Subscribe to this RSS feed
Saturday, 12 March 2022 21:40

Dimtsi Harnnet Sweden 12.03.2022

Written by
Dimtsi Harnnet Sweden 12.03.2022
Published in Radio
Read more...
Saturday, 12 March 2022 15:35

ጨናፍር ሰ.ዲ.ህ.ኤ. ሃገረ ሽወደን ንታሪኻዊት ኣህጉራዊት መዓልቲ ደቂ ኣንስትዮ ብምዉቅ ምስዮት ኣብዒሎምዋ

Written by
ጨናፍር ሰ.ዲ.ህ.ኤ. ሃገረ ሽወደን ንታሪኻዊት ኣህጉራዊት መዓልቲ ደቂ ኣንስትዮ ብምዉቅ ምስዮት ኣብዒሎምዋ

ብዕለት 11መጋቢት 2022 ዓ.ም.ፈ. ክልቲኤን ጨናፍር ሰ.ዲ.ህ.ኤ. ሃገር ሽወደን ንክብሪ 8ተ መጋቢት መዓልቲ ደቂ ኣንስትዮ ንምዝካር ብኤሎትሮኒካዊ መራኸቢ ብዙሓን ዙም ተራኺቦም ምዉቅ ምስዮት ኣካይዶም። ኣኼባ ብክልቲኦም ኣቦ መንበራት ሓጺር ምሕዝነታዊ መግለጺ ድሕሪ ብምሃብ ፡ ንኣባል ፈጻሚት ሽማገለ ብጻይ መብግስተኣብ ኣስመሮም ዕድል ተዋሂቡ ኣዝዩ ኣገዳሲ ዝኾነ ታሪኻውን ባህላውን ግደ ጓል ኣንስተይቲ ኣብ ስሉስ ዓለምን ምዕራባውያንን ዘሎ ፍልልይ ጠቂሱ ብፍላይ ኣብ ሃገርና ዘሎ ብሰንኪ ጨቋኒ ስርዓት ህግደፍ ጉጉይ ምምሕዳርን ነታ እምነ መሰረትን መበቆል ሕብረሰብ ዝኾነት ኳዕናን ጓል ኣንስተይቲ ኤርትራ ዘውርዶ ዘሎ ኣዝዩ ኣሰካፊ ሃስያታት ጠቂሱ ንኣባላት ሰ.ዲ.ህ. ኤ. ዘወፍዮኦ ዘሎዋ ተባዕ ቃልሲ ኣመስጊኑ ንቀጻሊ ከኣ ኣብ ጎድነን ከም ዘሎ ቃል ኣትዩ። ቀጺሉ ብጸይቲ ኣልጋነሽ ያቆብ ብኣዝዩ መሳጢ ዝኾነ ኣገባብ ህልዊ መሪር ሃለዋት ኤርትራዊት ጓል ኣንስተይቲ ገሊጻ ፡ ብተወሳኺ ሓዲሽ ተረኽቦ ኣብ ስደት ዝጋጠም ዘሎ ምስ ባህልናን ታሪኽናን ዘይዛመድ ጨካን ቅትለታት ኣምሪራ ገሊጻ ብኸመይ ይፍታሕ  እንታይ ክግበር ኣለዎ እውን ኣንፈት ብምሃብ ንተሳተፍቲ ክልተ ነጥበ መበገሲ ንክትዕ ብምቅራብ ንሰለስተ ሰዓታት ዝወሰደ መግለጺ ምሕዝነታዊ መልእኽትታትን ክትዕን ብምክያድ ሃነጽቲ ርእይቶታትን ለወባታትን ብምሃብ ኣኼባ ተዛዚሙ።

Friday, 11 March 2022 20:22

ሰልፊ ብልጽግና 1ይ ጉባአኡ ጀሚሩ፡ ድምጺ ህግደፍ ግና ኣይተሰምዐን

Written by
ሰልፊ ብልጽግና 1ይ ጉባአኡ ጀሚሩ፡ ድምጺ ህግደፍ ግና ኣይተሰምዐን

ኣብ ኢትዮጵያ መስራቲ ጉባአ ከየካየደ ተመሪጹ ክመርሕ ዝጸንሐ ሰልፊ ብልጽግና፡ ንሰለስተ መዓልታት ዝቕጽል ቀዳማይ ጉባአኡ  ብ11 መጋቢት 2022 ጀሚሩ። ኣብዚ ጉባአ 1600 ናይ ምድማጽ መሰል ዘለዎም ዝርከብዎም 2000 ሰባት ይሳተፉ ከም ዘለዉ ናይቲ ጉባአ ኣሰናዳኢ ኣካል ሓቢሩ። ኣብዚ ብቐጥታ ብተለቪዥን ዝተመሓላለፈ መኽፈቲ፡ ቃል ዘስምዑ ናይቲ ሰልፊ  ፕረሲደንት ዶ/ር ኣብይ ኣሕመድ ዓሊ፡ ሰልፎም ናብዚ ጉባአ ንምብጻሕ ዝሓለፎ ጉዕዞን ኣብ መጻኢ ናይ ሰልፎ ናይ ስራሕ ቋንቋታት ካብ ሓደ ንላዕሊ ከም ዝኸውንን ኣመላኺቶም። ብምሳልያዊ ኣዘራርባ ከኣ “ብልጽግና ካብ ማይ ምስ ዝወጽእ ዝመውት ዓሳ ዘይኮነ፡ ከም ኣባ ጓብየ ኣብ ማይ ሕጻን ዝነብር እዩ” ኢሎም። ኣባላት እዚ ሰልፊ ልዕሊ 11 ሚልዮን ስለ ዝኾኑ ካብ ኣፍሪቃ ዝዓበየ እዩ እውን ኢሎም። ኣብ መጻኢ ምስቶም ተፈኻኸርቲ ዝብልዎም ተቓወምቲ ሓቢሮም ከም ዝሰርሑ ድማ ቃል ኣትዮም። ንህልዊ ቅልውላውን ናይ ምብትታን ሓደጋን ኢትዮጵያ ዝምልከት ግና ዋላ ሓንቲ ኣይበሉን።

ኣብዚ ጉባአ ዝተሳተፉ ዕዱማት ኣብ ሃሃገሮም ይመርሑ ናይ ዘለዉ ሰልፍታት ተወከልቲ፡ ደቡብ ኣፍሪቃ፡ ቱርኪ፡  ዩጋንዳ፡  ጅቡትን ደቡብ ሱዳንን ናይ ምሕዝነት ቃል ኣስሚዖም። ተወካሊ ደቡብ ኣፍሪቃ ኣብ ዘስምዕዎ ቃል ናይ ኢትዮጵያን ከባቢኣን ፍሉጣት ባእታታት ክሰምዩ እንከለወ፡ ስም  ሓምድ እድሪስ ዓዋተ ምጥቃሶምን ክውድኡ እንከለዉ “ዓወት ንሓፋሽ” ምባሎምን ቆላሕታ ዝሰሓበ ነይሩ። እዞም ቃል ምሕዝነት ዘቕረቡ ተወከልቲ ብዘይካ ንዶ/ር ኣብይን ብልጽግናን ምውዳስ ብቐጥታ ንህልዊ ቅልውላው ኢትዮጵያ ዝምልከት ዝበልዎ ኣይነበረን። ብኩራት ናይቲ ኣብ ኤርትራ ዝገዝእ ዘሎ ህግደፍ ኣብቲ ናይ ምሕዝነት መልእኽታት ከኣ ነብሱ ዝኸኣለ ኣዛራቢ ኮይኑ ኣሎ።

ብልጽግና ቅድሚ ሒደት መዓልታት ኣብ ዘካየዶ ናይ ተሳተፍቲ ጉባአ ኮንፈረንስ ንመጻኢ ዝምረሓሉ ፖለቲካዊ መደብ ዕዮን ቅዋምን ስለ ዘጽደቐ፡ እዚ ሰለስተ መዓልታት ዝጸንሕ ጉባአ ስነስርዓታዊ ጥራይ ምዃኑ ዝተፈላለዩ ወገናት ገሊጾም። በቲ ዘጽደቖ ሰነዳት መሰረት ብልጽግና ኣብ መጻኢ ኣብ ህንጸት ሃገረ-መንግስቲ፡ ቁጠባዊ ዕቤትን ጸጥታዊ ምርግጋእን ከተኩር እዩ። ኣም በጻኢ ናይ መንግስቲ ናይ ስራሕ ቋንቋታት፡ ኣምሓርኛ፡ ኦሮሞኛ፡ ዓፋር፡ ትግርኛን ሶማለኛን ክኾኑ እዮም ዝብል ትጽቢት ክህሉ እንከሎ፡ ኣዲስ ኣበባ ከኣ “ኣዲስ ኣበባ-ፊኒፊነ” ተባሂላ ክትስየም ትጽቢት ኣሎ። ብዙሓት ኣብ ላዕለዋይ ጽፍሒ ዝጸንሑ ሓለፍቲ ከም ዝወርዱ ድማ ምልክታት ኣሎ።

ብዙሓት ኢትዮጵያውያን እዚ ጉባአ ንኢትዮጵያ ካብዚ ዘላቶ ቅልውላው ዘውጽኣ ለውጢ ከምዘየምጽእ ብማሕበራዊ መዲያ ርኢቶኦም የገልጹ ኣለዉ።

Friday, 11 March 2022 14:03

መርገጽ ህግደፍ፡ ኣሉታዊ መርኣያ ከም ልማዱ

Written by
መርገጽ ህግደፍ፡ ኣሉታዊ መርኣያ ከም ልማዱ

ህግደፍን ህዝቢ ኤርትራን እንታይን ምንታይን ምዃኖም ካብ ዝበርህ ነዊሕ ግዜ ኮይኑ እዩ። እዚ ክንብል እንከለና ከምቲ ገለ ኣባላት ህግደፍ ከሽኻዕልሉ ከለዉ፡ “ንሕና ንሱ፡ ንሱ ንሕና”  ዝብልዎ ዝምድና ኣለዎም ማለትና ዘይኮነ “ዓይንን ሓመድን ወይ ሕቖን ከብድን”  ምዃኖም ንምብራህ እዩ። እቲ ኣብ ኤርትራዊ ባይታ ዘሎ ኩነታት እተዳህሰስካ”ውን ነዚ እዩ ዘነጽር። ናይዚ ኣበሃህላ መጥመሪ ከኣ “ህግደፍ ብጉጃላዊ ባህታኡ እምበር፡ ብህዝባዊ ውድዕነት ዘይምእዘዝ ጉጅለ እዩ” ኢልካ ዝጠቓለል እዩ።

ህዝቢ ኤርትራ ብሰንኪ ሕሱምን ዘይሓላፍነታውን ምምሕዳር ህግደፍ ዘሓልፎ ዘሎ ህይወት ክንድቲ ዝግብኦ ኣቓልቦ ሕብረተሰብ ዓለም ከም ዘይረኸበ ብግብሪ ክረአ ዝጸንሐ እዩ። እዚ ክበሃል እንከሎ ግና ብፍላይ ኣብቲ መወዳድርቲ ዘየብሉ ግህሰት መሰረታዊ ሰብኣዊ መሰላት ዝምልከት ሓሓሊፉ ዝረአ  ዘይዕቱብ ድምጽታት ይስማዕ እዩ። ባይቶ ሰብኣዊ መሰል ውድብ ሕቡራት ሃገራት ፍሉያት ተኸታተልቲ ኮሚሽነራት መዚዙ ኩነታት ሰብኣዊ መሰል ኤርትራ ክከታተል ምጽንሑ ውሱን ተገዳስነት ከምዘሎ ዘርኢ እዩ። እንተኾነ እዞም ተኸታተልቲ  ኣካላት በብግዜኡ ከቕርብዎ ንዝጸንሑ ለበዋታትን መፍትሒ ሓሳባትን ዘይምትግባሮም ናይቲ ዘይምግዳስ ምልክት እዩ። እዚ ዘይምግዳስ ሓደ ንህግደፍ ካብ ዘሻህረትዎ እዩ።

ጉጅለ ህግደፍ ወጻዒ ተግባራቱ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ መሊኡ፡ ብፍላይ ናብ ጐረባብቲ ክፈስስ እንከሎ ግና ዓለምና ክትዛረበሉ ግድነት እዩ። ንሕና ግና ከምቲ “ላምሲ ፍርቂ ጐና ኣይትሰብሕን’ያ” ዝበሃል፡ ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ህዝብና ዝፍጽሞ ገበናት ስለ እንፈልጦን ዘቐንዝወናን ህግደፍ፡ “ኣብ ከምዚ ዓይነት ዛዕባ ዘይሓላፍነታዊ መርገጽ ወሲዱ” ክበሃል እንከሎ፡ ኣብ ልዕሊ “ህዝበይ” ዝብሎ ዝጨከነ ኣብ ልዕሊ ካልኦት ክልውህ ስለ ዘይንጽበዮ፡ እንተ  ንምግራም ወትሩ ንግረም ኢና፡ ግና ኣይሕደሰናን እዩ። ቅድም ኣብ ጉዳይ ኢትዮጵያ-ትግራይ ኢድ ምእታዉ፡ ሎሚ ኣብ ጉዳይ ዩከርይን-ሩሲያ ዝወስዶ ዘሎ ዓለም ዘስደመመ ዘይሓላፍነታዊ መርገጻት ከኣ ብኸምዚ ዓይኒ ኢና እንርእዮ።

ኣጀማምራን ኣተሓሕዛን ውግእ ኤርትራን ኢትዮጵያን1998-2000፡ ኢድ ኣእታውነት ኣብ ውግእ ኢትዮጵያ-ትግራይ 2020፡ ሎሚ መርገጽ ህግደፍ ኣብ ውግእ ዩክረይን-ሩሲያ ኩሎም ኣብነታውያን መርኣያታት ኣሉታዊ ተግባራት ህግደፍ እዮም። ኣብዚ እዋንዚ በብኩርናዑ ዝውገዝ ዘሎ ኣሉታዊ መርገጽ ህግደፍ ክረአ እንከሎ “እዚ ደኣ ዘይ  ልሙድ ተግባሩ እዩ” ኢልካ እትሓልፎ እምበር፡ ከም ሓድሽ ተረኽቦ እትወስዶ ኣይኮነን። ምናልባት፡ ምስሊ ኤርትራን ክብሪ ህዝባን ናብ ንቡር ዝመልስ፡ ንጥዑይ ጉርብትናን፡ ዲፕሎማስያዊ ውሕልነትን፡ ኣብ ግምት ዘእቱን ኣህጉራዊ ሕግታት ዘኽብርን ስጉምቲ እንተዝነብር ግና “ሓድሽ ተርእዮ” ተባሂሉ ዝዝረበሉን ዝነኣድን መኾነ። እዚ ብህግደፍ ክመጽእ ግና ሕልሚ እዩ።

ምምሕዳር ህግደፍ ኤርትራዊ ጉዳይ ኣጀንዳኡ ካብ ዘይከውን ነዊሕ ኮይኑ እዩ። ምናልባት ናይቲ ጉጅለ መራሒ ሓሓሊፉ ኣብ መራኸቢ ብዙሃን ክቐርብ እንከሎ ቀንዲ ቆላሕታ ዝህቦ ኢትዮጵያዊ ዛዕባ እዩ። ንኤርትራ ኣብ ዝምልከት፡ ሃገር ንድሕሪት ተመሊሳ ከም ዘላ ዘረድኡ ባዕሉ ክዓሞም ዝነበሮ ብኩራታት እዩ ዝዝርዝር። እቲ ብኩራታት ብመን፡ መዓስን ብኸመይን ይምላእ ግና ከም ንዓኡ ዝምልከት ኣይወስዶን እዩ። እዚ ንጉዳይ ኤርትራ ክሳብ ክንድዚ ዘዋደቖ፡ ካብ ኤርትራ ወጻኢ ኣብ ቀረባን ርሑቕን ኣብ ዝእጐድ ህውከት ለኪሙ ንምጥፋእ  ኣብ ምእታው ግና ዝቕድሞ የለን። ኣብዚ ኩነታትዚ ከኣ ናይ ኣሉታ ኣጀንዳ ኮይኑ መዛረቢ ይኸውን።

ኣብ ኢትዮጵያ ዘሎ ውግእ ብሰላም ከይፍታሕ እሞ ህውከተኛ ኣጀንዳ ከይስእን የዕለብጥ ኣብ ዘለወሉ፡ ውግእ ዩክረይን-ሩሲያ ኣጋጢሙ። ህግደፍ ኣብዚ ፖለቲካዊ መጋርያ ክጥበስ ግዜ ኣይወሰደሉን። በይኑ ዝውስን እምበር፡  ዘላዝቦ መንግስቲ፡ ባይቶ ኮነ ካቢነ ስለ ዘየብሉ ከኣ ንቕልጣፈኡ ዘብዘብ ወሲኽሉ። እቶም ኣብ ከምዚ ኩነታት ድምጾም ከስምዑ ዝግበኦም “ኣባላት መሪሕነት ህግደፍ፡ ኣባላት ሃገራዊ ባይቶን ኣባላት ካቢነን” ዝብል ስማዊ መጸውዒ ዝሓዙ ኤርትራውያን ባእታታት ምስቲ ናይ ክሳብ ሕጂ “ኣብ ማይ ዝኣተወት ኣንጭዋ” ናይ ምዃን ተመኩሮም ተደሚሩ ኣይመሰሎምን እምበር ጽባሕ ከም ዘሕትቶም ርዱእ እዩ።

ትርጉም ኢድ ኣእታውነት ህግደፍ ተደጋጋሚ ስለ ዝኾነ፡ ኣብዚ ናይ ዩክረይን-ሩሲያ በጺሑ ሓድሽ ክኸውን እምብዛ ትጽበዮ ኣይነበረን። ኣብቲ ካብ 193 ሃገራት 141 ዝደገፋሉን 35 ዝተዓቀባሉን  ወራር ሩሲያ ኣብ ልዕሊ ዩኩረይን ዘውግዝ ውሳነ፡  ሩሲያ ባዕላ ምስ እትርከበን 5ተ ሃገራት ምቅዋሙ፡ ኣብቲ ካብ 47 ሃገራት 34 ሃገራት ዝደገፋሉን 11 ድምጸን ዝዓቀባሉን ግህሰት ሰብኣዊ መሰል ሩሲያ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ዩክረይ ዘውገዘ ውሳነ ባይቶ’ውን ንሩሲያ ኣሰንዩ ምቅዋሙ ኣዝዩ ኣገራሚ ኣሉታዊ መርኣያ ኮይኑ ተመዝጊቡ ኣሎ። እዚ ከምዚ ዓይነት ጽሉል መርገጽ ዝወሰደ ጉጅለ፡ ነታ ን30 ዓመታት ኣንጻር መግዛእትን ግህሰት ኩሉ መሰላትን ተቓሊሳ ዝተዓወተትን ጋና ፍረ ጻምኣ መሊኣ ዘየስተማቐረትን ሓዳስ ሃገር ኤርትራ ዝውክል ምዃኑ ከኣ ነቲ ኣሉታዊ ኣዛራብነቱ ፍሉይ ይገብሮ።

እቲ ዘገርም እዚ ህግደፍ ኣብ ጉዳይ ዩክረይን-ሩሲያ ዝወሰዶ ኣቕጣጫ፡ ምስቲ ንኤርትራ ዝበዝሑ ስደተኛታት ዘመዝገበት፡ ኣብ ኣፍሪቃ ናይ ሰሜን ኮርያ ምስሊ ዝሓዘት፡ ብምዕጻው ናጻ ሚድያን ምእሳር ጋዜጠኛታተንን ተወዳዳሪ ዘይረኸብት፡ እንኮ ንዜጋታታ ክታበት ኮሮና ቫይረስ ዝኸለአት፡ እናተባህለት ብናይ ኣሉታ ኣብነት ክትግለጽ ንዝጸንሐት፡ ኣብዚ ንዛረበሉ ዘለና ውግእ እውን ወራርን ግህሰት ሰብኣዊ መሰልን ደጊፋ ዘድመጸት እንኮ ኣፍሪቃዊት ሃገር እናተባህለት ብሕማቕ ትለዓል ኣላ።

ህግደፍ ነዚ ኩሉ ኣሉታዊ ስጉምትታት ብእኩይ ሕሳብ እዩ ዝወስዶ። ኣብቲ ሕሳቡ ነቲ ንሱ ኣብ ልዕሊ ኤርትራን ህዝባን ዝፍጽሞ ዘሎ ግህሰታትን ኣብ ዘይጉዳዩ ኣትዩ ዝዋግኦ ዘሎን ቅኑዕ ንምምሳል ዝዓለመን እዩ። እቲ ዘሕዝን ግና ከምቲ፡ “ካብ ጸጊበን ዝዕንድራስ፡ ዝዕንዳራ ርእየን ዝዕንድራ ይበዝሓ” ዝበሃል፡ ደድሕሪዚ ጉጅለ ዝዓብዱ ኤርትራውያን ምህላዎም እዩ። ቀንዲ መልእኽትና ከኣ ናብዚኣቶም ኮይኑ፡ “ዳሕራይ ካብ ትጠዓሱ፡ ሎሚ ናብ ልብኹም ተመሊስኩም ዓገብ በሉ”  ዝብል መልእኽትና ንምትሕልላፍ እዩ።

Friday, 11 March 2022 13:58

ኣምበሳደር ሰመረ ርእሶም ካብ ኢትዮጵያ ተሰናቢቱ

Written by
ኣምበሳደር ሰመረ ርእሶም ካብ ኢትዮጵያ ተሰናቢቱ

ኣብ ዝሓለፈ 4ተ ዓመታት ኣብ ኢትዮጵያ ኣምንበሳድር ኤርትራ ኮይኑ ዝጸንሐ ሰመረ ርእሶም ብ10 መጋቢት 2022 ካብ ኢትዮጵያ ከም ዝተሰናበተ ፋና ዝተባህለት መንግስታዊ ተለቪዥን ኢትዮጵያ ሓቢራ። ናይ ኢትዮጵያ ፕረሲደንት ወይዘሮ ሳህለ ወርቅ ዘውደ ኣብቲ ምፍናው ሰመረ ንምሕያል ዝምድና ኤርትራን ኢትዮጵያን ክሰርሕ ስለ ዝጸንሐ ኣመስጊነንኦ። ብዛዕባ ንሰመረ ርእሶም ዝትከኦ ሰብ ምምዛዝን ዘይምምዛዝን እቲ ዜና ዝበሎ የለን።ሚኒስተር ወጻኢ ጉዳይ ኢትዮጵያ ብወገኑ ምስዚ ብዝተተሓሓዘ ኤርትራውያን ኣብ ወጻኢ ኢትዮጵያውያን ደገፍቲ ብልጽግና ኣብ ዘሰናድእዎ ሰላማዊ ሰልፍታት ይሳተፉ ስለ ዘለዉ ምስግናኡ ኣቕሪቡ።

እዚ ከምዚሉ እንከሎ ኢትዮ-ፎረም ዝተባህለ ዘይመንግስታዊ ሚድያ፡ ቀንዲ ስራሕ ኣምንበሳደር ሰመረ ኣብ ኢትዮጵያ ንመንግስቲ ህግደፍ ዝቃወሙ ኤርትራውያን ምእሳርን ምስዋርን ከም ዝነበረ ኣቃሊዑ። ኢትዮ-ፎረም ኣተሓሒዙ ክም ዝገለጾ፡  ኢትዮጵያ ድሕሪ ኣቶ ሬርድዋን ሑሴን ናብ ሃገሮም ምስተመልሱ ኣብ ኤርትራ ኣንበሳደር የብላን።ዝምድና ኤርትራን ኢትዮጵያን ኣብዚ እዋንዚ ካብቲ ኣብ 2018 ክሕደስ እንከሎ ዝነበሮ ደረጃ የንቆልቁል ከም ዘሎ ናይ ብዙሓት ትዕዝብቲ እዩ።

ሰመረ ርእሶም ኣብ ኢትዮጵያ ኣብ ዝጸንሓሉ፡ ኣብ ናይ 2019 ኣከባብራ በዓል ጥምቀት ኣብ ከተማ ጎንደር ተዓዲሙ፡ ኣብቲ ስነ-ስርዓት ኣብ ዝቐረበ ምርኢት ካርኒቫል ንኤርትራ ከም ኣካል ኢትዮጵያ ዘገልጽ ኣዝዩ ዓብይ ካርታ ኢትዮጵያ ርእዩ ብዘይምቅዋሙ ኣዛራቢ ኮይኑ ከም ዝጸንሐ ዝዝከር እዩ።

Thursday, 10 March 2022 21:57

Dimtsi Harnnet Kassel 10.03.2022

Written by
Dimtsi Harnnet Kassel 10.03.2022
Published in Radio
Read more...
Thursday, 10 March 2022 21:53

ሕቡራት ዓረብ ኢማራት ንቐርኒ ኣፍሪቃ  85 ሚልዮን ዶላር ኣብ ሰብኣዊ ሓገዝ ዝውዕል ለጊሳ

Written by
ሕቡራት ዓረብ ኢማራት ንቐርኒ ኣፍሪቃ  85 ሚልዮን ዶላር ኣብ ሰብኣዊ ሓገዝ ዝውዕል ለጊሳ

ኣብ ትሕቲ ዋና ጸሓፊ ውድብ ሕቡራት ሃገራት፡ ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ ዘሎ ደርቅን ማሕበራዊ ቅልውላውን ንምክትታል ዝሰርሑ ዘለዉ ተሓጋጋዚ ማርቲን ግሪፍትስ ብ10 መጋቢት 2022 መግለጺ ሂቦም። ንሶም ኣብቲ ዝሃብዎ መግለጺ፡ ሕቡራት ኢማራት ዓረብ  ንኢትዮጵያ ወሲኽካ ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ ኣጋጢሙ ዘሎ ማሕበራዊ ቅልውላው ንምፍታሕ ዝሕግ 85 ሚሊዮ ዶላር ከም ዝለገሰት ሓቢሮም። እዚ ሓበሬታ ብመንግዲ  ሚኒስተር ወጻኢ ጉዳያትን ኣህጉራዊ ምትሕብባር ኢማራት እዩ ተዘርጊሑ።

በቲ  ማርቲን ግሪፍትስ ዝሃብዎ መብርሂ መሰረት፡ እቲ ሓገዝ ብመንገዲ ዝተፈላለያ ናይ ረዲአት ትካላት እዩ ናብ ተጠቀምቲ ክቐርብ። እተን በቲ ዝተለገሰ ገንዘብ ኣቢለን ኣብ ምፍታሕ እቲ ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ ተፈጢሩ ዘሎ ሰብኣዊ ቅልውላው ዝሳተፋን ካብቲ ሓገዝ ዝካፈላን፡ ፡  ትካል መግቢ ዓለም፡ ዓለም ለኻዊ ማሕበር ቀይሕ መስቀል፡ ጉዳይ ህጻናት ሕቡራት ሃገራትን ላዕለዋይ ኮሚሽን ጉዳይ ስደተኛታትን ከም ዝኾና እቲ መብርሂ ጠቒሱ። እዚ ዝተዘርዘረ ሓበሬታ ካብቲ ንሰብኣዊ ጉዳያትን ምውህሃድ ህጹጽ ሓገዝን ቀርኒ ኣፍሪቃ ብዝምልከት ዝተዋህበ መግለጺ እዩ።

ኣብቲ ሓገዝ  ዝተለገሰሉ ኣጋጣሚ፡ ናይ ሕቡራት ኢማራት ዓረብ ወጻኢ ጉዳይ ሚኒስተር ሃገሮም ኣብ ምርግጋእ ቀርኒ ኣፍሪቃ ከም እትግደስ ገሊጾም። እቶም ሚኒስተር ኣተሓሒዞም ኣብቲ ዞባ ዘጋጠመ ምቅይያር ኩነታት ኣየር ነቲ ሰብኣዊ ጸገም ከም ዘጋድዶ ጠቒሶም። ቀጺሎም ከኣ ንልግሶ ዘለና ሓገዝ ናይ ሰብኣዊ ረዲአት ትካላት ብዝግባእ ተዓጢቐን ኣብቲ ህጹጽ ረዲአት ዘድልዮ ዞባ ንከድምዓ እዩ ክብሉ ገሊጾም።

እዚ ብሕቡራት ኢማራት ዓረብ ዝወሃብ ዘሎ ሓገዝ፡ ነቲ ብናይታ ሃገር ዝካየድ ስረሓት ቀይሕ ወርሕን ከሊፋ ፋውደሽንን ዝያዳ ዘሕይል እዩ። እዘን ናይ ኢማራት ትካላት ክሳብ ናይ ኣየርን መርከብን መጐዓዝያ ኣገልግሎት ዝህባ እየን።

Thursday, 10 March 2022 12:08

ሓይልታት ጸጥታ መንግስቲ: ንሓላፊ ፈጻሚ ቤት ጽሕፈት ምሕዝነት ደገፍቲ ሕብረት ኣሲሮም

Written by
ሓይልታት ጸጥታ መንግስቲ: ንሓላፊ ፈጻሚ ቤት ጽሕፈት ምሕዝነት ደገፍቲ ሕብረት ኣሲሮም

ኣብ ሱዳን ሓይልታት ጸጥታ መንግስቲ፡ 8 መጋቢት 2022 ንሓላፊ ፈጻሚ ቤት ጽሕፈት ምሕዝነት ደገፍቲ ሕብረት ባብከር ፈይሳል ከም ዝኣሰሩ መርበብ ሱዳን ትሪቡንን  ካለኦት ማዕከናት ዜና ሱዳንን ሓቢረን። እዚ ስጉምቲ ኣካል ናይቲ ኣንጻር ኣባላት ምሕያል ኣወጋዲ ኮሚተ ዝካየደ ዘሎ ወፈራ ምዃኑ እቲ ዜና ኣተሓሒዙ ጠቒሱ።

ባበክር ፈይሳል ኣብ ካርቱም ዝተኣስሩ፡ ኣብ ስነስርዓት  ቀብሪ ዓብደል ወሃብ ሻኣራን ዝተበሃሉ ፍሉጥ መራሒ ሃይማኖት ሱፊ “ጽንዓት ይሃብኩም” ክብሉ እንከለዉ ምዃኖም ተፈሊጡ።

ኣብ ዝሓለፈ ወርሒ ለካቲት 2022 ሰብ መዚ ሱዳን  ሓላፊ ናይቲ ምሕያል ኣወጋዲ ኮሚተ ዝበሃል ኣካልን ኣባል ባይቶ ልኡላውነት ሱዳንን ኣልፋቂን ካለኦት ካልድ ዑመር ዩሱፍ፡ ዋግዲ ሳልሕን ጠሃ ዑስማንን ዝተባህሉ ናይ ቅድም ኣባላት ካቢነን ዝርከብዎም ኣገደስቲ ባእታታት ዝርከብዎም ከም ዝኣሰሩ እቲ ዜና ሓቢሩ። ሱዳን ትሪቡን ብዝገበሮ ምክትታል ባበከር ፈይሳል ከምቶም ቅድሚኦም ዝተኣስሩ “ምትእምማን ምልሕላሕ” ብዝብል እዮም ተኸሲሶም።

ምሕዝነት ደገፍቲ ሕብረት ኣቐዲሙ፡ ብ7 መጋቢት 2022፡  ነቲ ኣብ ልዕሊ ኣባላቱ ዝተወስደ ናይ ማእሰርቲ ወፈራ ነጺጉ ዝእሰርሉ ዘለዉ ምኽንያት  ፖለቲካዊ ኮይ ኑ፡ ሕጋዊ መሰረት ከም ዘየብሉ ገሊጹ ነይሩ።

ወኪል ውድብ ሕቡራት ሃገራት ኣብ ሱዳን ቮልከር ፐርተዝስ፡ ናብ ኣቦመንበር ልኡላዊ  ባይቶ ሱዳን  ጅነራል ኣልቡርሃን  ቅድሚ ሕጂ ዝተኣስሩ ፖለቲከኛታትን ንጡፋት ተሳተፍትን ክፈትሑን ሓደስቲ ከይእስሩን ብተደጋጋሚ  ምሕጽንታ ከም ዘቕረቡ ሱዳን ትሪቡን ጠቒሳ። እቲ እሱራት ምፍታሕን ሓደስቲ ዘይምእሳርን ኣብ መጻኢ ፖለቲካዊ  ቅልውላው ሱዳን  ብዘተ ንምፍታሕ ዝግበር መስርሕ ከም ዝሕግዝ እቶም ወኪል ውድብ ሕቡራት ሃገራት ሓቢሮም።

ጀነራል ኣልቡርሃን ብወገኖም እቲ ማእሰርቲ ብመንገዲ ዓቃብ ሕጊ  ዝተወስደን ምስ ሚኒስተሪ ገንዘብ ናይታ ሃገር ዝተሓሕዝ እዘለዎንዩ  ዝብል መልሲ ከም ዝሃቡ ተፈሊጡ።

ኣብ ሱዳን ዝተራእየ ለውጢ ክጅመር እንከሎ ንሱዳን ጥራይ ዘይኮነ፡ ንኩነታት ኤርትራን ካለኦት ጐረባብትን  እውን ኣውንታዊ ጽልዋ ከሕድር ትጽቢት ነይሩ። ብግብሪ ግና ኣብ ሱዳን እውን ክሳብ ሎሚ ሰላምን ምርግጋእን ከውሕስ ኣይከኣለን። ናብ ዝኸፈአ ከይምዕብል ከኣ ስግኣት ኣሎ።

Wednesday, 09 March 2022 22:09

ጋዜጣዊ መግለጺ ቤት ጽሕፈት ማሕበራዊ ጉዳያት ሰዲህኤ

Written by
ጋዜጣዊ መግለጺ ቤት ጽሕፈት ማሕበራዊ ጉዳያት ሰዲህኤ

ምምሕዳር ቤት ጽሕፈት ማሕበራዊ ጉዳያት (ሰ.ደ.ህ.ኤ.) ብ5 መጋቢት 2022 ኣብ ዘሰላሰሎ ኣኼባ ንኣተሃላልዋን ምዕብልናታትን ክፍልታት ቤት ጽሕፈት ማሕበራዊ ጉዳያት፡ ብዝርዝርን ዕምቆትን ተመያይጡን ገምጊሙን። ጽማቝ ነጥብታት ገምጋሙን ውሳኔታቱን እነሆ ከምዚ ዝስዕብ:

 ን37 ዓመቱ ንኤርትራውያን ስደተኛታት ቆልዑ ኣገልግሎቱ፣ ካብ 1ይ ክሳብ 8ይ ክፍሊ ኣብ ዓመት ክሳብ 800 ዝበጽሑ ተመሃሮ ዘምህር፡ ቤት ትምህርቲ ወድሸሪፈይ-ከሰላ ዝምልከት ጉዳያት ብዝርዝር ገምጊሙ። ናይዚ ዓመት’ዚ ኣካዳምያዊ ዕማማቱ ብግቡእ ይቕጽል ከምዘሎ፣ ንመካየዲኡ ዘድሊ ባጀትን ዘጋጥም ሕጽረታትን ካብ ዝቐረበሉ ጽብጻብ ድሕሪ ምግንዛብ፡ ነቶም ክምውሉዎ ዝጸንሑ ግብረሰናይ ማሕበራትን ለጋሳት ኤርትራውያንን ብምምስጋን፣ ወፈያኦም ክብ ከብሉ ጸዊዑ። ምምሕዳር’ውን ንጥፈታቱ ከዛይድ ተሰማሚዑ።

ምምሕዳር ቤት ጽሕፈት ንንጥፈታት መደብ ማዕዶ-ወላዲ፣ ምዕብልናታቱን ዘጋጥሞ ሕጽረታትን ተመልኪቱን መፍትሒታት ኣሚቱን። ከምኡ’ውን ንመደበር ማሕበር ኣካለ ጽጉማን ንምሕጋዝ ምምሕዳር ቤት ጽሕፈት ምስ ኣካያዲ ቦርድ ናይ ማሕበር ኣካለ ጽጉማን ብምትሕብባር ኣበርክቶታቱ ከቕጽል ኣገንዚቡ።  

  1. ብሃንደበት ኣብ ምሉእ ዓለም ዝተላብዐ ሕማም ኮሮናቫይሩስ፤ መንግስታትን ኣህጉራዊ ትካላትን ብቐዳምነት ድሕነት ህዝቦም ንምርግጋጽ፡ ኣብ ሓበሬታ፣ ምንቕቓሕን መምርሕታትን ምሃብ ኣትኵሮም ብምንጣፍ፣ ንምቁጽጻሩን ንምጥፍኡን፣ መድሃኒት ክታበት (ቫክሲን) ምሂዞም ካብ ምልባዕ ክዓግትዎን ህዝቢ ናብ ንቡር ሂወቱን ንጥፈታቱን ከም ዝምለስ ጌሮሞን ኣለዉ። እተን ድኻታት ሃገራት ንዝተለገሰለን መድሃኒትን መከላኸልን ተቐቢለን ክነጥፋ ከለዋ፡ እታ እንኮ ንዝተለገሰላ ክትባት ዘይትቕበልን ኣብ ድሕነት ህዝባ ዘይትነጥፍን መንግስቲ ኤርትራ ብምዃና ከምዘሕዘኖ ብምግላጽ: ህዝቢ ኤርትራን ዝምልከቶም ኣህጉራዊ ትካላትን ዓለምን፣ ኤርትራ ኣካል ማሕበረሰብ ዓለም ብምዃና፡ ግቡእ ኣገልግሎት እትረኽበሉ ዕድል ንምፍጣር ክጽዕቱ፣ ምምሕዳር ቤት ጽሕፈት ጸዊዑን ተማሕጺኑን።
  2. ምምሕዳር ሽማግለ ንኤርትራውያን ስደተኛታት ኣብ ምሉእ ዓለም ብፍላይ ድማ ኣብ ኢትዮጵያ ክካየድ ዝጸንሐን ዝቕጽል ዘሎን ኣስካሕካሒ ግፍዕታት ብዝርዝር ተመያይጡን ገምጊሙን እዚ ዝስዕብ ትዕዝብቲ ኣስፊሩ።

1)  ድሕሪ ኣብ ትግራይ ውግእ ምጅማሩ ካብተን ኣብ ትግራይ ዝነበራ መደበር ስደተኛታት እተን ክልተ ማለት ሽመልባን ሕንጻጽን ምሉእ ብምሉእ ፈሪሰን ኣብኣተን ዝነበሩ ስደተኛታት ከም ዝተበታተኑ ዝዝከር እዩ። እተን ዝተረፋ ክልተ መደበራት ማይዓይኒን ዓዲ ዓርሽን እውን ኣብቲ ውግእ ዝካየደሉ ቦታ ዝርከባ ብምዃነን ዘይውሑሳት ካብ ዝኾና ነዊሕ ግዜ ኮይኑ እዩ። ኣብዘን መደበራት ብውግእ ብጥሜትን ሕማምን ምማት ስደተኛታት ንቡር ካብ ዝኸውን ነዊሕ ግዜ ኮይኑ ኣሎ።

2) ነዞም ኣብ ማይ ዓይንን ዓዲ ሓርሽን ዘለዉ ውሑስ ተባሂሉ ኣብ ከባቢ ዳባት (ኣስታት 90 ኪሎሜትር ካብ ጎንደር) ናብ ዝተኸፍተ ሓድሽ መደበር ምሉእ ብምሉእ ምስጋሮም ኣይሰለጠን። ዝተጀመረ ግና ኣሎ። ምኽንያቱ እቲ መሰጋገሪ መንገዲ ቦታ ውግእ ስለ ዝኾነን ብሰንኪ ናይ መራኸብን መጐዓዝን ጸገማት ሰራሕተኛታት ላዕለዋይ ኮሚሽን ስደተኛታት ክንቀሳቐሱ ስለ ዘይከኣሉ። እቲ ውግእ እንዳሰፈሐ ስለ ዝኸደ እቲ ሓድሽ መደበር እውን ቦታ ውግእ ከይከውን ስግኣት ኣሎ ።

3) ኣብ ክልል ዓፋር ዝነበሩ መደበራት ኣብዓላን ኣስሓይታን እዮም። እዞም መደበራት ድሒሩ ኣብ መንጎ ሰራዊት ህውሓትን ናይ ዓፋር መልሻን ውግእ ዝካየደሎም ምስ ኮኑ ፈሪሶም እዮም። ኣብዘን መደበራት ዝነበሩ ኤርትራውያን ዓፋር ስደተኛታት ተበታቲኖም ናብ ከባቢ ዋና ከተማ ክልል ዓፋር ሰመራ ገጾም ፋሕ ኢሎም ኣብ ትሕቲ ሓያል ጸገም ኣለዉ። ኣብቲ መስርሕ ዝሞቱ፡ ዝጠፍኡን ዝተዓመጻን ኣለዉ። እቲ ዘጋጠሞም ጉድኣት ምስቲ ናይ ትግራይ መደበራት ዝመሳሰል እዩ። ነቲ ምብትታንን ቅትለትን መን ከም ዝፈጸሞ ህወሓትን ኣብ ጐኒ ዓፋር ኮይኑ ዝዋጋእ ዘሎ ሰራዊት ህግደፍን ዝካሰስሉ ዘለዉ እዩ።

4) ኣብ ኣዲስ ኣበባ፡ ካብ ኩሉቲ ዝፈርስ ዘሎ መደበራት ዝሃደሙ ብዙሓት ኤርትራውያን ስደተኛታት ኣለዉ። ናይዞም ዝደተኛታት ሕቶታት ክምልስ ዝግብኦ “እንዳ ኣራ” ዝበሃል ቤት ጽሕፈት ስደተኛታት ኣብ ኣዲስ ኣበባ ብተግባር ይሰርሕ የለን። በዚ ምኽንያት ነዞም ስደተኛታት ሓድሽ  መንበሪ ፈቓድ ዝህቦምን ነቲ ነባር ዘሕድሰሎምን ኣካል የለን። ብዙሓት ብዝተፈላለዩ ምኽንያታት ናብ ሳልሳይ ሃገር ክኸዱ ወዲኦም ካብቲ ስደተኛታት ዘመሓድር ኣካል ወረቐት ስኢኖም ቀንፈዘው ዝብሉ ኤርትራውያን ስደተኛታት ኣለዉ። ብዛዕባ መግቦም፡ መጽለልን ካልእ መሰረታዊ ነገራትን ዝሓስበሎም የለን።

5) መንግስታት ኤርትራን ኢትዮጵያን እዞም ስደተኛታት ዝረኽብዎ ኣገልግሎት ዓጺኻ ምጽቃጥ እሞ ተስፋ ቆሪጾም ከም ዝበታተኑ ወይ ዓቕሎም ምስ ጸበቦም ናብ ኤርትራ ከም ዝምለሱ ምግባሮም ዝወሰኑ እዮም ዝመስሉ። መንግስቲ ኤርትራ ኣብቲ መጀመርያ ዘድልይዎ ምስ ኣሰረን ሰወረን ሎሚ ንስደተኛታት ብዙሕ ዝግደሰሎም ኣይመስልን እዩ። ኣብዚ እዋንዚ ኣብ ኢትዮጵያ ኣስታት 80 ሺሕ ኤርትራዊ ስደተኛ  ከም ዘሎ ይግመት።

መንግስቲ ኢትዮጵያ፡ ዝምልከቶም ሰብኣውያን ማሕበራትን ኣህጉራዊ ትካላትን ነዞም ኤርትራውያን ስደተኛታት ክሳብ ሕጂ ዝግባእ ኣቓልቦን ረድአትን ይገብርሎም ከምዘየለዉ፡ ምምሕዳር ቤት ጽሕፈት ማሕበራዊ ጉዳያት ገምጊሙን ተገንዚቡን።  ስለዚ ብመሰረት ንስደተኛታት ዝምልከት ኣህጉራዊ ሕግታት ዝግባእ ኣቓልቦን ሓገዝን ክግበረሎም ይጽውዕን ይምሕጸንን።

መሰል ስደተኛታት ይተሓሎ !!

ማሕበራዊ ጉዳያት ቤት ጽሕፈት ሰዲህኤ

5 መጋቢት 2022

Tuesday, 08 March 2022 22:17

Why is Eritrea backing Russian aggression in Ukraine?

Written by
MARCH 8, 2022  NEWS

Source: The Economist

Its prickly, isolated dictator has long been hostile to the West

NEW YORK, NEW YORK - MARCH 02: People clap as the results of a General Assembly vote on a resolution is shown on a screen during a special session of the General Assembly at the United Nations headquarters on March 02, 2022 in New York City. The U.N. General Assembly continued its 11th Emergency Special Session where a vote was held on a draft resolution to condemn Russia over the invasion of Ukraine. Since the start of the war seven days ago, there have been over 600,000 people who have been displaced in Ukraine according to the U.N. refugee agency. Ukraine’s State Emergency Service have said that more than 2,000 civilians have been killed. (Photo by Michael M. Santiago/Getty Images)

Mar 8th 2022
When russia invaded Ukraine most of the world reacted with horror: on March 2nd an overwhelming majority of countries supported a UN resolution condemning Russian aggression. But among the usual suspects who voted against it (Belarus, Syria, North Korea, Russia itself) one stood out. Eritrea, which was also the only country other than Russia to vote against a UN human-rights investigation in Ukraine, is a small and impoverished country with little to gain from resisting the tide of international opinion so flagrantly. So why is it backing Russia?
Eritrea’s solidarity with an imperialist, revanchist Russia is at first glance surprising. As a young country long threatened by a bigger neighbour, it appears more like Ukraine. Eritrea won independence from Ethiopia, a much more powerful country to its south, in 1993—just a couple of years after Ukraine broke away from Russia. As in Ukraine, nationhood in Eritrea is seen as something fragile which cannot be taken for granted. It took decades of armed struggle against successive regimes in Ethiopia—first the imperial government of Emperor Haile Selassie, then a Soviet-backed Marxist junta known as the Derg—before a referendum on secession was approved. Five years later the two countries fought a bloody border war which cost perhaps 70,000 lives. Even today there are some in Ethiopia who question whether Eritrea is really a separate country at all.
Part of the reason for Eritrea’s unlikely support for Russia lies in its leadership’s background in the liberation struggle. Unlike many African liberation movements in the 20th century, such as the African National Congress which fought apartheid in South Africa, the Eritrean People’s Liberation Front (EPLF) was not supported by the Soviet Union. In fact the Soviets armed the Derg and even sent military advisers to assist in the fight against it. But Gaim Kibreab, the author of a recent book on Soviet-Eritrean relations, argues that despite this “the EPLF always considered the Soviet Union as a strategic ally against imperialism, and saw America as its number one enemy.” Even after the collapse of the Soviet Union, Issaias Afewerki, the EPLF’s former leader and Eritrea’s dictator since independence, has continued to see himself as part of an axis of anti-Western powers led by Russia.
More recent history helps to explain the intensity of Issaias’s hostility to the West. When war broke out between Eritrea and Ethiopia in 1998, the Eritrean president felt America and its allies had sided with Ethiopia. After a humiliating defeat Issais retreated into embittered isolation. He put Eritrea on a permanent war footing, bloating its huge army with lifetime conscripts. Hundreds of thousands of Eritreans fled the country. In 2009 the UN, nudged by America and its ally, the Ethiopian government, imposed an arms embargo (in part for Eritrea’s alleged support for jihadists in Somalia). Ironically, Eritrea had briefly courted America in the early 2000s and even publicly backed its invasion of Iraq. Feeling stung, Issais’s regime gradually drifted into being the most anti-Western in Africa.
Eritrea’s controversial involvement in Ethiopia’s current civil war has set it on an even more confrontational path with the West. Eritrean troops are accused of slaughtering civilians, gang-raping women and blocking food from reaching the hungry. Tentative progress towards rehabilitating Issais’s regime, which culminated in the lifting of the arms embargo in late 2018, has screeched into reverse. In November last year America slapped sanctions on the Eritrean armed forces, the ruling party and connected entities. It has repeatedly called for Eritrean forces to withdraw from Ethiopia.
By contrast, the threat of a Russian veto has consistently stymied action against Eritrea or Ethiopia at the UN Security Council. Ethiopia, which also has Mr Putin to thank for this, is now trying to mend bridges with the West in order to rebuild its war-battered economy. But Issais has no interest in foreign aid, seeing it as a Trojan horse for Western interference in his country’s affairs. Nor does he care much for promoting the private sector. More important from his perspective are arms and large, strategic investments which bring lucrative rents. Russia has promised to sell Eritrea weapons and to build a logistics base for its own navy on the Eritrean coast. And in Mr Putin Eritrea’s president has a fellow autocrat who prizes bashing the West, and meddling with his neighbours, above the well-being of his citizens. Viewed this way, the two leaders seem like comrades-in-arms.
Page 148 of 607