ህዝባዊ ግንባር ንዲሞክራስን ፍትሕን (ህግደፍ)፡ ዝተባህለ ዓመጸኛ ውድብ፡ ኣብ ሃገር ይሃሉ ኣብ ወጻኢ  ናይ ኩሉ ኤርትራዊ ጸላኢ ምዃኑ ፍሉጥ እዩ። እዚ ህዝቢ ኤርትራ ጥራይ ዘይኮነ፡ እቲ ጉጅለ ባዕሉ እውን; ግብሩ ስለዝፈልጥ ዝኽሕዶ ኣይመስለናን። እንተኾነ ህዝቢ ኤርትራ ብዛዕባ’ዚ ብሰንኪ ህግደፍ ዝወርዶ ዘሎ ወጽዓ ኩሉ ማዕረ ዓሚቕ ግንዛበ ዘለዎ ኣይመስልን። ከምኡ እንተዘይከውን ኣብ’ዚ እዋን’ዚ፡ ገሊኡ ኣንጻር ወጽዓ ህግደፍ ብውዱብ መልክዕ ተሰሊፉ ንመሰረታዊ ለውጢ ዝቃለሰሉ፡ ገሊኡ ንጨቋኒ ምምሕዳር ናይ’ቲ ጉጀለ ዝድግፍ እቲ ዝበዝሐ ድማ “ ስቕታ” ዝመረጸ ኮይኑ ኣይምተኸፍፈለን።

ኣብዚ ወጽዓ ህግደፍ ዝመሓየሸሉ ዘይኮነ፡ ዝያዳ ዝገደሉ ዘሎ እዋን፡ መዋጽኦ ንምርካብ ኤርትራውያን ካብቲ ዝሓለፈ ግዜ ዝያዳ  ኣበርክቶና ኣብ ኩሉ መዳያት ከነብርኽ ኣብ እንሕተተሉ ኢና እንርከብ። ተወዲቦም ኣንጻር ህግደፍ ክቃለሱ ዝጸንሑ ኤርትራውያን፡ ፖለቲካዊ ሰልፍታት፡ ውድባት፡ ማሕበራት፡ ህዝባዊ ምንቅስቓሳት፡ መዲያታትን ባእታታትን፡ ናይ ክሳብ ሕጂ ቃልሶም እኹል ዘይምዃኑ ክግንዘቡ ይግበኦም። ከም መርኣያ ናይዚ ብዙሕ ድኽመታት ጸኒሕዎም እዩ። ካብቲ ድኽመታቶም ጐሊሑ ዝረአ ጸላኢኦም ሓደ፡ መጻኢ ትጽቢቶም ድማ ተመሳሳሊ ኮይኑ ከብቅዕ፡ ናብ ዓውት ንምብጻሕ ብሓባር ክቃለሱ ዘኽእሎም መድረኽ ክፈጥሩ ዘይምብቀዖም ሓደ እዩ።

ናብዚ ዘውደቖም ምኽንያት ብዙሕ ምስጢር ዘለዎ ዘይኮነ፡ ዘይምጽውዋር፡ ካብቲ ዝፈላለየካ ውሑድ፣ ነቲ ዝበዝሐ ዘሰማምዓካ ዝያዳ ከተጉልሕ ዘይምብቃዕን ቅድሚ ናይቲ ዝቃለስሉ ውደባ ዝርዝር ተልእኮ፡ መሰረታዊ ባህግን ትጽቢትን ህዝቢ ኤርትራ ከቐድሙ ዘይምብቅዖም እዩ። ካብዚ ዝጸንሕዎ የውጸኣና እዩ፡ ኢሎም ዝኣተዉዎ መስርሕ ሓቢርካ ቃልሲ ጌና ኣብቲ ዝተሓተ ደረጃኡ እዩ ዘሎ።  ስለዚ ኣብዚ እዋን’ዚ ነዚ ንምስጋር ዘኽእሎም ኩነታት ንምፍጣር ኣበርክተኦም ከበርኹ፡ ብዕዙዝ ኣብ ዝጥለብሉ ህሞት እዮም ዘለዉ። ካብቶም ቅድሚ ሕጂ ዝባኸኑ፡ ህግደፍ ናይ ምውጋድ ዕድላት ከኣ ክምኮሩ ይግበኦም።

ካብቶም ኣብ ውሽጦም ዘሎ ሓቀኛ እምነት ሓቢኦም፡  “ደገፍቲ ህግደፍ ኢና” ብዝብል፡ ይቕረ ኣብ ዘይበሃሎ ዓንገረርን ጸለመ ኣንጻር ሓይልታት ለውጥን ዘለዉ ወገናት፡ ገሊኦም እናተወጽዑ ነቲ ወጽዓ ርዒሞም  ንተቓሊስካ ሓራ ምውጻእ ዘዋደቕዎ እዮም። ገሊኦም ድማ “ኣብ ከብዲ ጽጉብ የለን ጥሙይ”  ከም ዝበሃል፡ ምስቲ ስርዓት ተጸጊዕካ ብዝርከብ ግዝያዊ ረብሓ ተዓሽዮም ህዝቦም ዝረስዑ እዮም። እዚኣቶም ኣብ ሎሚ ዝነብሩ እምበር፡ ብዛዕባ ጽባሕ ዘይሓስቡ ካብ ምዃን ዘይሓለፉ እዮም። ስለዚ እዞም ወገናት ወጽዓ ህግደፍ ኣብ እንግዳዓኦም እውን ከም ዘሎ ተገንዚቦም፡ ተቓውመኦም ኣንጻር ህግደፍ ብጋህዲ ኣበሪኾም ምስቲ ኣብ መስርሕ ቃልሲ ንመሰረታዊ ለውጢ  ዘሎ ኤርትራዊ ወገኖም ክስለፉ ኣብ ዝጥለብሉ እዋን ኢና ንርከብ ዘለና።

ንህዝቢ ኤርትራ ካብዚ ኣብ ትሕቲ ምምሕዳር ህግደፍ ዝሓልፎ ዘሎ ኮርኳሕ ህይወት ዝኸፍእ፡ ቅድሚ ሎሚ ኣየጋጠሞን። ካብዚ ክውንነት ሃዲምካ፡ እናረኣኻን እናሰማዕካን ስቕታ ምምራጽ ዘይሓላፍነታውን ድሕሪቲ ይንዋሕ ይሕጸር ዘይተርፍ ራህዋን ዓወትን ዘጣዕስን እዩ። ናይቲ ካብ ህዝብና ዝበዝሐ ምዃኑ ዝእምነሉ ድምጹ ዘይስማዕ ወገን ስቕታ፡ ከም ዘይተጋህደ ተቓውሞ ኣንጻር ህግደፍ ጌርካ ይውሰድ እዩ። እንተኾነ ብጋህዲ ድምጹ ኣንጻር ህግደፍ ኣስሚዑ ኣብ መሳርዕ ለውጢ ክሳብ ዘይተሰለፈ፡ ነቲ ስቕታ ከም መግለጺ ዘየግሃደ ተቓውሞ ኣንጻር ወጻዕቲ ምትርጓሙ፡ ነዚ ዘለናዮ ውዕዉዕ ቃልሲ ዝምጥን ኣይኮነን። ስለዚ እዚ ዘለናዮ እዋን እቲ ኣብ ስቕታ ተዋሒጡ ዘሎ ኤርትራዊ ወገን ናይ ተቓውሞ ድምጹ ብምስማዕ ኣበርክቶኡ ከበርኽ ዝሕተተሉ ዘሎ እዩ።

ደሚርካ ክረኣይ እንከሎ፡ ናይቲ ወጽዓ ህግደፍ ቀንዲ ከፋል ዕዳ ህዝቢ ኤርትራ እዩ። ናይቲ ካብዚ ወጽዓ ናይ ምንጋፍ ቃልሲ ቀንዲ ቀላሲ እውን ህዝቢ ኤርትራ እዩ። ናይዚ ቀንዲ ሞተር ቃልሲ ብኩራት ክሳብ ክንደይ ነቲ ኣንጻር ህግደፍ ዝግበር ቃልሲ ከም ዝሃስዮ ከኣ ክንዕዘቦ ዝጸናሕናን ዘለናን ሓቂ እዩ። ብመንጽርቲ ን10ታት ዓመታት ኣብ ልዕሊኡ ዝቐጸለ መሪር ወጽዓ ክምዘን እንከሎ፡ ድምጺ ህዝቢ ኤርትራ ኣንጻር ወጻዒኡ ክንድቲ ዝድለ ኮይኑ  ከምዘይጸንሐ፡ ናይ ብዙሓት ወገናት ሚዛን እዩ። ነዚ ሓቂዚ ህዝቢ ኤርትራ እውን ዘቕርቦ ምኽንያታት ደኣ ይህልዎ እምበር፡ ዝኽሕዶ ኣይኮነን። እዚ ዘለናዮ እዋን ንዝህብና ዝያድቲ ዝሓለፈ፡ ካብ ምርግጋጽ ድሕነቱን ራህዋኡን ዝዓቢ ነገር ከምዘየብሉ ዘርኢ ስለ ዝኾነ፡ ካብቲ ስቕታ ናይ ምውጻእ ኣበርክቶኡ ከበርኽ ዝግደደሉ እዩ።

ናይቲ ኣብ ትሕቲ ቀጥታዊ ኣርዑት ህግደፍ ኩሉ መሰረታዊ መሰላት ዝተሓረሞ ህዝቢ ኤርትራ ስቕታ፡ ምኽንያታት፡ ዘይምሕር ጭቆና፡ ዘርዕድ ጸጥታዊ መርበብ ምቁጽጻርን ዕጽዋን ብህግደፍ ምዃኑ ተደጋጊሙ ዝንገር እዩ። ገለ ሓቅነት እውን ኣለዎ። እንተኾነ ብኸምዚ ዓይነት ራዕድን ምፍርራሕን ከም ህግደፍ ዝኣመሰለ ወጻዒ ኣብ ስልጣን  ክሳብ ዝሃለወ ኣብ ኩሉ ዘጋጥም እምበር፡ ኣብ ዘመነ-ህግደፍ ኤርትራ  ዝተጀመረ ከምዘይኮነ ክዝንጋዕ ዘየብሉ እዩ። ከምቲ ኩሎም ወጻዕቲ በዚ ፈራሕ መቆጻጻሪ መርበባቶም  ካብ ጽፍዒት ህዝባዊ ሓይሊ ዘይደሓኑ፡ ህግደፍ እውን ሓደ እዋን ዝድፈር እምበር ንሓዋሩ ብስቕታ ዝመሓር ኣይኮነን። ህዝቢ ኤርትራ ኣበርክቶኡ ዘበርኸሉ መዳይ ከኣ ኣብዚ እዩ። በዚ ከኣ እቲ ገለ ወገናት “ህዝቢ ኤርትራ ምስ ጭቆና ተለማሚዱ ክነብር ዝወሰነ እዩ” ብዝብል ዝሽምጥጥሉ ኩነታት ብግብሪ ክቕየር መድረኻዊ እዩ።

እቲ ኣዝዩ ዘተሓሳስብ ድማ ናይቲ ኣብ ዝተፈላለያ ብዲሞክራስያዊ ስርዓት ዝምረሓን መሰረታዊ መሰላት ዘኽብራን ሃገራት ዝነብር ኤርትራዊ ወገን፡ ንህግደፍ ምድጋፉ ወይ ሱቕታ ምምራጹ እዩ። ጸጋታት ዲሞክራስን መሰል ምኽባር መሰረታዊ መሰላትን ናይተን ሃገራት እናስተማቐረ እሞ ድማ ኣንጻር ጭቆና ህግደፍ ዓገብ ናይ ምባል ዕድል እናሃለዎን፡ ምጥላሙ፡ ብፍሉይ “ጨካን ወይ ፈታው ነብሱ” ዘብሎ ይመስለና። ስለዚ እዚ ወገንዚ ነቲ ኣብ ኣርዑት ጭቆና ኮይኑ ኢደ-እግሩ ስለ ዝተኣስረ፡ ብገንዘባዊ ሓገዝ ዘናብሮ ኣብ ሃገር ዘሎ ወገኑ፡ ከምቲ “ኣብ ክንዲ ወትሩ ዓሳ ገፊፍካ እትምግቦ ኣጋፍፋ ዓሳ ኣስተምህሮ” ዝበሃል፡ ሓርነት ሃልይዎ፡ ኣብ ትሕቲ ጽላል ስርዓት “ንገድ ነጋዳይ፡ ሕረስ ሓረስታይ” ንክነብር ኣብ ምኽኣሉ ኣበርክተኡ ከበርኽ ይግበኦ። በቲ ዝሕግዞ ውሱን ገንዘብ ዘይግዛእ መሰል በዂርዎ ከም ዘሎ ከኣ ከስተውዕል ይግበኦ።