝኸውን እኹል ማይ ከምዘይረኹ እቲ ሓበሬታ ኣቃሊዑ።
እቲ ካልእ ኣብተን ሆቴላት በዂሩ ዘሎ መሰረታዊ ቀረብ ሓይሊ ኤልክትሪክ ብምዃኑ፡ ካልእስ ይተረፍ ኣጋይሽ ውዑይ ሻህን ቡንን በቲ ዝደለይዎ ዓቐንን ኣብቲ ዝደለይዎ ግዜን ክረኽቡ ከም ዘይክእሉን ሽምዓ ክጥቀሙ ከም ዝግደዱን ተፈሊጡ።
ብዘይካዚ ኣብዚ ዓለምና ብሳላ ምዕቡል መራኸቢታት ኣዝያ ዝተቐራረበትሉ፡ ኣብ ኤርትራ መስመር ኢንተርኔት ስለ ዘየለ ኣብዘን ስም ጥራይ ሒዘን ዘለዋ ሆቴላት፡ ኣስመራ ፕላዛን ካለኦትን፡ ኣጋይሽ እገረ-መንገዶም ክሰርሑ ዘይክእሉ ኣብ ርእሲ ምዃኖም፡ ምስ ዝለኣኽዎም ትካላትን ቤተሰቦምን ናይ ምርኻብ ጸገም ስለ ዘጋጥሞም፡ ኣብ ኤርትራ ነዊሕ ከይጸንሑ ናብ ጐረባብቲ ሃገራት ክሰግሩ ከም ዝግደዱ ልሙድ ምዃኑ ተሓቢሩ።
ኤርትራ በቲ ዘለዋ ኣቀማምጣን እትውንኖ ገማግም ቀይሕ ባሕርን፡ ኣብ ቁጠባዊ ዕቤት ዝሳተፉ ኣውፈርትን አጻሕትን ከየዘውትርዋ፡ ብዘይካቲ ናይ ቀረብ ሕጽረት ናይታ ሃገር ናይ ወፍሪ (investement) ፖሊሲ ፍትሓዊ ዘይምዃኑን ጥዑይ መንገድን ካልእ ትሕተ-ቅርጻን ዘይምህላውን ካልእ ኣብ ኤርትራ ዕቤት ዓጊቱ ዘሎ እዩ።
ዜና ዕረፍቲ ኣቶ ተስፋልደት ኣለም መሓረና ብመሪር ሓዘን ሰሚዕናዮ። ኣብ መበል 67 ዓመት ዕድመኡ ዝዓረፈ ኣቶ ተስፋልደት፡ ድምጺ ኤርትራውያን ንምዃን መርበብ ሓበሬታ ኣስማሪኖ ዝመስረተን ዘመሓደረን ብዙሓት ብዛዕባ ሃገሮም ክጽሕፉን ክዛረቡ ኣፍደገ ዝኸፈተን፡ ከምኡ እውን ህላወ ተቓውሞ ኤርትራ ኣብ ምስፋሕ ግደኡ ዘበርከተ ናይ ሓርነት ተቓላሳይ እዩ ነይሩ።
ብዙሓት ድሕሪ ሞቱ ሓዘኖም ክገልጹ እንከለዉ ዝሃብዎ ምስክርነትን ንሕና’ውን እነረጋግጾን፡ ኣቶ ተስፋልደት ካለኦት ኣሰሩ ንክስዕቡ ብዘተፈላለዩ መንገድታት ዝሓገዘን ዘተባብዐን፡ ኣብ ጉዳይ ምሕላው ሰብኣዊ መሰልን ስደተኛታትን ኣዕዚዙ ዝግደስን ኣርሒቑ ዝጥምትን ለጋስን ሕያዋይን ብምንባሩ ይዝከር።
እንተኾነ ሞት ዘይተርፍ ዕዳ እዩ እሞ፡ ንዓኡ መንግስተሰማይ የዋርሶ፡ ንስድራቤቱን ፈተውቱን ድማ ናይ ሓዘኖም ተኻፈልቲ ምዃና እናገለጽና ጽንዓትን ኣኻእሎን ይሃቦም ንብል።
ቤት ጽሕፈት ዜና ሰዲህኤ
4 ጥሪ 2024
ፓርላማ ኢትዮጵያ ብ2 ለካቲት 2024 ኣብ ዘካየዶ ፍሉይ ርክብ፡ ንዝሓለፉ 6 ኣዋርሕ ኣብ ክልል ኣምሓራ ክትግበር ዝጸንሐ ኣዋጅ ህጹጽ ኩነታት እንደጋና ን4 ኣዋርሕ ንኽቕጽል ከም ዝወሰነ ተፈሊጡ። ዕድመ ናይቲ ኣተገባብራ ኣዋጅ ዝከታተል 7 ኣባላት ዘለዉዎ ኮሚተ እውን ብተመሳሳሊ ክቕጽል እቲ ኣኼባ ወሲሙ። እዚ ኣዋጅ ዝተናወሕ ኣብቲ ኣብ መንጎ ሓይሊ ምክልኻል ፈደራላዊ መግስቲ ኢትዮጵያን ዕጡቕ ሓይሊ ፋኖ ኣምሓራን ውግእ ኣብ ዝቐጸለሉ እዩ።
እቲ ፓርላማ፡ ብሚኒስተር ፍትሒ ኣብ ዝቐረበሉ ንድፊ ድሕሪ ምምይያጥ ብዝሃቦ ድምጺ ናይ ኣብዝሓ ደገፍ ምርካቡ ምዃኑ ካብቲ ፓርላማ ዝተረኽበ ዜና ሓቢሩ። እቲ ፓርላማ ነዚ ኣዋጅ ዘናወሓሉ ምኽንያት ኣብቲ ክልል ይካየድ ካብ ዘሎ ውግእ ወጺእካ፡ ሰላምን ምርግጋእን ንምውሓስ ምዃኑ ኣፍሊጡ።
እዚ ዝተናውሐ ኣዋጅ ህጹጽ ኩነታት፡ ኣብ 18 ነሃሰ 2023 ጸጥታዊ ኩነታት ክልል ኣምሓራ ኣጸጋሚ ምስ ኮነ፡ ንሽዱሽተ ኣዋርሕ ንክጸንሕ በቲ ፓርላማ ዝተወሰነ ነይሩ። ናይቲ ክልል ጸጥታ ናብ ዘስግእ ደረጃ ዝበጸሓሉ ምኽንያት ፈደራል መንግስቲ ኢትዮጵያ “ምክያድ ዳግመ-ውደባ” ብዝብል ዕጥቂ ናይቶም ኣብ ውግእ ትግራይ ዝተሳተፉ ፋኖ ንምፍታሕ ብዝገበሮም ምንቅስቓስን ዘጋጠሞ ተቓውሞን እዩ።
ኣብዚ እዋንዚ ኣብ ክልል ኣምሓራ፡ ይካየድ ብዘሎ ቀጻሊ ውግእ ህላወ መንግስቲ ብልጽግና ተዳኺሙ፡ ሓያሎ ከባብታት ኣብ ኢድ እቶም መንግስቲ “ጸበብቲ ኣምሓራ” ዝብሎም ፋኖ ኣትዩ ኣሎ። ብሰንክቲ ውግእ ብዙሓት ፖለቲከኛታት ኣምሓራ ዝእሰርሉ፡ ህይወት ብዙሓት ሲቪል ሰባት ዝጠፈኣሉን ትሕተ ቅርጻ ዝዓነወሉን ኮይኑ ዝቕጽል ዘሎ እዩ።
ናይዞም ብምስጢር ብኤርትራ ሓገዝ ይግበረሎም’ዩ ዝበሃሉ ፋኖ ዕላማ ኣብ መጻኢት ኢትዮጵያ ዘይንጹር ኮይኑ፡ ናይ ኣወዳድባ ጸገማት ከም ዘለዎም’ውን ብዙሓት ንኩነታቶም ብቐረባ ዝከታተሉ ፖለቲከኛታት ዝገልጽዎ እዩ።
ኣብ መወዳእታ ወርሒ ጥሪ 2024፡ ኣብ ኣሜሪካ፡ ካናዳ፡ ኤውሮጳን ኒውዜላንድን፡ ዝርከቡ ተወላዲ ዓፋር መበል 25 ዓመት ምምስራት ዲሞክራስያዊ ውድብ ዓፋር ቀይሕ ባሕሪ (ዲውዓቀባ) ከም ዘኽበሩ ብፌስቡክ ኣብ ዘውጽእዎ መግለጺ ኣፍሊጦም።
እቲ መግለጺ ተሳተፍቲ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ዓፋር ኣብ ዝሓለፈ 32 ዓመታት ዝተፈጸመ ጭቆና ይገድድ ከም ዘሎ ጠቒሱ፡ ህዝቢ ዓፋር ምስ መላእ ህዝቢ ኤርትራ ኣንጻር ጭቆና ዘካይዶ ዘሎ ቃልሲ ከሕይል ከም ዝጸውዑ እቲ ብ28 ጥሪ 2024 ብሓባር ዘውጽእዎ መግለጺ ጠቒሱ።
መግለጺኦም ህዝብና ካብ ጭቆና ክሳብ ዝናገፍ ቃልስና ክንቅጽል ኢና ኢሉ፡ ሕብረሰተሰብ ዓለም ብሓፈሻ ህዝቢ ኤርትራ ድማ ብፍላይ ህዝቢ ዓፋር ናይ ጸጋታቱ ተጠቃሚ ዝኾንሉ ኩነታት ንምፍጣር ተጽዕኖኦም ከሕይሉ ንጽውዕ ኢሉ።
ምስዚ ኣተሓሒዙ እቲ መግለጺ፡ ህዝቢ ኤርትራ ካብ ኣርዑት ጭቆና ህግደፍ ክሳብ ዝላቐቕ ሓቢሩ ንክቃለስ ኣዘኻኺሩ፡ ተሳተፍቲ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ (ፖሓኤ) በጺሕዎ ዘሎ ስምምዕ ከተግብሩ ድሉዋት ምዃኖም ብምርግጋጽ፡ ካለኦት ተቓወምቲ ሓይልታት ኤርትራ እው ቃልሶም ከሕይሉ ምጽወዖም ኣስፊሩ።
ከምኡ እውን ኣብቲ መግለጺኦም ጐባብቲ ሃገራትን ዓለም ለኻዊ ትካላትን ኣብ ዝተፈላለየ ቦታታት ንዘለዉ ስደተኛታትን ሓተቲ ዑቕባን ዓፋር ንክሕግዙን ኣንጻር ህግደፍ ኣብ ዝካየድ ቃልሲ ንክተሓባበሩን ጸዊዖም።
ኣብ መወዳእታ መግለጺኦም ድማ፡ ኣብ ወጻኢ ካብ ዝነብሩ መንእሰያት፡ ሲቪላዊ ማሕበራት፡ ዓበይቲ ዓዲ፡ ደቂ ኣንስትዮን ኣባላት ውድብ ዓፋር ቀይሕ ባሕርን ዝኣባላታት ኣብ ቀጻሊ ንዝካየድ ሰፊሕ ኮንፈረንስ እተሰናድእ ኮሚተ ከም ዝመረጹ እቲ መግለጺ ሓቢሩ፡
ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ (ህወሓት) ድሕሪ 41 መዓልታት ዝወሰደ ኣኼባ ምክያድ፡ ብ31 ጥሪ 2024 ሰፊሕ መግለጺ ኣውጺኡ። ኣብዚ ፍሉይ ኣኼባ ማእከላይ ኮሚተ፡ ብዘይካቶም ህሉዋት ኣባላቱ፡ ኣብ ሓላፍነት ዘይጸንሑ ነባራት ኣባላት መሪሕነትን ኣዘዝቲ ሰራዊት ትግራይን ተሳተፍቲ ምንባሮም እቲ መግለጺ ጠቒሱ።
ኣብዚ ኣኼባኡ ብዛዕባ ውድባውን ከባብያውን ምዕባለታት ብሰፊሑ ከም ዝገምገመ ኣብቲ መግለጺ ዝተጠቕሰ ኮይኑ፡ ብፍላይ ድማ ኣብዞም ዝስዕቡ ዛዕባታት ፍሉይ ቆላሕታ ሂቡ ዓሚቕ ሚዛን ከም ዘንበረ ኣብቲ መግለጺ ጠቒሱ። በዚ መሰረት፡
- ኣብዚ እዋንዚ ይረአ ንዘሎ ናይ ከባቢና ጂኦ-ፖለቲካዊ ምልውዋጥ ብመንጽር ኣብ ትግራይ ዘዕድሮ ጽልዋ መዚኑ።
- ዝጸንሖ ድኽመት ስትራተጂያዊ መሪሕነት ንዝተፈላለዩ ድኽመታትን ምክፍፋላት ኣቃሊዕዎ ከም ዝጸንሐ ተገንዚቡ፡ ካብዚ ንምውጻእ እንታይ ክግበር ከም ዘለዎ ብምምዛን ናብ ጉባአ ዘብጸሖ ምትዕርራይ ኣካይዱ፡
- ኣብ መስርሕ ትግባረ ስምምዕ ፕሪቶርያ፡ ዕንቅፋታት ከም ዘጋጠሙ፡ ብሰንኩ ድማ ዝተጐብጠ መሬት ትግራይ ከምዘይተመልሰ፡ ብሰንኪ ውግእ ዝተመዛበሉ ተጋሩ ናብ መረብቶም ከምዘይተመልሱን ጉዳይ ተሓታትነት ከምዘይተሰርሓሉን ኣስሚርሉ።
- ኣብ መንጎ ውድብን መንግስትን ዝነበረ ምትሕውዋስ ክንጸርን ክልቲኦም ኣካላት ነናቶም ዝሰርሕሉ ኣገባብ ንክንጸር ተረዳዲኡ፡
- እናዓመቐ ዝኸይድ ምትዕርራይ ስትራተጅያዊ መሪሕነት ንምፍጣር ምትዕርራይ ኣካይዱ
- ናብ ቀጻሊ ጉባአ ዘብጽሑ ምድላዋት ብዓንተቦ ክዕመሙ ዘኽእል መደብ ኣውጺኡ
እቲ መግለጺ ናብ ዝተፈላለዩ ኣካላት ናይ ቃልሲ መጸዋዕታ ዘውጸአ ኮይኑ፡ ንህዝቢ ኤርትራ ብዝምልከት ድማ፡ “ኣብ ዝሓለፈ ግዜ ብሓባር ኣንጻር ጸላኢ ተቓሊስና ተዓዊትና። ደሓር ግና እቲ መስርሕ ተኾሊፉስ ክሳራውን ኣስዒቡልና። ካብዚ ሓሊፉ ኣብ ዝሓለፉ 5 ዓመታት ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ትግራይ ይቕረ ዘይበሃሎ በደል ተፈጺሙ። ስለዚ እቲ ጸረ ሰላም ተግባራት ከይቅጽልን ሰራዊት ኤርትራ ካብ ዝሓዞ መሬት ትግራይ ክወጽእን ቃልስኻ ቀጽል። ነቶም ኣብ ጸገም ህዝቢ ትግራይ ደገፍን ምትሕብባርን ዝገብሩ ዘለዉ ኤርትራውያ ከኣ ነመጉሶም” ዝብል መልእኽቲ ኣስፊሩ።
ማእከላይ ኮሚተ ህወሓት፡ ኣብዚ ህዝቢ ትግራይ ኣብ ቅልውላው ዝርከበሉ ዘሎ ግዜ፡ ንክንድዚ መዓልታት ኣብ ኣኼባ ምጽንሑ ብዝተፈላለዩ ወገናት ተቓውሞ ከጋጥሞ ከም ዝጸንሐ ዝዝከር እዩ።
ኣብ ክልል ትግራይ ብዛዕባ’ሎ ጥሜት ዝወጽእ ሓበሬታ ዝተፈላለየ ምዃኑ ማሕበራት ረዲአት ግቡእ ሓገዝ ከየቕርባ ዕንቅፋት ካብ ዝኾነን ምኽያታት ኮይኑ ከም ዘሎ፡ ትካል “ሓባስ ንብዓት ኢትዮጵያ” ብዘካየዶ መጽናዕቲ ክርዳእ ከም ዝኸኣለ ኣፍሊጡ። እዚ ተጸዋዕነቱ ናብ ፓርላማ ዝኾነ ሰብኣዊ ትካል፡ ብዛዕብቲ ኣብ ትግራይ ዘሎ ጥሜት ዝወጽእ ዘሎ ኣሃዛት፡ ብፈደራል መንግስቲ ኢትዮጵያ 2.2 ሚልዮን ሰባት ብክልል ትግራይ ከኣ 4.2 ሚልዮን ሰባት ምዃኑ ነቲ ሓቀኛ ኣሃዝ ንምርካ መጽናዕቲ ከካይድ ከም ዝደረኾ ኣፍሊጡ።
እቲ ሓቀኛ ኣሃዝ ናብቲ ብክልል ትግራይ ዝቐረበ ዝተጸገዐ ምዃኑ ጠቒሱ፡ ፈደራል መንግስቲ “ኣብ ትግራይ ናብ ሞት ዝበጸሐ ጥሜት የለን” ዝበሎ ግጉይ ምዃኑ ከም ዘረጋገጸን ሓቢሩ። ኣብ ትግራይ ካብተን ከቢድ ሓደጋ ጥሜት ኣንጸላልይወን ዘሎ 4ተ ዞባታት ንወረዳታት ኣበርግለን ዋጀራትን ከም ኣብነት ወሲዱ፡ ብሰንኪ ጥሜት ልዕሊ 15 ሺሕ ሰባት ካብ መረበቶም ክመዛበሉ እንከለዉ፡ 355 ሰባት ሞይቶም፡ 3, 728 ተመሃሮ ከኣ ትምህርቶም ከም ዘቋረጹ ኣረጋጊጹ።
ትካል ሓባሲ ንብዓት ኣተሓሒዙ ብዘካየዶ መጽናዕቲ ኣሰፋፍራ ናይቶም ስደተኛታት ንገዛእ ርእሱ ረዲአት ብስሩዕ ንምቕራብ ኣጸጋሚ ከም ዝኾነ ብምጥቃስ፡ ዝምልከቶም ናይ ፈደራልን ክልልን ኣካላት ቅድሚ ነቶም ሓገዝ ከቕርቡ ዝግበኦም ዘይመንግስታዊ ትካላት ምውቃስ ዘድሊ ምትዕርራይ ምግባር ከም ዝግበኦም ኣተሓሳሲቡ።
ሓለፍቲ ምምሕዳር ትግራይ ኣቐዲሙ’ኳ ኣብቲ ክልል ኣጋጢሙ ዘሎ ጥሜት ምስቲ ብ1985 ኣስታት ሓደ ሚልዮን ሰባት ከም ዝቐተለ ዝንገረሉ ጥሜት ተመሳሳልነት ከም ዘለዎ ክገልጹ እንተጸንሑ፡ መንግስታዊ ትካላት ኢትዮጵያ ግና ናብ ሞት ዘብጽሕ ጥሜት የለን ኢለን ክከራኸራ ከም ዝጸንሐ ዝዝከር እዩ።
ጥሜት ኣብ ኢትዮጵያ ኣብ ትግራይ ጥራይ ዘይኮነ፡ ብፍላይ ኣብተን ኣብ ውግእ ዘለዋ ክልላት ኣምሓራን ኦሮሚያን ሞት የስዕብ ከም ዘሎ’ውን ሓበሬታ ኣሎ።
ዋና ጸሓፊ ኮሚሽን ሕብረት ኣፍሪቃ ሙሳ ፋቂ፡ ኣብቲ 29 ጥሪ 2024 ኣብ ከተማ ሮም ዝተጋበአ ርክብ ኣፍሪቃን ኢጣልያን “ኣፍሪቃውያን ድኻታት ኣይኮናን” ከም ዝበሉ ካብ ሮይተርስ ዝተረኽበ ዜና ኣፍሊጡ። እቶም ኮሚሽነር ከምዚ ዝበሉ፡ ኣብቲ ቀዳመይቲ ሚኒስተር ኢጣልያ ጆርጂያ ሜሎኒ ናይቲ ርክብ ዓላማ ዘፋለጣሉ መኽፈቲ ኣኼባ እዩ።
ኮሚሽነር ሙሳ ፋቒ ንተበግሶ ርክብ ኣፍሪቃን ኢጣልያን ናይ ሓባር ረብሓን ድልዱል ዝምድናን ስለ ዝፈጥር ኣመስጊኖም፡ እንተኾነ ኣፍሪቃውያን ብዘይትግበሩ መብጸዓታት ኣይንሕጐስን ኢና ኢሎም። ኣተሓሒዞም ድማ እቲ ሓድሽ ቅዲ ዝምድና ምዕሩይ መንገዲ ክሕዝ ከም ዝግበኦ ጠቒሶም፡ “ኣፍሪቃ ለምንቲ ኣይኮናን” ንእትብል ሓረግ ከኣ ደጋጊሞም ከም ዝጠቐስዋ እቲ ዜና ሓቢሩ።
ቀዳመይቲ ሚኒስተር ኢጣልያ ብወገነን ንዕላማቲ ርክብ ከፋልጣ እንከለዋ፡ “ኣብ መስርሕ ዝምድናና ምስ ኣፍሪቃ ሓድሽ ታሪኽ ክጸሓፍ ንደሊ ኣለና” ኢለን። ኣብ ዝሓለፈ ግዜ፡ ተፈጥሮኣዊ ሃብታን መንእሰይ ሓይሊ ሰባን ዝዘንገዐ፡ “ኣፍሪቃ ድኻ እያ” ዝብል ዝንቡዕ ታሪኽ ክንገር ጸኒሑ እዩ ኢለን።
ኣተሓሒዘን ከኣ ካብ ኣፍሪቃ ዝረአ ዘሎ ዋሕዚ ዝደተኛታት፡ ነቲ ጠንቁ ዝኸውን ዘሎ ኣብቲ ቦታ እንተዘይፈዊስናዮ ጠጠው ዝብል ኣይኮነን ክብላ ገሊጸንኦ።
ኣብዚ ቀዳመይቲ ሚኒስተር ኢጣልያ ጆርጂያ ሜሎኒ፡ ነቲ ምስ ኣፍሪቃ ክስራሕ ተታሒዙ ዘሎ ዝያዳ ናብ ጸዓትን ትምህርትን ዘተኩር ፕሮጀክት 5.5 ቢልዮን ዩሮ ተመዲብሉ ከም ዘሎ ዝገለጻሉ መድረኽ፡ ወከልቲ 45 ሃገራት ኣፍሪቃ ተሳቲፎም። ካብቶም ዝተሳተፉ መራሕቲ ኣፍሪቃ ናይ ኤርትራ፡ ኢትዮጵያ፡ ሶማሊያን ኬንያን ይርከብዎም። ብዘካዚ ዝተፈላለዩ ላዕለዎት ሓለፍቲ ሕብረት ኤውሮጳ እውን ተሳቲፎም
ብመጸዋዕታ ቀዳማይቲ ሚኒስተር ኢጣልያ ጆርጂያ ሜሎኒ ብ28ን 29ን ጥሪ 2024 ኣኼባ መራሕቲ ኣፍሪቃን ኢጣልያን ይካየድ ኣሎ። ኣብዚ ኣኼባ ኣስታት 23 መራሕቲ ሃገራት ኣፍሪቃ ዝርከብዎም 50 ዝበጽሑ ላዕለዎት ሓለፍቲ ኣፍሪቃን ኤውሮጳን ክሳተፉ ትጽቢት ኣሎ። ካብቶም ኣብዚ ኣኼባ ዝሳተፉ መራሕቲ ኣፍሪቃ ናይ ኤርትራ፡ ኢትዮጵያን ሶማሊያን ከምዝርከብዎም ተረጋጊጹ’ሎ።
ናይዚ ኣኼባ ቀንዲ ዓላማ ኢጣልያ “ማርሻል ፕላን” ብዝብል ምስ ኣፍሪቃ ዘለዋ ቁጠባዊ ዝምድና ከም ሓድሽ ንምኽላስን ካብ ኣፍሪቃ ናብ ኢጣልያ ብዛዕባ ዝውሕዙ ስደተኛታት ንምዝርራብን ምዃኑ ተሓቢሩ። ኣብዚ ኣኼባ ኢጣልያ ኣብ ጸዓትን ካልእ ትሕተ-ቅርጽን ኣብ ኣፍሪቃ ከተካይዶ መዲባቶ ዘላ፡ ዓመታዊ 3 ሚልዮን ዩሮ ወጻኢ እትገብረሉን ንኣርባዕተ ዓመታት ዝቕጽልን ወፍርን ናይ ምትሕብባር ልግስን ከተፋልጥ ትጽቢት ኣሎ። ብወገን ኢጣልያ ዝተዋህበ መብርሂ ከም ዘመልክቶ፡ እቲ ኣብ ኣፍሪቃ ዝግበር ወፍሪ ንድሌት ህዝቢ ኣብ ግምት ዘእተወን ኣብ ናይተን ሃገራት ቅሩብነት ዝተመስረተን ክኸውን እዩ።
ኢጣልያ ካብ ኣፍሪቃ እትረኽቦ ናይ ተፈጥሮኣዊ ጋዝ ምንጪ ጸዓት ንምዝያድ ምስ ኣልጀርያ፡ ሞዛምቢክን ሰኔጋልን ዝጀመረቶ ስምምዓት ዝያዳ ናይ ምስፍሑ መደብ ከም ዘለዋ ሮይተርስ ዝተሓበረ ኮይኑ፡ ብሓፈሻ ምስ ኣፍሪቃ ዘለዋ ስትራተጅያዊ ናይ ዝምድና ፖሊሲ ምምሕያሽ ኣካል ኣጀንዳ ኣይዚ ኣኼባ ገይራ ሒዛቶ ከም ዘላ ተፈሊጡ።
ቀዳመይቲ ሚኒስተር ኢጣልያ፡ ቅድሚዚ ኣኼባ ምጽውዐን ኩነታት ንምድህሳስ ብፍላይ ናብ ሃገራት ምብራቕ ኣፍሪቃ ተደጋጋሚ መገሻ ከምዘካየዳ ዝዝከር እዩ።
እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ጐኒጐኒ እዚ ኣኼባ መራሕቲ ኢትዮጵያን ሶማሊያን ብመንጎኘነት ኢጣልያ ብዛዕባቲ ድሕሪ ኣብ መንጎ ኢትዮጵያን ሶማሊላንድን ምኽታም መሰማምዒ ሰነድ ተፈጢሩ ዘሎ ወጥሪ ክዘራረቡ እዮም ዝብል ግምት ዘለዎም ወገናት ኣለዉ።
ኣብ ኣስመራ፡ ዜጋታት ዝሳቐይሉ ህንጻ 2ይ መደበር ፖሊስ (ካርሸሊ)
ኣብ ከተማ ኣስመራ ብ20 ጥሪ 2024 ልዕሊ 30 ኣደታትን ቁጽሮም ዘይተፈልጠ ህጻናትን ዝርከብዎም ብህግደፍ ዝተኸልከለ እመነት ወገላውያን ዝኽተሉ ኤርትራውያን ብፖሊስ ከም ዝተኣስሩ፡ ኦፐን ዶርስ ዝተባህለ ናጸነት እምነት ዜጋታት ዝሕለቕ ትካል ብዘውጸኦ መግለጺ ኣፍሊጡ።
እዞም ግዳያት ዕለተ ልደት ህጻን ንምዝካር ኣብ መንበሪ ገዛ ተኣኪቦም ከም ዝነበሩን፡ ናብ መደበር ፖሊስ ተወሲዶም ከም ዝተኣስሩን እቲ ዜና ሃቢሩ። ኣብቲ ኣጋጣሚ ዝነበሩ ናይ ካልእ እምነት ሰዓብቲ ግና ከም ዘይተታሕዙ እቲ ትካል ብተወሳኺ ኣፍሊጡ።
ኣብ ኤርትራ ፈቓድ ዘለወን ኣካላት ሃይማኖት ክርስትና ኦርቶዶክስ፡ ካቶሊክን ፕሮተስታንትን ክኾና እንከለዋ፡ ኣብ ልዕሊ ኣመንቲ እዘን ፈቓድ ኣለወን ዝበሃላ እውን ህግደፍ ኢዱ ብምእታው ኣብ ልዕሊ መራሕተን ኮነ ሰዓብተን በብግዜኡ ዝተፈላለየ ዕንቅፋታትን ማእሰርትን እዩ ዝፍጽም።
ኣብዛ “ናይ ኣፍሪቃ ሰሜን ኮርያ” ካብ ትባሃል ነዊሕ ግዜ ዝኾና ኤርትራ፡ ብተደጋጋሚ ኣብ ልዕሊ ኣመንቲ በደላት ዝፍጸም ኮይኑ፡ ኣብዚ ቀረባ ግዜ ብዝተገብረ ሓድሽ ዳህሳስ፡ ብደረጃ ዓለም ንዜጋታት ብሰንኪ እምነቶም በደል ምስ ዝፍጽማ በዓል ቻይና፡ ሰሜን ኮርያን ኒካራግዋን ተሰሪዓ ኣብ 4ይ ደረጃ ከም እትርከብ ኦፐን ዶርስ ኣፍሊጡ።
እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ጸሓፊ ጉዳያት ወጻኢ ኣሜሪካ ኣንቶኒ ብሊንከን ኣብ መጀመርያ ሰሙን ወርሒ ጥሪ 2024 ኣብ ዘውጽእዎ መግለጺ፡ ኤርትራ፡ በርማ፣ ቻይና፣ ኩባ፣ ሰሜን ኮርያ፣ ኢራን፣ ኒካራጓ፣ ፓኪስታን፣ ሩስያ፣ ስዑዲ ዓረብ፣ ታጃኪስታንን ቱርክመኒስታንን ኣብ ዝርዝር ናጽነት እምነት ዝግህሳ ሃገራት ከም ዘስፈርወን ዝዝከር እዩ።
ኣቶ ደመቀ መኮነን ሓሰን ኣባላት ማእከላይ ኮሚተ ብልጽግና እናፋነውዎ ከለዉ
ምክትል ፕረሲደንት ሰልፊ ብልጽግና፡ ምክትል ቀዳማይ ሚኒስተርን ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተርን ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያን ኮይኑ ክሰርሕ ዝጸንሐ ኣቶ ደመቀ መኮነን ሓሰን ካብ ሰልፋዊ መዝነቱ ከም ዝወረደ ማዕከን ዜና ኣዲስ ስታንዳርድ ኣፍሊጣ። ደመቀ ካብዚ መዝነቱ ዝወረደ ብውሳነ’ቲ ክካየድ ዝቐነየ ኣኼባ ማእከላይ ኮሚተ ሰልፊ ብልጽግና እዩ።
ኣቶ ደመቀ መኮነን ምክትል ቀዳማይ ሚኒስተር ኮይኑ ዝተመዘ፡ ብ2012 ክኸውን እንከሎ፡ ናይ ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተርነት ደሪቡ ዝሓዘ ከኣ ብ2020 እዩ። ደመቀ መኮነን ነዚ መዝነታት፡ ቅድም ዲሞክራሲያዊ ምንቅስቓስ ብሄር ኣምሓራ፡ ምክትል ፕረሲደንት ብልጽግና ዝኾነ ከኣ፡ ጨንፈር ሰልፊ ብልጽግና ክልል ኣምሓራ ብምውካል እዩ።
ንደመቀ መኮነን ተኪኡ ምክትል ፕረሲደንት ሰልፊ ብልጽግና ክኸውን ብኣኼባ’ቲ ማእከላይ ኮሚተ ብልጽግና ዝተመዘ ዳይረክተር ሃገራዊ ጸጥታ ኢትዮጵያን ኣባል ፈጻሚ ኣካል ብልጽግናን ኮይኑ ክሰርሕ ዝጸንሐ ኣቶ ተመስገን ጥሩነህ ካብ ክልል ኣምሓራ ከም ዝኾነ ድማ ኣዲስ ስታንዳርድ ኣፍሊጣ። ዝተፈላለያ ማዕከናት ዜና ምስንባት ደመቀ ካብ ሰልፋዊ ሓላፍነት ካብ መንግስታዊ ሓለፍነት እውን ከም ዝወርድ ዘመላኽት ምዃኑ ይገልጻ ኣለዋ።
ኣቶ ደመቀ ካብ ሓላፍነት ዝወረደሉ ምኽንያት መስርሕ ምትኽኻእ ንምትእትታው ምዃኑ እቲ ዜና ጠቒሱ። ኣቶ ደመቀ መኮነን ቅድሚዚ ብደረጃ ሰልፍን ፈደራልን ሒዝዎ ዝጸንሐ ደረጃ፡ ካብ 2008 ጀሚሩ ብደረጃ ክልል ኣምሓራ ኣብ ዝተፈላለዩ ጽፍሒ ሓላፍነት ኣገልጊሉ እዩ።
እዚ ከምዚሉ እንከሎ፡ ኣኼባ ማእከላይ ኮሚተ ብልጽግና፡ ኣብ ዘውጸኦ መግለጺ፡ መስርሕ ትግባረ ውዕል ሰላም ፕረቶርያን ምስ ዝተፈላለዩ ወገናት ዝጀመሮ ናይ ሰላም ዘተን ከም ዝቕጽሎን ኣንጻር’ቶም ሓይሊ ዝመርጹ ወገናት ከኣ መኸትኡ ከም ዝቕጽል ገሊጹ።
