ካብ መጀመርታ 2020 ጀሚሩ፡ 65 ሺሕ ኤርትራውያን ናብ ኢትዮጵያ ከም ዝኣትዉን ካብኣቶም ንሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ ዝጠንጠኑ ወትሃደራት ከም ዝርከብዎምን ማዕከን ዜና ገዳብ ኣብ ናይ 26 ታሕሳስ 2021 ዝርጋሐ  ዜናኣ ሓቢራ።  ገዳብ ምንጭታታ ጠቒሳ ከም ዘስፈረቶ፡ እዚ ናይ  65 ሺሕ ኣሃዝ ካብቲ ሓቀኛ ቁጽሪ ናብ ኢትዮጵያ ዝኣተዉ ኤርትራውያን ንሓደ ሲሶ ጥራይ ከም ዝውከል እያ ኣስፊራ። እቲ ዜና ከም ዝጠቐሶ ካብቶም ናብ ኢትዮጵያ ዝኣትዉ ኤርትራውያን ኣብ ዝምልከቶም ኣካላት  ከይተመዝገቡ ምስ ናይ ቀረባ ቤተሰቦምን ዝፈልጥዎም ወገናትን ከም ዝሕወሱ ሓቢራ። ብዘይካ ገዳብ ካለኦት ምንጭታት ከም ዝጠቕስዎ ከኣ ካብቶም ናብ ኢትዮጵያ ዝኣትዉ ሱዳናውያንን ሱማላውያንን ብዘገርም ኩነታት 75 ሚእታዊት ኤርትራውያን ምዃኖም ኣብቲ ዜና ተጠቒሱ።

ከም ሓበሬታ ዜና-ገዳብ፡ ኣብ ዝሓለፈ ወርሒ ሕዳር 2021፡ እቲ ምስ ላዕለዋይ ኮሚሽን ጉዳይ ስደተኛታት ሓቢሩ ክሰርሕ ዝጸንሐ፡ ምምሕዳር ስደተኛታትን ካብ ስደት ተመለስትን ኢትዮጵያ፡ ስራሓቱ ከቋርጽ ተነጊርዎ ነይሩ እዩ። እዚ ሓበሬታ ናብ ላዕለዋይ ኮሚሽን ጉዳይ ስደተኛታት ሕቡራት ሃገራት ከም ኣካል ዓመታዊ ጸብጻብ በጺሑ ከም ዝኸውን ከኣ  ይግመት። ስለዚ ሓድሽ ምዕባለ እንተዘይተፈጠሩ፡  እዚ ናይ ኢትዮጵያ ምምሕዳር ስደተኛታትን ካብ ስደት ተመለስትን ትካል መወዳእታኡ ክኽውን እዩ ዝብል ግምት ኣሎ።

ብዙሓት ካብቶም ኤርትራውያን ስደተኛታት ኣብ ኣዲስ ኣበባ  ጎፋ ኣብ ዝበሃላ ቦታን ከባቢኡን ዝሰፈሩ ኮይኖም፡ ካብ ኢትዮጵያ መውጽኢ ቪዛ ከም ዝረኽቡ  እቲ ዜና ጠቒሱ። ብዙሓት ካብ ኤርትራ ክወጹ እንከለዉ፡ ካብ ዓሰብ ብቡሬ ኣቢሎም ናብ ኢትዮጵያ ክኣትዉ እንከለዉ፡ ቅድሚ  ናብ ኣዲስ ኣበባ ወይ ካልእ ከባብታት ኢትዮጵያ ምቕጻሎም ኣብ ክልል ዓፋር  ከባቢ ከተማ ሰመራ ዕንቅፋት ከም ዘጋጥሞም ኣብቲ ናይ ገዳብ ዜና ተሓቢሩ።

እቲ ካብ 2018 ጀሚሩ ካብ ኤርትራ ናብ ኢትዮጵያ ናይ ምጉዓዝ መስርሕ ሓያል ምቁጽጻር ክግበረሉ ዝጸንሐ፡ ካብ ሕዳር 2021 ንደሓር ግና ብላዕለዎት ሓለፍቲ ኤርትራ፡  እቲ ናብ ኢትዮጵያ ምጋሽ ከም ዝቐልል ከም ዝተገብረ ዜና-ገዳብ ኣስፊሩ ኣሎ።

ብመሰረት ሓበሬታ ዜና-ገዳብ፡ ኣብ ኢትዮጵያ ካብቶም ኤርትራውያን ስደተኛታትን ሃዲሞም ክነሶም ከም ስደተኛ ዘይተመዝገቡን መብዛሕትኦም ኣብ ኣዲስ ኣበባን ካለኦት ዓበይቲ ከተማታት ናይታ ሃገርን  ነብሶም ኣጣይሶም ኣለዉ። ዝመሓደርሉ ናእሽቱ ኣብያተ-ብልዕን ድንኳናት ዝመስረቱ ኣለዉ። ኣሸሓት ከኣ  ኣብኡ ንምባር ይኹን በጺሕካ ንምምላስ ናብ ወጻኢ ሃገራት ዝተጓዕዙ ኣለዉ። ብዘይካዚ ላዕለዋይ ኮሚሽ ጉዳይ ስደተኛታት ሕቡራት ሃገራት ናብ ሳልሳይ ሃገር ወሲዱ ከጣይሶም ዝጽበዩ  ኣሸሓት እዮም።