ርእስ ዓንቀጽ ሰዲህኤ

ኣብዚ እዋን’ዚ ኣብ ፖለቲካ ኤርትራ ኣብ ውሽጢ ሃገር ይኹን ኣብ ወጻኢ፡ ኣሻቓሊ ኮይኑ ካብ ዘሎ፡ እቲ ንድሕሪት ብዘይምለስ መስርሕ ስለ ዝተረጋገጸ ኣየሰክፈናን እዩ ክንብሎ ዝጸናሕና ጉዳይ ልኡላውነት ሃገርና እዩ። እዚ ዝኾነሉ ምኽንያት ከኣ ንኤርትራ ዝገዝእ ዘሎ ጉጅለ ህግደፍ ካብዚ ቀረባ ግዜ ሒዝዎ ዘሎ ግልጹነት ዝጐደሎን ትካላዊ መስርሕ ዘይተኸተለን ወስታታት ጀሚሩ ስለ ዘሎ እዩ። እዚ ወስታታቱ ናበይ ገጹ ከም ዝምዕብል ሕጂ”ኳ ውዱእ እንተዘይኮነ፡ በቲ ሓሓሊፉ ዘንጸባርቖ ዘሎ ስጉምትታት ኣብ ጉዳይ ክብርን ልኡላውነትን ኤርትራ ክትሻቐል ዘገድድ ምልክታት እዩ።

ጉጅለ ህግደፍ እቲ ምስ ኢትዮጵያ ጀሚርዎ ዘሎ ናይ ሃወኽሃወኽ ምዃኑ ባዕሉ ዝዛረብ ዝምድና ዝምልከት ንጹር መብርሂ ክህብ ዘይምድላዩ፡ መርኣያ ናይቲ ዝኸዶ ዘሎ መስርሕ ዘይምዕራይ ምዃኑ ብሩህ እዩ። ጉጅለ ህግዲፍ ዝመረጾ መስርሕ ወትሩ ዘይብሩህ ምዃኑ’ኳ ፍሉጥ እንተኾነ፡ ኣብ ከምዚ ንዕዘቦ ዘለና ንሉኡላውነት ሃገር ዝህድድ ዓብይ ዛዕባ ከርኣይ እንከሎ ግና ኣይኮነንዶ ንዓና ነቶም ሰብ ዋኒን ኤርትራውያን ንሕብረሰብ ዓለም እውን ዘገርም ክኸውን ባህርያዊ እዩ። ነቶም ብድሕሪት ኮይኖም ነቲ መስርሕ ዝኹብኩብዎ ዘለዉ ናይ ግዳም ሓይልታት ግና፡ መሃዝቱ ስለ ዝኾኑ ዘይክሕድሶም ይኽእል። ለኣኽቲ ህግደፍን ስለ ዝተማእዘዞም እንተነኣድዎን ወርቂ እንተሰለምዎን’ውን ክገርመና ኣይግባእን። ጉጅለ ህግደፍ ኣብዚ እዋንዚ ኣብ ክንዲ ግሉጽነት መሪጽዎ ዘሎ ካልእ ኣገባብ ነቲ ጉዳይ ብመሰረታዊ ዘይኮኑ ምስምሳት ምድፋን እዩ።

ምስ ኢትዮጵያ እንታይ ይግበር ከምዘሎ ብጉጅለ ህግዲፍ ወግዓዊ መብርሂ ዘይምሃብ ናይቲ ምስምሳት ቀንዲ መግለጺ ኮይኑ፡ “ምምልካት ዶብ ናብ ዝኸደና የብሉን፡ ንምሕዳስ ዝምድና ምስ ኢትዮጵያ ቀዳምነት ክንህብ ንደሊ ኢና፡ ናብ ዞባዊ ዝምድና ዝያዳ ከነድህብ ይግበኣና … ወዘተ” ዝብሉ ሓረጋት ከኣ ናይቶም “ቅድሚ ኩሉ ምርግጋጽ ልኡላውነት ሃገር” ክብሉ ዝጸንሑ ህግደፍን ውሑዳት መጋበርያታቱን መውጽእ ኣፎም ኮይነን ኣለዋ። እቲ ዝምድና ምስ ጐረቤትካ ኮነ ኣብ ርሑቕ ዝርከቡ ወገናት ብዘይምግናን ዝያዳ ጉጅለ ህግደፍ ህዝቢ ኤርትራን ናይ ለውጢ ሓይልታቱን ይድግፍዎን ይቃለስሉን። ከምዚ ሰለ ዝኾነ ከኣ ንምሕዳስ ዝምድና ምስ ኢትዮጵያ ክቃወምዎ ባህርያዊ ኣይኮነን። እዚ ግና ብዋጋ ልኡላውነት ኤርትራን ምድፋን ዘይተመለሰ መሰረታዊ ሕቶታት ህዝቢ ኤርትራን ኣይኮነን። “ኣብ ዞና ቀርኒ ኣፍሪቃ፡ ሰላም፡ ቅሳነትን ሓባራዊ ምጣኔ ሃብታዊ ዕብየትን ብምድግጋፍ ክረጋገጽ ምቅላስ፤”ዝብል ኣብ ፖለቲካዊ መደብ ዕዮ ሰዲህኤ ሰፊሩ ዘሎ ሓሳብ ከኣ ነዚ ዘነጽር እዩ።

ኣብ መንጎ ዝተፈላለያ ሃገራት ዘሎ ጽቡቕ ኩለመዳያዊ ዝምድና ዶባት ካብ ምሕንጻጽ ዝህድም ዘይኮነ፡ ኣብ መንጎ ክልተ ይኹና ካብኡ ንላዕሊ ልኡላዊ ሃገራት ዝግበር ኣብ ንጹር ስምምዓት ዝምስረት ዝምድና እዩ። ብመንጽር እዚ ኣብ’ቲ ምስ ኢትዮጵያ ተጀሚሩ ዘሎ ሓድሽ ዝምድና ንድሕሪት ከይተመለሰና፡ ንምምልካት ዶብ ብመስረት እቲ ቀያድን ናይ መወዳእታን ብይን ኮሚሽን ዶብ ኤርትራን ኢትዮጵያን ክንህወኸሉ የብልናን ዝብል ብሂል መዳህለሊ ከይከውን ህዝቢ ኤርትራ ብጽሞና ክከታተሎ ዝግበኦ እዩ። ምናልባት ጉጅለ ህግደፍ ንናይ ህዝብና ናይ ሰላምን ጽቡቕ ዝምድናን፡ ጽምኣትን ናፍቖትን መዝሚዙ ከረሳስዕን ከዳህልልን መደብ ከይህልዎ እቲ ሕቶ ናይ ጽባሕ ዘይኮነስ ሱር ከይሰደደ ክምለስ ዝግበኦ ናይ ሎሚ ምዃኑ ክዝንጋዕ የብሉን። እዚ ክንብል እንከለና ህዝብና ብኸምዚ ዓይነት መዳህለሊ ምስምሳት ዝሓለፈ ተመኩሮ ስለዘለዎ፡ ጉጅለ ህግደፍ እንዳሰሓሓቐ ናብ ዘይድለ ኩርናዕ ክወስዶ እዩ ዝብል ስግኣት’ኳ እንተዘየብልና ምዝኽኻሩ ከምዘይሓስም ንምርዳእ እዩ።

ካብ ተመኩሮና ከም እንርደኦ ጉጅለ ህግደፍ ነቲ ዘይግሉጽ ኣካይድኡ መሊሱ ንምሽፋኑ ኣብቲ ናይ ሓባር ረብሓን ተረድኦን ዘለዎ ህዝቢ ኤርትራ ምክፍፋል ክፈጥር ድሕር ከምዘይብል ብዓንተቦ እንግምቶ እዩ። ብኣንጻሩ ህዝቢ ኤርትራ ኣብቲ ዘይፈላለየሉ ምዕቃብ ልኡላውነትን ምርግጋጽ ብኤርትራዊ ውድዕነት ዝተቓነየ ለውጥን ሓደ ኮይኑ ንቕድሚት ክደፍእ ግዜኡ ሎሚ እዩ። ወዮ “ምምላስ ዝምድና ኤርትራን ኢትዮጵያን ድሕሪኡ ነርክበሉ ቅድም ልኡላዊ መሬትና ነረጋግጽ” ክብል ዝጸንሐ ህግደፍ፡ ብጸቢብን ተበላጽን ጉጅላዊ ረብሓ ተደፊኡን ሰዲዑን ማእዝኑ ክቕይር እንከሎ ህዝብና ኣብ መትከሉ ገጥ ክብል ኣለዎ። ሎሚ ጉጅለ ህግደፍ ካልእ ማይ ዘይጠዓመ ማእዝን ኣብ ዝሓዘሉ “ደጋፊ ህግደፍ’ባ ተቓዋሚ ህግደፍ’ባ” ከይተበሃሃልና ዓቀብቲ ልኡላውነትናን ኣኽበርቲ ሕድሪ ናይቶም ምእንቲ ልኡላውነት ዝሓለፉ ሰማእታትናን ክንከውን ግዜ ይሓተና ከም ዘሎ ክንዝንግዕ ኣይግበኣና።

ጉጅለ ህግደፍ ሎሚ መሳርሒ ናይቶም ጅቡኡ ዝመልእሉ ናይ ዞናና ሃብታማት እዩ ኮይኑ ዘሎ። እቶም ለኣኽቲ ስለቲ ዝተላእኮም ከም ዘሻህርትዎን ዘርስንዎን ምልክታት ንዕዘብ ኣለና። ዓበይቲ መሰረታዊ ናይ ገዛ ዕዮኡ ከይዓመመ ናይዚ ከባቢ “ናይ ሰላም፡ ዕቤትን ዲሞክራስን” ክኸውን ሃንደፍደፍ ይብል ብምህላዉ ከም ዝዕዘብዎ ክንርዳእ ይግበኣና። እዞም ንጉጅለ ህግደፍ እንዳለኣኹ ዞናዊ ጽልዋኦም ዘበርኽሉ ኣካላት፡ ንኤርትራዊ ዘቤታዊ ጉዳይና ከቐድሙልና ከምዘይኮኑ ፍሉጥ እዩ። ስለዚ ጉዳይና እቲ ካልእ መመላእታ ኮይኑ፡ ብኣና ኤርትራውያን ከም ዝውዳእ ተረዲና ባዕልና ሓላፍነት ክንወስድ ይግበኣና። ምናልባት እንተደኣ “ግድን ዶብ ይመልከት፡ ዝግበር ስምምዓት ንጹርን ኤርትራዊ ረብሓ ዘውሓሰ ይኹን” እንተ ኢልና እቲ ክነፍስ ጀሚሩ ዘሎ ጽቡቕ ዝምድና ከይኩለፈና ዝብል ስግኣት ዘለዎ ኤርትራዊ ኣካል እንተል’ዩ፡ እኳደ ጽቡቕ ዝምድና ዝስውድ ነናትካ ሒዝካ ምስ እትከባበር ምዃኑ ክበርሃሉ ይግባእ።