Saturday, 10 May 2025
feed-image Feed Entries
feed-image Feed Entries
Subscribe to this RSS feed
Monday, 25 April 2022 21:56

ሰላሳ ዓመታት ኣብ ጸልማት ካርሸሊ

Written by
ሰላሳ ዓመታት ኣብ ጸልማት ካርሸሊ

ሰላሳ ዓመታት ኣብ ማእሰርቲ፡ ብገበን ነይሩ እንተዝኸውን፡ ብፍርዲ  እንተዝኸውን፡ መሰላት እሱራት ብዝተኸብረሉ መንገዲ እንተዝኸውን ግዲ ኣይምበለን። እቲ ዘደንጹን ዘሕዝንን ግን እዚ ኢዩ በደልኩም ከይተባህሉ ብዘይ ክሲን ፍርድን፡ ዝበጽሖምን ዝርእዮምን ናይ ቀረባ ይኹን ርሑቕ ቤተ-ሰብ ዘይብሎም ጩራ ብርሃን ኣብ ዘይብሉ ጸልማት ን30 ዓመታት ክነብሩ እንከለው ኣዚዩ መሪርን ኣቐንዛውን ኢዩ። እዚ፡ ኣብዚ ዘመንዚ ብዘይካ ኣብ ኤርትራ ኣብ ዝኾነ ኩርናዕ ዓለም ዘጋጠመ ተግባር ኣይኮነን።

ብዘይካ ኣብያተ-ማእሰርቲ፡ ካልእ ናይ ልምዓት ህንጻታት፡ ኣብያተ-ትምህርቲ ይኹን ኣብያተ-ሕክምና ኣብ ዘይህነጻ ኤርትራ ብዘይ ክስን ብዘይ ፍርድን ተኣሲሮም ዘለዉ፡ ብዝኸፍአ ድማ፡ ብህሉው ስርዓት ሂወቶም ዝጠፍኡ ቁጽሮም ዝፍለጥ ኣይኮነን። ኣብ ትሕቲ ምልኪ ኣብ እትነብር ዘላ ኤርትራ ዜጋኣ ዘይተሰዋኣላ፡ ዘይትኣሰረላ፡  ዘይተቐተለላን ዘይተሰጐላን ሓራ መዓልቲ የለን። ዕለታት ኣብ ኤርትራ ኩለን ከም መዓልቲ እሱራት፡ መዓልቲ ስዉኣትን መዓልቲ ጭቁናትን ተባሂለን ንዝኽሪታቶም እንተዝቕመጣ እኹላት ኣይምኾናን። ሎሚ መበል ሰላሳ ዓመት ማእሰርቲ ናይ ክልተ ብጾት ተቓለስቲ  ንዝክር ኣሎና። ንብጾትና ከኣ ብኣድናቖትን ብኣኽብሮትን ኢና ንዝክሮም።

ቅድሚ ሰላሳ ዓመታት ብ26 ሚያዝያ 1992፡ ድሕሪ ሃገራዊ ናጽነት ሓደ ዓመት ኣብዘይመልአ ግዜ   ማለት ኢዩ፡ ሃገር በቲ ዝተረኽበ ዓወት ናጽነት ገና ኣብ ሓጎስን ፈንጠዝያን ኣብ ዝነበረትሉ እዋን እዮም ተጋደልቲ ወልደማርያም ባህልቢን ተኽለብርሃን ገብረጻድቕን ብመሪሕነት ህዝባዊ ግንባር ምስ ጸጥታ ሱዳን ብምትሕብባር ካብ ሱዳን፡ ከሰላ ተኣሲሮም ዝተወስዱ። ክልቲኦም፡ ነባራት ተጋደልቲ ኣባላት ላዕለዋይ መሪሕነት ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ሰውራዊ ባይቶ ዝነበሩ ኢዮም። እቲ ናይ ኩሉ ሃሚ፡ ቀልብን ተስፋን ዝነበረ ከመይ ጌርካ ነዛ ብነዊሕን ክቡርን መስዋእቲ ናጻ ዝወጸት ሓዳስ ሃገር ኢደይ ኢደይ ኢልካ ትሃንጻ ኢዩ ነይሩ። ከመይ ገይሩ ህዝቢ ኤርትራ፡ ነዚ ንመጀመርያ ግዜ ኣብ ታሪኹ ከም ናጻ ህዝቢ ዝኣትዎ ዘሎ ታሪኻዊ ምዕራፍ፡ ወሳኒ ኣብ ጉዳዩ ኮይኑ ዝኸደሉ መንገዲ እንዳተሓስበ ኢዩ ነይሩ። ምእንቲ ህዝብን ሃገርን ዝቃለስ ዝነበረ፡ መሪሑ  ናጽነት ዘምጽአ ውድብ፡ ካብ ጸላኢ ዝማረኾም ከይተረፈ ዝምሕር ዝገበረ ውድብ ኩሉ ህዝቢ ናብኡ ተስፋታቱ ኣንቢርሉ ዝነበረ ውድብ፡ ኣብ ናጽነት ሃገሮም ግደኦም ዘበርከቱ ኣብ ምህናጻ እጃሞም ከበርከቱ  ንዝኽእሉን ኤርትራውያን ምእሳር ዕብዳን ጥራይ ኢዩ ነይሩ ክበሃል ዝከኣል።

እቲ ነቲ ጉዳይ ዝያዳ ኣደንጻዊ ዝገብሮን ነቲ ጠላምን ከሓድን ኣሰራርሓ መሪሕነት ህዝባዊ ግንባር ዘቃልዖን ታሪኽ ዘለዎ ምዃኑ ኢዩ። ኣብ መንጎ መሪሕነታት ህዝባዊ ግንባርን ተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ ሰውራዊ ባይቶን  ንዓመታት ዝጸንሐ ናይ ምዝርራብ ዝምድና ነይሩ። መሪሕነት ህዝባዊ ግንባር ነቲ ዝምድና ብናቱ ኩነት ክዛዝሞኳ ዝደሊ እንተነበረ፡ ንውድብ ተሓኤ ሰውራዊ ባይቶ ብዝነበሮ ተቐባልነትን ኣጽቂጡ ክሰግሮ ዘይከኣል ኢዩ ነይሩ። ድሕሪ ናጽነት ኣብ እንካን ሃባን ንምብጻሕ ብዝተፈላለየ ጽፍሒታት ውድብ ሰውራዊ ባይቶ ምስ ልኡኻት ህዝባዊ ግንባር ጽዑቕ ርኽክባት ይካየድ ነይሩ። ነቲ ሽዑ ዝነበረ ኩነታት ብወድዕነት ምምዛን ከም መእተዊ ናይቲ ዝስዕብ መድረኻት ስለዝነበረ ክልቲኦም ሸነኻት ኣብኡ ኣተኲሮም ይዝትዩ ነይሮም። ብ30 ሰነ1991 ብኣቦ መንበር ተሓኤ ሰውራዊ ባይቶ ዝተዳለወት መዘክር ናብ ዋና ጽሓፊ ህዝባዊ ግንባር ኤርትራ (መራሒ ግዚያዊ መንግስቲ ኤርትራ) ብኢድ ወኪሎም ኣብ ከሰላ ንክትበጽሕ ተዋሂባ።

እቲ ዝተኻየደ ዘተታት ሓልዮትን ሓላፍነትን ዝመልኦ ናብ ዝሓሸ መንገዲ ንምብጻሕ ኢዩ ነይሩ። ኣብቲ ግዚያዊ መንግስቲ ኤርትራ ሰውራዊ ባይቶ ስልጣን ንምክፋል ጠለብ ኣይነበሮን። ናይ ግዚያዊ መንግስቲ ዕማማት ክሳብ መሰጋገሪ መንግስት ዝቐውም ብህዝባዊ ግንባር ክካየድ ሰውራዊ ባይቶ ድሉው ነይሩ። ውድባዊ ሃለዋቱ ከየፍረሰ ንግዚያዊ ኣመራርሓ ህዝባዊ ግንባር ተቐቢሉ ኣብ ህንጻ ሃገርን ምትካል ዲሞክራስያዊ ስርዓትን እጃሙ ከበርክት ቅሩብ ነይሩ። ሓድነት ሓይልታት ሰውራ ኤርትራ ካብ ቅድም ብዝለዓለ ተጠላቢ ምንባሩ፡ ብሓዲሽ መንፈስ ንምርግጋጹ ጻዕሪ ክካየድ ከምዝግብኦ ይርኢ ነይሩ። ብኣንጻሩ ህዝባዊ ግንባር ህላወ ካለኦት ውድባት ብምኽሓድ ብዉልቀ ደረጃ ዝገብርዎ መጸዋዕታ ቅቡል ኣይነበረን። ኣብቲ ዝነበረ ፖለቲካዊ ኩነታት ኤርትራ ንኣብዝሓ ፖለቲካዊ ሰልፊታት ከም መሳርሒ ንርጉእን ስልጡንን ሕብረተሰብ ምህናጽ’ምበር ከም ዕላማ ይውሰድ ኣይነበረን።

 ብወከልቲ ህዝባዊ ግንባር ዝቐርብ ዝነበረ፡ ኤርትራ ከም ዝተዓወተት፡  እቲ ሽዑ ዝነበረ ስራሕ ምህናጽ ሃገር ምዃኑ፡ ህዝባዊ ግንባር ናይ ቃልሲ ባይታ ስለዝኾነ ኣብ ውሽጡ ምእታው ከምዘድሊ፡ ናይ ውድባት ጉዳይ ምስቲ ክትከል ዝምረጽ ፖለቲካዊ ስርዓት ዝተኣሳሰር ከም ዝኾነ ይገልጹ ነይሮም።

 እቲ ኣብ ከሰላ ዝካየድ ዝነበረ ዝርርብ፡ ኣብ ኣስመራ ንክቕጽል ስምምዕ ተበጺሑ። ብወገን ተሓኤ ሰ.ባይት፡ ኣቦ መንበር ፈጻሚ ሽማግለ ሰውራዊ ባይቶ ኣሕመድ ናስር   ዝመርሖ ዝለዓለ ናይ ዘተ ልኡኽ ቆይሙ። ካብ ካርቱም መገሽኡ ናብ ኣስመራ ኣብ ዘምርሓሉ ዝነበረ እዋን፡ ኣብ ካርቱም ብዝነበረ ወኪሎም እቲ መገሻ ከምዝተሰረዘ ተሓቢሩ። እቲ ምኽንያት ናይቲ መሰረዚ ግን ኣይተገልጸን። ብወገን ሰውራዊ ባይቶ እዚ ምውሳእ ናይዚ ክልተ ኣካላት ምድልላይን ኣወንታዊ ዝምድናን ዘመልክት ኢዩ ዝብል ግምት  ነይሩ። ናይ ተጋደልቲ ወልደማርያምን ተኽለብርሃን (ወዲ ባሻይ)ን ተራ ኣብዚ መዳይዚ ዕዙዝ ነይሩ። መሪሕነት ህዝባዊ ግምባር ነዚ እንኮ መድሕን ፖለቲካዊ መስርሕ ኤርትራ ዝነበረ ጽምዶ፡ ምስ ካልኦት ሓይልታት ውን ክገብሮ ዝነበሮ ጠሊምዎ ኢዩ። ነዚ ኣሳታፊ መርገጽ ነጺጉ ከኣ ናብ ጨዋዪ፡ ኣሳርን ረሻንን መርገጻት ተሰጋጊሩ።

መዓስ ኢዩ ውድብ ተሓኤ ሰውራዊ ባይቶ ብመሪሕነት ህዝባዊ ግንባር ካብ መዛቲይቲ ናብ  ኣስጋኢ  ተቖጺሩስ፡ ንምቕንጻሉን ንምድምሳሱን ዝወሰነ? ሰውራዊ ባይቶ ኣብ ቂምን ቅርሕንትን ዘይነብር፡ መሪሕነት ህዝባዊ ግምባር ምስ ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ ተሻሪኹ ኣብ ልዕሊኡ ንዝፈጸሞ ሃገራዊ ገበን ንታሪኽ ገዲፉ ኣብ ምትሕግጋዝ ዝኣተወ ኢዩ። ኣብ ፍሉይ እዋን ክጥቀመሉ ንዘይከኣለ ከብድቲ ወተሃደራዊ ኣጽዋር ኣብ ጠቕሚ ሰውራ ንክውዕል ንመሪሕነት ህዝባዊ ግንባር ኣረኪቡ። ኩሉ ግዜ ቀዳምነት ዝህቦ ህዝብን ሃገርን ስለ ዝነበረ፡ ህዝባዊ ግንባር ከምኡ ምእንቲ ህዝብን ሃገርን ዝግደስ ነይሩ እንተዝኸውን  ስግኣት ኣይምኾኖን።  ትጽቢት መሪሕነት ህዝባዊ ግንባር፡ ሰውራዊ ባይቶ ወይ ኣብ ውሽጢ ኤርትራ ኣትዩ ክእሰር ወይ’ውን ኣብ ግዳም ኮይኑ ሓንቲ ዘይገብር፡ ለሚሱ ንክነብር ኢዩ ነይሩ። ኣብ ከምዚ ኩነታት ሰውራዊ ባይቶ፡ ብዘይካ ነቲ ዝተሰለፈሉ ህዝባዊ ዕላማን መትከላትን ጽኑዕ ኮይኑ ምቕጻል ካልእ ምርጫ ኣይነበሮን።

ስለዚ ሰውራዊ ባይቶ ነቲ ኣብ ኤርትራ ዝተንፍጎ ናይ ቃልሲ ባይታ፡ ኣብ ጎረባብቲ ሃገራት ኮይኑ ክቕጽሎ መደብ ኣውጽአ። ክልተ ኣብ ሜዳ መሻርኽቲ ዝነበሩ፡ ተመሓዝዮም ንተሓኤ ዝሃረሙ፡ ህዝባዊ ግንባር ሓርነት ኤርትራን ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይን ኣብ ኤርትራን ኢትዮጵያን መንግስታት  ኮይኖም። ብኣብ ስልጣን ዘለዉ ኣቢልካ ናብ ኢትዮጵያ ምእታው ዝመስል ኣይነበረን። እንተኾነ ግን ኢትዮጵያ ብዙሓት ፖለቲካዊ ሓይልታት ዝዋስኡላ ሃገር ስለዝነበረት፡ በቲ ሓደ ሓይሊ እንተተዓጸኻ በቲ ካልእ ሓይሊ ክኽፈተልካ ስለዝኽእል መሪሕነት ሰውራዊ ባይቶ ንኹሉ ዕድላት ዳህሰሰ። ኣብቲ ድህሰሳ ግን ዋላ እቲ ናይ ህዝባዊ ግምባር መንገዲ ክኽተል ኢዩ ተባሂሉ ዝተፈርሐ ህዝባዊ ወያነ፡  ኣብ ኢትዮጵያ ኣቲና ክንንቀሳቐስ ከም እንኽእል ፈቐደ። እዚ እዋንዚ ቅድሚ ረፈረንደም ስለ ዝነበረ ኤርትራዊ ክነስኻ  ኢትዮጵያዊ መሲልካ ምንቅስቓስ ዘጸግም  ብዘይ ምንባሩ ኢዩ።

ገለ ኣባላት መሪሕነትን ላዕለዎት ካድራትን ተሓኤ ሰውራዊ ባይቶ ኣብ ቀዳማይ ሰሙን ወርሒ ሚያዝያ 1992 ንመጀመርታ ግዜ ናብ ኣዲስ ኣበባ ኣተዉ። እዚ ንመሪሕነት ህዝባዊ ግምባር መንጸሮር ዘትሕዝ ዜና ኮነ። ድሕሪ'ዚ ድማ፡ መራሕትን ካድራትን ናይዚ ውድብ ክጨውዩ፡ ክኣስሩን ክቕንጽሉን ከም መደብ ሓዙዎ። ቀለስትን ኣዋፈርትን ዝነበሩ ኣባላት ላዕለዋይ መሪሕነት ሰውራዊ ባይቶ ተጋደልቲ ወልደማርያምን ተኽለብርሃንን ኣብታ ወርሒ ብ26ሚያዝያ 1992 ኣብ ከሰላ ምስ ጸጥታ ሱዳን ብምትሕብባር ካብ ገዛ ናይ ዘመዶም ጨወይዎም። ሽዑ ምስ ወሰድዎም ኣበይ ኣለዉ ዘይበሃሉ እነሆ ንሰላሳ ዓመታት ኩነታቶም ስዉር ኣሎ።

መሪሕነት ህዝባዊ ግምባር ናይ ምእሳርን ምቕንጻልን መደባቶም ብምቕጻል፡ ካብቶም ኣብ ኢትዮጵያ ኣትዮም ዝንቀሳቐሱ ዝነበሩ   ኣባላት ሰውራዊ ባይቶ፡ ብዝገበርዎ ሓያል ድፍኢት  26 ተቃለስቲ ብ28 ሚያዝያ 1994 ብመንግስቲ ኢትዮጵያ  ተቐይዶም። እንተኾነ ግን፡ ውድብ ሰውራዊ ባይቶ ብዝገበሮ ሓያል ጻዕርን ተጽዕኖን ማእሰርቶም ኣብ ማሕበረሰብ ዓለም ስለዝተጋውሐን መንግስቲ ኢትዮጵያ ፍቓደኛ ስለዘይኮነን “ኣረኩብኒ” ዝብል ጠለብ መንግስቲ ኤርትራ ኣይተዓወተን። መንግስታት ኣመሪካ፡ ኣውስትራልያን ኤውሮጳን ኣብ ቤት ማእሰርቲ እንከለዉ ፖለቲካዊ ዑቕባ ብምሃብ ከኣ ነናብ ሃገረን ወሲደንኦም። ዝተረፉውን ብሜላ ናብ ድሕነት ዝረኽብሉ ሃገራት ተሰዲዶም።

መሪሕነት ናይዚ ክሳብ 1994 ህግሓኤ ካብ 1994 ንደሓር ድማ ህግደፍ ተባሂሉ ዝፍለጥ ዘሎ ግንባር፡ ናይ ኣስማት ፍልልይ እንተዘይኮይኑ ናይ ተግባርን ባህሪን ፍልልይ የብሉን። ሰብኣውን  ዲሞክራስያውን መሰላቶም  ንዘዘውተሩ ብቐጻሊ ብውልቀ ይኹን ብእኩብ ኣሲሮም ኩነታቶም ኣብ ዘይፍለጥ ደርብዮሞም ሃለዋቶም የጥፍእዎም። መሪሕነት ህዝባዊ ግንባር ኣብ ልዕሊቲ ዘርዚርናዮ ዘሎና እከይ ስራሓቶም፡ ኣብ ወርሒ ሚያዝያ 1992 መሻይኽን መምሃራንን ዝርከብዎ፡ ብተመሳሳሊ ኣብ ታሕሳስ 1994 ብርክት ዝበሉ ንጹሃት ዜጋታት ካብ ከረንን ከባቢኡን ኣቑርደትን ጨውዮም ብምውሳድ ኣበይ ከምዘእተዉዎም ኣጥፊኦሞም ኢዮም።

ስም ውድቦም ናብ ህግደፍ  ምስ ቀየሩ ድማ፡ ኣብ መስከረም 2001 ኣብ መንግስቲ ዝነበሩ ላዕለዎት ሰብ ስልጣንን ጋዜጠኛታትን ብብዝሒ ኣሲሮም የሳቕይዎም ኣለዉ።

ነዚ ከም ኣብነታት ድኣ ንጠቕሶ ኣለና እምበር ብፖለቲካዊ ኣተሓሳስባኦምን ሃይማኖታዊ እምነቶምን ንዓመታት ተኣሲሮም ዝማሰኑ ብዝሓት ኢዮም። ህዝቢ ኤርትር ንገዛእ ርእሱ  እታ ዝነኣሰት ሰብኣዊ መሰሉ ከተኽብረሉ  ዘይከኣለት ሃገሩ ዓባይ ቤት ማእሰርቲ ኮይናቶ ኣላ።

Saturday, 23 April 2022 22:32

Dimtsi Harnnet Sweden 23.04.2022

Written by
Dimtsi Harnnet Sweden 23.04.2022
Published in Radio
Read more...
Saturday, 23 April 2022 22:29

ርሑስ በዓል ትንሳኤ

Written by
Saturday, 23 April 2022 17:19

ውዳበታት ምእካብ፡ ሓሳብ ምእካብ’ዩ

Written by
ውዳበታት ምእካብ፡ ሓሳብ ምእካብ’ዩ

ደንበ ተቓውሞ ኤርትራ ብዙሕ ካብ ዝጸዓረሎም፡ ግን ከኣ  ክሳብ ሕጂ ካብ ዘይተዓወተሎም፡ ቀጻልን ዝተኣማምንን ምትእኽኻብ ክፈጥር ዘይምብቅዑ እዩ። ምትእኽኻብ ተራ ናይ ትካላት፡ ሰባት፡ ውድባት ወይ ማሕበራት ብኣካል ብሓደ ምዃን ጥራይ ማለት  ዘይኮነ፡ በበይኑ ዝጸንሐ ሓሳባትን ግብርን  ናብ ሓደ ከተምጽእ ምኽኣል እዩ። እቶም ዝእከቡ ኣካላት ብዙሓት ድዮም ውሑዳት ኣይኮነን እቲ ቀንዲ ቁምነገር። እቲ ዝያዳ ዘገድስ ናይቲ ናብ ናይ ሓባር መድረኽ ሒዘምዎ ዝመጹ ናይ ኣተሓሳስባ ኣገዳስነትን ብስለትን እዩ።

ውዳበታትን ሓሳባትን ምእካብ ኣገዳስን መሰረታውን ዝኸውን፡ ኣብ ከምዚ ኤርትራዊ ናይ ለውጢ ሓይልታት መሰረታዊ ለውጢ ንምምጻእ ንቃለሰሉ ዘለና ፖለቲካዊ ህሞት ጥራይ ኣይኮነን። ኣብ ካልእ ዓውድታትን ጽፍሕታትን ዝዝውተር፡ ኣብ ፖለቲካዊ፡ ቁጠባውን ማሕበራውን ንጥፈታትን’ውን ፍቱን መሳለጢ እዩ። ምኽንያቱ ዝተበተነ ዓቕምን ኣተሓሳስባን ስለ ዘየደምዕ። ካብዚ ነቒሎም እዮም ከኣ ወለድና ንኣገዳስነት ዓቕምኻ ምጥርናፍ ንክገልጹ “ኣጻብዕ ምስ ዝሓብራ፡ ኣርቃይ የጸንብዓ”  ዝበሉ። ክእከብ ዝግበኦ ሓይሊ ውዳቤበታትን ኣተሓሳስባኡን ምስ ዘይእከብ  ኣየድምዕን ጥራይ ዘይኮነ ንድሕሪት ዝጐትትን ዘረሓሕቕን እውን ይኸውን።

ውድብ ሕቡራት ሃገራት፡ ሕብረት ኢውሮጳ፡ ሕብረት ኣፍሪቃ፡ ኢጋድን ካለኦት ኣብ ዓለምና ዘለዉ ዞባውን ከባብያውን ኣካላትን መሰረታዊ ምኽንያት መቆሚኦም፡  ዋላ ዝተፈላለዩ መልከዓትን ስፍሓትን ይሃልዎም ፋሕ ዝበለ ዓቕምን ኣተሓሳስባን ኣብ ሓደ ኣምጺእካ ኣድማዒ ዓቕሚ ንምፍጣር ዝተደኮኑ እዮም። ኣብ መንጎ ጎረባብቲ ሃገራትን፡ ካለኦት ደረጃታትን ዝግበር ዝምድናን ምድግጋፍን እውን ካብዚ ዝተፈልየ ዕላማ የብሉን። እቲ ሰብን ሓሳብን ኣኪብካ  ዝፍጠር ዓቕሚ ብነገራዊ ውጽኢት ጥራይ ዝልካዕ ዘይኮነ፡ ጉዳይ ሰላም፡ ምርግጋእን ተኸኣኢልካ  ምንባርን  እውን፡ ካልእ ገጽ ናይቲ ኣድላይነቱ እዩ። እቲ ከነረጋግጾ ንቃለሰሉ ዘለና፡ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራን ናይ ካለኦት ናይ ለውጢ ዓቕምን ኣተሓሳስባን፡ መወሃሃዲ መድረኻት ምፍጣር ብቐሊሉን ኣብ ሓጺር ግዜን ዝፍጠሩ ከምዘይኮኑ ንሓልፎ ዘለና መስርሕ እዩ። ማዕረቲ ሃገርና እትጠልቦ ህጹጽነት ለውጢ  ከምዘየለና ድማ እምነትና እዩ።

መስርሕ ሓድነት  ናይ ኩሎም እቶም ሰብን ሓሳብን ዘዋጽኡ ወገናት ሓላፍነታዊ ኣበርክቶን ተወፋይነትን ዝሓትት እዩ። ምኽንያቱ ውዳበን ሓሳብን  ምእካብ ናይ ብዙሓት በበይኑ ድሌታት ናብ ሓደ  ሓባራዊ ድሌት ምምጻእ ስለ ዝኾነ። ኣብቲ መስርሕ ንሓደ ኣካል ካብቶም ተወሃሃድቲ ምሉእ ብምሉእ ኣሕጒስካ ነቲ ካልእ ከኣ ብኽንድኡ ደረጃ ካብቲ ሕብረት ከምዘይጥቀም ካብ ምግባሩ ጥንቃቐን ውሕልነትን ዝሓትት እዩ። እቲ ዝምስረት ሕብረት ቀጻልነት ምእንቲ ክህልዎ፡ ቀጻሊ ሓለዋን ምክትታልን የድልዮ። ምኽንያቱ በብግዜኡ ዝጸልዉዎ ሓደስቲ ምዕባለታት ስለ ዝፍጠሩ፡ ነዞም ምዕባለታት እናተኸታተልካ ብምሕዳስ ምስ ግዜ ምጉዓዝ ኣድላይ ስለ ዝኸውን። ቅድም ናይ ሓባር መድረኽ ህያው ምዃኑ፡ ቀጺሉ ከኣ እቲ መስርሕ ብግቡእ ምቕጻሉን ዘይምቕጻሉን ብቕዓትን ሓልዮትን ፖለቲካዊ መራሕቲ ዝፍተነሉ እዩ። እቲ እምነ-መሰረት ናይ ሓቢርካ ምቅላስ ምንባር ደሓር ግና ብሰንኪ ተኸናኺንካ ዘይምሓዙ ንድሕሪት ናይ ምምላሱ ሓደጋ ኤርትራዊ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኣብ ናይ ገዛእ ርእስና ተመኩሮ ዝረኣናዮ ግና ክሳብ ሕጂ ክንድቲ ክብደቱ ክንመሃረሉ ዘይከኣልና እዩ።

ናብቲ ኣገዳስን መሰረታውን ጭብጥና፡ መስርሕ ምምጻእ ፖለቲካዊ ሓይልታት ኤርትራ ናብ ናይ ሓባር መድረኽ ነተኩር። እተን ብሓባር ዘስርሐን መድረኽ ንምፍጣር ኣብ ቃልሲ ዝርከባ ዘለዋ ሰልፍታትናን ውድባትናን ናይ ኩለን ሃምን ቀልብን መጻኢ ህዝብን ሃገርን ኤርትራ፡ እዚ ሎሚ ዘሎ ገሃነብ ምምሕዳር ተወጊዱ ብራህዋ ዝትከኣሉ ኩነታት ምፍጣር ዝመሰረቱ እዩ። ናብዚ ዕግበት ዘምጸአን ከኣ እቲ ኣብ ቅድሚአን ዘሎ ኣብ ኤርትራ ለውጢ ናይ ምምጻእ መሰረታዊ ዕላማ በበይንኻ ኮይንካ ክረጋገጽ ከምዘይክእል ዘለወን ዕግበት እዩ። እሞ እዚ ብኸመይ ይረጋገጽ ኣብ ዝብል ዝርዝር ግና ዘሰማምዕ ኮነ ዝፈላሊ ሓሳባት ኣለወን። እቲ ዘሰማምዐን ካብቲ ዝፈላልየን ከም ዝበዝሕን ከም ዝሕይልን ግና ኣብ ብዙሕ መድረኻ ዝተገልጸን ንሳተን እውን ዘይክሕደኦን እዩ። ልኡላውነት ኤርትራ ምዕቃብ፡ ህግደፍን ኣተሓሳስባኡን ምውጋድ፡ ብመሰጋገሪ መድረኽ ኣቢልካ፡ ህዝቢ ኤርትራ መጻኢ ዕድላቱ ዝውስነሉ ሕገ-መንግስቲ ዘጽድቐሉን ብዲሞክራስያዊ ምርጫ ንዓኡ ዝምእዘዝ መንግስቲ ምምስራትን ዝኣመሰሉን ካብቶም ሰልፍታትናን ውድባትናን ዝሰማምዕሎም ጉዳያት እዮም። እቲ ካልእ ኣገዳሲ ጉዳይ፡ ዳርጋ ኩሉ እቲ ዝፈላልየን ኣብዚ ህግደፍ  ንምውጋድ ዝካየድ መስርሕ ቀዳማይ ምዕራፍ ዝትግበር ዘይኮነ፡ ኣብቲ ኤርትራ ብመንን በየናይ ኣተሓሳስባን ትምራሕ ዝብል፡ ካብ መድረኽ ምስግጋር ዝጅምር ካለኣይ ምዕራፍ ምዃኑ እዩ። እዚ ምዕራፍዚ ፖለቲካዊ ሓይልታት የዋጽእ ዝብለኦ ሓሳብ ዘቕርባሉ ኮይኑ፡ ብቐንዱ፡ ጉዳያት ብህዝቢ ኤርትራ ዝውስነሉ እዩ።

ኣይኮነንዶ ኣብ መንጎ ፖለቲካዊ ሰልፍታትን ውድባትን፤ ኣብ መንጎ ተራ ሰባት እውን ፍልልይ ኣሎ። ናይ ፍልልዮም መሰረት፡ ዕድመ፡ ጾታ፡ ሃይማኖት፡ ፖለቲካዊ እምነት፡ ዝነብርሉ ከባብን ካልእን ክኸውን ይኽእል። ምስዚ ኩሉ ፍልልያቶም ግና ኣሳንዮም፡ ሓዳር ክምስርቱ፡ ክነግዱ፡ ክመሃሩ፡ ኮታ ኣብ ብዙሕ መዳያት ሓቢሮም ከድምዑ ልሙድ እዩ። ነዚ ዝበቕዑ ከኣ እቲ ዝነበሮም ፍልልይ ስለ ዘወግድዎ ዘይኮነ፡ ካብ ነቲ ዝፈላልዮም፡ ነቲ ዘሰማምዖም ቀዳምነት ስለ ዝሰርዕዎ ጥራይ እዩ።  ኣብ ዝተፈላለዩ ከባቢታትን ግዝያትን ዘጋጠሙ ፖለቲካዊ ፍልልያት እውን ብኸምዚ መልክዕ እዮም ክውገኑ ጸኒሖምን ንመጻኢ ዝቕጽሉን። እዚ ዘርእዮ ድማ ናይቶም ተዋሳእቲ ናይ ምክእኣልን ሕድገታትን ብቕዓት እዩ። ካብዚ ነቒሉ ናብ ደንበ ተቓውሞና “እዚ ናይ ምጽውዋር መስርሕ ስለምንታይ ደኣ ኣብዚ ነካይዶ ዘለና ቃልሲ ዘይነዘውትሮ?” ዝብል ሕቶ እንተ ቀሪቡ መልስና እንታይ ከም ዝኸውን ፍሉጥ ኣይኮነን። ቅድም ድኽመትካን ሕጽረትካን ምቕባል፡ ደሓር ብኣኡ ተበራቢርካ  ምቕጻል’ዩ፡ ዝብል መልሲ ብቑዕ እዩ።

ዝኾነ መስርሕ በቲ ኣብ ከባቢኡ ብዘሎ   ምዕባለ ዝጽለው እዩ። ናይ ሓባር መድረኽ ንምምጻእ ንገብሮ ዘለና ቃልሲ’ውን ከም መስርሕ ርሑቕ ከይከድና፡ በዚ ኣብ ኤርትራ፡ ሱዳን፡ ኢትዮጵያ፡ ሶማልያን ካለኦትን እናሓደረ ዝገድድ ዘሎ ተርእዮታት ይጽሎ እዩ። እቲ ጽልዋታት ናቱ መንገዲ ስለ ዘለዎ ጠጠው እነብሎ ኣይኮነን። ነቲ ከኸትሎ ዝኽእል ሓደገኛት ሳዕቤን ብኸመይ ሓቢርና ንቕረበሉ ግና፡ ንዓና ዝምልከትን ግድን ክንሰርሓሉ ዝግበኣናን እዩ። ናይ ሓባር መድረኽ ክንፈጥር እንተበቒዕና ከኣ  ዘድልየና መሳርሒ ምውናና ዘመልክት እዩ።

Published in EPDP Editorial
Read more...
Friday, 22 April 2022 12:00

ባህግና መድያ፡ 2ይ ክፋል ቃለ-ማሕተት ምስ ምሁራት ስነ ፖለቲካን ስነ ሕግን

ባህግና መድያ፡ 2ይ ክፋል ቃለ-ማሕተት ምስ ምሁራት ስነ ፖለቲካን ስነ ሕግን
Thursday, 21 April 2022 23:58

Dimtsi Harnnet Kassel 21.04.2022

Written by
Dimtsi Harnnet Kassel 21.04.2022
Published in Radio
Read more...
Thursday, 21 April 2022 09:21

Britain’s Gambit With Rwanda on Refugees

Written by

By Nosmot Gbadamosi

 

Britain on Thursday unveiled a plan to send asylum-seekers to Rwanda in a deal that will almost certainly face legal challenges. In return for an upfront payment of 120 million pounds (about $157 million) the Rwandan government will take responsibility for asylum-seekers, excluding children, who seek refuge in the United Kingdom via irregular migration routes.

Refugee organizations and some British civil servants immediately criticized the plan as “cruel” and “callous.” As recently as last year, the British government raised concerns at the United Nations over Rwanda’s human rights record, calling for “independent investigations into allegations of extrajudicial killings, enforced disappearances and torture.”

The deal being proposed by British Prime Minister Boris Johnson’s government has in some ways already been attempted and failed. The Israeli government offshored several thousands of asylum-seekers to Rwanda between 2014 and 2017, and it abandoned the scheme when it emerged that almost all ended up in the hands of people smugglers and were subjected to slavery when traveling back to Europe. It is clear that sending asylum-seekers to Rwanda will not reduce the role of traffickers, who will continue to prey on persecuted people who have no legal routes into the U.K. to claim asylum.

Rwanda’s opposition leaders have denounced Britain’s shamelessness as the country struggles to host over 127,000 refugees—of whom 90 percent live in camps. “How could a richer, bigger country be unable to host refugees and think they could just dump them in Rwanda because they have money. It is unacceptable,” Frank Habineza, president of the Democratic Green Party and member of Parliament, told the East African.

In the past few months, Britain’s Home Secretary Priti Patel had attempted to close a similar deal with democratic countries like Ghana and Kenya, but both rejected it in the face of heavy criticism from their citizens. Patel and Johnson then found a more willing (if less palatable) partner in Rwandan President Paul Kagame, who has no such qualms about domestic opposition.

As journalist Michela Wrong, who has been covering Rwanda since the genocide, argues in her book Do Not Disturb, Kagame is an authoritarian governing permanently, because “every election in Rwanda is rigged.” (In 2017, Kagame managed to win 99 percent of the vote.)

Kagame, who seized power in the wake of the 1994 genocide, has been lauded by many leaders abroad, even as he rules with an iron fist at home. Former U.S. President Bill Clinton called Kagame “one of the greatest leaders of our time,” while Britain’s former Prime Minister Tony Blair declared him a “visionary leader.”

On the exterior, Rwanda appears a seemingly robust economy with rapid growth and improvements in health and education under a progressive Parliament in which roughly 60 percent of lawmakers are women. It ranked 38th on ease of doing business in a World Bank survey of 190 nations in 2020.

But as Kavitha Surana wrote in Foreign Policy in 2017, “there is a sort of Pleasantville quality to the country.” Behind the veneer is a regime critics describe as a brutal dictatorship.

Kagame’s political opponents have raised concerns over the killings and disappearances of opposition members at home and abroad. In Belgium, an exiled Rwandan politician was found floating in a canal in 2005, and in 2011 London’s metropolitan police warned a number of defectors they faced an “imminent threat” of assassination by Rwandan government agents. In 2021, a Rwandan ex-army officer was gunned down in Mozambique. The U.S. State Department recently cited politically motivated forced disappearances by the Rwandan military intelligence in its country report. 

In 2021, Paul Rusesabagina—who was immortalized in the 2004 film Hotel Rwanda—was imprisoned on terrorism charges after calling for “any means possible to bring about change” in a widely circulated video in 2018. “Rwanda is a country that has never known democracy. Kagame has exhibited many characteristics of the classic African strongman since taking power. He was elected with 95% of the vote and there is nobody in the world that can call results like that a free election and keep a straight face,” Rusesabagina wrote in a 2006 memoir.

Despite such accusations, British support for Kagame appears unwavering. As two of Rwanda’s highest-profile opposition leaders put it when French President Emmanuel Macron visited Kigali in May last year, “there are good dictators and bad dictators.”

Rwanda’s Western backers are perhaps not fooled by Kagame’s laundered image but choose to ignore it because of his reputation as an effective leader who is always ready to assist U.S. and European governments. Rwandan troops provide much-needed security services in Mozambique and the Central African Republic. Under a deal funded by the European Union, Rwanda has taken in evacuees from Libya and offered temporary asylum to hundreds from Afghanistan in transit to the United States.

Yet, even before the ink dries on the U.K. deal, the Rwandan government is revealing what lies beneath its seemingly benevolent facade. Kigali is much less willing to welcome refugees from neighboring countries such as the Democratic Republic of the Congo, Burundi, Uganda, and Tanzania. Rwanda’s Minister of Foreign Affairs Vincent Biruta said on Thursday during a media conference in Kigali, “We would prefer not to receive people from neighboring countries.”

Ignoring Rwanda’s double standard, Johnson called the plan an “innovative approach” driven by a “shared humanitarian impulse” that will provide “safe and legal routes for asylum.” But, more significantly, he said that the deal would act as a “deterrent” to those illegally crossing the English Channel.

The plan is contingent on the passage of Britain’s Nationality and Borders Bill currently being reviewed by Parliament. In the meantime, Kagame under the Rwandan Constitution, revised in 2015, can serve until 2034 as the head of what has become a de facto single-party state.

Thursday, 21 April 2022 09:12

Ethnic cleansing of Tigrayans may prolong Ethiopia’s civil war

Written by
APRIL 20, 2022  ETHIOPIA, NEWS, TIGRAY

Evidence emerges of war crimes by forces allied to Abiy Ahmed’s government

Source: Economist

Apr 13th 2022
ADDIS ABABA

The lucky ones were frogmarched onto buses and driven across the river. The less fortunate were slung into detention camps and left there to rot. Others were murdered in the streets or hacked to death as they cowered in their homes. “We don’t need a single one of them any more,” a militiaman told a foreign researcher last year. “They cannot be trusted.”

Since the start of Ethiopia’s bloody civil war 18 months ago, there have been frequent allegations of ethnic cleansing targeting people from the northern region of Tigray. Antony Blinken, America’s secretary of state, first levelled this charge more than a year ago, infuriating the government of Abiy Ahmed, Ethiopia’s prime minister, which strongly denied it. Because the government has imposed a tight blockade of the region, it has been hard to assess the claims of atrocities. But some horrifying hints have emerged, such as the corpses with their hands bound that have washed up on river banks in Sudan.
Now a thorough investigation by Human Rights Watch and Amnesty International, two pressure groups, leaves little doubt of the enormities committed by government forces and their allies. The joint report, published on April 6th, concludes that authorities from the Amhara region have systematically killed or evicted hundreds of thousands of ethnic Tigrayans from territory seized from Tigray since the start of the war. The campaign, carried out with the connivance of federal authorities, was as methodical as it was brutal. Notices ordering Tigrayans to leave were pinned around towns. Freshly appointed Amhara officials handed out title deeds for plots of stolen land. Identification cards were given to new Amhara arrivals, but denied to Tigrayans, who were prevented from receiving aid and government services. The new authorities even granted permits for shipments of looted sesame, a lucrative cash crop at the heart of the territorial dispute between the two regions.
This matters not only because of the frightful human toll. The contested area, known officially as Western Tigray before the war, is now arguably the biggest obstacle to ending the conflict. “It’s definitely the thorniest issue,” says a senior official of the ruling party. Both sides have long claimed this land. Both are hardening their stances. Just days before the report was published Amhara investigators announced the discovery of mass graves, which they allege contain the remains of Amharas murdered decades ago by the Tigrayan People’s Liberation Front (tplf), the party-cum-militia that runs Tigray.
Meanwhile, hundreds of thousands of Tigrayans are starving. A “humanitarian truce” that started on March 24th is already teetering. The government has allowed just one aid convoy to enter Tigray (the first since mid-December) and has been withholding permission for more until the tplf withdraws to Tigray. The tplf wants aid to flow freely before it pulls back entirely, ideally in tandem with the withdrawal of Amhara forces from Western Tigray. Without a breakthrough to ease the blockade, the horror of ethnic cleansing will be matched by an equally grotesque abuse: deliberate, mass starvation.
Page 134 of 599

Bahgna - EPDP TV / ባህግና - ሰዲህኤ ቲቪ

Radio

Announcements

Harnnet Media - ሓርነት ሚድያ

Video

EPDP Magazines

Patriotic Songs

Most Read