እቲ ኣብ እትዮጵያ ለውጢ ዝተጸበየ ህዝቢ ኢትዮጵያ ንኣብይ ከም ውላድ ኣምላኽ’ዩ ሞጉስዎ። እቲ ግጭት ብምቕጻሉ ግን ኣብ ዙርያ´ቲ ተዓዋቲ ብልጫ ኖቤል ኣብይ ኣሕመድ ስቕታ ኮይኑ። እቲ ናይ ሕጽኖት ግዜ ኣብቂዑ ኢዩ ኢሎም ክኢልታት ብልጫ ኖቤል ቅድሚ ሰሙን ምቕባል ብልጫ ኣብይ ይዛረብሉ ኣለው።

ብብሩህ መጻኢ መብጽዓ ዝልለ ወዲ 42 ዓመት ኣብይ ኣሕመድ ኢሎም ቀረብኡ ዝዛረብሉ ዝነኣሰ ቀዳማይ ምኒስተር መራሒ ኣብ ኣፍሪቃ: ኣብ ዝሓለፈ ዓመት ወርሒ ሚያዝያ ኢዩ ሓላፍነት ተሰኪሙ። ቀልጢፉ ድማ ኢዩ ብዙሕ ለውጥታት ዝገበረ። ብፖለቲካ ዝተኣስሩ ተፈቲሖም: ማዕከናት ዜና ብዝያዳ ነጻነት ረኺቡ። ደቂ ኣንስትዮ ኣብ ዝለዓለ ሓላፍነት ተመዚዘን። እቲ ንዕስራ ዓመት ኣብ መንጎ ኤርትራን እትዮጵያን ዝነበረ ጽንኩር ዝምድና ስለዝተፈትሐ ድማ´ዩ ምኽንያት ምሽላም ብልጫ ኖቤል ኮይኑስ ሽማገለ ኖቤል ብልጫ ሰላም ናይዚ ዓመት´ዚ ተዓዋቲ ዝገበሮ። ኣብ መጀመርያ ከም ህቡብ መራሒ ብኣወንታ ተራእዩስ ብዙሓት ከም መድሕን ርእይዎ። እዚ ሓድሽ ሃዋህው’ዚ፡ ስእሊ ቀዳማይ ምኒስተር ከም ሓደ ኣገዳሲ ምልክት ኣብ ፖስተራት፡ ኣፊሻትን ማልያታትን ኣብ ኲሉ ክልጠፍ ተራእዩ። ይኹን እምበር ዋላ’ኳ ብልጫ ስለማት ኖቤል ይቀበል ደኣ’ምበር: እቲ ፈንጠዝያስ በኒኑ ኣሎ።

መስርሕ ሰላም ምስ ኤርትራ ደው ኢሉ። ከም’ቲ ንፈልጦ ትካላዊ ተብግሶ ሰላም የለን። ብኣንጻሩ ኣብ ኢትዮጵያ ክኢላ kjetil Tronvoll ( ሸትል ትሩንቮል) ከም ዝበሎ ንድሕሪት ኢዩ ተመሊሱ። ኣብ ዝሓለፈ ወርሒ ጥቅምቲ ተቐባል ብልጫ ምስ ተፈልጠ፣ ኣብዚ ዂሉ ክበጽሕሲ እንታይ ዝበቅዕ ደሞክራሲ ኣብ ኢትዮጵያ ዘሐይል ዘርኣዮ ኣሎ´´ዩ ዝብል ነቔፈታ ክናፈስ ጀሚሩ ኣሎ። ሽማግለ ኖቤል ሰላም ንገዛእ ርእሱ፡ እቲ ሽልማት ኣካራኻሪ ምዃኑ ኣተንቢሁ ነይሩ ኢዩ። ይኹን እምበር ብዙሕ ስጒምትታት ተወሲዱስ ንቕድሚት ይደፍእ ኣሎ ክብል ኢዩ ጸኒሑ።

Tronvoll እውን ኣብይ ኣብ ግዜ ምርቁሑ ንብልጫ ኖቤል ብዙሕ ለውጥታት ኣርእዩ ምንባሩ ይቕበል ኢዩ። ኣብቲ መጀመርያ ወርሓት ስልጣኑ ብዘርኣዮ ውጽኢት ብልጫ ኖቤል ክወስድ ዘገበሮ ቅቡል ኲነት ነይሩ ኢዩ። ካብ ናቱ ዝውሕድ ዝገበሩ ዝቕበሉ ምህላዎም ድማ ይጠቕስ።

ናይ ኣብይ ዓቢ ሕማም ርእሲ መስርሕ ሰላም ዘይኮነስ ኣብ’ቲ መንግስቲ ዝመርሕ ዘሎ ሰልፊ ተፈጢሩ ዘሎ ምምቕቓልን እቲ እናወሰኸ ዝኸይድ ዘሎ ምትፍናንን ዓመጽን ኢዩ። ጽገናዊ ለውጥታት ኣብ’ቶም 80% ብሄራትን ጉጅለታትን ናይታ ሃገር ተቐባልነት የብሉን። ዝጸንሑን ሓደስትን ግርጭታት ኣብ ባይታ ክንሳፈፉ ከለው፣ ብዙሓት ሓደስቲ ተዋሳእቲ ኸኣ ተቐልቂሎም ኢዮም። ኣብ ቀውዒ፡ ድሕሪ ሰሙን ብልጫ ኖቤል ምእዋጁ ኣዲስ ኣበባን ኣብ ገለ ከባቢታት ኦርሚያን ቀዛፊ ተቛውሞ ኣንጻር ቀዳማይ ምኒስተር ተራእዮም ኢዮም። ኣብይ ካብ ህዝቢ ኦሮም ኢዩ። እቲ ናይቲ ህዝቢ መንእሰያት ምንቅስቓሳት ከኣ ኢዩ ኣብ ስልጣን ክመጽእ ዝሓገዞ። ይኹን እምብር ኣብይ ብኣንጻሩ ሚዛን ብሄር ዕሽሽ ብምባል ኣብ ሓድነት ኢትዮጵያ ዘለዎ ኣርኣእያ ክብ ኣቢሉ። እዚ መልእኽት´ዚ ኣብ ቦትኡ ተቐባልነት ኣይረኸበን። መብዛሕትኦም ተዋሳእቲ ፖለቲካ ነቲ ናይ ብሄራት ፈደራላዊ ስርዓት ኢዮም ዝከላኸሉ። ኣብይ ግን ሃንደበት ንምቕያሩ ክዛረብ ጀሚሩ። በዚ,፡ ዝነበሮ ደገፍ ኣጥፊኡ መቓብር ፖለቲክኡ ባዕሉ ኲዒቱ ይብል Tornvoll። ኣብይ ዓቢ ጸወታ ይጻወት ኣሎ። እዚ ኸኣ ዘይምርግጋእ ፈጢሩ። ኢትዮጵያ ካብ 1991 ንድሕሪት ከምዚ ሕጂ ዘላቶ ብሄራዊ ግርጭታት ኣርእያ ኣይትፈልጥን።

ምናልባት´ውን ኮሙሽነር ኤውሮጳ Ursula Von der Leyen ኣብ ምብጽሓ ኣብታ ሃገር ነዚ እናሓመቐ ዝኸይድ ዘሎ ኲነታት ተልዕሎ ትኸውን። እቶም ኣብ ዕለት 10 ታሕሳስ ኣብ ኦስሎ ምስ ምቕባል ብልጫ ኖቤል ጽቡቕ ዝተጸበዩ ሓዘን ወይ ፍሽለት ክስምዖም ኢዩ።

እቲ ልሙድ መደብ ዜናዊ መግለጺ ምስ ምቕባል ብልጫ ኖቤል ተሰሪዙ ኢዩ። ኣብይ እውን ምስ ተለቭጅን ኖርወይን ቢቢስን ከምኡውን ኣልጃዚራ ቃለ መሕትት ኣይገብርን´የ ኢሉ ኣሎ።

እቲ ንርእዮ ዘለና ኣብይ ሓይሊ ይስምዖ ኣሎ። ጋዜጣኛታትን ነጠፍትን (activists) ይኣስር ኢዩ ዘሎ። ኣብ ክንዲ ዘተን ቃለ መሕትትን ዝገብር ኣብ ናይ ውልቁ ለኸፍከፍ ኣትዩ ኣሎ ይብል Tornvoll።

ብሓፈሽኡ እትዮጵያውያን ሓደ ካብኦም ናይ ሰላም ብልጫ ምሽላሙ ሕቡናት ኢዮም። ግን ብዙሓት ከኣ ስለምንታይ ኢሎም ዝሓቱ ኣለው። ስለምንታይሲ ከም ሎሚ ገይሩ ዘይርጉጹነት ተሰሚዕዎም ኣይፈልጥን ኢዩ።

ትርጉም ካብ ኣብ ሃገራዊ ጋዜጣ ሽወደን SVENSKADAGBLADET ታሕሳስ 7- 2019 ዝወጸ ዓንቀጽ።