“ሺሕ ፈልጺ መእሰሪኡ ልሕጺ” ዝብል ኣበሃህላ፡ ኣብ ሕብረተሰብና ልሙድ እዩ። እዚ ኣበሃህላ ናይ ሕብረት ታራን ኣድላይነትን የዕዝዝ። ክጥመር ዝግበኦ ናይ ዘይምጥማሩ ሓደጋ እውን የገንዝብ። ኩነታት ምጥማርን ዘይምጥማርን ኣብ ዕለታዊ ማሕበረ ቁጠባዊ ህይወት ሕብረተሰብ ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብ ከምዚ ነካይዶ ዘለና ፖለቲካዊ ሓርነታዊ ቃልሲ’ውን ኣድላይነቱ ህያው እዩ።
ኣብ ቃልሲ ዝተዋህለለ ሓይሊ ሰብ፡ ነገራዊ ዓቕምን ተመኩሮን፡ ከምቲ ፈልጺ ብልሕጺ ዝጥመር፡ ብሕግን ስርዓትን እንተዘይ ተማእኪሉ ኣየድምዕን’ዩ። ኣድላይነት ናይቲ እናበሃግናዮን እናደለናዮን ክሳብ ሎሚ በቲ ንደልዮ ደረጃ ከነረጋግጾ ዘይበቓዕና ሓድነትን ምውህሃድን ’ውን ብመንጽር እዚ እዩ ዝረአ። ኣብ መስርሕ ምሉእ ሓድነት ኮነ ኣብ ትሕቲ ሰፊሕ ጽላል ተቐራሪብካ ምቅላስ፡ ካብ ዝረኣዩ ጸገማት ሓደ ኣብቲ “ዝተበተነ ዓቕምታትና ብኸመይ ይጠመር?” ፡ ዝብል ሕቶ ኣብ ምምላስ ዝፍጠር ፍልልይ ምዃኑ ኣብ ተመኩሮና ክንርእዮ ዝጸናሕና እዩ።
ዝተፈላለዩ ወገናት ኣብ ጉዳይ ሃገርን ህዝብን ኮነ ኣብ ካልእ ንኡስ ዛዕባታት ነናቶም ዝተፈላለየ ከዕውትዎ ዝደልዩ ባህግታት ክህልዎም ባርያዊ እዩ። ምስዚ ግና ተመሳሳሊ ባህጊ ከም ዝህልዎም እውን እሙን እዩ። ኣብ ከምዚ ኩነታት ኣብቲ ዘሰማምዓካ ብሓባር ምስላፍ መተካእታ የብሉን። ነቲ ኣብ ባህጊ ኮነ ኣብ ኣረዳድኣ ዝረአ ሓላፍ ዘላፍ፡ ብሓባር ተሰሊፍካ ወይ ተቐራሪካ ምዕዋት፡ ከምቲ ብልሕጺ ዝተጠምረ ፈልጺ ኣብቲ ክበጽሖ ዝግበኦ ኣብ ምብጻሑ ዘየጸግም፡ ነቲ ቃልሲ ጠሚሩ ዝቓንዮን ብኣድማዒ ኣገባብ ንቕድሚት ዘሰጉሞን ቀጥዒ ክህሉ ከኣ መተካእታ የብሉን።
እዚ መጥመሪ ቀጥዒ ከከም ደረጃኡ ካብቲ ዝተሓተ ውድብ ይኹን ሰልፊ ወይ ድማ ማሕበር ክሳብ ብደረጃ ሃገር በበይኑ መልከዓት ይሕዝ። ናይ ኩሉ ማእከላይ ዕላማ ግና ናይ ሓባር ድሌትን ባህግን እናሃለዎ በበይኑ ዝወፍር ዓቕሚታት ሓቢሩ ከም ዝዓምምን ከምዘድምዕን ምኽኣሉ እዩ። እዚ ውሽጣዊ ሕጊ፡ ቅዋም ወይ ሃገራዊ ሕገመንግስቲ ይኸውን። ናይዚ ጠማሪ ብኩራት ኣብ ኩሉ ደረጃታት ሳዕቤኑ ክሳብ ክንደይ ኣሉታዊ ምዃኑ ንምርዳእ፡ ኣብ ኤርትራ ብሰንኪ ብኩራት ቅዋም ሳዕሪሩ ዘሎ ክቱር ምልኪ መስካሪ እዩ።
ዲክታተር ኢሳያስ ኣፈወርቂ ብዛዕባ ኣድላይነት ሃገራዊ ቅዋም ክሕተት እንከሎ፡ እንዳ ሓጨጨ፡ ነቲ ቅዋም ዘጽደቐ ድምጺ ህዝቢ ካብ ዘለዎ ንዕቀትን ትምክሕትን ነቒሉ፡ ኣብ ዝተፈላለዩ መድረኻት ከይሓፈረ፡ ብላግጺ“ከይተኣወጀ እንከሎ ዝሞተ ሰነድ እዩ” ዝብሎ፡ ትርጉሙ ኣካይድኡ ብሕጊ ክግደብ ዘይደሊ ሃላሊ ምዃኑ ዘርኢ እዩ። እዚ ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ዘለዎ ጸቢብን ዘይሓላፍነታውን ኣጠማምታ ዘርኢ’ውን እዩ። “እሞ ወዮ ሕገመንግስቲ ካብ ሞተን ነቲ ሓድሽ ቅዋም ንነድፍ ኣለና ክትብሎ ዝጸናሕካ’ውን ካብ ኣዋደቕካዮ፡ ሃገርን ህዝብን ብምንታይ ትመርሖም ኣለኻ?” ንዝብል ሕቶ፡ መልሱ ከየጸባበቕካ “ብኢደወነነይ” ዝብል ካብ ምዃን ሓሊፉ ካልእ ከምዘይኮነ ብግብሪ ንዕዘቦ ዘለና እዩ። ድሌቱ ከኣ ኣብታ ፍሉይን ክቡርን ዋጋ ዝተኸፈላ ሃገር “ኢደ-ወነናዊ” ምምሕዳር ምስራጽ እዩ።
እቲ ህንጡይ ህግደፍ በዚ ከይተወሰነ ኣብ ኣደባባይ ክብሪ ሃገር ክዕድል እውን ምእማኑ ክሳብ ንጽገም ዝሰማዕናዮን ዝተዓዘብናዮን እዩ። ከምዚ ሎሚ ዝምድናኦም ኣዝዩ ሓርፊፉ፡ ኣብ ኣሽሙርን ምትሕምማይን ከይወደቑ፡ ንቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ዶ/ር ኣብይ ኣሕመድ “ድሕሪ ሕጂ ወኪለካ ኣለኹ፡ ንስኻ ኢኻ ተመርሕና፡ ኣነ ድማ ምሳኻ ኣለኹ፡ ተደሊኻ ኦሞሓጀር፡ ኣስመራ፡ ዓሰብን ባጽዕን ፈቓድ ከይሓተትካ ክትከይድ ከልካሊ የብልካን” ክብል እንከሎ ክሳብ ክንደይ ኣብዛ ብሰንኩ ሕገመንግቲ ዘየብላ ሃገር፡ ልጓም ከም ዘየብላ መጽዓኛ ከም ዝጋለበ ምርድኡ ኣየጸገምን።
ኣብ ውዳበታትና እንምረሓሉ ሕግታት ኮነ ቅዋም ሃገር ኣገዳስነቶም፡ ዝተፈላለዩ ኣተሓሳስባታት ምጥማር ጥራይ ዘይኮነ፡ ትካላትን ትካላዊ ኣሰራርሓን እግሪ ኣትኪልካ፡ ቅኑዕ ቅዲ ምምሕዳር ዘትሕዝ’ውን እዩ። ብደረጃ ሃገር ናይ መንግስቲ ምልኣት ምህላዉ ዘረጋግጹ፡ ሓጋጊ፡ ፈጻምን ፈራድን ኣካላት መሰረታዊ መንቀሊኦም ሃገራዊ ቅዋም እዩ። ብዛዕባ ዝተፈላለዩ ጉዳያት ዝወጹ ሕግታት’ውን ነዚ ቅዋም ብዘይጻረር እዮም ዝቕረጹ። ዕላማ ምውናንን ኣብ ምትግባሩ ዝቕልስ ሕጊ ወይ ቅዋም ምህላውን ኣብቲ እተማዕድዎ ሸቶ ንምብጻሕ በይኖም እኹላት ኣይኮኑን። ህዝቢ ብቕዋም ተቐይዱ ባህጉ ዘተግብር ብመሰረት እቲ ዘጽደቖ ሕገመንግስቲ ብዝረኸቦ መሰል ተጠቒሙ፡ ንከገልግሎ እምነት ዘንበረሉ መሪሕነት ወይ መንግስቲ ክህልዎ ናይ ግድን እዩ።
ስለዚ ሕገመንግስቲ ትካላት ጥራይ ዘይኮነ መሪሕነት እውን ዝወልድ እዩ። እቲ በዚ ኣገባብ ስልጣን ዝርከብ መንግስቲ ኣብ ቅድሚ ሕጊ ዝሕተትን ዝምልከቶን ዘይምከቶን ተደሪቱ ዝወሃቦ እምበር፡ ከምድላዩ ዓንቀጻት እናጠሓሰ፡ ዝዕንድር ኣይኮነን። ሎሚ ኣብ ኤርትራ፡ ሕቶ መሪሕነት ክለዓል እንከሎ፡ ኢስያስ ኣፈወርቂ ምስ በልካ፡ ድሕሪኡ መን ኢልካ ከም እትቕጽል ፍሉጥ ኣይኮነን። ምናልባት ካብዚ ምድንጋር ዝነቐለ ብዝመስል ገለ ዓቕሎም ዝጸበቦም ወገናት ስም ኣብርሃም ኢሳያስ ኣፈወርቂ ከኳማስዑ ክትሰምዕ እንከለኻ፡ ብኩራት ሕገመንግስቲ ሳዕቤኑ ክሳብ ክንደይ ሓደገኛ ምዃኑ ይረኣየካ።
ብኸምዚ ናይ ኢሳያስ ዝኣመሰል ዓመጸኛ መንገዲ ዝመጸ ዘይኮነ፡ ሕገምንግስታዊ መስርሕ ተኸቲሉ ብኣፍልጦ ህዝቢ ዝመጽእ መሪሕነት ንህላወን ዕቤትን ህዝብን ሃገርን ወሳኒ እዩ። ነዚ ኣብ ግምት ብምእታው እዩ ድማ “ታሕተዋይ ኣካል ብውሳነ ላዕለዋይ ኣካል ይምእዘዝ ፡ ላዕለዋይ ኣካል ድማ ንድምጺ ንታሕተዎት ይሰምዕ” ዝብል ኣምር ሓደ ካብ ዲሞክራሲያዊ ኣዕኑድ ጌርካ ዝውሰድ። እዚ ከበሃል እንከሎ ናይቲ ዝምራሕን ቀንዲ ኣብ ባይታ ዘተግብርን ህዝቢ ብጽሒት እውን ኣትሒትካ ብምርኣይ ኣይኮነን። እቲ ዘዕውት እምበኣር ናይ ህዝብን መንግስትን ውሁድ ጉዕዞ እዩ። ሓላፍነትን ተሓታትነትን ናይቲ ዝመርሕ ኣካል ብዝተወሰነ ደረጃ ከም ዝዓዝዝ ግና ኣይሰሓትን።
ድሌትካ፡ ቅዋምካን መሪሕነትካን ኣሳንዮም ከም ዝስጉም ምግባር፡ ብቃልሲ ኣብ መስርሕ ዝረጋገጽን ክቡር ዋጋ ዘኽፍልን እምበር፡ ተሰሪሑ ከምዘይወሃበካ ርዱእ እዩ። ምኽንያቱ እቲ መስርሕ ንሓንሳብ እንዳዓገብካ ንሓንሳብ ድማ እንዳተጠርነፍካ እትጐዓዞ ስለ ዝኾነ። ብፍላይ ድማ ኣብዚ ኣብ ቃልሲ ዘለናሉ እዋን ኢና ንኣካይዳ ኢስያስ ዝስዕር ናይ ጽባሕ ምእዙዝነት ንቅዋም እንለማመዶ።
ከም ዝዝከር ኣባላት ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ዞባ ሰሜን ኣመሪካ ቀዳም 20 ሚያዝያ 2024 ዞባዊ ጉባኤ ኣካይዶም ነሮም። እዚ ብባህልን ቅዋምን ሰልፊ መሰረት ኣብ ነፍስ-ወከፍ ክልተ ዓመት ዝካየድ ጉባኤ ሽውዓተ (7) ዝኣባላታ መሪሕነትን ክልተ (2) ተጠባበቕትን መሪጹ።
ቀዳም 27 ሚያዝያ 2024 ሓዳስ ዞባ ሽማግለ ምስ ናይ ቅድም ዞባ ሽማግለ ብምእካብ ከም ልሙድ ባህሊ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ናይ ስራሕ ምትሕልላፍን ምርካብን ከምኡውን ናይ ተመክሮ ምቅይያርን ኣካይደን። እዚ ተመክሮዚ ጠባያት ናይ ስልጣን ብሰላም ምትሕልላፍ ዘርኢ ባህሊ እዩ።
ድሕሪ’ዚ ዞባ ሽማግለ ኣብዘን ዝስዕባ ኣጀንዳ ተመርኵሳ ኣኼበኣ ቀጺላ፥
- ነፍሰ ስርርዕ ምግባር
- ንኡሳን ሽማግለታት ምቛም
- ኣብ ጉባኤ ዝተወሰነ መደባት ምትርጓም
ድሕሪ እኹል ምይይጥ ብምልኣት ስምምዕ ኣባላት ዝተሰነየ፡ ዞባ ሽማግለ ንነፍሰ-ወከፍ ቤት-ጽሕፈት ሓላፊ መዚዛትሉ። ብምቕጻል ከኣ ንነፍሳ ኣብ ሰለስተ ንኡሳን ሽማግለታት ብምውጋን ኣብ ስራሕ ክትዋፈር ቅርቡነታ ኣረጋገጸት።
ኣብ መደምደምታ ኣባላት ዞባ ሽማግለ ኣባላት ዘሰከምዎም ሓላፍነት ከቢድ ምዃኑ ብምርዳእ፡ ንምትግባሩ ኩሉ ዝጥለቦም ንኸማልኡ ድሉዋት ምህላዎም ገሊጾም።
ክንዕወት ኢና
ባይቶ ሕብረት ኤውሮጳ ኣብ ኣወሃህባ ቪዛ ንኢትዮጵያውያን ዝተወሰኑ ሕግታት ክድረቱ ከም ዝወሰነ ብ29 ማዝያ 2024 ኣብ መርበብ ሓበሬታኡ ኣፍሊጡ። በዚ መሰረት ኣብ ሃገራት ሕብረት ኤውሮጳ፡ ቪዛ ዝሓቱ ኢትዮጵያ ተቐባልነት ከይረኽቡ ካብ ዝበሎም፡ ብኢትዮጵያውያን ቪዛ ንምርካብ ዝቐርቡ መረጋገጽታት፡ ሕቶ ድርብ ቪዛን ምንጻግ ናጻ ቪዛ ፍሉይ (ቪኣይቪ) ፓስፖርት ንዝሓዙን ከም ዝርከብዎም እቲ ውሳነ ናይቲ ሕበረት ኣፍሊጡ። ምስዚ ብዝተተሓሓዘ እቲ ቪዛ ንምርካብ 15 መዓልታት ዝወስድ ዝነበረ መስርሕ ናብ 45 መዓልታት ከም ዝደይብ እውን ተፈሊጡ።
ሕብረት ኤውሮጳ ከምዚ ዝኣመሰለ ውሳነ አክውስን ዘገደዶ ኢትዮጵያ ኣብ ኤውሮጳ ብዘይሕጋዊ መንበሪ ዝተረኽቡ ዜጋታታ ክትቅበል እተርእዮ ምትሕብባር እኹል ዘይምዃኑ ኣብቲ መግልጺኡ ተጠቒሱ። ኣተሓሒዙ ድማ ላዕለዎት ሰብ መዚ ኢትዮጵያ ዜጋታቶም ክቕበሉን ናይ ህጹጽ ግዜ ናይ ጉዕዞ ሰነድ ክህቡ ተሓቲቶም ብቕንጡፍ ዘይምልሱ ምዃኖምን ምስ ብድሌቶም ናብ ሃገሮም ክምለሱ ዝደልዩ ዘይምትሕብባሮምን ተወሳኺ ምኽንያት ነቲ ውሳነ ምዃኑ ኣስፊሩ።
እዚ ንኢትዮጵያውያን ቪዛ ኣብ ምሃብ ናይ ምንጥልጣል ውሳነ ግዝያዊ ኮይኑ፡ መዓስ ከም ዘብቅዕ ኣይተጠቕሰን። ባይቶ ሕብረት ኤውሮጳ ነቲ ውሳነ መዓስ ከም ዝቕይሮ ከጽንዖ ምዃኑ ድማ ሓቢሮም።
ቤት ትምህርቲ ኤርትራውያን ስደተኛታት ወዲ ሸሪፈይ፡ ኣብ ምብራቕ ሱዳን ብ1984 ከም ዝተመስረተት ንመበል 40 ዓመት ዝኽራ ዝተሓተመት መጽሐት ሓቢራ። እዛ ቤት ትምህርቲ መበል 40 ዓመት ምምስራታ ተኽብር ዘላ ምስ ብዙሕ ሽግራትን ከቢድ ናይ ምቕጻል ብደሆን ምዃና እታ ናይ ዝኽሪ መጽሐት ኣስፊራ። ካብቲ ከበድቲ ኣጋጥምዋ ዘሎ ብደሆታታ፡ ኣብ ሱዳን ዘሎ ኩነታት ጸጥታን ዋሕዲ ገንዘባዊ ዓቕምን ምዃኑ ድማ ተጠቒሱ’ሎ።
ቤት ትምህርቲ ወዲ ሸሪፈይ፡ ብዓለምለኸ ማሕበር ቀይሕ መስቀልን ወርሕን ካብ እትምስረት ጀሚራ ኤርትራውያን ህጽናት ስደተኛታት ናብ ሃገሮም ክሳብ ዝምለሱ ከተስተምህር ጸኒሓ። እንተኾነ ናይቶም ተመሃሮ ናብ ዓዶም ምምላስ ክሳብዛ ዘለናያ ዓመተ-2024 ኣይተረጋገጸን።
ናይታ ንመበል 40 ዓመት ዝኽሪ ምኽንያት ብምግባር ዝተዳለወት መጽሐት ዕላማ፡ ቀዳማይ እታ ቤት ትምህርቲ ዝሓለፈቶ ናይ ውረድ ደይብ ታሪኽ ምዝካር እዩ። ካለኣይ ዕላማኣ ከኣ፡ ማሕበር ቀይሕ መስቀልን ወርሕን፡ ክከታተልዋ ዝጸንሑ ካለኦት ዘይመንግስታዊ ትካላት፡ ኣብ መስርሕ እቲ ምምሃርን ምስትምሃርን ክሳተፉ ማሕበረሰብ ናይታ ቤት ትምህርትን ወለዲድን ቤተሰብን ተማሃሮን ከምኡ’ውን ንኩሎም እቶም ኣብ ዝሓለፈ 40 ዓመታት ንቐጻልነታ ክልግሱ ዝጸንሑ ወገናት ልባዊ ምስጋና ንምቕራብ ። እቲ ሳልሳይን ቀንድን ምኽንያት ድማ ኣብዚ እዋንዚ ብፍላይ ድሕሪቲ ብዓለም ደረጃ ኣጋጢሙ ዝነበረ ሓደገኛ ለበዳ ሕማም ኮቪድ-19፡ ገንዘባዊ ዓቕማ ኣብ ኣዝዩ ዘተሓሳስብ ደረጃ ወዲቑ ከም ዘሎ ንምሕባር ምዃኑ ተጠቒሱ።
እዚ መልእኽቲ ዝያግዳ ቆላሕታ ካብ ዝገብረሎም ድማ፡ ኣብ ወጻኢ ዘለዉ ደቂ ተባዕትዮን ደቂ ኣንስትዮን፡ እሞ ድማ ኣካል እቶም ኣስማቶም ኣብቲ ነባር መዛግብቲ እዛ ቤት ትምህርቲ ሰፊሩ ዘሎ ኣስታት 27 ሺሕ ዝኾኑ እዩ። ኮታ ከምኡ ምባል’ኳ ዘጸግም እተኾነ፡ እዚ ኣብዛ መጺሐት ተጠቒሱ ዘሎ መልእኽቲ ንቤት ትምህርቲ ስደተኛታት ወዲሸሪፈይ ናይ “ኣድሕኑ ህጹጽ መጸዋዕታ” እዩ።
ኣብታ መጺሐት ብዝርዝር ቀሪቡ ከም ዘሎ፡ እዛ ቤት ትምህርቲ ካብቲ ካልእ ኣብያተ-ትምህርቲ ብወለድን ተመሃሮን ካብ እትምረጸሉ ምኽንያታት፡
1. ስርዓተ ትምህርቲ ኤርትራ ተኸቲላ፡ ብቋንቋታት ትግርኛ፡ ዓረብን እንግሊዘኛን እተስተምር ምዃና። 2. ኣብቲ ከባቢ ዘለዋ ኣብያተ-ትምህርቲ ዝያዳ ናብ ኣካዳሚያዊ ዘይኮኑ ዛዕባታት ዘተኩራ ምዃነን፡ 3. ኣብኣ ዝመሃሩ ተመሃሮ መባእታዊ ደረጃ ወዲኦም ናብ ላዕለዋይ ደረጃ ንምሕላፍ ኣብ ዝወሃብ መርመራ ኩሉ ግዜ ዝለዓለ ውጽኢት ዘመዝግቡ ምዃኖምን 4. ውለዲ ንመመዝገብን ካልእ ንኡስ ወጻእታትን ዝኸፍልዎ ገንዘብ ምስቲናይ ካለኦት ኣብያተ ትምህርቲ ክወዳደር እንከሎ ዝተሓተ ኮይኑ፡ ተመሃሮ ዲቪዛን ንደቀንስትዮ ዝኸውን መሕለዊ ንጽህናን ብናጻ ዝረኽቡ ምዃኖም። እዮም።
ብዘይካዚ ኣብዛ ናይ ዝኽሪ መጽሐት፡ እቲ ብ400 ዝጀመረ ቁጽሪ ተመሃሮ በብግዜኡ ዝርኣዮ ምዕባለ፡ ንዕቤት እታ ቤት ትምህርቲ ዝተፈላለዩ ምሁራትን ግዱሳትን ዘበርከትዎ፡ ህንጸኣ ዘመናዊ መልክዕ ንምትሓዝ ክግበር ዝጸንሐ ጻዕሪ፡ ኣብቲ ከባቢ ምስ ዘለዉ ሱዳናውያን ሓለፍቲ ከጋጥም ዝጸንሐ ውረድ ደይብን ምትሕብባርን፡ ብዛዕባ ዝብሉን ካለኦትን ጉዳያት ብሰፊሑ ኣቕሪቡ’ሎ።
ኣቦመንበር ኮሚሽን ሕብረት ኣፍሪቃ ሙሳ ፋቂ መሓመድ
ኣቦመንበር ኮሚሽን ሕብረት ኣፍሪቃ፡ ቻዳዊ ሙሳ ፋቒ መሓመድ፡ ብሓፈሻ ኣብ መንጎ ኣምሓራን ትግራይን ብፍላይ ድማ ኣብ ራያ ኣላማጣ፡ ዛታን ኦፍላን ኣብ ዝተባህሉ ከባብታት “ዘሰሃሕብ” ኣብ ዘሎ ቦታታት ይምዕል ዘሎ ወጥርታት ይከታተሎ ከም ዘሎ፡ በቲ ብ25 ማዝያ 2024 ዘውጸኦ መግለጺ ኣፍሊጡ። ዝተፈላለዩ ፖለቲካዊ ኣካላት ትግራይ ድማ ነዚ መግለጺኡ ተቓዊመምዎ።
እቲ ኣቦመንበር ናይቲ ሕብረት፡ ኣብቲ መግለጺኡ ክልላት ትግራይን ኣምሓራን እቲ ኣብ መንጎኦም ዝምዕብል ዘሎ ወጥሪ ኣብ ምህዳእን መሰል ናይቶም ዝመዛበሉ ዘለዉ ሲቪል ሰባት ድህኘጥ እብ ምሓውን ክግደሱ ጸዊዑ። ኣተሓሒዙ ድማ እቲ ብ2 ሕዳር 2022 ኣብ መንጎ ፍደራል መንግስቲ ኢትዮጵያን ክልል ትግራይን ኣብ ፕሪቶርያ ዝተበጽሐ ስምምዕ ምሉእ ብሙ ንክትግበር ተማሕጺኑ።
ብዘይካዚ እቲ ተጀሚሩ ዘሎ ብመሰረት ውዕል ደቡብ ኣፍሪቃ ቀጻሊ ዘተኣማምን መፍትሒ ከምጽእ ዝኽእል እቲ ተጀሚሩ ዘሎ ፖለቲካዊ ዘተ ክቕጽል ከም ዝግበኦ ኣብቲ መግልለጺኡ ኣስፊሩ። ኣተሓሒዙ ድማ ሕብረት ኣፍሪቃ፡ እቲ ስምምዕ ኣብ ግብሪ ንክውዕል ከም ዝጽዕር ሓቢሩ ናይቲ ሕብረት ኣካላት ድማ ኩሉ ዝከኣሎም ከም ዝገብሩ ቃል ኣትዩ።
ናይቲ ኣብ ደቡብ ኣፍሪቃ ዝተበጽሐ ስምምዕ ቀንዲ ወዳቢ ሕብረት ኣፍሪቃኳ እንተኾነ፡ ሙሳ ፋቂ መሓመድ ንራያን ወልቃይትን ፍሉጣት ኣካል ክልል ትግራይ ክነሶም “ዘሰሓሕቡ ከባቢታት” ኢሉ ብምጥቃሱ፡ ብዝተፈላለዩ ፖለቲካዊ ኣካላት ትግራይ ሓያል ተቓውሞን ንከእርም መጸዋዕታን የጋጥሞ ኣሎ።
Bahgna media 205፣ ኣገደስቲ ሰሙናዊ ዜናታት ሃገርናን ከባቢናን ምስ ሎሚ እውን ሕማም ድሓር ከይከውን ርእሰ ዓንቀጽ ሰደህኤ 28.04.2024!
Written by Bahgna MediaMedia
ምክትል ኣመንበር ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይን ፕረሲደንት ግዝያዊ ምምሕዳር ትግራይን ኣቶ ጌታቸው ረዳ ምስ ቢቢሲ/BBC ኣብ ዘካየዶ ሰፊሕ ቃለ መጠይቕ፡ ነቲ ህወሓት ምስቲ ብዶር ኣብይ ኣሕመድ ዓሊ ዝምራሕ ሰልፊ ብልጽግና ክሰምር እዩ እናተባህለ ክውረ ዝቐነየ፡ ሓሶት ምዃኑ ብምጥቃስ ነጺግዎ።
ኣቶ ጌታቸው ረዳ ህወሓትን ብልጽግናን መሰረታዊ ናይ ኣተሓሳስባ ፍልልይ ከም ዘለዎም ኣረጋጊጹ፡ እቲ ኣብዚ እዋንዚ መንጎ ክልቲኦም ሰልፍታት ኣብ ከተማታት መቐለን ኣዲስ ኣበባን ዝካየድ ዘሎ ቀጻሊ ርክባት ዕላማኡ ንምስማር ዘይኮነ፡ ብመሰረት ውዕል ፕሪቶርያ ቀጻሊ መፍትሒ ንምርካብ ፖለቲካዊ ዘተ ንምክያድ ዝዓለመ ምዃኑ ጠቒሱ። ኣቶ ጌታቸው ኣተሓሒዙ ኣብ መስርሕ ኣተገባብራ ውዕል ፕሪቶርያ ጌና ዘይምትእምማን ከም ዘሎ ሓቢሩ፡ ምስ ዶር ኣብይ ኣሕመድ ኮነ ምስቲ ንሱ ዝመርሖ ሰልፊ ብጽግና ደሓን ዝኾነ ናይ ስራሕ ዝምድና ከም ዘሎ ኣስፊሩ።
ኣቶ ጌታቸው ኣብቲ መብርሂኡ፡ እቶም ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ ምስ ብልጽግና ክሰምር እዩ ኢሎም ዘውርዩ ውዕል ፕሪቶርያ ንከይትግበር ካልእ ኣጀንዳ ክፈጥሩ ዝደልዩ ኣካላት እዮም ኢልዎም።
እዚ ከም ዘለዎ ኮይኑ፡ ኣብዚ እዋንዚ ብመሰረት ውዕል ፕሪቶርያ፡ ኣብ መንጎ ፈድራል መንግስቲ ኢትዮጵያ፡ ግዝያዊ ምምሕዳር ትግራይን ክልላዊ መንግስቲ ኣምሓራን ብዝተበጽሐ ስምምዕ ብሰንኪ ውግእ ካብ መረበቶም ዝተመዛበሉ ተጋሩ ንምምላስ፡ ኣብ ራያን ዞባ ምዕራብ ትግራይን ተመስሪቱ ዝጸንሐ ዘይሕጋዊ ምምሕዳራት ብፈደራል መንግስቲ ይፈርስ ከም ዘሎ ሓቢሩ። እቲ ሓቂ ከምዚ እንከሎ፡ ሰራዊት ትግራይ ንከባቢ ራያ ብሓይሊ ንምሓዝ ውግእ ኣካይዱ ዝብል ወረ፡ ኮነ ኢልካ ነቲ መስርሕ ንምዕንቃፍ ዝንዛሕ ሓሶት ምዃኑ’ውን ኣቃሊዑ።
ኣብዚ እዋንዚ ዝተፈላለዩ ወገናት፡ ውዕል ፕሪቶርያ ከይፈርስ እሞ እቲ ውግእ ከይድገስ ስግኣቶም ይገልጹኳ እንተለዉ፡ ዝተፈላለዩ ሓለፍቲ ክልል ትግራይን ፈደራል መንግስቲ ኢትዮጵያን ግና እቲ ደማዊ ውግእ ንከይድገም ይሰርሑ ከም ዘለዉ ገሊጾም።
ህግደፍ መበል 33 ዓመት ዝኽሪ ናጽነት ኤርትራ ምኽንያት ብምግባር፡ ኣብ ሃገር ሆላንድ ከተማ ሪጅስዊክ 25 ጉንበት 2024 ሓሲብዎ ዝነበረ ናይ ዳንኬራ መደብ ከም ዝተስረዘ፡ ኦምሮየብ ዌስት ዝተባህለት መርበብ ሓበሬታ ንከንቲባ ናይታ ከተማ ብምጥቃስ ሓቢራ።
ሳሂን ዝተባህለት ናይ ከተማ ሪጅስዊክ ከንቲባ፡ ኣብዚ ጊዜዚ ከምዚ ዓይነት ኣስታት 800 ሰባት ዝሳተፍዎ ጽምብልን ኣኼባን ኤርትርውያን ዘይተደለየ ሽግር ክፈጥር ከም ዝኽእል ብምጥቃስ፡ ምምሕዳር ናይታ ከተማ ኣብ ወርሒ ለካቲት 2024 ኣብ ዘ ሄግ ሆላንድ ኣብ መንጎ ደገፍትን ተቓወምትን ስርዓት ህግደፍ ከቢድ ናዕቢ ተላዒሉ ከም ዝነበረ ኣዘኻኺራ። እታ ከቲባ ኣተሓሒዛ ከምዚ ዝኣመሰለ ሕማቕ ድሕረ-ባይታ ዘለዎ ኣኼባ ኣብ ጻዕቂ ህዝቢ ዘለዎ ከተማ ክግበር ከምዘይከኣል ኣረዲኣ።
እቲ ካብ መርበብ ኦምሮየብ ዝተረኽበ ሓበሬታ ከም ዘረደኦ፡ ዋላኳ ኣዳለውትን ኣካየድትን ናይቲ ፌስቲቫል እቲ ከጋጥም ዝኽእል ዕንቅፋት ንኡስን ክቆጻጸርዊ ዝኽእሉን ከም ዝኾነ ከረድኡ እንተጸዓሩ፡ ምምሕዳር ከተማ ሪጅስዊክ ግና ነቲ ዘቕረብዎ ሓሳብ ከም ዘይቅበሎ ናይታ ከተማ ምምሕዳር ወሃቢ ቃል ሓቢሩ።
ዋላኳ ዋና ናይቲ ደገፍቲ ህግደፍ ኣብ መወዳእታ ወርሒ ጉንበት 2024 ንዘልዎም መደብ ዝተኻረይዎ ኣዳራሽ፡ እቲ መደብ ተቐባልነት ንክረክብ ናብ ምምሕዳር ናይቲ ከተማ ጥርዓን እንተቕረበ፡ ናይታ ከተማ ምምሕዳር ግና ጥርዓኑ ከጽድቖ ፈቓደኛ ከምዘይኮነ ብ23 ማዝያ 2024 ውሳነኡ ኣፍሊጡ ።
ካብ ዝሓለፈ ዓመት ጀሚሩ፡ ኣብ ዝተፈላለያ ሃገራት ኤውሮጳ፡ ሰሜን ኣሜሪካ፡ ካናዳ ከምኡ'ውን እስራኤል ዝተላዕለ ንስርዓት ህግደፍ ኣብ ሕጋዊ መድረኽ ዝብድህ፡ ህዝባዊ ማዕበል ኣቓልቦ ማሕበረ-ሰብ ዓለም ከም ዝረኸበ ዝፍለጥ ኮይኑ፡ ኣብዚ ጊዜዚ ስርዓት ህግደፍ ኣብተን ንዓሰርተታት ዓመት ዝዓንድረለን ሃገራት ከይተረፈ ከቢድ ብድሆን ተቓውሞን የጋጥሞ ከም ዘሎ ርኡይ እዩ።
More...
26 ሚያዝያ ተጋዳላይ ተኽለብርሃን ገብረጻድቕን ወልደማርያም ባህልብን እንዝክረላ ናይ ሕሰም ዕለት’ያ
Written by EPDP Information Office
ዕለት 26 ሚያዝያ ናይዚ ዓምት እዚ’ውን ተጋዳላይ ተኽለብርሃን ገብረጻድቕን (ወዲ ባሻይን) ተጋዳላይ ወልደማርያም ባህልብን ኣባላት ፈጻሚ ሽማግለ ናይ ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ሰውራዊ ባይቶ ዝነበሩ ካብ ከተማ ከሰላ ሃገረ ሱዳን ብናይ ስለላን ሽበራን ጉጅለ ዲክታቶርያዊ ስርዓት መራሕቲ ህዝባዊ ግንባር ሓርነት ኤርትራን ተሓባበርቶምን ተጨውዮም ክሳብ ሎሚ ሃለዋቶም ከይተፈልጠ መበል 32 ዝኽሪ መጭወይቶም እንዝክረሉ ዘለና መዓልቲ’ዩ። ኣብ 1992 ዓ.ም. እዛ ዕለት እዚኣ ጾመ ኣርባዓ ተወዲኡ በዓለ ትንሳኤ (ኣፋስጋ) ዝኽበረኡ ዕለት ኢዩ ነይሩ። በቲ ኣጋጣሚ ሓደ ንብጻይ ወልደማርያም ባህልቢ ቀረባ ዘመዱ ዝኮነ ተስፋጼን ገብረሱስ ዝተባህለ ኤርትራዊ ዜጋ ኽልቲኦም ሓቢሮም ምስኡ ንክውዕሉ ምሳሕ ዓደሞም። እዚ ዕለትዚ ድማ ይትረፍዶ ኣብ ቀረባኻ ምስዘሎ ቤተ-ሰብስ፡ ዋላ እቶም ኣብ ርሑቅ ዝነብሩ ኣባላት ስድራ-ቤታት እንተኾነውን ናብ ዓዶምን ስድራኦምን ተጓዒዞም ብሓባር ምስ ወለዶምን መታዓብይቶምን ዝውዕሉሉን ዝራኸብሉን መዓልቲ ስለዝኾነ፡ ብጾት ንዝተገብረሎም ናይ ምሳሕ ዕድመ ብዘይ ገለ ምኽንያት ይቕሬታ ክሕተቶ ዘይካኣል እዃ እንተነበረ ኣብዘይጥዕሞም ሰዓታት ስለዝነበረ እቲ ዕድመ ንምሳሕ ምዃኑ ተሪፉ፡ ብሓባር ንኽቈርሱ ተሰማምዑ። ምኽንያቱ ዓዳማይ ናይ ግድን ኣብ ሓዲኡስ ክንራኸብ ኣለና ስለዝበሎምን ንባዕሉውን እቲ ዓዳማይ ነቲ በዓል ምስቶም ኣብ ሱዳን ዝቕመጡ ስድርኡ ብሓባር ንኸብዕሎ ኢሉ ካብ ስዑድያ ዝመጸን ኢዩ ነይሩ።
ከም ቈጸራኦም መጺኦም ድማ ብሓባር ቈረሱ። ድሕሪ ቁርሲ ገለ ግዜ ጸኒሖም ንኽብገሱ ፍቓድ ምስ ሓተቱ ዓዳማይ ሓንሳብ ጽንሑ ካብ ዕዳጋ (ሱቕ) ዝዕደግ ኣለኒ ብምባል ንሓንቲ ካብተን ብሽግለታት ናይዞም ብጾት ወሲዱ ንወዱ ለኣኾ። ወዲ ተስፋጼን ድሕሪ ቁሩብ ግዜ ተመልሶም’ሞ፡ እዞም ብጾት ብሽግለታኦም ስለዝተመልሰትን ዝኣኽሎም ናይ ዕላል ግዜ ስለዝወሰዱን ንኽኸዱ ደጊሞም ፍቃድ ሓተቱ። ተመሳጊኖም ካብቲ ገዛ ምስ ወጹ፡ ድሕሪ ቁሩብ ስጉምትታት፡ ካብቲ ዝነበርዎ ገዛ ከይራሓቑ እንከለዉ፡ ሓደ ሰብ ምስ ምሉእ ወታሃደራዊ ልብሱ ኣብ ቅድሚኦም ጸኒሑ ደው ኣበሎምም፡ ኣብ መደበር ወታሃደራዊ ስለያ ናይ ከሰላ ትድለዩ ኣለኹም ድማ በሎም። እዞም ብጾት ነዚ መጸዋዕታዚ ከም ሓድሽ ጉዳይ ገይሮም ኣይወሰድዎን። ምኽንያቱ ኣባላት መሪሕነታት ኮነ ካድራት ተቓወምቲ ውድባት ብጸጥታ ናይቲ ሃገር ኩሉ ግዜ ክሕተቱን ክጽዉዑን ልሙድ ኣብርእሲ ምዃኑ ክልቲኦም ከኣ ኣባላት መሪሕነት ብምንባሮም ምስ ክራኸብዎም ዝኽእሉ ሰበ-ስልጣን ናይቲ ሃገር ናይ ስራሕ ሌላታትን ርኽክባትን ስለዝነበሮም ብዘይገለ ጥርጥር ነቲ ወታሃደር ሰዓብዎ። ካብቲ እዋንቲ ጀሚሩ ብዘይካቲ ኤርትራ ምውስዶም ዝመሎቈ ዘረባን ኣሰሮምን ኣይተረኽበን።
ወዲቲ ንምሳሕ ዝዓደመ ሰብኣይ ኣቐዲሙ ብብሽግለታ ተላኢኹ ዝተመልሰ፡ መልእኽቲ ናይ ወላዲኡ ናይ ጥዕና ከምዘይኮነ ስለዝተገንዘበ ብጾት ካብቲ ገዛ ምስተሰናበቱ ብካንሸሎ/መካበብያ ናይቲ ግዛ ተቐልቂሉ ይኸታተሎም ነበረ። እቲ ፖሊስ ናይታ ሃገር ደው ኣቢሉ ከዘራርቦም ምስራኣየ ድማ ኣይቀሰነን። ስግኣት ስለዝሓደሮ ድማ፣ ኲነታቶም ንምፍላጥ ደድሕሪኦም ስዒቡ ክሳብቲ መደበር ወተሃደራት ሱዳን ዝኣትዉ ከምዝተኸታተሎም የረጋግጽ። ክልቲኦም ብጾት ብወተሃደራት ተኸብኪቦም ተወሲዶም ዝብል ወረ ኣብቲ ከተማ ምስተሰምዐ ጉዳዮም ንምፍላጥን ብዝዋሓደ መዕለቢኦም ንምርግጋጽን፡ ኣብ ብዙሕ ናይ ምድላዮም ጻዕርታት ተኣትወ። ነዚ ዝሰምዐ ካልእ ናይ ዓይኒ ምስክር ከምዝሕብሮ ድማ “ክልቲኦም ዝተሰቕሉዋ ሓንቲ ብብርቱዕ ናህሪ ኣትጐዓዝ ዝነበረት ቶዮታ ካብ ከተማ ከሰላ ንዶብ ኤርትራ ገጻ ክትወጽእ ርእየያ” ይብል።
በዚ ኣገባብዚ ድማ ኣብ ኢድ ናይቲ መፈንጠራዊ ስራሓት ንምስልሳል ውራየይ ኢሉ ዝተዓጥቀ ኣካል ስለያ ህዝባዊ ግንባር ዝኾነ መርሃዊ ክብሮም ዝተባህለ ባእታ ቅድም ኣባል ተሓኤ፡ ድሕሪ 1982 ከኣ ኣባል ተሓኤ ሓጋጊ ኣካል ዝጸንሐ፡ ቀጺሉ ኣባል ስሙር ውድብ ዝነበረ ዕሱብ ከምዝወድቁ ኮነ። መርሃዊ ክብሮም ድሕርዚ ሓደ ካብቶም ኣብ ጎቦታት ሓልሓል ዝነበረ መደበር ስለላ ህግዲፍ እንዳተዋፈሩ ኣብ ዶባት ኤርትራን ሱዳንን ዝንቀሳቀሱ ኣብ ቅንጸላን ምጭዋይን ኤርትራውያን ዓብዪ እጃም ዝነበሮ ናይ ስለላን ሽበራን ጉጅለታት ናይቲ ስርዓት ምንባሩ ዝፍለጥ ኢዩ። “ሰራቕ ሞባእስ ባዕሉ ይለፋለፍ፡ ከምዝባሃል፡ ኩሎም ኲነታት ናይዞም ዝተጨውዩ ብጾት ዝሰምዑ ኣባላትን ዘይኣባላትን ውድብ ብጭንቀት ተዋሒጦም ንምንዳዮም ላዕልን ታሕትን ኣብ ዝብልሉ ዝነበረ ግዜ፡ ተስፋጼን ገብረሱስ ግን ብዛዕባኦም ከይሓተተን ከይተሻቐለን ምሉቅ ኢሉ ንስዑድያ ከይዱ። ቅድሚ ምብጋሱ ግን፡ ንሓንቲ ናይ ቀረባ ዘመድ ብጻይ ወልደማርያም ዝዀነት ሰብ፣ “ኣይትሸገሪ ናብ ዓዶም ኢዮም ኣትዮም ዘለዉ” ከም ዝበላ ይፍለጥ። ብዘይካ’ዚ ውድብ ድሒሩ ብዘካየዶ ክትትልን ምጽራይን፡ እዞም ክልተ ኣባላት መሪሕነት እዚኣቶም ብተሓባባርነት ጸጥታ ሱዳንን ተስፋጼን ገብረሱስንን ብናይ ህዝባዊ ግንባር ሓርነት ኤርትራ ናይ ስለላ ኣካላት ከምዝተጨውዩ ምሉእ ብምሉእ ተረጋገጸ።
ብድሕር’ዚ ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ሰውራዊ ባይቶ፡ ብቁጽሪ መዝገብ 754 ዓንቀጽ 162 ናይ 1958 ዝጸደቐ ናይ ሱዳን ሕጊ መሰረት ክሲ ኣቕሪቡ። ኣብ ዕለት 16.05.1992 ከኣ እቲ ቀዳማይ ኣብ ምጭዋዮም ቀጥታዊ ኢድ ኣለዎ ዝተባህለ ተስፋጼን ካብ ሱዳን ንኸይወጽእ በቶም ሰበ-ስልጣን ከምዝተወሰነ ይዝከር። ተስፋጼን ገብረሱስ ግን ኣብቲ ውዲት ዝዓበየ ኢድ ከምዝነበሮ ከይኽሻሕ፡ ቅድሚ እታ ናይ ሕጊ ኢድ እተርክቦ ናይ ምውጻኡ መደብ ኣዳልዩን ሰሪዑን ስለዝጸንሔ ከምልጥ ከኣለ። እንተኾነ ዋላኳ ንግዝያኡ ዘምለጠ እንተመሰሎ፡ ካብ ሕማቕ ታሪኽን ህዝቢ ኤርትራን ንሓዋሩ ከምልጥ ከምዘይኽእል ግን ንኣምን።
እነሆ 31 ዓመታት ሓሊፉ እዞም ብጾት ተጋደልቲ እዚኣቶም፡ ካብ ሓደ ቤት ማእሰርቲ ናብ ካልእ ቤት ማእሰርቲ እንዳተኸላበቱ እዚ ጨቋኒ ዲክታቶርያዊ ስርዓት’ዚ የሳቕዮም ምንባሩ ዝተፈልጠ እዩ። እቲ ስርዓት ካብ ዝተፈላለዩ መንግስታውያንን ዘይመንግስታውያንን ኣካላት ንኣታሃላልዉኦም ንዝምልከት ንዝቐርበሉ ሕቶታት ኩሉ ግዜ ኣሉ ምስ በለ እዩ። ክእመን’ውን ትጽቢት የብልናን። እዞም ተጋደልቲ እዚኣቶም ኣብ መፋርቕ ናይ ሰብዓታት ልክዕ ከምቶም ብዙሓት ካልኦት መዛንኦም ኤርትራውያን ትምህርቶምን መነባብሮኦምን ጠንጢኖም በጃ ሃገሮም ክዀኑ ኣብ ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ዝተሰለፉ ኢዮም። ንኹሉ’ቲ ሓናቒ ጸገማትን ሽግራትን ጠሓሒሶም ድማ በቲ ዝነበሮም ናይ ቃልሲ ተመኩሮን ተወፋይነትን ንመትከላት ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ሰውራዊ ባይቶ ናይ ምዕዋት ተሪር እምነትን፡ ኣባላት ሰውራዊ ባይቶ ቀጺሎም ድማ ኣባላት ፈጻሚ ሽማግለ ኰይኖም ናይ ቃልሲ ሓላፍነት ተሰከሙ።
ነዚ ናይ መጭወይቲ መዓልቲ’ዚ ክንዝክር እንከለና፡ ኣብቲ እዋንቲ ከመይ ዝኣመሰለ ኤርትራዊ ፖለቲካዊ ክውንነት ምንባሩ ንምምላስ ዝሕግዙ ገለ ነጥብታት ምጥቃስ ዘድሊ ይመስለና።
እቲ እዋንቲ ሃገርና ካብቲ ን30 ዓመታት እተኻየደ መሪር ጸረ መግዛኣታዊ ውግእ ሓራ ዝዀነትሉ ናይ ውግእን ወረ ውግን ምዕራፍ ኣኸቲሙ፡ ናይ ዳግመ ህንጻ፡ ስኒትን ዲሞክራስን ሓድሽ ምዕራፍ ክኽሰት ትጽቢትን ባህግን ዝነበረሉ እዋን እዩ ነይሩ። ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ሰውራዊ ባይቶ ነቲ መድረኽ ብግቡእ ብምልላይን ሓድሽ ናይ ምርድዳእን ስኒትን መድረኽ ክጅምር ንኹሉ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ንልዝብ ዝጸዋዓሉ መድረኽ እዩ ነይሩ። ዕላምኡ ከኣ ህዝባዊ ግንባር ነቲ ተፈጢሩ ዝነበረ ናይ ስልጣን ባዶነት ንምምላኣ ዘቖ`ሞ ግዝያዊ መሰጋገሪ መንግስቲ ንእዋኑ ደጊፍካ፣ ካልኦት ፖለቲካዊ ውድባት ኤርትራ ብሰላማዊ ኣገባብ ኣብ ኤርትራ ክንቀሳቀሳን ክወዳደራን ምፍቃድ፡ እተን ኣብ ሓርነታዊ ቃልሲ እጃመን ዘበርከታ ውድባትን ኣገደስቲ ውልቀ ሰባትን ዓበይቲ ዓድን መራሕቲ ሃይማኖታትን ህዝባዊ ውክልና ዘለዎም ሃገራውያን ማሕበራትን ዝሳተፍዎ ዋዕላ ብጉዳይ ሃገራዊ ቻርተርን ዲሞክራስያዊ ቅዋምን ክካየድ ትጽቢት ዝነበረሉ እዩ። ባሓቲ መርሆ መሪሕነት ህዝባዊ ግንባር ግን፣ ኣብቲ ውድባት ንውድበን ኣፍሪሰን ናብ ህዝባዊ ግንባር ይጸንበራ ዝብል ዘይተግባራውን ዘይክውንነታውን ናይ ሰማንያታት መርገጻቱ ስለዝደረቐ ተበግሶ ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ሰውራዊ ባይቶ ንስኒትን ሃገራዊ ዕርቕን ክዕወት ኣይካኣለን።
በዚ ዲሞክራስያውን ናይ ህዝቢ ረብሓ ዝሕሉን ጠለባት ዝተሳናበደት ግዝያዊት መንግስቲ ኤርትራ ንኹለን ውድባት ኤርትራ ሓንሳብን ንሓዋሩን ንምድምሳስ ዝዓለመ ወታሃደራዊ ዓመጽ ንምክያድ መረጸት። ከምኡውን ኣብ ከተማታት ሱዳን ንዝርከቡ ኣባላት ውድባት ኤርትራ ናይ ምጭዋይን ምቅታልን መደባት ሰሪዓ እከይ ተግባራታ ንኽትፍጽም ኣበርቲዓ ክትንቀሳቐስን ኣብ ምዝርራይ ክታሓባበርዋ ምስዝኽእሉ ኣካላት ጸጥታ ሱዳን ውዲታዊ ዝምድና ፈጠረት። በዚ ርኹስ ኣገባብዚ ከኣ ኢዮም ተጋዳላይ ወልደማርያም ባህልብን ተኽለብርሃን ወዲ ባሻይን ናይዚ ውድባት ንምጽናት ዝዓለመ ብቐንጻሊ ስርዓት ዝተወስደ ጃምላዊ ወታሃደራዊ ጭውያ ግዳይ ዝኾኑ።
እቲ ኣብ ዕለት 16 ጥሪ 1995 ኣብ ኣልወስጥ ዝተባህለ ናይ ዓረብኛ ጋዜጣ ሱዳን ሕታም ቁጽሪ 155 ዝተቓልዐ ጸጥታዊ ሰነድ ስምምዕ ግርማይካ ከኣ መቀጸልታ ናይቲ ኣቐዲሞም ዝወሰድዎ ውዲታዊ ስጉምቲ ምንባሩ’ዩ ዘረጋግጽ። እዞም ኣብ ቅድሚ ሓቅን ፖለቲካዊ ግጥምያን ደው ክብሉ፡ በይኖም ገጢሞም ክስዕሩ ዘይኽእሉ መራሕቲ ህዝባዊ ግንባር ቃጻን ውዲትን ቀንዲ መሳርሒኦም ስለዝኾነ፣ ብተመሳሳሊ ኣብ ኢትዮጵያ’ውን ቀጺለሞ እዮም።
እዞም ንጹሃት ተጋደልቲ እዚኣቶም እንታይ ዝፈጸምዎ ኣበሳ ስለዘለዎም ኢዮም ክሳብ ሎሚ ኣብ ቤት ማእሰርቲ ናይዚ ዲክታቶርያዊ ስርዓት ተዳጒኖም ንሳላሳን ክልተን ዓመታት ዝኣክል ህልውናኦም ኣብዘይፍለጠሉ ናይ ስቓይን ዓዛብን መዋእል ዘሕልፉ ዘለዉ? ንዝብል ሕያዋይ ሓታታይ እቲ መልሲ፡
- ብኢሳያስ ንዝቐረበ ናይ ምሕረት ኣዋጅ ተቐቢሎም ንውድቦም ኣፍሪሶም ናብቲ ንሱ ዝመርሖ ዓንኬል ዘይምእታዎምን ኣገልገልቲ ናይዚ ቀንጻሊ ስርዓት ዘይምዃኖምን፡
- ካብ ናይ ኢሳያስ ዝፍለ ሃገራውን ህዝባውን ርእይቶ ስለዝነበሮምን ጥራሕ እንተዘይኰይኑ፡ ካልእ ዝኾነ ይኹን ኣብ ልዕሊ ህዝቦምን ሃገሮምን ዝፈጸምዎ ኣበሳ ኣይነብሮምን፡ የብሎምን እውን። እዚ ከኣ ህዝቢ ኤርትራን ኩሎም ዝፈልጥዎም ኣባላት ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ሰውራዊ ባይቶን ዘረጋግጽዎ ሓቂ እዩ።
ዲክታቶርያዊ ስርዓት ዝወሰዶ ናይ ራዕድን ሽበራን ስጉምቲ ኣብተን ምጽንባር ዝነጸጋ ውድባት ጥራሕ ዝተወሰነ ከምዘይኮነ ከኣ፡ ክፍለጥ ይግባእ። ሓደ ካብ መለለዪ ዲክታቶርያዊ ስርዓት ኤርትራ “ዝኣመነ ብሴፍ ዝኻሓደ ብሴፍ” ዝብል ስለዝኾነ፡ ዋላ ኣባላት ናይተን ነቲ መጸዋዕታ ተቐቢለን መብጻዓታቱ ኣሚነን ህልውናኤን ኣፍሪሰን ናብ ህዝባዊ ግንባር ዝኣተዋ ውድባትውን ከይተረፈ ካብቲ ጨካን ናይ ቅንጸላ መሓውራቱ ከምልጡ ኣይካኣሉን። ብዙሓት ካብቶም ንምሉእ ዕድሚኦም ምእንቲ ነጻነት ዝተቓለሱ ኣባላተን ከካብ ገዛኦምን ስርሖምን ተጨውዮም ብዘይዝኾነ ይኹን ክስን ፍርድን ኣብ ማእሰርቲ ዝበልዩ ዘለዉን ሃለዋቶም ዘይፍለጥን ውሑዳት ኣይኰኑን። ኲነታቶም ክሓቱ ፈቲኖም ተመሳሳሊ ዕጫ ዘጋጠሞም እውን ብዙሓት ኢዮም። ከም በዓል ዑስማን ዳየር፡ ማሕሙድ ዲናይ፡ መሓመድ ኬርን እስሌማን ሙሳ ሓጅን ዝኣመሰሉ ገዳይም ሃገሮም ዝባሃጉ ተጋደልትን እምባየ ሕድሩን ኣበይ ኣለዉ? ካልኦት ካብ ጐረባብቲ ሃገራት ተጨውዮም እተወስዱ ከም በዓል ገብረሂይወት ቀለታ፡ ውልደስላሰ ቻንቹ፡ ገብረብርሃን ዘርኤ፡ ዝኣመሰሉ ተጋደልቲ ኸ ኣበይ ነጠቡ? ሕጂ እሞድማ፡ እገለን እገለን ኢልካ ብስም ጸብጺብካ ዝውዳእ ዘይኰነስ፡ ህዝቢ ኤርትራ ግዳይ ናይቶም ጸልማት ተኸዲኖም ዝጨውዩ መጋበርያታት ናይቲ ስርዓት ኮይኑ ምህላዉ ናይ ኣደባባይ ምስጢር ኢዩ ኰይኑ ዘሎ።
ሎሚ ኣብ ሃገርና ኤርትራ ናይ ራዕድን ሽበራን ቀንጸላን ስርዓት ነጊሱ ምህላዉ ዘካትዕ ጉዳይ ኣይኰነን። በዚ ኣጋጣሚዚ መበል ሳላሳን ክልተ ዓመት መጭወይቲ ተጋዳላይ ተኽለብርሃን ገብረጻድቕን ወልደማርያም ባህልብን ኣብ እንዝክረሉ ዘለና እዋን እምነቶምን ኣተሓሳስባኦምን ብዘየገድስ፡ ብልኡኻት ናይቲ ቀንጻሊ ስርዓት ተጨውዮም ሃለዋቶም ዘይፍለጥ ኩሎም ኤርትራውያን ዜጋታት ካብ ዘገምታዊ ይኹን ሃንደበታዊ ሞት ንምድሓኖምን ነጻ ንኽልቐቁን ድምጽና ከነስምዕን ከምኡውን 26 ሚያዝያ ዓመት ዓመት ምስቶም ብኣእዳው ቀንጻሊ ስርዓት ዝተጠልፉን ዝጠፍኡን ደው እንብለላን ምስ ተጨውዮም ዝጠፍኡ ምሕዝነትናን ደገፍናን እንገልጸላን ዕለት ኰይና ንኽትዝከር እንጽዋዓላ ዕለት ኢያ።
ሓራን ዲሞክራስያዊትን ኤርትራ ንዘልኣለም ትንበር!!
ክሳብ ምሉእ ሓርነታት ህዝብናን ነጻ ምልቃቕ ፖለቲካዊ እሱራትን ዝረጋገጽ ንቃለስ!!
ውድቀትን ስዕረትን ንዲክታቶርያዊ ስርዓት ህግዲፍን መጋበርያታቱን!
ኣብዚ ቀረባ መዓልታት ኣብ ከተማ ከሰላ ኣንጻር ሓላፊ ጸጥታ ምብራቕ ሱዳን ነበር ጡረተኛ ዝሃቦ ከፋፋሊ ቃለ-መጠይቕ ሓያል ናይ ተቓውሞ ሰልፊ ከም ዝተኻየደ ሬድዮ ዳባንጋ/DABANGA ሓቢራ። እቲ ጥሮጠተኛ በዓል ስልጣን ብሪጋደር ጀነራል በድረዲን ዓብደልሓካም፡ ምስ ሬድዮ ሱዳን ኣብ ዘካየዶ ቃለመጠይቕ፡ ሰለስተ ናይ ቅድም ሓለፍቲ ምራቕ ሱዳን ዝነበሩ፡ ኤርትራውያን ስለ ዝኾኑ ሱዳናዊ ዜግነቶም ክስረዝ እዩ ጸዊዑ።
ነዚ ቃለ መጠይቕ ዝተኸታተሉ ምሕዘት ተቐዱምን ፍሉጣት ሱዳናውያን ባእታታትን፡ እቲ ቃለ መጠይቕ ማሕበረሰብ ምብራቕ ሱዳን ንምብትታን ዝዐለመ ምዃኑ ብምጥቃስ ፍሉይ ጠመተ ክግበረሉ ጸዊዖም። እቶም ሰለስተ ሱዳናዊ ዜግነቶም ይስረዝ ዝተባህሉ ናይ ቅድም ሓላፍቲ ምብራቕ ሱዳን፡ ካብቶም ኣብ ኤርትራን ሱዳንን ዝነብሩን ካብ ናይ ክልቲኡ ሃገራት ናይ ሓዲኡ ዜግነት ናይ ምሓዝ መሰል ዘለዎ በኒዓምርን ቤጃን ምዃኖም እቲ ዜናዊ ጸብጻብ ኣስፊሩ።
ድሕሪቲ ሓያል ተቓውሞ፡ ካብ ካርቱም ናብ ከሰላ ዝተጓዕዘ ልኡኽ ሬድዮ ሱዳን በቲ ዘቃለሖ ቃለ መጣይቕ ናብ ማሐረሰ በኒዓምር ይቕረታ ሓቲቱ። እተኾነ እቲ ይቕረታ ነቲ ኣብ ልዕሊ በኒዓምርን ካለኦት ማሐራዊ ጉጅለታት ምራቕ ሱዳንን ዝፈጠሮ ቁጠዐ ንምህዳእ እኹል ከምዘይነረ፡ ዓብደል ዓዚዝ ዝተባህለ ጸሓፋይ ምጥቃሱ እቲ ዜና ኣፍሊጡ።
ካብቶም ዝለዓለ ቁጠዐ ዘስምዑን ነቲ ናይ ተቓውሞ ሰልፊ ዝወደቡን ሰክረታሪታያት መንእሰያት ኣካል ናይቲ ኣብ ሰሜናዊ ምብራቕ ሱዳን ዝርከብ ህዝቢ ቤጃ ኣካል ዝኾነ ኢል-ሓለንጋ ይርከቦም። እታ ሰክረታርያት ሓለጋ ኣብ ናይ ፈይስኑክ ሕሳባ ከም ዘስፈረቶ ነቲ ምስ ኤርትራ ብዝተተሓሓዘ ዜግነት ክስረዝ ዝጸወዐ ናይቲ ጡረተኛ ቃል፡ ምብራቕ ሱዳን ኣንጻር ከፋፈልቲ ሓድነቱ ክርደልድል ዝሕግዝ ከም ዝኸውን ዘለዋ እምነት ብምጥቃስ፡ ብትሪ ኮኒናቶ።
መገለጺ ሰክረታሪያት ኣብ መወዳእታ፡ እቲ ኩነታት ንሓድነት መንእሰያት ሓለንጋ ምስ መንእሰያት ሓባብን መንዓምርን ከደልድል ዝሕግዞ ምዃኑ ምጥቃሱ እቲ ካብ ሬድዮ ደባንጋ ዝተረኽበ ዜና ሓቢሩ።
ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ
ህዝቢ ኤርትራን ህግደፍን ምስ ኩሉቲ ኣብ መንጎኦም ዘሎ ምትፍናንን ዘይምትእምማንን፡ ዝምድናኦም ከም ናይ ህዝብን መንግስትን ርክብ እዩ ዝግለጽ። እዞም ክልተ ኣካላት እቲ ሓደ ኣብ ልዕሊቲ ካልእ ዘለዎም ሚዛኑ ካልእ ኮይኑ፡ ከም ልሙድ እቲ ሓደ ብዘካይቲ ካልእ ዝግለጽሉ ህልውና ስለ ዘየብሎም። ኣብዚ እዋንዚ “ኣብ ኤርትራኮ መንግስቲ የለን” ክሳብ ምባል ዝበጽሑ ወገናት ከም ዘለዉ ስዉር ኣይኮነን። እቲ ኣብ ግምት ክኣቱ ዘለዎ ግና “ምህላዉን ዘይምህላዉን” መንግስቲ ዘይኮነ፡ ካብ ባህርያቱን ተግባሩን ነቒልካ ስማዊ መንግስቲ ምዃኑ እዩ። ኮታ ዝምድና ህግደፍ ምስ ህዝቢ ብመንጽር ባህርያቱ፡ ተግባሩን ኣካይዳኡን ክምዘን እንከሎ ርሑቕ ከይከድካ ናይ ጨቋንን ተጨቋንን እዩ።
ህዝብን መንግስትን እቲ ሓደ ካብቲ ካልእ ዝተፈልየ ህልውና የብሉን ክበሃል እንከሎ፡ እቲ ሚዛን ንክሕለው፡ እቲ ሓደ በቲ ካልእ ክማለኣሉ ዝደልዮ ጠለብ ኣለዎ ማለት እዩ። ናይዞም ክልተ ወገናት ድሌት ሚዛኑ ተሓልዩ ከም ዝቕጽል ኣብ ምግባር ብቐንዱ ግደ ህዝቢ ዘይስገር ኮይኑ፡ እቲ ብዝለዓለ ዝሕተት፡ ናይ ተጸዋዕነት ሓላፍነት ዝወስድን ግና መንግስቲ እዩ። እቲ ምምጥጣን ድሌት ናይ ክልቲኦም ምዕቃብን ዘይምዕቃብን ከኣ፡ መንግስቲ ካብ ዝፍተነሉ ሓደ መምዘኒ ጌርካ ዝውሰድ እዩ። እቲ ካብ ግዝያውነት ከይወጸ ዝኣርግ ዘሎ ምምሕዳር ህግደፍ ሚዛን ህዝብን መንግስትን ኣብ ምሕላው ተፈቲኑ ብሰንኪ ዘይምሕላፉ፡ ናይ ውድቀቱ ሓደ መርኣያ እዩ። እቲ ወትሩ ንድምጺ ህዝቢ ጸማም እዝኒ ምሃቡ ድማ፡ ነቲ ፈተና ዘይምሕላፉን ጨቋኒ መለለይኡን ኮይኑ ተመዝጊቡ ዘሎ እዩ።
ህዝቢ ኤርትራ ህግደፍ “መንግስቲ እየ” ካብ በለ፡ “ኣብ ዘይሰማዕካ ደብሪ ኣይትማህለል” ከም ምባል ዝውሰድኳ እንተኾነ፡ ብዙሕ ክምልሰሉ ዝግበኦ ሕቶታት ነይርዎ፡ ኣለዎ፡ ንመጻኢ እውን ክህልዎ እዩ። ሰላማዊ፡ ሰብኣውን ዲሞክራሲያውን መሰላቱ ክወሓሰሉ ይደሊ። ኣብታ ብቃልሱ ዘውሓሳ ናጻን ልኡላዊትን ኤርትራ ብዘይስግኣት፡ እግሩ መሊኡ ዝረግጸሉን ኣፉ መሊኡ ሓሳቡ ዝገልጸሉን ህዱእ መነባብሮ ክፍጠረሉ ይጠልብ። “ሕረስ ሓረስታይ ንገድ ነጋዳይ” ከም ዝበሃል፡ ብዘይድልዎን ተጽዕኖን ሰሪሑ ብጸጋታት ሃገሩ ንገዛእ ርእሱን ሃገሩን ከርብሕ ይብህግ። “ይኾነኒ” ኢሉ ብዲሞክራሲያዊ ኣገባብ ብዝመረጾ ኣካል ክመሓደር ሃንቀው ይብል። ኣብ ትሕቲ ርትዓውን ፍትሓውን መስርሕ ክዳነ ይናፍቕን ምስ ጐረባብቱ ሃገራት ኣብ ሰላማውን ናይ ሓባር ተጠቃምነትን ክነብር ከኣ ባህጉ እዩ። እዚ ኩሉ ባህግታት ሓደ ጉጅለ ወይ ሃላሊ ውልቀሰብ ዝህቦን ዝኸልኦን ምእንቲ ከይከውን ድማ፡ ባዕሉ ብዘጽድቖ ሕገ- መንግስቲ ዝተዋሕሰን ብትካላት ዝእለን ክኸውን መሰረታዊ ሕቶ ህዝቢ ኤርትራ እዩ።
እቲ ህዝቢ ሓላው ስልጣኑን ኣገልጋሊኡን ጥራይ ክኸውን እምበር፡ ድምጹ ክሰምዕ ባህርያቱ ዘይፈቕደሉ ኣሽካዕላሊ ጉጅለ ህግደፍ ብወገኑ፡ ህዝቢ ኤርትራ እንታይ ክኾነሉ ከም ዝደሊ ዘመልክት ስሱዕ ህርፋ ኣለዎ። ነቲ ከስርጾ ዝደሊ መላኺ ኣተሓሳስባን ጭቆናኡ ዘቐጽለሉ ባህልን ዝርዕምን ዝጣበቕን ህዝቢ ክኾነሉ ተጽዕኖኡ የሕይል። ካብቲ ብዙሕ ዕላማታት ወተሃድራዊ መደበር ሳዋ ሓደ ከኣ ነዚ ምዕኳኽ እዩ። ብዛዕባ ኣድላይነት ሕገ-መንግስትን ምስኡ ዝመጹ ትካላዊ ጸጋታትን ዘይሓትት ዓይኑ ኣዕሚቱ “ኣንታ ንበረልና ጥራይ” ዝብል ከም ህዝቢ ምሕሳብ ዘዋደቖ ሕብረተሰብ ክሃንጽ ይጽዕት። ብዛዕባ መሰሉ ኣብ ኩሉ ዓውድታት ዘይሓትት፡ ካብ ጸጋታት ሃገረይ ክጥቀም ዘይብል፡ ንዓመጽን ጥልመትን ህግደፍ ርእዩ ከምዘይረኣየ ዝኽውን፡ ኣብ ገዛእ ሃገሩ ተስፋ ቆሪጹን ርዒዱን ብዛዕባ መጻኢኡ ዘይሓስብ ንህግደፍ ከም መለኮታዊ ሓይሊ ቆጺሩ ዝጽበ፡ “ኣበይ ንደቅስ እንተተባህለ፡ ኣቦኻ ኣብ ዘደቀሱና” ብዝብል ምሳልያዊ ኣበሃህላ ዝደዓዓስ ኣብ ሕድሕዱ ዘይተኣማመን ህዝቢ ክኾነሉ ክግዘኣሉ ይደሊ።
ደድሕሪቲ ብሰንኩ ዝተሰደ መንእሰይ እናሰዓበ፡ ሕልናኡን ገንዘቡን ዘይበቀሉ ክኾነሉ እውን ይሃርፍ። ነዚ ንምርግጋጽ ድማ ክሳብ ኣብ ዓዲ ዘለዉ ስድራቤታት ተመጣጢሩ፡ ኩሉ መርዓድን መፈራርሕን መሳርሒታቱ ይጥቀም። ናይ ኩሉቲ ብቐጻሊ ዝወስዶ ዘየናሕሲ ምእሳር፡ ምስዋርን፡ ብስዉር ምቕታልን ኣብ ናይ እገለ መንግስቲ ተመኩሮ ተራእዩ ዘይበሃል ጭካን መልእኽቲ ከኣ ናብ ዘይረዊ ህርፋኑ ንምብጻሕ ዝመረጾ ስልቲ እዩ። ነዚ ምስቲ “ኤርትራ መሬታ እምብር ህዝባ ኣየድልየናን” ዝብል ዘይሰብኣዊ ጭረሖ ገዛእቲ ዘዛምድዎ ናይ ታሪኽ ፈለጣት ኣለዉ።
ስለዚ ክሳብ ክንደይ ኣብቲ ዝድለ ደረጃ በጺሑ ካልእ ጉዳይ ኮይኑ፡ እቲ ኣብ መንጎ ህዝቢ ኤርትራን ህግደፍን ዘሎ ናይ ትካል ዘይኮነ ናይ ጉልበትን ሓይልን ዝምድና ዝተረሓሓቐ ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብ መንጎ ጨቋንን ተጨቋንን ዝተሰረተ ተጸራሪ እዩ። ኣብቲ ዕለታዊ መስርሕ ሓይሊ፡ ዓመጽን ራዕድን ዝፈጠሮ ግዝያዊ ልዕልና ህግደፍ ይረአ እዩ። እቲ ኣብ መወዳእታ ዝስዕር ግና እቲ ኣብ ፍትሒ ዝተመስረተ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ከም ዝኸውን ዘወላውል ኣይኮነን። ስለዚ ህዝቢ ኤርትራ ህግደፍ ክኾነሉ ዝደልዮ ዝነበረን ህግደፍ ህዝቢ ክኾነሉ ዘማዕድዎን በበይኑን ንመንግስትነት ህግደፍ ኣብ ምልክት ሕቶ ዘውድቖን እዩ።
ምስ ህግደፍ ተሰሊፉ መሰረታዊ መሰሉ ኮነ ረብሓኡ ዘረጋግጽ ህዝቢ ኤርትራ ከምዘይህሉ ካልእ ኩሉ ገዲፍካ ናይ ዝሓለፈ 33 ዓመታት ድሕሪ ናጽነት ብተመኩሮና ጥራይ መረጋገጺ እዩ። እንተኾነ ነዚ ዘይተርፍ ሓቂ ክሳብ ዝግንዘቡ፡ ምስቲ ኣንጻር ረብሓኦም ዝገዝእ ዘሎ ስርዓት ዝተሰለፉ፡ ግንዛበኦም ክውስኽ እንከሎ ግና በብግዜኡ ካብታ ናይ ህግደፍ መርከብ ወሪዶም፡ ናብታ ሓቀኛ ናይ ለውጢ መርከብ ከም ዝሳፈሩ ፍሉጥ እዩ። መጻኢ ናይዞም ክሳብ ሎሚ ንህግደፍ “ንበረልና” ዝብልዎ ወገናት እውን ካብዚ ፈሊኻ ዝርኣይ ኣይኮነን። ናይቶም ናይ ትማሊ ተግባሩ ሓቢኡ፡ ብዘይጭበጥ ናይ ጽባሕ መብጸዓ ኣብ ዲያስፖራ ዘጸልሎም ዘሎ ዕሸላት ተሳትፎ’ውን በመንጽርዚ ዝውሰድ ኣብነት እዩ።
ህግደፍ ድሕሪ ሕጂ ህዝቢ ኤርትራ ናይ ጭቆና መጋበርያኡ ክኽውን እምበር፡ ንጸገሙ ዝርኢ ዓይንን ሕቶኡ ዝምልስ ባህርን ከጥሪ ማለት ዘበት እዩ። በዚ መሰረት እዩ ድማ ቃልስና ህግደፍ ሓሳቡ ቀይሩ ሕቶ ህዝቢ ንክምልስ ዝጽበ ዘይኮነ፡ ተቓሊሱ ዝስዕሮ ጥራይ ምዃኑ ተገንዚቡ ንቕድሚት ዝስጉም ክኸውን ዝግበኦ።
