http://ascenteq.com/project/epdp

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ

ኣብ ኤርትራ  ለውጢ ንምርግጋጽ ንቃለስ ዘለና ፖለቲካዊ ውዳበታት፡ ሲቪላዊ ማሕበራትን ህዝባዊ ምንቅስቓሳትን ብዙሓት ኢና። እምብዛ ብዝሒ ውዳበታትናን ምንቅስቓሳትናን ከኣ፡ ንነዊሕ ግዜ ኣሰካፍን ኣዘራብን ኮይኑ ዝጸንሐን ዘሎን እዩ። ናይቲ ስኽፍታት  ምኽንያት፡ “ናይ ለውጢ ዓቕምና ተበቲኑ ከይንደክም” ዝብል ሓልዮት እዩ። በቲ ካልእ ወገን ድማ ዘይሩ-ዘይሩ እነረጋግጾ ናይ ሓባር ሸቶ ምውጋድ ስርዓት ህግደፍን ብልዑል ተሳትፎ ህዝቢ ቅዋማውን  ዲሞክራሲያውን ስርዓት ምትካልን ክሳብ ዝኾነ ልብኻ ዝመልስ እዩ።

ኣብ ከምዚ ዘለናዮ ኣህላኺ መስርሕ ቃልሲ፡ ምብዛሕ ውዳበታት ብኣና ዝተጀመረ ዘይኮነ፡ ኣብ ተመኩሮ ካለኦት ዕዉታት እውን ዝተራእየ እዩ። ምውዳብ መሰልን ሓይልን ስለ ዝኾነ፡ “ድሕሪ ክንድዚ ውድባትን ማሕበራትሲ ይኣክል” ኢልካ ዝሕጸር ኣይኮነን። ናይ በይንኻ ዝተፈልየ ውዳበ ክህልወካ ዘገድድ መሰረታዊ ናይ ኣተሓሳስባ ፍልልይ ዘየብልካ ክነስኻ፡ ኣብ መስርሕ ክጻበብ ዝኽእል ዘይመሰረታዊ ፍልልይ መሰረት ጌርካ “ግድን ባይነይ እንተዘይተወድብኩ” ምባል ግና፡ ምርጫ ናይቲ ተግባሪኡ’ኳ እንተኾነ፡ ዝተባባዕ ግና ኣይኮነን።  ብድፍኑ ምብዛሕ ውዳበታት ጠንቂ ናይ ዘይምዕዋት ጌርካ ምውሳዱ ድማ ቅኑዕ ኣይኮነን። ኣብ ሕድሕድ እቲ ውዳበታት ዘሎ ፍልልያት ኣመሓዲርካን ተጸዋዊርካን፡ ኣብቲ ዘሰማመዓ ብጽንዓትን ቀጻልነትን ኣትኪልካ ብሓባር ዘይምቅላስ ግና ዕንቅፋት ዓወት  ምዃኑ ካብ ኤርትራውያን ንላዕሊ ዝተመኮረሉ የለን።

ናይ ኣተሓሳስባ ፍልልያትና ካብቲ ንጉዳያት ኣብ ምምዛንን ምንባብን ዘለና ፍልልያት ዝነቅል እዩ። ሓደ ኣካል ጐሊሁ ዝረአ ግጉይ ኣናብባ ከንጸባርቕን ንዓኡ ተኸቲሉ ውዳበ ክፈጥርን እንከሎ፡ ናብ ወድዓዊ፡ ርትዓውን   ሓላፍነታውን ኣናብባ ክምለስን ቅኑዕ ኣቕጣጫ ንክሕዝን ክትሕግዞ ምጽዓር ንቡር እዩ። እንተኾነ “ነዓይ ዝረኣየኒ ንባብን ተረድኦን እዚ እዩ። ተረድአይ ኣብ ግብሪ ንምውዓል ዝቃለሰሉ ውዳበ ድማ ክምስርት እየ” እንተ ኢሉ ግና፡ ነዚ ዝምልከት ቅዋማዊ ሕጊ ሰልፍታት ኣብ ዘይብሉ ስለ እንርከብ፡ ደው ከተብሎ ኣይከኣልን።  እቲ ምርጫ እምበኣር፡ ኣብ ሰላማዊ መስርሕ ናይ ሓሳብ እንካን ሃባን፡ ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ተቓሊስካ ክትረትዖ ጥራይ እዩ። ኣብ ክንዲ ተመዓዳዲኻ ትተሃላለኽ ግን፡ ነቲ ዘሰማምዓካ ዛዕባታት ዝያዳ ንምሕያልን ፍልልያት ንምጽባብን ዘኽእለካ፡ ናይ ሓባር መድረኽ ምፍጣር  ኣዝዩ ኣገዳሲ እዩ። ካብዚ ሓሊፉ ሓደ ውዳበ፡ በይኑ ናይቲ መቃለሲ ሜዳ በሓትን ቀላስን ኮይኑ፡ ነቲ ካልእ ብጉልበት ደፊኡ ከውጸኦ ወይ ርኢቶኡ ንክቕበል ከገድዶ እንተፈቲኑ፡ ምስ መሰል ሓሳብካ ምግላጽን ናጽነት ምውዳብን ዝራጸም ስለ ዝኸውን ዝምረጽ ኣይኮነን።

ኣብዚ እዋንዚ ብሓፈሻ ኤርትራውያን  ሓይልታት ለውጢ፡ ብፍላይ ድማ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ (ፖሓኤ)፡ ናይ ሓባር መድረኽ ክንፈጥር ንቃለሰሉ ዘለና ምኽንያት ተቐራሪብና ፍልልያትና ነጻብበሉን ነቲ ዘሰማመዓና ነስፈሓሉን ነስርጸሉን ዕድል ንምፍጣር እዩ። ናይ ሓባር መቃለሲ መድረኽ ምፍጣር፡ ሓደ ካብ ጠለባት ህዝብና ኣብ ልዕሊ ምዃኑ፡ ዝተበተነ ዓቕምና ከድምዕን ህግደፍ ናብ ንስዕረሉ ደረጃ ንኽብርኽን ንከኽእለና ኢና። በቲ ካልእ መልክዑ “ብሓባር እንተዘይኮይኑ፡ በበይንና እነምጽኦ ናይ ዓወት ውሕስነትን መዋጸኦን የለን” ዝብል ዘይስገር መልእኽቲ ዘመሓላልፍ እዩ። ከምኡ ስለ ዝኾነ እዩ ከኣ ሕቶ ሓቢርካ ምቅላስ ናይ ውሱናት ውዳበታት ሓላፍነት ዘይኮነ፡ ናይ ኩልና ኤርትራውያን ግዱሳት ግደታ እዩ እንብሎ። ሕቶ ሓድነት ከከም ናይ ኣተሓሳስባ ቅርበትን ርሕቀትን ናይቶም ብሓባር ክጸምዱ ዝገበኦም ኣካላት ደረጃታት ኣለዎ። ንኡስ ፍልልያትካ ኣወጊድካ ብደረጃ ምሉእ ሓድነት ወይ ፍልልያትካ ዓቂብካን ኣመሓዲርካን ብምክብባር ቀዳምነትካ ሰሪዕካን፡ ብደረጃ፡ ግንባር፡ ልፍንቲ ወይ ምሕዝነት ብዝግለጽ ጽላል ይትግበር።

ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ( ሰዲህኤ)፡ ንሓድነት ብዝምልከት ኣብ ጉባአኡ ዝጸደቐ ውሳኔ ተመርኲሱ፡ ብ4 ሓምለ 2017፡ ንፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ፡ ብሓባር የቃልሳና እየን ኣብ ዝበለን፡ “1. ምዕቃብ ልኡላዊ ግዝኣት ኤርትራ፡ 2. ምውዳቕ ዲክታቶርያዊ ስርዓት ህግደፍን ምልጋስ መሓውራት ጭቆናኡን፡ 3. ድሕሪ ውድቐት ስርዓት ህግደፍ ኣብዝሓ ሰልፋዊ ስርዓት ዝሰረቱ ህዝባዊ ዲሞክራስያዊ ስርዓት ምቛም፡ 4. ግዝኣተ ሕግን ዲሞክራስያዊ መሰላትን መላእ ሓርነታትን ህዝቢ ምቕባል” ኣትኪሉ ናብ ምሉእ ሓድነት የብጸሕና ወይ ኣብ ትሕቲ ሰፊሕ ጽላል የቃልሰና ዝበሎ፡ እማመ ኣቕሪቡ። እዚ እማመ ምስተዘርገሐ ዋላ ብሓደ ውድብ ተቓውሞ ኣይገጠሞን። እንተኾነ ክንድቲ ዝድለ ንዓኡ ዝምጥን ግብራዊ ውጽኢት ኣይተራእየን።

ኣብ ዝተፈላለዩ መድረኻት ዝንጸባረቑ፡ ኣብ ሰፊሕ ጽላል ብሓባር ንምቅላስ ከዕንቅፉና ዘይነበሮም መፈላለይ ዛዕባታት ብዙሓት እዮም። መብዛሕትኦም ከኣ ድሕሪ ውድቀት ስርዓት ህግደፍ ብህዝቢ ብዝጸድቕ ቅዋም እምበር ብውድባት ኮነ ምንቅስቓሳት ክውድኡ ዘይግበኦም እዮም። ካብቶም ፍልልያት ዝንጸባረቐሎም ሓደ፡ ህግደፍ ንምውጋድ እንኽተሎ ኣገባብ ቃልሲ እዩ። ጐነጻዊ፡ ዘይጐነጻዊ ወይ ክልቲኡ ዝብሉ ኣገባባት፡ ኣብ መደብ ዕዮ  ዝተፈላለዩ ፖለቲካዊ ውድባተታት ሰፊሮም እንረኽቦም እዮም። ውዳበታት፡ ስርዓት ህግደፍ ንምውጋድ ዝኽተልዎ ኣገባብ ብስምዒት ዘይኮነ፡ ባህርያት ጉጅለ ህግደፍ፡ ድልውነት ተሳትፎ ህዝቢ፡ ናይ ዝሓለፈ ውግኣት ስንብራት፡ ማሕበረ-ቁጠባዊ ዓቕሚ፡ ናይ ከባቢና ሓይልታት ኣሰላልፋ፡ ድሕሪ ለውጢ ከኸትሎ ዝኽእል ሳዕቤን …….ወዘተ ዝብሉ ኣብ  ግምት ዘእተወ ክኸውን ይግበኦ። ኣብዚ እቲ ቀንዲ ምስትውዓል ዘድልዮ፡ ኮሎም እዞም ኣገባባት፡ እቲ ስርዓት ንክውገድ  ናይ ምግዳድ ሸቶ ዘለዎም እዮም። ካብዚ ሓሊፉ ኩሎም ኣገባባት ለውጢ ብኻልእ ኣካል ክመጸሎም ወይ ህግደፍ ክተኹበሎም ዝጽበዩ  ኣይኮኑን።

ስለዚ ሎሚ እውን፡ እቲ ቀዳምነት ሂብና ከነጉለሖ ዝግበኣና፡ ነቲ ዝፈላልየና ዘይኮነ፡ ዘይሩ-ዘይሩ ሸቶና ሓደ ምዃኑ ተገንዚብና ነቲ ዘሰማምዓና ክኸውን ይግባእ።

ብዛዕባ ሰብኣዊ መሰል ኣብ ኢትዮጵያን ካለኦት ብዙሓት ሃገራትን ዝዝቲ ጉባአ ቤት ምኽሪ ሰብኣዊ መሰል ሕቡራት ሃገራት ሎሚ ዕለት 27 ለካቲት 2023 ኣብ ጀነቫ ተኸፊቱ። ኣብቲ ናይ መጀመርያ 4ተ መዓልታት ናይቲ ጉባአ፡ ዋና ጸሓፊ ውድብ ሕቡራት ሃገራት ኣንቶኒዮ ጉተረዝ ወሲኽካ ካብ ሚእቲ ንላዕሊ ዕዱማት መራሕቲ ሃገራትን ሚኒስተራትን ክሳተፍዎ እዮም።

እዚ ን5 ሳምንታት ዝጸንሕ ጉባአ፡ ብብዝሒ ተሳተፍቱ ጥራይ ዘይኮነ፡ ብመንጽር እቶም ዝዛረበሎም ዛዕባታት ዝለዓለ ግምት ተዋሂብዎ ከም ዘሎ ተገሊጹ። ኣብዚ መበል 52 ስሩዕ ጉባአ ናይቲ ቤት ምኽሪ፡ ውግእ ዩክረይንን ሩሲያን ቀንዲ ኣጀንዳ ከም ዝኸውንን፡ ነቲ ጉዳይ ከጻሪ ቅድሚ ሕጂ ናይ ዝተመዘዘ ሰለስተ ኣባላት ዘለዉዎ ኮሚሽን ጸብጻብ ናብቲ ጉባአ ከም ዝቐርብን ተሓቢሩ። 

ኢትዮጵያ ኢንሳይደር /ETHIOPIAN INSIDER ዝተባህለት መርበብ ሓበሬታ ከም ዝገለጸቶ፡ ኣብ ኤውሮጳ ዝካድ ዘሎ ውግእ ቀንዲ ኣጀንዳ ከም ዝኸውን ርዱእ ኮይኑ፡ ብዛዕባ ኩነታት ሰብኣዊ መሰል 4ተ ሃገራት ምብራቕ ኣፍሪቃ ከም ዝዝተ ጠቒሳ። ጉዳይ ኢትዮጵያ ድማ ኣብ 4ይ ሰሙን ናይቲ ጉባአ ከም ዝለዓልን ንኩነታት ሰብኣዊ መሰል ኢትዮጵያ ይከታተል ናይ ዘሎ  ኮሚሽን ናይ ቃል ጸብጻብ ክስማዕ  እዩ። ኢትዮጵያ እቲ ሰብኣዊ መስል ዘጻርይ ዘሎ ኮሚሽን ክፈርሰላ ክትምሕጸን ከም ዝጸንሐት ዝዝከር እዩ።

እቲ ንነዊሕ ግዜ ክንከባለል ዝጸንሐ፡ ኩነታት ሰብኣዊ መሰል ኤርትራኸ ኣብቲ ጉባአ ክለዓል ድዩ ኣይለዓልን ዝሕብር ጸብጻብ ኣብቲ ዜና ኣይሰፈረን። ህግደፍ ግና ኣብቲ ንኢትዮጵያ ዝምልከት ኩነታት ሰብኣዊ መሰል ዝምልከቶ እዩ።

ቤት ጽሕፈት ኣህጉራዊ ዝምድናታት ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ (ሰዲህኤ)፡ ናይ ዓመተ 2022 ንጥፈታቱ ንምግምጋምን ክሳዕ እቲ ኣብ ወርሒ ሓምለ 2023 ዝካየድ 4ይ ጉባኤ ሰልፊ ክፍጸሙ ብዛዕባ ዝግብኦም ዕማማት ንምዝርራብን ብ26 ለካቲት 2023 ናይ መላእ ኣባላቱ ኣኼባ ኣካይዱ።

ኣብቲ ኣኼባ ጸብጻብ ንጥፈታት ቤት ጽሕፈት ናይ 2022 ዓ.ም፣ ምስ ዝተፈላለዩ ደለይቲ ፍትሒ ኤርትራውያን ዝግበር ናይ ሓባራዊ ቃልሲ ዘተ በጺሑዎ ዘሎ ደረጃ፡ እዋናዊ ኩነታት ሃገርናን ከባቢናን ከምኡውን መስርሕ ስምምዕ ሰላም ፕሪቶርያን ናይሮቢን ጽልዋታቱ ኣብ ኤርትራን ዘጠቓለለ ጸብጻብ ብብጻይ ብርሃነ ደበሱ ሓላፊ ናይቲ ቤት ጽሕፈት ቀሪቡ። 

እቲ ቤት ጽሕፈት ካብ ማእከላይ ባይቶን ፈጻሚ ሽማግለን ብዝተዋህቦ እዋናዊ ዕማማት ከምኡውን ኣባላት ቤት ጽሕፈት ኣቐዲሞም ብዘውጽኡዎ መደብ መሰረት ኣብ ዝሓለፈ ዓመት ስሉጥ ፖለቲካውን ዲፕሎማስያውን ስርሓት ከምዝፈጸመ ተሳተፍቲ ኣኼባ ተገንዚቦም፡  ኣብ መጻኢ ዲፕሎማስያዊ ጻዕርታቶም ኣሐይሎም ምዃኖም ከኣ ኣረጋጊጾም። 

ንሓባራዊ ስራሕን ጽምዶን ተቓወምቲ ሓይልታት ብዝምልከት፡ እቲ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ኣብ ወርሒ ሓምለ 2017 ዘቕረቦ እማመ ናይ ሓባራዊ ስራሕ ዳርጋ ብምሉእ ደንበ ተቓውሞ ተቐባልነት ረኺቡ ይስርሓሉ ምህላዉ ተሳተፍቲ ኣኼባ ዝተሰምዖም ሓጐስ ገሊጾም። ሰዲህኤ ኣብ ግብሪ ንምውዓሉ ንዘለዎ ጽኑዕ መርገጽ እውን ንኢዶም፡  ከምቲ ዝድለ ንክትግበር ኩሎም ዝምልከቶም ንክጽዕቱ  ለበዋኦም ከም ዘመሓላለፉ ከኣ እቲ  ካብቲ ኣኼባ ዝተረኽበ ሓበሬታ ኣረዲኡ። 

ተሳተፍቲ ኣኼባ ንእዋናዊ ኩነታት ሃገርናን ዞባ ቀርኒ ኣፍሪቃን ብዝምልከት ኣብ ዝተመያየጥዎ፡  እቲ ዓለም ዘሰክሐ ውግእ ትግራይ፡ ብሰላም ናብ ዝፍትሓሉ መድረኽ ብምብጽሑ ዝተሰምዖም ሓጎስን እቲ መስርሕ ብዓወት ክፍጸም ዘለዎም ሰናይ ትምኒትን ገሊጾም። ህዝቢ ትግራይ ብዘርኣዮ ጽኑዕ ሓድነትን ተወፋይነት ዝመልኦ መስዋእትን ካብ ዕጽዋን ክባን ወጺኡ ናብ ንቡር ንክምለስ ተታሓሒዙዎ ብዘሎ ጻዕሪ፡ ባህጉን ድልየቱን ዝተማልአ  ክኾነሉን ድማ ኣኼባ ተመንዩ።

እቲ ኣብቲ ዘይምልከቶ ኲናት ብልዑል ደረጃ ዝተዋስአ ስርዓት ህግደፍ ብዘውረዶ ናይ ሂወትን ንብረትን ዕንወት ብሕጊ ተሓታቲ ክኸውንን እቲ ንሱ ደዊኑዎ ዘሎ ክብርን ምስልን ኤርትራ ናብ ንቡር ክምለስን ኩላትና ደለይቲ ፍትሒ ኤርትራውያን  ብዕቱብ ክንስርሓሉ ኣኼባ ጻውዒቱ ኣቕሪቡ። ከባቢና ብዘለዎ ኣቐማምጣን ዝውንኖ ዕቑር ተፈጥሮኣዊ ጸጋታትን ንዓይኒ ብዙሓት ስሒቡ ኩሎም ሓያላት ዓለምና ከመናጠልሉ ይጓየዩ ስለዘለዉ፡ ምስቶም ንፍትሒ፡ ሰላም፡ ሓድነትን ልኢላውነትን ኤርትራ ዝድግፉ ሓይልታት ዝምድናና ንምሕያል ንክንቃለስ ተሳተፍቲ ኣኼባ ከም ዘተሓሳሰኡ እቲ ጸብጻብ ኣረጋጊጹ።

ኣብ መደምደምታ፡ ኣባላት ቤት ጽሕፈት ኣህጉራዊ ዝምድናታት ሰዲህኤ፡  ኣብ ርእሲቲ ዝምድና ንምሕያል ዝገብርዎ ጻዕሪ፡ 4ይ ጉባአ ሰልፎም ንምዕዋት ብዝለዓለ ደረጃ ከም ዝጽዕቱ ምርግጋጾም እቲ ጸብጻብ ኣረጋጊጹ።