ብዓለምለኸ ባይቶ ሰብኣዊ መሰል ሕቡራት ሃገራት ዝተመዙ ኣባላት ኮሚሽን ክኢላታት ምርመራ ሰብኣዊ መሰል፡ 25 ሓምለ 2022 ናብ ኢትዮጵያ ከም ዝኣተዉ እሙናት ምንጭታት ገሊጾም። እቶም ሰለስተ ኣባላት ናይቲ ኮሚሽን ክኢላታት፡ ኬንያዊት ካሪ በቲ ሙራኒ ኣደመንበር፡ ስሪላንካዊት ራድሂካ ኩማራስዎሚን ኣሜሪካዊ ስተቨን ራተርን ድማ ኣባላት እዮም። ናይዚ ኮሚሽን ክኢላታት ናብ ኢትዮጵያ ምምጻእ፡ ኣብታ ሃገር መስርሕ ምጽራይ ናይቲ ዝፍጸም ዘሎ ግህሰት ሰብኣዊ መሰል ብኸመይ ከም ዝካየደ ምስ ሓለፍቲ መንግስቲ ንኣገባብ ኣብ ዝምልከት ንምዝርራብ ምዃኑ እቶም ምንጭታት ሓቢሮም።

ኣብ ጀነቫ ዝመደበሩ ባይቶ ሰብኣዊ መሰል ሕቡራት ሃገራት ነዚ ሰለስተ ዝኣባላቱ ጉዳይ ግህሰት ሰብኣዊ መሰል ኣብ ኢትዮጵያን ጥሕሰት ዓለም ለኻዊ ሕግታትን ናይ ምምርማር ሓላፍነት ዘለዎ ኮሚሽን ክኢላታት ብ17 ታሕሳስ 2021 እዩ ኣቚምዎ። ብዘይካዚ ኣብ ኢትዮጵያ ድሕሪ ውግእ ትግራይ ንስደተኛታት ዝምልከቱ ዓለምለካዊ ሕግታት ብኹሎም ወገናት ብዛዕባ ምጥሓሶምን ዘይምጥሓሶምን  ክምርምር እዩ።

እዚ ኮሚሽን ክኢላታት ካብ ዝሓለፈ ወርሒ መጋቢት ጀሚሩ፡ ኣብ ኢትዮጵያ ይረአ ንዘሎ ሰብኣዊ ቅልውላው ዝምልከት፡ ብ30 ሰነ 2022 ናብ ባይቶ ሰብኣዊ መሰል ናይ ቃል ጸብጻብ ኣቕሪቡ ነይሩ።  ኣደመንበር ናይቲ ኮሚሽን ክኢላታት ኣብቲ ዘቕረብኦ ናይ ቃል ጸብጻብ፡ ኣብ ኢትዮጵያ ዘሎ ሰብኣዊ ኩነታት ኣዝዩ ሓደገኛ ምህላዉ ሓቢረን፡ ብፍላይ ናይ 18 ሰነ 2022 ፍጻመ ቅትለት ኣማኢት ሰቪላት ምዕራብ ወለጋ ንኣብነት ጠቒሰን። ኣተሓሒዘን ከኣ ኣብቲ ጸብጻበን ዓሌት መሰረት ጌርካ ዝቐርቡ መደረታትን ጐስጓሳትን ዘርኣውን ጾታውን ፍልልያት ፈጢሮም ናብ ዝገደደ ገበን ዝወስዱ ምዃኖም ኣጠንቂቐን። ናይ መግቢ፡ መድሃኒትን ካልእ ሰብኣዊ ቀረባትን ዕጽዋታት ድማ ቅልውላው ዘጋድዱ ምዃኖም ዘርዚረን።

ኣብ መወዳእታ እተን ኣደመንበር ናይቲ ኮሚሽን ስራሕ ምጅማር ጠቒሰን፡ ክሳብ ሕጂ ብሓለፍቲ መንግስቲ ኢትዮጵያ ዝግበረሉ ዘሎ ምትሕብባር ኣውንታዊ ምዃኑ ሓቢረን። ኣብ መጀመርያ ግና መንግስቲ ኢትዮጵያ ንምምዛዝ እዚ ኮሚሽን ተቓዊሙ ከም ዝነበረ ዝዝከር እዩ። እዚ ኮሚሽን ክኢላታት 30 ሓምለ 2022 ብዛዕባ ጉዕዘኡ ናብ ኢትዮጵያ መግለጺ ከውጽእ ትጽቢት ኣሎ።

ሃገርና ኤርትራ ክሳብ ሎሚ፡ ኩነታት ሰብኣዊ መሰል ንምምርማር ብሕቡራት ሃገራት ንዝተመዙ ኣካላት ዕጽውቲ ምህላዋ ዝዝከር እዩ።

ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያን ክልላዊ መንግስቲ ትግራይን ነቲ ካብ ዝባራዕ ክልተ ዓመቱ ቀሪቡ ዘሎ ውግእ፡ ብዘተ ክፈትሕዎ ብመትከል ቅሩባት ምዃኖም ብተደጋጋሚ ብናይ ዜና ማዕከናቶም ይገልጹ ኣለዉ። በዚ መሰረት ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያ 7ተ ዝኣባላታ፡ ብምክትል ቀዳማይ ሚኒስተር ደመቀ መኮነን እትምእከል ነቲ መስርሕ ዘተ እትመርሕ ኣካል ከም ዘቖመን ስረሓ ከም ዝጀመረትን ኣፍሊጡ። ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ ብወገኑ ንዘተ ድልዊ ምዃኑን ኣባላታ’ኳ ብኣስማት ተዘይተገልጹ ተመሳሳሊት ኣካል ኣቚሙ ከም ዘሎ ሓቢሩ ኣሎ።

እቲ ዝሕሰብ ዘሎ ዘተ፡ መዓስ ከም ዝጅመር ብንጹር ኣይተፈልጠን። ብዘይካዚ መን ከም ዘዛትዮምን ኣበይ ከም ዝዛተዩን ከሎ ጌና ዘሰሓሕቦም ኮይኑ ዘሎ እዩ። መንግስቲ ኢትዮጵያ እቲ ዘዛቲ ኣካል ሕብረት ኣፍሪቃ ክኸውን እቲ ዘተ ዝካየደሉ ቦታ ከኣ ታንዛንያ ከም ዝኸውን ብተደጋጋሚ ክገልጽ ጸኒሑ። ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ ብወገኑ፡ እቲ ዘዛቲ ፕረሲደንት ኬንያ እሁሩ ከኒያታን ካለኦት ተዓዘብቲ ዝርከብዎን ኮይኑ፡ ኣብ ናይሮቢ ክኸውን ምርጫኡ ምዃኑ ይገልጽ ኣሎ። እዚ ፍልልይ እዚ ኣብቲ ቀንዲ ቁምነገር ቅድሚ ምብጸሖም ዘሰሓሕብ ቅድመ-ኩነት ኮይኑ ኣሎ።

ካብዚ ሓሊፉ መንግስቲ ኢትዮጵያ፡ እቲ ዘተ ሕገ-መንግስቲ ኢትዮጵያ መሰረት ብምግባር እዩ ዝካየድ ዝብል ኩነት ኣስፊሩ ኣሎ።  እዚ በቲ ሕገ-መንግስቲ መሰረት ኣብ ሓንቲ ሃገር ኢትዮጵያ ክልተ ሰራዊት ምክልኻል ኣይህሉን ብዝብል ናብ ዕጥቂ ምፍታሕ ሓይልታት ምክልኻል ትግራይ ዝዓለመ ስለ ዝኸውን፡ ናይቲ ዘተ ናይ ምዕዋት ዕድል ካብ ዘጽብቡ ሓደ ምኽንያት ከም ዝኸውን ናይ ብዙሓት ስግኣት እዩ። ብኻልእ ወገን ከኣ ከባብታት ራያን ወልቃይትን ብዝምልከት ብወገን ክልል ትግራይ ናብ ዘተ ዘይቀርብ ኣካል ምምሕዳር  ትግራይ ስለ ዝኾነ፡ ናብ ምምሕዳር ትግራይ ክምለስ  እዩ ዝብል ተሪር ቅድመ-ኩነት ኣሎ። ብወገን  ኣምሓራ ከኣ ጉዳይ ክልቲኡ ከባብታት ውዱእ እዩ፡ ራያን ወልቃይትን ናብ ትግራይ ክምለስዩ እዩ ማለት ዘበትዩ ዝብል መደምደምታ ስለ ዘለዎ፡ ካልእ ንምዕዋት እቲ ዘተ ዘጸልምት እዩ ተባሂሉ ዝፍራሕ እዩ።

ካብዚ ሓሊፉ፡ ኣብቲ ዘተ ዝሳተፍ ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያ በይኑ ዘይኮነ፡ ኣካልቲ ውግእ ኮይነን ዝጸንሓ ክልላት ኣምሓራን ዓፋር ነብሰን ክኢለን ክሳተፋ ዝብል ርኢቶ ኣሎ። ብወገን ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ ድማ’ ባይቶ ዓባይ ትግራይ፡ ውድብ ናጽነት ትግይን 3ይ ወያነ ትግራይን ዝታባህላ ተቓወምቲ ውድባት፡ ብተደጋጋሚ የውጸአኦም ብዘለዋ መግለጽታት ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ ዝመርሖ ክልላዊ መንግስቲ በይኑ ክዛተ ሕጋውነት የብሉን ዝብል መርገጻተን ኣዘራራቢ ኮይኑ ኣሎ።

ብዙሓት ነዚ ኩነታት ብቐረባ ዝዕዘቡን ኣብ ፖለቲካዊ ኩነታት ዞባ ቀርኒ ኣፍሪቃ ዝግደሱን ከም እንግሊዛዊ ማርቲን ፕላውት ዝኣመሰሉ ተንተንቲ ፖለቲካ፡ እቲ መስርሕ ዘተ ምትእምማን ኣብ ዘይተፈጥረሉ ይእቶ ስለ ዘሎ፡ ኣጸጋምን ነዊሕ ግዜ ዝወስድን ከም ዝኸውን ግምታቶም ይህቡ ኣለዉ። እዚ ከምዚሉ እንከሎ ልኡኽ ኣሜሪካ ኣብ ቅርኒ ኣፍሪቃ ኣንበሳደር ማይክ ሃመር፡ ነዚ ኣብ መንጎ ኢትዮጵያን ክልል ትግራይ ዝግበር ዘተ ንምትብባዕ ካብ 25 ሓምለ 2022 ጀሚሮም ናብ ቀርኒ ኣፍሪቃ ገሾም ኣለዉ። ብዘይካ ናብ ኢትዮጵያ ናብ ግብጽን ሕቡራት ኢማራት ዓረብን እውን ክበጽሑ እዮም።

ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ኣብ መንጎ ክልቲኦም ወገናት ፖለቲካዊ ወጥሪ ምስ ተፈጥረ ኮነ፡ ናብ ደረጃ ውግእ ምስ ተሰጋገረ፡ ናይቲ ጸገም መፍትሒ ዘተን ልዝብን ጥራይ ምዃኑ፡ ከተንብህ ከም ዝጸንሐ ዝዝከር እዩ።

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ

ጉጅለ ህግደፍ ጸላኢ ህዝቢ ኤርትራ ክነሱ፡ ክሳብዚ እዋንዚ ውሱናት ኤርትራውያን ከም ዝድግፍዎ ዝከሓድ ኣይኮነን። እንተኾነ ምስቲ ጸረ ህዝብነቱ ቀጻሊ ምህላዉን ኣብ መጻኢ እውን ናብ ልቡ ክምለስዩ ዝብል ተስፋ ዘየለ ምዃኑን፡ ናይቶም ዝድግፍዎ ቁጽሪ እናሓደረ ከንቆልቁል ግድን እዩ። ካብቶም ይድግፍዎ ዝበሃሉ እሞ ከም ናይ ደገፍ መገለጺኦም ኣብ ዘዝተኸሎ ጓይላ ዝስዕስዑ በሃማት፡ መብዛሕትኦም ደገፎም ካብ ልቢ ዘይኮነ፡ ካብ ክሳድ ንላዕሊ ዝኾኑ ሰንበድቲ ብዙሓት እዮም። ምኽንያቱ ተሓቢኦም ብዛዕባ ህግደፍ ዝብልዎ ምስቲ ሳዕሳዒቶም ኣብ ጓይላ ዘሳኒ ኣይኮነን። ሓንሳብ ኣፍ ኣውጺኦም “ንድግፎ ኢና”  ስለ ዝበሉ፡  ኣበሳኡ እንዳርኣዩ ናብ መንገዲ ሓቂ ምምላስ ዝጸገሞም ኣለዉ። ቀንዲ ምኽንያት ስግኣቶም ምስ ነቲ ጉጅለ ዘይምድጋፎም ክመጽእ ዝኽእል ምብኳር ነገራዊ ጠቕሚ እዩ። ካብ ዘለዉዎ ሃገር ናብ ኤርትራ መገሻ ከይትኽልከልን ገዛን ካልእ ንዋትን ከይውረሰካ ምስጋእን እውን ኣብዚ ዝጽብጸብ እዩ። እንተኾነ ምድጋፍ ኮነ ምቅዋም ብሓንሳብ ብሃንደበት ዝመጽእ ዘይኮነ፡ ብመስርሕ ዝረጋገጽ ብምዃኑን ህግደፍ ደገፍ ዘውህብ ተግባርን ባህርን ስለ ዘየብሉን  ውዒሉ ሓዲሩ ጥራይ ኢዱ ከም ዝተርፍ ናይ ግዜ ጉዳይ እዩ።

ኣብ ኤርትራ ብህግደፍ ዝተካሕደን ዘይተካሕደን ኢልካ ፈላሊኻ እትጠቕሶ የለን። ምኽንያቱ ምናልባት ደኣ ገሊኡ ብቐጥታ ገሊኡ ድማ ብተዘዋዋሪ ይኸውን እምበር፡ በዚ ጉጅለ ዘይተጠልመ ኤርትራዊ የለን። በዚ እዩ ከኣ፡ “ህግደፍ ኤርትራዊ ፈታዊ የብሉን” ኢልካ ምጥቕላል ዘየጸግም። እቲ ነዊሕ ግዜ ዝወሰደ ተግባራት ኢሳያስን ጉጅለኡን ገዲፍካ፡ ናይ ድሕሪ ናጽነትና ጉዕዘኡ ጥራይ እንተዳህሲስካ ንጥልመት ህግደፍ ኣዕሚቑ ዘርኢ እዩ። ዝተጠልመ ህዝቢ ናይቲ ዝጠለሞ ፈታዊ ከም ዘይከውን ውሁብ እዩ። እቲ ኢሳያስ “ብውድባት ሓሸውየ የለን” ዝበለሉ መደረ’ውን ናይ ጥልመቱን ጽልኡን መግለጺ እንድዩ፡ መሰሎም ስለ ዝሓተቱ ጥራይ “ሕንቑቓት” ዝብል ቅጽል ተዋሂብዎም፡ ተረፍ ጥይትን ቡንባን ስንኩላን ውግእ ማይሓባር ዝተረሸንሉ ተረኽቦ ኣዝዩ ፍሩይ ናይ ጽልኢ መግለጺ ነይሩ። ጽልኢ ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ በቲ ዝጀመሮ እንተቐጺሉ፡ ሳዕቤኑ እዚ ሕጂ ኣብ ሃገርና ዘሎ ከይከውን ስግኣት ካብ ዝሓደሮም ኤርትራውያን፡ ብ2000 ዓገብ ዝበሉ ብበርሊን ማንፈስቶ  ዝልለዩ ጉጅለ-13 ምሁራት ሓሳቦም ተጠሊሙ እዩ። እዚ ጥልመት ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ እምበር፡ ኣብ ልዕሊ እቶም 13 ምሁራት ጥራይ ኣይነበረን።

ኣብ 2001 ናታቶም ቃልሲ ብዝተሓወሶ ኣብ ስልጣን ዝደየበ፡  ውሱን ኢሳያስ ዝዝውሮ ጉሒላ ሓይሊ፡ ካብቶም ኣብ ውዑይን ዝሑልን  ከእትዎም ዝጸንሐ ባእታታት ዝርከብዎ ጉጅለ-15 “ደጊም ምስምስ ከይፈጠርና፡ ኣካይዳና ነተዓራሪ” ስለ ዝበሉ ኣዳዕዲዑ ጠሊሙ ኣህጢምዎም። ኣብቲ ዓመትቲ ናይ ህዝብና ናይ ሓበሬታ ጽምኢ ብዝተወሰነ ደረጃ ከርውያ ጀሚረን ዝነበራ ናይ ብሕቲ መዲያታት ዓጽዩ፡ ንጋዜጠኛታተን ኣሲርዎም። ኣብ ልዕሊ እዞም ዝፈልጥዎ ክነሶም፡ ዝተገርሁ ወገናት ዝተወስደ ስጉምቲ እውን ኣብ ልዕሊ እቶም ውሱናት ባእታታት ጥራይ ዝዓለመ ዘይኮነ፡ ጽልኢ ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ዝደረኾ ጥልመት እዩ። ገለ ግሩሃት ግና፡ ሎሚ’ኳ ተረዲእዎም ይኸውን፡ ክሳብዚ ቀረባ ግዜ፡ “ዓሻ ሰብይትስ ወዲ ሓሙታ ዘይወዳ ይመስላ” ከም ዝበሃል፡ እቲ ሽዑ ዝተወስደ ጥልመት ኣብ  ልዕሊ ውሱናት ዝተወስደን ኣብኣቶም ዘይበጽሕን ገይሮም ይወስድዎ ነይሮም። ኣብ 2013 “ናይ ወዲ ዓሊ” እናተባህለ ዝዝከር፡ “ስርሒት ፎርቶ” ካልእ ናይ ህዝቢ ትጽቢት ዝተዓጽፈሉ ጥልመት እዩ ነይሩ። እዚታት ንኣብነት ዝጥቀስ እምበር፡ ካብቲ ኣብ ልዕሊቲ ተወዲቡ ብቓልዕ ዝቃለስ ዘሎ ኤርትራዊ ፖለቲካዊ ሓይልታት ተቓውሞ ዘርኣዮ ብደዐ ጀሚርካ፡ ጥልመት ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ መዓልታዊ ተረእዮ እዩ እንተ ተባህለ ምግናን ኣይኮነን።

ህግደፍ በቲ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ዘለዎ ጽልኢ ተደሪኹ፡ ዝወስዶ ዘይሓላፍነታዊ ናይ ጥልመት ስጉምትታት ኣመላኺዑ ካልእ ትርጉም ከትሕዞ እዩ ዝፍትን። ቅድሚ ኩሉ ነቶም ተዋሳእቱ ብሕማቕ ስኢሉ፡  ከም መፈራርሒ ናብ ህዝቢ የቕርቦም። ከከም ኩነታቱ መሳርሒ ወያነ ትግራይን ምዕራባዊ ዓለምን ይብሎም። ሓሙሻይ መስርዕ ኢልካ ምጥማቖም ከኣ  ካልእ ሜላኡ እዩ። ንሓንሳብ ድማ ንገለ ናይ ለውጢ ተበግሶ ሃይማኖታዊ መልክዕ የትሕዞ’ሞ፡ ንኣመንቲ ምስልምና ወይ ኣመንቲ ክርስትና “ኣንጻር እምነትኩም መጽኹም” እናበለ የሰናብዶም። እዚ ጽልእን ጥልመትን ህግደፍ ኣብ ኤርትራ ጥራይ ዝድረት ዘይኮነ፡ ዶባት እናሰገረ ጸላእቲ ናይ ምዕዳም ጠባይ ዘለዎ እዩ። እቶም ቀደም ቀራናት ዝበሃሉ ዝነበሩ፡ ሎሚ እውን ዝያዳ ንዝረአ ምርኣይ ስኢኖም፡ ንዝስማዕ ከኣ ምስማዕ ስኢኖም ደንዚዞም፡ ናብ ግኡዝ ስለ ዝተቐየሩ “ከምዚ እዮም” ኢልካ ክትጠቕሶም ናብ ዘጸግምሉ ደረጃ ዝወረዱ ውሑዳት ደገፍቱ፡ ነቲ በብግዜኡ ዝምህዞ ጸለመ ከም ዘለዎ ጐሲሞም ዝግዕሩ የማነ-ጸጋም ዘይርእዩ ሽቡባት እዮም።

ናይ ኩሎም እቶም ጸረ ጥልመትን ጽልእን ህግደፍ ተበግሶታት ሸቶ፡ ጸረ ህዝቢ ኣተሓሳስባ ኣወጊድካ ህዝባዊ ኣተሓሳስባ  ምስራጽ እዩ። ናይዚ ቀጻሊ ዘሎ ናይ ለውጢ ቃልሲ መስርሕ ዕላማ እውን ካብዚ ዝተፈልየ ኣይኮነን። እዚ ተበግሶ ቅድም ኮነ ሎሚ ምንጪ ናይቲ ጸረ ህዝቢ ኣተሓሳስባ ህግደፍ ምድራቕ እዩ። ጠመትኡ ናብ ምውጋድ ጉጅለ ህግደፍ ዝዓለመ ምዃኑ ከኣ ብሩህ እዩ። ምስጢር ናይቲ ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ዘርእዮን ዘርእዮ ዘሎን  ጽልእን ጥልመትን ካብቲ ሰይጣናዊ ኣረዳድኣኡ ዝነቅል እዩ። ህግደፍ ኣንጻር ስልጣኑ ክሳብ ዝኾነ፡ ጽልኡን ጥልመቱን ኣብ ህዝቢ ኤርትራ ጥራይ ዝድረት ዘይኮነ፡ ነታ ኩሉ እከይ ተግባራቱ ንምሽፋን፡ “ምእንተኣ እየ” እናበለ ዝሽቅጠላ ልኡላዊት ኤርትራ እውን ፈታዊኣ ኣይኮነን።  ብዋጋኣ ኣብ ስልጣን ዝቕጽል እንተኮይኑ ክምጥዋ ንድሕሪት አይብልን እዩ። ኣይሰለጦን እምበር ኣብ ፈቐዶ ኣደባባያት ክሳብ ኢትዮጵያዊ መራሒ  ክምዝዘላ ዝተዓዘብናዮ ናይዚ መርኣያ እዩ።

ስለዚ ምናልባት ክሳብ ሎሚ ብውልቂ “ጽልእን ጥልመትን ህግደፍ ኣባና ኣይበጸሐን’ ብዝብል ህግደፍ ፈታዊኦም ዝመስሎም ኤርትራዊ ወገናት እንተልዮም፡ እንተኾነ ንጉዳያት ብኹሉ ኩርናዑ ንዘመዛዝን  ክሳብ ሕጂ ህግደፍ  ዘየረኻኸበሉ የለን። “ፍጹም ኣነ ደሓን እየ” ዝብል እንተልዩ ከኣ ድሕንነቱ ንግዜኡ ምዃኑ ይረዳእ። ኩልና ኤርትራውያን ቀዳማይ ጸላኢና እቶም ህግደፍ ንምፍርራሕ ኣስማቶም ዝጽብጽበልና ናይ ግዳም ዘይኮኑ፡ ንሱ ባዕሉ ምዃኑ ኣስተውዒልና ሓቢርና ካብ ምቅላሱ ሓሊፍና ካልእ መተካእታ የብልናን። 

ኮሚተ ምክልኻል ጋዜጠኛታት (CPJ) ፡ ምስ ካለኦት ሸውዓተ ማሕበራት ኮይና፡ ኣካልቲ ጉዳይ  ዳዊት ኢሳቕን ካለኦት 15 ኤርትራውያን ጋዜጠኛታትን ዝከታተልን ጃምላዊ ማእሰርቲ ዝቃወምን ማእከል ሕቡራት ሃገራትን ጠበቓታትን ከም ዝኾነት ብ21 ሓምለ ብዘውጸኣቶ መግለጺ ኣፍሊጣ።  

እቲ CPJ እትርከቦ ጋንታ፡ ዳዊት ኢሳቕ ዝርከቦም፡ ብዘይ ኣፍልጦ ቤት ፍርዲ  ብጃማላ ዝተኣስሩ ኤርትራውያን ጋዜጠኛታት ብዘይዝኾነ ይኹን ቅድመ-ኩነት ንክፍትሑ፡ ወይ ናብ ሕጊ ክቐርቡን ምስቶም ንነዊሕ ግዜ ዝተፈልይዎም ቤተሰቦምን  ጠበቓታትን ክራኸቡን ጸዊዑ። እዚ ናይ  ኤርትራውያን ጋዜጠኛታት በዚ ኣገባብ ኣብ ቤት ማእሰርቲ ምጽናሕ፡ ብደረጃ ዓለም ዝነወሐ ግዜ ምዃኑ እውን እቲ ኮሚተ በዚ ስምዕታኡ ሓቢሩ።

መሓመድ ኣብደልሰላም ባብከር፡ ፍሉይ ልኡኽ ሕቡራት ሃገራት ኣብ ጉዳይ ሰብኣዊ መሰል ኤርትራ፡ ነዚ ብዝምልከት ኣብ ዘስምዕዎ ቃል “ጉዳይ ዳዊት ኢሳቕ ንኩነታት እቶም ብ2000 ዝተኣስሩ ጋዜጠኛታት ጥራይ ዘይኮነ፡  ንኹሎም እቶም ንመንግስቲ ሰለ ዝነቐፉ ኣብ ኣብያተ-ማእሰርቲ ዝሓቁ ዘለዉ ኤርትራውያን ዝውከል እዩ” ከም ዝበሉ እቲ መግለጺ ኮሚተ ምክልኻል ጋዜጠኛታት ሓቢሩ።

ኣብቲ ነዚ ብዝምልከት ዝተዋህበ ጋዜጣዊ መግለጺ፡ ኣተሓባባሪት ናይቲ ኮሚተ ፕሮግራም ኣብ ኣፍሪቃ፡ ኣንጌላ ኩይንታል፡ ንጉዳይ ዳዊት ኢሳቕን ብጾቱን ኣብ ዝምልከት ብዝኾነ ፍትሓዊ መንገዲ ድፍኢት ምግባር ክንቅጽሎ ኢና ኢለን። ካብተን ምስ ኮሚተ ምክልኻል ጋዜጠኛታት ኮይነን መግለጺ ዘውጸጋ ማሕበራት ዶብ ኣልቦ ጋዜጠኛታት፡ ኣህጉራዊ ኣባላት ፓርላማ ንተግባርን ፔን ኢንተርናሽናልን ይርከብአን።

ኣብዚ እዋንዚ ዝጸንዐ ምቁጽጻር ሓበሬታ (Censore)፡ ዘዘውትራ ዓሰርተ ሃገራት፡ ኤርትራ፡ ሰሜን ኮርያ፡ ቱርኩሚስታን፡ ሳዑዲ ዓራቢያ፡ ቻይና፡ ቬትናም፡ ኢራንን ኢኳቶርያል ጊኒን እየን ምዃነን ምስቲ መግለጺ ተተሓሒዙ ወጺኡ።